Muaj: Gusht 2021

‘Bolero në vilën e pleqve’ premierë në Prifest, një histori e pazakontë e dashurisë së brishtë

Posted on by Kult Plus

Era Berisha

I bazuar në romanin e shkrimtarit të njohur Fatos Kongoli, filmi artistik me metrazh të gjatë “Bolero në vilën e pleqve” të enjten mbrëma para publikut kosovar rrëfeu historinë e dy pleqve dhe një punëtore shtëpie, jetët e së cilëve ngërthehen në njëra-tjetrën në botën e mbyllur të një vile ku gracka e panjohur qëndron pezull në ajër dhe kriza ekzistenciale fut rrënjët në themelet e saj deri në një shpërthim të shpirtit, shkruan KultPlus.

Pak minuta para se ora të shënonte 18:30, ishin të pranishmit që ngadalë po hynin në sallën e Teatrit Kombëtar duke zënë vendin e tyre para ekranit të madh të paraqitur në skenë. E koha që ky film i shumëpritur nga të pasionuarit e letërsisë dhe jo vetëm, të niste, më në fund erdhi. Ndërsa, e vetmja dritë e pranishme nga ekrani do të ishte shoqëruesi i natës së mbështjellur në strehën e errësirës përgjatë 1 orë e 38 minutave.

E para ndjesi me të cilën shikuesi papritmas rrëmbehet, është ajo e lumturisë së pakujdesshme dhe dashurisë të dëlirë e krejtësisht të vërtetë që shfaqet përmes një kujtimi diku larg zhurmës së qytetit por shumë afër detit. E pikërisht ngjyrat e shurdhëta të këtij kujtimi që zgjati për disa sekonda para ekranit nën meloditë shqipe, u përmbysën kur personazhi i Irenës zgjohet nga gjumi e i kthehet realitetit të ngrysur. Trishtimi i errët në sytë e saj kur shikon veten në pasqyrë e shtyn atë që ta pështyjë veten me një evokim të madh e ndoshta duke dëshiruar që ajo pështymë t’ia largojë përjetimet të cilat flakëronin zemrën e saj si ndezje e një rakete të mbushur me kujtime të padëshiruara.

Irena, një vajzë me sy të kaltër si qielli i trazuar me pendë por me një të kaluar misterioze, vihet në kërkim të një pune të domosdoshme e të dëshiruar në atë periudhë të jetës. Motra e saj, familja e vetme që i ka mbetur gjallë, i ofron ndihmë duke kërkuar një punë të përshtatshme diku larg vendit në të cilën ajo qëndronte. Por, kjo punë e shumëpritur nga Irena do ti qepet asaj si një gjethe vjeshte me anët e së cilës ajo do të përballet çdo ditë tanimë.

Karakteri qendror i filmit i interpretuar nën aktrimin e pakrahasueshëm të aktores Gentiana Ramadanit, takon Nardin, një bos të një firme të fuqishme ndërtimi i cili së bashku me gruan e tij të bukur, Dirina, ia shpjegojnë asaj situatën e prindërve të tij. Dy pleq të cilët kanë nevojë për kujdes të axhendës, orarin e ilaçeve, të ngrënit e ndonjëherë edhe që Irena të jetë një kosh i tejdukshëm i boshatisjeve të mendimeve nga të dy ata.

Skena e radhës vjen si një pushtim i fuqishëm nëpërmjet tingujve që derdheshin nga një interpretim në piano nën lojën mjeshtërore të Irfanit, plaku i cili jeton me gruan e tij, Fridusen e që e cila posedon një qen, lehjet e të cilit gjithmonë shkaktonin frikë, probleme akustike dhe neveritje të vockël brenda humorit të Irfanit. Ndërkohë, vila e tyre dy katesh duket se ka një kufi të padukshme përbrenda, ku kati i parë i përket zonjës Firduse, e kati i dytë zotërisë Irfan, kurse kuzhina në të cilën gjithmonë dalloheshin lulet e diellit dhe jo vetëm, shpaloste para publikut përjetimin e skenave më të bukura pamore të krijuara ndonjëherë.

“Bolero në vilën e pleqve”, paraqet praninë dhe kërcënimin e vdekjes për pleqtë e vilës që duket se iu frikësoheshin trokitjes së saj, ose më saktë, trokitjes së parë dhe goditjes shpirtërore që ajo do të sjell me vete. Ekzistenca njerëzore e tyre në një kontrast me ‘vdekjen e gjallë’ të Irenës, ndërlidhet në atë mënyrë ku ngjarja e filmit krijon bazën e tij jashtëzakonisht të çuditshme me gjendje e situata shpeshherë absurde e herë të tjera tejet befasuese.

Filmi me skenar të Linda Fejzaj dhe regji të Spartak Pecanit, para publikut kosovar plasarit një histori të rrallë dashurie mes Irfanit dhe Firduses, një dashuri unike që del në pah nëpërmjet letërkëmbimeve nga të dy të moshuarit. Interpretimi i roleve të tyre nën aktrimin e mrekullueshëm dhe shumë të ngrohtë të Margarita Xhepës dhe Robert Ndrenikës, ku këmbëngulja e tyre për të plotësuar zbrazëtitë që vinin nga mungesa e madhe e tre fëmijëve të tyre si shkak i punëve të shumta, inati i madh ndaj kohës dinake e armiqësore që fluturonte ditë pas dite si një balonë në ajër dhe nevoja për më shumë vëmendje, shfaqeshin në copëza të cilat burgosnin vëmendjen e shikuesit pas ekranit dhe rrisnin entuziazmin e tyre nga minuta në minutë.

Gjithkush që hyn e del në vilë me shqetësimin për fatin e pleqve që jetojnë në një komoditet dhe luks të plotë, përfshirë këtu shitësen e bezdisshme dhe doktorin e familjes, duket se nuk ia kanë idenë se çfarë ndodh me Irenën, vajza e cila ka një të kaluar të ndërlikuar e të dhimbshme, përveç Afërditës, vajzës së madhe të pleqve, një gjyqtare e rreptë dhe e veshur gjithmonë me të zeza. Ajo përndjek instinktin njerëzor të cilën e ndjeu që në momentin e parë që takoi Irenën në vilë, me ç’rast ngadalë zbulon një nga një të fshehurat e Irenës.

E kryqëzuar mes dhimbjes së të kaluarës dhe urrejtjes ndaj vetes, në një moment ku cigarja shndërrohet në ngushëllim lehtësues, Irenës do i shtohet edhe një makth tjetër. Vizita në varrin e ish të dashurës, Ana Martini, do ti shkaktojë asaj përjetimin e dhunës seksuale nga dy burra të familjes Martini, të cilët gjithmonë kishin vendosur fajin mbi kokën e pafajshme të Irenës. Është pikërisht shpirti i copëtuar i Irenës që shkatërrohet tutje si një lule e vyshkur, ujitja e së cilës do të marrë një kohë të gjatë për të lulëzuar përsëri ose ndoshta fare nuk do të ketë vend për të vringëlluar më.

Skenaristja Linda Fejza dhe regjisori Spartak Pecani kanë krijuar një ekuilibër mjeshtëror mes dialogëve të veçantë dhe paraqitjeve emocionale të personazheve e sidomos atyre vizuale, duke reflektuar kështu historinë e një mjedisi të egër që zhvishet krejtësisht deri në pamëshirë e përfundon në atë momentin ku vajza është qenia më e pambrojtur.

Irena, e konsideruar nga Irfani si një ‘Buster Keaton’ i gjinisë femërore së bashku me dy shpirtrat binjak, atë të Irfanit i cili dikur ishte një pianist i pazëvendësueshëm dhe atë të Firduses e cila dikur ishte një prima balerinë, nxjerrin në pah një marrëdhënie aq të dashur e aq të afërt saqë pavarësisht orientimit seksual të Irenës, kjo marrëdhënie mes tyre rritet akoma më shumë duke u shndërruar në atë të familjare, një marrëdhënie kjo që ka mbushur boshllëkun e brendshëm të Irenës.

Sidoqoftë, shkrepjet më poetike të krijuara ndonjëherë të regjisorit Spartak Pecani, janë skenat e jashtëzakonshme në sekondat e parë të filmit duke tërhequr vëmendjen e publikut pas ngjyrave të zbehta magjepsëse, pjesët e afërta nga interpretimet në piano, skenat e ndryshme të ujitjes së luleve e herë të tjera bisedat mes personazheve nga një këndvështrim fizik jashtë tyre i cili përmes një dritareje fshehurazi fokusohej pingul mbi to, skena nga vila ku tre qirinj të vendosur mbi tavolinë presin ndërhyrjen e dy pleqve, si dhe skena e shfaqjes së perlave në qafë në momentin e përkeqësimit të Firduses.

“Bolero në vilën e pleqve”, ku gjatë gjithë kohës paraqitet marrëdhënia e roleve protagoniste, shoqërohet me tingujt e magjishëm të veprës pianistike “Bolero” nga kompozitori i njohur Joseph-Maurice Ravel, e në veçanti intensiteti i kësaj pjese përrallore thellohet në ndjenjat e të pranishmëve atëherë kur Firdusja vdes duke bërë që fjalët e Irfanit: Iku, të jehojnë mbi rrëqethet e të pranishmëve në sallë.

Ndërkohë, një muaj kalojnë e interpretimi i aktorit Robert Ndrenika teksa ai pëshpërit fjalitë si: ‘Përse nuk dërmon një shenjë’, ‘Ç’t’i bëj mallit që po më mbyt’, ‘Dashuria është private, është intime’, ‘Dashuria nuk i besohet tjetër kujt’, ‘Pse vetëm kujtimet do më mbesin?’, ‘Do të të pres të ritakohemi’, dhe ‘A thua të ketë diell atje?’ në pragun e vdekjes së tij, tingëllojnë si një poezi e cila nuk është shkruar akoma e që e njëjta nuk do të mund të shkruhej kurrë, pasi që dashuria e Irfanit dhe Firduses, mbetet ajo dashuri e cila vjen një herë në jetë, një dashuri mbi të cilën as vdekja nuk do të mund të zbriste mbi lëkurën e saj.

Një letërkëmbim i mbushur tërë pasion të zjarrtë mbetet një mënyrë për të mbajtur në jetë dashurinë poetike të tyre por gjurmët e këtyre letrave të bardha gjejnë fundin në formën e hirit teksa ato vallëzojnë në ajër nën nxehtësinë e flakës të vrullshme plot afsh.

E nën meloditë shqipe dhe ngjyrave të ngrohta e të gjalla në ekran, duket se buzëqeshja e rrallë e Irenës ka një formë e vezullimë krejtësisht paqësore duke vulosur kështu fundin e këtij filmi që të bën të rrëmbehesh pas tij dhe dashurohesh pas ngjarjeve me emocione të forta.

Pas shfaqjes së filmit që u shoqërua me qetësinë absolute të të pranishmëve por edhe emocionet e forta të ndjera që pasqyroheshin në sytë e tyre, ishin duartrokitjet e përzemërta të publikut që shtynë ekipin e filmit ‘Bolero në vilën e pleqve’, të dalin në skenën e Teatrit Kombëtar për një fjalë rasti.

“Unë e kam të vështirë të flas.. ta mbush, kështu që ju falënderoj për këto emocione që na dhanë. Shpresoj që ky emocion të jetë ngritur edhe tek ju. Në këto momente e kam të vështirë, andaj do të flasim nesër. Ju falënderoj të gjithëve. Falënderoj Kosovën që më ka mbështetur sepse vërtetë nuk është ndonjë sasi e madhe ekonomike por ka pasur njerëz të shkëlqyer pa përjashtime. Ky është momenti im i parë që shfaq këtë film dhe jam shumë i emocionuar”, thotë Pecani.

Kurse, dje në një konferencë për media për të treguar më shumë rreth rrugëtimit të filmit ‘Bolero në vilën e pleqve’, të pranishëm ishin regjisori Spartak Pecani, skenaristja Linda Fejza, aktorja Gentiana Ramadani dhe producenti Agim Halili.

“Padyshim se kur vepra të jetë një roman, është një vështirësi tjetër. Ka një përvojë por ka edhe një vështirësi. Përvojë është që brenda veprës ka karaktere të spikatura, por nëse ndjek linjën e romanit edhe kur vepra të jetë e plotësuar, personalisht mendoj që është gabim dhe nëse ne do të shkonim sipas këtij romani delikat atëherë do të gabonim”, thotë Pecani.

Sipas tij, filmi është tjetër gjë, prandaj janë bërë disa ndryshime të rëndësishme.

“Janë bërë shumë ndryshime. Ajo që është më e rëndësishme është që në asnjë mënyrë, ai që ka shkruar romanin nuk duhet ta shkruaj skenarin sepse ai e ka përjetuar dhe ka pikat e veta që i pëlqejnë prej të cilave është shumë vështirë të shkëputet. Duhet të jetë një njeri tjetër që edhe ai të ndjejë kënaqësinë e krijimit dhe mendoj se autori është një autor fantastik”, thotë Pecani.

Për Pecanin, besohet se filmi është kryer me kujdes dhe pa prishur idenë dhe vlerat e personazheve.

“Po ia vlen. Ia vlen që filmi të të marrë shumë kohë nga jeta sepse i plotëson gjërat e mëdha të shpirtit tënd”, përfundon ai.

Ndërsa, skenaristja Linda Fejza foli rreth se si çdo njeri është i detyruar të pranojë atë se çfarë shohin ndryshe nga vetja tek të tjerët.

“Ne jemi munduar që të gjithë personazheve, qoftë marrëdhënia mes dy pleqve, qoftë dashurisë delikate mes një qifti që jeton bashkë në një çati dhe qoftë dashuria e veçantë brenda gjinisë, ti japim një vlerë ashtu sikurse donim ne”, thotë Fejza.

Sipas saj, ekzistojnë familje që kanë një dashuri unike të pavdekshme deri në përjetësi, ekziston një dashuri ose martesë që jeton thjesht për premtim dhe ekziston një dashuri brenda gjinisë së njëjtë.

“Ne nuk mund të shtyjmë askënd të mendoj dhe veproj si ne. Ne jemi të detyruar që të pranojmë atë se çfarë shohim ndryshe nga ne. Kështu i japim kohë, vlerë dhe mundësinë që të shpërfaqet çdo lloj dashurie”, përfundon Fejza.

Po ashtu, aktorja Gentiana Ramadani foli rreth mënyrës interesante se si e morri ftesën për të qenë pjesë e këtij filmi.

“Ka qenë interesante përzgjedhja e regjisorit tek unë. Ishte një ftesë shumë interesante kur unë isha në vitin e dytë të studimeve në Shkup, dhe kam postuar një fotografi me flokë të shkurtra. Ndoshta intuita e fortë e regjisorit ku ai pa fotografinë dhe të nesërmen pashë një mesazh shumë direkt për të qenë pjesë e filmit. Deri në periudhën e audicionit, një vit më vonë, unë përfundova vitin e tretë dhe u konfirmua që jam pjesë e filmit”, tregon Ramadani.

Sipas saj, frika ishte mjaft e pranishme për arsye se ishte ky roli i parë kryesor i saj.

“Kisha frikë se a do t’ia dalë por gjithçka shkoi mirë. Këto përjetime në film nuk jemi mësuar ti shohim si popull andaj kur i shohim duhet ti shohim shumë normal”, përfundon Ramadani.

Krejt në fund, producenti Agim Halili ndan pjesën e menaxhimit dhe emocioneve atëherë kur është e nevojshme.

“Është tjetër gjë ftohtësia që duhet të jetë për të menaxhuar produksionin dhe tjetër gjë është emocioni që merr në fund”, thotë Halili.

Në këtë film luajnë aktorët si: Robert Ndrenika, Margarita Xhepa, Gentiana Ramadani, Olta Daku, Olta Gixhari, Ledjon Zoi dhe Afrim Muçaj.

DoP është Latif Hasolli ndërsa kostumografia është realizuar nga Gerta Oparaku.

Filmi është një prodhim i shtëpisë kinematografike ‘Eclipse SA Film Production’ dhe është financuar nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë.

Filmi me regji nga Spartak Pecani “Bolero në vilën e pleqve” ka fituar çmimin “Filmi më i mirë” në Paris Play International Film Festival.

Filmi shqiptar ka marrë edhe një tjetër çmim, në “Toronto International Women Film Festival”.

Pjesëmarrës deri më tani në festivale të ndryshme të filmit në botë, çmimi për skenarin në festivalin e filmit në Kanada shkoi për “Bolero në vilën e pleqve”. / KultPlus.com

Grupi i parë i afganëve pritet të mbërrijë në Kosovë të dielën

Posted on by Kult Plus

Grupi i qytetarëve afganë që do të strehohen përkohësisht në Kosovë pritet të mbërrijë të dielën rreth orës 19:00 në Aeroportin e Prishtinës.

Zëri i Amerikës ka mësuar se bëhet fjalë për pak më shumë se 100 persona, që kanë punuar si kontraktorë të NATO’s të cilët do të jenë së bashku me familjet e tyre.

Autoritetet ende nuk kanë bërë të ditur ndonjë informatë shtesë për vendstrehimin e tyre por kanë bërë të ditur se do të strehojnë rreth 2 mijë qytetarë afganë.

Qeveria e Kosovës ka miratuar kërkesën “për dhënien e mbrojtjes së përkohshme dhe të menjëhershme personave të rrezikuar nga konflikti i brendshëm në Afganistan, të cilët janë në proces të aplikimit për Viza të Veçanta Imigruese (SIV) – të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, përfshirë familjet e tyre”.

Shtetet e Bashkuara kërkuan nga Kosova dhe Shqipëria që të pranojnë një numër afganësh që kanë punuar me forcat amerikane, të cilët ndjehen të frikësuar nga hakmarrja e talibanëve, që morën nën kontroll vendin pas tërheqjes së trupave të huaja. / KultPlus.com

Masat e reja: Bartja e maskës bëhet obligative edhe kur jeni duke ecur vetëm

Posted on by Kult Plus

Qeveria e Kosovës në mbledhjen e mbajtur sot, ka vendosur që nga data 29 gusht (e diel) të hyjnë në fuqi masat e reja anti-Covid, duke rikthyer sërish kufizimin e lëvizjes, shtyrjen e fillimi të vitit të ri shkollor dhe shkurtimin e orarit të punës së gastronomisë.

Në vendimin e ri të marrë nga qeveria, bartja e maskave do jetë obligative edhe kur jeni duke ecur vetëm, për dallim prej vendimit të kaluar ku ka qenë e lejuar të ecnit vetëm edhe pa maskë.

Ndryshe, bartja e maskave është e obligueshme përveç në këto raste: gjatë ngasjes së automjetit vetëm, apo kur në automjet janë prezentë ekskluzivisht anëtaret e ngushtë të familjes, gjatë vrapit, ciklimit dhe ushtrimeve fizike, gjatë ngrënies apo pijes.

Po ashtu, qeveria ka ndaluar hyrjen në ambientet e mbyllura pa vendosjen e maskës. / KultPlus.com

Këto janë të gjitha masat që hyjnë në fuqi nga nesër

Posted on by Kult Plus

Qeveria e Republikës së Kosovës ka zhvilluar mbledhjen e 32-të me radhë gjatë të cilës ka miratuar dy vendime. 

Në vendimin e parë ajo miratoi masat e përgjithshme dhe të veçanta për kontrollin, parandalimin dhe luftimin e  pandemisë COVID-19.

Qeveria ka ndërmarrë masa kufizuese, me qëllim të kontrollit dhe parandalimit të shpërndarjes së COVID-19, në aktivitetet dhe bizneset të cilat bashkojnë një numër të madh njerëzish në të njëjtin vend, dhe në të cilat ruajta e distancës fizike është e vështirë dhe kështu paraqesin një rrezik në rritje të transmetimit të virusit.

Këto janë të gjitha masat të dërguara nga zyra për media e ZKM-së:

Nga data 30 gusht deri me datë 13 shtator 2021, çdo person i cili hyn në Republikën e Kosovës, duhet të posedoj një nga dëshmitë e mëposhtme:

2.1 Certifikatën e vaksinimit për vaksinimin e plotë ose marrjen e një dozë të vaksinës kundër COVID-19; 2.2 Testi RT-PCR negativ për COVID-19, jo më i vjetër se 72 orë;

2.3 Dëshmi se personi ka kaluar COVID-19 (test RT-PCR pozitiv i lëshuar jo më pak se 21 ditë dhe jo më shumë se 180 ditë ose rezultat pozitiv i testit të antitrupave serologjik –IgG, i lëshuar më së shumti para 30 ditëve;

2.4 Test i shpejtë antigjen negativ jo më i vjetër se 48 orë.

 3. Shtetasit e Republikës së Kosovës, si dhe personat me leje qëndrimi të përkohshëm ose të përhershëm në Kosovës, të cilët hyjnë në Republikën e Kosovës, në rast se nuk posedojnë një nga dëshmitë sipas pikës  2.1 deri 2.4, duhet të vetë-izolohen për 7 ditë.

Këta persona duhet të plotësojnë deklaratën nën betim për vetë-izolim në pikën kufitare përkatëse.

4. Nga kërkesa për të poseduar ndonjërën nga dëshmitë sipas pikës 2.1 deri 2.4 , lirohen:

4.1 Personat të cilët hyjnë në Kosovë përmes aeroportit apo përmes pikave kufitare tokësore dhe largohen nga Kosova brenda tre (3) orësh përmes aeroportit ose pikave kufitare tokësore, me kusht që në hyrje të nënshkruaj deklaratën se do ta lëshojë Kosovën brenda tre (3) orësh;

4.2 Personat, të cilët punojnë si transportues profesionist (vozitës), me kusht që të respektojnë protokollin për transport ndërkombëtarë për mbrojtje nga COVID19;

4.3 Shtetasit e Republikës së Kosovës që kanë dalë jashtë Kosovës në 12 orët e fundit;

4.4 Qytetarët e huaj, të cilët kalojnë nëpër Kosovë përmes transportit të organizuar me autobus ose me linjë të rregullt ndërkombëtare, transit, me kusht që të nënshkruhet deklarata se do ta lëshojnë territorin e Kosovës brenda pesë (5) orësh;

4.5 Diplomatët e huaj, të akredituar në Kosovë;

4.6 Personat nën moshën tetëmbëdhjetë (18) vjeçare.

C. [Mbrojtja dhe siguria në punë] 5.

Nga data 30 gusht deri me datë 12 shtator 2021, në institucionet publike dhe private, obligohet që të paraqitet në punë vetëm stafi esencial, ndërsa stafi jo esencial udhëzohet të punojë nga shtëpia. Për qëllime të këtij vendimi, staf esencial konsiderohen punëtorët prania fizike e të cilëve në vendin e punës është e domosdoshme për kryerjen e detyrave të punës.

6. Punëdhënësit publik dhe privat obligohen që në bashkëpunim me punëtorët të përcaktojnë stafin esencial.

7. Punëdhënësit publik dhe privat udhëzohen të krijojnë kushtet për kryerjen e detyrave të punës nga shtëpia për punëtorët që nuk janë staf esencial për nevojat e punëdhënësit, kur kjo të jetë e mundur.

8. Nga data 13 shtator 2021, të gjithë punonjësit e institucioneve publike, si dhe personeli i ndërmarrjeve publike në pronësi të Qeverisë apo të një komune, duhet të posedojnë një nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4, në mënyrë që t’ju lejohet hyrja në ambientet e punës.

9. Nëpunësi më i lartë administrativ i çdo institucioni publik është i obliguar të caktojë një person përgjegjës, i cili do të kontrollojë posedimin e ndonjërës nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4.

10. Gratë shtatzëna, lirohen nga obligimi për t’u paraqitur fizikisht në punë.

Ç. [Masat e përgjithshme të mbrojtjes dhe higjienës]

11. Obligohen institucionet publike e private, si dhe subjektet tjera, të mbajnë dezinfektues për duar dhe një sasi të maskave në vende të qasshme në hyrje të objektit si dhe në ambientet e brendshme.

12. Obligohen institucionet publike e private, si dhe subjektet tjera që në hyrje të çdo objekti të vendosin shenja të dukshme të rregullave të sjelljes për mbrojtje nga COVID-19, përfshirë shenjën e ndalimit të hyrjes në objekt pa maska, respektimin e distancës.

13. Obligohen përgjegjësit e institucioneve publike e private dhe subjektet e tjera që të kryejnë dezinfektimin dhe ajrosjen e hapësirave të mbyllura.

14. Bartja e maskës duke mbuluar hundën dhe gojën është obligative në të gjitha rastet, përveç:

14.1 Gjatë ngasjes së automjetit vetëm, apo kur në automjet janë prezentë ekskluzivisht anëtarët e ngushtë të familjes;

14.2 Gjatë vrapit, çiklimit dhe ushtrimeve fizike;

14.3 Gjatë ngrënies apo pijes.

15. Ndalohet hyrja në ambientet e mbyllura pa maskë. 16. Obligohen të gjitha institucionet publike dhe private që të përcaktojnë një punonjës të monitorojë zbatimin e masës të përcaktuar në pikën 15.

 D. [Kufizimi i qarkullimit]

17. Nga data 30 gusht deri me datë 13 shtator 2021, kufizohet qarkullimi i qytetarëve nga ora 22:00 deri në ora 05:00, përveç:

17.1 Rasteve të natyrës urgjente (për të kërkuar ndihmë mjekësore, blerje të barnave, për të ofruar kujdes ose ndihmë mjekësore, për të shmangur dëmtimin ose për t’i shpëtuar një rreziku lëndimi);

17.2 Qarkullimit për personelin shëndetësor, të sigurisë dhe operatorët që kryejnë punë apo shërbime publike;

17.3 Personelin e ndërrimit të natës të operatorëve ekonomikë që sigurojnë funksionimin e zinxhirit të furnizimit (përfshirë transportin e mallrave/shërbimeve), por me kusht që të pajisen me leje të veçantë nga sistemi EDI i Administratës Tatimore të Kosovës.

17.4 Personave ndaj të cilët aplikohet leja e veçantë e përkohëshme sipas pikës 19, për shkak të ngjarjes së rëndësisë së veçantë.

18. Obligohen punëdhënësit të sigurojnë që punëtorët e tyre që i nënshtrohen kufizimit nga pika 17 të kenë kohë të mjaftueshme për të udhëtuar në banesat e tyre.

19. Ministri i Shëndetësisë mundet që për për ngjarje të rëndësisë së veçantë, të lëshojë lejë të veçantë, sipas së cilës lejohet vetëm për nevoja të kësaj ngjarje, që kufizimi i qarkullimit të zgjatet përkohësisht për një kategori të caktuar të personave.

Dh. [Institucionet e arsimit]

20. Aktiviteti mësimor në institucionet publike dhe private të arsimit parauniversitar pezullohet deri me datë 13 shtator 2021.

21.Përjashtimisht nga pika 20, institucionet e arsimit parashkollor dhe të qëndrimit ditor vazhdojnë aktivitetin sipas udhëzuesit përkatës. 22.

Nga data 13 shtator 2021, stafi në të gjitha institucionet publike dhe private të të gjitha niveleve të arsimit duhet të posedojnë ndonjërën nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4.

23. Nëpunësi më i lartë i çdo institucioni arsimor sipas pikës 21, është i obliguar të caktojë një person përgjegjës i cili do të kontrollojë posedimin e ndonjërës nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4.

24. Të gjitha institucioneve publike dhe private të të gjitha niveleve të arsimit, iu ndalohet organizimi i aktiviteteve jashtë mësimore, siç janë ekskursionet, shëtitjet grupore, ahengjet e ndryshme të stafit mësimor apo të nxënësve – studentëve.

E. [Paraqitja për skemat sociale dhe pensionale]

25. Ministria e Financave, Punës dhe Transfereve udhëzohet të lirojë të gjithë përfituesit e skemave sociale dhe pensionale që menaxhohen nga MFPT-ja nga paraqitja e rregullt në zyrat përkatëse për qëllime të evidentimit, siç kërkohet me ligjet përkatëse..

F. [Kufizimi i mbledhjeve publike dhe private]

26. Lejohen grumbullimet në ambiente të mbyllura deri në tridhjetë (30) persona (punëtori, mbledhje, seminare, trajnime, ngjarje kulturore). Organizatori obligohet të siguroj distancën fizike prej 1.5 metër në mes të personave. 26.1 Mbledhjet e Kuvendit dhe të Qeverisë lejohen pavarësisht numrit të personave, duke u respektuar mbajtja e maskave dhe distanca sociale.

27. Lejohen grumbullimet dhe ngjarjet kulturore në ambiente të jashtme deri në pesëdhjetë (50) persona (publiku). Organizatori obligohet të sigurojë mbajtjen e distancës fizike prej 1.5 metër në mes të personave.

28. Pavarësisht pikës 26 dhe 27, për koncerte dhe festivale vlen pika 31.

29. Mbajtja e pritjes për ngushëllim/kryeshëndoshë ndalohet.

30. Lejohen funeralet vetëm me pjesëmarrje të familjes së ngushtë, duke siguruar që pjesëmarrësit të mbajnë distancë fizike prej 1.5 metër nga njëri-tjetri.

G. [Ndalimi i veprimtarive dhe organizimeve të caktuara]

31. Pavarësisht numrit të personave, ndalohet veprimtaria e klubeve të natës si dhe organizimi i festivaleve, koncerteve, eskurzioneve, peligrinazheve, dasmave, fejesave, ahengjeve familjare dhe shoqërore, në të gjithë territorin e Republikës së Kosovës.

Gj. [Gastronomia]

32. Shërbimet e gastronomisë lejohen të zhvillojnë aktivitetin e tyre në përputhje me udhëzuesin përkatës.

33. Ndalohet shërbimet në gastronomi në hapësirat e mbyllura. Qëndrimi i klientëve (shërbimi i ushqimit dhe pijeve) lejohet vetëm në hapësirat e hapura të lokaleve të gastronomisë. Lejohet shfrytëzimi i jo më shumë se 70 % e kapacitetit të hapësirës së hapur. Sipërfaqja llogaritet për zonën ku shërbehet ushqimi dhe pijet.

34. Kuptimi i shprehjes ‘hapësirë e hapur’ dhe ‘hapësirë e mbyllur’ ka të njëjtin kuptim me Ligjin Nr. 04/L-156 për Kontrollin e Duhanit.

35. Klientët duhet të qëndrojnë ulur në çdo kohë në kuadër të lokalave të shërbimeve të gastronomisë në të cilën lejohet shërbimi i ushqimit apo pijeve, përveç:

35.1 Gjatë hyrjes apo daljes nga ambienti i lokalit:

35.2 Ndërsa paguan porosinë;

35.3 Gjatë shkuarjes apo kthimit nga tualeti;

35.4 Kur është e nevojshme për qëllime të shëndetit dhe sigurisë.

36. Në rastet nga pika 35.1 deri 35.4 është e obliguar bartja e maskës duke mbuluar hundën dhe gojën. 37. Shërbimet e gastronomisë lejohet të zhvillojnë aktivitetin e tyre nga ora 05:00 deri në orën 21:30.

38. Muzika lejohet vetëm deri në orën 21:00.

39. Përgjegjësit e lokaleve duhet të sigurohen që distanca ndërmjet klientëve në tavolina të ndryshme të jetë së paku një (1) metër.

40. Pjesa e prapme e një karrigeje, me pjesën e prapme të karriges tjetër duhet jenë në distancë së paku një (1) metërshe.

41. Çdo tavolinë duhet të jetë e pajisur me dezinfektues që përmbajnë së paku 60% alkool.

42. Shërbimi “dërgesë me porosi” lejohet të funksionojë edhe pas orës 22:00, pas pajisjes me leje të veçantë nga sistemi EDI (ATK).

H. [Qendrat tregtare dhe operatorët e tjerë ekonomikë]

43. Lejohet veprimtaria e qendrave tregtare sipas udhëzuesit përkatës.

44. Obligohen të gjithë operatorët, të cilët për veprimtari ekonomike e kanë tregtinë me shumicë dhe pakicë, që të përcaktojnë numrin maksimal të klientëve në lokal në të njëjtën kohë sipas rregullit – 1 person për 8 m2. Këta operatorë obligohen të shënojnë në hyrje numrin maksimal të klientëve të lejuar në të njëjtën kohë. Sipërfaqja llogaritet për zonën ku lejohen të qëndrojnë klientët.

45. Në kuadër të qendrave tregtare dhe operatorëve të tjerë ekonomikë, ndalohet puna/përdorimi i këndeve të lojrave për fëmijë. Ndërsa për shërbimet e gastronomisë në kuadër të qendrave tregtare vlen pika 33.

I. [Puna me palë]

46. Personi përgjegjës i institucionit publik apo privat dhe i operatoreve ekonomikë, obligohet që të ndalojë rreshtimin apo tubimin brenda dhe jashtë ambientit të punës/biznesit, përveç nëse mbahet distancë fizike prej të paktën 1.5 metra nga grupet e tjera të personave.

J. [Transporti publik]

47. Ndalohet hyrja në mjetet e transportit publik pa maskë.

48. Operatorët e transportit rrugor të udhëtareve lejohen të punojnë duke shfrytëzuar 50% të kapacitetit të ulëseve.

49. Në taksi lejohen të udhëtojnë deri në dy (2) udhëtarë.

K. [Teatrot, bibliotekat, etj.]

50. Bibliotekat, kinematë, qendrat rinore, muzetë, qendrat e kulturës me grupe apo institucionet tjera të ngjashme vartëse të MKRS-së apo të Komunave, pezullojnë aktivitetin e tyre deri me datë 13 shtator 2021.

51. Teatrot, orkestrat, ansamblet, baleti lejohet të organizojnë shfaqje online (pa prezencë të publikut) si dhe të mbajnë ushtrimet.

L. [Sporti dhe rekreacioni]

52. Lejohen organizimi i garave sportive dhe stërvitjeve përkitazi me protokollet dhe rekomandimet e organizatave botërore për organizimin e ngjarjeve sportive dhe me masat mbrojtëse të Qeverisë së Republikës së Kosovës.

53. Numri i pjesëmarrësve në garë (sportistë, klube, zyrtarë, dhe pjesëmarrës tjerë të nevojshëm për zhvillimin e garës) përcaktohet nga federatat sportive duke respektuar masën e distancës dhe masat tjera mbrojtëse.

54. Në aktivitetet garuese në hapësira të mbyllura nuk lejohet prania e shikuesve.

55. Në aktivitetet garuese në hapësira të jashtme lejohet prania e shikuesve deri në 10 % të kapacitetit të objektit apo hapësirës sportive (stadium, salla sportive, pishina, hapësira të tjera të mbyllura) duke respektuar masën e distancës prej 1.5 metra dhe masat tjera mbrojtëse.

56. Shikuesit në aktivitetet garuese në hapësira të jashtme, duhet të posedojnë një nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4.

57. Organizatorët e garës janë të obliguar caktojnë persona përgjegjës për kontrollimin e posedimit të ndonjërës nga dëshmitë sipas pikës 2.1 deri 2.4, si dhe të ndërmarrin masat specifike, në përputhshmëri me protokollet ndërkombëtare, për menaxhimin e masës (tifozëve) para, gjatë dhe pas hyrjes në hapësirën sportive.

58. Lejohet shfrytëzimi i fitneseve, palestrave dhe të ngjashme për aktivitete individuale rekreative. Klientët duhet të posedojnë ndonjërën nga dëshmitë e përcaktuara në pikën 2.1 deri 2.4 të këtij Vendimi.

59. Çdo fitnes, palestër dhe i ngjashëm është i obliguar të caktojë të paktën një punonjës i cili do të kontrollojë posedimin e ndonjërës nga dëshmitë e cekura në pikën 2.1 deri 2.4.

60. Shfrytëzimi i fitneseve, palestrave dhe të ngjashme, bëhet në proporcion 1 klient në 10 m2.

61. Obligohet vendosja e shenjave informuese dhe dezinfektuesve (apo mjeteve të tjera për pastrimit) në secilën pajisje të fitnesit me qëllimit të vetëdijësimit dhe dezinfektimit të tyre nga secili klient pas përdorimit. Ll. [Udhëzuesit dhe sqarimet]

62. Obligohet Ministria e Shëndetësisë që të nxjerrë udhëzuesit e përkohshëm, të përgjithshëm dhe të veçantë për parandalimin dhe luftimin e COVID-19, si në vijim:

62.1. Udhëzues i Përkohshëm për aplikimin e masave të përgjithshme për parandalimin dhe luftimin e COVID-19;

62.2. Udhëzues i Përkohshëm për sektorin e shërbimeve personale dhe bizneseve, industrisë, administratës publike dhe OJQ-ve;

62.3. Udhëzues i Përkohshëm për institucionet arsimore të të gjitha niveleve;

62.4. Udhëzues i Përkohshëm për gastronomi, hoteleri, sektorin e shitjes dhe qendra tregtare;

62.5. Udhëzues i Përkohshëm për tubimet fetare, varrime, punëtori dhe aktivitete kulturore,

62.6. Udhëzues i Përkohshëm për fitnese, palestra dhe aktivitete tjera rekreative dhe sportive;

62.7. Udhëzues i Përkohshëm për transportin publik;

62.8. Udhëzues i Përkohshëm për institucionet e kujdesit shëndetësor;

62.9. Udhëzues i Përkohshëm për aviacionin civil;

62.10. Udhëzues i Përkohshëm për institucionet korrektuese, qendra të azilit dhe të mbajtjes për të huaj;

63. Udhëzuesit nga pika 62 janë të detyrueshëm për të gjithë personat dhe sektorët ndaj të cilëve zbatohen.

64. Obligohet Ministria e Shëndetësisë që në rast nevoje të nxjerr sqarime për pikat e këtij vendimi. M. [Zbatimi]

65. Obligohet Ministri i Shëndetësisë, AUV dhe Policia e Kosovës, që në bashkëpunim me shtabet emergjente komunave, të mbikëqyrë zbatimin e këtij vendimi dhe të dorëzojnë në Zyrën e Kryeministrit raport javor (çdo të premte deri në orën l6:00).

66. Obligohet Ministria e Shëndetësisë, ShSKUK dhe IKShPK të dorëzojnë në Zyrën e Kryeministrit raportin javor (çdo të premte deri në orën 16:00) për zbatimin e masave, gjendjen në institucionet shëndetësore, gjendjen epidemiologjike si dhe parashikimet për dy javët në vijim.

67. Obligohet Ministria e Shëndetësisë që, bazuar në Ligjin Nr. 07/L-006 për Parandalimin dhe Luftimin e Pandemisë COVID-19, në territorin e Republikës së Kosovës të nxjerrë vendime operacionale varësisht prej situatës epidemiologjike dhe rekomandimeve të IKShPK-së.

68. Obligohet Policia e Kosovës dhe inspektoratet përgjegjëse të mbikëqyrin zbatimin e masave, vendimeve të tjera dhe udhëzuesve përkatës në zbatim të Ligjit Nr. 07/L-006 për Parandalimin dhe Luftimin e Pandemisë në territorin e Republikës së Kosovës.

69. Për shkelësit e masave, organet kompetente obligohen të shqiptojnë masat ndëshkimore sipas Ligjit Nr. 07/L-006 për Parandalimin dhe Luftimin e Pandemisë COVID-19 në territorin e Republikës së Kosovës dhe ligjeve të tjera në fuqi.

70. I vetmi autoritet që mund të interpretojë këtë vendim është Ministria e Shëndetësisë, ndërkaq çdo institucion tjetër mund të ofrojë sqarime për kategoritë respektive për të cilat aplikohet ky vendim, vetëm pas miratimit të atij sqarimi nga ana e Ministrisë së Shëndetësisë. N. [Shfuqizimi i vendimit Nr. 01/27]

71. Shfuqizohet Vendimi i Qeverisë Nr. 01/27 i datës 18.08.2021. Nj. [Hyrja në fuqi]

72. Vendimi hyn në fuqi me datë 29.08.2021 dhe publikohet në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës. / KultPlus.com

Qeveria miraton masat e reja, kthehet ora policore e shkurtohet orari i gastronomisë

Posted on by Kult Plus

Qeveria e Kosovës ka miratuar sot masat e reja anti-Covid që do jenë në fuqi deri më 13 shtator.

Pas rritjes së rasteve me Covid-19, Ministria e Shëndetësisë në koordinimin me akterë të tjerë institucional kanë shqyrtuar masat aktuale dhe kanë vendosur që nga nesër të ketë masa shtesë në kuadër të luftimit të pandemisë Covid-19.Ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia ka njoftuar se kanë propozuar që të shtyhet fillimi i vitit të ri shkollor për 13 shtator.“Në koordinim me IKSHPK-në dhe ekspertët e fushës kemi ardhur në përfundim se me qëllim të ruajtjes së shëndetit publik janë të domosdoshme masa shtesë. Në koordinim me MASHT-in jemi dakorduar që procesi mësimor të shtyhet me 13 shtator, marrë  parasysh se me variantin Delta tani është shtuar numri i rasteve simptomatike tek fëmijët e moshës deri 0-9 vjeç, e sidomos tek ata 10-19 vjeç, po shihen si shpërndarës të virusit”, ka thënë Vitia.

Ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia ka njoftuar se kanë propozuar që të shtyhet fillimi i vitit të ri shkollor për 13 shtator.

“Në koordinim me IKSHPK-në dhe ekspertët e fushës kemi ardhur në përfundim se me qëllim të ruajtjes së shëndetit publik janë të domosdoshme masa shtesë. Në koordinim me MASHT-in jemi dakorduar që procesi mësimor të shtyhet me 13 shtator, marrë  parasysh se me variantin Delta tani është shtuar numri i rasteve simptomatike tek fëmijët e moshës deri 0-9 vjeç, e sidomos tek ata 10-19 vjeç, po shihen si shpërndarës të virusit”, ka thënë Vitia.Reklamë

Poashtu, Vitia njoftoi se është marrë vendim që gastronomia të punojë vetëm deri në ora 21:30 dhe vetëm në ambientet të jashtme.

“Gastronomia do të punojë vetëm në ambientet e hapura dhe atë deri në orën 21:30 dhe masën e kufizimit të lëvizjes së qytetarëve deri në orën 22:00“Të gjitha institucionet publike dhe private janë të obliguara të punojnë vetëm  me staf esencial deri më datën 13 shtator, me qëllim të ruajtjes së shëndetit publikë, pas kësaj date, punonjësit e institucioneve publike, të ndërmarrjeve publike, duhet të posedojnë një nga dëshmitë, si certifikata e vaksinimit apo testet përkatëse në mënyrë që të u lejohet hyrja në ambientet e punës”, ka thënë më tutje Vitia.

Ndër masat e marr sot në mbledhjen e qeverisë është edhe kufizimi i orarit të lëvizjes nga ora 22:00 deri ora 5:00.

Vitia ka njoftuar se do të rekrutohen 1116 personel shëndetësorë dhe inspektues , teksa komunat në shkallë 90% sipas kërkesave të tyre në ditët në vijim do të furnizohen me barna esenciale.

Poashtu Vitia ka dhënë detaje edhe për rregullat e reja për të gjithë ata që duan të hyjnë në territorin e Kosovës.

“Të gjithë qytetarët pavarësisht shtetësisë janë të obliguar që në pikëkalimet kufitare të paraqesin dokumente përkatëse, siç janë dëshminë e vaksinimit, testit PCR të bërë në 72 orët e fundit , ose testin serologjik jo më të vjetër se 30 ditë. Në të kundërtën duhet të plotësojnë formular nën betim dhe të vetizolohen për shtatë ditë”, ka thënë Vitia.

Në ndërkohë, kryeministri Albin Kurti ka thënë se kanë qenë të detyruar që të marrin këto masa. Ai tha se këto masa kanë pë qëllim uljen sa më të shpejtë të rasteve pozitive me Covid-19.

“Jemi të detyruar që paralelisht me vaksinimin masiv të marrim edhe masa kufizuese, që sikurse në fillim të qeverisjes sonë kanë për qëllim ndërprerjen sa më të shpejtë të rritjes dhe pastaj të uljes së tij. Për ta ndaluar përhapjen e virusit tek moshat e reja jemi të detyruar që ta shtyjmë vitin e ri shkollor. Ruajtja e shëndetit kërkon që ta sakrifikojmë përkohësisht lëvizjen tonë deri në përmirësimin e gjendjes”,, ka thënë Kurti.

Më tutje, kryeministri u shprehu ngushëllime të gjithë atyre që i kanë humbur familjarët e tyre si pasojë e këtij virusi.

“Që ta zvogëlojmë qarkullimin e virusit me variantin Delta duhet ta zvogëlojmë edhe qarkullim e njerëzve. Deri më 6 shtatori presim që të na arrijnë edhe 650 mijë vaksina. I kemi rritur kapacitet dhe po shohim që edhe interesimi i qytetarëve për vaksinim po shtohet. Ju shprehë ngushëllimet më të sinqerta të gjithë atyre që virusi vrastar ua mori më të dashurit. Bashkëndjej me çdo qytetarë që sot po kalon pasojat e infektimit. Ju bëjë thirrje të gjithëve dhe secilit për kujdes të shtuar, e sidomos të rinjve dhe të rejave që posa u shfaqen simptomat të kërkojnë ndihmën e mjekëse”, ka thënë Kurti në mbledhjen e sotme të Qeverisë. / KultPlus.com

Rita Ora publikon këngën e re “Seaside” (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Rita Ora ka publikuar të premten këngën e saj më të re, të titulluar “Seaside”, të paralajmëruar ditë më parë nga mediat e huaja.

Kënga është bashkëpunim i këngëtares nga Kosova me artistë të tjerë si: Diane Warren, Sofia Reyes dhe Reik.

Videoklipi është xhiruar në një plazh, teksa këngëtarja 30 vjeçare shfaqet në veshje plazhi dhe me një rrjet të zezë me gurë, sipër.

Rita një ditë më parë ka paralajmëruar se nga 27 gushti do të dalin në shitje biletat për shfaqjen e saj muzikore nga Kulla Eiffel në Paris.

Ky projekt do të shfaqet për fansat më 30 shtator. / KultPlus.com

Talebanët kërkesë Uashingtonit për prani diplomatike në Kabul

Posted on by Kult Plus

Talebanët i kanë kërkuar SHBA-së që të mbajë një prani diplomatike në Afganistan pas përfundimit të tërheqjes së saj, e planifikuar më 31 gusht, por Uashingtoni ende nuk ka marrë një vendim, njoftuan zyrtarë amerikanë.

Sipas këtyre zyrtarëve, udhëheqësit e lëvizjes islamike, që morën pushtetin në Kabul në mes të gushtit, duan që vendet e tjera të mbajnë hapur ambasadat e tyre pas 31 gushtit, përfshirë SHBA.

Megjithatë, ushtria amerikane do të largohet përgjithmonë të martën dhe, si rrjedhojë, nuk do të jetë më në gjendje të garantojë sigurinë e diplomatëve që presidenti Joe Biden do t’u kërkonte të qëndronin në vend, raporton ATSh.

Në këto kushte dhe ndërsa Uashingtoni është ende larg njohjes së një qeverie të ardhshme të udhëhequr nga talebanët, a mund të ruhet një prani diplomatike amerikane?

“Debati po vazhdon brenda administratës Biden”, thanë zyrtarët.

Ata siguruan se një vendim mund të shpallet në fillim të javës tjetër, domethënë pak para përfundimit të tërheqjes amerikane. / KultPlus.com

Gustav Meyer, gjermani që i kushtoi jetën Shqipërisë dhe gjuhës së saj

Posted on by Kult Plus

Më 28 gusht 1900 u nda nga jeta gjuhëtari gjerman, studiuesi i gjuhëve indoevropiane Gustav Meyer, një nga albanologët më të rëndësishëm të kohës së tij, i cili provoi se gjuha shqipe i përket familjes indoevropiane.

Në nder të kontributit të tij për albanologjinë, një shkollë në Tiranë mban emrin e tij.Lindi në Groß Strehlitz në provincën prusiane të Silezisë (sot Strzelce Opolskie në Poloni). Më 1867 u regjistrua në Universitetin e Breslau (sot Universiteti i Ërocłaë) për të studiuar filologji klasike, gjuhët indoevropiane, greqishten moderne dhe sanskritishten.

Aty u ndikua nga filologët Martin Hertz dhe Adolf Friedrich Stenzler. Më 1871 u emërua ndihmësprofesor në Universitetin e Göttingen, dhe një vit më vonë profesor i gjuhëve të lashta po aty.

Më 1877 u emërua profesor i sanskritishtes dhe gjuhësisë së krahasuar tek Universiteti i Gracit, ku vijoi studimet në greqishten e lashtë, turqishten dhe shqipen dhe botoi studimin e tij “Kontribute mbi teorinë e fjalëformimit në greqisht dhe latinisht” (1872).Atje u përqendrua rreth albanologjisë dhe botoi një sërë veprash, si: “Albanesische Studien, I” (1882); “Etymologisches Ëörterbuch der albanesischen Sprache”, (1891); “Kurzgefasste albanesische Grammatik”, (1888) etj.Meyer çmohet si gjuhëtari që provoi se gjuha shqipe i përket familjes indoevropiane dhe njihet për korrespondencën e gjatë me Jeronim de Radën. / KultPlus.com

Nesër fillon edicioni i tetë i ‘KokoFest’ në Korçë

Posted on by Kult Plus

Këtë vit Festivali Mbarëkombëtar i Komedisë  “KOKO FEST” vjen me edicionin e tij të 8-të. Teatri lokal  “Andon .Z .Çajupi” në Korçë mirëpret zhvillimin e këtij eventi nga data 29 gusht deri më 4 shtator, një organizim nga “Qendra Kulturore Vangjush Mio” dhe Teatri i Korçës

Premiera e komedisë  së suksesshme “Vdis duke qeshur” do të çelë  natën e parë të Festivalit Mbarëkombëtar të Komedisë. Blerta Belliu, drejtore e Qendrës Kulturore “Vangjush Mio” e cila është njëherësh  edhe organizatorja e këtij eventi shrehet se “përzgjedhja nuk ka qenë e lehtë, por është bërë duke pasur parasysh shfaqje të suksesshme”.

“Puna ka qenë e vështirë, sepse për shkak të pandemisë shumë teatro nuk kanë zhvilluar aktivitet. Ka pasur vështirësi për të përzgjedhur trupa të mira dhe shfaqje cilësore, aq më tepër dhe në zhanrin e komedisë pasi për dy vjet shfaqet janë mbajtur on-line”, u shpreh ajo.

Për shkak të pandemisë edicioni i 7 u organizua në ambiente të jashtme, ndërsa këtë vit është menduar që shfaqjet e përzgjedhura të zhvillohen në ambjente të brendshme të teatrit duke respektuar të gjitha rregullt ndaj pandemisë duke patur një publik të redukuar.

Aktorët si Ndriçim Xhepa, aktorja Eva Alikaj, regjisori Qëndrim Rijani, etj do të jenë pjesë e jurisë prestigjioze për të ndarë çmimet. /atsh/ KultPlus.com

Ministria konfirmon se ka pasur disa parregullsi gjatë mbajtjes së Testit të Maturës

Posted on by Kult Plus

Ka përfunduar mbajtja e Testit të Maturës Shtetërore, për nxënësit që nuk arritën ta kalonin atë në afatin e parë, transmeton KultPlus.

Sipas Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës, këtij provimi i janë nënshtruar 6700 maturantë dhe është organizuar në 68 qendra të testimit.

Më tutje në njoftim MASh-i njoftoi se janë identifikuar edhe disa parregullsi.

Njoftimi i plotë:

U mbajt afati i dytë i Provimit të Maturës Shetërore

Provimit të Maturës Shtetërore në afatin e dytë, i cili është organizuar sot nga Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI), i janë nënshtruar 6700 maturantë, të cilët nuk e kanë arritur pragun e kalueshmërisë në afatin e parë.

Provimi i organizua në 68 qendra të testimit, ndërsa në këtë proces janë angazhuar 200 komisionerë, 130 mbikëqyrës, 65 vëzhgues, si dhe 650 administrues. Ndërsa, të gjitha Qendrat e testimit janë monitoruar nga Këshilli Rinor Kosovar (KYC).

Sipas informatave të para të Komisioneve, provimi ka filluar dhe ka përfunduar në kohën e caktuar dhe çdo gjë ka shkuar sipas planit dinamik të punës.

Ndërkaq, në ato raste ku janë evidentuar parregullsi do të ndërmerren masa që parashihen me Ligjin e Maturës, si ndaj administruesve, ashtu edhe ndaj nxënësve.

MAShTI falënderon të gjithë të përfshirët në këtë proces për kontributin dhe bashkëpunimin e tyre.

Rezultatet e Provimit të Maturës Shtetërore për afatin e dytë pritet të publikohen më 8 shtator. / KultPlus.com

Barry, kanarina më e bukur në botë

Posted on by Kult Plus

“Unë jam një zog me balluke”, shkruan në biografinë e Barryt në Instagram

Edhe pse kjo specie kanarine ka origjinë nga Ishujt Kanarie, ajo nuk mund të gjendet në natyrë të egër.

Në të vërtetë, kanarinat Gloster janë rezultat i dekadave të procesit të kujdesshëm të mbarështimit, transmeton KultPlus.

Ekzistojnë dy lloje të kanarinave Gloster: kanarinat femra që kanë një kokë të lëmuar dhe kurora që kanë kreshtë si Barry.

Këta zogj të vegjël që kanë një prerje flokësh si anëtarët e bendit kult “The Beatles” nuk pëlqejnë të shoqërohen me njerëz të tillë si papagajtë dhe nuk duan shumë kontakt me njerëz.

Gloster njihen gjithashtu si zogj këngëtarë të mahnitshëm, kjo është arsyeja pse, përveç kreshtave të bukura, ato janë kaq të popullarizuara në mesin e adhuruesve të shpendëve. / KultPlus.com

Dirigjenti hungarez vaksinohet derisa po drejtonte orkestrën

Posted on by Kult Plus

Një dirigjent hungarez i orkestrës mori vaksinën kundër COVID-19 në skenë gjatë një koncerti në Budapest të mërkurën, si pjesë e një përpjekjeje për të inkurajuar njerëzit që të vaksinohen.

Drejtuesi i Orkestrës së Festivalit të Budapestit, Ivan Fischer hoqi xhaketën e tij për të zbuluar një këmishë të bardhë me një vrimë të prerë nga mëngë. Ndërsa me dorën tjetër mbante shkopin në lëvizje dhe orkestra luante, mjeku ia dha dozën e tretë.

Veprimi i tij është duartrokitur nga të gjithë të pranishmit në koncert, transmeton KultPlus.

Hungaria ka shijuar një pushim veror krahasues nga pandemia COVID-19 pas një pranvere shkatërruese, kur vendi për një kohë kishte numrin më të lartë në botë të vdekjeve nga virusi.

Ndërsa rastet e konfirmuara dhe vdekjet janë në rënie, shkalla e vaksinimit gjithashtu është ngadalësuar në mënyrë dramatike. Hungaria ishte një udhëheqëse e hershme e vaksinimit, duke përdorur doza nga Rusia dhe Kina, si dhe ato të prokuruara përmes Bashkimit Evropian për të kryer një nga fushatat më të shpejta të imunizimit të BE -së. / KultPlus.com

Kur Podrimja i shkruante Agollit: Ç’të bëj, ma grabisin Kosovën…

Posted on by Kult Plus

(marrë nga profili i Elona Agolli)

Letër e poetit dhe mikut Ali Podrimja , dërguar 26 shkurt 2003 …

I dashur Dritëro,

Ç’të bëj? Në veri ma grabisin Kosovën serbët ; në jug maqedonët, në Perëndim malazezët …Vendlindja e Azem Shkrelit nuk është më nën jurisprudencën e Kosovës , po të Malit të Zi , ndërsa varri i Fahredin Gungës gjendet nën jurisprudencën e Serbisë …

E, unë ku të prehem ?

Shqipëria , mund të më ofrojë azil? Kam rënë në hall me bajraktarët e Kombit. Nuk di ç’të bëj? …

Të qafon yt vëlla,

Ali Podrimja

26 shkurt 2003

Ulpianë/ KultPlus.com

Tre librat shqiptarë që u kthyen në filma të mirënjohur

Posted on by Kult Plus

Kinematografia ka ecur përkrah literaturës, edhe pse thuhet shpesh se ‘Filmat nuk janë po aq të mirë sa librat’.

\Ne po ju sjellim këtë rradhë tre libra shqiptar që u kthyen në filma dhe njohën edhe sukses ndërkombëtar.

Filmi ‘Përse bie kjo daulle’ – E para vepër që u kthye në një film artistik ishte romani ‘Dasma’ e Ismail Kadaresë. Në vitin 1969, rregjizori Pirro Milkani përdori romanin e Kadaresë si subjekt të filmit ‘Përse bie kjo daulle’.

Filmi rrëfen historinë e dashurisë së Kaltrinës dhe Xhavitit. Dy të rinjtë punonin si vullnetarë në ndërtimin e një hekurudhe dhe bien në dashuri. Pas njëfarë kohe vendosin të martohen edhe pse i ati i vajzës e kishte fejuar vajzën pa dëshirën e saj me dikë tjetër. I ati i vajzës, i cili ishte malësor, nuk mund ta pranonte martesën. Ndaj, shkon në ceremoninë e dasmës për të vrarë të bijën…Libri, gjatë asaj kohe mori famë dhe u radiodramatizua nga BBC në Londër me titullin ‘Dasma dhe Fantazma’.

‘Përrallë nga e kaluara’ – Vepra e paharrueshme e shkrimtarit karizmatik Andon Zako Cajupi, ‘14 Vjeç Dhëndër’ u kthye në film fale rregjizurës së Dhimitër Anagnostit. Filmi u titullua ‘Përrallë nga e kaluara’ në vitin 1987. Libra të tillë si të Çajupit janë të rrallë.

Edhe sot mbetet një nga fimat më të dashur të të gjitha kohërave për shqiptarët. Historinë e filmit nuk po jua shtjellojmë pasi jemi të bindur që e dini tashmë. Filmi u nderua me çmimin ‘Aleksandër Moisiu’ në vitin 1988 për skenarin. Ndërsa në vitin 1990 mori çmim të dytë në Festivalin e 8 të Filmit Artistik Shqiptar. Filmi mori edhe një çmim të dytë në Festivalin Ndërkombëtar të filmit të Europës Lindore në Bondy, Francë, 1990.

‘Parrullat’ – Një tjetër libër që u kthye në një nga filmat më të vlerësuar edhe ndërkombëtarisht. ‘Parrullat’ u realizua si film nga rregjizori Gjergj Xhuvani, me ndihmën e shkrimtarit Ylljet Alicka. Filmi u realizua në fakt më herët se sa botimi i librit. Në vitin 2001 filmi ndërsa në 2006-ën libri.

Ngjarja përfshin brënda sigurisht edhe një histori dashurie. Ngjarjet zhvillohen në vitet e diktaturës komuniste, në një shkollë fshati. Të gjithë si nxënës dhe mësues ishin të detyruar t’u bindeshin urdhrave që vinin nga lart për të vendosur parrrulla me gurë nëpër kodra. Filmi mori pjesë në Festivalin e Venecias, të Bratislavës, Festivalin e Kanës, të Cotbus-it e deri në Tokio, ku u vlerësua me disa çmime. /aktoret/ KultPlus.com

Në Muzeun Historik Gjerman mbahet ekspozitë për suksesin e artistëve të epokës naziste

Posted on by Kult Plus

Artistët e preferuar të Nacional -Socializmit në Republikën Federale ‘ u hap të premtën në Muzeun Historik Gjerman. Ajo gjurmon karrierën dhe veprat e shumë njerëzve që u paraqitën në listën e artistëve, të quajtur “Dhuratë Hyjnore”, të përpiluar në vitin 1944 në emër të Adolf Hitlerit dhe Joseph Goebbels, përcjell KultPlus.

“Ne po hedhim dritë mbi këtë temë të veçantë nga pikëpamja bashkëkohore historike dhe shpresojmë në këtë mënyrë të kontribuojmë në një rishikim të kanunit historik të artit modern të pasluftës,” tha përgjegjësi i ekspozitës, Wolfgang Brauneis.

Ekspozita që zgjat deri më 5 dhjetor, përmban rreth 300 skulptura, piktura, fotografi, filma dhe dokumente të shoqëruara me shpjegime dhe analiza.

Lista “Dhuratë Hyjnore” përmbante emrat e më shumë se 100 piktorëve dhe skulptorëve, ndër përfaqësuesit më të rëndësishëm të prodhimit kulturor të Nacional Socialistëve. Ata u konsideruan aq të dobishëm për përpjekjet propagandistike të nazistëve, saqë u kursyen nga rekrutimi në forcat e armatosura, raporton tutje Hindustantimes. / KultPlus.com

At Zef Pllumi: E keqja neve na vjen prej vetvedit, prej njani-tjetrit (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Sot bëhen 14 vjet nga vdekja e At Zef Pllumit.

At Zef Pllumi është nga nga figurat me të ndritura shqiptare, i cili njohu çdo të mirë dhe të keqe të kombit tonë, madje kjo shihet qartë në një intervistë të rrallë televizive të cilën e kishte dhenë në një moshë të shtyrë, por me mendje të kfjelltë, shkruan KultPlus.

Në një pjesë të intervistës, gazetarja e pyet se prej nga ju vjen e keqja shqiptarëve, At Zefi përgjigjet me një bindje të plotë dhe me një zhgënjim të thellë në ftytyrën e tij.

 “E keqja neve na vjen prej vetvedit, prej njani tjetrit, prej shqiptarëve. Na s`kemi dashuni njani me tjetrin, kemi inate, e mllef e kurgja tjetër…Kjo asht e keqja e madhe që na vjen…që na ka ardhë historikisht”, shprehet At Zef Pllumi.

Një burrë i urtë dhe një mendimtar, frati françeskan ka qenë publicist e shkrimtar dhe gjithmonë në kërkim të të vërtetës. Ai ndërroi jetë në vitin 2007 në Romë të Italisë.

“Kjo është e keqja e madhe që na vje e që na ka ardhë historikisht” tregon At Zef Pllumi në vazhdimësi të kësaj interviste. / KultPlus.com

Mark Krasniqi: Ata që i kisha armiq për së gjalli i kam edhe për së vdekuri, mos t’më vijnë tek varri

Posted on by Kult Plus

Sot bëhen 6 vjet nga vdekja e shkrimtarit Mark Krasniqi.

Mark Krasniqi lindi më 19 tetor të vitit 1920. Ai ishte profesor, shkrimtar e akademik, shkruan KultPlus.

Më 1945-1946 ka qenë gazetar-redaktor i gazetës Rilindja në Prizren, bashkë me Esad Mekulin e Omer Çerkezin, kurse prej vitit 1947-1949 ka punuar në Radio-Beograd (Redaksia e emisioneve në gjuhën shqipe) gazetar-redaktor. Prej 1950-1961 ka punuar në Akademinë Serbe të Shkencave në Beograd asistent, pastaj bashkëpunëtor shkencor.

Ka diplomuar më 1950 në Beograd, kurse më 1960 ka doktoruar në Universitetin e Lubjanës. Prej 1961-1981 ka qenë profesor në Universitetin e Prishtinës, kur pushteti antishqiptar serbo-komunist e përjashtoi nga procesi mësimor.

Ka qenë disa herë prodekan e dekan i Fakultetit Juridik-Ekonomik. Ka qenë nënkryetar e kryetar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, kryetar i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës (1970) dhe kryetar i Partisë Shqiptare Demokristiane të Kosovës (1993).

Ishte anëtar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Ka botuar më se 20 libra shkencorë, letrarë, publicistikë e tekste shkollore dhe ka përkthyer disa romane e përmbledhje poezish nga serbishtja e sllovenishtja në gjuhën shqipe.

Mark Krasniqi ndër të tjera ishte edhe autor i përmbledhjes së poezive për fëmijë “Posta e porositur”.

Akademik Mark Krasniqi ndrroi jetë më 28.08.2015 në Prishtinë.

Sot në përvjetorin e vdekjes së tij, KultPlus ju sjell dy thëniet e tij më të njohura, të cilat për së gjalli i tha për vdekjen e tij.

-Ata të cilët i kisha armiq për së gjalli i kam edhe për së vdekuri, shpresoj që mos t’më vijnë tek varri.

-Kryqit as Hënës nuk ju kam bërë hyzmetin, po as nuk kam qenë kundër tyre. Në pllakën e varrit le të jenë vetëm emri e mbiemri, edhe shqipja dykrenore mbi atë emër. / KultPlus.com

Kur arti zë vend edhe në male (FOTO)

Posted on by Kult Plus

Një artist francez i quajtur Saype, ka realizuar një vepër arti prej 1500 metrash katrorë, në majën Moleson në Alpet e Zvicrës, transmeton KultPlus.

Saype 32 vjeç, duke përdorur bojra të prodhuara nga pigmente natyrale si qymyri, ka vizatuar në lëndinë një djalë të vogël që formon retë përmes mjetit që krijon flluska sapuni.

I njohur për punimet masive mbi bari që shihet më së miri nga lartësia, Saype gjithashtu ka zbukuruar vende të tjera duke filluar nga një lagje e varfër në Afrikën e Jugut deri në lëndinën para selisë evropiane të Kombeve të Bashkuara në Gjenevë. / KultPlus.com

Rreth 7 mijë maturantë i nënshtrohen provimit të Maturës Shtetërore

Posted on by Kult Plus

Sot do të mbahet afati i dytë i Provimit të Maturës Shtetërore. Sipas njoftimit të MASHTI-t, në afatin e dytë, testimit do t’i nënshtrohen rreth 7 mijë në 68 qendra të testimit.

Ndërsa, bëhet e ditur se duke pasur parasysh situatën me pandeminë, në çdo klasë do të sistemohen nga 15 nxënës, teksa kërkohet që të respektohen masat kundër COVID-19.

“Në koordinim me Drejtoritë Komunale të Arsimit dhe me shkollat, MAShTI ka bërë të gjitha përgatitjet për organizimin e këtij provimi. Në çdo bankë do të sistemohet nga një nxënës ndërkaq, në çdo klasë do të lejohen më së shumti 15 maturantë”, thuhet në njoftim, transmeton KultPlus.

Për të gjithë pjesëmarrësit të cilët shkelin procedurat, Këshilli Shtetëror i Maturës do të marrë masa sipas Ligjit të Maturës.

“Për të mos ndikuar në proces dhe sipas rregullave të administrimit të testit, pas orës 10:00 (koha kur fillon testi) nuk lejohet asnjë person tjetër brenda qendrave të testimit përveç personave përgjegjës për mbarëvajtje të testit. Prandaj, mediet mund të marrin pamje në çdo qendër vetëm para fillimit të Testit të Maturës”, thuhet në njoftim.

Po ashtu, është bërë e ditur se rezultatet e afatit të dytë të Provimit të Maturës Shtetërore pritet të shpallen më 8 shtator. / KultPlus.com

79 vjet nga lindja e poetit të njohur, Ali Podrimja

Posted on by Kult Plus

Ali Podrimja u lind më 28 gusht, 1942 në Gjakovë, në kohë lufte e rrethanash aspak të volitshme dhe pati një fëmijëri mjaft të vështirë. Ali Podrimja është autor i më shumë se dhjetë vëllimeve me poezi dhe mbahet sot nga kritika si përfaqësuesi më tipik i poezisë së sotme shqiptare dhe si një poet me emër dhe në shkallë ndërkombëtare.

Botën e vet poetike poeti e artikulon përmes një sistemi figurativ të konsoliduar (veçanërisht me simbolin dhe metaforën) dhe me një shkallë mjaft të lartë ndjeshmërie. Poezia e tij është epitomë e hermetizmit ku metaforat përbëhen nga disa nivele dhe nën-nivele kuptimore. Manifestimi i kësaj forme poetike u bë i domosdoshëm për poetin, sepse i shërbeu si mburojë kundër sulmeve ndaj ish-pushtetit serb në Kosovë. Pas pavarësisë së Kosovës, poezia e tij rifitoi lirizmin dhe ndjenjën poetike, por pa mundur të dalë krejtësisht nga stili i ngjeshur tradicional shqiptar.

Poeti Ali Podrimja, më 21 korrik të vitit 2012, u gjet pa shenja jete në qytetit Lodve të Francës, ku kishte udhëtuar për të marrë pjesë në një festival ndërkombëtar të poezisë.

Ali Podrimja u denoncua i zhdukur nga familjarët dhe të afërmit e tij të cilët thanë se kishin humbur kontaktet më të që prej datës 18 korrik.

Denoncimi që alarmoi diplomacinë kosovare u bë më 20 korrik. Një ditë më vonë, policia franceze gjeti trupin e pajetë të poetit në afërsi të qytetit Lodve ku ai kishte udhëtuar për të marrë pjesë në një festival ndërkombëtar të poezisë.

Sipas raportit të hetuesve francezë, mbi trupin e të ndjerit nuk janë gjetur shenja dhune dhe përjashtohet mundësia e vetëvrasjes. Për autoritetet franceze, Podrimja ka humbur orientimin gjatë një shëtitjeje në pyll dhe pas orësh të tëra lëvizjeje është dehidruar.

Ndër veprat më të njohura të tij janë: “Thirrje” 1961 , “Dhimbë e bukur” 1967 , “Sampo” 1969 , “Torzo” 1971 , “Folja” 1973 , “Credo” 1976 , “Sampo 2” 1980 , “Drejtpeshimi” 1981 , “Lum Lumi” 1982 ,”Fundi i Gëzuar” 1988 , “Zari” 1990 , “Në bisht të sorrës” 1994 , “Buzëqeshje në kafaz” 1995 , “Ishulli Albania” , “Pikë e zezë në blu” 2005. / KultPlus.com

‘Dikush pret shiun për të mos qarë vetëm’

Posted on by Kult Plus

Thënie për vdekjen, trishtimin dhe hidhërimet e dashurisë

• Prapa çdo loje ekziston ideali i vdekjes!

• Të gjithë kërkojnë një mik, por asnjë nuk provon të bëhet i tillë!

• Po u zgjove në mëngjes dhe nuk e pe diellin ose dielli je ti, ose ke vdekur!

• Përse nuk na lejojnë të dashurojmë… X vjeç kur mund të vdesim në çdo moshë?!

• Nuk ju kërkova unë të më lindni, ndaj më lini të jetoj!

• Dikush pret shiun për të mos qarë vetëm!

• Jeta është veç një ëndërr në rrugën e vdekjes!

• Uroj që kur të vdes të shkoj në Parajsë, sepse Ferrin e jetova këtu!

• Dashuria është gëzimi i qenies dy, tmerri që mbetesh një, frika se bëhesh tre!

• Nëse juve ju mungon dikush në botë, për mua jeni ju që i mungoni botës!

• Mos qaj! Sepse në botë ekziston gjithnjë një person që jeton për buzëqeshjen tënde!

• Kam provuar të eci këmbëzbathur rrugës shtruar plot kujtime, aty ku këmba shkelte dhimbje aty, ku dhimbja shkelte dhimbje…!

• Sikur të na jepej gjithë fuqia magjike që të lexonim mendimet e njëri-tjetrit, supozoj që efekti i parë do të ishte shkatërrimi i të gjitha miqësive…!

• Merr pak dhimbje nga e imja, shpirti im po të thërret, po kjo jetë po s’pati dhimbje kurrë s’mund të quhet jetë…!

• Sado të këqija qofshin ditët, pa to s’dua të mbetem, qaj vetëm ditët e bukura se të këqijat qajnë vetveten…!

• Çdo gjë lind e vogël dhe pastaj rritet, vetëm fatkeqësia lind e madhe, pastaj zvogëlohet…!

• Ka kaq kohë që çdo ditë të shoh e më duket se të shoh për herë të parë…!

• Hero nuk është ai qe bie në betejë, është ai që kur rrëzohet gjen forcën për t’u çuar e lufton përsëri…!

• Pasqyra është miku im më i mirë sepse sa herë qaj nuk qesh me mua…!

• Më pëlqejnë adoleshentët se çdo gjë që bëjnë e bëjnë për herë të parë…!

• Të vrasësh është kurajo e momentit…të lësh të jetojnë është kurajo e përjetshme…!

• Do jepja dhe jetën për të jetuar përjetësisht…!

• Ndonjëherë mjafton një çast për të harruar një jetë e ndonjëherë nuk mjafton e tërë jeta për të harruar një çast…!

• Pas gjakut, gjëja më e mirë që një burrë mund të japë, janë lotët e tij…!

• Dhashë gjithçka që munda. Jam një poet që tregon historitë e tij e një këngëtar që këndon poezitë e tij…!

• Midis të mirës dhe të keqes ka një porte… dhe unë ta hap!

•- Mos u kënaq me horizontin… kërko pafundësinë!

• Unë jam kështu, sepse shpreh atë që kam brenda…!

• Jeta është si një pasqyrë, të qesh në qofte se e shikon duke qeshur…

• Nuk do plakem kurrë, sepse jam një yll që bie…! / KultPlus.com

© J.B.(Credit Image: © Globe Photos/ZUMAPRESS.com)

Rumania, streha dhe djepi i nacionalizmit shqiptar

Posted on by Kult Plus

Rumania zë një vend të rëndësishëm në historinë shqiptare. Kjo falë një komuniteti të lulëzuar shqiptar, i cili e bëri Bukureshtin një strehë dhe djep të nacionalizmit shqiptar. Studimet filologjike për lidhjen gjuhësore ballkanike gjurmojnë kontaktet e para gjuhësore mes proto-rumunëve dhe proto-shqiptarëve në shekujt e parë pas Krishtit, në zonën në qendër të Ballkanit mes Sofjes së sotme, Shkupit, Nishit dhe Prishtinës. Marrëdhënia mes gjuhës shqipe dhe rumune mbetet një temë intersante për gjuhëtarët, e lidhur me çështjen historike të etnogjenezës së popujve.

Gregori Ghica IV, Princi i Vllahise (822–1828)

Dinastia Ghica, princërit e Vllahisë

Familja më e famshme me origjinë shqiptare dhe e paur në Rumaninë e Sotme është ajo e Ghica. Me origjinë nga Velesi, Maqedoni, Ghica ishin tregtarë në Stamboll. Georghe Ghica (1598), i cili u transferua në Moldavi u bë ambasador i Portës së Lartë dhe më pas për pak kohë princi i Moldavisë në 1658-1660. Djali i tij, Grigori Ghica I e pasoi atë në fron ndërsa nipi tij Matei Ghica u bë dragoman (shenim i redaksisë: Në të shkuarën, në Lindjen e Mesme, dragomani ishte një përkthyer i punësuar në marrëdhënie politike dhe tregtare apo dhe si një udhërrëfyes) i Portës së Lartë dhe djali i tij Grigori Ghica II rifilloi Fronin e Moldavisë në 1726, për të kaluar në atë të Vllahisë në 1733. Grigori III dhe Grigori IV e mbajtën fronin deri në pushtimin rus të 1828–34, atëherë Alekandri Ghica II ishte princ dhe më vonë regjent i Vllahisë deri në 1858.

Nje shqiptar i Vllahise. Akuarel nga Amadeo Preziosi, 1866

Rumania, djepi i nacionalizmit shqiptar në shekullin e 19-të

Një raport i Habsburgut dëshmon se, në 1595, 15 mijë shqiptarë u lejuan të vendoseshin në veri të Danubit. Në 1628 komuniteti shqiptar u krijua në Bukuresht, dhe shqiptari Vasile Lupu u bë princ i Moldavisë që nga viti 1634. Shqiptarët atëherë njiheshin në rumanisht si Arbănasi / Arbănași, ose si Arnăuți (nga Arnavut Turk).

Komuniteti u forcua në epokën fanariote, kur shumë shqiptarë hapën aktivitete tregtare, posaçërisht dyqane ëmbëlsirash (në 1820 kishte 90 tregtarë nga Arnavutköy në Bukuresht) dhe ishin punësuar si truproje për princat dhe bojaret e Vllahisë.

Në vitet 1800, Bukureshti shërbeu si një pol tërheqës për komunitete të ndryshme Ortodokse nga Ballkani Osman, para së gjithash grekëve dhe bullgarëve, por edhe shqiptarëve. Në Bukuresht, shkollat ​​u hapën dhe librat dhe revistat botuan në shqip shumë më parë se kjo të ishte e mundur në territoret e Perandorisë Osmane.

Lëvizja e Rilindjes Kombëtare e nacionalizmit shqiptar brenda Perandorisë Osmane ishte prodhimtare në Vllahi, falë nismave kulturore të ndërmarra nga Dora D’Istria, Naim Frashëri, Jani Vreto dhe Naum Veqilharxhi, të cilët botuan fjalorin e parë shqip absolut në Bukuresht, në 1844.

Visar Dodani

Në periudhën e vonë osmane, disa intelektualë shqiptarë zhvilluan një teori historiko-politike sipas së cilës shqiptarët dhe rumunët, “vëllezër gjaku”, duhet të kishin luftuar për çlirimin e ndërsjellë në territoret e administruara ende nga osmanët. Kjo teori u shfrytëzua politikisht nga Austro-Hungaria pas vitit 1897. Në të njëjtin vit Visar Dodani hapi një gazetë në gjuhën shqipe, “Sqipetari”, në Bukuresht në mbështetje të origjinës së përbashkët ilire të shqiptarëve dhe rumunëve dhe luftën e tyre të përbashkët politike.

Sqipetari/Albanezul (1889)

Komuniteti shqiptar në Rumani numëronte 30,000 në 1893. Në një situatë të tillë, lëvizja për pavarësinë e Shqipërisë mori vrull, e udhëhequr nga Albert Gjika, pretendent i fronit të Shqipërisë. Në vitin 1912, në një kongres pan-shqiptar në Bukuresht të kryesuar nga Ismail Qemali, u miratua rezoluta e parë për pavarësinë e Shqipërisë. Në të njëjtin vit Aleksandër Stavre Drenova (Asdreni), një shqiptar emigrant nga Korça në Bukuresht, kompozoi tekstin e himnit kombëtar shqiptar, Hymni i Flamurit, kënduar në notat e “Steag Pe-al nostru dhe scris Unire” nga rumuni Ciprian Porumbescu.

Rumania ishte vendi i parë që njohu pavarësinë e Shqipërisë dhe marrëdhëniet diplomatike midis dy kombeve u vendosën në 16 dhjetor 1913. Që nga ajo kohë, të dy vendet kanë zhvilluar lidhje të forta kulturore dhe gjuhësore. Familjet e poetëve Viktor Eftimiu dhe Lasgush Poradeci gjetën gjithashtu strehë në Rumani.

Shqiptarët e Rumanisë në vitet 1900 dhe sot

Pas Luftës së Parë Botërore, një valë e re migratore e shqiptarëve myslimanë nga Jugosllavia iu shtua 20,000 shqiptarëve në Bukuresht (të dhënat 1920). Në vitin 1921, në Ploieşti, Ilo Mitkë Qafëzezi botoi përkthimin e parë të Kuranit në gjuhën shqipe. Shumë shqiptarë u vendosën në Transilvani, duke punuar veçanërisht në industrinë e ëmbëlsirave.

Komuniteti pësoi presionin komuniste duke filluar në 1953 kur shoqata kulturore shqiptare u mbyll; në regjistrimet rumune që atëherë shqiptarët janë kategorizuar në mesin e “të tjerëve”. Të drejtat e humbura u rifituan pas revolucionit rumun në 1989, por numri i njerëzve që deklarojnë veten shqiptarë ra në mënyrë dramatike. Në regjistrimin e vitit 2002 kishte vetëm 520 shtetas rumunë që deklaronin se ishin shqiptarë etnikë dhe vetëm 484 ata të gjuhës amtare shqipe – por numri aktual i komunitetit vlerësohet të paktën 10,000 njerëz, kryesisht ortodoksë dhe banues në Bukuresht dhe të tjerë. Qytete të mëdha si Timişoara, Iasi, Constanța dhe Cluj-Napoca. Që nga viti 1996, komuniteti shqiptar ka pasur gjithashtu një vend të rezervuar në Parlament, sot është përfaqësues i Lidhjes së Shqiptarëve të Rumanisë.

Marrë nga East Journal dhe përshtatur nga Diaspora Shqiptare / KultPlus.com

Shpella e Haxhi Aliut në Karaburun, destinacion i të apasionuarve pas zhytjes

Posted on by Kult Plus

Ende në ditët e sotme, shpella e Haxhi Aliut mbështillet nga legjendat e misteret.

Më lartësi 18 metra mbi nivelin e detit, shpella e ndodhur në skajin veriperëndimor të Kepit të Gjuhëzës, është kthyer në një destinacion turistik dhe vizitohet çdo ditë nga turistë të shumtë.Gojëdhënat flasin për një lundërtar të guximshëm në fillim të shekullit XVII siç ishte Haxhi Aliu nga Ulqini.

Së bashku me të birin e tij, ai strehohej në këtë shpellë nga ku luftonte piratët e shumtë që endeshin brigjeve të Jonit, duke bashkëpunuar me barinjtë e kapedanët vendas të bregut.Hapësirat e brendshme të shpellës janë shumë të mëdha. Gjatësia brenda shkon në rreth 30 metra dhe thellësia në gati 10 metra.

Këtu mund t’a gjejnë veten jo vetëm të apasionuarit pas lundrimit e zhytjeve, por dhe ata që kanë dëshirë të shohin stalaktiket mijëravjeçare në paretet shkëmbore. 

Mënyra më efikase për të vizituar këtë vend janë mjetet detare si anije dhe varka.Gadishulli i Karaburunit është kthyer gjatë viteve të fundit një ndër atraksionet turistike më të frekuentuara nga turistët e huaj dhe vendas për shkak të bukurive natyrore dhe të vendeve mjaft të veçanta që ofron.

Një ndër vendet më të bukura në këtë gadishull ku përveç historisë të mahnit dhe me pamje e e saj mistike është shpella e Haxhi Aliut. / KultPlus.com

Mbi 100,000 njerëz janë evakuuar nga Afganistani

Posted on by Kult Plus

Më shumë se 5,000 qytetarë amerikanë janë evakuuar në mënyrë të sigurt nga Afganistani, ka bërë të ditur të premten, gjenerali amerikan William Taylor.

Data 31 gusht është afati i fundit për tërheqjen e plotë të trupave amerikane nga Afganistani.

Sipas Taylor në total numri i njerëzve të cilët janë evakuuar nga Afganistani deri më tani si pjesë e misionit të evakuimit, është 111,000.

Ai ka thënë se edhe 5,400 persona janë ende duke pritur në aeroportin e Kabulit për të ikur nga Afganistani.

Gjatë të enjtes janë kryer dy sulme me bombë dhe armë zjarri jashtë aeroportit të Kabulit, si pasojë e të cilave mbetën të vdekur të paktën 100 persona.

Në mesin e të vrarëve raportohet se janë rreth 90 afganë dhe 13 anëtarë të shërbimit ushtarak amerikan.

Përgjegjësinë për sulmin e ka marrë grupi Shteti Islamik.

Pentagoni ndërkohë ka deklaruar se sulmet e IS-is nuk do ta ndalin SHBA-në që të kryejë evakuime deri në ditën e fundit kur duhet të largohen. / KultPlus.com