Kisha e Shën Sergjit dhe Bakut, mes madhështisë së bregdetit dhe kulturës

Kisha e Shën Sergjit dhe Bakut e shpallur monument kulture i kategorisë së parë është atraksioni turistik në bregdetin e Himarës, ku përveç bukurive të bregdetit jonian, turistët mund të prekin nga afër kulturën dhe trashëgiminë.

Kisha është ndërtuar brenda mureve rrethues të kështjellës së Himarës në kuotën më të lartë të saj, në zonën e Barbakasë. Ajo ka shërbyer si selia e Peshkopit të Himarës, e cila bëhet qendër Peshkopale në vitin 1020, nën varësin e Patriarkanës së Ohrit siç dëshmohet nga një diplomë e lëshuar nga perandori i Bizantit Vasili II. Në këndin verilindor të kishës ndodhej një pllakë guri e murosur, ku shkruhej viti 786.

Sipas studiuesit Theofan Popa ka një gojëdhënë në Himarë, që e lidh këtë datë me kohën e ndërtimit të kishës. Megjithatë Aleksandër Meksi që studioi arkitekturën dhe teknikën e ndërtimit të saj, fazën fillestare të ndërtimit e daton në fundin e shek. X, ose fillimin e shek. XI. Për shkak të rëndësisë që kishte kisha si qendër peshkopale, në vitin 1668 një klerik nga urdhri i murgjve Bazilian e përmend Himarën me emrin e kishës duke e quajtur Sergiopoli, që do të thotë qyteti i Sergjit. Në kryengritjet e përsëritura të viteve 1480 kundër perandorisë Otomane, muret e kështjellës së Himarës ishin dëmtuar rëndë, dhe po ashtu edhe kisha peshkopale e Shën Sergjit dhe Bakut.

Himarjotët në letrat e tyre për Mëkëmbësin e perandorit Karli V në Napoli, më 1530, dhe për papën Gregori XIII më 1577, kërkun ndihma në të holla e në specialistë muratorë pikërisht për meremetimin e mureve të rrëzuara të Himarës dhe të kishës peshkopale.

Në hyrjen veriore të ambjentit dytësor është i murosur një qemer, në të cilin janë gdhendur Shqiponjat Dykrenare, që studiuesit i lidhin me heraldikën e Kastriotëve apo simbolet e flamurit të Skënderbeut, që janë gjithashtu simbolet e flamurit tonë kombëtar. Vetë himarjotët në komunikimin me kancelaritë perëndimore dhe me Papët e Romës e quanin veten si pasardhës të Skënderbeut, madje në vitin 1481 kalaja çlirohet nga kryengritësit himariot në bashkëpunim me Gjon Kastriotin, birin e Heroit Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeun. Kisha e Shën Sergjit dhe Bakut e ruajti funksionin e saj si kishë qëndrore e besimtarëve të Himarës deri në vitin 1826, kohë kur ndërtohet Kisha e Gjithëshenjtorëve. Sot për shkak të funksionit që ajo ka pasur në të shkuarën nga banorët njihet edhe si Paleoepiskopia.

Kisha ka dy faza kryesore ndërtimi, por muret e kishës ruajnë gjurmë të rindërtimeve të shumta. Ndërtimi fillestar i përket naosit me pjesët e poshtme të mureve, sepse pjesët e sipërme janë ndërtuar disa herë. Një mjedis ndihmës në anën perëndimore është ndërtuar më vonë. Ndërtimi fillestar ndahet në mjedisin e altarit dhe mjedisin e naosit me një ikonostas muri. Kornizat e ikonostasit janë zbukuruar me motive floreale./KultPlus.com

Filozofia e distiluar e regjisorit të madh

Në moshën 92-vjeçare, regjisori vizionar nuk e ka ndërmend të ndalet. Ai flet për mënyrën se si ta hesht publikun, për problemin për ta inskenuar Shekspirin në frëngjisht, për dallimin në mes të Olivierit dhe Gielgudit, dhe për atë se pse Teatri i epokës elizabetiane do të na trondiste sot.

Intervistën e realizuar një vit më parë për ditoren Guardian, me gazetarin dhe kritikun e njohur të artit, Michael Billington, Telegrafi ua sjell më poshtë.

Gjashtëdhjetë e pesë vjet më parë, Kenneth Tynan i njohu cilësitë e të riut Peter Brook, si “të pushuara, me kureshtje dhe saktësi mendore – plus, natyrisht, me dhunti që nuk mësohet”. Tani, si 92 vjeç, Brook mund të ecën më ngadalë se më parë, por këto dhunti i ka ende me bollëk. Ai është si gjithmonë i zënë, me një libër të ri plot aforizma të mençura, “Tip of the Tongue” (Maja e gjuhës), dhe një projekt të ri për teatër, “The Prisoner” (I burgosuri), që do të jepet në Paris vitin tjetër.

Kur e takuam në Londër, ishte në rikthimin e shfaqjes “Follies” të Stephen Sondheimit në Teatrin Kombëtar, të cilin ai e quan “një nga mjuziklët më të mëdhenj që kam parë ndonjëherë – një kombinim i përsosur i emocioneve të prekshme dhe spektaklit shndritës”. Për ata që mendojnë për Brookun si një lloj murgu teatral, i dedikuar për hapësira të zbrazëta dhe rreptësi të rafinuar, ngazëllimi i tij me “Follies” mund duket tronditës. Por, karriera e hershme e Brookut përqafoi gjithçka, që nga Shekspiri, komedia e bulevardeve, deri te opera dhe mjuziklët. Ai bëri regjinë e shfaqjes “Irma La Douce” në West End dhe “Harold Arlen’s House of Flowers” në Broadway. Teksa një brez i ri mund të mos jetë i vetëdijshëm për llojllojshmërinë e karrierës së Brookut, ai kurrë nuk i ka harruar rrënjët e tij.

Takohemi pak pas vdekjes së mikut të tij të vjetër, Peter Hall.

“Një nga cilësitë më të mëdha të Peterit,” thotë ai, “ishte sharmi – dhe kjo ishte diçka që pashë në dy figurat tani të harruara të teatrit britanik, që e formësuan jetën time. Njëri ishte Sir Barry Jackson, një zotëri fin, i vjetër anglez, i cili vinte nga një biznes i mbarështimit të qumështit në Midlands, që themeloi ‘Birmingham Rep’-in (teatër – v.j.) dhe merr përsipër teatrin e Stratfordit, ku më kërkoi të bëja regjinë për ‘Love’s Labour’s Lost’ kur isha veç 21 vjeç. Në mënyrën e tij , ishte një revolucionar.”

“Ndikimi tjetër i madh ishte producenti i West End-it, Binkie Beaumont, që kishte atë gjënë misterioze, të quajtur shije. Nëse Binkie dëshironte që unë të ndryshoja disa detaje të ndriçimit, të kostumit apo të dizajnit, ai do të më thërriste dhe do të më thoshte: ‘E sheh, apo jo?’, në mënyrën që nuk mund të debatoje. Të gjitha këto figura kishin një sharm që në teatër arrin shumë më tepër se gënjeshtra ose ngacmimi.”

Nëse kjo është një cilësi që Brooku e njeh, kjo do të thotë se ai e posedon atë. Por, preokupimi aktual i tij ka të bëjë ndonjëherë me dallimet e papajtueshme midis gjuhës franceze dhe angleze. Duke pasë parasysh se Parisi është qyteti i tij i banimit që nga viti 1971, qëkur e themeloi Qendrën Ndërkombëtare për Hulumtime të Teatrit, ai është subjekti që domosdoshmërisht u bë ekspert i kësaj.

A e bëjnë dallimet mes dy gjuhëve, praktikisht të pamundur përkthimin e Shekspirit në frëngjisht?

“Jo të pamundur, por sigurisht shumë të vështirë. Merrni një frazë të njohur nga Makbethi, ‘Light thickens’ (përkthim literal, ‘Dita po trashet’ – v.j.). Mund ta ktheni në frëngjisht, siç bëri Ariane Mnouchkine me ‘La lumière s’epaissit’. Por, mendja e trajnuar karteziane franceze nuk është në gjendje të përballet me palogjikën e mendimit. Një aktor britanik do të shijojë çdo rrokje të një vargu shekspirian, ndërkohë që një aktor francez do të shkojë deri në fund të një fjalie apo një fjalimi me një ritëm shtytës: gjëja që ju nuk i thoni kurrë një aktori francez është: ‘Merre veten’! Një përkthyes me të cilin kam punuar e që i kapërcen këto pengesa është Jean-Claude Carrière. Ai ka aftësinë të japë idenë themelore në vend të fjalëve të sakta, gjuha e të cilave e ka qartësinë e një burimi të ujërave të ëmbla.”

Brook kupton se çfarë i ndan kulturat. Siç thotë në librin e tij, “nëse në anglisht flasim fjalë, francezët flasin mendime”.

Megjithatë, ai gjithashtu sheh faktorë të përbashkët, veçanërisht në kërkimin universal të aktorëve për të thënë më shumë për veten.

“Nëse do të transportoheshim përsëri në teatrin elizabetian,” thotë ai, “mendoj se do të tronditeshim nga ashpërsia dhe vrazhdësia e asaj që do të shihnim. Gjatë shekujve kishte kërkime për aktrimin më të mirë, por, kur unë fillova, teatri ishte ende vend i artificiales. Ishte epoka e dizajnit të madh nga njerëzit si Oliver Messel dhe Cecil Beaton, nga paruket e mëdha dhe grimi i rëndë. Ajo që shohim tash, pjesërisht për shkak të ndikimit të kamerës dhe skenave më të vogla, është heqja e shtresave të pretendimeve, derisa personaliteti i aktorit të bëhet më i dukshëm.”

Kjo mund të jetë e vërtetë, por nuk është diçka që humbi – mbi të gjitha, kënaqësia në imitim?

“Ju ashiqare duhet të përshtatni thellësinë e brendshme me aftësitë e jashtme, por unë mendoj përsëri te disa nga aktorët me të cilët kam punuar. Me Olivierin nuk kishte asgjë që nuk mund të bënte si aktor, përveçse të arrinte te burimet më të thella të vetë njerëzores. Gielgudi, për dallim, kishte pak nga dhuntitë e Oliverit për imitimin, por zemra e mirë, e pastër dhe e ndjeshme e vetë njeriut ishte gjithmonë atje. Scofield gjithashtu kishte të njëjtën dhunti për zbulimin e vetes së tij të brendshme.”

E shoh veten duke e vënë në dyshim argumentin e Brookut. Unë mund ta mendoj një performancë të veçantë të Olivierit, ku i ballafaquar nga ekstremet e vuajtjes njerëzore dukej se zhytej në shpirtin e tij për të thirr klithmat e dëshpërimit monumental. Shfaqja ishte “Titus Andronicus”, në Stratford, në vitin 1955. Regjisori? Kush tjetër pos vetë Brooku.

Duke pasë parasysh besimin e Brookut për të vepruar si një formë e vetë-zbulesës, jam i interesuar të di se si ndihet për kastën gjinore të aktorëve.

“Do t’i përgjigjem kësaj,” thotë Brook, “duke treguar se si kam punuar vazhdimisht, që nga viti 1971, për të thyer të gjitha stereotipat racore me kastën e aktorëve, jo duke deklaruar qëllimin po me praktikat e përditshme. Mendoj se e njëjta vlen edhe për çështjet e gjinisë. Ju mund t’i ndryshoni gjërat jo duke predikuar, por duke punuar – ose, siç më thoshin kur punova në Gjermani, ‘veç hip në kalin tënd’.”

“Do të shtoja se, meqë burrat kanë shfrytëzuar dhe abuzuar gratë për shekuj, duhet të mbështesim çdo lëvizje që përpiqet të ndreq padrejtësitë e historisë. A e keni parë Glenda Jacksonin si Mbretin Lir? Unë kam parë disa çaste të saj në ekran, por ajo që më preku ishte se Glenda nuk bëri asnjë përpjekje për të imituar mashkulloren, por thjesht i solli cilësitë e saj unike për rolin, në një mënyrën që tejkalonte gjininë.”

Ndoshta deklarata më rezonante në librin e ri të Brookut ka të bëjë me ndikimin e performancës live.

“Çdo formë teatri,” shkruan ai, “ka diçka të përbashkët me një vizitë tek mjeku. Kur dalin duhet të ndihen më mirë se kur shkonin.”

Por, si ‘më mirë’? Fizikisht, shpirtërisht, moralisht?

“Unë mendoj se kjo rrjedh nga ndjenja e përgjegjësisë së artistit tek publiku,” thotë ai. “Njerëzit ju kanë besuar për dy orë ose më shumë dhe ju duhet t’ua jepni atyre një respekt që rrjedh nga besimi në atë që bëni. Në fund të mbrëmjes, mund ta nxitni atë që është e ashpër, e dhunshme dhe shkatërruese te ta. Ose, mund t’i ndihmoni. Me këtë dua të them se një audiencë mund të preket, përmbushet ose – mbi të gjitha – lëviz me heshtjen që vibron rreth teatrit.”

“Ju mundeni, natyrisht, të inkurajoni publikun për të marrë pjesë përmes gëzimit, siç ndodhi te ‘Follies’. Por, unë u preka nga fakti se si e bëmë në mbarë botën turneun e ‘Battelfield’ – bazuar te epika indiane ‘Mahabharata’, që merret me ndikimin apokaliptik të një lufte të madhe – “e ku në netët e mira ishte momenti i heshtjes pickuese që na bënte me dije se kemi arritur te publiku.”

Por, teatri nuk ekziston në boshllëk. Brook ka mbijetuar më shumë kriza ndërkombëtare sesa shumica prej nesh. Ai kurrë nuk është tunduar të dorëzohet nga tmerri në botën e mbushur me kërcënime bërthamore, me fatkeqësi mjedisore dhe dështime politike, deri te Trumpi e Brexit-i? Ai përgjigjet duke folur gjerësisht rreth filozofisë hindu të Yugas, në të cilën historia botërore kalon nëpër cikle, nga një epokë e artë te një errësirë në të cilën gjithçka është kaos dhe trazirë. Çështja është se rrota rrotullohet dhe njerëzimi ripërtërin veten.

Gjithçka është mirë në afat të gjatë, por, ndërkohë, si mund të mbijetojmë?

“Ne notojmë kundër valës,” thotë Brooku, “dhe arrijmë çdo gjë që mundemi në fushën tonë të zgjedhur. Fati ka diktuar që fusha ime është ajo e teatrit dhe, brenda kësaj, kam përgjegjësinë që të jem sa më pozitiv dhe kreativ që mundem. T’i dorëzohesh dëshpërimit është të shmangesh nga përgjegjësia.”

Kjo duket filozofia e distiluar e një regjisori që mrekullisht ende ruan kureshtjen që Tynan e veçoi kohë më parë./KultPlus.com

Gjendet një skenë nudo e Marilyn Monroe nga filmi ‘The Misfits’

Një skenë nudoje me protagoniste Marilyn Monroe, e cila konsiderohej e ‘shkatërruar’, është gjendur pas shumë vitesh.

Filmi nga i cili është marrë skena është ‘Të martuarit’ (titulli origjinal ‘The Misfits’), i cili daton në 1961 është me regji të John Huston.

Skenat kanë dalë në dritë falë Charles Casillo, i cili i zbuloi gjatë punës për librin e tij me titull “Marilyn Monroe: Jeta private e një ikone publike”.

Casillo ka intervistuar Curtice Taylor, i biri i producentit Frank Taylor, dhe ka zbuluar se ky i fundit ka fshehur filmimin në një sirtar të mbyllur që në vdekjen e babait, në vitin 1999.

Çfarë do të bëhet tani me videon? Taylor ka thënë se nuk është marrë asnjë vendim deri tani.

Por çfarë shihet në atë regjistrim? Sipas saitit “Deadline”, skena ka filmuar një moment pasioni të divës hollivudiane me Clark Gable: Monroe lejon t’i bjerë çarçafi që e mbulon dhe tregon gjithë trupin e saj pa asnjë mbulesë.

Nëse skena do përfshihej në film, do ishte një ndër skenat e para nudo të një aktoreje amerikane në një produksion të rëndësishëm në epokën e filmave me zë.

Regjisori John Huston vendosi përfundimisht të mos e përfshinte skenën në film, sepse mendonte se nuk ishte e rëndësishme për subjektin e filmit.

Montgomery Clift looking into the eyes of Marilyn Monroe over a drink in a scene from the film ‘The Misfits’, 1961. (Photo by United Artists/Getty Images)

Por mesa duket skenës i ka dhënë shumë rëndësi Frank Taylor i cili mbante gjurmët e atyre imazheve.

“Të martuarit” ishte shkruar nga bashkëshorti asokohe i Monroe, Arthur Miller dhe tregohet historia e tre ‘kaubojsave’ në garë mes tyre për të tërhequr vëmendjen e një gruaje të bukur.

Ky ishte filmi i fundit i divës para vdekjes së saj në vitin 1962./KultPlus.com

1961, Reno, Nevada, USA — The cast, writer, and director of . Clockwise from bottom are Montgomery Clift as Perce Howland, Eli Wallach as Guido, screenwriter Arthur Miller, director John Huston, Clark Gable as Gay Langland, and Marilyn Monroe as Roslyn Taber (and who had recently divorced Miller) — Image by © Underwood & Underwood/CORBIS

Lamtumira e Marquezit

Shkrimtari Gabriel Garcia Marquez pasi diagnostikohet me kancer, vendos tu drejtohet për herë të fundit miqve dhe lexuesve të tij përmes një letre të hapur.

Letra e plotë:

Miqtë e mi lamtumirë!

Sikur Zoti të harronte për një moment që unë jam një dordolec i ndrequr me rrecka dhe të më dhuronte një copë jetë, mbase nuk do të thoja të gjitha ato që po mendoja, por, sigurisht, do të mendoja të gjitha ato që po them. Do ti jepja rëndësi gjerave, por jo vetëm nga vlera e tyre, por për domethënien që kanë.

Do të flija pak, e do të ëndërroja më shumë, sepse çdo minutë që mbyllim sytë, humbasim 60 sekonda dritë. Do të vazhdoja kur të tjerët të ndalonin, do të zgjohesha kur të tjerët të flinin… dhe do të shijoja një akullore me çokollatë!!!

Nëse Zoti do të më jepte një copë jetë, do të vishesha thjeshtë, do të shtrihesha përballë diellit duke e lënë të pambuluar, jo vetem trupin tim, por edhe shpirtin. Zoti im, nëse do të mundja do të shkruaja urrejtjen time mbi akull, dhe do të prisja sa të dilte dielli.

Do të pikturoja një ëndërr të Van Gogut mbi yje, do të recitoja një poezi të Bernardit, dhe një kengë e Shtradus do të ishte serenata që do t’i dhuroja hënës. Do të ujisja me lotët e mi trëndafilat, që të ndjeja dhimbjen nga gjembat e tyre, dhe puthjen ngjyrëkuqe nga fletët e tyre.

Ah, Zoti im, sikur të kisha një copë jetë, nuk do të lija të kalonte as edhe një ditë pa u thënë njerëzve që i dashuroj. Do të bëja çdo burrë e çdo grua të besonte se i dashuroj, dhe do të dashurohesha me dashurinë.

Njerëzve do t’u tregoja se sa gabim bëjnë kur mendojnë se ndalojnë së dashuruari kur plaken, pa e kuptuar se plakemi kur pushojmë së dashuruari.

Fëmijës do t’i jepja pendë, por do e lija të mësonte vetë se si të fluturonte. Pleqve do t’u tregoja se vdekjen nuk e sjell pleqëria por “harresa”. Mësova kaq gjëra nga ju njerëzit…

Mësova se të gjithë duan të jetojnë në “majën e malit” pa e kuptuar se lumturia qëndron në mënyrën sesi e zbret “faqen e pjerrët”.

Mësova gjithashtu, se kur fëmija i porsalindur shtrëngohet mbi pëllëmbën e tij të vogël për herë të parë gishti që i zgjatet nga babai i tij, e robëron atë përjetë.
Mësova se njeriu ka të drejtë ta shohë tjetrin nga lart, vetëm kur duhet të ndihmojë atë të ngrihet.

Janë kaq shumë gjëra që mësova prej jush, por në të vërtetë nuk do të më hyjnë në punë, sepse kur të më mbajnë të mbyllur brenda në këtë valixhe, fatkeqësisht do të kem vdekur.

Të thuash atë që ndjen dhe të bësh gjithnjë atë që mendon, sepse askush nuk do të të mbaj mend për mendimet e tua të fshehta. Nëse do të dija që sot do të ishte hera e fundit që do të të shihja duke fjetur, do të të përqafoja fort…fort.., dhe do t’i lutesha Zotit të bëhesha roje e shpirtit tënd. Nëse do të dija se sot do të ishte hera e fundit që do të të shihja të dilje nga dera, do të të përqafoja dhe do të të jepja një puthje, dhe do të të thërrisja përsëri të të jepja të tjera…”

Dua i komenton të dashurit shqip (FOTO)

Këngëtarja kosovare me famë botërore, Dua Lipa ka qenë personazhi më i përfolur këto ditë në Kosovë.

Ajo mbajti koncert në Prishtinë, të premten që kemi lënë pas, në kuadër të festivalit “Sunny Hill”.

Bashkë me të, në këtë udhëtim ka qenë i dashuri i saj, Isaac Carew, familja dhe anëtarët e ekipit.
https://www.instagram.com/p/BmYruJRnqNz/?taken-by=isaaccarew
Isaac ka ndarë disa momente nga koncerti në Prishtinë, ku u fotografua bashkë me Duan, e cila ishte mbuluar me flamurin kuq e zi.

Këngëtarja i komentoi atij në gjuhën shqipe, duke i shkruar “ZEMEEEER”./KultPlus.com

https://www.instagram.com/p/BmYruJRnqNz/?taken-by=isaaccarew

Kur Bella Hadid ishte 5-vjeçe (FOTO)

Është një nga modelet më atraktive në botën e showbizzit dhe këtë e tregon më së miri fakti se shpesh herë kemi parë që imazhi i saj të jetë në ballinën e disa prej magazinave më prestigjioze në botë.

Ka pasur shumë raste kur Bella Hadid është bërë pjesë e diskutimeve të gjata në mediet rozë sa i përket faktit nëse ka kryer ose jo operacione plastike, diskutime këto që disa herë janë pasqyruar edhe me foto që tregojnë disa ndryshime të vogla në tiparet fizike dhe sidomos për hundën e modeles.

Por faktin se është një vajzë shumë simpatike dhe e ëmbël nuk mund ta kundërshtoj askush sepse këto imazhe që do të shikoni më poshtë flasin qartë.

Në foto shihet Bella Hadid në moshën 5-vjeçare dhe mund të themi me plot gojë se modelja bukurinë e paska të trashëguar ndër vite, shkruan syri.

Me ose pa operacione, bukuria e Bellas ngelet një fakt kokëfortë! Imazhi i saj në kopertinat e disa nga magazinave më prestigjioze i mbyll hapësirat e diskutimeve të kota për shumë skeptikë./KultPlus.com

Martin Garrix: Çfarë mbrëmje e veçantë, faleminderit Sunny Hill

Sunny Hill Festival tashmë ka përfunduar gjatë orëve të para të ditës së hënë.
Në natën e fundit të ngjarjes kryesore të muzikës në Kosovë, performoj një ndër DJ më të mirë në botë, Martin Garrix.

Mijëra fansa ishin mbledhur në parkun e Gërmisë në kryeqytet për ta shijuar nga afër performancën e DJ-it.

Ai gjatë ditës së sotme ka publikuar një imazh të marrë nga koncerti i së dielës dhe ka falënderuar të gjithë për pjesëmarrje në koncertin e mbajtur në Prishtinë.

“Sunny Hill faleminderit. Çfarë mbrëmje e veçantë”, ka shkruar ndër të tjerash në llogarinë personale në Instagram, Garrix.

Festivali Sunny Hill është mbajtur në datat 10, 11 dhe 12 gusht në parkun e Gërmisë.
Ylli kryesor i festivalit ka qenë Dua Lipa, ndërsa gjatë tri netëve, krahas Garrix, në skenë kanë interpretuar shumë këngëtarë të famshëm dhe vendorë, si Action Bronson, G4shi, MC Kresha, Lyrical Son, Ledri Vula, Gjiko, Tayna e të tjerë. /KultPlus.com
https://www.instagram.com/p/BmbCU-cnq0E/?taken-by=martingarrix

Motrat e Mbretit Zog në Paris në mënyrë anonime, intervista ekskluzive me to

Nga Aurenc Bebja

Gazeta franceze, “Paris-soir”, ka botuar të shtunën e 9 prillit 1938, në faqen n°5, një intervistë të veçantë të motrave të mbretit Zog (Myzejenit, Ruhijes dhe Maxhides), të cilat gjendeshin në kryeqytetin francez, në mënyrë krejt anonime, për të bërë blerjet e fundit me rastin e dasmës së vëllait të tyre, të parashikuar në fund të muajit prill të po atij viti.

Çfarë kanë rrëfyer ato asokohe për median franceze? Në vijim, do të gjeni tekstin e plotë, të sjellë në shqip nga Aurenc Bebja – Blogu “Dars (Klos), Mat – Albania” :

“Ato blejnë tualete për dasmën e vëllait të tyre.

Ndërsa mendonim se ato ishin në Londër, princeshat mbretërore të Shqipërisë janë në Paris. Një hotel luksoz i qetë, pranë « Etoile », është streha e tyre që prej javës së shkuar; ato kanë marrë dy apartamente me pamje nga rruga. Një ministër i ceremonive, z. Martini, i shoqëron ato.

Si është e mundur që tri gra të reja, ku disa fotografi të kohëve të fundit u kanë popullarizuar siluetën, të kenë qenë në gjendje të lëvizin në mënyrë anonime ?

Ky është sekreti i Myzejenit, Ruhijes dhe Maxhides. Një gjë është e sigurtë se kjo “lojë” e tyre i kënaq ato.

Motrat e mbretit Zog ecin në heshtje nëpër hollin e hotelit. Cila është më e bukur ? Ato janë të tria brune, të holla, jashtëzakonisht elegante; ato kanë flokë ngjyrë kafe të lidhura në cep, pak makijazh, pafundësisht të bukura. Kostum të vogël sportiv, çantën nën krah, kapele me një vello përpara.

Myzejen është më e madhja me trup, por edhe në moshë. Oh ! fare pak ; ajo është 27 vjeç, ndërsa motrat e saj janë 25 dhe 24 vjeç. Të dyja kanë sy të zinj të shkëlqyeshëm, ndërsa fytyra ngjyrë esmere e Maxhides ndriçohet nga një vështrim i butë dhe i qartë.

Ato flasin frëngjisht.

— Dhe kjo nuk është për t’u habitur, – buzëqesh njëra nga gratë e reja. Ne kemi bërë studimet tona në Lausanne (Lozanë) ; Kemi përfunduar para katër vitesh, dhe që atëherë kemi ardhur shpesh në Paris.

— Sepse ne jemi shpesh këtu ! – thotë Ruhija plot gëzim.

— Ne kemi ardhur për të parë motrën tonë, princeshën Senije Habid, e cila, e martuar, jeton në qytetin tuaj. Ajo është këtu në hotel, me ne. Ne kemi ardhur këtu për të blerë rroba, kapele dhe për të parë parfumeritë ! Ne shkojmë në teatër, në restorant, sepse ne kemi shije (gusto). Kësaj here, ne do të zgjedhim tualetet tona me rastin e dasmës së vëllait tonë, e cila do të mbahet më 27 të këtij muaji.

— E gjitha kjo për të ju thënë se jemi të zëna, – përshpërit me ëmbëlsi Maxhidja.

Ne nuk mund të qëndrojmë më gjatë me tri gratë e bukura që rrobaqepësi po pret. Ato, para se të hynin në makinë, paten një buzëqeshje që na dëshmoi se ato na falën për besdisjen tonë.

— Dhe ne nuk ëndërrojmë të lujamë në kinema ! – bërtasin të tria së bashku, duke qeshur.”

Georgette Mayou

https://darsiani.com/la-gazette/paris-soir-1938-motrat-e-mbretit-zog-myzejeni-ruhija-dhe-maxhidja-jane-ne-paris-ne-menyre-anonime-intervista-ekskluzive-me-to/

Thënie të Napoleonit: Mënyra më e mirë për ta mbajtur fjalën është të mos e japësh atë!

• Historia është një tërësi gënjeshtrash për të cilat është rënë dakord.

• Historia është version i ngjarjeve të së shkuarës për të cilat njerëzit kanë vendosur të bien dakord.

• Unë nganjëherë jam dhelpër, nganjëherë luan. I gjithë sekreti i të qeverisurit është të dish kur duhet të jesh dhelpër dhe kur luan.

• E adhuroj pushtetin. Por e adhuroj atë si një artist. E adhuroj siç e adhuron një artist violinën e tij, për të prodhuar prej saj tingujt, akordet dhe harmonitë.

• Nëse do më duhej të zgjidhja një fe, dielli si dhënës universal i jetës do të ishte zoti im.

• Nëse dëshiron që gjërat të bëhen mirë, bëji vetë.

• Nëse dëshiron të kesh një sukses, mos premto asgjë, mos shpall asgjë.

• E pamundura është një fjalë që mund të gjendet vetëm në fjalorët e budallenjve.

• Për të qeverisur nuk do të thotë të zbatosh një teori, por të ndërtosh me çfarëdo materiali që ke në duar.

• Në politikë… kurrë mos u tërhiq… kurrë mos u tërhiq… kurrë mos prano një gabim.

• Është kauza, nuk është vdekja ajo që e bën martirin.

• Njerëzit udhëhiqen më mirë nëpërmjet veseve të tyre se nëpërmjet virtyteve të tyre.

• Njerëzit nxiten vetëm nga dy shtysa: frika dhe interesi vetjak.

• Njerëzit i vlerësojnë vetëm nevojat – kurrë aftësitë.

• Muzika është zëri që na tregon se raca njerëzore është më e madhe se kujton.

• Fuqia është dashnorja ime. Unë jam përpjekur aq shumë që ta pushtoj atë sa të mos lejoj askënd të ma largojë.

• Opinioni publik është termometri të cilin një monark duhet ta shikojë rregullisht.

• Pasuria nuk është të kesh thesare, por të dish t’i përdorësh ata.

• Zakonisht betejat i fitojnë ushtarët, gjeneralët marrin lavdinë.

• Dhjetë njerëz që flasin bëjnë më shumë zhurmë se një mijë njerëz që heshtin.

• Mënyra më e sigurt për të mbetur i varfër është të jesh i ndershëm.

• Fitorja i takon atij që këmbëngul më shumë.

• Lufta është biznesi i barbarëve.

• Mënyra më e mirë për ta mbajtur fjalën është të mos e japësh atë. /KultPlus.com

Idris Elba në rolin e James Bond, përgënjeshtrohet lajmi

Zërat e ditëve të fundit se Idris Elba do të interpretonte rolin e James Bond në kapitullin e ri të sagës rezultuan tërësisht të pavërteta.

Përgënjeshtrimi vjen nga vet regjisori Antoine Fuqua, i cili, sipas “Daily Star”, ka pasur edhe një debat të fortë me producenten Barbara Broccoli, mbi mundësinë për t’ia dhënë rolin e 007 një aktori me ngjye, pas Daniel Craig.

Edhe menaxherët e Idris Elba mohuan të kenë pasur ndonjëherë dijeni apo bisedime mbi këtë çështje dhe se gjithë ketë çështje spekulative e kanë mësuar përmes tabloidëve.
Idris Elba në fakt përflitej prej kohësh për të marrë rolin e James Bond, së bashku me Tom Hiddleston, Henry Cavill dhe Tom Hardy.

Nga kapitulli i ri i sagës mungon titulli dhe kasti përbërës, por fakti i vetëm i sigurt është data e publikimit; 8 nëntor 2019./KultPlus.com

Dibra, Mati apo Hasi vendi i origjinës së familjes së Skënderbeut

Krahina e Çidhnës deri më sot është zona më me shumë gjurmë arkeologjike në rajonin e Dibrës që fillojnë nga periudha e bronzit të vonë dhe në vazhdimësi, me ndonjë ndërprerje të vogël, deri në periudhën osmane, shkruan Shqiptarja.

Kjo pasuri arkeologjike ka ardhur deri në ditët tona nga kujdesi që kanë treguar banorët e zonës që e kanë ruajtur dhe treguar atë brez pas brezi. Krenar për lidhjet e tyre me familjen e Kastriotëve, e sjellë më shumë nga trashëgimia gojore se sa nga burimet e shkruara, ata kanë besuar dhe shpresuar se arkeologjia do të ndihmojë për t’i dhenë fund debatit për origjinën e familjes së Skënderbeut (Dibra, Mati apo Hasi). Dhe sot çdo banor i Çidhnën është jo vetëm një udhërrëfyes për në qendrat arkeologjike të fshehura në shpellat apo kanionin e Setës, por edhe një shoqërues i mirinformuar për historinë e çdo gjetje arkeologjike.

Çidhna nuk është vetëm e mbushur me histori, por dhe me bukuri të rralla të natyrës. Kanioni i mrekullueshëm dhe ujëvarat e shumta që e shoqërojnë Setën në pjesën më të madhe të rrjedhjes së saj, pylli i ndërthur me shkëmbinjtë e thepisur dhe shpellat e shumta mund të konkurrojnë me të gjitha perlat e natyrës shqiptare. Nuk e ndesh askund në këto përmasa këtë vlerë të çmuar të banorëve të Çidhnës për të ruajtur dhe transmetuar të shkuarën e krahinës së tyre dhe për të ruajtur vlerat natyrore të saj. Por për fat keq të banorëve të krahinës, me gjithë përpjekjet që ata kanë bërë dhe bëjnë, kohët e fundit këto vlera kanë filluar të cenohen, diku nga keqbërës dhe diku nga papërgjegjësia e atyre që e kanë për detyrë t’i ruajnë këto vlera. Banorët e zonës e kanë një model të shkëlqyer të bashkëjetesës së të parëve të tyre me të tërë komponentët e natyrës, ujin, pyllin, shpellat, kanionin. Seta, me shtatë mullinjtë, një dërstilë (vajanicë) dhe kanalin vaditës të projektuar dhe ndërtuar nga mjeshtrit popullor Gani Tuçepi dhe Beqir Kalija, ka qenë një burim i vërtetë ekonomik jo vetëm për banorët e fshatit, por dhe për zonën.

Në shpellat, kanionin dhe pyllin njeriu i zonës në periudha të ndryshme të historisë ka gjetur strehim në kohë të vështira. Edhe majat e maleve si dhe një shteg të ngushtë në rrugët që e lidhnin me krahinat e tjera ata e kanë shfrytëzuar për të ndërtuar kështjellat e tyre. Në këto vende njerëzit janë vendosur jo vetëm kur rreziqet i vinin nga sulmet e të huajve, por dhe në ato periudha kur natyra e egërsuar i detyronin të vendoseshin në këto vende.

Kalaja në Kepin e Qytetit, Kalaja e Skënderbeut në Qafën e Kalasë, vendbanimi në “Troje”, vendbanimet e periudhës antike të shpërndara në Çidhnën e Poshtme (Fushën e Mosdovës, Vneshtin e Kolës), varret e periudhës së antikitetit të vonë (Kodra e Krashit), apo thesari me monedha të Venedikut i gjetur tek vendi i quajtur “Pusi”, janë një pasuri e jashtëzakonshme për një sipërfaqe kaq të kufizuar. Por nuk janë vetëm këto, pranë kufijve të krahinës së Çidhnës, në Lashkizë është një tjetër kala, kurse në Borie Lurë ndodhen rrënojat e një vendbanimi të fortifikuar të periudhës mesjetare.

Zbulimet në fshatin Çidhna e Poshtme, rrëfimet e banorëve

Arkeologët, me gjithë punën e bërë, nuk kanë mundur ta thonë të plotë fjalën e tyre, sidomos për fisnikërinë arbërore të shek. XII-XV, pjesë e së cilës duhet të ketë qenë dhe familja e Kastriotëve. Shpresojmë që në të ardhmen duke forcuar më shumë bashkëpunim e filluar midis banorëve të zonës dhe arkeologëve të interesuar për këto qendra arkeologjike puna për njohjen sa më të plotë të ngrihet në nivelin që kërkon koha që dhe këto qendra të jenë edhe objekt i turizmit kulturor. Megjithëse materiali arkeologjik i përftuar deri tani, vetëm si kontribut i banorëve të fshatit Çidhën, nuk është i plot ai na ka mundësuar që të ndërtojmë pamjen që kanë pasur këto qendra në periudha të ndryshme duke filluar nga fundi i mijëvjeçarit II para Kr. dhe deri në fillimet e shek. XX, pra një histori e jetës gati 3300 vjeçare.

Periudha më e hershme i takon bronzit të vonë, një kohë kur në Ballkan fise dhe popuj të ndryshëm janë venë në lëvizje për territore të reja dhe që kurorëzohet me luftën e Trojës. Në këtë periudhë edhe në territorin e ilirëve janë vërejtur fortifikimet e para. Në Kepin e Qytetit deri tani është bërë i njohur vetëm një fragment muri i ndërtuar me blloqe të mëdhenj guri që ngjason me muret e periudhës së hekurit të zhvilluar (shek. VIII-VII). Kësaj periudhe i përkasin edhe disa objekte bronzi që e lidhin këtë zonë me kulturën ilire të Matit. Gjetje të tjera nga Kepi i Qytetit dhe në fshatin Çidhna e Poshtme tregojnë se popullsia ilire ka qenë e pranishme jo vetëm në këtë qendër të fortifikuar por dhe në vendbanime të hapura fshatare gjatë antikitetit ilir (shek. III-II para Kr.). Shek. VI dhe gjysma e parë shek VII shënon pasurinë më të madhe për trashëgiminë arkeologjike të zonës e ndjekur nga shek. XIII-XV. Çidhna e ndodhur midis Setës dhe Drinit të Zi, ka qenë një nyje e rëndësishme jo vetëm e lëvizjes së njerëzve por dhe mallrave në rrugët: Dibra e Poshtme – Lurë – Mirditë – Vig – Lezhë/Shkodër dhe Durrës – Guri Bardhë – Stelush – Kalaja e Skënderbeut – Kalaja e Lashkizës, Reç Kukës – Prizëren.

Kështjella në “Kepi i Qytetit”

Në rrugën nga Arrasi për në Çidhën udhëtari është i detyruar të kalojë në të vetmin shteg që është krijuar midis dy masive shkëmbor. Dhe aty banorët e lashtësisë kanë zgjedhur që të ndërtojnë kështjellën tyre të fshehur shumë mirë nga sytë e udhëtarëve. E vendosur në masivin shkëmbor që ngrihet thiktë nga tri anë ajo në vetvete ishte një kështjellë natyrore dhe vetëm në pjesë të shkëputura midis shkëmbinjve është mbyllur me mure.

Në periudha më të qetë asaj duket se i është shtuar dhe tarraca që shtrihet në juglindje të saj dhe këtë e tregon një trakt muri me blloqe guri të vendosur në të thatë, që sipas fotografisë së bërë në vitet ’70, ngjan si një mur i periudhës së hekurit të zhvilluar. Traktet e mureve që ruhen paksa mbi nivelin e tokës janë të pakta dhe nisur nga teknika e ndërtimit i përkasin dy periudhave të ndryshme, antikitetit të vonë (shek. V-VI) dhe të periudhës mesjetare (shek. XIII-XV). Materiali arkeologjik i gjetur aty rastësisht i përket periudhave të ndryshme: bronzi i vonë, periudha e hekurit, helenistike, antikiteti i vonë, mesjetë dhe ajo osmane. Materiali arkeologjik që i përket periudhës prehistorike përbëhet nga objekte metalike: thikë me gjithë këllëfin, varëse bronzi, sumbull bronzi dhe rreth bronzi të datuara në periudhën e bronzit të vonë dhe asaj të hekurit të zhvilluar, që në pjesën më të madhe i përkasin kulturës ilire të Matit. Nga periudha helenistike, përveç qeramikës ka dhe një vegël mjekësore si dhe një monedhë bronzi. Periudhës së antikitetit të vonë i përkasin një numër i madh objektesh: disa monedha të shek. VI-VII, maja shigjete, thika, gjilpëra, stilo për të shkruar në pllaka dylli, bizhuteri të ndryshme (unaza, fibula), etj.

Mesjeta gjithashtu përfaqësohet po ashtu nga shumë monedha, prerje të shek. XIII, vegla të kovaçit (kudhër, prerëse metali), maja shigjete, thika etj. Disa sondazhe do të mjaftonin për të përcaktuar më mirë shtresëzimet e jetës njerëzore në këtë kështjellë, por edhe nga materiali arkeologjik i njohur deri tani mund të arrijmë në disa përfundime paraprake. Nisur nga pozicioni dhe sipërfaqja, kështjella në të gjitha periudhat që ajo ka funksionuar ka qenë në shërbim të rrugës si një pikë kontrolli për lëvizjen e njerëzve dhe mallrave dhe jo një qendër e mirëfilltë banimi. Në periudhën e hekurit të zhvilluar duhet të ketë pasur dy radhë muresh që kanë rrethuar jo vetëm masivin shkëmbor por edhe tarracën që shtrihet në verilindje të saj. Për periudhën antike ilire të dhënat e deritanishme janë të pamjaftueshme për ta papërcaktuar atë si një qytezë të fortifikuar të kësaj periudhe dhe aq më pak për ta identifikuar me ndonjë nga qytetet që përmenden nga autorët e lashtë. Gjatë antikitetit të vonë, kryesisht gjatë sundimit të perandorit Justiniani I (527-565), për t’u bërë ballë sulmeve barbare u ndërtuan apo u rindërtuar një numër i madh kështjellash kryesisht në zona kodrinore dhe malore. Kështu ka ndodhur edhe në Kepin e Qytetit, ku mbi muret e vjetra u ri ngritën përsëri muret me një teknikë të re, gurë të lidhur me llaç gëlqereje. Kështjella në periudhat në vazhdim të mesjetës e lënë pas dore duket se u rindërtua në kohën kur familja e Kastriotëve filloi t’i forcojë pozitat së pari në zonën e origjinës së tyre. Pas pushtimit osman ka mundësi që kjo kështjellë të ketë shërbyer si një karakoll për të kontrolluar këtë rrugë kalimi së bashku me kështjellën e Lashkizës.

Vendbanimi në “Troje”

Prokopi i Çezaresë, historian i madh i kohës së Justinianit, na ka dhënë një përshkrim të dyndjes në vitet 547-548 kur “…një ushtri skllavenësh, duke kaluar lumin Istër, bëri shkatërrime të tmerrshme në të gjithë Ilirinë, deri në Epidamn, duke vrarë e kthyer në skllevër të gjithë ata që u dilnin përpara, pa marrë parasysh gjininë apo moshën, dhe duke grabitur pasurinë”. Përshkrimi është i njëjtë edhe për vitet 551-552, kur Prokopi tregon se si “…një turmë e madhe skllavenësh u derdh në Iliri dhe bëri atje tmerre të papërshkruara”. Të njëjtin karakter kalimtar, por thellësisht shkatërrimtar, patën edhe dyndjet pas vdekjes së Justinianit në vitet 582 dhe 586.

Valët e fundit të dyndjeve në territorin e Ballkanit të pleksura dhe me shkaqe natyrore (ndryshim i klimës, e ftohtë dhe me lagështi, rritja e nivelit të detit) dhe sëmundje pandemike (murtaja), duke filluar nga mesi i shek. VI dhe gjatë gjysmës së parë të shek. VII, sollën ndryshime të mëdha. Qytetet bregdetare dhe ato më në brendësi gati u braktisën plotësisht. Braktisja e qyteteve gjatë dekadave të para të shek VII, i la vendin një shoqërie thellësisht fshatare, me një jetë të thjeshtësuar në minimumin e komoditetit dhe të nevojave të jetesës. Dhe vendbanimi në Troje duket se është pasojë e këtyre rrethanave, së pari rreziku nga barbarët i ka detyruar banorët e zonë të zgjedhin këtë vend tepër të sigurt i fshehur shumë mirë nga sytë e vrojtuesve por dhe një terren tepër i mbrojtur. Faqet e thepisura shkëmbore, kanionet e thella të Setës e Shehut të Thatë dhe pylli i dendur e bënin atë një fortesë tepër të sigurt. Më pas me keqësimin e klimës, mot i ftohtë dhe me shumë lagështi që vazhdoi për gati dy shekuj dhe që përkon me atë që quhet “Periudhë e errët”. i detyroi këta banorë të qëndronin në këtë vendbanim që ishte tepër i përshtatshëm. Nga banesat e mëparshme të ndërtuara me gurë dhe të mbuluara me tjegulla ata kaluan në kasolle të mbuluara me kashtë, si dhe duke bërë një jetë të thjeshtësuar në minimumin e komoditetit dhe të nevojave të jetesës. Në këtë vendbanim nuk mungon dhe përdorimi i shpellave jo vetëm për banim por dhe përpunimin e metaleve.

Vendbanimi i njohur me emrin “Troje” shtrihet poshtë Kalasë së Skënderbeut, në faqen e malit të orientuar nga juglindja i vendosur midis shkëmbinjve, dhe që zbret deri në kanionet e Setës dhe Shehut të Thatë. Ky vendbanim është më i rëndësishmi i zbuluar në rajonin e Dibrës dhe një nga më të rëndësishmit për periudhën e mesjetës së hershme, i ngjashëm me vendbanimin e Kalasë së Dalmaces, në Koman. Materialet e mbledhura nga banorët e zonës në sipërfaqe janë të shumta: mokra, vegla pune të ndryshme (kazma, sëpata, kosore, drapër, dalta guri, vegla për përpunimin e drurit), armë (maja shigjete) thika hekuri, tokëza rripi prej bronzi, pafta bronzi, fibula hekuri, këmborë, monedha të shek VI – fillimi i shek. VII, gjilpëra hekuri, stilo, qeramikë kuzhine, qeramikë me glazurë të hershme. Pjesën kryesore të qeramikës e përbën qeramika e zjarrit ku një vend të veçantë zënë saçet prej balte, që ndeshen për herë të parë në territorin e Shqipërisë. Krahas tyre më me shumicë janë tenxheret dhe vorbat të zbukuruara me motive të ndryshme, ku nuk mungon dhe figura e kryqit që simbolizon besimin e krishterë. Ndër zbukurimet ndeshet edhe motivi i quajtur “fshesor” dhe që e lidh këtë prodhim me zonat më veri (Shkodër, Pukë, Kukës, Tropojë). Veglat e shumta prej hekuri të gjetura në mënyrë rastësore në këtë vendbanim tregojnë se banorët përveç kultivimit të drithërave një vend të rëndësishëm duket se zinte përpunimi i drurit. Këmborët, që është një nga gjetjet më të shpeshta jo vetëm në kështjellat por dhe qytetet e antikitetit të vonë, tregojnë se blegtoria po ashtu zinte një vend të rëndësishëm.

Në periudhën me lagështi filloi të mbizotëronte dhia, derri, bualli dhe shpendët që i përshtateshin më mirë këtyre kushteve klimatike dhe kjo është parë qartë në ato qendra arkeologjike që janë kryer gërmime. Në këtë vendbanim periudha e errët duket se pasohet gjatë periudhës mesjetare nga ngulime të shkurtra që lidhen kryesisht me periudha pushtimesh dhe konfliktesh midis fuqive të ndryshme siç janë ato të periudhës së pushtimeve të Ivan II Asenit në gjysmën e parë të shek. XIII dhe gjatë pushtimeve të Stefan Dushanit në mesin e shek. XIV. Me këtë periudhë lidhet dhe një thesar me 25 copë monedha veneciane, te prera midis viteve 1253 – 1328 i fshehur në vendin e quajtur “Pusi” dhe i publikuar nga arkeologu A. Bunguri. Ngulimet e tjera lidhen me periudhën kur turqit pushtuan këto territore në vitin 1466, si dhe në periudha të shkurtra gjatë sundimit osman, kryengritjeve për pavarësi dhe Luftës Ballkanike. Me këto periudha korrespondon dhe materiali arkeologjik që është i larmishëm, nga majat e shigjetave, plumbat për armët e para të zjarrit, monedha, këllëfë shpate dhe kame, vegla pune, patkojë, qeramikë, etj. Vendbanimi në Troje për vlerat e tij urbanistike dhe pasurinë e madhe arkeologjike që ai ruan është një pasuri e paçmuar jo vetëm për historinë e zonës por dhe për trashëgiminë arkeologjike të periudhës mesjetare në vendin tonë dhe më gjerë. Ky vendbanim nuk mund të kuptohet dhe studiohet pa natyrën ku ai është vendosur, prandaj është detyrë e të gjithëve që të ruajmë të pa prekur nga gërmimet klandestine por të ruajmë po ashtu të pa prekur dhe natyrën që e rrethon dhe në radhë të parë kanionin e Setës.

Kalaja e Skënderbeut

Rrënojat e saj gjenden në një kreshtë shkëmbore me lartësi 1205 m, në thellësi të kanionit të Setës, në rrugën e karvanëve që vjen nga Reçi, Kalaja Lashkizës, Qafa e Kalasë, Stelush, Cerujë, Petralbë, dhe që përfundon në bregdet. Ajo ka sipërfaqe të vogël dhe një pozicion shumë të mbrojtur nga natyra që ngihet në kreshtën më të lartë pranë qafës. Maja e kalasë është e rrethuar me mure guri të lidhur me llaç gëlqereje dhe nga teknika e ndërtimit të atyre pjesëve që ngrihen mbi sipërfaqe i përket fortifikimeve të shek. XIV-XV, por kjo nuk e përjashton që fortifikimi mesjetar të jetë ngritur mbi një fortifikim të antikitetit të vonë. Në pjesën më të lartë të kalasë, duken rrënojat e një sterne në plan katërkëndëshe e mbuluar me qemer që është e gërmuar. Materiali arkeologjik i mbledhur ka një kohë zgjatje nga antikiteti i vonë (shek. VI) dhe deri në fillimet e shek. XX dhe përbehet nga objekte të ndryshme metalike dhe qeramikë. Midis objekteve është një monedhe e Gjergjit III Balsha (1405-1421) që lidhet me periudhën e babait të Skënderbeut, Gjonin, që në këtë kohë e kishte shtrirë sundimin e tij edhe në zonën e Matit.

Vendbanimet e hapura dhe varrezat në fshatin Çidhën

Në juglindje të fshatit Çidhën, në vendin e quajtur Mosdovë, ndodhen rrënojat e një godine banimi të ndërtuar me gurë të lidhur me baltë, e cila ruhet në pjesën më të madhe mbi sipërfaqe. Nisur nga materiali arkeologjik (enë qeramike dhe pesha balte për tezgjahun) banesa i përket periudhës helenistike (shek. III-II p. Kr.). Të tjera gjetje në fshatin Çidhën e Poshtme të publikuara nga A. Bunguri vijnë përkatësisht nga “Vneshta e Kolës” dhe “Kodra e Krashit”. Të parat janë disa fragmente enësh balte dhe bronzi të periudhës qytetare ilire (shek. III-II p. Kr.), kurse të dytat disa objekte metalike (tokëz rripi bronzi, dy thika hekuri) si dhe fragmente enësh qeramike të formave të ndryshme dhe që datohen në shek. III – IV mbas Kr. I vetmi monument jashtë kësaj njësie por në kufi me të i vënë në mbrojtje është kalaja katërkëndëshe e Lakshizës që është datuar si e periudhës osmane, megjithëse ka nevojë për studime më të thelluara. Një tjetër rrënojë e gjendur në zonën e Lurës në vendin e quajtur Livadhet e Xharrit dhe publikuar së fundi nga A. Bunguri është cilësuar si qytet mesjetar.

Vendbanim i quajtur “qytet”, gjendet rreth 2 km në jug të Fushë Lurës, në afërsi të fshatit Borie-Lurë, në lartësinë mbidetare mbi 1200 m. Qyteti shtrihet në një sipërfaqe mbi 10 ha, në një syprinë me pjerrësi të lehtë. Vendbanimi ruan trakte të mureve rrethuese, të vendosura vetëm në anën veriore të hapur të tij. Muret e dukshme në sipërfaqe kanë gjatësi rreth 300 m, gjerësi 2.80-2.90 m dhe lartësi 1.10-1.20 m. Ato janë të ndërtuar me gurë të mëdhenj e mesatarë, me lidhje të thatë. Brenda këtyre mureve gjenden një numër i madh banesash, të grupuara dhe të ndara në lagje, nga disa rrugë tërthore në trajtë korridoresh të drejta me gjerësi 3-5m. Banesat kanë planimetri katërkëndëshe dhe disa prej tyre, përmasa të brendshme 10×5 m. Muret e banesave me trashësi 1.00-1.40 m janë të ndërtuara me gurë mesatarë e të vegjël, me lidhje të thatë. Në pjesën qendrore të këtij qyteti, një çukë e ngritur në trajtë tume, thirret me emrin “Çuka e Pashës”. Në jug të kësaj çuke, ruhen gjurmët e një rruge mesjetare të shtruar me kalldrëm. Sipas autorit A. Bunguri në afërsi të Çukës së Pashës, gjatë vrojtimit sipërfaqësor, ka zbuluar disa fragmente vorbash mesjetare, kronologjikisht të lidhura me shek. XII-XIV mbas Kr. Aty janë gjetur mjaft mbetje zgjyre, të lidhura me shkrirjen dhe punimin e hekurit gjatë periudhës mesjetare. Sipas gojëdhënës qyteti braktiset pas vdekjes së Skënderbeut dhe banorët emigrojnë në Kalabri. Veç saj banorët e zonës kanë trashëguar edhe një gojëdhënë që Skënderbeu vendosi në zonën e Lurës farkëtarët që përgatisnin armët për luftëtarët, pajisjet e kuajve dhe veglat për bujqësinë. Për të dalë në pah e vërteta historike, kërkohen investime, kërkime arkeologjike për të nxjerrë në dritë këtë trashëgimi të pasur arkeologjike dhe historike të krahinës së Çidhnës (Shqiptarja). /KultPlus.com

Izraeli ka afat edhe 24 orë, Austria mund të jetë organizatore e Eurovisionit

Austria mund të organizojë festivalin evropian të muzikës vitin e ardhshëm, edhe pse Izraeli fitoi konkursin e këtij viti.

Menjëherë pas fitores së këngëtares Netta, menjëherë lindën pyetjet rreth situatës së sigurisë në shtetin hebre.

Tashmë, austriakët, garuesja e së cilës zuri vendin e tretë, mund të jenë organizatorë të ngjarjes.

Sipas raporteve të mediave, televizioni shtetëror izraelit, KAN kërkoi para nga shteti për organizimin e kësaj gare, por ministri i Financave nuk ka pranuar të ndante fonde.

Izraeli duhet të paguajë një garanci financiare në vlerë prej 12 milionë euro në llogarinë zvicerane, si garanci për pranimin e organizatës në Eurovision.

Afati i fundit për pagesën skadon nesër, 14 gusht, dhe nëse paratë nuk gjenden në llogarinë, atëherë do të jetë një vend tjetër organizator i garës gjersa Austria, e cila dy vjet më parë ka qenë mikpritëse, edhe një herë është e gatshme për të marrë përsipër këtë rol.

KAN-i i është drejtuar tani kryeministrit izraelit, Benjamin Netanjahu me një kërkesë që shteti të bëjë të disponueshme burimet e nevojshme. /KultPlus.com

Në vendlindje 12 mijë shikues, në Hungari 75 mijë shikues, dallimi drastik i dy koncerteve të Dua Lipës

Këngëtarja më e kërkuar e momentit në skenën e muzikës pop në botë, pas një kohe të gjatë u rikthye në vendlindje për të performuara në koncertin e babait të saj.

Sipas raportit të Policisë, Festivali “Sunny Hill” i mbajtur në Gërmi, mblodhi jo më shumë se 12 mijë njerëz që kishin shkuar për të parë nga afër performancat e artistëve botërorë, në mesin e të cilëve ishte e shumë kërkuara Dua Lipa.

Performanca e saj, u mirëprit nga publiku, por që koncerti ‘Sizget’ në Hungari e detyroi këngëtaren të larohej nga Prishtina, në natën e tretë të këtij festivali.

Menjëherë të nesërmen, Dua kishte për të performuar në festivalin e madh në Hungari, aty ku numri i shikuesve ishte dukshëm më i madh krahasuar me atë të shikuesve në vendlindjen e saj.

Rreth 75 mijë njerëz të mbledhur në një koncert të vetëm, dëshmuan edhe njëherë suksesin e garantuar të këngëtares me prejardhje shqiptare.

E natyrisht, nuk kishte si të ikte detaji i shumë përfolur i çmimit të biletave për Festivalin “Sunny Hill” për të cilin të gjithë që donin ta ndiqnin nga afër këtë festival, duhej të paguanin nga 35 deri në 55 euro, derisa në Hungari çmimi shkonte deri në 120, gjë që nënkupton diferencë të madhe./KultPlus.com

Prokuroria del me vendim zyrtar se a konsumoi drogë Action Bronson

Kryeprokurori i Prishtinës Ymer Beka ka konfirmuar se hetimet e prokurorisë kanë zbuluar se reperi Action Bronson nuk kishte konsumuar narkotikë natën kur ishte shoqëruar në polici. “Rasti është mbyllur dhe ai është liruar” ka thënë Beka për Kallxo.com

Bronson ishte shoqëruar në polici pas koncertit të tij në festivalin “Suny Hill”. Avokati i tij Armend Krasniqi e ka quajtur gabim të policisë arrestimin e tij.
Krasniqi ka sqaruar se cigarja për të cilën u dyshua Bronson ka ardhur nga Amerika dhe ka kaluar disa kontrolle kufitare dhe nuk përmbante narkotik.

“Në fakt, ajo cigare nuk ka qenë substancë narkotike siç u raportua në media. Po të ishte substance narkotike ajo substancë nuk do mund të hynte në Kosovë dhe të kalonte pikat kufitare si ajo e Gjermanisë apo edhe ajo e New York”, ka thënë Krasniqi.
Ai ka shtuar se ky fakt dëshmon më së miri se cigarja nuk ishte narkotik.
“Z. Bronson për asnjë moment gjatë qëndrimit të tij në Republikën e Kosovës nuk ka poseduar substanca narkotike siç edhe është keqinformuar opinioni. Sa për informimin e opinionit, klienti im nuk është as përdorues i alkoolit”, ka thënë Krasniqi.

Ai ka shtuar se Bronson është paraqitur vullnetarisht në Polici për intervistën dhe pas konsultimit me prokurorin ai është liruar./KultPlus.com

AAK kërkon mbledhje të jashtëzakonshme të Kuvendit në lidhje me “Zambakun e Prizrenit”

Dega e Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës në Prizren ka dorëzuar kërkesën për mbledhje të jashtëzakonshme të Kuvendit. Kërkesa shoqërohet me 16 nënshkrime, bën të ditur kjo degë përmes një njoftimi për media.

Në bazë të nenit 44, pika 1 dhe pika 2 e Ligjit për Vetëqeverisje Lokale, si dhe nenit 30 të Statutit të Komunës së Prizrenit, me iniciativën e Grupit të Deputetëve të AAK-së dhe përmes nënshkrimeve të anëtarëve të Kuvendit të Komunës së Prizrenit kërkojmë nga kryesuesi ta thërrasë mbledhjen e jashtëzakonshme me këtë rend dite: “Debat për mosmbajtjen e Festivalit “Zambaku i Prizrenit”.

Kërkesës i është bashkëngjitur edhe lista me 16 nënshkrime të anëtarëve të Kuvendit Komunal të Prizrenit nga radhët e kësaj partie./KultPlus.com

Qiriu i sjellë nga varri i Nënës Terezë në Kosovë, do të shtegtojë në vendin ku ajo fitoi thirrjen për tu bërë murgeshë

Me rastin e 90-vjetorit të nisjes së Gonxhe Bojaxhiut – Nënë Terezës për Indi, Qiriu i sjellë nga varri i saj në Kalkuta nga Imzot Dodë Gjergji, ipeshkëv i Kosovë, do të shtegtojë në Shenjtëroren e Letnicës, më 14 gusht 2018, në vendin ku Nënë Tereza e fitojë thirrën për t’u bërë murgeshë e pastaj edhe misionare në shërbim të të varfërve.

Ipeshkvi i Kosovës, Imzot Dodë Gjergji, pas shugurimit të Katedrales Shën Nënë Tereza në Prishtinë (më 5 shtator 2017), në nëntorin e kaluar pati shtegtuar te varri i Shën Nënë Terezës në Kalkuta për të falënderuar Zotin për dhuratën e Katedrales, që me ndërmjetësinë e saj u ngritë në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë. Gjithashtu, nijeti i ipeshkvit ishte të lutej për të gjithë bamirësit që e kanë ndihmuar ndërtimin e kësaj shenjtërore, e në këtë mënyrë, të shpërblehen për sakrificën, përkrahjen dhe dashurinë e vazhdueshme që e kanë treguar gjatë dhjetë vjetëve të ndërtimit të saj.

Te varri i Shën Nënë Terezës në Kalkuta, ipeshkvi ynë ka ndezur një qiri dhe ka kremtuar meshën e shenjtë me argjipeshkvin e Kalkutës dhe me motrat e Nënë Terezës. Atë qiri – simbol i dritës së Nënë Terezës – ipeshkvi e ka sjellë me vete në Kosovë.

Në ndalesën e tij në Vatikan, në meshë me Papa Françeskun në Bazilikën e Shën Pjetrit, në Ditën Botërore të të Varfërve, qiriu u bartë në procesion, bashkë me dhuratat eukaristike, që u bë simbol i dritës dhe dashurisë së Nënës për të varfëritë e gjithë botës.

Pas kthimit të tij në Kosovë, i njëjti qiri, më 26 nëntor 2017, në meshën e së dielës, është bartur në procesion te altari kryesor i Katedrales, dhe pas homelisë, ipeshkvi në procesion me meshtarë, ministrantë dhe fëmijë e ka vendosur te Relikti i Gjakut të Nënë Terezës, me flakën e të cilit është ndezur Qiriu i Nënë Terezës, i cili qëndron i ndezur pandërprerë dhe jep dritën e dashurisë së Nënës.

Që atëherë, besimtarë e njerëz vullnetmirë kanë mundur ta porositin Qiriun e Nënë Terezës për nijete të tyre personale, me anë të cilit nijetet e tyre bashkohen me lutjet e bashkësisë në Shenjtërore.

Më 14 gusht 2018, në Vigjiljen e Zojës së Letnicës, qiriu do të shtegtojë në Letnicë, i bartur nga Shenjtërorja Shën Nënë Tereza.

Shtegtimi i Qiriut do të bëhet në këtë mënyrë:

Nga Prishtina do të shkojë deri në Kishën e Zemrës së Krishtit në Viti, nga do të shtegtohet këmbë deri në Letnicë. Nisja bëhet në ora 13:30. Shtegtimit i prinë Imzot Dodë Gjergji, i shoqëruar nga meshtarë, rregulltarë e rregulltare dhe nga populli i Zotit. Gjatë shtegtimit Qiriu do të bartet i ndezur, fillimisht nga ipeshkvi e pastaj nga meshtarë dhe besimtarë të famullive, të cilët do të janë të pranishëm në shtegtim. Arritja në Letnicë parashikohet të jetë në ora 16:30-17:00, ku do të priten shtegtarët nga Rektori i Shenjtërores dhe të devotshmit e Zojës së Letnicës.

Qiriu do të vendoset fillimisht në Shenjtërore te altari i Zojës, e në ndërkohë do vendoset pranë figurës së Shën Nënë Terezës dhe reliktit të saj. Në këtë mënyrë, ky qiri do të mbetet gjithnjë i ndezur në këtë Shenjtërore, ku Gonxhe Bojaxhiu para 90 vjetëve e pati ndezur te kjo Zojë qiriun dhe në dritën e tij i lutej asaj ta ndihmojë të vendos t’ia kushtojë jetën Zotit si misionare në Indi.

Pas meshës së mbrëmjes (ora 19:00) Qiriu do të bartet në procesionin tradicional rreth objekteve të Shenjtërores së Letnicës e do të mund të nderohet nga të gjithë shtegtarët dhe devotshmit e Zojës së Letnicës dhe Shën Nënë Terezës.

Ju thërrasim të na bashkoheni në këtë shtegtim të rëndësishëm për të shënuar 90-vjetorin e nisjes së Nënë Terezës në Indi, që edhe ne të bëhemi sot shtegtarët e dritës dhe dashurisë së Zotit në vendin tonë./drita.info

Në vazhdim po sjellim pjesë nga libri në botim: Dodë Gjergji, Rrëfimi i një shtegtari. Një javë në Kalkuta, Drita 2018, i cili shpjegon domethënien, kuptimin dhe rëndësinë e shtegtimit të Dritës së Qiriut nga Letnica në Kalkuta dhe nga Kalkuta në Letnicë.

“E tërë jeta e Gonxhe Bojaxhiut është një ecje në dritën e Krishtit. Jeta dhe vepra e saj u bënë dritë e pranisë së Zotit në botë dhe zjarr i kësaj dashurie në mesin e njerëzve. Tërë jetën e saj mund ta lidhesh me dritën e një qiriu. Unë i lutem Zotit që Nënë Tereza të vazhdojë të jetë “dritë e pafikur” në zemrat e secilit prej nesh, në familjet tona, në Kishën tonë, në popullin e saj shqiptar dhe në gjithë botën.

Ndaj, në rrëfimin mbi shtegtimin tim në Kalkutë, po ju sjell edhe historikun e shtegtimit të kësaj drite nga Letnica në Kalkuta dhe nga atje te ne në Letnicë, më 14 gusht 2018.

Më 27 gusht të vitit 1910, në Katedralen e Zemrës së Krishtit në Shkup, Kolë dhe Drane Bojaxhiu mbanin para duarve një foshnjë të vogël, që një ditë më parë kishte dalë prej kraharorit të së ëmës. Aty i priste Don Zef Rama, për të pagëzuar Gonxhen e vogël të Bojaxhinjve, së cilës ia ngjitën emrin Agnezë. Në momentin e pagëzimit, në shpirtin e kësaj foshnje u ndez drita e fesë, që është Krishti. Për të simbolizuar këtë dritë, Don Zefi ndezi në qiriun e Pashkëve, një qiri të vogël prej dylli të bletëve dhe ua dha prindërve. Ai i porositi që ta mbanin të ndezur dritën e Krishtit që ai kishte ndezur në Zemrën e Gonxhes nëpërmjet pagëzimit, në mënyrë që të mos fiket nga furtunat e jetës.

Kola vdiq i ri (1919), por Nënë Dranja kujdesej që porosia e Don Zefit të shkonte në vend. Ajo angazhohej të mbante të ndezur dritën e fesë në zemrën e Gonxhes, duke e edukuar atë, me urti, bujari, ndershmëri dhe besim. Ajo kujdesej që të merrte përdore e ta çonte në Kishën e Zemrës së Krishtit, që të lutej nën dritën e qirinjve të lterit. Famullitari në çdo vigjilje të Pashkëve, duke ngritur dritën e qiriut, ia kujtonte asaj që Krishti është drita e botës dhe se në pagëzim, ajo e kishte marrë këtë dritë brenda zemrës së vet. Gonxhja duke e vështruar dritën e qiriut, për ditë e më shumë, arriti ta shihte Krishtin e pranishëm në jetën e saj. Kur u rrit ajo shtegtonte nga Shkupi në Letnicë, te shenjtërorja e Zojës së Bekuar.

Atje, Nënë Dranja ia jepte një qiri me dyllë blete, që ta ndezte në qiriun e lterit të kësaj shenjtoreje. Nën dritën e qiriut dhe asaj drite që Don Zefi kishte ndezur në zemrën e saj të pafajshme, arrinte të depërtonte në brendinë e asaj dhe të shihte se si Krishti, që në pagëzim e deri atëherë, vazhdonte ta ndizte flakë dashurinë e Tij brenda zemrës së saj. Çdo 14-15 gusht, vit pas viti, drita e qiriut dhe shkëlqimi i brendshëm i dritës së fesë, përpiqeshin në uratën e saj dhe e bënin gjithnjë e më të qartë kërkesën e zjarrit të dashurisë, që ndizej në zemrën Gonxhes.

Rrezet e para të shkëlqimit të kësaj drite krijonin një përsiatje të brendshme, që ajo fillonte të kuptonte si kërkesë e Dritës – Krishtit. Eja pas meje!

Në vigjiljen e festës së Zojës Madhe[1], më 14 gusht të vitit 1928, nën dritën e qiriut, ajo përfundimisht pa rrugën e vet drejt të varfërve të Indisë. Kurse, me dritën e fesë zjarri i dashurisë që tash ishte ndezur flakë, kuptoi që Krishti-Drita e botës, po e ftonte që ta çonte zjarrin e dashurisë së Tij te të varfrit e Indisë. Ajo nuk mundi t’i rezistonte më shkëlqimit të kësaj drite, dhe tha: “Po dua! Do të vij pas teje!”

Me entuziazmin e kësaj dashurie dhe duke ndjekur rrezet e kësaj drite, Gonxhja, më 6 janar 1929, arriti në Kalkuta si motër murgeshë (e motrave të Loretos). Me shkëlqimin e dritës së fesë personale dhe me dritën e arsyes së një intelektualeje, me anë të uratës pranë qirinjve të ndezur në kishëzën (kapelën) e Motrave të Loretos, ajo shihte se si zjarri i dashurisë për Krishtin, sa rritej e shtohej. Një ditë, teksa po shkonte në ushtrime të shpirtit, ku kishte mundësi të reflektonte mbi fuqinë e brendshme të dritës, gjatë udhëtimit me tren, para syve të saj, shpërtheu DRITA e qiriut të bletëve, që mbante në dorë në Letnicë dhe flaka e dashurisë së zjarrit brenda saj. Aty në vegim pa Krishtin – Dritën e botës, i cili po i thoshte: “Vogëlushja ime, të kam zgjedhë dhe të kam përgatitë për vete: Eja, bëhu drita ime. Tani, ti do të jesh dritë.”

Që nga ky moment, ajo pranoi që të jetë DRITA e Krishtit, të shkojë rrugëve të Kalkutës dhe ta ndezë flakë këtë dashuri për të mjerët, të varfërit dhe të braktisurit në zemrat e njerëzve të botës. Nga kjo ditë e deri në vdekje, ajo u bë dritë e dashurisë në zemrat e njerëzve, kurse pas kalimit në amshim, si shenjtëreshë, rrezaton të njëjtën dritë prej qiellit. Nën shkëlqimin e dritës së dashurisë që ajo rrezatoi në mesin e njerëzve, të varfërit panë Zotin që i do, të pasurit arritën të shihnin vlerën e pasurisë së tyre, nëpërmjet gëzimit të bamirësisë, të dijshmit dhe të pushtetshmit e botës, në veprën e saj shihnin dorën e Zotit, kurse brenda Kishës, ajo u bë yll i bamirësisë, zjarr i dashurisë dhe dritë feje e shprese për çdokënd.

Pasi kaloi në amshim, vepra dhe ndërmjetësitë e saj në lutjet e njerëzve, filluan të shihen rrezet e para të ndërmjetësisë së saj nga qielli. Këndej, shumë njerëz, anembanë botës, filluan t’i luten asaj për ndërmjetësim.

Varri i saj në Kalkuta vazhdoi të jetë prania së saj në mesin e të varfërve. Njerëz nga vendet e ndryshme të botës, vazhdojnë të shtegtojnë te varri dhe atje ia ndezin një qiri shpirtit të saj, me shpresën që nën dritën e atij qiriu, do të shohin dritën e fesë që ajo kishte dhe zjarrin e dashurisë që ajo mbartte brenda zemrës së vet. Me të njëjtin nijet, shtegtova edhe unë, u përkula para varrit të saj, ndeza qiriun dhe iu luta që të ndezë të njëjtën dritë shprese, dashurie dhe paqeje në popullin tim.

Të njëjtin qiri e mora me vete për ta sjellë në Shenjtëroren që ia kushtuam asaj muaj më parë në Prishtinë. Në të vërtetë, nuk ishte qëllimi i qiriut, por i dritës së tij, pasi doja që me dritën e këtij qiriu, të ndiznim qiriun tonë Shenjtëroren e Prishtinës. Në kthim nga Kalkuta, u ndala në Romë, dhe qiriun e ndezëm në meshë me Papa Françesku, në ditën botërore të të varfërve. Prej Vatikanit, këtë qiri e solla në Shenjtëroren tonë në Prishtinë, ku të dielën, më 26 nëntor, ndezëm qiriun e Nënë Terezës, pranë reliktit së gjakut të saj.

Kështu, kjo dritë nuk do të fiket kurrë brenda kësaj Kishe. Gjaku i gjakut tonë dhe drita e fesë së Nënë Terezës do të jenë të pranishme gjithmonë ndër ne. Secili njeri vullnetmirë, i cili dëshiron të ndezë në zemrën e vet një rreze shprese, këtë dritë feje ose këtë zjarr dashurie, do të mund të bëjë këtë gjë duke ndezur qiriun e vet. Nën dritën e këtij qiriu, çdonjëri do të mund t’i lutet asaj, që Zoti të ndezë në zemrën e tij/saj, atë dashuri feje që ndezi në Gonxhen e Bojaxhinjve, në mënyrë që të arrijë të bëhet një Nënë Tereze për familjen e vet dhe për njerëzit që e rrethojnë.
Kjo dritë, më 14 gusht të vitit 2018, në 90-vjetorin e nisjes së saj për Indi, do ta rikthejmë në Letnicë, nga edhe është nisur. Në këtë ditë, çdo besimtar do të ketë mundësinë, që në dritën e këtij qiriut të ndezë qiriun e vet dhe me ndërmjetësinë e Marisë Virgjër e Shën Nënë Terezës, do të mund t’ia kushtojë familjen e vet Zotit tonë, Jezu Krishtit.”

Aretha Franklin në spital, e sëmurë rëndë

Këngëtarja e njohur Aretha Franklin, 76 vjeçare, është sëmurë rëndë, raporton AP, duke cituar burime të saj.

Ky person, i cili donte të mbetej anonim pasi nuk ishte i autorizuar të fliste për këtë temë, i tha agjencisë se këngëtarja ishte e sëmurë rëndë.

Këngëtarja 76-vjeçare ka anuluar koncertet e planifikuar më herët këtë vit si pasojë e shëndetit të ligë dhe është urdhëruar nga mjekët që të pushojë për dy muaj.

Vitin e kaluar, Franklin ka paralajmëruar planet e saja për pensionim pas lansimit të albumit të saj të ri.

Ndërkaq, ueb-faqja e showbizit, TMZ, ka raportuar se “një mik i vjetër i këngëtares ka thënë disa javë më parë që të ‘përgatiteni pasi ajo po vdes’”./KultPlus.com

Mbi 57 mijë turistë vizitojnë Krujën, kryesojnë italianët (FOTO)

Mbi 57.710 vizitorë shqiptarë dhe të huaj kanë vizituar Muzeun Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Muzeun Etnografik në Krujë gjatë periudhës janar-korrik 2018, gati 2.5 herë më shumë se e njëjta periudhë e vitit të kaluar.

Muzeu Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Muzeu Etnografik Krujë po vizitohet dhe në këto ditë të nxehta gushti nga një numëri të lartë të turistëve të huaj.

Numrin më lartë të turistëve të huaj e përbëjnë italianët, të cilët vizitojnë vendin tonë të organizuar me agjenci turistike, individualisht, apo të shoqëruar nga miq shqiptarë që jetojnë në Itali.

Viti 2018 është shpallur si Viti Mbarëkombëtar i Gjergj Kastriot Skënderbeut, ndaj Muzeu Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe ai Etnografik në Krujë janë përgatitur maksimalisht për t’iu përgjigjur sa më mirë numrit gjithnjë në rritje të vizitorëve.

Kruja ka një turizëm gjithëvjetor, pasi është e favorizuar nga vlerat që mbart, por edhe nga vendndodhja./ata

Pushteti i frikës, tirania dhe dashuria në romanin “Qorrfermani” të Kadaresë

Shkruan: Ndue Ukaj

Të lexosh një vepër letrare, është akt i kënaqësisë që të jep arti, bota e re që ti e zbulon, ndërkaq, të marrësh përsipër të shkruash për të, është përgjegjësi e ndërlikuar, dhe kjo lidhet, me raportin që krijon teksti me autorin, veprën dhe lexuesin. Pa dyshim, të shkruash për një autor të madh- për një univers letrar- siç është Ismail Kadare, është përgjegjësi e dyfishtë. E para e punës, shkëlqimi artistik i veprës së tij, ka tejkaluar qëmoti kufijtë e mundshëm dhe komunikon universalisht, me statusin e artit të përjetësishëm. Në këtë mënyrë, vepra e tij është përtej mundësive që afron mendimi për letërsinë, qoftë edhe ai më i përparuari.

Duke u nisur nga kjo sfidë dhe përgjegjësi, studiues të ndryshëm të letërsisë, janë rrekur të trajtojnë përgjegjësitë që kanë, në këtë rast, lexuesit, përballë një vepre letrare, sidomos ata që shkruajnë për të. Njohësit e letërsisë, flasin për validitetin e interpretimit dhe mundësitë e leximeve më të mira, (E. D. Hirsch, JR), si dhe për kërkesat etike që shtrohen përpara lexuesit (Derek Attridges).

Për shembull, studiuesi i letërsisë, Derek Attridges, pyet për përgjegjësitë që ka lexuesi karshi veprës letrare, për faktin e thjeshtë, se, asnjë vepër nuk mund të kuptohet pa marrëdhënien e ndërliqshme që ajo e krijon me lexuesin, sidomos me ata që i përkasin fushës së letërsisë; të tillët që, me tekstet e tyre për shkrimtarë a vepra të caktuar, marrin qëndrime publike; pra i riartikulojnë “mesazhet” e autorit dhe të veprës.

Mirëpo, mendimi për lehtësinë, gjer me sot, nuk ka arritur të tregojë se, cili është leximi më i miri i letërsisë apo i një vepre letrare. Në hollinë e shumë shkollave, metodave, qasjeve, lexuesi, ka ndodhur të bie “prehë” e yshtjeve të kritikëve, për të parë dhe gjykuar një vepër nga një këndvështrim specifik, i ngushtë, që, realisht, mund të jetë përtej qëllimeve të autorit, dhe, ndonjëherë përtej asaj çfarë është një vepër letrare si e tillë.

Sa herë flitet për këto raporte, mua më pëlqen ta citoj, Oscar Wilde-in, i cili shkruante: “Për ne që merremi me art, nuk mund të pranohet asnjë teori për të bukurën, në këmbim me vetë të bukurën.” Duke u nisur nga ky parim, atëherë, një lexim semantik dhe artistik i një vepre letrare, për mua ngjason me një shtegtim, thënë ndryshe, me një udhëtim, në një botë të panjohur, në një botë, ku ndeshim katedrale madhështore, ura dhe humnera, fusha, male dhe lumenj, njerëz të bukur dhe të shëmtuar, që bien në dashuri dhe ndahen, sisteme politike të çmendura, që tkurrin njeriun në botën e frikës, ndeshim dashuri dhe urrejtje të çmendura, ndërtesa të punuara me shije dhe njerëz që jetojnë në to, me halle e tendosje shpirti, por që dinë edhe të cakërrojnë gotat e lumturisë të mbushura me verë, dhe të kënaqen me bukuritë e pafundme që afron jeta, pra, e gjejmë një jetë në totalitetin e saj të mundshëm. Pikërisht pse një vepër është një totalitet, është e pamundur t’ia paraqitsh lexuesit gjithë këtë përmasë.
Arti i madh i Kadaresë, para lexuesit shfaqet si hapësirë e pafund semantike, gjuhësore dhe kohore, ku përplasen dhe dyzohen, e keqja dhe e mira, dhe ku autori, përmes gjuhës alegorike dhe simbolike, thërret të hiqet qafe e shëmtuara dhe të jetohet e bukura. Këtë thirrje letrare, e hasim në mënyrë të shkëlqyer, te romani, “Qorrfermani”, i cili, “ndonëse u shkrua në vitin 1984, për shkak të subjektit tepër delikatë dhe të analogjisë së ngjarjes që ndodh në Perandorinë Osmane, me një fushatë spastrimesh tipike staliniste, aq shumë të njohura në të gjitha vende t ish-komuniste, vepra nuk ishte e mundur të botohej në Shqipëri, dhe botohet vetëm pas autori kishte kërkuar strehim politik në Francë.” Kjo e dhënë jashtëletrare, por, para së gjithash tematika dhe shtjellimi i ngjarjes, e përforcojnë mendimin se, letërsia e Kadaresë, në esencë është një jehonë e fuqishme antitotalitare, një kamp lirie kundër totalitarizmit dhe të gjitha formave të egra të manifestimit të tij.

Në këtë roman magjeps, lexuesi i Kadaresë, e ndien peshën reale të një realiteti tejet dramatik, të vendosur në një perandori të mynxyrshme, në të cilën shqiptarët pësuan keq. Autori i vë lexuesin përpara makthit të verbimit, pra, të çsyzimti, në një rrëfim mbresëlënëse, të mbushur me pikëllim, dhimbje, tension, tronditje, dashuri. Kjo prozë është e shkruar me stil rrëmbyes, ndërkaq, lexuesi, duke parë si zhvillohet kjo dramë letrare, e ndien fuqinë dhe peshën e frikës së errësirës, skëterrës, që vjen nga verbimi, por, më shumë e ndien frikën që përhapin regjimet totalitare. Në një atmosferë të pashpresë, autori e tërheqë lexuesin nga e bukura, ngaqë, duke folur për terrin, pra, për çsyzimin e njerëzve të dyshuar si sykëqij, në të vërtetë, ai flet për sytë, për dritën, për atë kandilin që rri ndezur përherë dhe i thërret njerëzit kah liria, andej kah e shpie në të vërtetë lexuesin kjo prozë e sofistikuar.

Kadare, në këtë roman, edhe njëherë na vë përballë pyetjeve esenciale: çfarë është vërtet bota në të cilën jetojmë, dhe, cilat janë raportet e pushtetit me njerëzit e një vendi apo me njerëzimin në përgjithësi?

Këto dilema, janë shtruara nëpër kohë të ndryshme, nga shkrimtarë, filozofë dhe njerëz të shquar të historisë, dhe janë tema të përhershme të letërsisë, e të cilat, te vepra letrare e Kadaresë, zënë vend të veçantë, dhe shfaqen në variante të ndryshme kuptimore: si kujtesë njerëzore, prej të cilës ai vjel përherë gjëra të bukura, që shëmbëllejnë me realitetin e vendit të tij, dhe gërshetohen me kontekstin kohor në të cilin u shkrua vepra e tij. Në të vërtetë, arratisja e autorit në histori, mite, me një fjalë, në të kaluarën e largët, të cilën nuk kishte si ta zotëronte ndokush, janë paradigma letrare, të cilat, atij i mundësuan ta formësonte dhe ta tipologjizonte botën autentike letrare, të mbështjellë me një pushtet të përtejmë; pushtet ky i cili ishte përtej mundësive mizore të tiranit dhe ai nuk kishte forcë ta mposhte dhe ta mbizotëronte, meqë bëhej fjalë për gjëra të përjetshme.

Kjo arratisje imagjinare, kësisoj, duket si strategji letrare që autori e ka përdorur, për t’i treguar lexuesit, për tmerret që u vijnë atyre nga tiranët, pikërisht siç ngjet në këtë roman, ku, madje tmerri bie edhe mbi Vezirin e madh, dhe, më këtë element letrar, Kadare tregonte se, pushtet sajojnë marrëzira, për të arsyetuar çmenduritë e tyre, duke thënë: “ja, pra, edhe të mëdhenjtë e pësonin njëlloj si të vegjlit.” Njësoj e pësojnë poetë dhe njerëz të pafajshëm, siç është rasti me poetin e shquar, Tasin Kurtogllu, të cilit i kërkohet llogari “për disa vargje që kishte botuar, si dhe për ca fjalë që kishte lëshuar andej-këndej me miqtë e tij.” Ndonëse, të gjitha akuzave, poeti u përgjigjet me jo, duke thënë se ato “ishin shpifje e trillime të sivëllezërve të tij smirëzinj”, ai për një fije qime i shpëton verbimit. Poeti, në fund përfiton nga “zemërgjerësia” e shtetit, i cili mjaftohet me qortim, fakt ky që nuk e kënaq turmën e zemëruar, që kërkon nga zyrtarët verbimin e tij.

Në romanin “Qorrfermani”, Kadare shkruan edhe njëherë për natën e errët shqiptare, për Perandorinë Osmane, ndërkaq, për subjekt ka një familje shqiptare, siç ngjet me romanin e madh, “Pallati i ëndrrave”, më të cilin ky roman ka një lidhje semantike dhe kuptimore.

Pra, në këtë prozë, Kadare rrëfen për një dekret të sovranit të perandorisë, për një dekret të madh, por që kishte emër të shkurtër, “Qorrferman.” Ky dekret absurd, i çuditshëm, por i tmerrshëm, arsyetohet kështu: “Meqenëse kohëve e fundit ishin shpeshtuar rastet e goditjes së syrit të lig dhe meqenëse sykeqoja (fjala ishte nxjerrë prej një fjalori të vjetër të shekullit gjashtëmbëdhjetë), kishte rrezik të kthehej në stihi të vërtetë, shteti, për të mbajtur po aq vetveten, sa edhe shtetasit prej këtij rreziku, detyrohej të ndërhynte me një sërë masash.

Nuk dënoheshin me vdekje, si dikur sykëqijtë, por vetëm u hiqej mundësia e krimit. Dhe kjo bëhej duke u hequr armën dëmtuese, që ishin sytë e ligj.

Pra, dekretohej nxjerra e syve të këtij të të gjithë atyre që do të vërtetohej se ishin të tillë.”
Por, pyetja e makthshme që shtrohet është si do të kryhet çsyzimi”

Dekreti, siç mund të kuptohet, ishte i makthshëm për të gjithë shtetasit e Perandorisë Osmane, të cilët ndodheshin përpara çsyzimit, pra, heqjes së syve. Dhe, si çdo dekret i madh, edhe ky kishte format e manifestimit dhe të ekzekutimit. Pra, ishin përcaktuar edhe mënyrat e nxjerrjes së syve: “bizantino-veneciane (me hekur me dy gjilpëra), tibetianen (me shtypje gurësh mbi zgrof për të shkaktuar daljen e kokërdhokëve), mënyra vendase (me thartirë gërryese), romano-kartagjenasen (me tepri drite) dhe atë europiane (me mungesë drite)”, ndërkaq, për të gjithë ata që lajmëroheshin vetë, kishte lehtësira.
Përballë një atmosferë të tillë, njerëzit janë të trullosur, të humbur, të trishtuar dhe të pushtuar nga frika. Në të vërtetë, efekti i parë i këtij dekreti mizor ishte mbjellja e frikës, pra frika nga shteti. Kadare këtu luan mjeshtërisht me logjikën si funksionojnë tiranët dhe pushtetet e tilla, pushtete që ngulitin frikë te qytetarët, përmes formave të ndryshme të përhapjes së terrorit, siç ngjet në këtë roman. Autori kështu e përshkruan frikën:

“Një gjë e njohur, disi e harruar që prej vjetësh, nisi të notonte në erë: frika. Ishte një frikë e veçante, fare e ndryshme nga ato që përftonin sëmundjet, kusarët, fantazmat apo vdekja: frika prej shtetit. E akullt, pa përmasa, me një zbrazëti të madhe tejpërtej, por që mbushte megjithatë gjithçka, ditë për ditë e orë pas ore, ano nisi të përfshinte në qerthullin e saj qindra-mijëra njerëz.”
Dekreti për të cilin rrëfen Kadare, natyrshëm dhe habitshëm, shkakton pasiguri, konfuzion, ndjenja ankthi dhe tmerri, dhe krejt këtë tendosje, shkrimtari e përshkruan, duke rrëfyer në dy nivele: efektet e tij të jashtme, ato që janë publike, dhe ato që ndodhin në një familje shqiptare, që janë personale, dhe lidhen me familjen e Aleks Urës.

Në mënyrë që të arrinte efektin plotë ky dekret, duhej një fushatë e menduar mirë. E përgatitur mirë, dhe ku përfshiheshin të gjitha instrumentet e shtetit. Fushata kundër sykeqojës zhvillohet shpejt, furishëm, dhe, efekti i vërtetë ishte, se “flitej hapur për larje llogarish dhe luftë për pushtet midis klaneve politike.” Kjo atmosferë kaq e tendosur, me të gjitha karakteristikat e veta, lexuesit i duket sikur ka ndodhur në Shqipërinë totalitare dhe me personazhe lehtë të identifikueshëm. Të duket sikur verbimi për të cilën rrëfehet është ai i kohës së shkrimit, dhe, ç’mund të bënte më shumë një shkrimtar, që nuk i shpëtonte syrit të diktatorit, sesa të arratisej në histori dhe të tregonte ferrin osman dhe kështu, analogjinë për ferrin komunist.

Ky roman, ashtu sikurse “Pallati i ëndrrave”, dhe shumë romane tjera, duke përftuar nga e kaluara e shqiptarëve nën pushtimin osman apo ajo e popujve tjerë, flet për portat ferrit, përpara të cilëve ndodheshin të gjithë, dhe brenda të cilit mund të përfundonte secili që vihej në kurthin e syrit të sovranit, që vëzhgonte çdo gjë dhe çdo kënd, me syrin e tij të mbrehtë dhe shpatën e tij të gatshme dhe mizore për të goditë në çdo kohë. Ndërkohë që kjo furtunë e sovranit bënte punën e vet, “një valë spastrimesh, që të gjithë e ndienin se ishte e fundit, kishte përfshirë gjithë shtetin. Njerëzit s’mendonin veçse si të shpëtonin nga kjo valë, e cila, ngaqë ishte e fundit, ngjante edhe më e hidhur.”
Si në të gjitha vepra te mëdha letrare, edhe në këtë roman, lexuesi ndeshet me dritën dhe errësirën, me pushtetin e frikës dhe të dashurisë së njerëzve për jetën, rrjedhimisht, për dritën. Por, fatet e njeriut dhe të një kombi, shteti, perandorie, në regjime të egra, përcaktohen nga çmenduritë e sovranit. E ky mund të jetë një tiran i kohëve të lashta apo i kohës së autorit, që rri në qerthullin e vet dhe nuk brengoset për njerëzit, për ata që bien në pusitë e jetës. Dhe, pikërisht të drejtëve, të mirëve, ua prishë ëndrrat, siç ngjet me dy personazhet kryesorë të këtij roman, Marie Urën, dhe të fejuarin e saj, Xheladini, të cilët, teksa po përgatiteshin të fluturonin në qiejt e lumturisë, përpara u shfaqet qielli i zi, i cili, ua errëson ëndrrat, të ardhmen, shpresat, dhe përfundimisht i hedh në humnerë.

Këtë dramë të thellë njerëzore, sidomos momentin kur Maria e kupton nga i dashuri saj se, është pikërisht ai në radhën e atyre që duhet të verbohet, shkrimtari e përshkruan duke përshkruar gjendjen shpirtërore të tyre, por edhe kontekstin politik:

-“Po përse? Përse?- gati s’klithi ajo.

Vështronte sytë e tij me atë rrjetë të imët bojë hiri, si të kërkonte në të vjegën që mund të kishte shërbyer si fillim i së keqes.

-Ti pyet përse, -tha ai, duke shkaktuar në fytyrë një nënqeshje të hidhur.- Nuk po e fus veten ndër sytë e ndritur, ata që shohin më qartë dhe më larg, në të ardhmen, dhe që janë të padëshiruar për çdo pushtet tiranik.

O Zot, mendoj ajo. Babai i saj një mbrëmje i kishte thënë pothuajse të njëjtat falë.

-Pra, nuk e fus veten në radhën e mendjeve të ndritura, -vazhdoi ai.-Megjithatë, ka një arsye që sytë tanë duhet të zhbëhen, zhdukja e gjurmëve.

-Si? Nuk të kuptova-thotë ajo.

-Është e thjeshtë,- u përgjigj ai.-Ne jemi dëshmitarë të shumë gjërave që duhet të harrohen.

-Kush ju?-pyeti ajo.

-Ne që gjer dje kemi shërbyer ne komisionet e verbimit. Sytë tanë anë parë shumë gjëra që s’duhet t’i shinin, më kupton?”

Pra, “Qorrfermani”, pasi mbërrin efektin, dhe komisionarët kryejnë punë e përcaktuar nga lart, një ditë, vetë ata duhet të zhdukën, që të zhdukën gjurmët.

Ironia me të cilën autori e qesëndis këtë ferman, përshkruhet në faqet e fundit të librit. Pasi që dekreti pushoi së ekzistuari, njerëzit më nuk kishin makth e lemeri prej tij, atëherë, për të gjithë të prekurit prej tij u shtura një, “Dreka e pajtimit.” Ajo u “shtrua në sallën mbretërore të kuajve, ndërtesë që mund të nxinte tryeza për mijëra të ftuar.”

Ç’ironi therëse, ofshan lexuesi!

Të verbëritë vërshuan nga të gjitha anët drejt ngrehinës. Pa dyshim, në këtë drekë ka fjalime, ku zyrtarët me patos flasin për të mirën e shtetit, por kulmi është momenti kur lexohet letra e sovranit, i cili fton të gjithë të harronin ç’kishte ndodhur e t’i mbeteshin besnik shtetit.

Kur të mbërrin në këto faqe, lexuesi e ndien peshën e madhe të absurditetit të veprimeve të tilla, situata këto që i përjeton në çdo kohë.

Kadare, përmes kësaj proze, tregon se, të gjithë tiranët e të gjitha kohërave, përndizen nga dëshira që të bëjnë zullum, të pastrojnë terrenin nga “sykëqijtë”, prandaj, të tillëve, të çmendur, nuk duhet duartrokitur.

Kadare, në këtë libër, lexuesit i flet për Perandorinë Osmane, sovrani i të cilit, me një pushtet të pakufizuar dhe të pakontrolluar, donte do të pastronte botën nga sykëqijtë. Në të vërtetë, lexuesi i kultivuar, këtu e ndien realitetin universal, dhe nën petkun e sovranit, sheh dhjetëra tiranë tjerë të kohëve dhe kombeve të ndryshme. Secili lexues, kur të përfundojë romanin, e kupton ç ‘lemeri shkakton totalitarizmit, të cilin autori e përshkruan përmes ikjes në kohë dhe hapësirë, dhe me një nëntekst të sofistikuar, për t’i dhënë status universal.

Natyrisht, si në gjitha rrëfimet letrare, këtu ka intriga, mashtrime, trille, habi, dhe lojë të pafund. Kadare me virtuozitet dhe me stil elegant e përshkruan dramën e personazheve të tij, në një atmosferë mjegullnaje e zymtësie, ku secili mund të mendonte për tjetrin: po sikur ai të dyshonte te unë. Dhe kjo mjaftonte që ai të verbohej. Pra, në këtë atmosferë, “askush, përveç të verbërve, nuk ishte i sigurt se mund të ndodhej jashtë veprimit të dekretit, dhe siç e kuptuan shumë shpejt të gjithë, këtu mbështetej pikërisht fuqia hijerëndë e Qorrfermanit”,–shkruan Kadare.

Shkrimtari, me nota tejet delikate dhe njëkohësisht lirike, e përshkruan dramën në familjen e Aleks Urës, aty ku vajza e tij, Marie Ura, përgatitej të martohej me Xheladinin, zyrtarin turk.
Maria është një personazh fantastik. Plot jetë dhe gjallëri, ajo përshkruhet si vajzë e dëlirë, e çiltër, plot hire dhe pa kurrfarë hezitimi noton nëpër ujërat e ëmbla të seksit, ndonëse ende e pamartuar. Skenat që përshkruan autori përbrenda mureve të shtëpisë së saj, janë peizazhe mahnitëse letrare. Maria, mbyllet në dhomën e vet, zhveshët dhe me orë të tëra provon të brendshmet e saj para pasqyrës, dhe kur ka fatin të ketë të dashurin aty, provon ëmbëlsinë e seksit, si një ndjenjë fisnike njerëzore. Ajo e pasionuar, nuk ëndërron për asgjë tjetër, nuk çan kokën për politikë, pos që, pret të martohet dhe të rri me orë të tëra me burrin e saj e zhveshur, siç ka dëshirë. Por kjo ëndërr i këputet, sepse burrit të saj të ardhshëm, pak kohë para se të martoheshin, i jepet vendimi që të çsyzohet, pra atij do t’i hiqen sytë, do të verbohet. Drama është e madhe, e pamatshme, e papërshkrueshme, është dramë e shpirti të tronditur, që, duke ëndërrua qiejt e lumturisë, përnjëherë bie në skëterrë. Skenat që jep Kadare në roman, lexuesit i mbesin gjatë në kujtesë. Sidomos, momenti tejet tragjik, kur Maria, në kulmin e kënaqësisë, e kupton se kështjella e saj po shembet.
Xheladini është personazh tragjik, që ka fatin e qindra e mijëra viktimave të sistemit. Ai i duhet sistemit për t’i zhdukur gjurmët, prandaj duhet të dënohet. Lexuesi ndien dhimbje për të, si dhe me fatin e tij, që rrëzohet përtokë.

Romani “Qorrfermani” është shkruar me mjeshtëri, ku përshkruhet me nota dramatike pushteti i frikës që buron nga tirania, por aty ndeshim, gjithashtu, pushtetin e dashurisë së madhe, dhe të heshtave vdekjeprurëse që i godasin atë. Vetëm një mendje gjeniale, si ajo e Kadaresë, me një talent të pashoq, ka mundësi që me kaq mahnitje, tension, pasion, dhe dhimbje, të krijojë një roman kaq dridhmues dhe njëkohësisht, të shkruar kaq bukur.

Autori, edhe në këtë roman, siç ngjet në shumicën e veprës së tij, ka provuar suksesshëm fuqinë e epërme të letërsisë, si gjuhë dhe mendim, për të treguar ekzistencën tonë dhe sfilitjet përballë pushtetit dhe formave të tij të egra, kur ai stërkeqet dhe tenton të kontrollojë gjen më të çmuar të njeriut: lirinë.

Letërsia e Kadaresë përpara lexuesit shfaqet si hapësirë e pafundme ëndjesh e ardhjesh. Autori e arratisë lexuesin në histori dhe e rikthen në aktualitet, përmes fuqisë së rrëfimit, letërsisë, dhe veprave të shkruara me sqimë dhe gjenialitet. Vepra e tij shfaqet si zbulim mahnitës, ndërkaq, shkrimtari, me erudicion letrar, përherë arrin t’ia paraqesë lexuesit një botë të veçantë, me bukurit dhe shëmti dhe ku kufijtë e të mundshmes dhe të pamundshmes, shfaqen e zhduken, si portat e ferrit dhe të parajsës. Pa dyshim, nëpër këso labirinte artistike, mund të shpie vetëm imagjinata e një shkrimtari pa caqe gjuhësore dhe me imagjinatë pa kufij.

Bebe Rexha shpërblehet me çmimin “Teen Choice Award”

Bebe Rexha është shpërblyer në “Teen Choice Award” në kategorinë “Kënga më e mirë country” për hitin e saj “Meant To Be” me grupin Florida Georgia Line, shkruan KultPlus.

Bebe Rexha po ashtu ka performuar në skenën e kësaj ceremonie, hitin e saj të fundit “I’m A Mess”, ajo po korr një sukses të jashtëzakonshëm me këngën “I’m A Mess” dhe me albumin e saj “Expectations”./ KultPlus.com

Sonte fillon rrugëtimin edicioni i nëntë i Anibar

Nga sot Peja do të jetë nikoqire edhe e edicionit të nëntë të Festivalit të Animacionit- Anibar që pritet të jetë i spikatur sa i përket aktiviteteve, ndërsa në fokus të tij këtë vit është tema e pabarazisë gjinore si një thirrje në kërkim të ngritjes së numrit të grave në animacion, shkruan KultPlus.

50/50 është slogani që do të shoqërojë Anibarin në pothuajse secilin aktivitet të tij, ku do të përfshihen edhe panele diskutimi të fokusuara në këtë temë.

Këtë vit janë përzgjedhur rreth 215 filma që do të shfaqen në ekranet e Kinemasë “Jusuf Gërvalla”, në Teatrin “Istref Begolli”, Kinemanë “Liqeni”, dhe në Kinemanë Kubat.

Thomas Johnson Volda, Ivana Bosnjak Volda, Lisa LaBracio, Tiziano Berber, Karine Miralles, Andrea Oberosler dhe Letizia Depedri janë disa nga emrat që do ligjërojnë në Anibar. Ky festival i cili do të mbahet nga sonte deri më 19 gusht në qytetin e Pejës dos sjellë edhe regjisorjen Amy Ëinfrey dhe animatorin Peter Merryman i cili është pjesë e serialit të Netflix – “BoJack Horseman”. E pranishme do të jetë edhe regjisorja Luce Grosejan nga Franca, e cila do të flas mbi temën “Vizioni i femrës për seksin në animacion”.

Pjesa argëtuese e festivalit është e vendosur në Parkun “Karagaq”, ku pritet të vijnë emra të muzikës si Dren Abazi e Elina Duni, Offchestra, Blla Blla Blla…, Ambasadi, Gamblemania, Monochrome, Geri, Ujë pa Gaz, Tomoyoshi, Gemza, Blerta Kosova, Nani, Florent V, Sapton. AMBASADI do të jetë bendi i parë që do ta hap mbrëmjen argëtuese, me Bledar Borakun në kitarë, Dritëro Nikqin në kitarë/sint, Liburn Jupolli në sint dhe Nesim Maxhuni në bateri. Nata do të vazhdoj me DJ Nanin i cili do të na mirëpres me tingujt e muzikës së tij.

Anibar do të ti bashkohet lëvizjes së Women in Animation duke nënshkruar zotimin për reprezentim të grave në animacion për të arritur 50/50 deri në vitin 2025.

Ky mesazh inkurajimi do të kurohet nga një ekip kreativ që do të prodhojë art në hapësira publike, do të ndërtoj kinema të hapura, shfaqje filmash, organizim të koncerteve dhe instalim të kinemave të hapura në parqe dhe në qendra të qyteteve. / KultPlus.com

Kështu e quan Shpend Ahmeti Festivalin Sunny Hill: Biggest f***ing…

Kryetari i Komunës së Prishtinës Shpend Ahmeti, përgjatë tri netëve sa zgjati festivali Sunny Hill, ishte i pranishëm duke e shijuar muzikën që erdhi nëpërmjet zërave botërorë që sivjet ishin pjesë e festivalit, shkruan KultPlus.

Kryetari Ahmeti, u pa në fotografi të shumta tek festonte me artistët ndërsa mbrëmë në përmbyllje të festivalit ku këtë e bëri Martin Garrix, ai në profilin e tij në Twitter, e quajti festivalin Sunny Hill, “the biggest f***ing party in Europe”.

Statusi i Shpend Ahmetit, u ruajt si screenshot, ndërsa tash po shpërndahet gjithandej nëpër rrjete sociale.

Rikujtojmë, se Komuna e Prishtinës përveç hapësirës në Parkun e Gërmisë që ia liroi Sunny Hill-it, e mbështeti atë edhe me 250 mijë euro./ KultPlus.com

Gashi: Do të formojmë komisionin për menaxhimin e planeve arkeologjike

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS), Kujtim Gashi, ka vizituar sot lokalitetin e Dresnikut, për të parë nga afër punimet që po bëhen nga Instituti Arkeologjik i Kosovës atje.

Ministri Gashi ka thënë se përmes kësaj vizite, ka dashur t’i shohë punimet nga afër dhe të njoftohet me nevojat që ka stafi i arkeologëve.

“Është një prej lokaliteteve shumë të rëndësishme të trashëgimisë kulturore dhe në këtë kuadër jam shumë i interesuar që me komunën, autoritetet lokale të bashkëbisedojmë edhe për çështjen e pronave, t’u e pasur parasysh që pronat janë private, dhe në të njëjtën kohë jemi të interesuar që bashkë me institucionet përkatëse të formojmë edhe Komisionin për hartimin e planit të menaxhimit, jo vetëm për lokalitetin e Dresnikut, por edhe për pjesët tjera”, ka thënë Gashi.

Ministria e Kulturës sipas Gashit është e interesuar që për të gjitha gërmimet që po ndodhin në lokalitetet si Dresnik, Ulpianë, të ndahen edhe mjete shtesë sipas nevojës në koordinim me planin e punës që kanë këto institucione, në mënyrë që të sjellin rezultate që kanë sukses. Vitin 2018, Gashi e ka quajtur si viti të trashëgimisë kulturore.

Ndërsa Elvis Shala, udhëheqës i këtij projekti, ka treguar se MKRS po i financon punimet që shtatë vite, dhe ka thënë se nëse investimet vazhdojnë, ky lokalitet do të bëhet një pikë turistike. Ai ka thënë se në bazë të punimeve, mendohet se ky ka qenë rezidencë e Perandorisë Romake.

“Pjesa kryesore është rezidenca e fund shekullit III dhe me gërmime të deri tashme e dimë për ekzistencën e murit rrethues, pallati numër 1 dhe pallati numër 2. Të gjitha këto struktura, janë kry gërmimet dhe konservimet, tash presim në vitet e ardhshme të zbulojmë edhe stadiumin edhe monumente tjera përcjellëse”, ka thënë Shala.

Në Dresnik aktualisht po bëhen gërmime për një pallat historik. Në vizitë kanë qenë edhe drejtori i Institutit për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, Enver Rexha, edhe drejtoresha e Departamentit të Trashëgimisë Kulturore të këtij instituti./ KultPlus.com

Bardh Jakova, i pari shqiptar i diplomuar për fizarmonikë në Itali

Intervistë e realizuar nga Albana Temali

Ndërsa nuk është e vështirë të gjesh me dhjetëra studentë shqiptarë që studiojnë edhe degët më të çuditshme, por edhe më të shpeshtat e më të rrallat, nga fizika bërthamore deri te shkencat e komunikimit, me qindra violinistë apo pianistë, pasioni e ka çuar shkodranin të kapë një tjetër ‘rekord’: sipas Konservatorit të Pesaros ku ka kryer diplomën, rezulton të jetë i pari shqiptar i diplomuar për fizarmonikë.

Bardh Jakova – “figlio d’arte”, instrumentisti shkodran, që sot me sukses zhvillon aktivitetin e tij artistik e didaktik në Itali është një nga dëshmitë e trashëgimisë artistike të kaluara brez pas brezi në familjet shqiptare.

“Gjithë arritjet e mia ia dedikoj babait tim Çesk Jakova dhe nënës Jolanda – sqaron Bardhi. – Është meritë e babait edukimi e formimi im muzikor. Muzika ishte “si buka”, mos më tepër, ndofta në shtëpinë time dhe ishte pothuaj e pashmangshme që unë të studioja muzikë”.

Dhe nuk është ë vështirë të imagjinohet atmosfera në të cilën është rritur Bardhi. Mbiemri Jakova është mëse i njohur për të gjithë shqiptarët, veçanërisht për shkodranët. Është i kësaj “dere” artisti e kompozitori i madh Prenkë Jakova, autori i operës së parë shqiptare “Mrika”, e cila ka hapur një epokë të re në historinë e muzikës shqiptare ashtu si fotografi i shquar Dedë Jakova, fotografitë e të cilit janë pjesë e fototekës “Marubi”, e po kështu edhe Çesk Jakova, mësues dhe instrumentist i mirënjohur në orkestrën simfonike të Shtëpisë së Kulturës së Shkodrës.

“Nuk kam pasur fatin të njoh personalisht axhën tim, Prenkën – shton Bardhi, – por notat e para të muzikës i kam dëgjuar e luajtur mbi pianoforten e tij ashtu si më vonë kam studiuar e mësuar nga kompozimet e tij… Jam rritur mes partiturave…”.

Nga studimet e para te diplomimi në Itali për fizarmonikë.

Mësimet e para i merr nga babai i tij, Çesk Jakova, për të vazhduar më tej studimin në Shtëpi e Pionierit, në Shkodër, në kurset e fizarmonikës me Kujtim Vorfan. Më pas vazhdon studimin e fizarmonikës në Liceun artistik “Prenkë Jakova” po në Shkodër ku dhe diplomohet për fizarmonikë në 1990-n me prof. Kolec Gajtani.

Në 1981 ka rolin e fizarmonicistit në grupin e suksesshëm muzikor të fëmijëve “Tring zilja”. Interpretimet e Bardhit në këtë grup të kësaj periudhe janë regjistruar nga radiotelevizioni kombëtar por edhe nga të huajat si tv italian (RAI), tv portugez, zviceran dhe gjerman. Aktivitetin si fizarmonicist Bardhi e vazhdon me grupin artistik të Liceut “Prenkë Jakova” dhe me grupin artistik të Klubit të Rinisë “Heronjtë e Vigut” me të cilët interpreton në shumë qytete të Shqipërisë, në festa lokale, kombëtare e aktivitete të ndryshme kulturore.

Gjatë viteve të shkollës së mesme bashkëpunon me këngëtarin e famshëm popullor Shyqyri Alushi dhe me këngëtarë të tjerë shkodranë të asaj periudhe.

Por studimi i muzikës është pjesë e projektit të Bardhit për formimin e tij si instrumentist kështu në vitet 1990-92 studion kompozim e harmoni në Tiranë, me Mjeshtrin e madh T. Harapi (docent në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë) dhe njëkohësisht në studion kompozicion Shkodër me prof. Gjon Shllaku, si dhe ndjek kursin për Histori-Gjeografi në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi”.

Vitet 1991-’93 do të shënojnë për Bardh Jakovën një tjetër zhvillim, tashmë në fushën didaktike. Ai fiton vendin e parë në konkursin shtetëror dhe nis punën si mësues i fizarmonikës në Liceun “P. Jakova” ku dikur ishte nxënës.

Në 1993-shin Bardhi mbërrin në Itali ku deri më 1998 ndjek studimet për pianoforte me Mjeshtrin M. Tarsetti, zv.drejtor i akademisë “Gioacchino Rossini” në Pesaro dhe paralelisht ndjek studimet për fizarmokë klasike të basit dhe basit të lëshuar ( bassi sciolti) me Mjeshtrin Sergio Scappini (solist me eksperiencë njëzetvjeçare në “La Scala” të Milanos si dhe President i Shoqatës Ndërkombëtare të Fizarmonicistëve).

Gjatë kohës së studimeve në këtë Konservator merr pjesë edhe në Ansamblin e fizarmonikave të drejtuar nga Mjeshtri Sergio Scappini dhe në aktivitetet e këtij ansambli brenda dhe jashtë Italisë. Gjithashtu merr pjesë në korin polifonik (në rolin e tenorit …) të Konservatorit nën drejtimin e Mjeshtrit Luca Celini.

Në vitin 2003, Bardh Jakova mbron diplomën e tij në këtë konservator për fizarmonikë klasike.

Për këtë diplomë Bardhi kujton “në një hark kohor prej 1 ore e 52 minutash kam interpretuar 6 kontrapunti nga arti i Fugës së Johan Sebastian Bach, Olzak – koncert për fizarmonikë, Semianov – suitë bullgare në tri kohe, Tokatë e Fugë në Re minor e Prelud e Fugë në Mi minor Johan Sebastian Bach, dhe Koncert në La minor për pianoforte e fizarmonikë të Kurt Mahr dhe Aria Sebaldina nga Pac Helbel.

Diploma e marrë nga Bardh Jakova për fizarmonike klasike sipas statistikave të Konservatorit “Rossini” të Pesaros rezulton e para e marrë nga një student shqiptar.

Intervista

Pas diplomimit në Konservatorin “Rossini” nis një etapë e re e frytshme e bashkëpunimeve me grupe të shquara artistike italiane. Cilat janë këto eksperienca dhe disa nga bashkëpunimet që kanë pasuruar biografinë tuaj artistike?

Bardh Jakova: Studimi dhe eksperienca e grumbulluar në aktivizimet me grupet artistike sollën bashkëpunimet me grupet në gjirin e të cilave bëjnë pjesë këngëtarë të mirënjohur italianë. Mund të përmenden disa nga këta artistë apo grupe artistike dhe aktivitetet ku kam qenë pjesëmarrës si instrumentist të cilat kanë pasuruar përvojën time artistike si bashkëpunimi i ngushtë me këngëtarin Dino me grupin e të cilit kam interpretuar pothuaj në të gjitha skenat e njohura në Itali, me Junior Magli, me Roberto Tomasi (në “Pantani Day ” në Cesenatico), me këngëtarin e famshëm Boby Solo ( koncert në Sallën Verona 200), me grupin “Ricchi e Poveri” (koncert në Sallën “Odisea” të provincës Treviso), me grupin “I Cugini di Campagna” (në San Martino di Lupari, Padova) e me shumë kabaretistë të Mediset-it (Salla “Kiwi” Piumazzo di Modena) etj.

Emra të njohur për publikun shqiptar, grupe të famshme.. por cilat nga këto bashkëpunime janë më të qëndrueshmet në aspektin kohor e më të frytshmet në aspektin krijues?

Veçoj bashkëpunimin me grupin “I Barcelona” dhe “Romagna Doc” me të cilët kam interpretuar jo vetëm në territorin italian por edhe në Zvicër, Slloveni, Austri etj.
Aktualisht punoj me grupin “Romagna Doc” me të cilin kam pasur edhe prodhimtarinë artistike në cd.

Bashkëpunimi juaj kalon nga grupet italiane te ato shqiptare në Itali. Cila është përvoja me këto grupe dhe e çfarë synimesh për të ardhmen sjell përvoja e grumbulluar?

Bardh Jakova:Kam punuar për disa koncerte në Itali të artistëve që kanë ardhur nga Shqipëria e këtu mund të përmend bashkëpunimin me humoristët e famshëm të Durrësit mes të cilëve Fadil Hasa, Edmond Halili etj, në Teatrin “Rasi” të Ravenës me rastin e festave të Nëntorit 2003. Nga bashkëpunimi me shoqatën “Integriamoci insieme” të Cervias të drejtuar nga Liljana Picari lindi ideja e ngritjes së një ansambli artistik e kështu nga një unifikim artistësh krijuam Ansamblin e këngëve dhe valleve popullore shqiptare “Prenkë Jakova” të Ravenës, me të cilin kemi “prekur” skenat e sheshet e disa qyteteve në Itali ku dhe kemi sjellë në skena muzikën popullore shqiptare për bashkatdhetarët tanë por edhe kemi ndihmuar për njohjen e saj nga publiku italian. Për koncertet e këtij ansambli kemi bashkëpunuar shpesh herë edhe me të tjerë artistë shqiptarë në Itali si me këngëtarin Ferdinand Bjanku për “Imola in Musica”, 2006. Një nga koncertet e fundit të ansamblit është ai i dhënë në Macerata, në 22 prill të këtij viti.

Në këtë ansambël përveç instrumentistit dhe arranxhatorit të repertorit, mbuloj edhe rolin e drejtuesit artistik në përzgjedhjen e programit muzikor.
Gjatë kësaj përvoje artistike në skenat e Italisë kam vënë re se sa pak njihet kultura, muzika shqiptare. Por kur publiku dëgjon e shijon meloditë tona, i mirëpret dhe entuziazmohet nga ritmet e ngjyrat e saj. Kështu në këtë aspekt, duke synuar të jap kontributin modest në ruajtjen dhe njohjen e këngës popullore shkodrane “të paprekur”, në ekzekutimin e saj origjinal e tradicional, po bashkëpunoj me kitaristin Andrea Daija (Forli) dhe violinistin Joele (Khorakhané – grupi që mori pjesë në seksionin “Giovani” në Festivalin e Sanremo, 2007) dhe perkusionistin Jader Noni (pjesëtar i Ansamblit “P. Jakova”, Ravenna) për këtë projekt bazuar në botimin “250 këngë popullore shkodrane” me autorë Tonin Zadeja dhe Tonin Daija.

Jo vetëm veprimtari artistike por edhe didaktike…

Mësimdhënia është një ndër pasionet e mia. Kjo u bë e mundur në Itali, në vitin 2004, kur Qendra muzikore “Ca’ Vaina” e Imolës më ofroi punën si drejtues i kursit të katedrës së fizarmonikës. Me këto kurse punoj kryesisht repertor të muzikës tradicionale dhe ballkanike. Por puna në këtë ambient nuk kufizohet vetëm në mësimdhënie teorike, ajo më ka përfshirë në bashkëpunime artistike si ai me shkollën e muzikës “Paolini-Cassiano” për realizimin e musical-ëve (melodramave) “Il mago della Pioggia”, “Pinocchio”, ” Tutto ha un solo nome”, ” Il castello” të Oscar Wilde.

Cili është projekti aktual që lidhet me kontributin tuaj për njohjen e muzikës shqiptare?

Bashkëpunoj me muzikantët e zonës ku punoj (Imola), si perkusionistin Simone Cavina, drejtor i “Ca’ Vaina”, me kontrabasistin Roberto Bartoli mbi muzikën shkodrane dhe shqiptare në përgjithësi, për të përgatitur një repertor të muzikës së folklorit shqiptar e ballkanik thuajse të panjohur për t’ia ofruar publikut italian e të huaj.