Libraria Ulqini ka njoftuar se do të organizojë një takim me shkrimtarin Ag Apolloni, dhe në të njëjtën ceremoni do të promovohen edhe dy librat e tij “Një fije shprese, një fije shkrepëse” dhe “Kësulkuqja”, shkruan KultPlus.
Kjo mbrëmje letrare do të mbahet më 8 mars në Librarinë Ulqini në Ulqin, takim i cili do të fillojë në ora 19:00./ KultPlus.com
Nga Ag APOLLONI
KAMBANA E UNIVERSITETIT
Për arsye të një strategjie retorike, më duhet t’ia drejtoj këtë “letër” dikujt. Ai dikush është rektori aktual. Letrat me adresë sjellin kokëçarje më shumë se ato pa adresë, por kjo është mënyra më e mirë për ta shmangur luftën me fantazma. Në këtë mënyrë, edhe rektori mund të tregojë nëse presioni që bën ai mbi profesorët, vjen nga presioni që i bëhet atij nga të tjerët, megjithëse kjo do të dukej sikur të na thoshte: “po ju rrah, se po më rrahin”.
Kjo “letër”, edhe nëse për arsye stilistike, përdor ndonjëherë urdhëroren, nuk është urdhër (sepse pozita nuk ma lejon këtë), por këshillë, sugjerim. Po ashtu, ky nuk është rebelim i një profesori ndaj një rektori, por rebelim kundër vdekjes së dritës, dhe shpresoj shumë që edhe kolegët e mi të mos ju ndihmojnë ta varrosni dritën (e dijes), së paku të mos dorëzohen pa luftuar. (Meqë këtu përmendet edhe citueshmëria, dijeni që fjalia e fundit ishte një përzierje parafrazuese e një poezie të Dylan Thomas-it dhe një kënge të Pink Floyd-it, e parafraza është një kushërirë e citatit!). Përndryshe, nëse fiton “projekti” juaj me të cilin keni ardhur në krye të universitetit, shumë shpejt do ta dëgjojmë kambanën e vdekjes së dritës. (Kështu, kjo letër është vetëm një zile e vogël që alarmon se kambana e madhe, kambana tragjike, mund të bjerë së shpejti).
Ndryshojeni “vizionin”, rektor! Shmangeni presionin! Atëherë do ta shihni se profesorët më të mirë do të jenë mbështetësit tuaj më të mëdhenj. Në të kundërtën, profesorë për t’ju lajkatuar do të gjeni sa të doni, ku të doni e kur të doni. Të tillët shqetësohen vetëm për pagën, jo për arsimin. Ndërsa të tjerët që kanë një karrierë përpara, nëse ky kurs nuk ndryshon, do ta gjejnë veten në universitete të tjera, në shtetet të tjera. Ata largohen e s’gjunjëzohen.
Më vjen keq, rektor, që e keni kapur problemin nga bishti, jo nga brirët. Kur gjërat kapen nga bishti, gjasat janë shumë të mëdha për t’u koritur ju dhe për ta pësuar të gjithë ne.
Brenga jonë bolonjeze
Universiteti i Prishtinës është institucion mbi të cilin është bërë presion i vazhdueshëm: nga serbët, shqiptarët dhe ndërkombëtarët. Nga viti 1981-1999, ishte e zakonshme që profesorët të thirreshin në biseda informative, të detyroheshin të diferencoheshin, pastaj të maltretoheshin, të vriteshin, të masakroheshin, njëjtë siç veprohej edhe me studentët. Kur mbyllej universiteti, mbyllej për të dy palët: për profesorët dhe për studentët (dhe për administratën, sigurisht). Në vitin 1999, bëhet marrëveshja kontinentale e Bolonjës, ku nënshkruhen 29 shtete evropiane, por jo edhe Kosova, që ende nuk ishte shtet. As sot, 24 vjet pas asaj marrëveshjeje dhe 15 vjet pas shpalljes shtet, Kosova s’është anëtarësuar në Procesin e Bolonjës, megjithatë jemi të parët që jemi turrur për ta pranuar atë sistem. Unë jam gjenerata e parë që ka kryer studimet bachelor (pastaj MA e PhD) sipas atij sistemi, pjesë e të cilit realisht nuk jemi, por kemi qejf të jemi. Pse nuk jemi? Sepse, së pari, Kosova nuk ishte shtet, tash është shtet (me fusnotë), por nuk është pjesë e Këshillit të Evropës. Pasi të anëtarësohet në Këshill të Evropës, mund të nënshkruajë Konventën Kulturore Evropiane, pastaj të futet në Zonën Evropiane të Arsimit të Lartë.
Pra, ne nuk jemi as anëtarë, as nënshkrues, as në proces, por qe dy dekada lëshojmë diploma sipas sistemit bolonjez. Kriteret i kemi evropiane, por në Evropë, përveç gjeografikisht, me kurgjë nuk jemi. E kuptoj që s’kemi vendosur ne, sepse kemi qenë nën protektorat të UNMIK-ut, por s’e kuptoj pse u bëmë kaq agresivë, sapo u çliruam nga ai protektorat. Të vetmen rezistencë ndaj atij sistemi e pati bërë Vetëvendosja (kujtojeni parullën: “Bolonja në shpageta, jo në universitet?”), ndonëse jo aq me argumente, sa me frikën permanente nga UNMIK-u, të cilit duhej t’ia kishim frikën edhe kur na sillte “dhurata”.
Kështu, me presionin e UNMIK-ut, qe dy dekada një fantazmë po sillet mbi UP: fantazma e Bolonjës. Me këtë sistem fantazmë diplomojmë, por realisht as e njohim, as na njeh. Brenda këtij sistemi evident dhe inekzistent tek ne, pushtetarët kosovarë e kanë shfrytëzuar universitetin për punësime familjarësh, duke e bërë universitetin çerdhe dibiduzësh. Pushteti është kujdesur të sjellë rektorë të dëgjueshëm, jo të aftë, në mënyrë që nipat, mbesat, kushërinjtë të pranohen sapo të tregojnë “kush i ka çue”. Protektorati e imponoi sistemin, pushteti i sistemoi të vetët. Kush nuk dëgjonte, shkarkohej.
Si rrjedhojë e kësaj, tash ju kemi ju, një rektor me një mandat të përgjysmuar. Pas largimit (pa ndonjë arsye serioze) të rektorit Sahiti, ju keni ardhur në kohën më të favorshme, meqë sivjet Kosova pritet të hyjë në Këshillin e Evropës, pra mund ta fusë de jure arsimin kosovar në Procesin e Bolonjës. Por, kjo s’do të na ndihmojë asgjë, nëse edhe ju vazhdoni të njëjtën metodë si shumica para jush.
Deri tani, ju e dini se Bolonja ka qenë një “shpagetë” matanë xhamit. E kemi parë, e kemi lakmuar, jemi lëpirë, por s’e kemi shijuar.
Brirët dhe bishti
Një nga pikat e projektit me të cilin ju keni konkurruar, ka qenë edhe kjo: për ta zgjidhur problemin e plagjiaturave, do të angazhojmë “profesorë akademikë” nga jashtë. E si mund të zgjidhet me ekip internacional ky problem në departamentet nacionale, për shembull? A do të jenë ata ekspertë të gjuhës shqipe, apo ekspertë të letërsisë shqipe? Thirrni mendjes! Nuk ka nevojë për profesorë nga jashtë, sepse detektimi i plagjiaturave nuk është punë e profesorëve, por e programeve kompjuterike, e programerëve dhe IT-ve. Nuk ka ndonjë profesor, të brendshëm apo të jashtëm, që të jetë ekspert për detektimin e plagjiaturave. Detektimi nuk është punë akademike. Plagjiatura jo se jo. Të merresh me plagjiatura domethënë të punosh për të bërë efekt medial, asgjë tjetër. Plagjiaturat duhet të detektohen në mënyrë kompjuterike dhe plagjiatorët të dënohen sipas ligjit. Si mundet rektorati të kërkojë kësi farë protektorati për ta ndalur dukurinë e plagjiaturave? Është njësoj sikur Qeveria të kërkojë kthimin e UNMIK-ut, me arsyetimin se vetëm s’po ia del ta qeverisë shtetin. Është e tmerrshme vetëm ta mendosh. Ju, si rektor, s’do të duhej ta thoshit këtë.
Një pikë tjetër që e keni përmendur në një intervistë (Ndërrimi i statutit dhe plagjiaturat, prioritetet e rektorit Qerimi (rtklive.com)), është: nga viti 2023, për avancim do të pranohen vetëm publikimet në dy platforma (keni aluduar në Scopus dhe WoS, sigurisht). Ky është një kërcënim i trashëguar nga rektorët e mëparshëm, që bënin gjithçka që ua sugjeronte ndonjë “i huaj”. Ne e dimë që jo vetëm universiteti, po as shteti ynë nuk ka potencial ekonomik e logjistik për të bërë shkencë. Ne mund të mësojmë për shkencën, por nuk mund të bëjmë shkencë. Nejse, kjo është temë për një ligjëratë tjetër.
Përveç jush, disa javë para jush, edhe një deputet tha në një takim me ministren e Arsimit: “punimet duhet të jenë të nivelit botëror”. Nuk e dinte ai i shkreti që ka gati njëqind vjet që diskutohet mbi cilësorin “botëror/e” dhe ende s’ka një konsensus për të. Ai deputet e zgjidhi këtë problem ashtu, tap-rrap. Pra, ju, duke ndjekur pararendësit tuaj, thoni se duhet të botojmë vetëm në dy platforma, kurse ai deputeti thotë se punimet duhet të jenë të nivelit botëror. Nga këto kërkesa, kritere, apo kërcënime absurde, më vjen të ikë jo nga shteti, por edhe nga planeti, veçse kam frikë se, ngaqë ai deputeti merret me raketa, do të më gjeni edhe në planete të tjera.
Ju thoni: dy platforma. Po çka janë ato platforma? Janë thjesht databaza. Janë shumë të nevojshme, si të gjitha platformat online, sepse mundësojnë vizibilitet (rrjedhimisht citueshmëri të punimeve) dhe, kur revistat janë me “open access” (pra, ku të gjithë mund të kenë qasje), ndihmojnë në identifikimin e plagjiaturave, por jo në shmangien e gjepurave. “Ata kanë shkruar gjepura pa fund, por kanë qenë dhe do të vijojnë të jenë shumë të cituar”, thotë Umberto Eco për M. Baigent-in dhe H. Lincoln-in. Pra, të jesh i cituar nuk do të thotë të jesh cilësor.
Fundja, vizibilitetin online të publikimeve e mundëson çdo platformë online. Por, platforma në vetvete nuk është vlerësuese. Hajt po themi që në ato dy platforma paska revista që kanë borde ndërkombëtare (pothuajse çdo reviste shkencore në botë, pavarësisht është apo jo në ato platforma, ka bord ndërkombëtar), të cilët e vlerësojnë punimin. Pra, punimin tim për gjuhën e Naim Frashërit, për shembull, do ta vlerësojë profesori që s’i plotëson dy kushtet elementare për të më vlerësuar: nuk e njeh as gjuhën shqipe, as Naim Frashërin. Ju mund të thoni se, përderisa disa angazhojnë komision për “blind review”, mund të kontaktojnë profesorë shqiptarë. Kë do ta kontaktojnë për ta vlerësuar punimin tim për, ta zëmë, “Gjeneralin e ushtrisë së vdekur”, kur unë jam i vetmi që kam bërë monografi për këtë vepër? Pastaj vlerësimi i letërsisë nuk është si vlerësimi në shkencë. Studiuesit letrarë e mohojnë shkencën e letërsisë, sepse çdo studim është interpretim subjektiv. Ky është një terren shumë i vështirë dhe do të më duhej një ligjëratë e gjatë për ta shpjeguar. Ata të letërsisë më kuptojnë edhe me kaq sa thashë.
Prandaj, po jua kujtoj që është një platformë për Evropën Qendrore dhe Lindore (CEEOL), dhe s’kemi pse të mendojmë për platformë tjetër. Kosova nuk është askund, as në Bashkimin Evropian, as në Këshillin e Evropës, as në Konventën Kulturore Evropiane, as në Zonën Evropiane të Arsimit të Lartë, as në Procesin e Bolonjës, ama ju insistoni, pa një arsye bindëse, që profesorët të publikojnë vetëm në ato dy platforma, përkatësisht në revistat që janë pjesë e atyre platformave. Nuk e shihni që institucioni të cilin e udhëhiqni, i ka punët pus, por e kërcënoni profesorin me Scopus. Universiteti është në të gjitha anët kaos, ju thoni: botoni në WoS!
Duhet të ndiqet njëfarë logjike, mendoj: së pari, forcohet shteti (ne s’jemi ende plotësisht shtet, se nuk e kemi hequr fusnotën; nuk kemi liberalizim vizash; nuk jemi pjesë e Bashkimit Evropian etj.); së dyti, forcohet universiteti (anëtarësohet në KE, apo në Këshillin e Evropës, në ZEAL, apo në Zonën Evropiane të Arsimit të Lartë, në PB, apo në Procesin e Bolonjës), pastaj i duhen nja pesë vjet “sa me i marrë kambët”, e, në fund, mund të diskutojmë për ato platforma. Mos lejoni të ndodhin skandale si ai në Webometrics (një rangim që ju entuziazmoi), ku ta vlerësojnë universitetin duke ta mohuar shtetin!
Pastaj, a njëmend mendoni se është e dinjitetshme të publikosh në revista ku duhet të paguash? Me vetë faktin që ti paguan, jo ata që të botojnë, kuptohet se sa i rëndësishëm është punimi yt. Prej kohëve antike, poseduesi i mallit të mirë paguhet, nuk paguan. Thonë se Ministria ka thënë se atë pagesë që do ta bëjnë profesorët për të publikuar në ato platforma, do t’ua kompenzojë ajo më vonë. Kjo do të ishte njësoj sikur Ministria të angazhohej për promovimin e korrupsionit akademik. Unë shpresoj që të gjithë profesorët, që kanë dije dhe dinjitet, t’i bojkotojnë revistat e tilla që kërkojnë pagesë.
Impact factor vs non-factor
A e dini ju që universiteti duhet të jetë edhe ent botues (le ta quajmë, për shembull, Prishtina University Press), duhet t’i ketë botimet e veta (libra dhe revista, disa prej të cilave u mbyllën për shkak të fokusimit në platforma ndërkombëtare), nëpërmjet të cilave avancohet stafi akademik dhe ekspozohet puna akademike, pra zhvillohet institucioni?
Natyrisht, UP-ja duhet të synojë integrimin në platforma kontinentale të arsimit, por nuk duhet të harrojë që ka status të pavarur. Politikat e brendshme i cakton rektorati, jo protektorati.
A e dini që universitetit s’i lejohet të ecë para shtetit? Së pari shteti, pastaj universiteti. Shteti kurrkund, universiteti në majë. Kjo i bie që ju, si rektor, të jeni më i rëndësishëm se kryeministri. Po të isha rektor, do t’i vija gishtin kokës.
Një filozof spanjoll, që nuk ka botuar asnjë shkrim në ato dy platformat tuaja, José Ortega y Gasset, thotë se ne duhet të informohemi si punojnë të tjerët, por jo t’i imitojmë, se kjo do të ishte fatale, meqë shteti ia përshtat vetes sistemin e edukimit (hidhjani një sy librit të tij, Misioni i universitetit). Pastaj, universiteti italian, siç thotë Umberto Eco, është ndër më të kritikuarit: “Po shtohen si kërpudhat pas shiut artikujt apokaliptikë mbi tatëpjetën e universitetit italian. Sigurisht, nuk gëzon shëndet të mirë universiteti i një vendi ku fondet për kërkim shkencor janë aq të përkora dhe ku kërkesat për ta frekuentuar janë problematike”. Eco tregon që problem shqetësues në universitetin italian është mosndjekja e ligjëratave nga ana e studentëve.
Pra, edhe Italia ka problemet e veta me arsimin, dhe ne, me arsyetimin se jemi vetëm vëzhgues, mund të tregohemi pak më të rezervuar në zbatimin e formulave që na i sugjerojnë e që s’funksionojnë as në Bolonjë. Asnjëherë mos harroni që statusi i Kosovës në Procesin e Bolonjës është “vëzhgues”! Universiteti i Prishtinës, që është non-factor në sistemin, i cili s’e pranon, por të cilin e zbaton, kërkon publikime në revista me impact factor. A mund të ma shpjegoni ku është logjika që të botojmë në revista me impact factor ne të universitetit non-factor? Mos i merrni shembull Gjermaninë, Francën, Spanjën, Anglinë etj., se ato janë anëtare në Procesin e Bolonjës, ne jo! Ato hanë, ne lëpihemi. Ato mund t’i kenë obligative publikimet, ne jo! Pse duhet të paguajë ai që s’ha? Askush s’mund t’i vendosë kushte dikujt që s’ia jep të drejtën e fjalës. E, UP-ja nuk ka të drejtë fjale në Bolonjë. Ne s’jemi faktorë as brenda Kosovës, e lëre më jashtë. Për manipulimet që bëhen me të ashtuquajturin “impact factor” ka reaguar edhe një profesor i njohur (emeritus) në Angli, Terry Eagleton.
Ju ngulni këmbë në platforma, sikur nga kjo të varej reforma (ajo që përflitet që nga mbarimi i luftës). Duhet të bëhet e kundërta: njëherë reforma, pastaj platforma. Prapë ai filozofi spanjoll, që s’ka botuar shkrime në platformat e mëdha, ka thënë: “Reforma nuk është vetëm korrigjim i shkeljeve, por tërësi prurjesh të reja”. Ju jeni fokusuar në shkelje (plagjiatura). Nëse doni, unë jua blej litarin dhe dalim e i varim bashkë plagjiatorët në shesh. Por, le ta marrim një rast që ta shohim si ka ndodhur një plagjiaturë në UP. Një profesor, që u akuzua për plagjiaturë, doli shumë sinqerisht edhe tha: “Më dënoni! Jam fajtor, se i kam besue filanit”. Në fillim, kjo duket qesharake, por kur e mendon pak, është sfidë ndaj manipulimit me platforma. Rektorati sugjeronte që të publikonim në disa platforma, tash ju insistoni vetëm në dy, ku është e vështirë, qoftë për shkak se jemi nga shteti i papranuar në Procesin e Bolonjës, qoftë pse në shumicën e atyre revistave, te opsioni i shtetit, mungon Kosova, qoftë pse ajo që studiojmë ne në departamentet nacionale nuk zgjon interesim në Perëndim (e për këtë duhen reformuar departamentet dhe lëndët), pra gjasat për citueshmëri i kemi zero. Meqenëse kur njëri gjen një kanal për të depërtuar në ato platforma, ku kërkohet një shumë e majme për botim, dhe meqenëse rektorati ta njeh një pikë edhe si autor i dytë, i tretë, apo i trembëdhjetë i artikullit, ai profesori do t’i ketë thënë “o shkrum, shkruma emnin qaty!”, dhe ai “shkrumi” ia ka shkru’. Po si mund ta dijë autori i parë, i dytë, i tretë, a i trembëdhjetë (pikë rëndësie s’ka i sati është, përderisa merr pikë aty), se ai që e ka “shkruar”, e ka vjedhur artikullin? Dhe kështu, njëri vjedh, 12 pas tij dalin plagjiatorë.
Në shkencat humane, ky fenomeni i ko-autorësisë, me përjashtime shumë të rralla, është idiotësi. Në shkenca ekzakte është deridiku i kuptueshëm, ndonjëherë edhe i preferueshëm. Ndërsa, sidomos, në filozofi dhe filologji është absurditet. Nëse dy filozofë mendojnë njëjtë, ata s’janë dy filozofë, por një (më mirë të thuhet: asnjë). Nëse dy kritikë letrarë mendojnë njëjtë, s’janë as kritikë, as dy. Zakonisht, kur mblidhen dy e më shumë filozofë, a studiues të letërsisë, në një artikull, njëri vlen, të tjerët janë pa individualitet. Dhe këta shumica e rrezikojnë edhe atë, individin. Një ditë profesorët e shkencave humane mund t’ju akuzojnë që po nxitni shkrimin në grup, përderisa qëllimi i universitetit është të mbështesë, të zbulojë dhe të zhvillojë individualitete.
Verbalizmi dhe verbëria
Ju, kur flisni për dy platformat ndërkombëtare, harroni që ka edhe departamente kombëtare. Po ashtu, kur flisni për publikime, harroni që ka edhe departamente joverbaliste. Është e çuditshme, madje e tmerrshme, që ende mendohet se krejt universiteti duhet të ketë edukim verbalist. Kjo është e pafalshme vetëm të mendohet, lëre më të zbatohet. Kështu, ju kërkoni që edhe muzikanti, edhe piktori, edhe skulptori, edhe grafisti, edhe arkitekti, edhe aktori, edhe regjisori… të publikojnë artikuj shkencorë. Ata janë artistë, dhe janë artistë joverbalistë, kanë mjete të tjera të shprehjes: tingull, ngjyrë, gips, gur, metal, karton, gjestikulacion etj. T’u thuash atyre, bëni një studim me shkrim, përndryshe nuk avancoheni, është si t’i thuash luanit fluturo, se ndryshe s’je mbret i xhunglës. Pula fluturon më lart se luani, por kjo s’e bën superiore ndaj tij. Duhet ta kuptoni që disa janë bërë për të fluturuar, disa për të ecur, disa për t’u zvarritur e disa për të notuar. Ju jeni duke i ofenduar artistët, shkrimtarët, studiuesit e letërsisë, filozofët etj. Doni t’i bëni të gjithë njësoj. S’mund të keni kërkesa të njëjta për profesione e disiplina krejtësisht të ndryshme. Uniformiteti nuk është zgjidhje e problemeve të asnjë universiteti. Departamentet e arteve dhe departamentet nacionale shkojnë me të tjera kritere. Nëse do t’i imponohej Gerhard Richter-it të shkruajë si Martin Heidegger-i, ai do të dëshpërohej me vete, do t’i dukej vetja idiot. Richter-i ka lindur për të pikturuar, Heidegger-i për të filozofuar. Ju i keni pështjellë krejt, duke kërkuar uniformitet. A thua kështu do ta qitni universitetin në udhë të drejtë?
Departamenti në rrezik
Lista e problemeve është shumë e gjatë, por një problem që ju duhet ta merrni parasysh është edhe kriteri për departamentet nacionale: Letërsia Shqipe dhe Gjuha Shqipe, dikur të bashkuara, sot të ndara. Qysh mund t’u imponohen platformat ndërkombëtare këtyre që janë kombëtare? Profesorët e këtyre departamenteve nuk do të publikohen në revista ndërkombëtare, sepse i penalizon jo vetëm gjuha (që mund të përkthehet), por edhe objekti (tema). Ata mund të bëjnë shkrime për autorë të huaj, por punimet e tyre duhet të jenë nga fusha e specializimit. Në Letërsi Shqipe askush nuk specializon për veprën e Shekspirit, apo Tolstojt. E nëse shkruan për Haki Stërmillin, që është i panjohur për të huajt, si mund të mendosh se do të ta publikojnë shkrimin në ato revista të huaja?
Prandaj, që të mos dukeni qesharakë, në vend të artikujve me impact factor e me autorësi kolektive, merrni në konsideratë monografitë dhe artikujt shkencorë të publikuar në revistat tona. Vlerësojeni performancën e mësimdhënies (dhe hiqni dorë nga ai internimi i profesorëve tanë në vende të tjera, ose para komisionesh ad hoc, për trajnim në mësimdhënie, kur profesori ka më shumë se dhjetë vjet, e nganjëherë mbi tridhjetë vjet, që jep mësim. Është komedi, ta dini!). Për artistët dhe shkrimtarët, llogaritni edhe benefitet që i vijnë universiteti nga prania e tyre, nga fama e tyre. Janë disa emra që i sjellin famë fakultetit, me shfaqje, filma, performanca, vepra e çmime. Ata meritojnë jo vetëm avancime të menjëhershme, por edhe mirënjohje e dekorata. UP-ja ka nevojë për njerëz të njohur për të zgjuar interesimin te gjeneratat e reja, të cilat formohen duke ndjekur modele. Studenti do të thotë: unë do të studioj këtu, sepse këtu ka studiuar i madhi Filan Fisteku, apo se këtu jep mësim profesori me famë tejkombëtare, apo ndërkombëtare. Nuk më duket zgjedhje e mirë ajo që bëni ju, duke i promovuar kolegët që kanë publikuar në revista ndërkombëtare, por që s’kanë famë as kombëtare, as lokale. Ç’rëndësi ka nëse një revistë e huaj ka impakt, kur profesorët e tu nuk kanë impakt?
Unë mund t’ju ofroj shembuj kur universitete shumë të njohura, vetëm për të tërhequr vëmendjen e studentëve potencialë, kanë angazhuar në cilësinë e profesorit njerëz që nuk kanë as titullin bachelor, por që me punën e tyre e kanë dëshmuar veten se janë më të rëndësishëm se të gjithë ata që kanë tituj. Le ta bëjmë edhe universitetin tonë ashtu: ta vlerësojmë suksesin, famën, prestigjin e dikujt, e jo vetëm titullin dhe artikullin shkencor! Rënia e interesimit për studime në Universitet të Prishtinës ka arritur në shkallë shqetësuese. Ju duhet të bëni çmos ta ktheni besimin në këtë institucion, duke vlerësuar punën e atyre që janë, dhe duke angazhuar shumë të tjerë që meritojnë të jenë.
Departamenti i Letërsisë Shqipe, që sot është më i shpërfilluri, ka nxjerrë figura të njohura të Kosovës: shkrimtarë, studiues, akademikë. Ka nxjerrë edhe kryeministër dhe president. Ky departament jo vetëm që ia ka krijuar identitetin Fakultetit të Filologjisë, jo vetëm që në vitet ’80-’90 ka nxjerrë intelektualë të shquar që ia kanë ruajtur fytyrën këtij vendi, por edhe kthesat historike kanë filluar nga ky fakultet, figurat më ndikuese të të cilit kanë qenë nga ky departament. Kështu që, Departamenti i Letërsisë Shqipe, asnjë vlerë në mos e pastë, e ka një që s’mund t’i mohohet: vlerën historike.
Para njëzet vjetësh, në Letërsinë Shqipe pranoheshin 120 studentë. Konkurronin dyqind e më shumë. Tash, në afatin e parë, konkurrojnë 20 vetë, dhe të njëzetët pranohen, sepse rektorati dhe dekanati aplikojnë kritere sasiore, jo cilësore. Ata duan të kenë studentë, s’ka rëndësi nëse ata studentë janë vetëm numra. Sipas këtij kriteri, nuk ka rëndësi a mësojnë ata, ne duhet t’i pranojmë, pastaj edhe t’u lëmë nota të mira (nëse profesori e rrëzon nga provimi një student, formohet komisioni, i cili atë student jo vetëm që e kalon, por edhe i jep notë të lartë). Kështu, sot kemi një gjendje alarmante (në sasi, se në cilësi e kemi moti), që, sigurisht, s’mund ta zgjidhin platformat tuaja me pagesë, as “profesorët akademikë” që do t’i detektojnë plagjiaturat e për të cilët ju do të kërkoni shuma të majme nga buxheti i shtetit.
Ju ndoshta jeni i shqetësuar nga rangimi i UP-së në ato listat e vlerësimit të universiteteve në botë, por më shumë se për këto toplista e ranglista, duhet të shqetësoheni për kushtet që i kanë stafi dhe studentët. Për shembull, makinat e fotokopjimit prishen zakonisht në afat të provimeve, printeri s’punon prej para Covid-it, interneti punon një javë në vit, testet i printojmë dhe i fotokopjojmë te Lesna, termot na pjekin verës e na ngrijnë dimrit, dhe ndërtimet me burmashin, çekiç e buldozer, zakonisht bëhen gjatë orarit të mësimit. Ju do t’i keni parë sallat, pra edhe karriget e tavolinat në fakultetet evropiane (madje edhe fakultetet tona private), si dhe kampuset universitare, prandaj vetëm krahasoni me këto tonat!
Ju lutem, mos merrni vendime nën presion të shtypit, apo të shoqërisë civile! Kur ta shohin që ju po punoni, edhe ata do t’ju përkrahin.
Përmbushni kushtet elementare për punë, pastaj nënshkruani vetë marrëveshjet e platformave arsimore kontinentale, dhe, në fund, flasim për publikime në revista ndërkombëtare.
Unë e di që universiteti është përballë dy pushteteve, shtypit dhe shtetit, që qe njëzet e kusur vjet përndjekin e linçojnë si në Mesjetë. Por, duhet ta keni parasysh që universiteti, që u shpik në Mesjetë, e vrau Mesjetën, atë të vjetrën, dhe do ta vrasë edhe këtë tjetrën. Kjo vrasje nënkupton iluminimin e tyre.
Përqendrohuni te rritja dhe fuqizmi i universitetit. Angazhoni njerëz: të rinj të sapodiplomuar dhe të vjetër të shquar. Disa mund të jenë lodhur nga mësimdhënia, transferojini në Institut Albanologjik, disa nga Instituti sillni në Filologjik (ndërkohë shteti duhet të kujdeset për hapje laboratorësh e institutesh të tjera). Krijoni alternativa, freskojeni stafin! Futeni Institutin Albanologjik nën ombrellë të universitetit publik, së paku për t’i mentoruar temat e masterit dhe doktoratës! S’e merrni me mend çfarë ndihme do të ishte për fakultetin tonë, për degët kombëtare. Për një profesor që mentoron (domethënë lexon e kontrollon, shpesh edhe rilexon) 10 tema diplome, 5 tema masteri, 3 tema doktorate, dhe është pjesë e komisionit në po aq të tjera, si dhe lexon e kontrollon seminare, analiza, përkthime etj., të gjitha këto brenda vitit akademik, paramendoni se çfarë lehtësimi do të ishte sikur t’i vinte një ndihmë nga një institut me të cilin ka një histori bashkëpunimi, që është ndërprerë në vitet e fundit. Dhe, hapeni një diskutim mbi statusin e Fakultetit të Filologjisë (departamentet nacionale) në relacion me Fakultetin e Edukimit! Ky duhet të jetë një diskutim serioz, përfundimet e të cilit mund të çojnë te konsolidimi i Letërsisë Shqipe, ose te transformimi i saj në Letërsi Komparative, ku letërsia shqipe do të jetë vetëm pikë fillestare e përqasjes. Është një opsion që gjithsesi mund të gjejë mbështetje. Rregulloni me ligj këto gjëra, definoni këto statuse, para se të shuhet një departament! Më mirë një transformim sesa një dështim.
Ju jeni rektor, unë jam profesor. Ju jeni jurist, unë jam shkrimtar. Juristi bën e mbron ligjet (shpesh) në kurriz të lirisë. Shkrimtari promovon lirinë (gjithmonë) në kurriz të ligjeve. Në shkencë, një plus një bëjnë dy. Në letërsi, një plus një shpesh bëjnë një, ose tri. Nëse kjo është e vështirë për t’u kuptuar, s’keni pse shqetësoheni. As Ajnshtajni, që ishte gjeni, nuk arrinte ta kuptonte Kafkën. Mjafton që të kuptohet se ajo që u kërkohet disa profesorëve, nuk mund t’u imponohet disa të tjerëve. UP do të thotë Universitet i Prishtinës, jo “Under Pressure”. Hiqni dorë nga presioni! Nga përvoja personale dhe nga përvojat historike, e di që më efikas është përparimi nga shpërblimi sesa përparimi nga ndëshkimi.
Që të jemi krenarë
Ju merreni me plagjiatura e platforma. Pra, doni të përhapni panik, duke i parë të gjithë profesorët si plagjiatorë potencialë dhe duke i urdhëruar ata të botojnë vetëm aty ku thoni ju, sikur t’ju kishim jo rektor, por gjeneral. Por, kjo përpjekje juaja do të dështojë. Të gjithë profesorët e vërtetë, përveç atyre sharlatanëve që i ka sjellë politika (siç i sjell zakonisht edhe rektorët, mjerisht), më parë do t’i prisnin duart sesa të vidhnin pronën intelektuale të dikujt tjetër; gjithkush duhet ta dijë se më i rëndësishëm është një libër studimor individual sesa një artikull kolektiv. E thashë dhe po e përsëris: artikujt me dy e më shumë autorë, përveç në mjekësi, fizikë, kimi dhe ndonjë shkencë tjetër laboratorike, janë artikuj me autorë që s’kanë as autenticitet, as autoritet; janë pseudoartikuj. E, pseudoartikujt janë po aq të dëmshëm sa edhe plagjiaturat.
Prandaj, formulojeni listën e prioriteteve të universitetit:
Mos harroni: databaza nuk është vlerësim, protektorati nuk është shpëtim. E, meqë reforma nënkupton ndryshim, ju lutem, ndryshojeni këtë gjendje të mjerë sa më parë, përndryshe, me ato dy platformat tuaja, do të jemi, siç thonë në Shqipëri, “të dhjerë, por krenarë”./KultPlus.com
Shkruan: Ag Apolloni
Thonë se nëse nuk do ta pranojmë Asociacionin, do të ketë kthim mbrapa në raport me Perëndimin. Ndoshta duhet të kthehemi pak mbrapa, meqë s’i kemi çelë sytë kur kemi ecë përpara. Ma mirë me ecë pak mbrapa e me u kthy kah e mbara, se me ecë para drejt humnerës.
Nëse ecim qysh kemi ecë, jo në Evropë, po as në Prevallë s’kemi me mujtë me shkue, o vëllezër që iu keni hypë skijave! Së paku, jo kah Shtërpca.
E ju që keni luftu, qysh po mundeni me e përkrahë Asociacionin? Keni luftu, se nuk keni mujtë me duru kontrollin serb, e sot po lypni me ua dhanë serbëve një pjesë të Kosovës nën kontroll. Turp!
Asociacioni duhet të kundërshtohet. Jo me ia ba qejfin Kurtit, as me bâ nervoz Escobar-in, por me mbrojtë territorin e Kosovës.
U dashka me pranu Asociacionin për me na njoftë Serbia?! Serbia na njeh dhe na e njohim mirë. S’po na duhet njohja zyrtare e saj, përderisa ende s’ka kërku falje për gjenocidin që ka bâ në Kosovë.
Nëse formohet Asociacioni, atëherë Amerika s’do të mund të krenohet që na ka çlirue. Ta kundërshtosh Asociacionin domethënë t’ia njohësh meritën Amerikës për çlirimin e plotë e përfundimtar të Kosovës.
E kuptoj që Amerika është kritiku vazhdimisht, pa të drejtë, për intervenimin e saj në Kosovë, e kritikohet edhe tash, po pa të drejtë, se s’po e detyron Kosovën me pranu formimin zinxhiror serb të komunave me shumicë të pakicës serbe, mirëpo si superfuqi që është ajo mund ta tejkalojë edhe këtë presion evropian dhe t’i ofrojë mbështetje të plotë Kosovës të cilën e ka çliru vetë.
Përndryshe, na e dimë që Amerika mund të na detyrojë ta pranojmë Asociacionin, por kjo është njësoj si, pasi t’i kesh largu kriminelët nga fusha e luftës, të vendosësh mina në atë fushë dhe t’u thuash shqiptarëve: tash ecni lirisht se s’ka kriminelë! Asociacioni është tanësia e minave në Kosovë.
Asociacioni është problem mbipartiak. Nuk rrezikon partinë, po shtetin. Presioni për krijimin e tij duhet t’i shqetësojë të gjithë shqiptarët.
P. S.
Nëse flasim për dashni, unë e dua Amerikën ma shumë se Escobar-i. Por nëse flasim për drejtësi, çlirimtarët tanë amerikanë s’duhet të na bëjnë trysni. / KultPlus.com
Romani “Klepsidra” i Danillo Kishit, i përkthyer nga shkrimtari, muzikanti, aktivisti dhe atdhetari Jusuf Gërvalla (1943-1982), është botuar për herë të parë në Kosovë më 1977, por pa emër përkthyesi. Ndërkaq, tashmë vjen i botuar nga ‘BardBooks’ për herë të parë me emrin e përkthyesit, dyzet vjet pas vrasjes së tij nga Shërbimi Sekret Jugosllav, i njohur si UDB, përcjell KultPlus.
Lajmin e ka bërë të ditur shkrimtari i njohur Ag Apolloni i cili në këtë ditë ka përkujtuar Gërvallën. Ndërkaq, libri do të dalë nëpër librari nga fundi i muajit.
Kujtojmë se 17 janari i vitit 1982, dita kur u vranë mizorisht vëllezërit Gërvalla është një datë e dhimbshme në historinë e shqiptarëve. Sot, shënohen 41 vjet nga vrasja e tyre.
Më poshtë gjeni postimin e plotë të Apollonit:
Një roman i përkthyer nga Jusuf Gërvalla, i cili u vra më 17 janar 1982
Romani “Klepsidra” i Danillo Kishit, i përkthyer nga shkrimtari, muzikanti, aktivisti dhe atdhetari Jusuf Gërvalla (1943-1982), është botuar për herë të parë në Kosovë më 1977, por pa emër përkthyesi. Kjo është hera e parë që botohet me emrin e përkthyesit, dyzet vjet pas vrasjes së tij nga Shërbimi Sekret Jugosllav, i njohur si UDB.
Për arsye teknike, libri do të dalë nëpër librari nga fundi i muajit. Falënderoj tre anëtarët e Bard Books për punën e zellshme në përgatitjen e këtij libri: Mirjetë Sadikun, që e ka transkriptuar e korrektuar, Eronita Kqikun që e ka redaktuar, dhe Liridon Zekajn që e ka konceptuar dhe dizajnuar.
Shtëpia botuese Bard Books, gjithashtu ka botuar librin “Mansarda” të Danillo Kishit, dhe do të vazhdojë t’i botojë edhe veprat e tjera të këtij autori jugosllav me prejardhje hebreje, vepra e të cilit është vlerësuar lart nga Milan Kundera, Philip Roth, Susan Sontag etj.
Gjithashtu, për disa sqarime mbi përkthyesin, falënderoj zonjën Suzana Gërvalla./ KultPlus.com
Uranik Emini
Fotografitë: Nok Selmani
Mbrëmë në ambientet e KultPlus Caffee Gallery në një vijë me emocionet e mëdha u eksploruan fuqitë e jashtëzakonshme të poezisë. Të pranishmit e mbledhur për të përcjellur nga afër konkursin mbarëkombëtar të poezisë të organizuar nga KultPlus, “KultStrofa”, u bënë dëshmitarë të asaj se poezia nuk ka një përkufizim të saktë – asnjë të vërtetë të përgjithshme që vlen për të gjitha poezitë, por ndjesitë që vijnë prej saj janë diçka që nuk mund të kontrollohen, as të përkufizohen, por vetëm të shijohen e përjetohen, shkruan KultPlus.
Ceremonia e konkursit mbarëkombëtar “KultStrofa” konsiderohet si një ndër konkurset më serioze në nivel mbarëkombëtar, me ç’rast në natën finale të edicionit të pestë u ndanë edhe çmimet e këtij konkursi poetik i cili çdo vit pret poezi krejtësisht të veçanta e autentike jo vetëm nga Kosova por edhe Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi e Lugina e Preshevës, Gjermania, Spanja, Italia dhe Zvicra.
Por fillimisht, në hapjen zyrtare të natës finale, fjalën e mori moderatorja Vlora Merovci.
“Përgjatë këtyre viteve, për pesë edicione ka kaluar numri i mbi një mijë poezive që kanë arritë ne adresë të KultPlus, e që e dëshmon edhe më fuqishëm se “KultStrofa” është gara poetike me e adhuruar ndër poetet”, thotë Merovci.
Sipas saj, ky edicion i ka mbledhur mbi 200 poezi të cilat kanë ardhur në KultPlus pas thirrjes së hapur e më pas ato poezi janë vlerësuar e që në fakt nuk ka qenë fare e lehtë për ta.
“Ndërkohë ju kujtojmë se përgjatë edicioneve të shkuara, fitues të KultStrofa kanë dalë: Ragip Syla, Arjola Zadrima, Merita Bërdica dhe Gentiana Bajrami Atashi”, shton tutje ajo.
Më pas, për një fjalë rasti është ftuar edhe drejtoresha e KultPlus, Ardianë Pajaziti, e cila u shpreh se të bësh një konkurs të tillë është një emocion shumë i madh.
“Është një emocion i madh që të shënojmë edicionin e pestë të KultStrofës e që po shkon çdo vit duke u bërë edhe më i rëndësishëm për gjithë komunitetin e poetëve në nivel mbarëkombëtar. Jam e nderuar për një juri kaq të mirë dhe profesionale që ka bashkëpunuar aq ngushtë për përzgjedhjen e 10 finalistëve. Dua të them diçka për KultStrofën. Unë që 2 muaj jam duke menduar aq gjatë sa jam shterruar se çka të them, pra është një emocion i madh që t’i mbledhim poetët e të gjitha trevave”.
Kult(Plus)ura thyen të gjitha barrierat
Pajaziti thotë tutje se përgjatë gjithë edicioneve të KultStrofës, poetë nga trevat shqiptare janë bërë bashkë dhe është dëshmuar se kultura nuk ka pasur kufi asnjëherë.
“Ne i kemi në 4 vite, dy poetë nga Shqipëria, e dy nga Kosova, që do të thotë se KultStrofa i ka thyer të gjitha barrierat. Kultura dihet se kufi nuk ka pasur asnjëherë, e këtë gjë po vazhdon ta dëshmoj e vazhdoj KultStrofa. Edhe finalistët e këtij edicioni janë nga Ulqini, Shkodra, Tirana, Prishtina, e me të vërtet është një emocion shumë i mirë dhe shumë i madh. KultStrofën nuk do të mund ta bëja vetë, pa stafin e KultPlusit. Po besoj shumë në shijën e Ornelës, Agut dhe Drenit, që do t’i dëgjoni e shijoni poezitë e natës së sotme, duke ju uruar kështu një mbrëmje shumë të mirë”, përfundon ajo.
Gjatë leximit të poezive, për një fjalë rasti është ftuar edhe njëri ndër anëtarët e jurisë, këngëtari i njohur, Dren Abazi, i cili tha se është një kënaqësi e madhe për të qenë aty.
“Është një kënaqësi që të jem mes jush. Nuk e shoh veten as si shkrimtar dhe si poet jo se jo. Meqenëse më ka ftuar Ardiana, dua të them se unë përpos që i kompozoj këngët, i shkruaj edhe tekstet. I kam lexuar të gjithë poezitë dhe mendoj që është kompetencë më e madhe e Agut dhe Ornelës që të flasin për poezitë. Kanë qenë diku 117 poezi dhe ka qenë vështirë që t’i zgjedhim më të mirat, por besoj që ia kemi arritur qëllimit”, tha ai.
Po ashtu, anëtari tjetër i jurisë së këtij konkursi, profesori Ag Apolloni, shpjegoi procesin e përzgjedhjes, derisa tha se gjithë poezitë e ardhura në adresë të KultPlus, sipas tij, janë fituese.
“KultPlusi është një platformë që na bën bashkë edhe kur jemi të gjithë bashkë tek shpija, sepse na bën që ta klikojmë së bashku. Në këtë konkurs kanë aplikuar mbi 200 poezi, por siç tha Dreni, kemi përzgjedhur për vlerësim 117, sepse disa janë diskualifikuar në momentin që janë pa se janë të publikuara. Në mesin e këtyre poezive kemi gjetur një top 10 dhe mandej tre fituesit. Unë mendoj se fitues kanë qenë të gjithë pjesëmarrësit, sepse na kanë dhënë një kënaqësi të leximit, por ashtu e do natyra, që disa të zgjedhen në mesin e të tjerave”, thotë Apolloni.
Në anën tjetër, kryetarja e jurisë për edicionin e pestë të KultStrofës, Ornela Vorpsi, tregon se u ndje shumë e befasuar dhe e lumtur në të njëjtën kohë, kur pranoi ftesën për të qenë pjesë e këtij edicioni.
“Kur Ardiana më ftoi, unë u preka jashtë mase sepse e di që të gjithë jemi shqiptarë, por të më thërras mua nga Shqipëria u befasova shumë dhe për këtë arsye erdha pasi nuk jam shumë njeri i dashuruar pas udhëtimeve, jam në punën time. I lexova poezitë me kujdes dhe vëmendje. Diçka që më preku dhe që ndoshta ndryshon nga shqiptarët e Kosovës dhe Shqipërisë është se ndjeva një dimension jashtë mase patriotik te ju, që neve na mungon. Domethënë ishin nga poezitë ku kishte dashuri universale, por ajo e patriotizmit më preku jashtë mase. Në Shqipëri ne e kemi humbur këtë dimension”, shpjegon ajo.
Tutje, Vorpsi thotë se të shkruash poezi në ditët e sotme, marrë parasysh në epokën teknologjike që po jetojmë, është një akt rezistence në vete.
“Të shkruash poezi sot është një akt rezistence, sepse siç e dijmë të gjithë jemi në një epokë tjetër, asaj të teknologjisë dhe ku qejfet janë më të kollajta në telefon e tablet dhe poezia është tamam si një formë rezistence e një arti që mundohet të jetoj sërish. Kjo më pëlqen jashtë mase. Për mua të gjithë 117 janë fituese dhe saherë që hiqja ndonjë për të arritur në një dhjetëshe dhe treshe finale, më dhimbte zemra. Kështu që, i falënderoj të gjithë poetët që vazhdojnë këtë rrugë shumë të vështirë dhe i uroj gjithë të mirat. Falënderoj edhe Ardianën për këtë mbrëmjë që na dhuron dhe për ftesën që ma bëri”, thotë në fund kryetarja e jurisë, Vorpsi.
Emocionet janë pjesë e secilit njeri, e kur bëhet fjalë te poezia, kjo e fundit di të hy thellë në shpirtin e njeriut dhe të zgjojë ato emocione të cilat ne shpesh herë mendojmë se kishin vdekur dhe nuk kanë qenë kurrë aty.
Ndërkaq, finalistët e shpallur të këtij edicioni janë: Donika Berishaj, Eneida Gjonbalaj, Fatbardha Hasi, Argëzon Sulejmani, Zhaneta Barxhaj, Amina Kaja, Irsa Ruçi, Urim Dullovi, Fjolla Gashi dhe Ermira Alia.
Në mungesën fizike të tri autoreve finaliste, qe studentja e letërsisë Edlira Musliu ajo që interpretoi këndshëm poezinë “Histori e humbur” nga Eneida Gjonbalaj dhe poezinë e Ermira Alia “Frymë nën frymë”. Ndërsa, moderatorja Vlora Merovci e interpretoi poezinë e Irsa Ruçit, “Kur zoti puthi tokën”.
Vargjet e secilës poezi po kumbonin në atmosferën e mrekullueshme përpara të pranishmëve, derisa në fund erdhi edhe momenti i së vërtetës, ai i shpalljes së fituesve të çmimit “KultStrofa”. Fillimisht, u bë ndarja e mirënjohjëve për poetët: Donika Berishaj, Irsa Ruçi, Eneida Gjonabala,j Urim Dullovi, Amina Kaja, Argëzon Sulejmani, Fjolla Gashi.
Çmimi i tretë shkoi për poezinë “Frymë nën frymë” nga autorja shkodrane, Ermira Alia, derisa këtë çmim e ndau anëtari i jurisë, Dren Abazi.
Ndërkaq, vendin e dytë e ndau profesori Ag Apolloni, çmimi ky i cili shkoi për poezinë “Me dashtë” nga Fatbardha Hasi.
Autorja Zhaneta Barxhaj me poezinë “Hija”, mori çmimin e parë të edicionit të pestë të konkursit poetik “KultStrofa”. Ornela Vorpsi e bëri edhe ndarjen e çmimit, duke shpjeguar edhe arsyen pse kjo e fundit, sipas jurisë, mori çmimin kryesor.
“Kishte një gjuhë shqipe jashtë mase të pastër. Diçka që më bëri përshtypje në poezitë ishin fjalët e huazara nga gjuhët tjera. Por, kur shkruhet e punohet në një gjuhë sikurse të atdhuet edhe një gjuhë tjetër, sigurisht lëvrohet. Të huazosh fjalë totalisht të huaja s’më pëlqeu shumë, por në rastin e fitueses kemi një gjuhë shqipe të lëvëruar mjaftë mase bukur”, tha Vorpsi në dakordim me anëtarët e tjerë të jurisë.
Po ashtu fituesja e vendit të parë, Zhaneta Barxhaj theksoi se kjo është hera e parë që ajo po merr pjesë në një konkurs të tillë, derisa thotë se është munduar që në të gjithë krijmtarinë e saj t’i qëndrojë besnike gjuhës shqipe.
“Kur mora pjesë në këtë konkurs, ia thashë edhe Ardianës se unë thjeshtë e pava si një njoftim dhe vendosa të aplikoj. Kjo është hera e parë që unë marr pjesë në një konkurs të poezisë edhe pse kam lëvruar gjatë. Për mua poezia nuk ka fitues, sepse ajo është një ndjenjë dhe ne nuk mund të vlerësojmë ndjenjat dhe për mua të gjithë poetët janë fitues. Më preku Ornela me fjalët e saj, sepse unë në të gjithë krijimtarinë time jam munduar që t’i qëndroj besnike shqipes, t’i risjellë ato fjalë të cilat i kemi humbur, qoftë edhe për shkak të internetit dhe hapësirave tjera. Në qoftë se unë kam arritur ta ruaj të pastër gjuhën shqipe, është çmimi më i madh për mua”, tha ajo, derisa pranoi me shumë emocione çmimin e parë.
Kështu për të përmbyllur këtë edicion, edhe një herë fjalën e mori drejtoresha e gazetës KultPlus, Ardianë Pajaziti e cila ndau mirënjohjen vjetore për performancë të shkëlqyer në redaksinë e gazetës, dhe kjo mirënjohje iu dha gazetares Era Berisha.
“Në fakt ne tradicionalisht e kemi që ky tubim të shënojë pak edhe fundvitin dhe në mesin e mirënjohjeve dhe çmimeve tjera, është koha të rikthejmë kokën pak brenda KultPlus-it, që edhe pa qenë këtu e klikoni në shtëpi. Çdo vit e vlerësojmë dikë që ka punuar pak më shumë dhe ma me përkushtim. E kemi një vajzë shumë të re dhe e cila ka një energji të papame dhe një përshkrim që ndodhë në një të ardhme, edhe mund të shndërrohet në një romanciere shumë të mirë. Era e ka një performancë të shkëlqyer për këtë vit”, thotë Pajaziti.
Krejt në fund, u krijua një atmosferë e pakrahasueshme dhe e mbushur me plot lumturi, dashuri e miqësi që shënoi fundin e kësaj nate të paharrueshme për të gjithë të pranishmit që patën mundësi të përhumbeshin pas artit që e posedon poezia.
‘KultStrofa’ organizohet nga gazeta e parë shqiptare për art dhe kulturë ‘KultPlus’, dhe është konkurs mbarëkombëtar i tëri si ide origjinale e prodhuar nga KultPlus.
Ndërkaq, kjo mbrëmje kishte sponsor Ministrinë e Punëve të Jashtme, Ambasadën e Francës në Kosovë Hotel Nartel dhe Komunën e Prishtinës. / KultPlus.com
Nesër, më 16 dhjetor, në ora 19:00, në KultPlus Caffe Gallery do të mbahet nata finale e konkursit mbarëkombëtar të poezisë ‘KultStrofa’, organizuar nga gazeta online për art dhe kulturë KultPlus.
Ky konkurs i cili ndër vite ka sjellë prurje të jashtëzakonshme të cilat janë kurorëzuar me një event të organizuar në KultPlus ku edhe janë shpërblyer poezitë më të mira, këtë vit paralajmëron një edicion special të mbështjellë me një laramani emocionesh.
Dhjetë poezitë finaliste tashmë janë përzgjedhur nga juria profesionale e cila është e përbërë nga: Ornela Vorpsi, kryetare e jurisë, Ag Apolloni dhe Dren Abazi, ndërsa në mbrëmjes e 16 dhjetorit, juria do të shpallë edhe tri poezitë më të mira, të cilat edhe do të shpërblehen nga organizatori.
Organizatorja e këtij konkursi, Ardianë Pajaziti, njëherit drejtoresha e KultPlus, është shprehur se “KultStrofa” është një prej konkurseve më serioze dhe më të vlerësuara të poezisë, andaj janë kujdesur që edhe këtë vit të sjellin një edicion që e dëshmon këtë gjë.
“KultStrofa vazhdon të jetë një prej konkurseve më prestigjioze dhe më serioze sa i përket poezisë. Kështu kanë vlerësuar shumë poetë të njohur për këtë konkurs, e këtë e dëshmon edhe prurja e shumë poezive në edicionet paraprake poashtu edhe këtë vit. Këtë konkurs e bën të veçantë edhe përzgjedhja e jurisë profesionale, ku çdo vit kemi pas kujdes të përzgjedhim emra të njohur të botës letrare. Edhe këtë vit kemi emra të fuqishëm të letërsisë dhe një prej tekstshkruesve më të dashur për publikun”, shprehet Pajaziti.
Ju kujtojmë që në konkursin e parë fitues ishte poeti i njohur Ragip Sylaj, për të vazhduar tutje ne edicionet tjera me poetet, Arjola Zadrima, Merita Berdica dhe Gentiana Bajrami Atashit.
“KultStrofa”, këtë vit mbështete nga Ministria e Punëve të Jashtme, Komuna e Prishtinës, Ambasada e Francës në Kosovë, Hotel Nartel. / KultPlus.com
Në Qendrën për Edukim dhe Kulturë LIBART, të hënën duke filluar nga ora 17, nga Shoqata Ndërkombëtare “Friends of Kazantzakis” (“Miqtë e Kazanxakit”) do të organizohet një simpozium për shkrimtarin e shquar grek, Nikos Kazantzakis, përcjell KultPlus.
Diskutimin do ta drejtojë Ag Apolloni, kryetar i kësaj shoqate për Kosovë.
Në fund të diskutimit do të shfaqet edhe filmi “Last Temptation of Christ” i Martin Scorsese-s, i bazuar në romanin e Kazantzakis, autorit të njohur edhe për shumë vepra të tjera, si “Zorba”, “Letër El Grekos”, “Krishti kryqëzohet përsëri” etj.
Ngjarja mbahet tek objekti i bibliotekës “Hivzi Sulejmani” në lagjen “Dardania”.
Qendra “Libart” dhe programi i saj mundësohet nga Komuna e Prishtinës, biblioteka “Hivzi Sulejmani” dhe organizata ETEA. / KultPlus.com
Sot duke filluar nga ora 18:00 në stendën e Albas në Panairin e Librit, Tirana 2022, i pranishëm do të jetë Ag Apollonin për të folur rreth librit të tij “Kësulkuqja (përrallë për të rritur)”, përcjell KultPlus.
Ky roman flet për një Kësulëkuqe koketuese dhe një Ujk të sëmurë. Është një histori e dashurisë dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.
Ky është një rrëfim që përdor cartoon logic brenda arti kombinatorik, ku ndërfuten elemente teatrore, filmike dhe muzikore; është një prozë që ka poezinë dhe dramën brenda. I vendosur në një vend të vogël të kontinentit që e ka marrë emrin nga një femër e përdhunuar, ai flet edhe për përdhunimet gjatë luftës në Kosovë, dhe për pasojat e tyre në paqe.
Kujtojmë se romani “Kësulkuqja (përrallë për të rritur)” u promovua në Prishtinë më 3 nëntor, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës. / KultPlus.com
Ag Apolloni përmes një statusi në llogarinë e tij në “Facebook”, ka thënë se njerëz të cilët e meritonin sa ishin gjallë të shpalleshin akademikë, nuk e arritën këtë gjë pasi nuk ishin anëtarë të Partisë, shkruan KultPlus.
Postimi i plotë:
“Akademia e Shkencave e Shqipërisë sot u ka dhënë titullin “Nderi i Akademisë” disa shkrimtarëve, gjuhëtarëve, përkthyesve, mes të cilëve edhe Lasgush Poradecit, Musine Kokalarit dhe Kolë Ashtës. Pa dyshim, këta e meritonin të ishin akademikë për së gjalli, por nuk ishin anëtarë të Partisë.
Ajo që ndodhte dikur në Shqipëri, ndodh sot në Kosovë, ku akademikë bëhen vetëm anëtarët e një partie, e cila pastaj garon në zgjedhje me sloganin “partia e akademikëve”.
Askush nuk shqetësohet pse ata u bënë akademikë, duke u vetëpropozuar dhe duke u vlerësuar nga bashkëpartiakët e tyre. Ndoshta një ditë edhe në Kosovë qytetarët do ta kuptojnë se sa Lasgushi, Musineja e Kolë Ashta, janë lënë përjashta, vetëm pse nuk kishin libreza të “partisë së akademikëve”.
Këtij soji të “akademikut” nuk i mjafton që grabit titullin “akademik”, nuk i mjafton as paga që e merr si “akademik”, por del e kërkon edhe votat si “akademik”, dhe gojën e ka plot Amerikë. Nuk mund të jesh me Amerikë dhe të veprosh si në Bashkimin Sovjetik”, thuhet në postimin e tij. /KultPlus.com
Ag Apolloni
Sa i madh deti e sa të vegjël njerëzit!
Lahen edhe pasi në breg ndizen dritat,
lahen trupat, s’ka det që i lanë shpirtat.
I bie trup ujit me barkë,
gjithë kjo kaltërsi mbi e nën mu’,
e unë mërzitem për dy gogla blu.
Të kërkoj si hero i marrë,
D’ulqinja ime e dashur.
Emri dhe mungesa jote janë gjithkund.
Barka ban fjalë, uji mban heshtje;
një ciceron më cicëron në vesh
e unë hesht si peshk,
dhe heshtja ka gjuhën e saj.
Një ditë si kokrra e kripës në flakë
do të plasë heshtja.
Ne do t’i mbyllim sytë të qetë,
e bota do të vdesë nga kureshtja.
Tash ulur
me sytë ujë
e me gjuhë peshku
i drejtohem Zotit:
merre detin,
merre qiellin,
merre krejt këtë kaltërsi,
se e gjitha të përket ty,
e kthemi mua veç dy sy!
Zoti hesht,
peshqit heshtin,
hesht dhe unë.
Si për inat askund nuk dukesh ti.
Turistët kalojnë pranë heshtjes,
dhe heshtja ishte pranë Perëndisë,
dhe heshtja ishte Perëndi. / KultPlus.com
KultPlus këto ditë hapur thirrjen për edicionin e pestë të konkursit mbarëkombëtar të poezisë “KultStrofa”.
Konkursi është i hapur për të gjithë poetët, duke përfshirë dhe talentet e rijnë dhe poetët që nuk janë dëshmuar deri tash.
Organizatorët e këtij konkursi sot kanë bërë publike edhe jurinë profesionale të këtij edicioni e cila këtë vit ka një përbërje të veçantë, duke përfshirë shkrimtarë dhe tekstshkrues të këngëve, me qëllim të një laramanie sa i përket shijeve.
Juria përbëhet nga: Ornela Vorpsi, kryetare e jurisë, Ag Apolloni dhe Dren Abazi.
KultStrofa, konkursi i cili ndër vite ka sjell prurje të jashtëzakonshme të cilat janë kurorëzuar me një event të organizuar në KultPlus ku edhe janë shpërblyer, këtë vit paralajmëron një edicion special të mbështjellë me një laramani emocionesh.
Organizatorja e këtij konkursi, Ardianë Pajaziti, njëherit themeluesja e KultPlus, është shprehur se “KultStrofa” është një prej konkurseve më serioze dhe më të vlerësuara të poezisë, andaj janë kujdesur që edhe këtë vit të sjellin një edicion që e dëshmon këtë gjë.
“KultStrofa vazhdon të jetë një prej konkurseve më prestigjioze dhe më serioze sa i përket poezisë. Kështu kanë vlerësuar shumë poetë të njohur për këtë konkurs, e këtë e dëshmon edhe prurja e shumë poezive në edicionet paraprake. Poashtu këtë konkurs e bën të veçantë edhe përzgjedhja e jurisë profesionale, ku çdo vit kemi pas kujdes të përzgjedhim emra të njohur të botës letrare. Edhe këtë vit kemi emra të fuqishëm të letërsisë dhe një prej tekstshkruesve më të dashur për publikun”, shprehet Pajaziti.
Njoftojmë që konkursi është i hapur për të gjithë poetët, duke përfshirë dhe talentet e rijnë dhe poetët që nuk janë dëshmuar deri tash. Pajaziti ka bërë të ditur gjithashtu se në këtë konkurs mund të aplikojnë të gjithë të interesuarit me vetëm nga një poezi, poezia duhet të jetë e pabotuar dhe duhet të dërgohet me emër dhe mbiemër, në adresën [email protected], me subjektin “Për konkursin e poezisë “KultStrofa”. Nuk pranohet asnjë poezi që vjen nëpërmjet formave tjera.
Dhjetë poezitë më të mira do të përzgjidhen nga juria profesionale, kurse nga dhjetë poezitë, më pas do të zgjidhen tri poezitë më të mira, të cilat edhe do të shpërblehen nga organizatori.
Ju kujtojmë që në konkursin e parë fitues ishte poeti i njohur Ragip Sylaj, për të vazhduar tutje ne edicionet tjera me poetet, Arjola Zadrima, Merita Berdica dhe Gentiana Bajrami Atashit.
“KultStrofa”, organizohet nga gazeta online për art dhe kulturë www.kultplus.com.
Thirrja do të jetë e hapur deri më datë 20 nëntor 2022. / KultPlus.com
Flonja Haxhaj
‘Kësulëkuqja’ është përralla me të cilën është rritur pothuajse çdo fëmijë që pasi u shkrua nga Charles Perrault, por një këndvështrim tjetër i saj ndërlidhur me një histori të dashurisë që vjen paralelisht me përjetimet e të dhunuarve gjatë luftës së fundit në Kosovë, shpaloset në romanin “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, të autorit shqiptar, Ag Apolloni, shkruan KultPlus.
Fraza e shumëpërdorur ‘Na ishte njëherë’, në këtë libër prej 200 faqesh, sjell me vete dy përralla, atë të përdhunimeve, e që është një e vërtetë dhe përrallën tjetër të mundshme, atë të historisë së dashurisë, e që të dyja vijnë të gërshetuara në romanin ‘Kësulëkuqja, përrallë për të rritur’.
Ky roman sipas autorin konsiderohet të jetë një histori dashurie dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.
Vetë emri dhe temat që trajton, nxitën interesimin e shumë njerëzve për t’u bërë pjesë e promovimit të këtij romani, që u mbajt dje në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, ku më pas blerësit e librit patën mundësi të bashkëbisedojnë me autorin.
Pas promovimit, vetë autori Apolloni, thotë për KultPlus se me këtë libër ka synuar që të japë një version personal për përrallën ‘Kësulëkuqja’, një version për të rritur duke e lidhur me interpretimet që janë bërë kësaj përralle dhe duke e pasur një përrallë të përdhunimit por njëkohësisht duke e lidhur edhe me temën e dashurisë.
“Kësulëkuqja, përrallë për të rritur’, është ndërtuar si një roman binar me dy linja, me linjën e përdhunimit dhe linjën e dashurisë, por ka qenë një sfidë në vetvete sepse këto dy linja bashkë është vështirë të hasen në një roman dhe vështirë të pranohen prej lexuesit sepse lexuesi ndan gjithmonë mendjen për njërën zakonisht.”, tha Apolloni.
E ajo që është shumë intriguese për lexuesit, është padyshim emri ‘Kësulëkuqja’, e që në lexim të parë të rikthen në fëmijëri. Autori Apolloni thotë për KultPlus se është pikërisht kjo përrallë, ajo me të cilën fillon romani.
“Romani roman fillon me përrallën ‘Kësulëkuqja’, me formulën e famshme ‘Na ishte njëherë’ dhe tregohet versioni i parë i ‘Kësulëkuqes’, pra versioni i Charles Perrault, me pak modifikime dhe kjo quhet përrallë nga e kaluar, ndërsa si epilog jepet një version tjetër që quhet përrallë nga e ardhmja që do të thotë se në mes të këtyre dy përrallave kemi një histori të vërtetë të përdhunimeve dhe një histori që mund të pranohet si e vërtetë që është një histori e krijuar e dashuri.”, thekson Apolloni, i cili mes tjerash shton se në fillim dhe në fund të këtyre dy linjave kemi dy përralla dhe këto e bëjnë edhe këtë të mesmen përrallë në vete.
Ai më tutje flet edhe për ‘përrallën e vërtetë’ që ai ka përfshirë në këtë libër, atë të përdhunimeve, duke thënë se ai ka bërë bashkë histori të këtyre përjetimeve gjatë luftës së fundit në Kosovë, por duke i sjellë për lexuesit në një mënyrë më poetike dhe më të butë.
“Ato histori të përdhunimeve unë i kam kthyer në formë dramatike, në formë skenari dhe në formë poetike. Edhe pse janë kthyer në vargje dhe në dialog, ato prapë mbesin histori të vërteta, vetëm se është gjetur një formë më e butë për t’u interpretuar, shtoi autori për KultPlus.
Ndërkaq, duke folur për zanafillën e këtij libri, Apolloni u shpeh se tema e tij nisi një vit më parë kur ai deshi të shkruajë një histori për një grua të përdhunuar.
“Kërkova materiale gjithkund por nuk mjaftonin dhe personi për të cilin do të shkruaja kishte vdekur në vitin 2016 dhe nuk mund të gjeja material të mjaftueshëm kështu që gjeta disa histori dhe e shkrova këtë si gërshetim të historive të grave dhe burrave të përdhunuar duke futur edhe një linjë të re.”, përfundoi Apolloni.
Ju kujtojmë, se të gjithë të interesuarit tashmë mund ta gjejnë romanin “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur” nëpër libraritë e Prishtinës dhe Tiranës./KultPlus.com
Nesër duke filluar nga ora 16:30, në ambientin e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, organizohet promovimi i romanit me të ri “Kësulëkuqja” të autorit Ag Apolloni, shkruan KultPlus.
Apolloni ka njoftuar se romanin “Kësulëkuqja” tashmë mund ta gjeni nëpër libraritë e Tiranës dhe Prishtinës.
“Gjithashtu, të enjten, nga ora 4:30 pasdite, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, do të jem për nënshkrime”, thuhet në postimin e tij mes tjerash.
I titulluar “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, Apolloni po i sjell në dorë lexuesit një vepër që sipas tij nuk është një roman dokumentar, por as një përrallë e pastër.
Sipas Apollonit, ky roman flet për një Kësulëkuqe koketuese dhe një Ujk të sëmurë. Është një histori dashurie dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.
“Romani është ndërtuar si një shëtitje filozofike nëpër një botë sa reale, aq edhe përrallore. Ky nuk është roman dokumentar, as përrallë e pastër”, thotë Apolloni. / KultPlus.com
Shkrimtarja nga Maqedonia e Veriut, Ivana Trajanoska, dhe shkrimtari nga Kosova, Ag Apolloni, ishin të ftuar në një diskutim mbi letërsinë dhe librin në rajonin tonë, në Qendrën Kombëtare të Librit e Leximit. Ky takim u zhvillua në kuadër të “Tetorit të Librit”, me qëllim dhënien e përgjigjeve mbi sfidat me të cilat përballen autorët e rinj ballkanikë, temat mbi të cilat shkruhet sot në rajon dhe cilat janë modelet dhe lidhja me traditën.
Ivana Trajanoska, shkrimtarja nga Maqedonia e Veriut, e sheh librin si një mjet të rëndësishëm që duhet të bëjë bashkë gjuhët, kulturat. Në një bisedë me shkrimtarin Ag Apolloni, dhe përkthyesin Fari Laçka, ata sollën një reflektim mbi raportet e deritanishme që kulturat në rajon kanë me njëri-tjetrin, duke e parë Ballkanin e hapur si një perspektivë të rëndësishme për t’i dhënë më shumë hov një tregu më të gjerë të librit dhe bashkëpunimeve rajonale, me në fokus kulturën.
Ag Apolloni është prozator, poet, dramaturg, studiues dhe eseist shqiptar, i lindur në Kaçanik. Gjithashtu është pedagog në Universitetin e Prishtinës. Ivana Trajanoska është shkrimtare, përkthyese, kritike letrare e pedagoge në Universitetin e Shkupit. Punon prej më shumë se 20 vjetësh si mësuese e anglishtes dhe frëngjishtes./atsh/KultPlus.com
Me një fjalor të pasur, që është një pasuri për çdo shkrimtar, dukë përfshirë terma interesantë e duke i dhënë vëmendje detajeve, më përkushtim e çiltërsi, shkrimtari Ag Apolloni di të ngacmojë mendjen e lexuesit qysh në titull, shkruan KultPlus.
Askujt nuk i pëlqen të lexojë gjëra klishe dhe si duket Apolloni ka një kujdes të shtuar për këtë pjesë. Këtë e dëshmon edhe me romanin e tij më të ri që po e sjell për lexuesit këtë javë.
I titulluar “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, Apolloni po i sjell në dorë lexuesit një vepër që sipas tij nuk është një roman dokumentar, por as një përrallë e pastër.
Romani me rreth 200 faqe, do të jetë një version i “Kësulëkuqes”, në të cilin luan rol edhe lufta e Kosovës e përjetuar nga Apolloni, si dhe dhuna ndaj grave gjatë luftës.
Sipas Apollonit, ky roman flet për një Kësulëkuqe koketuese dhe një Ujk të sëmurë. Është një histori dashurie dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.
Ky është një rrëfim që përdor “cartoon logic” brenda artit kombinatorik, ku ndërfuten elemente teatrore, filmike dhe muzikore; është një prozë që ka poezinë dhe dramën brenda.
I vendosur në një vend të vogël të kontinentit që e ka marrë emrin nga një femër e përdhunuar, ai flet edhe për përdhunimet gjatë luftës në Kosovë, dhe për pasojat e tyre në paqe.
“Romani është ndërtuar si një shëtitje filozofike nëpër një botë sa reale, aq edhe përrallore. Ky nuk është roman dokumentar, as përrallë e pastër”, thotë Apolloni. / KultPlus.com
Libri i shkrimtarit Ag Apolloni ‘Një fije shprese, një fije shkrepëse’ është botuar në Holandë, përkthyer nga Jan Jansen, përcjell KultPlus.
Lajmin e ka bërë të ditur vetë Apolloni përmes një postimi në Facebook.
““Një fije shprese, një fije shkrepëse”, i përkthyer nga Jan Jansen, u botua në Holandë.”, ka shkruar Apolloni.
Romani dokumentar “Një fije shprese, një fije shkrepëse” i Ag Apollonit, është përshkrim i një vizite të tre shokëve në shtëpinë e nënës Ferdonije, e cila gjatë luftës ka humbur katër djemtë dhe burrin. Linja e parë e këtij romani është udhëpërshkrim dhe mbaron aty ku nis. Mirëpo brenda saj gërshetohen edhe linja të tjera, që shpalosin histori të përndjekjes, shpërnguljes, dhunimit, vrasjeve, masakrave, pritjes dhe vetëvrasjes. Bashkë me historinë e Ferdonijes, rrëfehet edhe historia e nënës Pashkë, e cila pak ditë pasi iu kthyen mbetjet e dy djemve, bëri vetëvrasje. Po ashtu, e bazuar krejtësisht në materiale arkivore, vihet edhe një paralele mes Luftës së Dytë Botërore dhe Luftës së Kosovës, përkatësisht mes kampeve të shfarosjes dhe kampeve të shpërnguljes. Ndërsa, në funksion të plotësimit të mozaikut të tragjedisë kosovare, rrëfehen edhe përvojat personale të tre shokëve, në raport me luftën.
Ky dokuroman (roman dokumentar) flet për dhunën e regjimit serb, për dëbimet dhe djegiet, për spastrimin etnik, për intervenimin ushtarak të NATO-s, për personat e pagjetur, për një dorëshkrim të humbur dhe një tragjedi të gjetur, për peshën e pritjes dhe rëndësinë e shpresës./ KultPlus.com
PriFilm Fest mbrëmë ka mbyllur edicionin e tij të 14-të i cili ka nisur me 20 shtator. Në këtë mbrëmje u ndanë edhe çmimet e festivalit, shkruan KultPlus.
Aktorja Rina Krasniqi ka fituar dy çmime, atë për aktoren më të mirë dhe për aktorin më të mirë pasi që Krasniqi ka luajtur dy role në filmin “Virgjëresha Shqiptare”, njëri si Luana dhe tjetri si një burrneshë me emrin Jack.
Kjo është hera e parë në historinë e çmimeve “PriFest” që një aktore arrin të fitojë të dy çmimet.
Por për këtë vlerësim ka reaguar shkrimtari Ag Apolloni i cili ka vlerësuar që kjo gjë nuk ka ndodhur asnjëherë në botë dhe sipas tij është idiotizëm.
“Në PriFilmFest një aktores (femër) i është ndarë çmimi i dyfishtë ‘Aktorja më e mirë’ dhe ‘Aktori më i mirë’. Ky idiotizëm s’ka ba vaki kurrë në botë. Cate Blanchett, Barbara Straisend, Linda Hunt, Hillary Swank, Glenn Close, Tilda Swinton, Meryl Streep, Angeline Jolie etj., kanë luajtur role meshkujsh, por kurrë s’janë nominuar në kategorinë “aktori mashkull më i mirë”. Po ashtu, shumë aktorë meshkuj kanë luajtur rolin e femrës, por kurrë s’janë nominuar në kategorinë “Aktorja më e mirë”. Do të ishte tallje, në mos ofendim, në të dy rastet”, shkruan Apolloni i cili tutje ka potencuar se kur thuhet ‘aktori’ ose ‘aktorja’, nënkuptohet gjinia e personit që luan, jo gjinia e personazhit të cilin e luan.
“Cate Blanchet ka luajtur Bob Dylanin, por është nominuar në kategorinë “aktorja më e mirë”. Është kaq e thjeshtë. Ti mund t’i japësh aktores çmimin “Aktori më i mirë”, por është njësoj si ta lavdërosh një grua, duke i thënë “gjynah që s’je burrë”, ose “je aq e mirë sa meriton me qenë burrë”. Pastaj, s’mund t’ia japësh një aktoreje dy çmimet kryesore për dy gjini, edhe sikur aktorja të jetë hermafrodite. Nejse, Kosova shkruan histori në budallaki. Dhe, natyrisht, budallakia ka emër (edhe pse unë s’i di emrat e jurisë)”, shkruan Apolloni. / KultPlus.com
Ag Apolloni
Unë kurrë s’kam qenë në parajsë,
po me një engjëll isha mbramë.
Pos vetes, askend s’kam mendu me vra,
po tash për të i vras të tanë. / KultPlus.com
Shkrimtari shqiptar, i cili po shkruan romanin e tij të ri në qytetin tonë, është magjepsur nga Debreceni. Ai këtu po e shkruan një përrallë për të rritur
Shkruan: Magyar Evelin
Shkrimtari erdhi në takimin tonë të mëngjesit në Nagytemplom me syze dielli dhe me humor të mirë. Ag Apolloni nga Rezidenca e Shkrimtarëve në Debrecen erdhi në bisedë nga një shtëpi borgjeze në rrugën Zöldfa. Edhe pse gjuha hungareze është shumë e vështirë për të, ai shqipton emrin e rrugës me mjeshtëri dhe kuptueshmëri, pastaj kthehet te Nagyerdő dhe artistët që kanë punuar në qytet: kuptohet se autori shqiptar, me të cilin folëm në anglisht, njeh mirë kulturën hungareze.
Shkrimtari shqiptar-kosovar aplikoi për bursë në Agjencinë Kulturore Petőfi pasi një mik i foli fjalë të mira për periudhën e tij krijuese në Pecs. Autori, i njohur si dramaturg dhe gazetar, mbërriti në qytet më 15 korrik. Për gati një muaj, ai u mbush me përvoja të shkëlqyera, duke krijuar, dhe duke u zhytur në kulturë dhe argëtim, të gjitha këto i përshtateshin kohës së tij.
– Më pëlqen të endem nëpër qytet: kam qenë më parë te statuja e Petőfit dhe më janë rikthyer shumë kujtime të vjetra. Kur isha fëmijë, lexova librin me poezi të poetit në bibliotekën e qytetit dhe kurrë s’i harrova vargjet: “Për dashuri e jap jetën,/ për liri e flijoj dashurinë,” – e kujton shkrimtari poetin tonë në qendrën e qytetit duke pirë një kafe. Apollonit i lanë përshtypje jo vetëm poezitë e poetit, por edhe rrugëtimet e tij jetësore: autori poston rregullisht për këtë dhe ditët e tij në Debrecen në faqen e tij në Facebook.
Apolloni e njeh veprën e Imre Kertész dhe Attila József, por gjithashtu i pëlqen romani “Dera” i Magda Szabo-s: ai vizitoi statujën e shkrimtares në sheshin kryesor dhe shtëpinë përkujtimore të ngritur për nder të saj, por vizitoi edhe statujat e Lőrinc Szabó dhe Endre Ady, si dhe Kopshtin Memorial, ndër të tjera. Shkrimtarit dashamirës të natyrës i pëlqen të bëjë foto dhe me kënaqësi m’i tregon fotot në tarracën e kafenesë.
Shkrimtari ka vizituar edhe performancën e “Flautit magjik” dhe i ka lënë përshtypje opera e njohur. Krijuesi, i cili është gjithashtu me përvojë teatrore, ka shijuar edhe atmosferën e Lojërave Festive në Debrecen: javën e kaluar ai pa kryeveprën e Mozart-it, “Flauti magjik”, në zemër të Pyllit të Madh.
Apollonit i bëri përshtypje performanca në gjuhën hungareze me titra në anglisht, duke vlerësuar pamjen, tingullin dhe aktorët.
– Koha e kaluar në Debrecen ka një efekt frymëzues tek unë: disa elementë të qytetit shfaqen në romanin tim të ardhshëm – zbuloi shkrimtari, i cili aktualisht po shkruan një përrallë postmoderne të destinuar për të rritur. Romani i shkurtër, rreth 140 faqe deri tani, do të jetë një version i “Kësulëkuqes”, në të cilin luan rol edhe lufta e Kosovës e përjetuar nga Apolloni, si dhe dhuna ndaj grave gjatë luftës. Autori ka ecur mirë me veprën e tij gjatë javëve të kaluara këtu. Sipas planeve, vëllimi i tij i ri do të botohet në fillim të vjeshtës.
Megjithëse veprat e tij nuk janë botuar ende në gjuhën hungareze, shpresojmë që ky roman i shkurtër të lexohet edhe në hungarisht. Iniciativa do të ishte emocionuese qoftë edhe për shkak të elementeve nga Debreceni, mendoj unë, ndërsa e aprovon edhe Apolloni.
Krahas letërsisë hungareze, shkrimtari ka shijuar edhe gatimet vendase: të preferuar e ka gullashin hungarez, por gjithashtu ka shijuar edhe birrat. Ia sugjerova edhe “kürtőskalács” dhe “lángos” të cilat tha se patjetër do t’i provojë.
Apolloni tregoi se ka në plan të vizitojë Budapestin para se të kthehet në shtëpi: kryeqyteti është një kujtim fëmijërie për të, ai kujtoi se si ishte të kalonte lumin e madh kur ishte fëmijë duke ikur ilegalisht për në Gjermani me familjen e tij. Ai gjithashtu nuk e konsideron të pamundur që në të ardhmen të kthehet në vendin tonë, pasi i ka lënë shumë përshtypje atmosfera vendase.
(Ky shkrim është marrë nga portal hungarez Dehir.hu, publikuar më 7 gusht 2022) /KultPlus.com
Në mbledhjen e fundit (maj 2022) që ka mbajtur Shoqata Ndërkombëtare “Miqtë e Nikos Kazantzakis” në Gjenevë, drejtuar nga kryetari themelues i saj, Jorgos Stasinakis, është vendosur që përgjegjës për Kosovë i shoqatës që ka për qëllim promovimin e shkrimtarit të madh grek, Nikos Kazantzakis, të jetë shkrimtari nga Kosova, Ag Apolloni.
Shoqata “Miqtë e Nikos Kazantzakis”, e cila ka degët e saj nëpër disa shtete, është themeluar me qëllim të promovimit, diskutimit, botimit dhe përkthimit të veprës së autorit grek nëpër vende të ndryshme të botës. Kazantzakis është njëri ndër shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit 20, autor i librave “Zorba”, “Tundimi i fundit”, “Letër El Grekos” etj.
Ag Apolloni, i cili ka shkruar dhe ka folur disa herë për rëndësinë e këtij shkrimtari në kuadër të letërsisë botërore, ka shprehur falënderimin e tij për këtë detyrë që i është besuar nga kjo shoqatë ndërkombëtare./ KultPlus.com
Sot me 10 maj në Pragë të Çekisë do të mbahet mbrëmja shqipe me shkrimtarinë Ag Apolloni. Kjo mbrëmje do të ketë në fokus letërsinë modern shqipe.
Njoftimi i plotë nga ambasada e Kosovës në Pragë:
Katedra e studimeve Ballkanistike e Universitetit të Karlit në Pragë do të organizoj Mbrëmjen Shqipe, të shtatën me radhë me fokus letërsinë moderne shqipe, me të ftuarin e nderit profesor Ag Apollonin, shkrimtar dhe studiues i shquar nga Kosova.
Veprat e Ag Apollonit janë përkthyer në disa gjuhë të huaja dhe janë vlerësuar dhe nderuar me disa çmime.
Mbrëmja mbahet me datë 10 maj 2022, me fillim nga ora 18:00. / KultPlus.com
Jacques Prévert
Gjethet e vdekuna
Oh sa kisha dashtë t’i kujtosh
Ato ditë t’bukura me dashni plot
Atëherë jeta ishte ma e bukur
Dhe dielli ngrohte ma shumë se sot.
Gjethet e vdekuna mblidhen me lopatë,
E sheh që nuk kam harru’,
Gjethet e vdekuna mblidhen me lopatë,
Kujtimet dhe pendimet gjithashtu.
Dhe era e veriut u gjen strehëz
Në natën e ftohtë të harresës.
E sheh që nuk e kam harru’
Kȃngën që ma pate këndu’.
Kjo kângë veç për ne ȃsht,
për mu’ që t’deshta, për ty që m’deshte.
Atëherë kur ishim bashkë,
unë që të deshta, ti që më deshte.
Por jeta ndan ata që duhen,
Ngadalë dhe në heshtje.
E deti fshin mbi rȃnë,
Gjurmët e dashnorëve të ndamë.
Gjethet e vdekuna mblidhen me lopatë,
Kujtimet dhe pendimet bashkë mbetën
Por dashnia ime e zjarrtë
Buzëqesh dhe falënderon jetën.
Ti ishe aq e bukur e unë t’deshta aq fort,
Tash si mundem me t’harru’ dot?
Atëherë jeta ishte ma e bukur
Dhe dielli ngrohte ma shumë se sot.
Ti ke qenë mikja eme ma e mirë,
Unë s’e kam ndërmend me u pendu’,
Dhe kangën që ma këndove
Kurrë, kurrë s’kam me harru’!
Përktheu: Ag Apolloni / KultPlus.com
Pashka e dogji veten dhe e dogji vdekjen. Guri gjigant, i vënë për kujtim të saj në vendin e ngjarjes, do të thërrmohet një ditë, do të harrohet një ditë. Por, vepra e saj do të jetojë sa të ketë qiell indiferent sipër. E, sa të kujtohet ajo, do të kujtohen edhe dy bijtë e saj
Pashka u dogj nga indiferenca. Djemtë e saj ishin më të mirët, dhe ajo donte t’i tregonte botës këtë. Armiku ia mori, ia vrau, si gjithë të tjerët, pa dallim. Ia sollën në qese si gjithë të tjerët, pa dallim. Ky mosdallim, kjo indiferencë, e sosi durimin e saj. Djemtë e mi, mendonte ajo, ishin më të mirët, ishin ndryshe për se gjalli, ndryshe duhet të jenë edhe për se vdekuri. Ajo nuk e kishte inatin vetëm me dheun indiferent që i mbulonte të gjithë njësoj. Një inat, më të madh, e kishte edhe me Hyjin. Si kishte mundur të rrinte indiferent ndaj lutjeve të saj dhe ndaj krimeve mbi bijtë e saj? Para se të vdiste, diçka brenda saj kishte vdekur. Tashmë për të, ai atje lart nuk ishte qiell, po qefin. Prandaj ajo, në mëngjes, kaloi rrugën, shkoi pranë një shkurreje dhe dogji veten. Po të ishte ndonjë Mojsi në malin përreth, do të shihte shkurren që nxirrte flakë. Një shkurre që djeg Zotin brenda saj, si një e dashuruar që vret të dashurin, për shkak se nuk mund ta durojë xhelozinë e vet, apo shpërfilljen e tij.
Kështu, Pashka e dogji veten dhe e dogji vdekjen. Guri gjigant, i vënë për kujtim të saj në vendin e ngjarjes, do të thërrmohet një ditë, do të harrohet një ditë. Por, vepra e saj do të jetojë sa të ketë qiell indiferent sipër. E, sa të kujtohet ajo, do të kujtohen edhe dy bijtë e saj.
Marrë nga: “Një fije shprese, një fije shkrepëse”, Ag Apolloni, Bard Books, Prishtinë, 2020 /Express/ KultPlus.com
Shkrimtari i njohur Ag Apolloni na sugjeron 50 libra nga letërsia botërore të cilat patjetër duhet të lexohen nga secili.
Kjo është lista e librave të sugjeruar nga shkrimtari Ag Apolloni:
1. Milan Kundera: Lehtësia e padurueshme e qenies
2. Philip Roth: Ankimi i Portnoit
3. Julian Barnes: Zhurma e kohës
4. D. M. Thomas: Hoteli i Bardhë
5. T. S. Eliot: Toka e shkretë
6. Michel Houellebecq: Nënshtrimi
7. Umberto Eco: Varreza e Pragës
8. Italo Svevo: Rrëfim për plakun e mirë dhe vajzën e bukur
9. Dante Alighieri: Komedia hyjnore
10. Nikos Kazantzakis: Tundimi i fundit
11. Jorge Luis Borges: Aleph
12. Voltaire: Kandidi
13. Hermann Hesse: Ujku i stepës
14. Mario Vargas Llosa: Pesë qoshet
15. Juan Rulfo: Pedro Paramo
16. Jean-Paul Sartre: Muri
17. Charles Baudelaire: Lulet e së keqes
18. Orhan Pamuk: Unë jam e kuqja
19. Isaac Bashevis Singer: Shosha
20. N. V. Gogol: Shpirtra të vdekur
21. L. Tolstoj: Atë Sergi
22. F. M. Dostojevski: Idioti
23. Gustave Flaubert: Zonja Bovari
24. Joseph Conrad: Zemra e errësirës
25. Franz Kafka: Procesi
26. G. G. Marquez: Njëqind vjet vetmi
27. J. D. Salinger: Rojë në thekërishten buzë greminës (anglisht: The Catcher in the Rye)
28. Kurt Vonnegut: Thertorja pesë
29. José Saramago: Ungjilli sipas Jezu Krishtit
30. Ernesto Sabato: Tuneli
31. Victor Hugo: Katedralja e Parisit
32. Denis Diderot: Nipi i Ramoit
33. Ariel Dorfman: Vdekja dhe vasha
34. Herman Melville: Kopisti Bartëlby (origjinal: Bartleby, the Scrivener)
35. F. Scott Fitzgerald: Getsbi i madh
36. John M. Coetzee: I ngadalti
37. Elie Wiesel: Natë
38. Albert Camus: I huaji
39. Vladimir Nabokov: Lolita
40. Doris Lessing: Fëmija i pestë
41. Mihail Bulgakov: Mjeshtri dhe Margarita
42. Yasunari Kawabata: Bukuroshet e fjetura
43. Yukio Mishima: Kinkakuxhi
44. John Steinback: Njerëzit dhe minjtë
45. Thomas Mann: Tonio Kröger
46. Marguerite Duras:
47. J. M. G. Le Clezio: Afrikani
48. Shakespeare: Hamleti
49. Cervantes: Don Kishoti
50. Goethe: Fausti / KultPlus.com
