Me iniciativë të prindërve të Betina Ymerit e cila për shkak të kërcënimeve nga fejuari i saj përfundoi në vetëvrasje, të premtën organizohet protestë nga ora 12:00 para Gjykatës Themelore në Mitrovicë.
Përmes protestës iu bëhet thirrje institucioneve gjegjëse që ta trajtojnë drejt dhe me prioritet rastin e Betinës dhe t’i jap ndëshkim meritor personit që e shtyri drejt vdekjes atë. Dhuna sistematike të cilën e ka përjetuar Betina është një nga realitetet me të frikshme të cilën e jetojnë shumë vajza e gra në Kosovë, dhunë kjo e cila ushqehet nga të gjitha institucionet publike e private që vazhdojnë ta normalizojnë dhe amnistojnë dhunën me bazë gjinore.
Përveç kërkesave drejt institucioneve publike, prindërit e të ndjerës duan ta kthejnë vëmendjen tek nevoja për mbrojtje dhe vëmendje ndaj vajzave të tyre. Përderisa jetojmë në një sistem të dhunshëm si ky i yni, është vendimtare që të angazhohemi më shumë për sigurinë e vajzave, në mënyrë që ato të mos ndihen të vetmuara dhe pa ndihmë kur ato janë viktima të dhunës.
Ky sistem e kjo mendësi duhet të ndryshojë. Andaj, ne ngrihemi në këmbë të premtën për të kërkuar drejtësi për Betinën dhe siguri për të gjitha vajzat dhe gratë në Kosovë.
Mos të ndodhë më edhe një vetëvrasje, mos të tolerojmë më as edhe një kërcënim ndaj vajzave, mos të humbet as edhe një jetë më shumë. / KultPlus.com
Odhise Paskali lindi në në fshatin Kozhan, Përmet më 22 Dhjetor 1903. “Artisti i Popullit”, Odhise Paskali mund të cilësohet pa mëdyshje si themeluesi i skulpturës shqiptare dhe një nga personalitetet më të rëndësishme të artit shqiptar.
Ai u rrit dhe u edukua në një mjedis arsimdashës. Familja u vendos në Koblarë dhe Paskali i ri, mori mësimet e para nga i ati, që ishte prift dhe mësues në atë fshat. Shkollën fillore e përfundoi në Përmet, por edhe qyteti i Përmetit ishte i vogël për të.
Pas shumë vështirësive ekonomike dhe pengesave të tjera, me ndihmën e një miku arbëresh, në vitin 1916, u nis në Itali. Pasi kreu liceun, në vitin 1920, filloi studimet në Fakultetin e Letërsisë dhe Filozofisë në Universitetin e Torinos dhe më pas, në vitin 1927, mbrojti diplomën në fushën e historisë së artit me historianin e njohur A. Venturi. Gjatë viteve që ishte në Torino, krahas studimeve në universitet, Odhise Paskali gjendej çdo ditë në studion e artistit italian Rubino, ku mësoi mjeshtërinë e skulpturës, që e tërhiqte veças. U bë i njohur që me krijimet e para, kur ishte ende student. “I Urituri” është vepra e parë në skulpturë e Odise Paskalit dhe një nga kryeveprat e skulpturës shqiptare. U realizua në 1924 në Torino. Deri në 1939 vepra gjendej në Pallatin Mbretëror. Më pas u mor nga Italianët si plaçkë lufte dhe ende gjendet atje.
Për këtë vepër me vlerë vet Odise Paskali tregonte:“Jam frymëzuar nga plaku, që pashë të vdiste nga uria, në ullishtat e Vlorës, në vitet kur shqiptarët iknin nga Pogradeci, Përmeti e qytetet e tjera dhe gjenin strehim në Vlorë, nga ku kishin shpresë të kalonin në Itali. Po punoja këtë portret, që është me madhësi reale, kur nga porta që ishte gjysmë e hapur mu afrua një vajzë 5-vjeçare. Ajo u afrua te puna që po punoja dhe më pyeti:
-Ç’ka ky plak që është kështu?
-Është i uritur, i thashë, nuk ka të hajë.
Nuk tha asnjë fjalë dhe doli. Pas pak u kthye me një copë bukë në dorë dhe tha:
-Jepja ta hajë, dhe doli.
Ngela i emocionuar me copën e bukës në dorë, por me kënaqësinë se ishte një ogur i mirë për rrugën e artit që kisha zgjedhur”
Odhise Paskali qysh herët shkroi artikuj, poezi dhe tregime; përktheu novela dhe ese për artin dhe artistët. Në vitin 1929, nxori numrin e parë të revistës “Studenti Shqiptar”, të cilën e drejtoi derisa u mbyll, pas shtatë numrash. Krahas krijimeve letrare, aty botoi foto nga punimet e tij në skulpturë, si dhe nga tablotë e kolegëve artistë si: Abdurrahim Buza, Vangjush Mio, Kristaq Sotiri, etj. Në vitin 1935, nga biblioteka e njohur Argys në Tiranë u botua një libër me tri novela të përkthyera nga Odhise Paskali. Për disa vite, artisti i ri u end midis letërsisë dhe artit, ende pa e përcaktuar drejtimin e ardhshëm të krijimtarisë së tij. Viti 1928 shënon kthesën dhe përkushtimin e plotë ndaj skulpturës. Bashkia e Korçës e porositi për një monument kushtuar luftëtarëve të lirisë. Skulptura “I urituri” e kish bërë të njohur si një talent që rrezatonte dritë për artin kombëtar, ndërsa pas realizimit të monumentit “Luftëtari Kombëtar” në qytetin e Korçës (1932), Odhise Paskali do të bëhet skulptori më i njohur në Shqipëri. Në të njëjtën ditë, u përurua edhe statuja tjetër e tij “Flamurtari” në qytetin e Vlorës. Më pas u ngritën edhe tri vepra të tjera në bronz po nga Paskali: “Mihal Grameno” (Korçë, 1932), “Çerçiz Topulli” (Gjirokastër, 1934) dhe “Skënderbeu” (Kukës, 1939). Me statujat e Odhise Paskalit, disa nga qendrat në qytetet kryesore shqiptare morën një pamje të re, duke fituar edhe një identitet të tyre. Pas vitit 1927, Odhise Paskali angazhohet plotësisht në jetën artistike shqiptare dhe për disa vite do të jetë në krye të shumë veprimtarive të rëndësishme kombëtare. Në vitin 1931, bashkë me akuarelistin Qenan Mesareja, themeloi shoqërinë “Miqtë e Artit”, ku u mblodhën artistë të të gjitha fushave që jetonin në Tiranë. Po atë vit, Odhise Paskali organizoi Ekspozitën e Parë Kombëtare të Artit në Shqipëri, që u hap në Tiranë, në maj të vitit 1931. Ekspozita ndikoi edhe për themelimin e Shkollës së Vizatimit. Odhise Paskali, që në fillim, ishte një ndër mësimdhënësit kryesorë, ndërsa më vonë u caktua drejtor i saj dhe luajti rol të rëndësishëm në konsolidimin e shkollës, si dhe në zbulimin dhe përgatitjen e artistëve të rinj. Pas vitit 1944, ndaj Odhise Paskalit në fillim u mbajt një qëndrim i rezervuar. Nuk u ftua të merrte pjesë në Ekspozitën Kombëtare të Pasçlirimit, në prill të 1945-ës, meqenëse kishte realizuar më parë statujën e mbretit Zog, si dhe buste të figurave të tjera të mbretërisë. Por, duhet thënë se punimet kryesore te tij, vlerat e statujave në bronz, të ngritura në sheshet e qyteteve, e ruajtën të pacenueshme figurën e Odhise Paskalit dhe ndikuan që ai të rikthehet përsëri në art.Rifilloi krijimtarinë në skulpturë me bustet e heronjve “Misto Mame” (1948), “Vojo Kushi” (1949), që u vlerësuan midis punimeve më të bukura të atyre viteve. Më pas, realizoi disa monumente si “Partizani Çlirimtar” dhe “Ndihmë Shokut” (Përmet, 1964), “Partizani Fitimtar” (Mathausen, Austri, 1968), “Skënderbeu” (Bashkautor Janaq Paço, Andrea Mano, Tiranë, 1968), bustet “Dy Heroinat” (Gjirokastër, 1974) “Vëllezërit Frashëri (bashkautor Thoma Thomai, Tiranë, 1978), “Idriz Seferi”, (Prishtinë, 1980), etj. Në vitin 1965 realizoi variantin më të arrirë të bustit të Enver Hoxhës, që u riprodhua në qindra e mijëra kopje. Ajo u çmua si vepra që pasqyroi dhe i shëmbëllente më mirë figurës së udhëheqësit komunist të Shqipërisë. Për Odhise Paskalin u ngrit studioja e parë, më e madhe në Tiranë, për skulpturë dhe, gjatë gjithë kohës, ai ka qenë një nga artistët më të vlerësuar në Shqipëri. Studioja e tij u kthye në një shkollë për artistët e rinj, si dhe për studiuesit dhe historianët e artit, pasi Odhise Paskali ka qenë gjithashtu edhe një njohës i mirë dhe studiues i zhvillimeve artistike botërore. Punoi pak vite si drejtor i Galerisë Kombëtare të Arteve dhe në pjesën më të madhe të kohës ka qenë në krijimtari të lirë. Gjithnjë i angazhuar në realizimin e statujave dhe monumenteve. Vazhdoi të shkruante artikuj dhe ese për artin. Duhet thënë se edhe pse Odhisea jetoi në Përmet vetëm 14 vjet dhe shumicën e jetës 82-vjeçare e kaloi në Itali dhe në Tiranë, ai ishte i lidhur me vendlindjen. Përveç ecejakeve të herëpashershme pranë familjes në periudha të ndryshme para djegies së shtëpisë së tij në korrik të vitit 1943 nga fashistët, ai krijoi në vendlindje një sërë veprash, midis të cilave skulpturën e “Partizantit Çlirimtar”, punën e grupit skulpturor “Shokët” në varrezat e dëshmorëve të Përmetit; bustin e Naimit; të Nonda Bulkës dhe të Fanjo Çiçakos në qytet; bustet e vëllezërve Frashëri në sheshin para Shtëpisë Muze në Frashër, bustin e dr. Refat Frashërit etj. Kompleksin e varrezave të dëshmorëve të Përmetit, ai e plotësoi me tri figura për të përjetësuar edhe tre kushërinjtë e tij të parë (Harallamb Papa, Gaqi Vinjau e Foti Adhami). Në shtëpinë e piktorit të merituar Aristotel Papa, që është ndarë nga jeta, ndodhet edhe një bust i vëllait të tij, dëshmorit Harallamb Papa, punuar e dhuruar nga Odhisea vite më parë. Odhisea, duke iu kushtuar kryekëput krijimtarisë së tij, nuk ishte i prerë për çështje administrative. Kur u emërua drejtor i Galerisë së Arteve aty nga vitet ‘60, ai nuk kishte dëshirë as t’i vinin telefon në zyrë, pasi zilja e tij e shqetësonte dhe nuk e linte të punonte. Përveç punimeve konkrete, ai mbante shpesh shënime në formë ditari, qoftë për meditime mbi artin qoftë edhe kujtime historike, gjë që bëri të mundur, që një vit pas vdekjes së tij më 1986, të botohej libri “Gjurmë Jete”, një material në fakt i shkurtuar e i cunguar.
Odhise Paskali , modest, përsëriste shpesh:
“- Unë nuk jam skulptor në kuptimin profesional të fjalës; as jam poet në kuptimin tradicional; dhe as filozof në kuptimin shkencor të fjalës. Jam njeri. Çdo gjë njerëzore më ka tërhequr.
– Linda, jetova dhe do të vdes i varfë!”
Ka qenë anëtar i Akademisë së Shkencave, i pari për shumë vite nga fusha e arteve dhe ndër të parët artistë që mori titullin e lartë “Skulptor i Popullit”. Krijimtaria e Odhise Paskalit, ndonëse përshkohet e gjitha nga e njëjta frymë romantike, nga studiuesit ndahet në dy periudha. Në periudhën e parë, para vitit 1945 (ku veç statujave që përmendëm më lart, bëjnë pjesë edhe disa buste dhe figurina në bronz) veçohet për vlera më të spikatura artistike. Statujat dallohen për siluetat e bukura, modelim harmonik sipas konceptimit skulpturor të antikitetit klasik. Në bustet e asaj periudhe gjen trajtim më të thelluar të psikologjisë së personazheve, më shumë interpretim artistik nga autori. Me ato vlera të çmuara, Odhise Paskali përcaktohet si themelues i skulpturës realiste shqiptare. Edhe për periudhën e dytë, pas vitit 1945, ai vlerësohet midis skulptorëve më të shquar të vendit. Në disa nga krijimet e kësaj faze, vërehet pasurim i shprehjes artistike, ndërkohë që në disa të tjera gjen edhe skema pompoze të realizmit socialist, skema që kushtuan edhe skulpturën e atyre viteve, sidomos ato monumentale, ku mund të përfshijmë edhe disa punime të Odhise Paskalit. Në krijimtarinë e pasur të këtij mjeshtri, monumenti “Luftëtari Kombëtar” i Korçës, është vlerësuar si një ndër statujat më të bukura të së gjithë skulpturës shqiptare. Në zhdërvjelltësinë e figurës së luftëtarit, ndihet më shumë jetë dhe madhështi, ndërsa ritmi që krijohet nga palat e gjera të gunës, flokët e hedhura dhe lëvizja e kokës, në kontrast me lartësinë e figurës, i japin më shumë jetë dhe dinamizëm. E realizuar në përputhje me përfytyrimin popullor për luftëtarët e lirisë, ky monument, si dhe sheshi ku është vendosur, është kthyer prej vitesh në një simbol të përpjekjeve për liri. Në vitin 1986, statujën e zhvendosën në një shesh tjetër të Korçës, për të ngritur në vendin e saj monumentin e Enver Hoxhës. Por, pas vitit 1990, “Luftëtari Kombëtar” u vendos po atje ku ishte, në krye të bulevardit, ku qëndron edhe sot.
Veprat e tjera të Odhise Paskalit ndodhen në Galerinë Kombëtare të Arteve, në Muzeun Historik Kombëtar, si dhe në disa muze dhe institucione qendrore të vendit. Pas vdekjes, studioja e tij u kthye në studio-muze, ku ishin vendosur vepra origjinale, si dhe variante dhe replika në gips të disa monumenteve, statujave dhe busteve, origjinalet e të cilave ndodheshin në ambiente të tjera, në rrugë e sheshe të Tiranës dhe qyteteve të tjerë. Në studion-muze ruhej edhe arkivi i pasur i OP me shënime, dokumente dhe materiale të tjera me interes për historinë e zhvillimeve artistike në Shqipëri. Nga trazirat pas vitit 1990, studioja u dëmtua bashkë me pjesën më të madhe të veprave. Një pjesë e arkivit tani ruhet nga fondacioni “Paskali”, që u krijua nga vajza e skulptorit, studiuesja e spikatur e artit, Floriana Paskali. Pas titujve Skulptor i Popullit dhe Akademik, Odhise Paskali është vlerësuar edhe me titullin Nderi i Kombit. Emrin e tij e mban sot një shkollë arti në Pejë dhe sheshi i qytetit në Përmet. Ai ndërroi jetë në Tiranë, më 13 Shtator 1985 i nderuar dhe i përcjellë me një ceremoni madhështore nga mijëra bashkatdhetarë, adhurues të veprës së tij të pavdekshme. Skulptori i Popullit Odise Paskali është i njohur për rreth 600 vepra në skulpturë, por mbi të gjitha në krijimtarinë e vet të larmishme janë të njohura veprat:
“Monumenti i Pavarësisë, Vlora”
“Gjergj Kastrioti”, dhuruar më 1968-n qytetit arbëresh Hora e Arbëreshëve, Siçili
“I urituri”,
“KETI”,
“Malësori”,
“Luftëtari Kombëtar”, Korçë;
“Themistokli Gërmenji”, në Korçë;
“Ushtari i panjohur”,
“Partizani fitimtar” (Mathauzen, Austri) 1968;
“Naum Veqilharxhi”, bust në bronc , në Korçë;
“Monumenti i Skënderbeut në Tiranë” me bashkautorë, 1968;
“Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)”
“Isa Boletini”
“Fan Noli”
“Onufri”
“Jeronim De Rada”
“Pashko Vasa”
“Zef Skiroi”
“Çerçiz Topulli”
“Naim Frashëri”
“Vojo Kushi”
“Migjeni”
“Enver Hoxha”
“Idriz Seferi”
“Ahmet Zogu”
e shumë vepra të tjera.
Për të gjithë ata që e kanë vlerësuar, vepra e tij mbetet një shkollë e vërtetë arti.
Këto mund te nxirrja përmbledhtas nga interneti dhe botimet për skulptorin e madh nga Admirine Peçi, Shaban Cakelli, Dashnor Kaloçi, Stilian Adhami etj. /Albert Vataj / KultPlus.com
Takimet me kryetarë të komunave vazhduan sot në Podujevë. Ministri Çeku u prit nga kryetari Shpejtim Bulliqi dhe bashkëpunëtorët e tij.
Të shumta janë projektet për të cilat u diskutua, disa që janë zvarritur ndër vite për shkak të mungesës së mirëfilltë të planifikimit të projekteve, si dhe ato potenciale, që të rinjve, sportistëve dhe artistëve të mos u mungojë infrastruktura për zhvillimin e aktiviteteve të tyre.
Qendra multifunksionale është një projekt që pritet të fillojë së shpejti. Komuna u zotuan të sigurohen që lokacioni mos të ketë probleme pronësore, dhe bazuar në projektin e kompletuar në detaje, MKRS të fillojë investimin.
Për ndërtimin e Palestrës Sportive Komuna do ta sigurojë projektin dhe dokumentet përcjellëse, të bëhet rishikimi i projektit dhe paramasës, analizat e duhura paraprake, dhe të planifikohet në buxhet për realizim për vitet e ardhshme.
U fol gjithashtu për pishinën gjysëm olimpike për të cilën Komuna ka ndarë lokacionin dhe hapi tjetër është hartimi i projektit dhe planifikimi i buxhetit.
Konservimi dhe rivitalizimi i xhamisë së djegur të fshatit Orllan është një projekt i ri që do të fillojë së shpejti, ndërsa u diskutua edhe për ndërhyrje emergjente në ndërtesën e Burgut.
Ministri foli gjithashtu për programet shtetërore për art në shkolla dhe sport në shkolla që pritet të fillojnë vitin e ardhshëm dhe të zbatohen në gjithë shkollat e vendit ndërsa kryetari Bulliqi e mirëpriti këtë iniciativë dhe shprehu gatishmërinë e tij të bashkëpunojë në zbatim të tyre. / KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, sot është takuar me kreun e SBASHK-ut, Rrahman Jasharaj, mirëpo ky takim nuk pati ndonjë sukses pasi Jasharaj tha se greva vazhdon.
Kryeministri Kurti pas takimit që ka mbajtur me Këshillin Grevist, ka thënë se janë zhvilluar shumë takime me Këshillin Grevist dhe se kërkesë e tyre ka qenë Projektligji i pagave.
Ai po ashtu ka thënë se Rrahman Jasharaj, i ka thënë “ndihmon si vëlla”. Ai tha se duhet një zgjidhje më universale për këtë çështje.
“Si vëlla të ndihmoj privatisht, jo si kryeministër. Kryeministri nuk bën pazare”, ka thënë Kurti.
Ndërkaq, për këtë rast ka reaguar aktori i njohur kosovar, Çun Lajçi, i cili ka thënë se fjalët e Rrahman Jasharit: “Hajt ndihmom si vëlla ta kryejmë ket punë”, ia ka kujtuar bisedën që Lajçi ka pasur me Ibrahim Rugovën kur edhe ai i pati thënë dikur “S’ka hajt vëlla kur t’jeshë pushtet se Presidenti e Kryeministri s’janë ma as vëlla as motër, por janë pushtet e pushteti asht i popullit”, kur Lajçi ka dashur ta ftojë Presidentin Rugova në premierën e dramës “Ku asht populli”.
Më poshtë gjeni reagimin e tij:
Shtegun e lamës po don me thye Rrahmani me Rrahimat! S’e di sa asht i vërtetë në fjalët që i thotë, ky i bekuemi, të cilit ia kanë vargisë nji turli emnash n’zinxhirin e qafës, por unë po i them Bin, se hala vazhdoj ta dua aktorin Mr Bean, por fjalët e fundit me Rrahmanin: “Hajt ndihmom si vëlla ta kryejmë ket punë”, (kështu disi mu duk se tha), ma ktheu n’mbamendje nbisedën që e pata me Dr.Rugovën, kur m’çoi Teki Dervishi me ftua në premierën e dramës se tij “Ku asht populli”! Edhe unë i pata thanë: Hajt vëllau jem, hajde se na bahet qejfi! E dini si mu përgjigj? Nisoj, siç i paska thanë Albini Rrahmanit! “S’ka hajt vëlla kur t’jeshë pushtet, se Presidenti e Kryeministri s’janë ma as vëlla as motër, por janë pushtet e pushteti asht i popullit”, me pat thanë edhe mua Rugova, Presidenti që s’vdes kurrë! Nëse kështu t’ka thanë dhe nëse kështu iu ke përgjigjë, atëherë përnjimend kam me të dashtë, edhe pse nganjiherë po me ban mu luhatë! S’ka hajt vëlla na i jep do pare neve, se edhe na pensionistët shkojmë nesër e i themi: Hajt vëlla, na i jep edhe neve do pare. Shkojnë edhe të tjerët, se shtegun e lamës e theu Rahmani me Rrahimat! / KultPlus.com
Përkujtojmë sot 115-vjetorin e lindjes së mendimtarit dhe publicistit, shkrimtarit dhe përkthyesit, ekonomistit dhe atdhetarit, Dhimitër Pasko (Mitrush Kuteli), personalitet në historinë e letërsisë shqiptare, shkrimtar i klasit të parë, që e tejkaloi vdekjen dhe vazhdon të jetojë me veprën e tij, edhe pas ikjes fizike, në të gjithë trojet shqiptare, shkruan KultPlus.
Autori i “Hanet e karvanet”, “Vjeshta e Xheladin Beut”, “I pasuri që ish i varfër fort”, “Dashuria e barbarit Artan për të bukurën Galatea”, “E madhe është gjëma e mëkatit” dhe bankieri i talentuar, jetoi fëmijërinë dhe mori bazën letrare ne magjinë e liqenit të Pogradecit. Mbresa të pashlyeshme i lanë më pas dhe librat e librarisë së vogël të të atit. Leximet e tij të para lidhen me emrin e Naimit, Çajupit, Spiro Dines, Gramenos, Lumo Skëndos, më vonë edhe të Fan Nolit. Nga viti 1924 ne Selanik kish filluar të botonte në shtypin shqiptar “të jashtëm”, tek “Shqipëria e Re” dhe “Kosova” që dilnin në Kostancë të Rumanisë. Shkrimet e tij flisnin për Atdheun, për ngjarjet e vitit 1924, vajtonin vrasjen e Gurakuqit e të Bajram Currit.
Në këto vite Kuteli botoi dhe artikujt e parë në fushën e kritikës letrare – vlerësime, përshtypje, analiza, të dhëna për autorë e vepra. Por pjesa më e madhe e shkrimeve i kushtoheshin monedhës, çështjes agrare dhe problemeve ekonomike. Kuteli shkoi në Bukuresht (1928) dhe filloi studimet në Akademinë e Shkencave të Larta Ekonomike, duke punuar njëkohësisht si llogaritar. Banonte në një mansardë, megjithatë ndiqte edhe kurse letërsie, kritike, folklori, etj. Lexonte frëngjisht, rumanisht, italisht, latinisht e greqisht. Ishte anëtar, më pas sekretar dhe në vitet 1931-34 kryetar i Shoqërisë së studentëve shqiptarë të Rumanisë.
Në vitet 1928-1933 drejtoi gazetën “Shqipëria e Re” në Kostancë, në faqet e së cilës hapi më 1929 rubrikën “Shënime Letrare”. Duke vazhduar punën e filluar në Selanik për të nxjerrë në pah disa nga vlerat e kulturës sonë sidomos në fushën e letërsisë, Kuteli shkroi artikuj mbi Naimin, Çajupin, Gramenon, Papa Kristo Negovanin, Asdrenin, Hilë Mosin, Lasgushin, Loni Logorin, Filip Papajanin, Ali Asllanin. Dhimitër Pasko u punësua në Bankën e Shtetit Shqiptar, si këshilltar në fushën e monedhës dhe më 16 maj 1947, pas 7 muaj hetuesi u dënua për agjitacion e propagandë me 5 vjet heqje lirie, ndërkohë që i humbet gjatë kësaj kohe vepra që kishte në shtyp përmbledhja me tregime “Dashuria e barbarit Artan”, “Zbulesa e dytë e Pjetër Kulirës nga Liqerasi”, një roman për burgun e Prishtinës, drama “Ura”, “Rrëfime me të gjallë e me të vdekur” dhe “Shënime ekonomike”.
Pas daljes nga burgu, strehë Kuteli pati përkthimin.
Një përkthyes i përsosur i Gogolit, Turgenjevit, Pushkinit, Gorkit, Tolstoit, Fadajevit, Shollohovit, poezi të Elyarit dhe Nerudës …Vitet që do të vijnë Kuteli i kthehet letërsisë deri më 4 maj 1967 kur ndahet nga jeta. Trashegimia letrare e Kutelit është e gjerë, e pasur dhe e fuqishme. Në të gjejmë, po të shprehemi me fjalët e autorit, “botën e vogël shqiptare, që pasqyron botën e madhe”. Është toka dhe qielli ynë, janë malet dhe fushat tona, ndrisin ditët dhe netët shqiptare, janë zërat e ngjyrat e tyre. Në këtë botë jeton e mbijeton njeriu shqiptar, të cilin shkrimtari e ka dhënë përmes rrëfimeve të tij me fizionomi e reliev të qartë shpirtëror e fizik.
Mitrush Kuteli dekorohet (Pas vdekjes) me Urdhrin “Nderi i Kombit”./ KultPlus.com
Edhe pse në vende të ndryshme ka data të ndryshme, 13 shtatori është Dita Ndërkombëtare e çokollatës, prandaj në këtë ditë le të zbulojmë më tepër për një nga shoqërueset më besnike dhe më të dashura të ditëve tona, cila është historia e saj?
Dita Botërore e çokollatës, festohet më 7 korrik.
Çokollata është një produkt ushqimor industrial që ka për bazë kakaon. Përdoret për ushqim në formë të pastër dhe si gjysmë produkt në industri e kuzhinë. Fjala çokollate rrjedh nga pija e parë me përmbajtje të saj Xocóatl (Xócoc: ëmbël; atl: ujë; d.m.th “ujë i ëmbël”), e cila prodhohej nga Astekët. Kjo pije ka qenë ujë i përzier me kakao, vanile dhe beber Cajen.
Bima Theobroma Cacao (emri shkencor i kakaos) u klasifikua nga Lineu, duke patur parasysh emrin dhe përdorimin e tij në qytetërimet që e përdornin në atë kohë.
Historia e kakaos dhe çokollatës
Bima e kakaos ka origjinë antike dhe sipas disa studimeve botanike mendohet të ketë qenë e pranishme mbi 6000 vjet më parë në lumenjtë Amazona dhe Orinoko. Bujqit e parë që filluan ta kultivonin bimën e kakos ishin majatë, rreth vitit 1000 p.e.s. Tokat që shtrihen mes gadishullit Jukatan, Ciapasit dhe bregut paqësor të Guatemalës ishin të parët që panë fillimin e historisë së kakaos dhe bashkë me të, të çokollatës.
Më vonë majatë dhe astekët filluan kultivimin e kakaos dhe më vonë të prodhonin çokollatë.
Përveç përdorimit liturgjik e ceremonial, në Amerikë çokollata përdorej si pije e quajtur ksokoatl, shpesh e aromatizuar me vanilje, spec djegës e piper. Kjo pije përftohej e ftohtë ose e nxehtë duke i shtuar ujë ose përbërës të tjerë, si mielli e mineralet. Një tjetër mënyrë prëgatitjeje ishte duke i shtuar çokollatës miell misri dhe mjaltë.
Karakteristika e saj parësore ishte shkuma, e cila në Antikitet përftohej duke e kaluar disa herë nga një enë në tjetrën. Pas pushtimit spanjoll filloi të përdorej “dybeku” (molinilo), i cili lëvizej poshtë e lart dhe kështu arrihej më shpejt shkuma aq e dëshiruar.
Nuk mund të mos vihet re koincidenca e mënyrës së pregatitjes të pijes së kakaos me traditën afrikane të pregatitjes së çajit (tre cikle të njëpasnjëshëm pregatitje, çdonjëri prej të cilëve përftohet nga zierja e gjetheve të çajit, përzierja e përsëritur deri në arritjen e shkumës). Ksokoatl-i kishte si efekt lehtësimin e ndjesisë së lodhjes, gjë që lidhej me teobrominën që përmbante. Ai ishte një artikull luksi në gjithë Amerikën qëndrore pre-kolumbiane; farat e kakaos përdoreshin si monedhë dhe si njësi matëse: në thesarin e perandorit Motekuhzoma (më i njohur si Montezuma), gjendeshin thuajse një miliard të tilla. Thuhet se ksokoatl-i kishte një shije të shkëlqyer.
Hoze de Akosta, një misionar jezuit spanjoll që jetoi në Peru dhe më pas në Meksikë në fundin e shek.XVI, shkruante: Jo e shijshme për ata që nuk e njohin, më një shkumë në sipërfaqe që nuk ka aspak shije të mirë. Gjithsesi, është një pije shumë e vlerësuar nga indianët, të cilët e përdorin për të nderuar fisnikët që përshkojnë vendin e tyre. Spanjollët, si burrat dhe gratë, të cilët janë mësuar me vendin, janë shumë xhelozë për këtë çokollatë. Thonë se përgatisin shumë lloje, të ngrohta, të ftohta, të vakta dhe se i fusin shumë ereza; bëjnë me të dhe një brume që sipas tyre është i mirë për stomakun.
Vetëm në vitin 1502 kakao u njoh nga qytetërimi evropian: Kristofor Kolombi gjatë udhëtimit të tij të katërt e të fundit në Amerikë, zbarkoi në Honduras ku pati rastin të provonte një pije me bazë kakaoje; në kthim morri me vete disa fara kakaoje për t’ia treguar Ferdinandit dhe Izabelës së Spanjës, por nuk i dha asnjë rëndësi zbulimit. Vetëm me Hernando de Soto u arrit futja e kakaos në Evropë në mënyrë të përhapur, ishte viti 1519.
Ai arriti në Amerikë nga Spanja. Perandori Montezuma e priti krahëhapur dhe i ofroi një plantacion të tërë me kakao.
Ngarkesa e parë e dokumentuar e çokollatës drejt Evropës me qëllim tregtar udhëtoi mbi një anije nga Verakruzi në Sevilje në 1585. Çokollata shërbehej gjithmonë si pije, por evropianët dhe sidomos urdhërat murgjërore spanjolle, të cilat kishin një përvojë të gjatë me mishelat, i shtuan vaniljen dhe sheqerin për t’i hequr shijen e hidhur dhe ia hoqën piperin dhe specin djegës.
Gjatë gjithë viteve 500, çokollata mbeti një ekskluzivitet i Spanjës, e cila ia zgjeroi kultivimin. Vetëm në vitet 600, nëpërmjet Toskanës, kakao arriti në Itali me anë të tregtarit fiorentinas Antonio Carletti dhe në 1615 në gjithë Evropën. Gjurmët e lidhjes së vjetër të Firences me çokollatën gjenden në disa libra të Biblotekës Kombëtare Qëndrore të Firences, ku gjenden dëshmi të shumta të shkruara duke filluar nga viti 1600 me një debat mbi çokollatën dhe konsumin e saj. Gjithmonë në Firence, nga viti 1680 gjenden gjurmë të shkruara mbi temën e çokollatës. Në 1680 botohet “Ndryshimet mes ushqimit dhe çokollatës…” të cilin e ndjekin në 1728: “Mendime rreth përdorimit të çokollatës”, “Letër ku ekzaminohen arsyetimet e autorit të mendimeve të para, rreth përdorimit të çokollatës”, “
Në shek. XVII u kthye në një luks mes fisnikëve të Evropës dhe hollandezët, lundrues e zotët, ia morën Spanjës kontrollin botëror. Në Venecian e viteve 700 lindnin dyqanet e para të kafesë, paraardhësit e bareve të sotëm; ato ishin sigurisht dhe dyqane çokollate dhe ishin në garë për të ndryshuar recetat ekzistuese duke shpikur të reja. Në vitin 1790 “Gazeta Veneciane” dokumentoi përhapjen e produktit. Deri në fund të shek. XVIII çokollata konsiderohej si shëruese ndaj çdo gjëje dhe mendohej me veti mrekullibërese. Brazili, Martinika dhe Filipinet e rritën kultivimin e kakaos; në të njëjtën kohë shumë qytete evropiane u shquan për përpunimin e çokollatës; një shembull ishte Torino i cili kishte një prodhim prej 350 kg në ditë, pjesa me e madhe eksportohej në Austri, Svicër, Gjermani dhe Francë, ku pak nga pak pregatitja e pijeve të çokollatës u kthye në një pasion.
Në fund të shek. XVIII çokollata e parë e ngurtë siç e hamë sot, u shpik në Torino nga Doret-i. Në 1802 Bozzelli shpiku një makineri për ta rafinuar brumin e kakaos e për ta përzier me sheqer e vanilje. Duhet të vinte viti 1820 që sistemi të vihej në punë dhe kubi i parë i çokollatës u prodhua në Angli.
Në vitin 1826 Pierre Paul Caffarel filloi prodhimin e çokollatës në sasi të mëdha falë një makinerie të re, e cila mund të prodhonte mbi 300 kg çokollatë në ditë. Në 1828 hollandezi Conrad J. van Houten, e shpejtoi metodën e nxjerrjes së yndyrës nga farat e kakaos, duke i transformua në kakao pluhur dhe gjalp kakaoje. Zhvilloi gjithashtu të ashtuquajturin “proces hollandez”, i cili konsiston në trajtimin e kakaos me alkale për t’i hequr shijen e hidhur. Këto trajtime bënë të mundur prodhimin e çokollatës si ajo e sotmja.
Çokollata e parë me përmasa më të mëdha se ajo e Doretit u prodhua në 1847 nga Joseph Fry. Në 1852-shin në Torino Michele Prochet filloi të përziente kakaon me lajthi të shtypura e të pjekura, duke krijuar brumin Gianduia. Daniel Peter, një fabrikant zviceran qirinjsh, u bashkua me të vjehrrin për të prodhuar çokollatë. Në 1867 filluan të fusnin edhe qumështin si përbërës dhe nxorrën në treg çokollatën me qumësht në vitin 1875. Për të larguar ujin nga qumështi në mënyrë që çokollata të ruhej me gjatë, u ndihmua nga një fqinj, fabrikant ushqimesh për femijë, me emrin Henri Nestlè. Rudolph Lindt shpiku procesin e quajtur “conching”, i cili konsiston në mbajtjen për një kohë të gjatë të çokollatës së shkrirë për ta bërë mishelën homogjene.
Në 1946 Pietro Ferrero shpiku një krem me çokollatë dhe lajthi me qëllim për t’i shitur disa kile pastiçierëve: produkti pati një sukses shumë më të madh nga ç’pritej dhe disa vjet më vonë, në vitin 1964, lindi çokokremi, i cili u bë i famshëm në të gjithë botën./ KultPlus.com
Assorted handmade milk and dark chocolate pralines in a row.
Baleti Kombëtar i Kosovës dhe Universiteti i Arteve të Zurich, lidhin marrëveshje bashkëpunimi!
Baleti Kombëtar i Kosovës ka arritur marrëveshje bashkëpunimi me Universitetin e Arteve të Zurich, duke vënë bazën për krijimin e një hapësire bashkëpunuese për të ardhmen me këtë institucion të respektuar.
Faza e parë e këtij bashkëpunimi do të realizohet në gjashtë muajt e ardhshëm, ku përmes vizitës së gjashtë artistëve-studentë të Departamentit të Koreografisë dhe Kërcimit të ZHdK, do të vihen themelet e një bashkëpunimi që do të shërbejë si një urë lidhëse në mes të dy institucioneve. / KultPlus.com
Historia e alfabetete origjinale të shqipes që njihet shumë pak.
Në Arkivin Qëndror të Shtetit në Tiranë, në mesin e qindra fletëve në gjuhën shqipe të shkruara me alfabete origjinale janë edhe disa shënime nga Simon Kazanxhiu me receta të kohës mes viteve 1821 dhe 1830. Mes tyre është edhe kjo faqe me këshilla në formë recete për të përmirësuar shijen e rakisë së bërë në shtëpi. Të dhënat e Simon Kazanxhiut në AQSH gjenden në dosjen me emrin e tij dhe janë transliteruar që më parë nga Qamil Haxhihasani dhe më pas nga Robert Elsie. Po e japim këtu të transliteruar recetën e rakisë (f. 50v) me shtesë të shenjave të pikësimit për lehtësim leximi nga ana jonë:
Kur të jetë rakij e keqe qi të ket er e të mos pihet, të marrish drun e plepit t’egër ja drun e laithis, nonjanën këcosh, e ta djegish e të bahet thingill. Pra, atë thingjill ta shtypish, pra, se ta shtypish të marrësh atë rakiin e keqe qi ka er e s’pihet e ta shtijesh në nji imbik ene ti shtijesh atë thingjill të shtypun mrenda më imbikt bashk me atë raki të keqe e ta baish. Nenjiher ajo rakii del e mir, ene ma si vjene era.
Thëngjilli nga druri i plepit të egër ose druri i lajthisë qenka zgjidhja për të hequr erën e keqe të rakisë. Këtë dhe shumë faqe të tjera me alfabete origjinale të shqipe kam pasur mundësi ti kem përpara në forma të ndryshme gjatë kërkimeve mes vitit 2020 dhe 2022 për librin Tipografia shqiptare 1555–1912 që po botohet këto ditë. Ka qenë befasi që pikërisht me alfabetin e Theodhor Haxhifilipit kishte me qindra faqe të shkruara nga autor të ndryshëm, kryesisht në Elbasan për qëllime komunikimi mes vete, për të dhëna familjare, për të dhëna të sipërmarrjes, për shënime shkollore etj. Shënime të vjetra me alfabetin e Todhrit ka edhe në Bibliotekën e Vjenës, e në disa arkiva private familjare.
Prej fundit të viteve 1600 deri në fund të viteve 1800 janë shpikur jo më pak se 7 alfabete origjinale për të shkruar gjuhën shqipe. Këto alfabete vijnë kryesisht nga rajoni i Shqipërisë së mesme, në trekëndëshin Elbasan, Korçë, Berat. Më i vjetri prej tyre është zbuluar në manastirin e Shën Gjonit në Elbasan dhe mbijeton vetëm përmes një fletoreje të vogël me 58 faqe që njihet si Anonimi i Elbasanit. Alfabete të tjera të shpikura në periudhën e përmenduj janë edhe: alfabeti i Kodikut të Beratit (rreth 1780), alfabeti i Todhrit (rreth 1780), alfabeti i Vellarës (rreth 1800), alfabeti i Veqilharxhit (rreth 1825) Vaso Beut (rreth 1840), alfabeti i Tasinit (1878). Prej këtyre përhapjen më të madhe e kishte alfabeti i Todhrit, pas gjasash i shpikur nga mësuesi Theodhor Haxhifilipi nga lagjja Kala në Elbasan. Shkrimi më i vjetër me këtë alfabet mban datën 1780, kurse më i vonshmi është nga fillimi i shekullit të 20të.
Në librin Tipografia shqiptare 1555–1912 trajtohet historia e procesit të realizimit tipografik të shkrimeve në gjuhën shqipe nga shtypshkronja e Mesharit në Venedik e deri te shtypshkronjat shqiptare të periudhës së rilindjes kombëtare. Në këtë mes ka qenë e vështirë të anashkalohet edhe fenomeni shumë karakterist i shpikjes së alfabeteve, të cilat në shumicën e rasteve janë përdorur vetëm në formë dorëshkrimi, pa parë dritën e shtypit. Mes alfabeteve origjinale të shqipes, vetëm alfabeti i Todhrit dhe ai i Naum Veqilharxhit janë gdhendur për shtyp tipografik. Vështirësia e prodhimit të germave nga çeliku e plumbi ka bërë që rilindasit të përzgjedhin një alfabet me bazë germash latine për të shkruar gjuhën shqipe. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani së fundmi ka nënshkruar Librin e Ngushëllimeve në Ambasadën Britanike në Prishtinë, në kuadër të vdekjes së Mbretëreshës Elizabeth II, përcjell KultPlus.
Më poshtë gjeni postimin e saj të plotë:
Sot kam nënshkruar Librin e Ngushëllimeve në @UKinKosovo për të shprehur edhe një herë dhimbjen tonë të thellë për ndarjen nga jeta të Madhërisë së Saj Mbretëreshës Elizabeth II.
Mbretërimi historik i Madhërisë së saj dhe shërbimi i jashtëzakonshëm publik gjatë jetës së saj është një frymëzim për të gjithë ne. / KultPlus.com
“Gabimi i një doktori varroset në tokë. Gabimi i një arkitekti bie në tokë, kurse gabimi i një mësuesi ecën nëpër tokë”.
“Vetëm gjuha e muzikës, verës dhe dashurisë nuk ka nevojë të përkthehet”.
“Nëse njeriu nuk ndjen as kënaqësi, as dhimbje; nëse nuk ndjen as gaz, as hidhërim, as shpresë, një gjë po jua them me ndershmëri dhe bindje, lëreni të vdesë”.
“Ka fjalë që qajnë dhe lotë që flasin”.
“Për të gjetur miqësinë e vërtetë kapërcehet lumi, për të gjetur dashurinë e vërtetë deti”.
“U zumë të dy aq shumë për punën Dhe s’flasim dhe s’vemë e s’vijmë! Eh, budalla! Edhe dhëmbët zihen me gjuhën, Zihen dhe bashkë rrinë”.
“Dashuria është një libër që e lexojnë të gjithë, por të paktë janë ata që arrijnë deri në faqen e fundit”.
“Duaje gruan edhe me gabime, ashtu siç do një libër të bukur edhe me gabime shtypi”.
“Dashuria nuk i dhuron, por i jep të gjitha. Ndofta kjo mund të mos jetë e përjetshme, por i përjetshëm mbetet çasti”.
“E vërtetë e pabesueshme E mbajta në krah tërë ditën Edhe zemër i dhashë: ‘Mbahu!’ Të nesërmen ne fshat kur arritëm, U tha te tjerëve: ‘Më rrahu!’”
“Jeta është e vështirë . Po vdekja ? Kur do të kthehet ndonjëri të na tregojë?”. / KultPlus.com
Mbretëresha Elizabeth II ndërroi jetë më 8 shtator 2022, në moshën 96-vjeçare. Prej asaj dite, e gjithë Bitania e Madhe është në zi kombëtare, duke i bërë kështu nderimet e fundit monarkes më jetëgjatë të vendit.
Shumë liderë, si presidentët Emmanuel Macron dhe Joe Biden, dërguan ngushëllimet e tyre, ndërkohë që po mbahen dhjetëra shërbime përkujtimore dhe homazhe.
Është hartuar një plan i tërë për atë që do të ndodhë pas vdekjes së Mbretëreshës, i njohur edhe si “Operacioni Ura e Londrës”, që ka të bëjë me një listë e detajuar e procedurave dhe ngjarjeve që do të ndodhin në një periudhë prej 10 ditësh.
Siç mund të jetë vënë re, kurora skoceze qëndron e vendosur mbi arkivolin e mbretëreshës. Mediat britanike shkruajnë se kurora është më shumë se thjesht një stoli mbretërore dhe në fakt ka një qëllim specifik dhe një histori të gjatë pas saj.
Kurora e Skocisë është një nga xhevahiret më të vjetra dhe më të rëndësishme të Mbretërisë së Bashkuar. Diadema është pjesë e setit të bizhuterive Honors of Scotland, një koleksion shumë i rëndësishëm për familjen mbretërore britanike përgjatë historisë dhe ndër më të vjetrat e këtij lloji në të gjithë Britaninë. Nderimet përbëhen nga një skeptër, një shpatë dhe një kurorë, të cilat datojnë përkatësisht nga shekujt 15 dhe 16, ndërsa vetë kurora u bë për Mbretin James V dhe ishte rimodeluar në vitet që pasuan.
Siç shpjegon People, arsyeja pse Kurora e Skocisë ndodhet në arkivolin e Mbretëreshës Elizabeth II është sepse kurora, së bashku me trashëgimitë e tjera në koleksionin në fjalë, përdoren ndonjëherë në mënyrë rituale për qëllime të veçanta. Vdekja e Mbretëreshës së Anglisë është një çështje mjaft e rëndësishme, dhe kështu kurora e Skocisë u përdor si “dekorim”./abcnews.al/ KultPlus.com
Jean-Luc Godard, regjisori franko-zviceran, i cili ishte një figurë kyçe në Nouvelle Vague, lëvizjen e krijimit të filmave që revolucionarizoi kinemanë në fund të viteve 1950-1960, ka vdekur në moshën 91-vjeçare, sipas gazetës franceze ”Liberation”.
I njohur për stilin e tij të xhirimit ikonoklastik, në dukje të improvizuar, si dhe radikalizmin e pandërprerë, Godard la gjurmën e tij në një seri filmash gjithnjë e më të politizuar në vitet ’60, përpara se të shijonte një rikthim të pamundur të karrierës vitet e fundit, me filma të tillë si “Film Socialisme” dhe “Goodbye to Language” ndërsa eksperimentoi me teknologjinë dixhitale.
I lindur në Paris në vitin 1930, Godard u rrit dhe u shkollua në Nyon, në brigjet e liqenit të Gjenevës në Zvicër.
Pasi u kthye në Paris, pasi mbaroi shkollën në vitin 1949, Godard u angazhua në klubet e kinematografisë intelektuale që lulëzuan në kryeqytetin francez pas luftës, dhe dëshmuan transformimin e Valës së Re Franceze.
Pasi u takua me kritikë si André Bazin dhe regjisorët e ardhshëm François Truffaut, Claude Chabrol dhe Jacques Rivette, Godard filloi të shkruante për revistat e reja të filmit, duke përfshirë “Cahiers du Cinema” të Bazin.
Godard shfaqi qëndrimin e tij që në fillim, duke mbrojtur filmat tradicionalë të Hollivudit dhe duke promovuar regjisorët si, Howard Hawks dhe Otto Preminger, figurat më në modë. Godard gjithashtu mbështeti aktorin amerikan Humphrey Bogart, duke e promovuar në filmin e tij të parë, “Breathless”,i shfaqur në vitin 1960.
Megjithatë, përpara kësaj, Godard e lehtësoi rrugën e tij drejt krijimit të filmave nëpërmjet një serie filmash të shkurtër, si “Charlotte dhe Véronique”, ose “All the Boys Are Named Patrick” në 1957, të cilët shfaqnin stilin e tij të lirë.
Godard vazhdoi të bënte një seri filmash të rëndësishëm në vitet 1960 me një ritëm të furishëm. Filmi i tij i radhës, “Le Petit Soldat”, i cili sugjeronte që qeveria franceze të shpërfillte torturat u ndalua të shfaqej në ekran deri në vitin 1963, një film në të cilin Godard takoi gruan e tij të ardhshme, Anna Karina, si dhe shpiku aforizmin e tij më të famshëm, “Kinemaja është e vërteta me 24 kuadro në sekondë”.
Veprat e tjera kryesore përfshinin “A Woman Is a Woman”, një homazh vetreferues ndaj muzikalit të Hollivudit, ku përsëri luhej nga Karina, së bashku me Belmondo dhe fitoi më shumë çmime në Festivalin e Berlinit; filmi ekstravagant, epik “Contempt”, me Michel Piccoli, Brigitte Bardot, Jack Palance dhe Fritz Lang; dhe filmi “Alphaville”, një film fantashkencë.
Me kalimin e viteve ‘70, qëndrimet e ashpra politike dhe intelektuale të Godard filluan të humbnin dhe puna e tij pati më pak ndikim në vitet 1980, megjithëse, filmi i vitit 1987 i “King Lear”, i rikonfiguruar si një farsë post-apokaliptike që shfaq një gangster të quajtur Learo, u financua nga “Cannon Films”.
Filmi i tij i vitit 2001 “In Praise of Love” shënoi një rikthim, duke u përzgjedhur mes kandidateve të tjerë në festivalin e filmit në Kanë, ndërsa publikimi i “Film Socialisme” në 2010 i parapriu çmimit Oscar.
Filmi i tij i vitit 2014 “Goodbye to Language” fitoi çmimin “Image Book” në festivalin e filmit në Kanë 2018, si dhe “Palma e Artë speciale”./ atsh / KultPlus.com
Liqeni i Shkodrës ka pritur vizitorë të veçantë të cilët kanë sjellë një atmosferë të gëzueshme në qytet.
Kryetari i bashkisë, Bardh Spahia, ka postuar në rrjetet sociale një set fotografik me pamje të mrekullueshme të ujërave që rrethojnë Shkodrën, e në të cilat lundronin gondolat e famshme veneciane.
Varkat tradicionale të Venecias, për herë të parë kanë lundruar në liqenin e Shkodrës dhe Bunë.
Pamjet befasuese sollën në kujtesë kohët kur Shkodra e Venecia kishin një komunikim më të ngushtë, nga pikëpamja e transportit ujor.
“Sa herë flitet për historinë e qytetit tonë, është e pamundur të mos ndalemi tek fakti se Shkodra e Venecia janë dy rajone me lidhje që datojnë shekuj më parë”, shprehet kryebashkiaku Spahia.
Sipas tij është e natyrshme që këto lidhje mbeten ende të forta dhe kanë pika takimi në ekonomi, art e turizëm.
Bardh Spahia priti në brigjet e Shirokës, pas një udhëtimi fantastik me gondola në ujërat e liqenit të Shkodrës, miqtë e “Associazione Settemari Asd, Aps di Venezia”.
“Bëhet fjalë për një grup intelektualësh të fushave të ndryshme por që i bashkon pasioni i lundrimit. Duke zgjedhur Shkodrën, ata kanë bërë promovimin turistik më të bukur për qytetin”, tha kryetari i bashkisë Shkodër, i cili i ka ftuar miqtë italianë të eksplorojnë të tjera mrekulli të zonës. / atsh / KultPlus.com
Kolegji Universum i vetmi institucion në vend që ofron Programin e Gazetarisë Digjitale. Program ky që iu ofron studentëve aftësitë e duhura teorike dhe teknike për të kuptuar dhe shfrytëzuar peizazhin mediatik në të cilin përfshihet transmetimi, rrjetet sociale, audiot online dhe të dhëna të vizualizuara në video.
Për regjistrim në këtë program, viti i parë i studimeve ofrohet PA PAGESË. Regjistrimi mund të bëhet online https://www.universum-ks.org/sq/apliko/ apo fizikisht në kampuset tona.
Studentët e Programit Gazetari Digjitale pas studime dhe praktikës profesionale në mediat lokale ata mund të kyçen në tregun e punës në rolin e gazetarëve, si gazetarë në media, gazetarë digjitalë, në multimedia, reporterë, reporterë investigues, moderator, redaktorë, fotoreporterë, kritikë, blogerë të mediave sociale dhe vlogger – influencues social e shumë profesione të tjera që lidhen me gazetarinë digjitale e që pritet të shtohen krahas ritmit të zhvillimit teknologjik.
Poashtu çdo studentë i Kolegjit Universum përfiton shkëmbim semestral me bursë të plotë në njërin nga 152 Universitetet në 28 shtete të Evropës me të cilat Kolegji Universum ka bashkëpunim. Deri më tani, 875 studentë kanë përfituar nga kjo mundësi.
Për më shumë informata rreth projekteve dhe aktiviteteve që angazhohen studentët në Kolegjin Universum, na ndiqni në facebook & instagram, kontaktoni në [email protected] apo telefononi në +383 44 144 062.
Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë ka hapur konkursin për çmimin “Artistët e së nesërmes” 2022 për artistët e rinj të Kosovës deri në moshën 35 vjeçare.
Ky çmim i rëndësishëm i pavarur organizohet në bashkëpunim me Residency Unlimited (RU) në Nju Jork dhe mbështetët nga The Trust for Mutual Understanding në Nju Jork.
Konkursi është hapur me 1 shtator 2022. Afati i fundit për aplikim është 1 tetor 2022. Rezultatet e konkursit do të shpallen më së voni deri më 8 tetor 2022. Artistët që punojnë në fushën e artit bashkëkohor, që përfshijnë punën në pikturë, skulpturë, grafikë, vizatim, instalacion, fotografi, video, mediat e reja dhe art performues inkurajohen të aplikojnë. Artistët nuk mund të aplikojnë me film artistik apo punë në artet aplikative, dizajn, teatër, vallëzim.
Aplikimi për çmimin “Artistët e së nesërmes” 2022 bëhet nëpërmes regjistrimit online, duke e plotësuar Formularin e aplikimit, dhe duke dërguar dokumentacionin e kërkuar nëpërmes Formularit të aplikimit, që gjendet në webfaqen e Stacion – Qendra per Art Bashkëkohor Prishtinë. https://stacion.org/forma/application-form-aot-2022/
Anëtarë të Jurisë së Çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 janë: Anne Barlow, drejtoresha e TATE St Ives, Miljana Dunđerin, artiste, drejtoreshë e Qendrës Kulturore private “Akvarijus”, Laura Raicovich, shkrimtare, kuratore, Nju Jork, Bernhard Rüdiger, artist, profesor në École Nationale des Beaux Arts në Lyon, Driton Selmani, artist, Kosovë.
Juria ndërkombëtare do të zgjedhë tre finalistët që do të prezantojnë punën e tyre në ekspozitën e finalistëve të çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022, që do të hapet me 9 nëntor 2022 në Klubin e Boksit në Prishtinë. Finalistët e çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 do të përzgjedhen në bazë të shqyrtimit të portfolios së tyre artistike, arritjeve dhe ekspozitave të mëparshme dhe potencialit të demonstruar. Fituesi/ja e çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 do të përzgjedhet në bazë të shqyrtimit të portfolios së tij/saj artistike, projekteve dhe veprave të artit të ekspozuara në ekspozitën e finalistëve, arritjeve dhe ekspozitave të mëparshme, bashkëbisedimit me jurinë dhe potencialit të demonstruar. Juria do të shpallë fituesin/en me 3 dhjetor 2022, në mbylljen e ekspozitës të finalistëve të çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 që do të mbahet në Klubin e Boksit në Prishtinë. Fituesi/ ja i/e çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 do të shpërblehet me qëndrim dy mujor në Nju Jork, SHBA, në programin rezidencial për artistë të Residency Unlimited, gjatë periudhës prill / maj 2023, dhe ekspozitë personale në kuadër të programit vjetor të ekspozitave të Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë të vitit 2024.
Mbështetësit kryesor të çmimit “Artistët e së nesërmes” 2022 janë: Trust for Mutual Understanding (TMU), Independent Curators International (ICI), Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prishtinës. / KultPlus.com
Sot në sallën “Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë u bë promovimi i veprës historiografike “Kosova” V-VIII të historianit Jusuf Buxhovi, përcjellë KultPlus.
Në këtë promovim morën pjesë akademikë të njohur shqiptarë, historianë dhe intelektual të shumtë, si Rektori i Studimeve Albanologjike, Luan Përzhita, akademikët Neritan Ceka dhe Nestor Thereska, historiani Hadan Bello, shkrimtari i njohur Besnik Mustafaj, etnografja Luljeta Dano, ambasadori Republikës së Kosovës në Shqipëri, Skënder Durmishi si dhe ish ambasadorët e Shqipërisë Islam Lauka, Mal Berisha dhe të tjerë nga radhët e shtypit dhe të qarqeve intelektuale të Tiranës.
Rreth veprës së Buxhovit folën, ambasadori Avni Spahiu, përkthyes i veprave në anglisht, veprën e cilësoi hap të rëndësishëm në demistifikimin e gënjeshtrave të historiografisë serbe.
Ndërsa rektori i Akademisë së Studimeve Albanologjike, Luan Përzhita, e quajti vepër të rëndësishme të historiografisë shqiptare, që ndriçon shumë çështje antike të Dardanisë si qendër e botës ilire.
Nikollë Camaj, foli rreth diapazonit historiografik të autorit në letërsi që asaj i kanë dhënë dimension antologjik. Rexhep Shahu foli rreth Buxhovit si publicist të kohës së kthesave historike. Në fund, akademik Neritan Ceka falënderoi në emër të nikoqirit. Theksoi se vepra e Buxhovit meriton vëmendje për çështjet e hapura si dhe guximin që të thyhen stereotipet ideologjike dhe ato që i ka vu historiografia serbe, që duhet të rishqyrtohen në përputhje me faktet.
Në fund, autori Buxhovi theksoi se ndjehet i nderuar që veprës së tij, më në fund , iu hapëm dyert në Akademitë e Shkencave të Shqipërisë, me të cilën, tha se ka dallime dhe kundërshtime për shumë çështje, por që ato duhet të çojnë te njohja e të vërtetës jashtë kornizave ideologjike të historiografisë hegjemoniste serbe.
Promovimi u udhëhoq me shumë sukses nga Ambasador Flamur Gashi, ish gazetar dhe ish ambasador i Shqipërisë në Bosnje dhe Hercegovinë. / KultPlus.com
Ceremonia 74-të e çmimeve Emmy, u zhvillua këtë të hënë në Los Angeles ku “The WhiteLotus”, “Ted Lasso” dhe “Succession” morën disa nga çmimet më të mëdha të natës.
Ja fituesit për kategoritë kryesore të çmimeve:
Seriali më i mirë dramatik
Better Call Saul
Euphoria
Ozark
Severance
Squid Game
Stranger Things
Succession – Fitues
Yellowjackets
Seriali më i mirë komedi
Abbott Elementary
Barry
Curb Your Enthusiasm
Hacks
The Marvelous Mrs Maisel
Only Murders in the Building
Ted Lasso – Fituesi
What We Do in the Shadows
Seriali më i mirë me skenar të limituar
Dopesick
The Dropout
Inventing Anna
Pam & Tommy
The WhiteLotus – Fituesi
Aktori më e mirë në rol protagonist në një serial dramatik
Brian Cox (Succession)
Lee Jung-jae (Squid Game) – Fituesi
Bob Odenkirk (Better Call Saul)
Adam Scott (Severance)
Jeremy Strong (Suçession)
Skenari më i mirë për serialin dramatik
Thomas Schnauz (Better Call Saul, “Plan And Execution”)
Chris Mundy (Ozark, “A Hard Way To Go”)
Dan Erickson (Severance, “The We We Are”)
Hëang Dong-hyuk (Squid Game, “One Lucky Day”)
Jesse Armstrong (Suçession, “All The Bells Say”) – Fituesi
Jonathan Lisco, Ashley Lyle and Bart Nickerson (Yellowjackets, “F Sharp”)
Ashley Lyle and Bart Nickerson (Yelloëjackets, “Pilot”)
Regjia më e mirë për seriale komedi
Hiro Murai (Atlanta, “New Jazz”)
Bill Hader (Barry, “710N”)
Lucia Aniello (Hacks, “There Will Be Blood”)
Mary Lou Belli (The Ms Pat Show, “Babby Daddy Groundhog Day)
Cherien Dabis (Only Murders In The Building, “The Boy From 6B”)
Jamie Babbit (Only Murders In The Building, “True Crime”)
MJ Delaney (Ted Lasso, “No Weddings And A Funeral”) – Fituesi
Aktorja më i mirë në një serial komedi
Rachel Brosnahan (The Marvelous Mrs Maisel)
Quinta Brunson (Abbott Elementary)
Kaley Cuoco (The Flight Attendant)
Elle Fanning (The Great)
Issa Rae (Insecure)
Jean Smart (Hacks) – Fituesi
Aktorja më e mirë në rol protagonist në një serial dramatik
Jodie Comer (Killing Eve)
Laura Linney (Ozark)
Melanie Lynskey (Yellowjackets)
Sandra Oh (Killing Eve)
Reese Witherspoon (The Morning Show)
Zendaya (Euphoria) – Fituesi
Regjia më e mirë për serialet dramtike
Jason Bateman (Ozark, “A Hard Way To Go”)
Ben Stiller (Severance, “The We We Are”)
Hwang Dong-hyuk (Squid Game, “Red Light, Green Light”) –Fituesi
Shpërthimi masiv i vullkanit Hunga Tonga–Hunga Ha’apai në janar, në Tonga, në jug të Oqeanit Paqësor, sipas një studimi të ri të botuar në “Nature”, ishte më i madhi që nga shpërthimi i malit Pinatubo, në Filipine, në vitin 1991, dhe shpërthimi më i madh i regjistruar ndonjëherë nga instrumentet.
Hulumtimi nga vullkanologët Michael Cassidy (Universiteti i Birmingemit) dhe Lara Maní (Universiteti i Kembrixhit) llogarit se ka një në gjashtë mundësi për një shpërthim të madh vullkanik gjatë këtij shekulli dhe ata paralajmërojnë se “bota nuk është e përgatitur” për të.
Ai mega-shpërthim mund të ndryshojë në mënyrë drastike klimën e botës dhe mund të çojë në kolaps qytetërimin. Në të kaluarën, shpërthimet e kësaj madhësie kanë shkaktuar ndryshime të menjëhershme klimatike, shembje të qytetërimeve dhe janë shoqëruar me rritjen e pandemive.
Për mënyrën se si do të ndikonte në jetën tonë të përditshme, “ndikimet do të ndihen nëpër transport, ushqim, ujë, tregti, energji, financa dhe komunikim në botën tonë të lidhur globalisht”.
Në vitin 2021, studiuesit shikuan bërthamat e akullit nga të dy polet dhe identifikuan 1 113 shenja shpërthimesh në akullin e Groenlandës dhe 737 në Antarktidë, të cilat ndodhën midis 60 000 dhe 9 000 vjet më parë. Ata gjetën 97 ngjarje që ka të ngjarë të kenë një ndikim klimatik të barabartë me një shpërthim me magnitudë 7 ose më të madhe. Ata arritën në përfundimin se ngjarjet me magnitudë 7 ndodhin rreth një herë në 625 vjet, dhe ngjarjet me magnitudë 8 (të quajtura edhe super shpërthime) rreth një herë në 14 300 vjet.
Sot, një shpërthim i një supervullkani “mund të shkaktojë 60% më shumë ftohje” në temperatura. Planeti është më i populluar se në vitin 1815 dhe shumë më i lidhur, kështu që një mega-shpërthim vullkanik do të vriste shumë më tepër njerëz dhe do të paralizonte rrugët tregtare. Për këtë arsye, kriza ekonomike do të ishte e sigurt./A2CNN / KultPlus.com
Kryeministri Albin Kurti në konferencën për media tha se këshillit grevist ua ka thënë tri gjëra për të cilat ata u zotuan se do ta pyesin anëtarësinë.
Kurti tha se këshilli grevist nuk e pyeti anëtarësinë por sapo dolën nga takimi thanë se greva do të vazhdojë raporton Gazeta Express.
“Ne ua thamë edhe tri gjëra sot përfaqësuesve të këshillit grevist për të cilën ata na premtuan se do ta pyesin anëtarësinë. Neve na u tha në takim se do ta pyesin anëtarësinë, porsa dolën nga takimi thanë se greva do të vazhdojë, kur e pyetën anëtarësinë. Oferta shtesë ishte kjo, do të jenë pjesë përmbajtësore për Ligjin për Pagat. Do te jene pjesë përmbajtësore për diskutime publike për ligjin mbi pagat. Ua dham lajmin atyre të parët, sepse këtë javë fillon diskutimi publik. Dy të tjerat ishin që bashkë me BSPK do ta bëjmë reformën e sistemit pensional, që të bëjmë diferencimin e kategorive të ndryshme, duke e hequr pragun famëkeq 15 vjet përvojë punë, dhe u zotuam që tek barnat esenciale të shtojmë edhe 10 milionë euro”, ka thënë Kurti teksa ka treguar ofertën shtesë për krerët e sindikatave.
Ai tha se në takim i është kërkuar që të lëvizë nga pozicioni.
“Në takim më është thënë kryeministër lëviz, por unë të paktën kam lëvizur 10 herë vetëm në drejtim të kërkesave të sindikatave, prandaj për këtë arsye kërkoj që nxënësit të shkojnë në shkolla dhe mësimdhënësit të shkojnë në shkolla. Nuk bën bojkot e grevë shtetit sepse shkolla është shteti. Nuk është e vërtetë që s’ka pas komunikim, problemi që kemi nuk është për shkak të mungesës së dialogut”, tha ai. / KultPlus.com
Dhimitër Pasko ka lindur më 13 shtator të vitit 1907, ka qenë shkrimtar, përkthyes dhe ekonomist shqiptar, i njohur ndryshe me emrin e penës Mitrush Kuteli. Pseudonime të tjera që përdori për të shkruar qenë edhe Janus, Izedin Jashar Kutrulia me Dr. Pas.
Kjo është Letra-Testament, që shkrimtari Mitrush Kuteli, u drejtoi gruas dhe fëmijëve të tij, para se të ndahej nga jeta, në kushtet e njohura kur nuk i lejohej dalja në dritë, botimi i veprave të tij, dhe, sigurisht, për pasojë, edhe të vuajtjeve të thella shpirtërore.
Një nga themeluesit e prozës moderne shqiptare, autor i dhjetëra novelave, (apo rrëfenjave, siç i quante), romaneve, poeti, studiuesi, përkthyesi i shkëlqyer, ekonomisti i talentuar dhe atdhetari i madh, u dënua me burg pas një gjyqi farsë, duke u akuzuar, madje, edhe si propagandist i Luftës së Tretë Botërore (!)…
Gjimnazistet e Shkollës së Gjuhëve të Huaja, Fiona Kopali dhe Klaudia Hasanllari, ia kërkuan Letrën-Testament familjes së shkrimtarit.
Po e botojmë këtë Letër–Testament, me disa pak shkurtime të pjesëve thjesht familjare.
E dashur Efterpi,
Këtë letër, që është ndoshta e fundit, desha të ta shkruaj me dorë, po nuk mund. Sot nuk e kam dorën të sigurt, më dridhet. Ti s’je këtu. Ke shkuar me Pandin në Rrushkull për të parë Poliksenin dhe Atalantën. Të nxita më shumë unë. Nga brenga, nga malli. Jam vetëm në shtëpi. Doruntina ka shkuar të lozë me vajzat e Bajramit.
Mendjen e kam të turbullt nga pagjumësia, nga ëndrrat e këqija. Sikur më ndiqnin gjermanët, që të më varnin. Iknja me vrap, hynja në gropa e puse, dilnja prapë. Ata më ndiqnin. Ment më kapnin. Iknja përsëri. Në një çast u gjende edhe ti pranë meje. Dhe iknim. Pastaj u ndamë. Fundja u gjenda i ndjekur nga njerëzit tanë. Prapë gropa, puse, gremina. Sikur isha në Berat, nën Kala. Në një sterrë të Kalasë, pranë Kishës. Më tej në Fier. Kisha shpëtuar nga ndjekjet dhe kërkonja ndonjë shtëpi për t’u fshehur. Isha i zbathur, i zhveshur. Dikush më thirri: “Qëndro, Dhimitri! Të zumë”. Më rrethuan, më zunë dhe po më shpinin të më vrisnin. Unë qeshnja. Kisha qejf të më vrisnin… Dhe ja, u gjenda në burg. Shumë njerëz. Midis tyre Sofo Çomorra, që ka vdekur. Më shikonte me dhembje. “Si u bë kështu, o Pasko? Ç’ke bërë?” –“S’di”. –“Shiko këtu”. Dhe më dha ca shkresa të shkruara bukur: një akt akuzë dhe ca lidhje të tjera. Më quanin bejtexhi. Më thoshin se kisha bërë një vjershë për glyrën me rima italiane. Pashë Andrean. I ardhi keq. U vendos të më vrasin. Prapë u gëzova. –“Fundja, do vdes, thashë. Do të shpëtoj. Do çlodhem. Jeta ime ka qenë shumë e turbullt, e ngatërruar, e mirë dhe e keqe. Sa mirë që mbaroi”. Kur u ngrita, ti po bëheshe gati për në Rrushkull. Kokën e kisha dhe e kam të rëndë. Ti shkove më 7 e gjysmë. Pas 5 minutash ardhi Ilua i Sterjos e më solli lajmin: vdiq Thanas Cikuli… Sipas mendjes sime, shpëtoi. E kam zili. Vdekja është prehje e madhe, shkëputje nga dhembjet. Vërtet, edhe nga gazet, por në një kohë, kur njeriu është shumë i sëmurë, i mërzitur, vdekja është shpëtim: nga dhembjet fizike e shpirtërore. Që të dyja janë të rënda. Ti e di sa dhembje të tilla kam pasur kohët e fundit. Njëra, që ti ma di, është se si pasojë e tyre nuk jam i zoti të punoj, të krijoj, të paguaj bukën që më jep shteti për vete e për fëmijët. Unë s’kam qenë e s’dua të jem kurrë parazit. Po ç‘të bëj, grua? S’mund. Kokën e kam të turbullt…..
Letrën ta nisa për tjetër gjë: të të përsëris porositë e mija të fundit. Më fal se të mërzit. Unë t’i kam thënë kaq herë. Të kam helmuar jetën, sepse edhe mua ma kanë helmuar të tjerët. Dhe s’kam qenë i zoti ta mbaj helmin për vete, siç më takon. Ky qoftë i fundit që po të sjell.
Ne u bashkuam, rrojtmë e bëmë fëmijë në vjete stuhie: burg, urbanizëm, hotel. Po atëherë kisha shëndet dhe i kapërceva të gjitha. Tani, ti e di… I di ditët e netët ë mija. Sëmundjet dhe brengat më brehnë, më hëngrën. Unë e shoh tani vdekjen si një lirim nga dhembjet. Nuk e dua,po nuk e largoj dot. E shoh se afrohet, më çik. Më vjen keq se do t’i lë fëmijët të vegjël, pa krah, mbase në vobektësi të madhe, në pamundësi për t’ua arritur synimeve. Pensioni im nuk do të mjaftojë. S’kam “vjete shërbimi”. Domosdo, 22 vjet jashtë. Edhe atje kam punuar sa jam shuar,po këta vjetë pune nuk peshojnë për efekt pensioni. Fati im i keq, fati i tyre i keq. Ndofta,pas vdekjes, kur të pushojnë pasionet dhe urrejtjet, shteti ynë mund t’ju ndihmojë për hir të punës sime të kaluar; në gazetari dhe letërsi, që në moshë të njomë, dhe sidomos në fushën ekonomike. Një pjesë e shkrimeve të mija-shqip dhe rumanisht- janë aty, në Bibliotekën Kombëtare. Disa njerëz i dinë përpjekjet e mija kundër kapitalit italian, kundër grabitjeve gjermane. Kam punuar pa interes vetiak. Nuk kam ndjekur kurrë pasurimin tim, sepse ky pasurim mund të bëhej vetëm me dy mjete: me vjedhje (ka njëmijë e një mënyra vjedhjeje dhe unë s’kam përdorur asnjërën) dhe me tradhëti, duke u shërbyer të huajve për të grabitur vendin dhe duke marrë për këtë shërbim. Zgjodha rrugën e kundërt: luftën kundër atyre që donin të grabisnin, atyre që grabisnin. Nuk i ndala dot të tëra, jo se s’desha, jo se kisha interes,po se s’munda. Kaq munda,kaq bëra. Kundër grabitjeve italiane, kundër grabitjeve gjermane, kundër grabitjeve jugosllave. Nuk zgjodha kurrë udhën e rehatit vetjak, udhën e “urtë e butë e lugën plot”. Kam punuar shumë, kam dashur shumë, kam gabuar shumë. Tani jeta shkoi e nuk kthehet dot,nuk ndreqet dot. Të kam treguar se gjermanët do të më varnin përpara bashkisë,kur muarën vesh se kisha sabotuar nxjerrjen e monedhës së re që donin të bënin. Më shpëtoi fati. Nuk do të skuqem kurrë nga turpi as me veprimin tim në ditët e para të çlirimit. Punova si i marrë. Luftova kundër grabitjeve jugosllave. Aq më fort nuk mund të skuqem nga turpi as me veprimtarinë time praktike-në fushën ekonomike-në Rumani. Edhe atje kundër gjermanëve. Unë kam pasur gjithnjë, si bir i një populli të vogël, një urrejtje të madhe kundër idesë së zezë “popuj mbi popuj” ose “të mëdhenj mbi të vegjël”, por “popuj përkrah popujsh”. Ky parim ka ushqyer në mënyrë të vetëdijshme dhe të pavetëdijshme, automatikisht,veprimtarinë time. Kam qenë kundër rusëve, sepse ata mbajnë nënvete dhe shkombëtarizojnë popuj të tjerë, kundër gjermanëve sepse kanë shfrytëzuar dhe zhdukur popuj të tjerë, kundër anglezëve për të njëjtën arsye. Biri i një populli të vogël nuk mund të bënte ndryshe. Në Rumani kam luftuar,aq sa mund të luftojë një njeri i vogël, kundër shfrytëzimit të kapitalit vendas dhe të huaj. Këtë qëndrim kam pasur edhe kur isha drejtor banke. Një nga pasojat e para ka qenë një “skedë e zezë” në aparatin gjerman të Vjenës, më 1940-41. Për këtë “skedë të zezë” ardhi e më foli dikush në bankë: “Ç’po bën kështu? Nuk e di ç‘të pret? Pse kundërshton që vendin e kapitalit çifut ta zerë kapitali mik gjerman?” Unë di një gjë: kapitali s’mund të jetë kurrë mik, po vetëm kapital. Ay ushqehet me fitime, mbahet me fitime, rron për fitime. Dhe fitimet s’kanë kurrë të mbaruar. Njëja kërkon të bëhet dy, dyja katër, katra tetë, mija dhjetë mijë, milioni qindmilion e kështu me radhë. Në dëm të njerëzve, të popujve. Si ish drejtor tri bankash (gjithnjë i varfër) di se fitimi i vjetër nuk ngopet me fitim të ri, siç nuk ngopet deti me ujë.
Do të më njohë dhe do të më kuptojë dikush, të paktën pas vdekjes? Nuk e di. Desha të më kuptonte dhe njihte jo për nder e lavdi, po që fëmijët e mij-të cilëve u lë trashëgim punën dhe ëndrrat e mija- të mos vuajnë për bukë sa janë të vegjël, të ndjekin studimet dhe të gjejnë udhën e tyre në jetë.
Jam i sigurt se po të vlerësohej në këtë drejtim puna dhe përpjekjet e mija në të kaluarën, fëmijët nuk do të vuanin.
Nisa të shkruaj një letër të shkurtër lamtumire, dhe u nxeva-ndonëse më buçasin veshët e më dhemb koka prapa- dhe shiko se ku arrita.
Dëgjo!
Shenjat nuk i kam të mira. Tensioni ngrihet e ulet, zemra ngec. Nisem për në zyrë a për shëtitje dhe më priten këmbët, më mbahet fryma. Ndalem e helmohem me ilaçe. Netët i kam skëterrë, siç e di vetë. Këto të gjitha thonë se nuk e kam të gjatë. Pra, mos u hidhëro se po të porosit edhe një herë.
1.Kur të vdes mos bëni lajmërime nga ato që ngjiten nëpër muret.
Vdekja është një ngjarje që i takon atij që vdes dhe shtëpisë së tij. Pse ta dijë bota? S’dua!
Nuk do të lajmëroni para varrimit, asnjeri, me përjashtim të pesë a gjashtë njerëzve më të afërm për të bërë formalitetet e varrimit dhe varrimin. Kaq.
S’kam qejf të mërzit njeri. Sikush ka hallet e veta.
2. Dikur kisha dashur të varrosesha në Pogradec, pranë babajt e nënës ose lart në gështenjat, në Shën e Djelë. Tani e kam ndryshuar mendjen. Varrimi është një ngatërresë. Varrosmëni këtu, në Tiranë. Gjith Shqipëri është! Nuk dua asnjë shkrim mbi varr. Vetëm një kryq, si babaj, gjyshi, stërgjyshi.
3……………………..
4. Fëmijët i porosit ta duan vendin dhe gjuhën tonë gjer në vuajtje.
Të mos u shqasë zemra kundër Shqipërisë as kur do të vuajnë pa faj. Atdheu është atdhe, bile edhe atëherë kur të vret. Këtu kanë lindur, këtu të rrojnë me mish e shpirt, qoftë edhe me dhembje. Atalanta dhe Pandeliu kanë prirje për letërsi. Le të mbarojnë studimet në ndonjë degë praktike-ajo fizikë, ay mjekësi ose ndonjë fakultet tjetër, fjala vjen, për arësimtar, dhe le të merren edhe me letërsi. Por jo si profesion kryesor. Profesionizmi në letërsi, në vendin tonë, është, hë për hë, një rrugë vuajtjesh, buka e tij është e hidhur. E hidhur, them, për atë që s’di marifete dhe hipokrizira. Terreni i letërsisë është një tokë tek gëlojnë gjarpërinjtë. Të vrasin shokët, se u bën hije. Dhe kur nuk u bën hije do të thotë se nuk je i zoti për letërsi. Dorëshkrimet ua lë atyre të dyve, sidomos Pandeliut. Të mos i prekë askush! Ay do të rritet,do të lexojë shënimet e parealizuara, do t’i përpunojë. Për këtë duhet të grumbullojë më parë shumë kulturë. Talenti, prirja nuk vlejnë asgjë pa punë, pa kulturë.
Askush të mos i prekë dorëshkrimet para se të më rritet djali! I vini në arkë, i mbyllni!
Polikseni dhe Atalantë! Pandeli dhe Doruntinë! Të doni njeri-tjetrin, të ndihmoni njeri-tjetrin, të duroni njeri-tjetrin! Mos i vini re vogëlsirat, mos u grindni për vogëlsira, për asgjë. Hidhni tutje inatin, se ay është burim i shumë të këqijave. Përpiqi të mos ju rritet mendja. Inati dhe mendjemadhësia na kanë bërë dëme të mëdha. Na prishnë. Zemra juaj të mos njohë urrejtjen, grindjen, mërinë. Urtësi,butësi, zemërgjerësi! Hapni sytë për çdo hap që bëni në jetë. Jeta mund të prishet nga një hap i gabuar, vetëm nga një hap. Pastaj vinë greminat. Kur t’ju vijë koha, martohuni. Të dëgjoni zërin e zemrës, po edhe të arsyes. Shpesh, zemra të shpie në udhë të gabuar, në qoftë se nuk e drejton arsyeja. Mos i kërkoni shumë jetës, sepse jeta është koprace në mirësi. Mos ëndërroni ato që nuk realizohen dot. Mos u matni me hijen e mëngjesit, me mendjemadhësinë. Do t’i kërkoni jetës aq sa mund t’ju japë.
Ta doni dhe ta nderoni mamanë, se ka qenë trime në jetë, ka vojtur shumë. Të dy kemi vojtur. Embëlsojani pak pleqërinë pas kaq tufanesh. Ajo ka grumbulluar shumë përvojë nga jeta e hidhur dhe kjo përvojë mund të jetë e dobishme për ju, që të mos vuani.
Doruntina është më e vogla. Ajo ka nevojë për mjaft vjet ndihme dhe drejtimi. Mos i kurseni ndihmën tuaj, që të mund të prehem i qetë në dhe.
Mos më qani! Mbahuni! Unë e rrojta jetën, mbarova qerthullin tim. Nuk dua t’ju shohin të tjerët kur qani. Më dëgjoni? Lotët janë të kotë. Kush vdes nuk ngjallet. Unë as që dua të ngjallem, as që dua ta filloj jetën përsëri. Mjaft! Këtë porosi mos e shkelni.
Efterpi, më fal për këtë mërzitje të fundit! Mbahu dhe jepu zemër fëmijëve. Bëj siç të porosita. Mos ndrysho asgjë. Nuk dua njerëz në varrimin tim. Më të shumtit vinë për sehir, për formë. Unë i kam urryer ngahera varrimet e bujshme, me kallaballëk. Edhe disa fjalë: kuptohet se nuk do të lajmërosh as njerëzit e tu, këtu ose në Korçë, me përjashtim të Foqit dhe Nestit.
Të dielën që lamë pas në kishën “Zemra e Jezusit” në qytetin Ajka, në Hungari u mbajt mesha në kujtim të 6 vjetorit të shenjtërimit të Shën Terezës së Kalkutës. Gjatë ceremonisë u inaugurua një pllakë përkujtimore, prej graniti, ku janë gdhendur fjalët e “himnit jetës” së Nënë Terezës.
Konsulli i Nderit të Shqipërisë në Pecs, Avni Hafuzi, në bashkëpunim me famulltarin, Frigyes Bakos dhe me Ferenc Mayer, kalorës i Urdhërit të Shen Gjergjit, si dhe me mbështetjen e veçantë të Gentiana Mburimi e ngarkuar me punë e Republikës së Shqipërisë në Hungari, realizuan këtë aktivitet, i cili pati pjesëmarrjen e gjerë nga e gjithë Hungaria, miq e dashamirës hungarezë si dhe komunitetit shqiptar. / Diaspora shqiptare / KultPlus.com
Në kuadër të “Ditëve të Trashëgimisë”, në Berat janë organizuar një sërë eventesh me fokusin tek ruajtja e trashëgimisë kulturore.
Në Muzeun Etnografik, dje pati një paradë veshjesh popullore, ndërsa më pas eventet vijuan me një koncert nën tigujt bizantinë të korit të psaltëve “Shën Joan Kukuzeli”.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti ka qenë e pranishme në këto evente kulturore, në qytetin e Beratit.
Ajo gjithashtu nënshkroi së bashku me kryetarin e Bashkisë Berat, Ervin Demo, marrëveshjen me qëllim lehtësimin e burokracive që qytetarët hasin në zbatimin e projekteve të tyre, që lidhen me Bonusin e Rijetësimit.
Berati është qyteti që është mbështetur më shumë nga ky vit i parë i Bonusit të Rijetësimit.
Nga 41 fitues të Bonusit, nga Berati përfitojnë 10 aplikantë (8 rijetësime dhe 2 mirëmbajtje).
“Si vit i parë kemi hasur dhe në vështirësi, ndaj edhe kjo marrëveshje me bashkinë e Beratit, do të shërbejë që procedurat të ecin më shpejt dhe të ngrihen kantieret e restaurimeve”, është shprehur ministrja Margariti.
“Bonusi i Rijetësimit” është një nismë që do të vazhdojë edhe në vitet pasardhëse. Qëllimi i kësaj nisme është rijetësimi i qyteteve me trashëgimi kulturore të spikatur.
Berati ka gjithë potencialin për të qenë një kryeqendër e turizmit kulturor, me ndikim të drejtpërdrejtë në ekonominë e qytetarëve të tij./ atsh / KultPlus.com
Ka vdekur sot në moshën 88-vjeçare Hetem Qerimaj, mjeshtri i njohur i violinës shqiptare.
Lajmin e ka bërë të ditur i biri i tij, Fatos Qerimaj përmes rrjeteve sociale.
“Te nderuar miq, me dhimbje ju njoftoj ndarjen nga kjo jete te babit tim te dashur Hetem Qerimaj. Zoti e pranofte ne parajse.”
Qerimaj la pas një dinasti të tërë muzikore që do të mbijetojë gjatë e merr me vete duartrokitjet e shumë brezave që e kanë ndjekur në skenë lojën e tij në muzikë.
Hetemi, “Harku i Triumfit të Qerimajve”, siç e quajtën në koncertin e përvjetorit të tij të 85-të, e la muzikën të trashëguar në 9 artistë e 3 breza.
Hetem Qerimaj luajti violinën popullore nga skenat e mëdha në ato të improvizuarat. Muzikën tironse e mbante në zemër edhe pse luante melodi nga të gjitha trevat, ballkanase e më gjerë. / KultPlus.com
