“Mos reshtni kurrë së protestuari, së vënit në dyshim autoritetin, shabllonet, dogmat”

Nga Bettrand Rusel

Mos reshtni kurrë së protestuari; mos reshtni kurrë së mos qeni të një mendjeje, së vënit në dyshim autoritetin, shabllonet, dogmat. Nuk ka të vërtetë absolute. Mos reshtni së menduari. Jini zëra jashtë korit. Jini pesha që e prier rrafshin. Jini gjithnjë në mospajtim, sepse edhe të mosqenët dakord është armë. Jini gjithnjë të informuar dhe jini të hapur ndaj njohjes, sepse edhe dija është armë. Ndoshta nuk do ta ndryshoni botën. Por do të keni ndihmuar për ta prirë rrafshin në drejtimin tuaj dhe do ta keni bërë jetën tuaj të denjë për t’u treguar./ KultPlus.com

Qendra Historike e Shkodrës shpallet pasuri kulturore

Këshilli i Ministrave vendosi deklarimin pasuri kulturore të “Qendrës Historike” të qytetit të Shkodrës dhe përcaktimin e zonës mbrojtëse të saj, sipas koordinatave dhe hartës së zonifikimit.

Këshilli i Ministrave vendosi edhe miratimin e planit për ruajtjen, mbrojtjen dhe administrimin e këtyre zonave.

Ngarkohet ministri përgjegjës për trashëgiminë kulturore, me propozim të strukturave të specializuara, të përcaktojë zonat mbrojtëse të monumenteve të kulturës, të ndodhura brenda pasurisë kulturore.

Ngarkohet Autoriteti Shtetëror për Informacionin Gjeohapësinor të publikojë hartën e “Qendrës Historike” të qytetit Shkodër dhe të zonës mbrojtëse të saj në Gjeoportalin Kombëtar.

Ngarkohen Ministria e Kulturës, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë dhe Bashkia Shkodër për zbatimin e këtij vendimi./atsh/ KultPlus.com

Kremtohet 50 vjetori i vendosjes së marrëdhënieve diplomatike mes Shqipërisë dhe Zvicrës

Ministria për Evropën dhe Punët e Jashtme, në bashkëpunim me Ambasadën e Zvicrës paraqitën historikun dhe faktet mbi vendosjen e marrëdhënieve midis dy vendeve para 50 vjetëve.

Përmes kumtesave dhe prezantimeve nga ekspertë zviceranë dhe shqiptarë, historiku i marrëdhënieve diplomatike midis Zvicrës dhe Shqipërisë u shpalos në ambientet e Ministrisë për Europën dhe Punët e Jashtme. Konferenca dhe ekspozita “50 vjet marrëdhënie diplomatike Shqipëri-Zvicër“ mblodhi përfaqësues të trupit diplomatik, qeverisë, politikës, historisë, diplomacisë, kulturës, dhe besimeve fetare.

“Ky kremtim është shenjë e rëndësisë që ka ky përvjetor për të dy vendet dhe gjithashtu dëshmon lidhjet e hershme mes popujve tanë, bazuar në histori njerëzore e dokumente arkivore, të cilat shkojnë përtej këtij gjysmëshekulli. Ai vjen si një moment reflektimi për atë që është arritur dhe për vijimësinë e bashkëpunimit në të ardhmen”, tha Zv. Ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme Sokol Dedja. Ai gjithashtu falënderoi Zvicrën që qëndroi përkrah Shqipërisë në momente të vështira për të përballuar pasojat e rënda të tërmetit e pandemisë, duke ofruar kontribute mjaft bujare.

Në videon përshëndetëse Ministri i Jashtëm i Zvicrës Ignazzio Cassis, theksoi se Zvicra është e përkushtuar të vazhdojë të qëndrojë përkrah Shqipërisë në rrugën e saj drejt integrimit evropian.

“Unë ju bashkohem në festimin e këtij përvjetori dhe në reflektimin mbi lidhjet dhe marrëdhëniet midis dy vendeve tona. Le të vazhdojmë të ndërtojmë dhe të rrisim shkëmbimet tona në dobi të popullit shqiptar dhe atij zviceran”, tha Ministri Cassis.

Ambasadori zviceran në Shqipëri Adrian Maître tha: “50 vjet më parë dy vendet tona firmosën për marrëdhënie formale diplomatike dy-palëshe. Në 50 vitet që pasuan, dy vendet tona kanë intensifikuar shkëmbimet, janë afruar, dhe bashkëpunojnë ngushtë”.

 Ambasadori i parë i Shqipërisë post-komuniste në Zvicër, Gazmend Turdiu, ndau kujtimet dhe përshtypjet e tij nga momentet kur dy vendet nisën shkëmbime të reja në fazën pas 1992.

Aktiviteti përfshiu edhe një ekspozitë me dokumente dhe foto të papublikuara deri tani të cilat hedhin dritë mbi evolucionin e marrëdhënieve diplomatike, ekonomike e njerëzore midis dy vendeve.

Zvicra dhe Shqipëria kanë rritur bashkëpunimin në shumë fusha në dekadat e fundit. Zvicra është aktualisht një nga mbështetësit dhe donatorët kryesorë për zhvillim dhe bashkëpunim me Shqipërinë, në nivel dy-palësh dhe shumë-palësh./ KultPlus.com

22 vjet që nga vdekja e mjekut hero, Shpëtim Robaj

Shpëtim Robaj u lind më 15 tetor 1957 në Prizren. Mësimet fillestare i mori në shkollën “Meto Bajraktari” në Prishtinë, ku asokohe ishte shpërngulur familja e tij. Shkollën e mesme e ka mbaruar në Gjimnazin “Sami Frashëri”. Kreu me sukses edhe Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë.

Ai duke qenë mjek atdhetar dhe humanist i shquar qysh në fillim të luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, shfaq interesim për të ndihmuar luftën dhe të plagosurit. Me këtë qëllim patriotik, pa vonuar kontakton me drejtuesit e Spitalit ushtarak në Likoc të Drenicës qysh në prill 1998, përmes Imer Halimit.

Ndihma e tij si anesteziolog në shërimin e luftëtarëve dhe eprorëve të UÇK-së, ishte e pazëvendësueshme, pasi pikat shëndetësore nuk kishin pajisje të tilla të domosdoshme.

Merita e tij është blerja dhe vendosja e teknikës së Rentgenit me pajisjet përkatëse në Likoc, teknika u bart nga Zenel Kastrati dhe Shaban Hoxhaj.

Në pranverë dhe në verë të vitit 1998, Shpëtim Robaj merr pjesë në trajtimin mjekësor dhe në shërimin e shumë luftëtarëve të lirisë, por edhe të pjesëtarëve të popullatës civile në Breshanc, Ponorc, Gradicë, Senik, Gajrak dhe në pika të tjera shëndetësore të luftës.

Me të dëgjuar lajmin për masakrën e kryer nga forcat serbe kundër familjes Deliu në Abri të Drenicës, Shpëtim Robaj së bashku me mjekët Cen Bytyçi, Ilir Tolaj, Osman Sejfijaj, Ymer Aliu dhe një ekip të Kryqit të Kuq Ndërkombëtar, niset në drejtim të Abrisë, me qëllim të ndihmojë të plagosurit e shumtë, por kamioni në të cilin ndodheshin bie në minat e vendosura nga okupatori serb, si rezultat i së cilës merr plagë vdekjeprurëse.

Lajmi për rënien e doktor Shpëtimit u prit me pikëllim në familje dhe te kolegët e tij.

Familja Robaj ka marrë mirënjohje për dëshmorin, nga Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, nga Ministria e Mbrojtjes e Qeverisë së Përkohshme, nga shoqatat humanitare shëndetësore etj.

Për jetën dhe veprën e dëshmorit Shpëtim Robaj është shkruar monografia e titulluar “Dr. Shpëtimi shpëtimtar jete” nga autorët Ilaz Metaj dhe Ali Llunji./ KultPlus.com

Publikohet ‘traileri’ i filmit “Twist ”, ku këngëtarja shqiptare Rita Ora do të luajë një nga rolet kryesore

Është publikuar traileri i adaptimit të veprës së famshme të Charles Dickens, “Twist ”, nga Sky Cina, pjesë e të cilit është edhe këngëtarja shqiptare Rita Ora, shkruan KultPlus.

Rolin kryesor në këtë film do ta ketë aktori Raff Law, i cili do të luaj Oliver Twist , Leona Headey në rolin e Sikes, këngëtarja shqiptare Rita Ora në rolin e Dodge, Sir Michael Caine në rolin e Fagin, Franz Drameh në rolin e Batesey, Sophie Simnett në rolin e Red dhe David Walliams në rolin e Losberne.

Traileri i filmit i cili tashmë edhe është publikuar, sjellë versionin e ri të Oliver Twist  si një film krimi, ku çdo personazh do të ketë pseudonimin e tij të veçantë.

Versioni i ri sjellë Oliverin si një artist të rrugës që jeton në rrugët e Londrës kur një takim i rastësishëm me një bandë dashakeqëse, të udhëhequr nga Dogde (rol i luajtur nga Rita Ora), më pas do të tentojnë vjedhjen.

Banda po përpiqet të vjedhë një pikturë të paçmuar nga Losberne për hajdutin famëkeq Fagin dhe partnerin e tij të biznesit “psikopatik” Sikes.

Në film interpretojnë gjithashtu Noel Clarke, Jason Maza – të cilët ishin të dy producentë në “Twist” – dhe Tanya Burr.

Rita ndau me ndjekësit e saj trailerin e  filmit “Twist”, duke shkruar në mbishkrimin e videos, emocionet e saj si aktore.

“Mezi prisja t’ju tregoja të gjitha këto! Këtu është ‘traileri’ i parë për ‘Twist’, shfaqja moderne e Oliver Twist që së shpejti do të dalë në Sky TV! Ishte një nder të fitoja shansin për të punuar jo vetëm me një nga heronjtë e mi të aktrimit të të gjitha kohërave, Michael Caine, por me kastin më të mirë të cilët ishin thjesht një kënaqësi për të punuar! Unë jam duke luajtur si ‘Dodge’, mezi pres që të gjithë ta shihni”, shkroi Rita Ora./ KultPlus.com

https://www.instagram.com/tv/CFxEUjwDmti/?utm_source=ig_embed

“Varfnia asht acaruese, njëjtë si nji, birrë e ngrohtë n’gusht”

Shkruan Liridon Mulaj

Varfnia asht acaruese, njëjtë si nji

birrë e ngrohtë n’gusht.

A si sholla e ftohtë e fruerit t’mpakun,

qi ter trupat e ligsht t’strehoreve prej

llamarine.

E ti harron për pak kur veshi t’rrahet

me nji “njatjeta”

A me cingrimën e monedhës hedhun me

përçmim,

se e di që n’tanë këtë përkohësi,

veç veprimet e pavullnetshme janë

thellë tonat,

janë forcat e qenies sonë,

qi dalin prej nesh pa pendesë,

pa kusht mirnjohjeje.

E ia nis e shpreson dhe pak,

po veç pak sa i thu vedit : – Iluzioni asht jetë

e jeta,

s’mundet me kenë krejt iluzion/ KultPlus.com

Ndahen çmimet e“Art Without Limit International Film Festival”edicioni parë

Sot ka përfunduar  edicioni  i parë i Festivalit të Filmit “Art Without Limit International Film Festival”.
Ky Festival i cili ishte planifikuar  të mbahet në Kino Armata në Prishtinë, mirëpo për shkak të pandemisë covid 19 është mbajtur online nga data 28 – 30 Shtator 2020.
Mbylljen e Festivalit e kanë bërë Drejtoresha e Festivalit; Znj; Ganimete Sava dhe Drejtori Artistik; Burim Haliti, pasi deklaruan se Presidenti i jurisë së “Art Without Limit International Film Festival” njëherit fitues i çmimit OSCAR, Producenti Austriak Z.Veit Heiduschka së bashku me anëtarët e tjerë të jurisë Sadija Klepo nga Bosnia & Hercegovina, Monika Haas nga Gjermania, Jerzy Palatz nga Polonia, Dainel Edmondson nga Amerika, Shpend Bengu nga Shqipëria dhe Safete Rogova nga Kosova kan sjellur vlersimet e tyre dhe vendosur që të ndajnë 15 çmime në kategori të ndryshme:

FILMI MË I MIRË FICTION – në kategorinë GOLD ka fituar filmi
“Delivery boy” – nga Regjisori  Vinicius  Saramago – Brazil

FILMI MË I MIRË FICTION – në kategorinë  SILVER ka fituar filmi
“Wave” Regjia; Benjamin Cleary/ Tj O’Grady Peyton- Irlandë

FILMI MË I MIRË DOKUMENTAR – në kategorinë GOLD ka fituar filmi
“Look beyond appearances” Regjia; Dervin Usta- Turqi

FILMI MË I MIRË DOKUMENTAR – në kategorinë  SILVER ka fituar filmi
“Match” Regjia; Vincent Hazard – Francë

FILMI MË I MIRË ANIMACION në kategorinë GOLD ka fituar filmi
“Cuerdas” Regjia; Pedro Solis Garcia – Spanjë

FILMI MË I MIRË ANIMACION- në kategorinë  SILVER ka fituar filmi
“An elephant on the moon” Regjia; Benjamin Barthelemy – Francë

REGJIA MË E MIRË
“Wave” Regjia; Benjamin Cleary/ Tj O’Grady Peyton- Irlandë

SKENARI  MË I MIRË
“Wave”
Benjamin Cleary

KAMERA MË E MIRË
“Delivery boy”
– Joao Casalino – Brazil
“Martin”  Donal Moloney – Ireland

Çmimi  i veçantë “FUQIZIMI I GRUAS” i ndahet dy filmave
“Azar” Regjia; Diba Ehteshami – Iran
“Dimas game” Regjia Oussayma Canbarieh – Kanadë Dhe çmimi
“PROJEKTI MË I MIRË I PORTRETIZUAR” i ndahet 3 filmave
“Routine”
Regjia; Bekim Guri – Kosovë
“Building 50 homes in Melamchi” Regjia; Justin Cava Jones – Nepal
“Hospice of Santa Barbara- Manuel’s story, Regjia; Greg Krones – USA

Spiridon Ilo, shqiptari që kreu regjistrimin e parë të himnit kombëtar

Më 30 Shtator të vitit 1876, u lind në Korçë, muzikanti e atdhetari i njohur shqiptar, Spiridon Ilo. Mërgoi që herët në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku krahas punës së përditshme, ndoqi dhe studimet e larta për muzikë.

Ai ishte shqiptari i parë, që ngriti një firmë për ndërtimin e pllakave të gramafonit dhe regjistroi shumë këngë patriotike dhe popullore shqiptare. Në vitin 1913 u largua nga Shqipëria dhe u kthye në Rumani.

Në vitin 1916 emigroi në New York, të Amerikës ku hapi një kafene të vogël. Spiridon Ilo themeloi shoqërinë e parë diskografike me këngë shqip, në vitin 1923. Nën drejtimin e tij, diskografia luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kulturës shqiptare në vitet 1920-1940.

Ilo kreu regjistrimin e parë të himnit kombëtar të Shqipërisë. Në këtë regjistrim, me numër regjistrimi E-3948, himni u këndua nga Spiridon Ilo dhe tenori arbëresh, Gjuzeppe Mauro.

Në vitet `20 botoi e shpërndau kartolina me temë patriotike. Ka botuar komedinë “Vërtet ëndërr” si dhe përmbledhjen me këngë patriotike “Dëshirat e zemrës”.

Mbas disa vjetësh u rikthye në Rumani dhe në vitin 1926 u vendos përfundimisht në Korçë. Më 1 prill të vitit 1945 iu akordua pension si Patriot i Rilindjes Kombëtare. Kallëpet e pllakave të gramafonit Spiridon Ilo i solli në Shqipëri dhe më 1946 ia dhuroi Komitetit Ekzekutiv. Vdiq në Korçë në vitin 1950./ KultPlus.com

Dhomat e pushimit, dhoma të dhunimit të vajzave të mitura

Fadil Kajtazi

Ne më herët kemi tërhequr vërejtjen e ndërtimit të të ashtuquajturave “Motele” apo “Dhoma të pushimit” të cilat kanë përfshirë hapësirat kosovare dhe në një far forme kanë institucionalizuar kurvninë. Për një të tillë, të ndërtuar pa leje, ne nju kemi drejtuar edhe organeve të ndjekjes, por pa ndonjë efekt.

Para pak kohësh, një e tillë lulëzoj shumë afër vendbanimit tim, e cila sipas njoftimeve, në leje është e evidentuar si depo.Fakti i dhunimit të të miturës 14 vjeçare nga Gjilani, është një fakt të cilin rrethanat e bën publik, por abuzime të tilla rrallë se bëhen publike. Fakti se mediat njoftuan se e mitura është dhunuar në “dhoma të pushimit” është edhe një shqetësim për institucionalizimin e dhunimit. Rregull ligjor i hyrjes në bujtina është se klientët duhen të legjitimohen, të miturit mund të hynë në bujtina vetëm me prindërit ose shoqëruesit ligjor. Fakti se prokuroria nuk ndërmerr veprime edhe ndaj atyre që lejojnë hyrjen e të miturve në këto ambiente, përfshinë edhe prokurorinë si pjesë e zhvillimit të këtij aktiviteti armiqësorë për kombin tonë./ KultPlus.com

Arjeta dhe Ismetja e përjetuan diskriminimin në lëkurë, sot zëra të fuqishëm të grave dhe vajzave brenda komuniteve pakicë

Xhemile Hysenaj

Fotografitë: Nok Selmani

Dy vajza të reja, dy shembuj inspirues, të dyja këto që krahas çdo diskriminimi e sfide në jetë kishin refuzuar të dorëzoheshin. Ato i m ‘veshën vetes një përgjegjësi aspak të lehtë, atë të fuqizimit të gruas brenda komunitetit duke u bërë kështu shembull e model për të gjitha vajzat tjera që për çfarëdo arsye kanë ndërprerë shkollimin. Arjeta dhe Ismetja janë zëri i fuqishëm që tash e tutje do të përfaqësojnë secilën vajzë të re brenda komuniteteve të tyre, duke u bërë forcë e shtysë për secilën.

Me Arjetën u takuam në ditën e saj të parë të punës praktike në selinë e Lëvizjes Vetëvendosje, Arjeta ishte e emocionuar e në të njëjtën kohë tregonte vendosshmëri drejt një fillimi të mbarë në karrierën e saj.

Arjeta Shala, një 19 vjeçare e cila edhe pse e re në moshë, synimet e saj të mëtutjeshme i kishte tejet të qarta, ajo ishte këmbëngulëse në ngritjen e zërit të gruas së komunitetit pakicë.

‘Kam qenë shpesh herë e diskriminuar, së pari për faktin që jam vajzë e pastaj edhe për faktin që i përkas komunitetit, ka pasur raste kur edhe jam ndjerë keq por kjo nuk më ka ndalur asnjëherë drejt rrugëtimit dhe synimeve të mija në jetë’, shprehet Arjeta.

Arjeta poashtu tregon se përkrahja e familjes nuk i ka munguar kurrë, kjo edhe ka bërë që ajo t’i orientoj synimet e saj drejt zhvillimit të gruas në komunitet, të jetë ndër ato vajza që ngrisin zërin për të drejtat e tyre brenda dhe jashtë komunitetit si dhe të hedhë dritë mbi vështirësitë e sfidat me të cilat gratë ballafaqohen çdo ditë.

‘Më kanë thënë shumë herë që unë nuk mundem me ia dalë sepse jam pjesë e komunitetit, e kjo më ka përcjell gjatë gjithë jetës. Mirëpo, nuk mund të mos e përmend që ka pasur edhe prej atyre që më kanë shtyrë vazhdimisht duke më thënë se unë mund t’ia dalë edhe pse jam pjesë e komunitetit. U bëj thirrje të gjitha vajzave, të mos e lejojnë asnjëherë diskriminimin e çfarëdo lloji që të ju ndalë drejt asaj që synoni të arrini’, përfundon Arjeta.

Florida Kuqaj nga VoRAE, e cila është zyrtare e projektit ‘Social Justice for Roma, Ashkali and Egyptian in Kosova’ në kuadër të programit për Fuqizimin e Gruas në Politikë, ka treguar se kjo është faza e parë e një projekti që në total ka një afat prej nëntë vitesh, 3+3+3. Ky projekt i paraprin fuqizimit ekonomik dhe social të gruas në komunitet duke iu dhënë mundësi gruas së komunitetit të rrisë kapacitetet profesionale sa i përket avokimit në politikë.

‘Ne si organizatë kemi parë mangësitë se sa pak është i ngritur zëri i gruas në komunitet, jo se gratë e komunitetit shumicë nuk hasin në vështirësi të tilla por tek gratë e komunitetit pakicë është shumë më shumë e theksuar kjo mangësi. Ta marrim kështu: Nëse gratë e komunitetit shqiptar apo serb janë të diskriminuar një herë, gratë e komunitetit pakicë diskriminohen dhjetë herë’, potencon Kuqaj.

Gratë e komuniteteve pakicë ballafaqohen me sfida të shumta, aspak të lehta. Zakonisht pritet që një grua e komunitetit të jetë më shumë e fokusuar në ndërtimin e familjes sesa në ndonjë fushë tjetër. ‘Ruajtja e moralit, është ndër pjesët më sfiduese që e kanë gratë e komunitetit dhe në momentin kur ato aderojnë në politikë, dalin në kërkim të votave e të tilla gjëra, ato automatikisht diskriminohen dhe paragjykohen nga një pjesë dërmuese e komunitetit, duke bërë kështu që vullneti i tyre për punë e karrierë të konsiderohet si një mos ruajtje e moralit’, potencon tutje Kuqaj.

Gjatë eksperiencës së saj katër mujore në projektin për Fuqizimin e Gruas në Politikë, Kuqaj tregon se tek gratë e këtij komuniteti ka parë dëshirë të madhe, vullnet e motiv për punë. Ajo poashtu shprehet se shpesh herë jemi të pavetëdijshëm se sa diskriminues ndaj komuniteteve të tjera jemi.

‘Kam menduar se di shumë rreth grave të këtij komuniteti por e kam kuptuar se kam ditë shumë pak. Jam ndje krenare kur e kam parë vullnetin dhe dëshirën e tyre për një të ardhme më të mirë. Këshilla që gjithmonë u kam dhënë këtyre grave ka qenë që të mos dorëzohen e të mos zhgënjehen asnjëherë’, përfundon Kuqaj.

Njëmbëdhjetë gra kishin pozita vendimmarrëse në Qeverinë Haradinaj, nga gjithsejt  njëzet e dy ministritë e këtij ekzekutivi deri në vitin 2019. Kurse të dhënat që tregojnë se sa prej këtyre grave kanë qenë pjesëtare të komuniteteve pakicë mungojnë.

Ndërkaq, nga pesëmbëdhjetë ministritë e Qeverisë Kurti, 30% prej tyre udhëhiqen nga gratë, dhe vetëm Ministria e Administrimit dhe Pushtetit Lokal udhëhiqet nga Emilija Redžepi , e cila është pjesë e komunitetit boshnjak, përfaqësuese e Partisë të Re Demokratike. Por  edhe për këtë legjislaturë qeverisëse mungojnë të dhëna të tjera për pozitat e grave të komuniteteve pakicë në Qeveri.

Raportet e publikuara deri më sot nga Instituti GAP dhe Qendra Kosovare për Studime Gjinore (QKSGJ) bëjnë një përgjithësim të numrit të grave të punësuara në Qeverinë e Kosovës duke mos specifikuar se sa nga të punësuarat janë nga komunitetet pakicë.

Në raportin statistikor të Institutit GAP për vitin 2019 “Punësimi dhe përfaqësimi i grave në Kosovë”, tregohet se deri në ditën e dorëheqjes së qeverisë Haradinaj, vetëm 10% e posteve drejtuese; ministra, zv.ministra, dhe sekretarë të përgjithshëm udhëhiqeshin nga gratë. Por, përmbajtja e këtij hulumtimi nuk tregon se sa prej grave të punësuara në pozitat e larta udhëheqëse u takojnë komuniteteve pakicë.

Ismete Qyqalla e cila praktikën e ka filluar në Ministrinë e Shëndetësisë, ka treguar se gjatë përvojës së saj si praktikante nuk ka hasur në diskriminim nga kolegët e punës, mirëpo, ajo tregon se jo gjithmonë ka qenë kështu, pasi gjatë rrugëtimit të saj jetësor ka hasur në shumë gjëra të pakëndshme, bile tregon se gjatë shkollës së mesme ajo shumë shpesh ka dëgjuar fjalët: ‘Mos u ba si magjup’, ‘Më fal a je edhe ti a?’ etj. Fjalë këto të cilat Ismetja akoma i përjeton me një shqetësim të madh. ‘Pse çka kanë ata, unë i përkas komunitetit ashkali, pastaj fjala magjup përshkruan krejt diçka tjetër dhe jo ngjyrën e lëkurës’, shprehet Qyqalla.

Ismetja i jep shumë rëndësi zhvillimit dhe edukimit te gratë në përgjithësie e veçanërisht tek ato të komunitetit. Ajo vazhdimisht bën thirrje që vajzat e komunitetit të shkollohen. Ajo, poashtu është mjaft optimiste dhe me entuziazëm të madh tregon se brenda komunitetit kanë ndryshuar shumë gjëra, sipas saj vajzat e komunitetit tash kanë më shumë vullnet për shkollim dhe se martesat e hershme nuk janë edhe aq prezentë. ‘Çikat e komunitetit po dojnë me u shkollu, me pas një emër sepse të gjithë e dimë që shkollimi i hap dyert. Pse mos me e ngritë zanin si gra apo vajza të komunitetit?’, shprehet tutje Qyqalla.

Sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës të gjitha gjinitë kanë të drejta të barabarta sa i përket pjesëmarrjes në jetën politike, ekonomike, por dhe në fusha të tjera. Ligji për Barazi Gjinore në nenin 6 pikën 8 specifikon se duhet të ketë një përfaqësim minimal prej 50% për secilën gjini në organet legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore. Ndërkaq në Ligjin për Mbrojtjen dhe Promovimin e të drejtave të Komuniteteve neni 9 pika 9.5 përcakton punësimin e komuniteteve në ndërmarrjet publike.

”Personat që u përkasin komuniteteve kanë të drejtë në përfaqësim të barabartë në punësim në të gjitha nivelet në ndërmarrjet publike, institucionet publike, përfshirë sektorin e sigurisë, gjyqësorin, shërbimin e prokurorisë, agjencitë qeveritare që kanë të bëjnë me administrimin e drejtësisë dhe shërbimet korrektuese, mbrojtjen, sigurinë dhe inteligjencën.”, thuhet në Kushtetutë.

Mirëpo, jo çdoherë gratë e komuniteteve janë të mirëpritura brenda organizatave e partive politike, duke u vështirësuar atyre çdo herë e më shumë një jetë normale edhe kur ato kanë kualifikimin e duhur. Arjeta dhe Ismetja janë shumë të vetëdijshme mbi këtë fakt, fakt ky që për këto dy vajza është shndërruar në shtysën më të madhe. Ato të dyja, të gatshme drejt një lufte të ftohtë për të treguar veten dhe potencialin e tyre e për t’u hapur dyert edhe shumë grave e vajzave brenda komunitetit.

(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e KultPlus/YIHR KS dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)

TEKSTI NË GJUHËN ROME

Dumoshi nesër ndanë çmimet vjetore për kinematografi

Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi gjatë ditës së nesërme do të ndajë çmimet vjetore për kinematografi, shkruan KultPlus.

Nëpërmjet një komunikate për media është bërë e ditur se ndarja e çmimeve do të bëhet në kabinetin e ministres Dumoshi në orën 10:00.

“Nesër (e enjtë, 01.10.2020, ora 10:00 ) Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi do të ndajë çmimet vjetore për kinematografi”, thuhet në njoftim./ KultPlus.com

Sardenja, ishulli ku shumica e njerëzve jetojnë mbi 100 vjeç

Ishulli i Sardenjës njihet si vendi ku njerëzit jetojnë më së gjatë në botë, duke i kaluar 100 vjet.

Ishulli i dytë më i madh në Mesdhe është një ndër më tërheqësit për bukurinë e tij natyrore.

Kjo veçori e Sardenjës, e njohur si “Vija blu”, ka tërhequr gjithashtu vëmendjen e shkencëtarëve, ku studiues të shumtë vijnë në rajon për të zbuluar sekretin e jetëgjatësisë.

Qyteti i Arzanës, i vendosur në ishullin e Sardenjës, është një nga vendet ku kryesisht jetojnë këta njerëz fatlumë./ KultPlus.com

Poeti Skënder Sherifi vlerësohet me titullin “Mjeshtër i Madh i Kombit”

Presidenti i Shqipërisë Ilir Meta ka vlerësuar sot poetin shqiptare Skënder Sherifi me titullin “Mjeshtër i Madh i Kombit”. Gjatë ceremonisë së mbajtur në Presidencë ditën e sotme presidenti ka vlerësua kontributin e Sherifit në botën e letrave duke transmetuar në veprat e tij kulturën dhe vlerat shqiptare.

Skënder Sherifi, shkrimtar e poet i njohur, konsiderohet si përfaqësues i denjë i shkrimtarëve shqiptarë që zhvillojnë karrierën e tyre jashtë atdheut. Në një klimë të gjallë intelektuale mes kulturës franceze dhe belge, ai hyri me një autoritet të pabesueshëm. Me një arsimim të plotë, ai paraqet një sërë krijimesh rreth natyrës njerëzore me një force të tillë, saqë vargu i tij, së fundi, mbizotëron përkrah shkrimtarëve të tjerë më mbresëlënës të kohës.

Skënder Sherifi, lindi në Kosovë, më 16 tetor 1954. Autori ishte në moshën një vjeçare, kur familja e tij emigroi në Bruksel, si refugjatë politikë, me 1 gusht 1956.

U diplomua në vitin 1980 me titullin Profesor i Gjuhës dhe Letërsisë frënge. Për një kohë të konsiderueshme ka punuar si gazetar profesionist i artit dhe kulturës në radion dhe shtypin belg, duke realizuar rreth 700 intervista me krijuesit më të famshëm frankofonë, por edhe anglofonë, italianë e spanjollë në Bruksel dhe Paris. Krijues si Sergio Leone, Vittorio Gassman, Alberto Sordi, Gérard Depardieu, Jeanne Moreau, Annie Girardot, Jean Réno, Juliette Binoche, Denis Lavant, Charles Aznavour, Alain Bashung, Serge Reggiani, etj … Nga viti 1992 e në vazhdim, ka punuar në arsim, fillimisht si Profesor i Marrëdhënieve Publike, në shkencat e komunikimit, në U.F.I. ( Universiteti Frankofon International ) në Bruksel, por dhe në disa shkolla të mesme të Belgjikës frankofone – i emëruar Profesor i gjuhës frënge dhe i edukatës civike apo qytetare nga Ministria e Arsimit në Bruksel./ diasporashqiptare/diasporashqiptare/ KultPlus.com

Ministria e Arsimit: Bursat për studentët nuk u ekzekutuan shkaku i gabimeve teknike

Ministria e Arsimit dhe Shkencës ka njoftuar se mosekzekutimi i mjeteve për një pjesë të përfituesve të bursave (rreth 1 mijë studentë) ka ndodhur për shkak që listat e dorëzuara nga Institucionet e Arsimit të Lartë kanë pasur gabime teknike tek xhirollogaritë e studentëve.

“MASh ka punuar në rregullimin e këtyre xhirollogarive dhe pritet që së shpejti të dorëzohen për alokimin e mjeteve. MASh, gjithashtu bënë të ditur se, shuma e bursës së përfituar pritet që brenda pak ditës të ekzekutohet dhe asnjë student nuk do të mbetet pa përfitimin e mjeteve”, thuhet në komunikatën e lëshuar nga MASh.

MASh gjithashtu ka filluar me procedurat për hapjen e konkursit të bursave për vitin akademik 2020/2021./ KultPlus.com

NjoftimNjoftim rreth mosekzekutimit të mjeteve për bursa të studentëve elitarë për vitin akademik 2019/2020Ministria…

Gepostet von Ministria e Arsimit dhe Shkencës – MASH am Mittwoch, 30. September 2020

Emoji të rinj nga viti 2021, mbi 200 emoji të rinj vetëm për çifte

 Në vitin 2021 pritet të vijnë emojit e rinj. 

Konsorciumi Unicode, një organizatë jofitimprurëse që mbikëqyr standardet e emoji dhe është përgjegjëse për lëshimet e reja, njoftoi lëshimin e më shumë se 200 emoji që do të vijnë në celularët tonë gjatë vitit të ardhshëm, shkruan CNN, transmeton KultPlus.

Konsorciumi njoftoi në prill se nuk do të kishte emoji të rinj deri në vitin 2022 për shkak të pandemisë, por tashmë duket se ajo ka ndryshuar mendje.

Ndër shtesat kryesore janë një zemër me një fashë të mbështjellë rreth saj dhe një zemër në zjarr – e cila, në varësi të interpretimit, mund të shprehë ose thyerje zemre ose gjendje të mirë.

Një tjetër shtesë e madhe është edhe një grua me mjekër.

Por pjesa më e madhe e azhurnimit, që përfshin 200 nga 217 emojit e rinj, i kushtohet ngjyrave të lëkurës.

Përditësimet mund të vijnë në telefonin tuaj diku nga janari deri në tetor të vitit 2021, me paketën më të plotë “Emoji 14.0” që do të vjen në vitin 2022./ indeksonline/ KultPlus.com

Nexhime Zaimi, gazetarja e parë shqiptare në Amerikë

Nexhmie Zaimi është një nga figurat më të shquara të gjeneratës së parë të diasporës shqiptare në SHBA, gazetare e famshme investigative, reportere për “Los Angeles Times”, “Zëri i Amerikës”, “CNN “, dhe” Evropa e Lirë “.

Zaimi e kaloi fëmijërinë në Libohovë, ndërsa ditët e rinisë në Tiranë. Ajo migroi në Shtetet e Bashkuara në vitet 1930, ku u diplomua në Kolegjin Wellesley dhe Universitetin e Columbia.

Në vitin 1937 ajo shkroi autobiografinë e saj Bija e shqiponjës: Autobiografia e një vajze shqiptare. Libri ishte një sukses i menjëhershëm dhe u bë një nga më të shiturit e vitit 1938. Kjo vepër e shkëlqyeshme autobiografike u përkthye në shqip shumë më vonë në shekullin 21.

Gjatë ditëve të saj studentore ajo ishte njohur me avokatin dhe biznesmenin Henry M. Margolis, me të cilin u martua. Martesa e tyre ishte jetëshkurtër dhe produkti i saj ishte një fëmijë i lindur në shkurt 1943 të cilin ata e quajtën “Eric Skënderbeg Margolis”.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore ajo punoi për OSS (Zyra e Shërbimeve Strategjike), paraardhësi i CIA-s. Pas luftës ajo luajti një rol të madh në çështjet që lidhen me komunitetin shqiptaro-amerikan. Gjatë kësaj kohe ajo u zgjodh gjithashtu si Presidente e Konfederatës Pan-Shqiptare “Vatra”, duke ndihmuar migrantët politikë shqiptarë si dhe duke mbështetur familjen e saj përsëri në Shqipëri për sa më mirë të aftësive të saj. Fundin e viteve 1940 ajo shkoi në Itali, ku punoi në mënyrë aktive me refugjatët dhe ndihmoi shumë shqiptarë që migruan atje. Për disa kohë ajo qëndroi në Kalabri, ku studioi dialektin dhe historinë e tyre.

Gjatë fillimit të viteve 1950 Nexhmie Zaimi Margolis u bë një nga gazetaret e para amerikane që raportoi nga Lindja e Mesme, duke intervistuar udhëheqës si Presidenti Egjiptian Gamal Abdel Nasser dhe Anwar El Sadat, si dhe Mbreti Husein i Jordanisë, duke vërejtur një fakt interesant që Garda mbretërore e Mbretit Husein përbëhej nga gjashtëdhjetë shqiptarë.

Për punën e saj të përkushtuar ajo u nderua me shumë çmime, të tilla si:

1. “Legjioni Amerikan”,

2. “Comandatoressa della Coronna d’Italia (Komandant i Kryqit të Kuq Italian)”, dhe

3. “Medalja e Mirënjohjes” nga Presidenti i SHBA Franklin D. Roosevelt.

Gjatë luftës në Kosovë në 1999, ajo mori nën kujdestarinë e saj tre fëmijë të cilët ishin plagosur rëndë në një aksident gjatë bombardimeve të NATO-s. Ajo ndërroi jetë në Santa Barbara, SHBA, më 18 Prill 2003./ KultPlus.com

118 vjet nga publikimi i “Testamentit politik” të Jeronim De Radës

118 vjet më parë, pikërisht me 30 shtator të vitit 1902, Jeronim De Rada botoi veprën e fundit të jetës së tij, “Testamento politico”, një përmbledhje kjo e pikëpamjeve të tij politike e kulturore, e botuar në gazetën “La Nazione Albanese”. Në këtë vepër autori arbëresh parashtrohen disa ide, plane, sugjerime dhe dëshira të tij për të ardhmen e shqiptarëve në Ballkan. Ai i shihte shqiptarët veçanërisht të kërcënuar, në atë kohë, nga fqinjët e tyre sllavë dhe grekë.

Në këtë vepër, pak para vdekjes së tij, De Rada sipas studiuesit Moikom Zeqo ka futur edhe një letër që ja ka dërguar Kryeministri Anglez William Ewart Gladstone (1809-1898). Në fakt letra është shkruar nga sekretari i Kryeministrit Gladstone, me porosinë dhe sipas fjalëve të tij. Letra në fjalë është një përgjigje ndaj letrës që De Rada i ka dërguar në 17 korrik 1880 Kryeministrit të Anglisë.

Për fat të keq ende nuk dihet përmbajtja e letrës së De Radës, (duhet kërkuar në arkivat në Londër), kurse letra e Gladstone-it i është dërguar poetit arbëresh 9 ditë mbas datës së letrës së De Radës.

Ja, teksti i letrës:

26 korrik 1880

Zotëri Jeronim De Rada.

Unë jam ngarkuar prej zotit Gladstone-it që t’ju shpreh falënderimet e tij më të shquara, për letrën tuaj të 17 korrikut, dhe për t’ju thënë, që ju mund të rrini të sigurt se, sëbashku me kolegët e vet, ai (dmth Gladstone-i) dëshiron për Shqipërinë atë drejtësi e sigurim të të drejtave civile, që tani mungojnë, në mënyrë kaq të vajtueshme në vendet e sunduara nga turqit, me përjashtim të atyre viseve ku janë siguruar me anë të institucioneve, të bazuara në autonomi reale dhe lokale.

Unë jam, zotëri,

shërbëtori juaj shumë i detyruar,

La Godley.”

Po pse De Rada i dërgoi letrën e tij Gladstone-it?

Asnjë studiues që ka shkruar për De Radën nuk e kanë analizuar faktin e pazakontë të arbëreshit De Rada me anglezin Gladstone-it.

Gladstone-i u formua si një politikan i shquar. Sipas tij “arti i politikës kishte të bënte me qeverisjen e njerëzve dhe jo me qeverisjen e dengjeve të pambukut”. Njohës i thellë i Homerit, i Aristotelit dhe Dantes ai qe edhe një ekonomist i madh. Në 1851 Gladstone-i bëri një udhëtim në Itali. E donte Italinë, gjuhën italiane e lexonte dhe e fliste rrjedhshëm. Ai qëndroi në Napoli. Pas triumfit të tij “Mbreti Bombë”, dmth Ferdinandi II kishte shtypur mizorisht lëvizjen liberale të revolucioneve të viteve 1848-1849.

Mijra njerëz u burgosën në kushte të tmerrshme. Gladstone-i qe i pranishëm në proçesin e egër gjyqësor, ku hartuesi i Kushtetutës, të cilën Mbreti Ferdinandi II e kishte miratuar në fillim dhe qe betuar solemnisht, u dënua me 24 vjet në burg. Gladstone-i arriti të futej dhe të vëzhgonte mjediset e frikshme të burgut. Ai doli prej andej i tronditur nga qelitë e qelbura ku qenë mbyllur të burgosurit politikë të lidhur me zinxhirë.

Ai nuk i besonte syve, tronditja e tij qe e jashtëzakonshme. Napoli qe “mohimi i Zotit” i ngritur në sistem mbytës dhe tiranik të qeverisjes dhe sipas shprehjes së politikanit anglez “Vendi i autoriteteve napolitane ishte në Ferr dhe jo në tokë”. Gladstone-i i shkroi një Letër Lordit Eberdinit të cilën e botoi. Shtypi u ndez, u trondit jo vetëm Anglia, por edhe kontinenti i Europës. Teksti u përkthye në tërë gjuhët kryesore europiane.

Brenda pak kohësh Gladstone-i u bë i famshëm “si mbrojtës i lirisë, hero kombëtar i Anglisë dhe autoritet moral europian.” Shtypi liberal e mbuloi me lëvdata të mëdha. Nacionalistët italianë në mërgim i thurën mirënjohje të pakufishme në emër të Zotit, të njerëzimit dhe të drejtësisë.

Kjo dukuri e entuziazmit të kohës ka qenë e pranishme patjetër edhe tek De Rada.

De Rada e ka pritur me ngazëllim Kushtetutën, ai flet për të në Kujtimet e tij. De Rada kujton se kishte marë një pusullë prej poetes Xhusepina Guaçi “që sapo e kisha njohur dhe që lexonte shqipen”.

Kush është kjo poeteshë? Si e lexonte shqipen? Kjo do të thotë se e dinte shqipen. Kjo gjasa qe edhe Xhusepina Guaçi qe arbëreshe, por qe e njohur në qarqet letrare si poete e ekspresionit italisht.

Ja ç’thotë më tej De Rada “Ajo kishte dëshirë për të më parë. E gjeta të bërë më simpatike prej melankolisë, shkaktuar prej sëmundjes së gjoksit. “A mos do ta humbim – më tha – Kushtetutën, për punë të atyre, që nuk kanë menduar për të?” Të dëshpëruar të dy, vendosëm, sipas këshillës së saj, që unë të shkoja tek Gabriel Pepe, për ta lutur që të pranojë formimin e ministrisë. (De Rada nuk e sqaron se për çfarë ministrie bëhet fjalë – shënimi im M.Z.) Gabriel Pepe qe deputet në Parlamentin e vitit 1820, i ishte dashur, pastaj prej mbretërisë, të mërgojë në Francë, ku gjatë një zënke për nderin e Italisë, kishte bërë me Lamartinin një duel.”

Ky fragment memorialistik tregon një mjedis dhe atmosferë të kohës.

Pikërisht Letra Lordit Eberdinit, e William Ewart Gladstone-it që kishte në fokus shkatërrimin e Kushtetutës nga Mbreti Ferdinandi II i Napolit dhe dënimin me burg të konceptuesit dhe hartuesit të Kushtetutës, është lexuar edhe nga De Rada ynë.

Do të ishte një gjë e shkëlqyer të gjendej teksti i letrës i dërguar Gladstone-it më 17 korrik 1880. Vetë De Rada saktëson se e kish bërë këtë letër për të protestuar për qëndrimin e padrejtë të Çështjes Shqiptare nga Kongresi i Berlinit. Kjo e lartëson De Radën./ diasporashqiptare/ KultPlus.com

Kostandin Kristoforidhi dhe Fan Noli, dy përkthyesit themeltarë të gjuhës shqipe

Dita Botërore e Përkthimit shënohet çdo 30 shtator në shumë vende të botës, në nderim të përkthyesit të parë të Biblës, i cili konsiderohet si mbrojtës i shenjtë i përkthimit.

Në këtë ditë të shënuar, kujtojmë sot dy përkthyesit themeltarë dhe madhështorë të gjuhës shqipe, Kostandin Kristoforidhin dhe Fan Nolin.

Nderimi më i merituar është shfletimi i veprës së tyre të dhuntishme dhe vigane, e ngjizur në kundërshtime, vuajtje, endje dhe privime të mëdha.

Kostandin Kristoforidhi përpiloi në Maltë dorëshkrimin “Shënime mbi Shqipërinë, gjuha dhe përkthimi i shkrimeve të shenjta” më 1860. I pajtuar prej Shoqërisë Biblike, Biblës i përktheu Besëlidhjen e Re, e cila u botua në Stamboll; Katër Ungjijtë dhe punët e Apostujve më 1866 në variantin gegnisht me shkronja latine dhe më 1879 në variantin toskërisht me shkronja greke. Gjithashtu përktheu dhe iu botuan libra të ndryshëm të Besëlidhjes së Vjetër. Mes dy botimeve përktheu dhe iu botuan Psalmet (1868 toskërisht Psalltiri, 1869 gegërisht Psalteri), Alfavitarin shqip (gegnisht 1866 & 1872, toskërisht 1872). Më 1870 është botuar Historia e shenjtësë shkronjë/Istoria e shkronjësë shënjtëruarë për djemtë, një përmbledhje e thjeshtuar dhe pjesë nga Dhiata e Vjetër, e cila merr rëndësi për informacionin në gjuhën shqipe për Biblën si tekst, autorësinë, historikun e librave të Biblës dhe veprimtarinë e Shoqërisë Biblike. Nga duart e tij dolën disa përkthime dhe ai vetë, me trastën e librave në krahë, merrej me shitjen e përkthimeve dhe të abetareve të veta. 

Ndërsa, kontributi më i gjerë i Fan Nolit qe në fakt ai i stilistit, siç shihet ndër përkthimet e tij. Bashkë me Faik Konicën mund të vlerësohet si ndër stilistët më të mëdhenj të dialektit Toskë. Afria që kishte me gjuhët e huaja, greqishten, anglishten dhe frëngjishten e aftësoi ta bënte shqipen në një gjuhë të stërholluar dhe elegante, ndonëse pak folklorike. Noli përktheu mjaft autor amerikanë dhe europianë të shek. XIX, duke vënë në punë veshin muzikor, mundi të pasqyronte stilin dhe ngjyrat e ritmit të origjinalit.

Më poshtë po i sjellim disa nga përkthimet e këtyre figurave të shquara shqiptare.

1. Përkthimet e Kristoforidhit gegërisht (6 libra):

http://albanianorthodox.com/…/k-kristoforidhi-gegerisht/

2. Përkthimet e Kristoforidhit toskërisht (9 libra):

http://albanianorthodox.com/…/k-kristoforidhi-toskerisht/

3. Përkthimet liturgjike shqip, shumicën e botimeve liturgjike anglisht, si dhe botimet muzikore kishtare shqip e anglisht të Imzot Fan Nolit (15 libra):

http://albanianorthodox.com/…/perkthimet-e-imzot-fan-s…/

4. Përkthimet biblike të Imzot Nolit anglisht (tre libra):

http://albanianorthodox.com/bibla-shqip/fan-s-noli-anglisht/

5. Veprën “Hamleti” të Imzot Fan Nolit:

http://albanianorthodox.com/libra_shqip/fan-s-noli/

6. Në këtë projekt tjetër të mrekullueshëm, “Libraria ime”, mund të lexoni vepra të tjera përkthyer prej Fan Nolit, si dhe vepra prej përkthyesish të tjerë të letërsisë botërore në gjuhën shqipe, tok me libra historikë, studimorë, etj (162 libra shqip):

https://fliphtml5.com/bookcase/kkgnu / KultPlus.com

Ministrja Vlora Dumoshi ka pritur në takim sportistët e verbër

Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, priti sot në takim sportistët e verbër të cilët po zhvillojnë aktivitete në kuadër të Javës Evropiane të Sportit. Në takim ishte e pranishme edhe Ambasadorja e Kroacisë në Kosovë, Danijela Barisic, Kryetarja e Komitetit Paraolimpik të Kosovës,  Njomza Emini dhe Administratorja e Zyrës Ndërlidhëse të Sllovakisë në Kosovë, Eva Havasiova.

Ministrja Dumoshi u shpreh e lumtur që kjo javë sportive ka bërë që të përfshihen të gjithë me aktivitete dhe që lehtësimi i masave ndaj Covid 19 ka bërë të mundur që aktivitetet sportive të zhvillohen më lehtësisht.

“Gjithëpërfshirja në aktivitete sportive për të gjithë në Kosovë është tepër e rëndësishme dhe i kontribuon një shoqërie demokratike të barabartë”, tha ministrja Dumoshi.

Ajo tutje tha se “Ju uroj për aktivitetin tuaj të shahut për të cilin keni një talent të shkëlqyer. Ju e keni përfaqësuar Kosovën në Kampionatin Botëror dhe ju keni sjellë rezultate të mira. Edhe pse Kosova është një vend i vogël ju e keni bërë të mundur që ajo të jetë në mesin e 20 vendeve të botës, e kjo është një arritje shumë e madhe për vendin, prandaj edhe mbështetja jonë për ju nuk do të mungojë.”

Sporti i personave të verbër në Republikën e Kosovës është organizuar nga Federata e Sportit për të Verbër, e cila është themeluar në vitin 2006 dhe përbëhet nga shoqatat komunale dhe nder komunale në tërë territorin e Kosovës.

Sportistët e verbër zhvillojnë dy disiplina sportive goalball dhe shah. Në goalball organizohet liga që nga viti 2006 dhe reprezentacioni i goalballit të Kosovës e ka përfaqësuar Kosovën edhe në gara ndërkombëtare në Suedi, Belgjikë e Slloveni.

Në disiplinën e shahut, të verbrit e Kosovës në vitin 2017 kanë marrë pjesë në Olimpiadën Botërore të Shahut për të Verbër dhe kanë treguar sukses të kënaqshëm.

Federata e Sportit për të Verbër është anëtare e Komitetit Paraolimpik të Kosovës prej vitit 2011, prej themelimit të këtij Komiteti.

Ndërkaq, kryetarja e Komitetit Paraolimpik të Kosovës, Njomza Emini, tha se “Në Kosovë ka persona me aftësi të kufizuara, por që nuk i pengon aspak ata të jenë pjesë e garave ndërkombëtare dhe kjo na lehtëson edhe më shumë punën neve si Komitet Paraolimpik me mbështetjen që kemi nga Ministrja Dumoshi. Jemi të lumtur që e kemi menduar dhe realizuar aktivitetin ku të verbrit kanë marrë pjesë në Javën Evropiane të Sportit”.

Kryetari i Shoqatës së të Verbërve të Kosovës, Daut Tishuki, tha se “shahu ka avancuar shumë dhe ne jemi pjesëmarrës si në Olimpiadën Botërore të Shahut po ashtu edhe në dy kampionate individuale botërore për të verbër në kategorinë e shahut dhe me përkrahje nga Ministria dhe Federata e Shahut kemi treguar rezultate të mira”. / KultPlus.com

Vdes këngëtarja e njohur australiane Helen Reddy

Këngëtarja australiane, Helen Reddy, e njohur për himnin feminist “I Am Woman”, vdiq në Los Anxheles në moshën 78-vjeçare, njoftuan fëmijët e saj në një komunikatë të publikuar në faqen Facebook, të destinuar për fansat e saj.

Me origjinë nga Melburni, ajo fitoi famë ndërkombëtare në 1971 me hitin e saj “I Am Woman”, që u kthye në një thirrje për lëvizjen çlirimtare të grave.

E lindur më 25 tetor 1941, Helen Reddy ishte martuar tre herë dhe kishte dy fëmijë.

“Ajo ishte një nënë dhe një gjyshe e mrekullueshme, gjithashtu dhe një grua vërtet e jashtëzakonshme”, nënvizojnë ata.

Këngëtarja, që jetonte në Los Anxheles, ishte diagnostikuar se vuante nga demenca në vitin 2015.

Këngëtarja më pas u zhvendos në SHBA ku në vitet ’70 ajo regjistroi një seri hitesh përfshirë “Angie Baby” dhe “Delta Dawn”, të cilat kryesuan tre herë në Billboard./ atsh/ KultPlus.com

“Tregimet e Moçme” të Kutelit në pesë gjuhë, projekti më i ri i QBD-së


Sot në Ditën Ndërkombëtare të Përkthimit, Qendra e Botimeve për Diasporën prezanton projektin madhor të përkthimit të “Tregimeve të moçme shqiptare” në pesë gjuhë të huaja: në anglisht, gjermanisht, frëngjisht, italisht dhe greqisht.

Ka qenë kërkesë parësore ruajtja e parimit bazë në përkthimin nga gjuha shqipe: ajo e përzgjedhjes së përkthyesve që kanë gjuhën në të cilën përkthejnë gjuhë amtare. Kështu janë angazhuar në këtë projekt përkthyes të rëndësishëm e me përvojë nga gjuha shqipe, si Andrea Grill në gjuhën gjermane, Evelyne Noygues në gjuhë franceze, Eugenio Scalambrino në gjuhën italiane. Kjo përzgjedhje shërben dhe për nxitjen e atyre pak përkthyesve që ende i kanë qëndruar besnikë këtij misioni. Mungesa e theksuar e përkthyesve të huaj të angazhuar me përkthimin nga gjuha shqipe ka bërë të mundur nxitjen dhe të përkthyesve shqiptarë që jetojnë prej vitesh dhe janë shkolluar në gjuhën në të cilën përkthejnë. Të rinjtë shqiptarë të brezit të dytë, të rritur dhe të shkolluar jashtë vendit, përbëjnë një potencial të rëndësishëm për të përgatitur përkthyes të rinj nga gjuha shqipe. Janë angazhuar kështu në këtë projekt dy përkthyes të rinj me gjuhë amtare gjuhën shqipe, por që kanë jetuar dhe vazhdojnë të jetojnë prej vitesh jashtë vendit e mbi të gjitha janë shkolluar në gjuhën në të cilën përkthejnë: Ron Berisha, një përkthyes i ri dhe premtues do të përkthejë Kutelin në gjuhën angleze, ndërsa Eleana Zhako, e njohur tashmë në këtë fushë, do të përkthejë veprën në gjuhën greke.

Po çfarë përbën për ta ky projekt dhe cilat janë sfidat e punës së tyre. Ja si janë përgjigjur përkthyesit disa pyetjeve lidhur me këtë sfidë.

Andrea Grill

Më pëlqen shumë ideja që fëmijët, të cilët i kanë prindërit që flasin shqip, por vetë ende nuk e kanë mësuar, do të kenë mundësinë të lexojnë e të njohin tregimet e moçme dhe shumë interesante të vendit ku janë rritur prindërit e tyre.

Veç kësaj edhe tekstet vetë janë të veçantë, janë krejt ndryshe nga tregimet që shkruhen tani, flasin nga një botë tjetër prej kësaj në të cilën jetojmë, dhe njëkohësisht tregojnë shume për Evropën, çfarë është, kontradiktat e saj.

Zakonisht unë merrem më shumë me përkthimet e autorëve bashkëkohorë. Ata janë më afër meje, sidomos ngaqë jetojmë në të njëjtën kohë.

Projekti i Kutelit për mua është shumë i bukur pasi ai shkruan ndryshe nga si shkruajmë tani, është edhe i vështirë, por mua më pëlqejnë sfidat – ato ta zbukurojnë jetën.

Në gjermanisht, ne kemi një traditë të vjetër për tregimet në përgjithësi e veçanërisht për fëmijët, kështu që mua më duket se gjuha e Kutelit, përcillet shumë mirë në gjermanisht. Mund të përdor shprehje që janë pak të harruara në gjermanishten bashkëkohore, për shembull, por që krijojnë një ngjyrë të bukur në të tashmen, çka më duket se duket jep atmosferën e Kutelit. Ky është vetëm një shembull i thjeshtë, por jam e bindur që teksti do të dalë shumë mirë në gjermanishte dhe do t’i bëjë lexuesit të kuptojnë diçka më shumë mbi historinë e Evropës dhe jetën njerëzore në përgjithësi.

Evelyne Noygues

I kam njohur Tregimet e Kutelit mbas vitit 1991 kur isha në Tiranë. Disa miq të mi kishin në shtëpi botimin e vitit 1965. E kishin ruajtur brez mbas brezi dhe e përdornin për fëmijët ose për t’u treguar përralla nipave. Tani një kopje e tregimeve të Kutelit ndodhet në bibliotekën e Institutit në Paris (ku mësova edhe unë gjuhën shqipe) falë donacionit i Pr. Ardian Marashi, përgjegjësi i gjuhës shqipe të Inalco-ja (Institut National des Langues et Civilisations).

Të gjithë studentët e gjuhës shqipe në këtë institut kanë mundësi ta marrin në shtëpi dhe ta lexojnë. Është një fat ky për ta, fat të cilin unë nuk e kam pasur kur isha vetë studente atje.

Duke përkthyer tregimet e Kutelit, tashmë unë kam fatin të hyj thellë në prozën e tij lidhur me baladat, këngët e kreshnikëve qe i përkasin traditës gojore të letërsisë shqipe.

Botimi dhe shpërndarja e librave shqip, si dhe e përkthimeve të tyre, ruan lidhjet gjuhësore me diasporën nëpër botë, e cila gjithnjë kërkon të ruajë identitetin e vet.

Qendra e Botimeve për Diasporën po bën një punë shumë të dobishme, duke propozuar dhe shpërndarë tekstet letrare dhe shkollore. Është një ndihmë e madhe për të gjithë ata që duan të rrinë në kontakt me kulturën shqiptare.

Shpresoj se në të ardhmen QBD-ja do të vazhdojë me botime letrare të përbashkëta nëpër vende te ndryshme.

Përkthimin i tregimeve të Kutelit e kam filluar duke lexuar baladat dhe këngët, vargjet mbi të cilat ai u mbështetet për të shkruar tregimet e tij. Pastaj kam lexuar edhe në frëngjisht autorë, si: Charles Perrault, Andersen ose vëllezërit Grimm.

Kështu jam munduar të kuptoj mënyrën si kane ndërtuar gjuhën, si kanë përdorur variacione, si kanë përpunuar ritmin etj.

Dua të them se më ka ndihmuar shume fakti qe ia kam lexuar tregimet vajzës dhe e kam ripërpunuar duke marrë parasysh edhe reagimet e saj, duke qenë se ajo është në moshë që lexon shumë përralla.

Ron Berisha

Takimi i parë me krijimtarinë e Kutelit ka qenë pikërisht nëpërmjet këtyre tregimeve që po përkthej tani. Nuk mbaj mend fëmijë të moshës sime që nuk njihte legjendën e Rozafatit, ose emrin e Gjergj Elez Alisë, ose besën e Konstandinit që sfidoi edhe vdekjen (fundin e trishtë e mahnitës të kësaj balade) etj. Kështu duhet të jetë edhe sot, besoj. Këto legjenda janë pjesë integrale e kulturës sonë. Përmendeshin vazhdimisht, citoheshin në ambiente te ndryshme, po askush (me sa kujtoj) nuk doli te falënderojë ashtu si duhet autorin e tyre – ose “kthenjësin e këngëve në tregime”, siç e quan ai veten tek parathënia. Më vonë u njoha edhe me poezitë e Kutelit , mësova për veprimtarinë e tij të gjerë si përkthyes e si një ndër nismëtarët (bashke me Koliqin) e kritikës letrare e prozës moderne shqiptare.

Përkthimi i këtij libri është një nder i madh – një përgjegjësi e madhe po ashtu. Kam marrë përsipër të përkthej në gjuhen ndërkombëtare një autor shumë të njohur në botën shqipfolëse. Mbi të gjitha është rëndësia e materialit që po përkthehet; këto dhjetë tregime janë perla të folklorit e kulturës shqiptare, dëshmi e ekzistencës sonë shpirtërore ndër shekuj. I jam mirënjohës Qendrës së Botimeve të Diasporës – në radhë të parë që po e bën të mundur leximin e tyre në gjuhë të ndryshme të botës…

Sfida nuk është e vogël. Shumë fjalë e fraza m’u desh t’ia kërkoja kuptimin e mirëfilltë në shqip, para se të merresha me përshtatjen në anglisht (sa shpesh mund t’i përdor nji Shkodran fjalët “valishte”, “kuvli”, “suazë”, “sutë”, apo “rregalla të zhgalitura”). Pastaj janë edhe kufizimet e tjera (punë të ndryshme) që ndërhyjnë vazhdimisht.

Kjo punë, natyrisht, më ka afruar me autorin. Stili është njeriu, thotë Floberi; pra shpirti i shkrimtarit është, si te thuash, i vulosur ne rreshtat e tij. E ndër këto rreshta e paragrafë që kam përpara, përveç talentit te padiskutueshëm letrar, unë ndjej mirësinë e këtij njeriu, dashurinë e thellë e të sinqerte për gjuhen, për heronjtë, personazhet, për vendin e popullin e vet, për kulturën shqiptare, të cilën ai përpiqet ta lartësojë me të gjitha forcat.

Eleana Zhako

Me krijimtarinë e Kutelit jam njohur që në fëmijërinë time të hershme përmes librit të tij Tregime të moçme shqiptare. Thelbi i krijimtarisë gojore shqiptare është i lidhur ngushtësisht në botëkuptimin tim me Kutelin, me mbledhjen, përzgjedhjen, përshtatjen dhe ridimensionimin e rrëfenjave shqiptare prej tij për gjithë kategorinë e lexuesve shqiptarë.

Besoj se përmes këtij projekti, fëmijët shqiptarë në Greqi do kenë mundësi të njihen më tepër me përrallat shqiptare, me përrallën e mirëfilltë shqiptare, e cila është krejt e ndryshme nga kategoria e librave për fëmijë, me të cilat ndeshen fëmijët e sotëm. Gjithashtu ky projekt është shumë i vlefshëm edhe për rrëfyesit e përrallave, një lloj arti dhe profesioni, që është shumë i përhapur në Greqi. Jo vetëm fëmijët shqiptarë në Greqi, por edhe rrëfimtarët grekë do kenë mundësi të njihen me përrallat shqiptare.

Është hera e parë për mua që përkthej tregime – përralla, dhe përveç kënaqësisë që të sjell përkthimi i një zhanri kaq të dashur për fëmijët e të rriturit, sfidat më të mëdha ndeshen në gjetjen e fjalëve të ngjashme në gjuhën greke; në përshtatjen e emrave të figurave mitologjike dhe rëndesës që kanë në psikosintezën shqiptare. Por, për shkak të pikëtakimeve të shumta të përrallave ballkanike, vështirësitë e sipërpërmendura janë të kapërcyeshme dhe bukuria e këtyre përrallave arrin të përçohet edhe në gjuhën greke, në rastin përkatës.

Përballja me tjetrin, të panjohurin, thërret në ndihmë origjinën, prejardhjen, kulturën e ngjizur në mendje dhe zemër, për të gjetur pika të përbashkëta, për të puqur urat. Një komb këtë lidhje e siguron përmes përkthimit, paraqitjes së kulturës së shtresëzuar, atë të lashtë apo atë bashkëkohore. Gjuha e komunikimit e të gjitha kohërave, e shkëmbimit të informacionit, dijes dhe vlerave ka kaluar gjithnjë përmes përkthimit. Tjetri është bërë ti, dhe ti je bërë tjetri, duke pasuruar veten përmes të ndryshmes, që gjuha e bën tënden, të panjohurës që gjuha e bën të njohur, të paditurës që gjuha e bën të ditur.

Qendra e Botimeve për Diasporën, një nga institucionet kryesore në vend me misionin e mbrojtjes dhe përhapjes së gjuhës shqipe, përpos projekteve që lidhen drejtpërdrejtë me këtë detyrë, ka ndërmarrë edhe projekte që prezantojnë letërsinë dhe kulturën shqiptare në gjuhë të tjera./ Diasporashqiptare/ KultPlus.com

Protestojnë aktorët, Maxhuni: Nëse nuk na plotësoni kërkesat, atëherë mos u krenohuni me neve

Fishkëllima e filikaqave të tyre dëgjohej shumë larg, teksa në duar mbanin pankarta që shkruhej “#përteatrindodona”. Mos realizimi i kërkesave për shtimin e numrit të aktorëve në Teatrin Dodona, i bëri grupin e aktorëve të Prishtinës të protestojnë përpara Komunës së Prishtinës, shkruan KultPlus.

Aktorët e Prishtinës u bashkuan për të shprehur indinjatën e tyre ndaj Komunës për mos realizimin e kërkesave të tyre që 2 vite për krijimin e një trupe rezidente në Teatrin Dodona, në të cilën kryejnë punën e tyre vetëm 4 aktorë.

Ky numër i ulët i aktorëve është edhe kundër ligjit për Teatro në të cilin thuhet: “Teatrot profesioniste të qyteteve duhet të kenë ansambël artistik, rezident, të përbërë nga së paku njëzetë(20) aktorë cilësorë të të gjitha gjeneratave”.

Molika Maxhuni, njëra ndër aktoret pjesëmarrëse, në protestë është shprehur se mirësjellja e tyre i ka bërë që ata sot të jenë në këtë gjendje.

“Ne jemi gjithmonë bira e fundit e kavallit. Kjo nuk është mirë për secilin këtu që jemi. Kur po vie puna të krenohet një shtet, përfaqësuesit më të mëdhenj ose ambasadorët po janë artistët dhe sportistët. Atëherë le të themi mos u krenohuni me neve!”, u shpreh Maxhuni.

Në anën tjetër, Leonit Maloku tha se aktorët kanë hasur në vesh të shurdhër që 2 vite te Kryetari i Komunës dhe te Drejtoria për Kulturë, Rini dhe Sport.

“Po shpresoj që Komuna do të reflektoj dhe tash para se ta votojnë buxhetin do të propozojnë që të bëhet audicioni për shtimin e numrit të aktorëve në ‘Dodonë’ dhe të punësohen aktorët e Prishtinës”.

 Ilir Prapashtica, një aktor tjetër i qytetit të Prishtinës, duke thënë se kësaj here nuk do të flasin shumë.

“Sipas informatave të cilat i kemi Komuna e Prishtinës do ta hap një konkurs prej 5 aktorëve, që ajo është e papranueshme për ne si grup i aktorëve të Prishtinës për arsye se 5 aktorë në teatrin e qytetit është për të bërë hajgare”. Veç të tjerash, përgjatë protestës u përmend edhe një deklaratë nga Ministria e Financave se Teatri Dodona i ka 17 të punësuar. Aktorët u shprehën se është për keqardhje funksionimi i tillë i teatrit përderisa 13 prej tyre janë staf teknik dhe vetëm 4 aktorë. Grupi i aktorëve të Prishtinës vazhduan protestën e tyre me duartrokitje dhe brohoritje “bravo” në shenjë revolte ndaj Komunës. Për fund ata në shkallët hyrëse të objektit lanë pankartat e tyre me mbishkrimet “#përteatrindodona”. / Medina Pasoma/ KultPlus.com

Memorizimi: Personalizimi dhe protagonizmi

Nga Ibrahim Berisha

Jo secili kujtim personal mund të bëhet histori kolektive. Po krizat e shoqërisë janë raste historike për të personalizuar të kaluarën dhe në emër të saj, për të keqpërdorur të sotmen. Edhe për të shndërruar historinë në histeri.

Protagonistët, qofshin ata dëshmitarë të drejtpërdrejtë të ngjarjeve, krijues apo vrojtues të tyre, kur dalin të komunikojnë me publikun, ndërtojnë variantin e vetdëshirueshëm, i cili domosdoshëm, rrëfimtarin e vë në rolin qendror, rreth të cilit duhet të sillet gjithçka. Një tendencë kjo e mundshme për ndryshimin e epiqendrës së ndikimit dhe rolit personal në të kaluarën, për të ndërtuar ndikimin e padiskutueshëm në të sotmen. Ndodhë kështu ndryshimi i roleve historike: personalja e përgjithshmja. Thënë me fjalët e shkrimtarit dhe aktivistit amerikan, James Baldwin, njerëzit janë të robëruar nga historia dhe historia është e robëruar nga ata. Një robëri e dyfishtë kjo që flet për pamundësinë e çlirimit nga mashtrimi i kovertuar në krenari fiktive.

Variantet e zgjedhura për “interpretim” në të tilla rrëfime pasohen me kronologjitë, të cilat përjashtojnë mundësinë për të vërtetuar dëshminë. Evokimi e pragmantizon historinë cilësore, ngase nuk mund të përballojë kriterin e vërtetësisë dokumentare. Të tilla momorime me tepër përngjajnë në miksturë proverbash, legjendash, gojëdhanash dhe afshe romantike, të cilat duan të formojnë kultin dhe mitin e rrëfimitarit apo protagonistit referencial. E kuptueshme, ndërtuesit e historive të tilla, ushqehen me copëza të vogla të të pavërtetave. Pretendohet se gjysmë të vërtetat janë mjet më se i mjafteushëm që i ofrohet publikut. Por, nga kjo nuk duhet pritur falenderimin. Në këtë kontekst, po t’i referohemi Benjamin Franklin, gjysmë e vërteta shpesh është një rrenë e madhe. Është e ditur se për të krijuar promovuar histori, shumë herë fare nuk janë të nevojshme të vërtetat, faktet, argumentat, por rrenat e mëdha dhe lakuriqe.

Kjo pamje është shumë e pranishme, e vërteta, në botimet jo vetëm mbas vitit 1999, si pretendohet shpesh. Personalizmi i historisë strukturoi përmbajtjet kryesore të promovimit dhe propagandimit të liderëve, lidërthëve, personaliteteve strukturore, madje edhe të shumë ngjarjeve “historike”. As në botimin e varianteve të zgjedhura të ngjarjeve dhe proceseve të këtyre decenieve të fundit, tregime plot këto, nuk plotësohet kriteri kritik, ai që është më themelori, në mënyrë që një rrëfim të bëhet i qëndrueshëm, mbase i besueshëm, paraprakisht duke pasur një hulumtim të plotë që mund të vërtetojë e faktojë saktësinë e të publikuares. Kështu publiku në këto vite të fundit ka lexuar e dëgjuar shumë variante për një ngjarje, duke mos mundur asesi ta përcaktojë cilësinë dhe sasinë e kontekstit të së vërtetës. Ky është grepi joshës: Pas historive të vogla a të mëdha, pasojnë fjalët, rrëfimet. Fjala komunikon një kuptim, qofë e shkruar apo e folur, por nuk dmth se ajo është një e shprehur e vërtetë. Njëjtë është edhe me domumentin, që duhet lexuar dhe kuptuar saktësisht. As të gjitha dokumentat nuk thonë të vërteta.

Edhe gjithë procesi i decenieve të fundit në Kosovë, krijoi shansin e madh ai që ka diç për të thënë apo ai që dëshiron diç të thotë, të duket në publik me variantin e historinë e interpretimit personal. Të ndodhurat personale paraqiten si ngjarje kolektive. Në këtë frymë shprehur, me mendimin e antropologutRichard Jeninks, e kaluara reflekton individualen si kujtim, ndërsa kolektiven si histori. Do kuptuar se jo secili kujtim mund bëhet histori kolektive.

Është andaj e natyrshme për publikun shqiptar vërshimi i evokimeve, dorëshkrimeve dhe dëshmive, intervistave, vetintervistave etj., të cilat inkorporojnë në mënyrë mekanike fragmente të rrëfimeve, të cilat qëndrojnë ndërmjet synimit mirëkuptues për të glorifikuar diç dhe tendencës nënçmuese për të krijuar iluzion të zgjatur qoftë për veten-autorin qoftë për ngjarjen. Në të tilla rrëfime mund të vërehet se kujtimi kolektiv duket një shfaqje që mbetet në suazat e pos-traumës personale. Ato mund të jenë edhe me përvojat e pakëndshme që nuk pranohen si reale, të ndodhura, por të riorganizuara për të arritur efektin, qoftë edhe përkohësisht. Në të tilla rrëfime, mashtrimi mbulohet me të pavërteta dhe gjysmë të vërtetat, të cilat nuk i beson as vetë subjekti rrëfyes si të vërteta të plota, ndërsa këtë nuk e beson as vetë shkruesi, i cili nuk synon vërtetësinë, por plotësimin e kërkesës së rrëfimtari-kryeprotoganistit për t’u paraqitur në dritën më të madhe. Dmth një hero i papërsëritshëm.

E pavërteta publike ka një përvojë solide. Ka pasur shumë histori të ideologjizuara, shpifje e glorifikime personazhesh, data të ndryshuara, mashtrime rrëfimtarësh, fshehje e prerje fotografishë, retushime dhe dizejnime, rishkrime CV-ish, humbje dokumetash e faktesh dhe jo pak madje edhe halucinacione. Rrëfimtarët në këto memorizime nuk paraqiten ata që ishin dhe ashtu siç ishin, me të mirat dhe të këqiat, por si figura perfekte, të pagabueshme dhe lucide. Në rrëfimet e instrumetuara fshehen të gjithë ngjarjet, proceset, të cilat nuk i ndihmojnë ndërtimit të figurës krejtësisht reale të protagonistit kryesor që ngjyroset krejt me të bardhë. Edhe kur nuk ka një “kundërshtar” ai krijohet dhe ngjyroset me më të zezën për të nxjerr pamjen e protagonistit-vetvetës krejt të bardhë. Amputimi e konspiracioni duket sikur përcjell dramën memorizuese.

Në jo pak paraqitje “publicistike” e “fejtonistike” nga protogonistë sporadikë, periferikë, po e mundshme edhe thelbësorë, nuk ofrohen fakte-dokumenta, të cilat janë të vetmit dëshmues të së vërtetës lidhur me një ngjarje, një proces a një person a personalitet. Dokumenti lë mundësinë që të përmbyten të gjitha variantet e zgjedhura të rrëfimtarëve, pavarësisht se në një periudhë krize të opinionit, ai kërkon së paku fjalë të besueshme.

Kur vërshojnë glorifikimet dhe kontrakturat mistifikuese personale, është e kutpueshme, se pason heshtja e qasjeve, shkrimeve dhe paraqiteve kritike. Mbase kështu duket të jetë më mirë, qoftë edhe përkohësisht, për t’mos shkatërruar iluzionin e të funksionuarit të paqes publike.

Paraqitjet e tilla në të parë rastësore, por në esencë të paramenduara, natyrisht për një kohë jo të shkurtër, mundësojnë amnistinë keqpërdoruese të së kaluares dhe krijojnë konfuzionin, okupimin mbase edhe burgosjen e realitetit të dikrushëm për nevoja të të sotmes. Kjo e rigjallëron historinë romantike që është shumë e pasur dhe padrejtësisht madje, e mbulon ende jo pak me pluhur historinë reale, kritike, mbetur kjo dukshëm edhe sot e kësaj dite peng i saj. A nuk e ka thënë moti këtë aq thjeshtë filozofi Fridrih Hegel: Historia ka tendencën e përsëritjes: herën e parë si tragjedi, herën e dytë si farsë. E mundur kaq lehtë të vazhdohet të luhet një lojë e tillë humoristike? Mbase po, edhepse e pabesueshme dhe e pajustifikueshme, pikërisht për shkak të përsëritjes së historisë si farsë e krenarisë, ku e vërteta, farsë janë ata që duan të jenë historia vetë. / KultPlus.com