Një pistë për uljen e avionëve, afro 800 metra e gjatë, është hapur për publikun në Alton Bay, në liqenin Uinipesauki, në shtetin e Nju Hempshire.
Pista, është e pazakontë për shkak se është ngritur mbi liqenin e ngrirë, sapo atje u konfirmua sasia e 30 centimetrave akull të fortë.
Paul LaRochelle, menaxhon aeroportin dhe shkon çdo ditë i pari atje për të parë gjendjen e akullit. Të shtunën, ai bëri matjet dhe pa që trashësia e akullit të fortë ishte 50 centimetra.
“Ne nuk i nxjerrim makinat tona këtu pa patur të paktën 30 centimetra akull të fortë. Nëse kemi 20 cm këtu, 30 atje, 15 atje tej, nuk mund të hapemi. Jo deri sa trashësia e akullit të jetë mbi 30 centimetra kudo. Vitin e kaluar ne nuk u hapëm fare sepse kjo nuk ndodhi. Ishte një nga ata dimra kur nuk bën shumë ftohtë, akulli ishte i brishtë dhe nuk kishte fare trashësi”.
Edhe departamenti i transportit i Nju Hempshajwrit ofron ndihmë për menaxhimin e pistës, përkrah pjesëtarëve të stafit të vetë LaRochelle.
Punimet e mirëmbajtjes përfshijnë largimin e borës nga pista, për ta bërë atë të pastër dhe për të siguruar që avionët të ngrihen dhe të ulen në siguri të plotë. E kjo është e vetmja pistë për uljen dhe ngritjen e avionëve e miratuar nga administrata federale e aviacionit në SHBA. /express/ KultPlus.com
Një numër i madh destinacionesh në botë kanë tërhequr shpesh vëmendjen e turistëve, për banorët e tyre jetëgjatë dhe sekretin e të jetuarit shëndetshëm.
I tillë është dhe Azerbajxhani Jugor, shtëpia e tri rajoneve; Lankaran, Nagorno-Karabak dhe Lerik që vlerësohen të jenë vendet me përqendrimin më të lartë të 100-vjeçarëve, në Kaukazin jugor.
Lerik, një rajon pranë kufirit iranian, në malet Talysh, njihet veç të tjerash dhe për një muze tepër të veçantë, të njohur si “Muzeu i jetëgjatësisë”. I ndërtuar më 1991, muzeu mban më shumë se 2000 ekspozita që dokumentojnë jetën dhe kujtimet e banorëve më të vjetër të rajonit, kryesisht përmes fotografive, që datojnë që nga vitet 1930, si dhe objekteve personale që ata kanë mbajtur.
Një histori interesante, e dokumentuar në muze, është ajo e një bariu, Shirali Muslumov, që supozohet se jetoi deri në 168 vjet. Në pasaportën e tij, shkruhet se ai ka lindur më 1805 dhe ka vdekur më 1973. Nëse kjo është e vërtetë, kjo do ta bënte atë personin më të vjetër që ka jetuar ndonjëherë. Në muze ruhet dhe një kartolinë që udhëheqësi komunist vietnamez, Ho Chi Minh, i dërgoi Muslumov, duke e përshëndetur me përkëdheljen, “I dashur Babagjysh!”.
Ky gjen i jetëgjatësisë duket se trashëgohet edhe në familje. Vajza e tij 95-vjeçare, Halima Qambarova, thotë për CNN Travel, se ajo mund të mos jetojë deri në 168 vjeç, si babai i saj, por të paktën shpreson të jetojë deri në moshën 150 vjeç, si gjyshi i saj, ose 130, si tezja e saj. Qambarova e cila ruan dhe flet një dialekt të folur nga vetëm 200 000 njerëz, thotë duke qeshur se ndihet vetëm 15 vjeç.
“Sekreti i jetës së gjatë është ushqimi i mirë, mineralet në ujin e burimit, barishtet dhe çajrat që ne konsumojmë për të parandaluar sëmundjet”, shprehen banorët e Lerik. Ata këmbëngulin se kurrë nuk kanë marrë ndonjë ilaç. Gjithashtu, konsumimi i mishit, produkteve të qumështit, por mbi të gjitha ajri i pastër i maleve të larta të Talysh janë faktorë që, sipas tyre, i kanë bërë ata banorët më jetëgjatë të Kaukazit.
“Qetësia e mendjes është pjesë e sekretit të tyre”, thuhet në një udhëzues në muze. “Ata qëndrojnë larg stresit, duke jetuar pa shumë planifikim ose shqetësim për të ardhmen.”
Megjithatë, vitet e fundit ka një rënie të numrit të banorëve mbi 100 vjeç, dhe sot të tillë janë vetëm 11 persona, në një popullsi lokale prej 83 800 banorësh. Studimet dhe vetë banorët fajësojnë për këtë, lëvizjet drejt qyteteve si dhe ndryshimet në mjedis./ KultPlus.com
Ministri i Mbrojtjes në Arabinë Saudite ka thënë se gratë arabe do lejohen të jenë pjesë e forcave ushtarake.
Gratë në Arabinë Saudite mund t’i bashkohen Ushtrisë Arabike Saudite, Mbrojtja Ajrore Mbretërore Saudite, Flota Detare Mbretërore Saudite, Forca Strategjike e Raketave Mbretërore Saudite dhe Shërbimet Mjekësore të Forcave të Armatosura, shkruan Gulf News.
Ky ndryshim vjen nga ‘Vizioni 2030’ iniciativa e Princit Mohammed bin Salman, që shpalos reforma që avancojnë gratë Saudite në fusha të ndryshme.
Me këtë iniciativë, gratë saudite do mund të bëjnë punë që më herët ishin të limituara vetëm për meshkuj, si kamarier dhe arkëtarë.
Arabia kishte lejuar gratë t’i bashkoheshin Ushtrisë në 2019 të njëjtin vit kur Mbretëria Saudite kishte lejuar që gratë të dilnin jashtë shtetit edhe pa lejen e ndonjë mashkulli. / KultPlus.com
Disa fotografi të shkrepura në ditët para se të niste pandemia Covid19 dhe pasi që ajo bëri mbi 1 vit që u përhap në të gjithë botën, tregojnë për tmerrin, zbrazësin që kanë pasur ata gjatë këtij viti të gjatë e të tmerrshëm.
Në disa pamje shihen personat e shtëpisë së të moshuarve, e rezultatet janë shokuese.
Fytyrat e tyre, thuajse nuk njihen. Ata janë të zbrazët e fytyra që tregojnë për vetmin që kanë pasur gjatë këtij viti.
Në disa fotografi të publikuara në Daily Mail, shihet se sa kanë ndryshuar fytyrat e të moshuarve në Britani të Madhe e të cilët i kishin të ndaluara vizitat gjatë kësaj periudhe, transmeton Indeksonline.
Ndërsa sot në Britani të Madhe kryeministri Boris Johnson do të shpalos planin për rihapjen e shtëpive të të moshuarve, të cilët do të mund të pranojnë vizita nga miqtë dhe të afërmit e tyre nga 8 marsi. / KultPlus.com
Aktorja Kate Winslet rrëfen se për pak mendoi se mos kishte ndërruar jetë, gjatë shtatë minutave që kaloi nën ujë, si pasojë e xhirimeve të Avatar.
Në një intervistë për “Observer Magazine”, 45-vjeçarja e cila është pjesë e projektit kinematografik të James Cameron tregoi se nuk mund të mendonte për asgjë, teksa gjendej e zhytur.
Kate shtoi se ishte e mrekullueshme të gjendeshe nën ujë për një periudhë aq të gjatë kohore, edhe pse e dinte se sa e rrezikshme mund të rezultonte e gjithë kjo, pasi kishte mësuar të zhytej posaçërisht për rolin e saj në film.
Aktorja e Titanic theu rekordin e Tom Cruises-s sa i takon filmimit nën ujë, ku ky i fundi qëndroi 6 minuta për Mission: Impossible — Rogue Nation. / KultPlus.com
Aktualisht ekzistojnë rreth shtatë mijë gjuhë në botë dhe afërsisht 2 500 prej tyre po përballen me rrezikun e zhdukjes, paralajmëroi një përfaqësues i Organizatës për Arsim, Shkencë dhe Kulturë të Kombeve të Bashkuara (UNESCO) në Turqi.
Me rastin e 21 shkurtit, Ditës Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare, kryetari i Komisionit Kombëtar të Turqisë (UTMK) të UNESCO-s, Alcal Oğuz, theksoi se nga 62 ditë ndërkombëtare të shpallura nga UNESCO, pesë kanë të bëjnë me gjuhët.
“Në kuadër të kësaj dite, organizohen aktivitete për të mbrojtur diversitetin kulturor, si dhe për të tërhequr vëmendjen ndaj diversitetit gjuhësor dhe gjuhëve që përballen me rrezikun e zhdukjes”, shtoi Oğuz.
“Në botë ka rreth shtatë mijë gjuhë. Në mesin e tyre, rreth 2 500 po përballen me rrezikun e zhdukjes për shkak se numri i njerëzve që i flasin ato po zvogëlohet. Sipas statistikave dhe të dhënave të përpiluara, fatkeqësisht, në çdo 15 ditë, një nga këto gjuhë zhduket”, nënvizoi ai.
“Rrezikimi dhe zhdukja e gjuhëve është rritur viteve të fundit në veçanti për shkak të ndryshimeve sociale, politike dhe ekonomike në botë”, shtoi Oğuz.
Sipas tij, shumica e gjuhëve të rrezikuara përbëhen nga gjuhë që fliten nga më pak se 10 mijë njerëz.
Ai po ashtu tha se është e vështirë të gjenden folës të rreth 200 gjuhëve.
“Numri i gjuhëve të zhdukura nga viti 1950 është mbi 250”, theksoi Oğuz.
Shënimi më 21 shkurt i Ditës Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare është miratuar në Konferencën e Përgjithshme të 30-të të UNESCO-s më 17 nëntor të vitit 1999./ atsh / KultPlus.com
Më 22 shkurt 1973 drejtuesi i Institutit të Gjuhësisë e Letërsisë, profesor Androkli Kostallari, kishte hartuar një raport të hollësishëm rreth zhvillimeve të jetës kulturore e të trashëgimisë ndër arbëreshët e Italisë.
Në atë dokument propozohej se duheshin bërë disa ndërhyrje urgjente për të mbrojtur, studiuar dhe përvetësuar pasurinë gjuhësore e arkivore që ruhej ndër arbëreshët që jetonin në disa lokalitete të Italisë. Dokumenti prej 11 faqesh, dëshmon një pjesë të fushatës për të intensifikuar kontaktet dhe marrëdhëniet me këtë komunitet shqipfolës në Itali.
Pjesa e parë e vitit 1973, dominohet nga këto iniciativa dhe kulmon me një ekspeditë në terren, ku mblidhen të dhëna të hollësishme rreth zhvillimeve gjuhësore, letrare, kërkimeve shkencore e arkivore në 95 fshatrat e lokalitetet arbëreshe në Itali.
Në raport veç informacioneve të mbledhura mbi komunitetin arbëresh, vendet ku jetonin, ruajtjen e gjuhës dhe traditave, nevojave të tyre për informacion e literaturë nga Shqipëria, Kostallari veçon nevojën për të shtënë në dorë lëndën arkivore që ata ruanin, në arkivat personale dhe të bibliotekave në lokalitetet ku jetonin.
Pjesa e parë e dokumentit
PARASHTRESË MBI PËRMIRËSIMIN E PUNËS SONË ME ARBËRESHËT NË FUSHËN E SHKENCAVE ALBANOLOGJIKE
Sipas të dhënave të Vjetarit të Përgjithshëm të vitit 1961, tashti në Itali ka 95 fshatra e lokalitete me popullsi arbëresh. Prej tyre, 55 me një popullsi prej 135 811 banorësh e ruajnë të gjallë gjuhën shqipe, këngët, veshjet e zakonet shqiptare, ndërsa 40 me një popullsi prej 182 182 banorësh e kanë humbur gjuhën plotësisht ose pothuajse plotësisht, por ruajnë akoma mjaft elementë të vetëdijes kombëtare. Këto koloni arbëreshe ndodhen në Kalabri, në Sicili, në Molize etj., sidomos në provincat e Katanzaros, Tarantos, Potencës, Kampobasos, Foxhias, Palermos etj. Fshatra të veçuara ndodhen edhe në provincat e Avelinos e të Peskarës.
Në të kaluarën arbëreshët e Italisë kanë ruajtur me fanatizëm veçoritë e tyre dalluese kombëtare dhe kanë qenë aktivë edhe në përpjekjet për çlirimin e Shqipërisë. Por në shekullin tonë, e sidomos pas Luftës së Dytë Botërore, me procesin e shpejtë të italianizmit dhe me shtimin e emigrimit brenda e jashtë Italisë, rreziku i humbjes së individualitetit të tyre kombëtar është bërë shumë i madh.
Ky rrezik në ditët tona i ka shqetësuar shumë sidomos shtresat intelektuale të atjeshme, të cilat po bëjnë përpjekje të ndryshme për të mbajtur gjallë gjuhën shqipe, për ta përdorur atë në shkrim e për të përhapur gjuhën tonë letrare edhe ndër të rinjtë. Këto iniciativa të veçuara kohët e fundit kanë marrë një karakter më të organizuar, por ato janë në përgjithësi të dobëta e përfshijnë rrethe shoqërore jo shumë të gjera. Megjithatë ato shënojnë një fazë të një zgjimi të ri kombëtar tek arbëreshët, që, me sa duket, lidhet edhe me shkaqe të brendshme edhe me ndikimin e realizimeve të Republikës Popullore të Shqipërisë.
Kështu, sot, megjithëse kërkesat për ta futur shqipen zyrtarisht në shkollat fillore të fshatrave arbëreshe nuk kanë gjetur përkrahje në qarqet qeveritare, në një varg komunash nga famullitarët, mësuesit e nga intelektualë të tjerë ka filluar t’u mësohet fëmijëve arbëreshë shkrimi e leximi i shqipes.
Kleri arbëresh në këtë lëvizje gjuhësore-letrare e kulturore në përgjithësi mban një qëndrim pozitiv dhe është mjaft i lidhur me masat fshatare. Me iniciativën e personaliteteve më të njohura ose të grupeve të caktuara kanë filluar të ngrihen shoqata e rrethe të ndryshme kulturore si Shoqata e mësuesve shqiptarë të Italisë (AIADI me qendër në Lungro-Kozencë), Lidhja e Bashkësive italo-shqiptare (UCIA në S. Demetrio Korone), Shoqata kulturore italo-shqiptare (ACIA në Kastrovilari), Rrethi “A. Lupinaro” në Specano Albaneze, Rrethi “Gennaro Plaço” në Çivita, Rrethet kulturore në Frashineto e në Vakarico Albaneze, Rrethi kulturor-folkloristik në S. Demetrio Korone, Rrethi “Jeronim De Rada” në S. Kosmo Albaneze, Rrethi kulturor “Gjergj Kastrioti-Skënderbeu” në S.
Kostantino Albaneze të Potencës, Rrethi kulturor në Kastrorexhino etj. Nga këto organizma kanë filluar të botohen organe të ndryshme, disa prej të cilave përmbajnë materiale me vlerë të mirë gjuhësore, shkencore e letrare. Këto organe gjallërojnë ndjenjat kombëtare të popullsisë së atjeshme arbëreshe, ngrenë lart cilësitë e larta të kombit shqiptar, përhapin njohuri për historinë e popullit tonë, për kulturën e traditat e tij të lashta, si edhe për sukseset e tij të sotme. Në faqet e tyre inkurajohen shkrimtarët e rinj arbëreshë, ndër të cilët kanë dalë edhe mjaft poetë me talent, si edhe studiuesit e gjuhës e të folklorit arbëresh.
Ndër këto organe mund të përmendim sidomos revistën “Zgjimi”, drejtuar prej vitesh nga avokati Albino Greko, “Vatra jonë”, drejtuar që nga 1967-ta nga prifti i S. Kostantino Albaneze (Potenca) Antonio Bellusci, “Gjuha jonë e bukur” me nëntitullin “Zëri i shqiptarëve të Molizes e të Kapitanatës” në Ururi (Kampobaso), “Gjella”, e përdyjavshme etniko-kulturore-gjuhësore që botohet në Ururi, “Arza”, revistë humoristike-satirike që botohet nga Rrethi “Jeronim De Rada”, “Gluha”, organ i shoqatës BAMKU në Katanxaro, “Zëri i Arbëreshëvet”, organ i ACIA në Kozenca dhe “Zjarri”, revistë kulturore e përmuajshme, që del në S. Demetrio Korone (Kalabri).
Revista “Zjarri” botohet nga një shoqatë të rinjsh formuar kohët e fundit që kërkon të ngjallë një lëvizje të përgjithshme laike për ruajtjen dhe zhvillimin e traditave kombëtare arbëreshe e sidomos të gjuhës shqipe. Kohët e fundit filloi të botohet edhe një organ i ri nga të rinj përparimtarë arbëreshë në Sicili. Në përgjithësi vihet re që tek arbëreshët ka një farë rigjallërimi të studimeve albanologjike. Ndër ta janë dalluar edhe studiues linguistë e folkloristë si G. Schirò (Romë), G. Ferrari (Bari), E. Giordano, V. Selvaggi, F. Solano, Luca Perrone, A. Bellusci e të tjerë.
Disa prej këtyre kanë marrë pjesë edhe në Konferencat tona të Studimeve Albanologjike dhe kur janë kthyer atje kanë shkruar e kanë folur mirë, me dashuri e respekt për vendin tonë e për arritjet tona të fushën e shkencave albanologjike. Këta studiues, të cilët, pavarësisht nga gjendja e tyre shoqërore, kanë një dashuri të sinqertë për atdheun e të parëve, kanë bërë edhe një varg botimesh të rëndësishme dhe marrin herë pas here iniciativa të dobishme. Ata përpiqen të mbajnë disa lidhje shkencore me ne, na dërgojnë edhe veprat e tyre, kërkojnë përkrahjen e vlerësimin tonë për punën e tyre.
Nga institucionet tona shkencore janë bërë përpjekje për t’i furnizuar me botimet tona albanologjike dhe për të botuar ndonjë punim të tyre të veçantë; kjo është pritur me mirënjohje prej tyre, pro ka qenë një ndihmë e pamjaftueshme dhe jo gjithnjë sistematike.
Veprimtaria jonë në këtë drejtim është penguar edhe nga një farë ngurrimi për t’i ndihmuar për shkak të disa kontakteve që për një arsye apo për një tjetër, ata detyrohen të kenë edhe me Koliqin e Valentinin. Kështu, megjithëse disave prej tyre (sidomos E. Giordanos, G. Ferrarit, G, Schiroit-junior etj.), u është dhënë prej nesh një ndihmë e ndjeshme, në përgjithësi, sipas udhëzimeve të organeve përkatëse, nga ana jonë kundrejt gjithë kësaj lëvizjeje kulturore-gjuhësore arbëreshe është mbajtur më shumë një qëndrim pasiv.
Duke u munguar mbështetja dhe ndihma jonë aktive e sistematike, forcat kulturore të atjeshme ose e kanë dobësuar veprimtarinë e tyre ose herë-herë janë lënë të tërhiqen edhe nga fashistët e tipit të Koliqit a të jezuitit Z. Valentini, duke kontribuar në veprimtarinë e institucioneve që drejtojnë ata, si “Instituti i studimeve shqiptare” pranë Universitetit të Romës dhe “Qendra ndërkombëtare e studimeve shqiptare” pranë Universitetit të Palermos, dhe në ndërmarrjet e këtyre institucioneve (sesione shkencore, vjetarë, botime etj.).
Krahas kësaj, duhet pasur parasysh edhe një aspekt tjetër. Ndër arbëreshët gjenden ende shumë dorëshkrime, dokumente, materiale e vepra të pabotuara me interes, ndonjëherë me rëndësi të dorës së parë për studimet albanologjike – për gjuhësinë, folklorin, etnografinë e historinë tonë, materiale këto që kanë pësuar humbje të shumta në këta 50 vjet e që mund të pësojnë edhe humbje të reja ose të bien në duar personash të padëshirueshëm.
Ne jemi shumë të interesuar t’i shtiem në dorë këto materiale, sidomos epistolarin e Kamardës, veprat e pabotuara të Marko La Pianës, materiale të ndryshme të De Radës dhe materiale të shumta të shpërndara në arkivat e bibliotekat komunale të atjeshme, që ne i dimë se ekzistojnë, por nuk i njohim akoma konkretisht. (Mjaft materiale të tilla mblodhi vite më parë në familje të ndryshme një italian me emrin Gangale që punon në Universitetin e Kopenhagës në Danimarkë, duke grumbulluar një arkiv të pasur materialesh e dorëshkrimesh).
Duhet thënë që edhe sot, për shkak të mungesës së kontakteve të drejtpërdrejta, ne e njohim pak gjendjen tek arbëreshët, forcat e tyre përparimtare, rrethet kulturore e shkencore të tyre, personalitetet e tyre kryesore të afirmuar dhe të rinjtë me perspektivë që po dalin në arenën e lëvizjes së sotme gjuhësore-kulturore të atjeshme.
Me përjashtim të dy vizitave të kufizuara që janë bërë tek arbëreshët nga studiuesit tanë përpara shumë vjetësh, atje nuk ka vajtur asnjë grup studiuesish nga albanologët tanë (sidomos nga gjuhëtarët, folkloristët e etnografët) për t’u njohur nga afër me gjithë zhvillimin e atjeshëm e për të formuar një ide të saktë mbi jetën dhe njerëzit. Shënojmë se këto vitet e fundit kanë filluar të venë rregullisht tek arbëreshët e Italisë grupe të gjera studiuesish e studentësh nga shqiptarët e Kosovës e të Maqedonisë.
Në këto kushte ne mendojmë se del nevoja e organizimit dhe e zhvillimit të një veprimtarie të gjerë e sistematike aktive në drejtime të ndryshme për të fuqizuar përpjekjet për ruajtjen e gjuhës amtare e për zhvillimin e kulturës kombëtare ndër arbëreshët e Italisë, për njohjen e tyre me veprimtarinë letrare, shkencore e kulturore tonën, për vendosjen e lidhjeve të ndryshme e të përhershme me ta, për shkëputjen e një pjese të inteligjencës së tyre nga bashkëpunimi dhe ndikimi prej elementëve armiq e reaksionarë. Këtu dalin edhe një sërë detyrash e punësh të ngutshme për t’u kryer qoftë në planin thjesht shkencor albanologjik, qoftë në planin kombëtar kulturor e politik.
Në këto rrethana ne mendojmë se hallka nga duhet të kapemi për të depërtuar tek arbëreshët pa i shqetësuar organet zyrtare italiane është në radhë të parë fusha e shkencave albanologjike e sidomos fusha e gjuhës, folklorit e etnografisë. Me qëllim që për të ardhmen të hartohet një plan pune sa më real e i saktë, me afat të gjatë dhe i shumanshëm, mendojmë se, si hap i parë, duhet të shkojë tek arbëreshët një grup studiuesish i përbërë të paktën prej dy gjuhëtarësh, një folkloristi e një etnografi për të njohur situatën konkrete drejtpërsëdrejti. Kjo në kushtet e sotme mund të realizohet pa ndonjë vështirësi të veçantë, duke marrë parasysh lidhjet tona miqësore me disa nga studiuesit kryesorë arbëreshë./ Shkrimi është botuar në Shqiptarja.com (print) në 30 janar 2016. / Diaspora Shqiptare / KultPlus.com
88 vjet më parë ndërroi jetë në Tiranë Hilë Mosi (1885-1933), një ndër personalitetet e letrave e kulturës shqipe, gazetar, shkrimtar, përkthyes, anëtar i Komisisë Letrare të Shkodrës, deputet, prefekt, Drejtor i Përgjithshëm i Sigurimit Botor, Ministër Arsimi.
Pas diplomimit në Austri ai u kthye në atdhe ku mbajti një aktivitet intensiv kulturor dhe patriotik. Ai ishte delegat në Kongresin e Manastirit në vitin 1908, delegat në Kongresin e Lushnjës, përfaqësues i vendit tonë në Lidhjen e Kombeve në vitin 1920, Anëtar i Parlamentit Shqiptar gjatë viteve 1920-1924 dhe një nga drejtorët e parë të Bibliotekës Kombëtare. Nisi të shkruante që në moshë fare të re, bashkëveproi rregullisht me “Albania”-n e Konicës me pseudonimet Zog Sakoli, Sakoli, Zog Dushmani, Lirijasi, Speci etj. Bashkëpunime pati gjithashtu edhe me të përkohshmet e kohës, si: “Drita” e Sofjes, “Kombi” i Bostonit, “Albania” e Beogradit, “L’Albania” e Dervish Himës, “Shpnesa e Shqypnís” e Raguzës, “Diturija” e Lumo Skëndos, “Lirija e Selanikut”, “Vllaznija” e Vjenës, “Lidhja Ortodokse” e Korçës, “Shqiptari” i Stambollit, i së cilës qe kryeredaktor, “Agimi” i Shkodrës etj.
Në vitin 1913 themeloi dhe drejtoi bashkë me Karl Sumën dhe Risto Siliqin, fletoren e përdyjavshme “Shqypnija e Ré”, e cila e vijoi botimin derisa filloi lufta botërore. Po në këtë vit botoi në Trieste një grumbull poezish me emrin “Zâni i Atdheut”, vjersha atdhetare të përpiluara, më të shumtën, mbas frymës popullore, ku qëndron si faktor i parë malli për atdhe. Vepërza “Lotët e Dashunís”, e botuar në vitin 1916 përfshinë një tubë lirikash me lëndë të ndryshme dhe me masa vargu gjithfarësh; një pjesë e këtyre janë origjinale, të tjerat janë përkthime të lira autorësh gjermanë i Goethe, Schiller, Heine, Koerner, Lessing etj.
Këtij vëllimi i bëni një botim të dytë me titullin “Lule Prendvere” duke i shtuar vjersha dhe balada të reja dhe duke përmirësuar të parat. Një mëritë të veçantë në historinë e letërsisë shqiptare e ka për poezinë prij 138 vargjesh me titullin “Natyra”(Albania, Viti X, nr. 10-11-12, 1960, faqe 188-191 në të cilën takohet prova e parë e përshtatjes së heksametrit në shqipen. / Gazeta Shqiptare / KultPlus.com
Ekspedita e Rose Wilder Lane, një shkrimtareje amerikane e cila në vitet e 20-ta vendos së bashku me ekipin e saj të vizitojë Shqipërinë, më saktësisht viset malore të saj, duke marrë përsipër rreziqet e shumta të asaj kohe, është e përmbledhur në librin “Majta e Shalës”, shkruan KultPlus.
Rose së bashku me disa miq të saj shqiptar, ndër ta edhe Rrok Perolli, funksionar i qeverisë shqiptare i cili shoqëron ekipin e saj deri në Theth të Shkodrës, vise të pa eksploruara më herët nga të huajt madje edhe nga vet shqiptarët, kishin realizuar këtë ekspedit që për të mbetet ndër më të veçantat.
Libri i cili në fakt është një udhëtim disa ditor në Malësinë e Shkodrës na prezanton me të vërtetat e popullit shqiptar i cili ishte shumë pak i njohur për botën e jashtme ose thënë më saktë i njohur për egërsinë dhe Kanunin e Lekë Dukagjinit i cili ishte ligji i vetëm në thellësinë e malësisë, atje ku vështirë mund të depërtoje.
Por, ajo çka e bën librin “Majat e Shalës”, që mund të thuhet pa frikë, se është libri më i mirë i shkruar për Shqipërinë nga një i huaj, është pikërisht këndvështrimi prej shkrimtareje i Roze Lane-t, i cili kapërcen interesat antropologjike, historike, politike dhe gazetareske. Më konkretisht, Lane shprehet: “e tëra ajo që ne e quajmë qytetërim, është si një melodi që e kemi dëgjuar dje, diç e vockël që lundron mbi suprinën e mendjeve tona, me të cilën herë-herë mund ta mbajmë hapin dhe pastaj për një hop na humbet, kështuqë nuk mund ta mbajmë në mend.”
Për librin në fjalë, Rose shprehet se: “kjo vepër nuk përmban ndonjë aspekt ku mund të ketë ndikime politike apo diçka tjetër e cila mund të keqinterpretohet apo trajtohet ndryshe, kjo vepër është një rrëfim pa ngjyrime politike apo të bazuar nga rrëfime dhe tregime të ngjashme për shqiptarët, këtu mund të shohim diçka të ndjerë dhe përjetuar nga vetë unë dhe ekipi im së bashku me miqtë e mi shqiptarë të cilët bënë të mundur rrëfimin tim.”
Në këtë vepër përshkruhen doket dhe zakonet e shqiptarëve, rrëfimet e mahnitshme folklorike, përrallat me zana dhe ore, këngët e trimërisë dhe ato të dashurisë, veshja e malësoreve shqiptarë, mikpritja dhe portreti i atyre njerëzve të cilët shpalosin një botë në vete, një epokë që në Evropë dhe përtej oqeanit kishte përfunduar kohë më parë.
Këta njerëz shpalosin atë që Evropa e kishte fshehur dhe mohuar për dekada dhe Shqipëria ishte bërë pre e shumë tryezave të rrumbullakëta në kontinentin e vjetër.
“Sikur të udhëtoja në kohë, do të doja shumë të kisha qenë një shqiptare e Malësisë së Shqipërisë në këto vite. Do të kisha pasur fatin të jem pjesë e një populli të varfër nga jetesa dhe ekonomia por të pasur shpirtërisht”, shprehet Rose në një nga rrëfimet e saj.
Ky libër dhe kjo ekspeditë e një gruaje, shkrimtare, gazetare, Miss Lejn i tregon botës se si kanë qenë në të vërtetë shqiptarët, njerëz bujar, mikpritës të dashur dhe me një dashuri të madhe për token, traditat dhe shkollimin, dëshira e madhe për t’u arsimuar, sa herë përmendej shkolla vërehej menjëherë një entuziazëm në sytë e tyre, dëshira e tyre për të mësuar dhe shkruar ishte e madhe edhe pse kushtet në të cilën jetonin ishin të mjerueshme… kishin mendje fisnike. Mysafirët ishin të respektuar, ndërsa gjakmarrja mbizotëronte, ishte ligji i vetëm në Malësi, armikun e kishin afër, duhej të mbroheshin disi, edhe pse ligji i Kanunit ishte vetë jeta për ta.
Këto janë vetëm disa nga tregimet që shkrimtarja amerikane ja rrëfen botës për një popull që ndoshta pak njihej atë botë. / KultPlus.com
Krijimtaria muzikore e Ardijan Rrustës nuk është e gjerë, por më pak këngë ai ka arritur të lërë gjurmë në muzikën shqiptare, shkruan KultPlus.
I njohur sidomos për këngët “Jam ai lyps, s’jam ai mbret” dhe “Falem”, Rrusta vazhdon të dëgjohet me shumë nostalgji.
Ardijan Rusta ka lindur në vitin 1962 në Pejë. Ndërsa shkollën e mesme e ka përfunduar në gjimnazin “Bedri Pejani” në Pejë.
KultPlus sot po ju sjell këngën e pavdekshme të Rrustës, “Jam ai lypës s’jam ai mbret” me qëllimin e vetëm që të kujtojmë këtë këngëtarë dhe të sjell para publikut një këngë nostalgjike.
Ky është teksti i plotë i këngës:
Thonë lindja është vetëm gënjim dhe se vdekja është fillim thonë sexi është krim dhe jeta trillim e dashurija mashtrim
Në pranverë ne u njoftuam Gjatë tërë verës ne nuk u pamë në vjeshtë u afruam dhe u bashkuam dhe në dimër u ndamë
Jam ai lyps s’jam ai mbret jam ai që Dashuri pret çdo stinë e çdo vjet për ditë e për net jam ai që emrin tënd thërret e sot unë pijë, dehem e nisem e kthehem kujtimet përditë më trazojnë sot përkulem e ngritëm e falem e shitem, e shumëherë më huazojnë Kënga që unë këndoj lus Zotin ty mos të lëndojnë unë u linda për ty ti u linde për mu pa ty nuk muj me jetu
Në vehte fëmis i buron Këngë e re që në mua gufon Lulet lulëzojnë e zogjët fluturojnë Së bashku me mua këndojnë
Ref: Jam ai lyps s’jam ai mbret Jam ai që dashuri pret çdo stinë e çdo vjet për ditë e për net jam ai që emrin tënd thërret e sot unë pijë e dehem e nisem e kthehem kujtimet përditë më trazojnë sot përkulem e ngritëm e falem e shitem, e shumëherë më huazojnë Kënga që unë këndoj lus Zotin ty mos të lëndojnë unë u linda për ty ti u linde për mu pa ty nuk muj me jetu. / KultPlus.com
Si një prej elementëve të përfshirë në kandidaturën e Motit të Madh, riteve dhe trashëgimisë arbëreshe për në UNESCO, përshkruhet edhe kulaçi arbëresh.
Por, çfarë e karakterizon këtë gatim tipik?
Cugliaccio (në arbërisht, kulaç) është një ëmbëlsirë tipike e traditës arbëreshe të San Costantino Albanese. Që nga shekulli i 16-të, përgatitja e kësaj buke ka qenë e lidhur me dasma dhe festat e Pashkëve, ndaj karakterizohet nga një simbolikë e fortë fetare, duke ruajtur e përcjellë kulturën arbëreshe.
E pasur me vezë, ajo përgatitet me përbërës të thjeshtë (miell gruri i butë, bollgur i bluar, vaj, sallo, maja natyrore, maja birre dhe kopër e egër), për të përmirësuar jetën dhe Ringjalljen, duke kujtuar shpërndarjen tradicionale të vezëve të ziera e të ngjyrosura, gjatë së Dielës së Pashkëve.
Në mesjetë, në fakt, ndaloheshin vezët, si ushqim me origjinë shtazore, gjatë kërkesave shumë të rrepta të agjërimit të Kreshmës. Vezët e pulës squkë në ato gjashtë javë, duhej të hidheshin shpejt, kështu që ato u bekuan në kishë gjatë meshës të së Dielës së Pashkëve dhe më pas, u dhuruan, të konfirmuara, për miqtë dhe të afërmit, si një dëshirë për pjellori.
Me rastin e dasmave, kulaçi përgatitet dhe paketohet nga të afërmit e dhëndrit, të enjten para dasmës, që në San Costantino Albanese drejtohet me ritin greko-bizantin. Në këtë rast, gatimi ka një brumë në formë rrethi, me një ndërthurje që formon katër krahë, si për të simbolizuar pazgjidhshmërinë e martesës.
Sipërfaqja e kulaçit, zbukurohet me simbole të bëra me brumë: një fole, dy zogj dhe dy gjarpërinj. Foleja, në qendër të ëmbëlsirës, përfaqëson familjen e re dhe shtëpinë. Vezët në të, janë gjithmonë të çuditshme, si shenjë e fatit të mirë dhe pjellorisë. Zogjtë, fillimisht përfaqësojnë vjehrrat; nga ana tjetër, gjarpërinjtë përshkruajnë bashkëshortët, të cilët, me keqardhje shikojnë prindrit që i lënë. Më vonë, zogjtë shndërrohen në çift të ri dhe gjarpërinjtë, përfaqësojnë anën negative.
Sipas traditës, duhet të përgatiten dy “cugliaccio-kulaçë” për secilën ceremoni, një i zbukuruar dhe tjetri i thjeshtë. Ai i thjeshti vihej nën tjetrin, meqenëse gjatë meshës, kulaçi i zbukurtiar ofrohej nga prifti, pasi ishte lagur me verë dhe i jepej fillimisht nuses dhe më pas dhëndrit, si shenjë e përkatësisë së ndërsjellë.
Gërshetat e kulaçit
Në rastine gatimit të kulaçit, siç e shohim, nuk është thjesht një recetë kuzhine, por një simbolike dhe përfaqësim i botës arbëreshe, që tregon një histori dhe shënon një ndryshim. Ky rit ka të bëjë me ndryshimin që, me kremtimin e martesës, do të ndodhë brenda bashkësisë së vogël, fqinjësisë, familjeve të përfshira dhe veçanërisht, në jetën e bashkëshortëve.
Por, mbi të gjitha “cugliaccio-kulaçi” është simbolika e ndryshimit të madh, në jetën e çiftit të ri. /konica/ KultPlus.com
Ksamili është një nga vendet më befasuese që kam vizituar në Ballkan, shtëpia e ushqimeve të shijshme të një deti shumëngjyrësh dhe ishujve të bukur, kështu shkruan për faqen e njohur turistike MagnificientWorld fotografja dhe blogerja e njohur e udhëtimeve, Julia Berkuta.
”E kam vizituar Ksamilin në dy raste tani dhe e rekomandoj atë për këdo që udhëton në Shqipëri dhe në këtë udhëzues destinacioni, dua t’ju tregoj përvojat e mia në Ksamil, si edhe t’ju ofroj gjërat më të mira për të bërë gjatë vizitës suaj”, vazhdon ajo.
Dy udhëtime të mrekullueshme në Shqipëri
Hera e parë që vizitova Shqipërinë ishte në vitin 2018 dhe ishte një udhëtim spontan.
Hera e dytë ishte në vitin 2020, me bashkëshortin, sepse dëshiroja t’i tregoja vendet që kisha parë.
Në vizitën time të parë në Shqipëri, erdha për disa ditë për të zbuluar dy pika të bukura, Ksamilin dhe Dhërmiun. Në vizitën e dytë, kisha më shumë kohë, me pesë ditë në Ksamil dhe tri ditë në Dhërmi.
Të dyja këto udhëtime ishin thjesht fantastike dhe nuk mund ta rekomandoj mjaftueshëm Ksamilin!
Vizitoni plazhet e bukura të Ksamilit
Ksamili është një fshat mjaft i vogël dhe tërheqja kryesore është deti. Kështu që gjëja e parë që mund të bëni është të vizitoni plazhet e shumta që ai ofron. Plazhet e mia të preferuara ishin Stela, Bora Bora dhe Lori, por mund të merrni, gjithashtu, me qira një makinë dhe të zbuloni më shumë plazhe aty pranë, si Plazhin e Pulëbardhës, Plazhin e Krorezës dhe Shpellën e Pëllumbave.
Shikoni perëndimin e diellit nga manastiri i shën Gjergjit
Ky manastir është një manastir antik ortodoks, që gjendet në gjysmë të rrugës midis Ksamilit dhe Sarandës. Nëse merrni me qira një makinë, mund të shkoni në manastir dhe të shihni një perëndim të diellit madhështor.
Vizitoni lagunën e kripur të liqenit të Butrintit
Në anën tjetër të Ksamilit është liqeni i Butrintit, një lagunë e bukur me ujë të kripur, e rrethuar nga kodra të dendura të pyllëzuara, një bregdet shkëmbor dhe këneta me ujë të ëmbël.
Zbuloni historinë e Parkut Kombëtar të Butrintit
Parku Kombëtar i Butrintit është një domosdoshmëri për t’u parë, nëse keni kohë dhe jeni të interesuar për natyrën dhe historinë.
Ky park prej 9 400 hektarësh është shtëpia e liqeneve me ujëra të ëmbla, peizazheve kodrinore dhe shumë thesareve të tjera natyrore.
Atje ka specie të panumërta bimësh dhe kafshësh për të zbuluar, si edhe ishujt e Ksamilit dhe vende të tjera arkeologjike historikisht të rëndësishme, që datojnë me shekuj, disa prej të cilave janë shpallur Vende të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.
Eksploroni shpellën magjepsëse të Kreshmoit
Udhëtimi nga Ksamili në shpellën e Kreshmoit zgjat më pak se një orë dhe ia vlen, sidomos për ata që e duan arkeologjinë.
Është një nga shpellat më të vjetra të banuara në Europë, që arkeologët besojnë se është 20 000-vjeçare.
Kaloni një ose dy ditë në Sarandë
Saranda është një qytet afër Ksamilit, ku mund të pushoni në plazhe, të shikoni perëndimin e diellit nga Kalaja e Lëkursit, të vizitoni manastirin e 40 Shenjtorëve dhe të shijoni ushqimin dhe pijet lokale në shumë kafene dhe restorante fantastike.
Mrekullohuni me ujërat e “Syrit të kaltër”
Syri i Kaltër është një burim natyror pranë fshatit Muzine. Ky burim është i famshëm për ujërat e tij të pastër blu, nga merr edhe emrin “Syri i kaltër”.
Thellësia e burimit besohet të jetë më shumë se 50 metra.
Një vend magjepsës për të vizituar pasdite, në udhëtimet tuaja nëpër Shqipërinë e Jugut.
Vizitoni qytetin e UNESCO-s, Gjirokastrën
Gjirokastra është një qytet i UNESCO-s dhe ndodhet një orë e gjysmë larg Ksamilit. Qyteti i Vjetër është i njohur për shtëpitë e tij prej guri dhe arkitekturën.
Ky destinacion është, gjithashtu, shtëpia e një prej kështjellave më të pabesueshme në Shqipëri, në të cilën mund të kaloni orë të tëra duke eksploruar dhe mësuar mbi historinë.
Bëni një udhëtim të shkurtër me anije në Korfuz
Nga Saranda është e mundur të bëni një udhëtim të shkurtër me anije në ishullin e bukur të Korfuzit./atsh/ KultPlus.com
Piktori Edvard Munch në mënyrë misterioze kishte bërë një mbishkrim në pikturën e tij “The Scream” (“Britma”), sipas skanerit. Një fjali e shkurtër e shkruar në pikturën më të njohur ka shkaktuar hamendje në botën e artit.
Fjalët, “Mund të pikturohej vetëm nga një i çmendur”, janë gdhendur me laps në këndin e sipërm të anës së majtë.
Tani, testimet e reja që janë bërë nga Muzeu Nacional në Norvegji kanë konfirmuar që ai mbishkrim ishte bërë nga vetë piktori.
Piktura origjinale e shfaqur për herë të parë në qytetin e lindjes së Munch në Oslo në vitin 1893, është bërë një shprehje radikale dhe e përhershme e ankthit njerëzor. Ndikimi i saj shtrihet që nga filmat e Hollywood Scream deri te emojat e ditës së sotme, shkruan BBC, transmeton KultPlus.
Për veprën e artit është duke u biseduar nëse do shfaqet në muzeun e ri, i cili do hapet në kryeqytetin e Norvegjisë vitin e ardhshëm.
Kritikët e artit kanë vënë në pikëpyetje nëse mbishkrimi është si një akt vandalizmi i bërë nga dikush tjetër, ose i shkruar nga vetë Munch për të cilin është ditur që ka pasur probleme me shëndetin mendor gjatë gjithë jetës së tij.
Muzeu erdhi në përfundim që mbishkrimi ishte shkruar nga Munch pasi që kanë përdorur teknologjinë për të analizuar dorëshkrimet e tij dhe për ti krahasuar me ditarin dhe letrat e tij.
“Mbishkrimi është i Munch pa asnjë dyshim,” ka thënë Mai Britt Guleng nga muzeu.
“Vetë shkrimi i dorës, si dhe ngjarjet që ndodhën në 1895, kur Munch tregoi pikturën në Norvegji për herë të parë, të gjitha tregojnë në të njëjtin drejtim.”
Në vitin 1994, ‘Britma’ u vodh nga muzeu i arteve në Norvegjez. Ajo u rikuperua në një operacion të fshehtë nga detektivët britanikë. / KultPlus.com
93-vjeçarja, Nëna Tole, është një grua nga Tuzi i Malit të Zi e që tashmë njihet se e vetmja që akoma mban gjallë trashëgiminë kulturore të shqiptarëve përmes punimit të xhubletës, përcjell KultPlus.
Në një intervistë për Klan Tv, të realizuar nga Alma Çupi në Prill të vitit 2019, Nëna Tole tregon për kohën kur ka filluar të qëndisë xhubleta, për dallimin mes atyre që ka qëndisur në fillet e saj dhe për ato që i qëndisë tash. Ndërkaq, një fakt tejet interesant për të, është se pavarësisht moshës ajo akoma punon pa syze.
93-vjeçarja e cila ka mbetur ura lidhëse mes të shkuarës e të tashmes e vetmja grua malësore që vijoi me punimin e kësaj veshjeje që ka një histori 4000 vjeçare, duke shpëtuar shumë xhubleta nga shkatërrimi, pasi i merrte ato dhe i restauronte.
Më poshtë, mund të shihni intervistën e plotë të kësaj gruaje që lirisht mund të konsiderohet një heroinë e trashëgimisë kulturore. / KultPlus.com
Presidenti i SHBA-së, Joe Biden, do të nderojë 500 mijë jetë të humbura nga COVID-19 me një moment heshtjeje dhe ceremoni ndriçimi qirinjsh në Shtëpinë e Bardhë.
SHBA-të pritet ta kalojnë këtë moment të zymtë gjatë ditës së sotme, pak më shumë se një vit që pas vdekjes së parë në vend.
Shtëpia e Bardhë ka thënë se Bideni do të marrë pjesë bashkë me zonjën e Parë, Jill Biden, zëvendës-presidentin Kamala Harris dhe burrin e saj, Doug Emhoff, në momentin e heshtjes dhe ceremonisë së ndriçimit.
Shetetet e Bashkuara të Amerikës kanë pasur më shumë se 28.1 milionë raste positive me COVID-19 që nga fillimi i pandemisë. / KultPlus.com
Një numër i madh destinacionesh në botë kanë tërhequr shpesh vëmendjen e turistëve, për banorët e tyre jetëgjatë dhe sekretin e të jetuarit shëndetshëm.
I tillë është dhe Azerbajxhani Jugor, shtëpia e tri rajoneve; Lankaran, Nagorno-Karabak dhe Lerik që vlerësohen të jenë vendet me përqendrimin më të lartë të 100-vjeçarëve, në Kaukazin jugor.
Lerik, një rajon pranë kufirit iranian, në malet Talysh, njihet veç të tjerash dhe për një muze tepër të veçantë, të njohur si “Muzeu i jetëgjatësisë”. I ndërtuar më 1991, muzeu mban më shumë se 2000 ekspozita që dokumentojnë jetën dhe kujtimet e banorëve më të vjetër të rajonit, kryesisht përmes fotografive, që datojnë që nga vitet 1930, si dhe objekteve personale që ata kanë mbajtur.
Një histori interesante, e dokumentuar në muze, është ajo e një bariu, Shirali Muslumov, që supozohet se jetoi deri në 168 vjet. Në pasaportën e tij, shkruhet se ai ka lindur më 1805 dhe ka vdekur më 1973. Nëse kjo është e vërtetë, kjo do ta bënte atë personin më të vjetër që ka jetuar ndonjëherë. Në muze ruhet dhe një kartolinë që udhëheqësi komunist vietnamez, Ho Chi Minh, i dërgoi Muslumov, duke e përshëndetur me përkëdheljen, “I dashur Babagjysh!”.
Ky gjen i jetëgjatësisë duket se trashëgohet edhe në familje. Vajza e tij 95-vjeçare, Halima Qambarova, thotë për CNN Travel, se ajo mund të mos jetojë deri në 168 vjeç, si babai i saj, por të paktën shpreson të jetojë deri në moshën 150 vjeç, si gjyshi i saj, ose 130, si tezja e saj. Qambarova e cila ruan dhe flet një dialekt të folur nga vetëm 200 000 njerëz, thotë duke qeshur se ndihet vetëm 15 vjeç.
“Sekreti i jetës së gjatë është ushqimi i mirë, mineralet në ujin e burimit, barishtet dhe çajrat që ne konsumojmë për të parandaluar sëmundjet”, shprehen banorët e Lerik. Ata këmbëngulin se kurrë nuk kanë marrë ndonjë ilaç. Gjithashtu, konsumimi i mishit, produkteve të qumështit, por mbi të gjitha ajri i pastër i maleve të larta të Talysh janë faktorë që, sipas tyre, i kanë bërë ata banorët më jetëgjatë të Kaukazit.
“Qetësia e mendjes është pjesë e sekretit të tyre”, thuhet në një udhëzues në muze. “Ata qëndrojnë larg stresit, duke jetuar pa shumë planifikim ose shqetësim për të ardhmen.”
Megjithatë, vitet e fundit ka një rënie të numrit të banorëve mbi 100 vjeç, dhe sot të tillë janë vetëm 11 persona, në një popullsi lokale prej 83 800 banorësh. Studimet dhe vetë banorët fajësojnë për këtë, lëvizjet drejt qyteteve si dhe ndryshimet në mjedis. /gazetaeexpress/ KultPlus.com
Si monument i rëndësishëm kulturor, Kalaja e Elbasanit identifikohet vetëm me një pjesë të murit rrethues dhe disa objekte të tjera që i kanë përballuar kohës. Struktura e saj e dikurshme ka ndryshuar shumë, shkaku i ndërtimeve të reja në atë pjesë.
Por, Qeveria shqiptare e sheh pjesën e mbetur të objektit si potencial zhvillimi edhe për ekonominë e qytetit të Shqipërisë Qendrore.
“Sot ne kemi faktet, nuk është çështja më e një faze embrionale e disa projekteve, që një pjesë e madhe e atyre që kanë privilegjin të komunikojnë me njerëzit përmes mediave e konsideronin thjesht një zbukurim, fasadë, sipërfaqësore. Sot kemi faktet që këto ndërhyrje janë mirëfilli me impakt ekonomik”, ka thënë kryeministri Edi Rama gjatë një takimi me qytetarët e asaj zone në kuadër të bisedimeve që po mban si parapërgatitje për zgjedhjet parlamentare të muajit prill, transmeton KultPlus.
Sipas Ramës, të ndërhysh në zonat e trashëgimisë kulturore me potencial turistik për të ndërtuar shëtitore, për të ndërtuar hapësira urbane të kualifikuara bukur, do të thotë të bësh ekonomi.
“Këtë e tregojnë shifrat në të gjitha këto hapësira. Shembulli më konkret është ai i pazarit të vjetër të Korçës. Sa të ardhura dhe sa biznes bënte në të shkuarën dhe sa është impakti kësaj hapësire sot, përtej sa e ka rritur turizmin kjo zonë”, ka thënë ai. Sipas Ramës, ka shumë njerëz që nisen drejt Korçës për të shkuar drejt pazarit të Korçës për të kaluar atje një kohë të caktuar. “Kalaja e Elbasanit është një aset i jashtëzakonshëm në këtë drejtim”, ka thënë Rama.
Sipas tij, Kalaja është absolutisht një aset me potencial ekonomik të jashtëzakonshëm. Ka thënë se rilindja e Kalasë në një frymë dhe formë tjetër, duke ruajtur hiret e saj që janë trashëguar ndër shekuj dhe vënia në dispozicion e Kalasë në të gjithë makinerinë e zhvillimit ekonomik të qytetit, është çështje që askush nuk duhet dhe s’mund ta diskutojë. “A do të ishte e mundur kjo bisedë, kur ndërkohë makthi i Elbasanit ishin plehrat e qytetit. A do të bënte sens të merreshim me këtë, pa stabilizuar tjetrën, përpara se të shëronim një plagë të hapur në mes të qytetit. Unë mendoj që jo, sepse sado që Kalaja do të tërhiqte, mali me plehra dhe ndotja do të shtynin pas. Tani është koha ideale për të çuar përpara këtë projekt”, ka thënë ai.
Gjatë bisedës ai ka thënë se nuk do të mungojë mbështetja, por jo vetëm kaq. “Jam brenda këtij projekti dhe jam për ta çuar përpara këtë projekt. Elbasani e ka një magnet të jashtëzakonshëm kalanë për turizmin, por nuk është në funksion. Kur të vihet në funksion fluksi i turistëve, do të jetë me patjetër dhe kjo do të jetë sfida e radhës, përballimi i fluksit të qytetarëve”, ka thënë ai.
Kalaja ndodhet në qendër të qytetit të Elbasanit dhe dikur ka qenë kështjellë ushtarake. Përmes saj kalonte rruga “Egnatia”. Brenda saj ndodhen edhe shumë objekte të tjera historike dhe kulturore, si Kulla e sahatit e hamami i vjetër bashkë me një xhami dhe një kishë.
Folegj: “Jam brenda këtij projekti dhe jam për ta çuar përpara këtë projekt. Elbasani e ka një magnet të jashtëzakonshëm kalanë për turizmin, por nuk është në funksion. Kur të vihet në funksion fluksi i turistëve, do të jetë me patjetër dhe kjo do të jetë sfida e radhës, përballimi i fluksit të qytetarëve”, ka thënë kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, gjatë një vizite në Elbasan. / KultPlus.com
Këshilli i Bashkisë së Stokholmit në Seudi, vendi që pret ceremoni të mëdha, përfshirë dhe ato të ndarjes së çmimeve Nobel, është transformuar.
Gjatë pandemisë ka marrë një rol të ri, duke u kthyer në një qendër vaksinimi. Charlotta Zacharias është doktoreshë dhe po ndihmon në organizim.
“Jemi shumë me fat që kemi këtë vend për të kryer vaksinimin, është hapësirë e madhe dhe mund të vijnë shumë njerëz. Kjo është historike”, thotë ajo.
Ndër të parët që po vaksinohen janë vetë stafi mjekësor. Një prej tyre e përshkruan vaksinimin në atë ndërtesë si një emocion të veçantë.
“Të vaksinohesh në City Hall ishte shumë e bukur, me tavanet e larta, e ajrosur dhe e këndshme. Kurrë nuk kam qenë këtu,” tha Anneli Ljungqvist. / KultPlus.com
Sot në Kosovë janë regjistruar 398 raste të reja me COVID-19, që është numri më i madh i rasteve të raportuara brenda 24-orëve që nga fillimi i vitit.
Instituti Kombëtarë i Shëndetësisë Publike (IKSHPK), ka vlerësuar se numri i rasteve pozitive dhe vdekjeve nga COVID-19 vazhdon të jetë i lartë dhe brengosës si pasojë e drejtëpërdrejtë e neglizhimit të masave, ndërsa përsërit thirrjen për zbatimin e të gjitha masave të përgjithshme dhe specifike për mbrojtjen nga pandemia COVID-19.
IKSHPK-ja ka rekomanduar qytetarët që të qëndrojnë në shtëpi, dhe dalja të jetë vetëm për nevoja të domosdoshme.
Njoftimi i plotë nga IKSHPK-ja:
Të nderuar qytetarë!
Duke pasur parasysh vlerësimin dinamik dhe në kohë reale të situatës epidemiologjike me COVID -19, sot janë raportuar 398 raste pozitive, që paraqet numrin më të madh të rasteve pozitive këtë vit.
Numri i rasteve pozitive dhe vdekjeve nga COVID-19 vazhdon të jetë i lartë dhe brengosës si pasojë e drejtëpërdrejtë e neglizhimit të masave.
Mjekët të stërngarkuar në spitale po luftojnë kundër këtij virusi tinëzar e shkatërrimtar me tërë fuqinë e tyre profesionale e njerëzore.
IKSHPK përsërit thirrjen për zbatimin e të gjitha masave të përgjithshme dhe specifike për mbrojtjen nga pandemia COVID-19.
Masat parandaluese janë të njejta me aksent të veçantë se personat pozitiv duhet të qëndrojnë në shtëpi për të parandaluar përhapjen në familje dhe në komunitet. Me zvogëlimin e kontakteve, do ta bëjmë të mundur ndërprerjen e përhapjes së infeksionit.
Andaj rekomandojmë edhe një herë:Të qëndrohet në shtëpi, dhe dalja të jetë vetëm për nevoja të domosdoshme;
Ndalimi rigoroz i takimeve me njerëz me të cilët nuk jetoni në bashkësi, pos për qëllime specifike;
Ndalimi rigoroz i tubimeve;
Respektimi rigoroz i masave kufizuese në aktivitetet publike;
Kufizimi i punës për veprimtaritë jo-esenciale dhe vend-ngjarjet duke redukuar edhe kohën e punës gjatë ditës.
IKSHPK vlerëson se këto masa mund të ndërprejnë rritjen e numrit të rasteve, të parandalojnë mbingarkesën e hospitalizimeve dhe të parandalojnë rritjen e numrit të vdekjeve.
IKSHPK apelon tek të gjithë qytetarët, institucionet dhe organizatat publike dhe private, për respektimin dhe ndërmarrjen e të gjitha masave të nevojshme për parandalimin, menaxhimin dhe kontrollin e infeksionit COVID-19, duke marrë parasysh dispozitat e Ligjit për parandalimin dhe luftimin e pandemisë COVID-19, dhe vendimet në fuqi mbi masat dhe obligimet e institucioneve për zbatimin e masave të përgjithshme dhe specifike për mbrojtjen nga pandemia COVID-19.
Në veçanti, bëjmë thirrje për zbatimin e rekomandimeve dhe respektimin e masave kufizuese për aktivitetet publike, përkatësisht kufizimeve për grumbullimin e qytetarëve dhe tubimeve publike.
Grumbullimi i qytetarëve pa maska dhe pa mbajtje të distancës shton rrezikun e përhapjes së infeksionit përderisa virusi SARS-COV-2 është prezent në mesin tonë.
Apelojmë tek institucionet përgjegjëse, përkatësisht Policia e Kosovës dhe inspektoratet përgjegjëse që të mbikëqyrin me përpikëri dhe të ndërmarrin të gjitha veprimet e nevojshme për zbatimin e masave dhe vendimeve të tjera në fuqi në zbatim të Ligjit për parandalimin dhe luftimin e pandemisë COVID-19 në Republikën e Kosovës.
Qytetarë të nderuar,
Ju lutemi për kujdes të shtuar!
Që të shmangni shkaqet dhe pasojat e infeksionit:
Respektoni masat kufizuese për grumbullimet dhe tubimet publike!
Mbuloni gojën dhe hundën me maskë!
Mbani higjienën!
Respektoni distancën!
Mbani në mend:
FYTYRA E MBULUAR ME MASKË! DUART E PASTRA! DISTANCA DHE HAPËSIRA E BOLLSHME!
Mbuloni gojën dhe hundën me maskë! Mbani higjienën!
Kosova nuk ka det për turizëm veror, por malet që gjithnjë e më shumë po ringjallin turizmin dimëror. Një prej këtyre destinacioneve shqiptare është edhe Prevallë, shumë afër Prizrenit.
E ndodhur vetëm 28 km nga Prizreni dhe 12 km nga Brezovica, një tjetër atraksion turistik i Kosovës, është një fshat unik atraktiv, ka një pistë skijimi por mbi të gjitha ndodhet në malet e bukura të Sharrit.
Fshati kufizohet me një pyll të madh. Gjatë verës, është një destinacion i përshtatshëm për rekreacion dhe pushim, ndërsa gjatë dimrit për sportet dimërore sezonale. Ajo shtrihet 1800 m mbi nivelin e detit. Prevalla ndodhet në jug të Kosovës në Malet e Sharrit, në rrugën e cila shkon nga Prizreni nëpërmjet Prevallës në drejtim të Shtërpcës. Prevalla është pjesë e Parkut Kombëtar Malet e Sharrit.
Turistët e vizitojnë fshatin e shtrirë mes maleve me makinat e tyre, por edhe me agjenci turistike, ku qëndrojnë një ditë ose dy ditë. Madje së fundmi Prevallë rekomandohet dhe për turizëm shëndetësor pasi terreni, peizazhet e mrekullueshme dhe ajri i freskët mes pishave, i cili thuhet se është shërues, e bëjnë një prej zonave më të jashtëzakonshme për hiking dhe ecje./ KultPlus.com
Filmat që paraqesin katastrofa natyrore kanë treguar se Hollywoodi mendon se mund të jetë e vërtetë një gjë e tillë nëse polet e Tokës do të rrëshqisnin papritmas. Kjo po del të jetë shumë e mundshme.
Ne nuk dimë ende nëse kjo do të ndikonte në jetën e përditshme mirëpo shkencëtarët po kërkojnë prova për lëvizjet polare të së kaluarës, në mënyrë që të marrin një ide më të mirë në atë se çka na pret.
Studimi i fundit i botuar në Science ka ofruar disa informacione të dobishme falë një peme shumë të vjetër. Pema, e cila ishte ende në rritje kur ndodhi rrokullisja e fundit e polet magnetik rreth 42.000 vjet më parë, lë të kuptohet për ndryshime dramatike dhe ndoshta katastrofike që ndodhën në atmosferë dhe në sipërfaqe të planetit.
Shkencëtarët kishin përdorur këtë pemë, e cila ishte e vdekur prej kohësh mirëpo e ruajtur mirë, për ta kuptuar shtrirjen masive të historisë së Tokës. Duke studiuar rrathët e pemës, shkencëtarët morën detaje të thella prej afërsisht 1.700 vjetësh. Analiza e kryer me këto rrathë thotë se koha e shkuar ishte tejet sfiduese për çdo gjallesë në Tokë.
Ekipi i shkencëtarëve që ishte angazhuar në këtë studim u mor ekskluzivisht me shenjat e karbonit në njollat e pemës. Lloji i karbonit që shkencëtarët po e kërkonin krijohet kur rrezet kozmike janë në gjendje të godasin atmosferën e Tokës. Kur fusha magnetike e Tokës është e fortë, siç është sot e kësaj dite, sasia e karbonit e gjeneruar nga ky bashkëveprim është relativisht i ulët, mirëpo lë hapësirë kur fusha magnetike dobësohet dhe lejon që të depërtojnë më shumë rreze kozmike.
Ky lloj i veçantë i karbonit në rrathët e pemës thuhet se ishte prodhuar gjatë rrokullisjes polare, duke e lidhur drejtpërdrejt me një ndryshim dramatik të fuqisë së fushës magnetike të Tokës.
“Ky studim paraqet një rritje të konsiderueshme të përmbajtjes së karbonit-14 të atmosferës që kulmon gjatë periudhës së dobësimit të forcës së fushës magnetike, duke i paraprirë kalimit të polaritetit”, kanë shpjeguar shkencëtarët.
Bazuar në këto gjetje, studiuesit tutje kanë përmendur mundësinë e zhdukjes së shumë specieve në Tokë. Kjo vjen si pasojë e rrezatimit ultraviolet në Tokë, si rezultat i fushës së dobësuar magnetike dhe dëmtimit të shtresës së ozonit.
“Ne ende nuk kemi asnjë mënyrë për të ditur kur ose pse polet magnetike rrëshqasin, por sa herë që kjo do të ndodhë përsëri, mund të kemi një kohë të vështirë”, thuhet në këtë studim./ KultPlus.com
Të dielën është shënuar dita ndërkombëtare e gjuhës amtare.
Sipas profesorit Bardh Rugova, kjo datë e gjen gjuhën shqipe me rrezikun e zhdukjes së disa varieteteve të saj.
Ai e sheh si normale përdorimin e disa fjalëve të huaja.
Por, ndryshe mendon profesori i letërsisë Agim Vinca, i cili thotë se pas luftës së fundit, gjuha standarde shqipe është bastarduar./klankosova/ KultPlus.com
Disa dhjetëra persona, u mblodhën anë një liqeni të ngrirë në lindje të Polonisë këtë fundjavë për të ndërtuar 100 njerëz prej dëbore në kuadër të nismës për të mbledhur para për një vogëlush të sëmurë.
Organizatorët për mbledhjen e fondeve në një fshat rural të Korycin, shpresojnë që të ndihmojnë në trajtimin mjekësor për t’i shpëtuar jetën Bartek Bojarzyński, i cili ka një problem serioz në zemër.
I vogli Bartek ka nevojë për një ndërhyrje kirurgjikale që mund të realizohet vetëm në një spital në SHBA dhe mbështetësit shpresojnë që grumbullojnë mbi 150 mijë euro në mënyrë që operacioni të kryhet më 2 prill.
Nëna e djalit 21-muajsh, Marzena Bojarzynska thotë se ka ndjerë “emocione të mëdha” duke parë aq shumë njerëz që po ndërtonin njerëz prej dëbore./ KultPlus.com
