Për fundvit mos më bli unazë diamanti, parfum me erë jasemini. Biletë për një udhëtim ëndrrash Dua të më dhurosh Kohën Pak kohë të marr frymë. Një grimcë kohe të buzëqesh Të mbyll sytë e të udhëtoj në një tjetër botë
Më nevojitet pak kohë. Të arratisem të qaj ngeshëm të shoh qiellin e përflakur. Mjegullnajën sipër qytetit pa shpirt Se di si u katandis koha ime Në rrugët e pista gotat e zbrazura kafeneve të mykura Në pako cigaresh muhabete të panjohurish
Nëse do të më bësh një Dhuratë Më fal pakëz kohë. Një orë një minutë pak sekonda vetëm një çast Të bëhem njësh me gazin e një fëmije të puth me buzët e etura të një të dashuruare. Jam mbretëreshë e shfronësuar bjerrakohëse Mos më sill as lule as libra. Në do të më dhurosh diçka më dhuro pak kohë E nëse s’e gjen askund për ta blerë Grabitja atyre që shesin gjakun me këste, trupin me fajde Vidhjau atyre që iu tepron së shijuari bota nga mërzia Atyre që vrasin miza e pështyjnë veten në pasqyrë.
Nëse do të më japësh frymë më dhuro Kohën Ajo është gjithçka që vdekatarët kanë. / KultPlus.com
Nesër do të bëhet promovimi i librit “Shenjtores shqiptare (album veprash për zë dhe piano)” me autorë: Rreze Kryeziu-Breznica dhe Valton Beqiri, përcjell KultPlus.
Kjo vepër muzikologjike vjen si dedikim për Shën Nënë Terezën, në 25-vjetorin e kalimit të saj në amshim.
Ngjarja do të filloj nga ora 15:00, në Institutin e Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup (Salla Wilson). / KultPlus.com
“Bërthamë”, quhet emërtimi i ekspozitës që nesër do të shpaloset në kryeqytet, e që vjen pikërisht për të shënuar Vitin e Personave me Aftësi të Kufizuar në Kosovë. Duke u nisur nga definicioni i fjalës bërthamë, atëherë kuptojmë se është fillimi i diçkaje apo pjesa kryesore e diçkaje, pas së cilës zhvillohen shtresat e tjera, me ç’rast kjo fjalë shqipe ka zënë vendin e saj edhe në emërtimin e kësaj ekspozite që për synim ka për të njoftuar publikun me punën e mrekullueshme të fëmijëve me aftësi të kufizuara, nëpërmjet temave të përcaktuara, shkruan KultPlus.
Duke qenë se në Kosovë viti 2022 është shpallur “Viti i Personave me Aftësi të Kufizuar”, organizata “Zë – Qendra Logopedike për Trajtim dhe Hulumtim” ose për shkurtë “Zë”, shënon dhe përmbyll këtë vit të mbushur me aktivitete për persona me aftësi të kufizuar përmes kësaj ekspozite me piktura të punuara me fëmijë që kanë aftësi të kufizuara. Të gjitha këto piktura janë punuar përgjatë vitit si pjesë e ‘Art Terapisë’ e cila është ofruar nga organizata “Zë”.
Nëpërmjet ekspozitës, do të shfaqen gjithsej 27 piktura që reflektojnë të brendshmen autentike të secilit fëmijë përfitues, tek shpaloset përmes vijave, formave dhe ngjyrave duke shprehur kështu lidhjen mes vet esencës së të qenurit, identitetit dhe perceptimit. Të ndara në 5 tema të ndryshme si: “Familja”, “Kafsha” (e preferuar), “Vendi” (i preferuar), “Ushqimi” (i preferuar) dhe “Fundviti”, ekspozita tregon për preferencat, dëshirat dhe jetën e fëmijëve të cilët kanë pikturuar.
Në një intervistë për KultPlus, themeluesi dhe drejtori i organizatës “Zë”, Lekë Gjurgjiali ka thënë se gjithsej njëmbëdhjetë fëmijë kanë përfituar nga ky projekt, dhe se entuziazmi i tyre ka qenë në kulm.
“Gjithsej përfitues direkt nga ky projekt kanë qenë 6 fëmijë për Art Terap si dhe 5 fëmijë për Muzikë Terapi. Duke qenë se këto lloje të shërbimeve janë inovative dhe të bazuara në bashkëpunimin e fëmijës me terapistin, produktet e nxjerra nga ofrimi i këtyre shërbimeve kanë qenë tejet origjinale. Të gjithë fëmijët kanë qenë shumë entuziast dhe kanë pritur me padurim kohën kur kanë filluar me këto seanca, ku edhe ky entuziazëm u përcoll me një performancë shumë të mirë nga ta, në të gjitha detyrat të cilat kanë pasur përgjatë këtyre seancave”, tregon Gjurgjiali.
Ndërkaq, për këtë projekt, ai ka potencuar se organizata “Zë” ka ofruar seanca të ‘Logopedisë’ dhe të ‘Muzikë Terapisë’ falas nga profesionistë të licensuar.
“Organizata ka ofruar seanca të Logopedisë dhe të Muzikë Terapisë falas nga profesionistë të licensuar, përgjatë gjysmës së parë të vitit 2022 (Janar – Korrik), ku janë ofruar qindra seanca falas për fëmijët përfitues. Përgjatë gjysmës së dytë të vitit 2022 e deri në fund të vitit, këtyre seancave i është shtuar edhe Art Terapia e mbikëqyrur nga një artiste konceptuale me pseudonimin “Tosti”, seanca këto nga të cilat edhe kanë dalë pikturat të cilat do të ekspozohen në ekspozitën ‘Bërthamë’”, shpalos ai.
Sipas tij, organizata “Zë” është e fokusuar që përpos ofrimit të shërbimeve direkte, të fuqizojë personat me aftësi të kufizuar përmes artit dhe kulturës duke lehtësuar kështu integrimin e tyre në shoqëri, andaj gjithsesi që organizata do të jetë aktive edhe përgjatë vitit 2023 me projekte dhe aktivitete të tilla.
“Duke qenë një organizatë relativisht e re, ndër sfidat tona është edhe përkrahja financiare për aktivitete të tilla, mirëpo pas projekteve të realizuara me sukses gjatë këtyre viteve si dhe aktiviteteve të cilat ka realizuar organizata, shpresojmë se kjo përkrahje do të rritet në mënyrë që të vazhdojmë ofrimin e këtyre shërbimeve si dhe misionin tonë për fuqizimin e personave me aftësi të kufizuar në Kosovë”, përfundon Gjurgjiali.
Ekspozita “Bërthamë”, gjegjësisht projekti është i përkrahur nga Drejtoria e Kulturës në Komunën e Prishtinës, projekt ky që mundësoi ofrimin e ‘Art Terapisë’ dhe ‘Muzikë Terapisë’ për personat me aftësi të kufizuar përmes një sërë aktivitetesh të realizuara përgjatë vitit 2022.
Kujtojmë se hapja zyrtare e ekspozitës do mbahet në hapësirën e Lapidariumit të Muzeut të Kosovës, nesër (27 dhjetor), duke filluar nga ora 19:00 dhe do qëndrojë e hapur për tre ditë me radhë. / KultPlus.com
Federata ndërkombëtare e futbollit (FIFA) ka deklaruar se nuk janë gjetur indikacione për “manipulime” ose parregullsi në ndeshjet e Botërorit të përfunduar në Katar.
Grupi punues me kujdes i ka shqyrtuar inçizimet e të gjitha 64 ndeshjeve në Botëror që eventualisht të vërehen parregullsi të ndryshme ose tentime për manipulim, sipas faqes zyrtare të FIFA-s.
FIFA njoftoi se do të vazhdojë të bashkëpunojë me grupin punues për integritet në drejtim të mbrojtjes së turnireve përfundimtare në të ardhmen, duke filluar nga Kampionati botëror në konkurrencë të femrave, i cili vitin e ardhshëm do të mbahet në Australi dhe Zelandë të Re.
Po ashtu, FIFA do të vazhdojë të zhvillojë edhe strategji të saj për intregritet, së bashku me konfederatat, asociacionet kombëtare dhe palët e tjera të interesuara në luftën kundër manipulimeve në ndeshjet e futbollit. /atsh/ KultPlus.com
Filmi i shkurtër artistik “Sofra e Varrit” me skenar të Mentor Zymberaj dhe regji të Mirak Zymberaj ka arritur edhe një sukses tjetër, shkruan KultPlus.
Filmi ka arritur të fitojë çmim nga Festivali Ndërkombetar i Filmit në Londër, “Link International Film Festival”.
“Sofra e Varrit” fitoi çmimin kryesor të festivalit, “The best east europe short film” në një konkurencë të madhe ndërkombëtare.
Ky sukses u arrit menjëherë pas tri çmimeve kryesore në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit “Hyjnesha në Fron” ku filmi njashtu fitoi çmimet: “Filmi më i mirë i Festivalit”, “Aktori më i mirë i Festivalit”, “Fotografia më e mirë e Filmit”.
Deri më tani filmi vetëm gjatë këtij viti mori pjesë në 25 Festivale Ndërkombetare të Filmit anë e mbanë botës duke u nominuar dhe fituar shumë çmime të rëndësishme për filmin.
Filmi trajton heroizmin, sakrificën e popullit shqiptar gjatë luftës në Kosovë duke u mbrojtur dhe duke luftuar për njëri-tjetrin ndaj një krimi të paparë të apartheidit të regjimit serb mbi popullatën shqiptare në Kosovë në vitin 1999. Historia duhet të shënohet, të mos harrohet, dhe të mos përsëritet. Ky film flet për një popull të lashtë, fisnik, të papërulur, krenarë dhe që din të bëj sakrifica të larta për më të shenjtën e vlerave të tij. Andaj është edhe një sukses i madh i filmit i cili pasqyron dhe prezanton këto vlera, po njëherit edhe shumë plagë të rënda të popullit. / KultPlus.com
Deri më tani gjeografët tanë nuk e kanë njohur një përshkrim të gjeografisë së Shqipërisë, të shoqëruar edhe me hartën përkatëse, të përgatitur prej kontit Fedor Karaxhaji dhe të botuar më 1842 në Londër nga revista shkencore e Shoqatës Gjeografike Mbretërore. Është marrë nga dorëshkrimi i tij dhe përkthyer anglisht prej T. Wittick-ut. Në Shoqatën Gjeografike ruhen dorëshkrimet e Kontit të përmbledhura si një Përkujtesë: për a) Provincën e Kotorrit; b) Malin e Zi dhe c) Shqipërinë nën Turqinë.
Kush ishte Karaxhaji
Fedor Karaxhaji ishte hungarez. Kishte lindur më 3 tetor 1787 dhe ishte me prejardhje nga Vali-Shaka Moldava. Fedori i ri hyri në fillim në Akademinë ushtarake të Vjenës, më 1805 kaloi si kadet i husarëve dhe më 1813 arriti gradën major i kalorësisë së lehtë. Pas thyerjes së Napoleonit ishin nën sundimin e Austrisë mjaft vise të tjera dhe prandaj Fedori pati mundësinë të vizitonte disa prej tyre. Duke u nisur nga interesat ushtarake, ai i kushtonte vëmendje përshkrimit gjeografik të vendeve. Kështu më 1818 botoi një libër për Moldavinë, Vllahinë, Besarabinë dhe Bukovinën. Libri i tij me karakter ushtarak, që është ribotuar disa herë më pas, ishte një Manual për nënoficerët e kalorësisë (1823). Edhe pjesa veriore e Italisë ishte nën sundimin austriak. Në Vjetarin e Mbretërisë Lombarde për vitin 1825, botuar në Milano, ai shënohet si shambelan i shtëpisë së princit Maksimilian, kalorës i Urdhrit II, major i regjimentit të kalorësisë.
Pas një udhëtimi në jug të Italisë, botoi librin Udhërrëfyes për Sicilinë (1826), të cilin e kanë shfrytëzuar autorë të tjerë; është cituar në veçanti te Gjeografia universale e C. Malte-Brunit (1755-1826) të vitit 1829, botuesit të veprës së arbëreshit Engjëll Mashi. Rrugën tjetër e bëri në Lindje dhe më 1834 botoi Rrëfime nga Orienti. Në Londër ishte më 1830 dhe për këtë botoi më 1835 Londra dhe rrethinat e saj. Ishte një udhërrëfyes i një natyre tjetër, siç e vinte vetë në dukje në parathënie; paraqiti deri drekën angleze dhe shërbëtorët e shtëpive, madje edhe Parlamentin anglez. Kur u botuan shënimet për Shqipërinë, më 1842, ai tashmë ishte kolonel në shërbimin austriak, ndërsa më vonë komandant në Mantovë. Në Teheran të Persisë ishte themeluar më 1851 një Kolegj Politeknik. Kur vdiq pedagogu i xhenios Zati më 1852, në vendin e tij erdhi Karaxhaji si instruktor. Aty ai u ngrit deri në gradën e gjeneralit dhe u bë shef i Shtabit të Përgjithshëm. Vdiq më 2 korrik 1859.
Interesimi për Shqipërinë
Përshkrimet gjeografike për viset nën sundimin osman janë të hershme. Me interes për trevat shqiptare janë Rumelia dhe Bosnja nga Haxhi Kalifa ose Qatip Çelebiu, nxjerrë nga vepra e tij e papërfunduar Cihan-nüma (1648-1657). Ndoshta këtë e ka njohur Karaxhaji, sepse përkthimi e botimi i asaj pjese gjermanisht është bërë më 1812 në Vjenë. Udhëpërshkruesi tjetër i njohur ka qenë Evlija Çelebiu, i cili i ka vizituar trevat shqiptare tri herë (1660, 1662, 1670) dhe i ka përshkruar në veprën e vet të gjerë Seyahatname, por nuk besoj se Karaxhaji e ka njohur. Prandaj mendoj se ky duhet renditur pas U. Martin-Likut (me një vepër pioniere për Shqipërinë më 1814, duke gjurmuar lashtësinë e saj deri tek ilirët dhe me një gramatikë e fjalor të shqipes), pas Ami Buesë (me veprën për Turqinë Europiane, 1840, ku jep edhe ndarjen fisnore të shqiptarëve) dhe August Grizebahut (botanistit gjerman, që udhëtoi nga Prizreni deri në Shkodër më 1839 dhe i botoi shënimet e veta më 1841). Veçantia e botimit anglisht të Karaxhajit është se shumica dërrmuese e autorëve anglezë, që në një mënyrë ose tjetër kanë shkruar për Shqipërinë deri në mesin e shek. XIX, kanë folur për Shqipërinë e Jugut ose për qendrat e bregdetit shqiptar, ndërsa Karaxhaji është përqendruar te pjesa nga Vjosa e lart.
Për ta rrokur lëndën e këtyre shënimeve të botuara më shumë se 170 vjet më parë, lexuesit i duhet të zhvendoset nga përfytyrimi që ka sot për Shqipërinë natyrore dhe politike. Viset tona ishin pjesë e Perandorisë Osmane, sundimi i së cilës kishte hyrë në rrugën e dobësimit mbi viset e Ballkanit. Në jugun tonë sapo ishte krijuar një shtet i vogël i Greqisë, por ndërkaq sapo ishin shembur edhe dy pashallëqet e mëdha shqiptare. Fuqia e madhe e kohës, që ishte e interesuar më drejtpërdrejt për zhvillimet në këtë zonë ishte Austria, e cila përfshinte Hungarinë dhe arrinte deri në Kotorr. Synimet e saj shkonin larg në jug dhe ishin synime perandorake, madje edhe pas disfatës prej Prusisë më 1866, ajo e quajti veten Perandoria Austro-Hungareze. Konti Karaxhaji ishte fisnik dhe ushtarak i lartë pikërisht i kësaj Austrie. Horizonti i tij ishte perandorak dhe me këtë ndriçohet vështrimi i tij i gjerë për shumë vende, edhe për ato që nuk i kishte shkelur, siç ishte rasti i vendit tonë.
Cila ishte Albania sipas Karaxhajit?
Është një pyetje që lind vetvetiu, sepse ai asnjëherë nuk e ka përmendur emërtimin Shqipëria. Veç kësaj, ka një mospërputhje të madhe ndërmjet Shqipërisë, siç e njohim ne sot, dhe Albanisë së këtij hungarezi. Arsyeja e parë është se në shek. XIX trevat shqiptare vijonin të ishin nën sundimin e gjatë osman, të copëtuara në vilajete e sanxhaqe qëllimisht për të mos u ngulitur një tërësi shqiptare. Ndërkaq, ka edhe një arsye tjetër historike më të lashtë. Në vend të shpjegimeve të gjata, që nuk e kanë vendin për këtë rast, po shënoj nja dy të dhëna. Në prill të vitit 1461 sulltan Mehmeti i ka dërguar një letër Gjergj Kastriotit, duke e quajtur “Skënderbeu, princi i Arnautllukut dhe Epirit.” Emri i vendit tonë si Shqipëria nuk kishte lindur ende atëherë. Pothuaj dy shekuj më vonë, më 1635 Frang Bardhi botoi Fjalorin e tij të njohur, që titullin e ka latinisht: Dictionarium latino-epiroticum, domethënë mbiemri ‘epirot’ këtu ka kuptimin e përgjithshëm ‘shqip’, sepse edhe emri i gjuhës sonë ende atëherë nuk kishte hyrë në përdorim, ajo vijoi të quhej gjuha arbëreshe deri në fund të shek. XVII. Robert Pinkertoni, ai që nënshkroi më 1819 marrëveshjen me Vangjel Meksin për përkthimin e Dhiatës së re shqip, shkruante më 28 gusht 1816 për shqiptarët: “Ky komb zë një pjesë të madhe të Ilirikut të lashtë dhe të Epirit.” Do të pranojmë, rrjedhimisht, se emërtimet Albania dhe Epiri në historinë shumëshekullore ose ndërthureshin, ose shiheshin si dy entitete të veçanta, por nuk përputhen me nocionin tonë të sotëm për Shqipërinë.
Edhe për Kontin Karaxhaji Albania ishte një entitet tjetër kundrejt Epirit. Për këtë arsye, ndonëse në titull unë kam përdorur fjalën ‘Shqipëria” për lexuesin e sotëm, brenda tekstit të përkthyer kam lënë fjalën Albania, që lexuesi të mos pështjellohet ose të habitet. Pak vjet më vonë pas tij një autor dhe udhëtar anglez, Henry Tozer në ‘Kërkime në Malësitë e Turqisë’, 1869, është shprehur pa mëdyshje, se në të dy anët e Shkumbinit jeton e njëjta racë.
Vetë autori mes të tjerash shkruan: Përpara kryengritjes së Ali Pashës të Janinës, krahinat jugore të Albanisë ishin të bashkuara me veziratin e Epirit ose Toskëria, kurse pjesa që mbetet përbënte veziratin ose ejaletin e Shkodrës. Pas disa ndryshimesh më të vogla, më 1837 ky vezirat u prish dhe vendi u vu drejtpërdrejt nën vezirin e Rumelisë, por më 1838 u rivendos, ndonëse disa pjesë u shkëputën prej tij. Kjo do të thotë se Karaxhaji pranon dy gjëra: e para, se dikur Albania ishte ajo që ne e quajmë sot Shqipëria dhe përbëhej prej dy veziratesh, të Shkodrës dhe të Epirit, por u ndanë në kohën e Ali Pashë Tepelenës. Pas vdekjes së këtij, ndodhën një varg ndryshimesh gjithnjë sipas synimit osman për të mos u ruajtur një tërësi shqiptare. Së dyti, autori e njëjtëson Epirin me Toskërinë. Përfundimisht, Karaxhaji na ka dhënë gjeografinë e Albanisë pas prishjes së pashallëkut të Janinës, ka zgjedhur të përshkruajë atë pjesë veriore e qendrore të Shqipërisë, për të cilën kishte mbledhur njoftime. Edhe kur kishte botuar librin për Moldavinë, Vllahinë, Besarabinë dhe Bukovinën, ai nuk mund të qortohet se kishte gabuar kundrejt shteteve të sotme, në të cilat bëjnë pjesë këto njësi gjeografike.
Këtu tashti shtrohet një pyetje tjetër thelbësore: nga i ka marrë të dhënat Konti Karaxhaji për përshkrimin dhe hartën e tij? Është shprehur qartë për këtë nënkonti Percy Strangfordi më 1865: “Krahinat e brendshme dhe malore të Shqipërisë Veriore janë një trevë e panjohur për turistët anglezë dhe pothuaj nuk janë vizituar nga eksplorues dhe udhëtarë të vërtetë. E vetmja paraqitje e njohur për mua, e cila përmban diçka të plotë për hollësitë gjeografike, është një ndihmesë e kontit austriak Karaxhaji, botuar në “Proceedings of the Royal Geographical Society”. Megjithatë ajo është mbështetur jo te një udhëtim vetjak, por te informacioni i dhënë nga kleri katolik i vendit, shumica prej të cilëve, dalmatë ose italianë, janë shtetas austriakë.” Del e qartë se Karaxhaji është interesuar për viset tona, ndërsa lëndën për to e ka mbledhur nga goja e të tjerëve. U është drejtuar klerikëve katolikë jo shqiptarë dhe me këtë shpjegohen pasaktësitë e tekstit të tij, ndonëse duket që informuesit e tij, për shkak të detyrës priftërore, i kanë shkelur ato vise, porse sa më në jug shtrihej njohja e tyre, aq më e paplotë bëhej. Njëkohësisht kuptohet përse vazhdimisht në tekst ka të dhëna për përbërjen fetare të popullsisë në ato treva.
Hapësirat shqiptare sipas Karaxhajit
Shtrirja e Albanisë sipas koordinatave gjeografike, për Karaxhajin në Lindje shkon në një vijë, e cila është një gradë dhe 10 minuta (10 10’) më e ngushtë se e ashtuquajtura Shqipëria Etnike. Për Karaxhajin Albania në Lindje shkon deri te Rumelia ose një pjesë e Maqedonisë së lashtë, domethënë nuk përmend ndonjë Maqedoni bashkëkohëse. Në jug-lindje kufiri i Albanisë hyn thellë, duke përfshirë Konicën dhe deri afër Mecovës, ndërsa poshtë në jug hyn sërish thellë, duke lënë jashtë majtas Delvinën dhe djathtas Janinën. Ndonëse është lënë jashtë bregdeti i Epirit, ai e quan se vija bregdetare e Albanisë është 240 milje, të cilat bëjnë rreth 380 km, domethënë më tepër se vija tërësore e sotme (!).
Në Veri, për Karaxhajin, Albania kufizohej me Bosnjën dhe Serbinë, domethënë nuk përmendej veçan Mali i Zi. Në tekst shprehet se një pjesë e Albanisë Veriore është nën sundimin e Austrisë, domethënë Gjiri i Kotorrit dhe Budva. Në Jug Albania kufizohet me Epirin dhe me shifra 400 25’ (Shqipëria e sotme shkon deri në Konispol, 390 38’ të gjerësisë jugore).
Gjeografia dhe të dhëna të tjera
Harta e Albanisë është botuar së bashku me tekstin përshkrues, si edhe veçan, në të dy rastet për Shoqatën Gjeografike Mbretërore. Botuesi ka qenë J. Murray, ndërsa me punën hartografike është marrë John Arrowsmith (1790-1873), hartografi më i njohur anglez i asaj kohe. Me këtë kuptohet përse është një paraqitje aq e hollësishme dhe me cilësi, pavarësisht prej konceptimit të saj, që natyrisht i përket F. Karaxhajit dhe jo J. Arrowsmith-it. Shkalla është 1:1.200.000, 13,5 x 9 inç. Kjo hartë është e mbushur me emërtimet përkatëse në mënyrë kaq të hollësishme, sa mund të krahasohet me hartat ushtarake të sotme.
Një pyetje e mëtejshme, është se cila ka qenë harta e përgjithshme e kësaj pjese të Ballkanit perëndimor, mbi të cilën janë hedhur të dhënat për Albaninë. Besoj se Arrowsmithi i ka hedhur të dhënat e Karaxhajit në një prej hartave të veta anglisht, që i kishte të gatshme.
Harta e botuar veçan dhe bashkë me tekstin e punimit ka edhe një legjendë anglisht. Nuk ka përputhje të plotë ndërmjet tekstit dhe hartës. Karaxhaji e kishte të mangët njohjen për ndarjen politike të vendit dhe do ta besojmë se legjendën për hartën e ka përpiluar Arrowsmithi me njohuritë e veta.
Si në çdo punim gjeografik, natyrisht që pjesën kryesore do ta zinin paraqitja e maleve bashkë me përbërjen e tyre gjeologjike dhe ndonjëherë të mineraleve, majat e kullotat e tyre, si dhe sa janë të pyllëzuar e me çfarë llojesh të drurëve; më tej fushat dhe shkalla e pjellorisë së tyre dhe bimët bujqësore kryesore; liqenet e kënetat me peshqit e shpendët e tyre, vijat ujëndarëse, lumenjtë që nga burimi e deri te grykëderdhja, bashkë me natyrën e brigjeve të tyre dhe të luginave që formojnë, si dhe me të dhëna për mundësitë e lundrimit nëpër ta; grykat e njohura krahas mundësive që japin për t’u mbrojtur nga një armik sulmues; klima; kulturat bujqësore dhe bimësia natyrore, pemët frutore dhe prodhimet kryesore të bujqësisë e të blegtorisë (dhentë e dhitë janë të shumta nëpër gjithë viset malore të Albanisë), kafshët e egra, produktet e ndryshme për tregti dhe në veçanti zejtaria për armët e zjarrit. Me kujdes të veçantë janë treguar tiparet e bregdetit me gjiret, limanet, thellësinë e ujit, erërat detare dhe mundësitë e ankorimit, deri edhe piakt e doganave dhe magazinat e mallrave. Pjesa e fundit është një përpjekje për të dhënë rrugët ose më mirë vijat e komunikimit ndërmjet krahinave e qendrave kryesore të banimit e të tregtisë dhe për qëllime ushtarake. Përgjithësisht thuhet se nëpër vend gjatë muajve të thatë mund të kalojë një ushtri, por jo e ngarkuar me artileri të rëndë.
Nga moria e të dhënave të ndryshme të këtij punimi do të nxirrja në dukje fare pak të dhëna demografike, ndonjë njoftim historik dhe sidomos veçoritë etnografike. Besoj se ato do të ngjallnin kureshtjen e cilitdo lexues, i cili ndërkaq ka edhe njohuri për gjendjen e sotme.
Shqiptarët e bregdetit nga Tivari në Ulqin Konti Karaxhaji i quan detarët më të mirë të Mesdheut. Qyteti i Tivarit duhet të ketë mbi 2500 veta. Banorët e krahinës janë të krishterë dhe myslimanët banojnë kryesisht në qytet. Prodhohen deri 5000 fuçi me vaj ulliri për eksport. Për Fushën e Plavës njofton se përfshin 23 fshatra me popullsi 6-7000 veta të besimit katolik, që nuk u paguajnë haraç turqve.
Shkodra si pashallëk arrin deri te 100.000 banorë, gjysma e të cilëve janë katolikë. Qyteti ka 40.000 frymë dhe përbëhet nga kështjella, lagjja Tabakët e myslimanëve dhe Terzia e katolikëve. Tregtarët janë të pasur dhe eksportojnë prodhime deri në Trieste, Venecie e Vlorë. Fushën e Shkodrës e vlerëson si tokën më pjellore në Albani. Matjanët janë në gjendje të përhershme kryengritjeje. Katër fise (Kelmendi, Hoti, Shala e Shoshi) quhen së bashku Malësorët ose banorët e Katër Maleve; “ata janë luftarakë dhe jashtëzakonisht të aftë në përdorimin e armëve”.
Sipas Karaxhajit, brenda në kështjellën e Leshit është një xhami, aty ku ishte më parë kisha Shën Mëri Nikolla i Barit. Dhe: “Në këtë kishë është varrosur i famshmi Gjergj Kastrioti, që njihet më mirë me emrin Skënderbeu.”
Prizreni ka 15-20.000 banorë, ka punishte të mëdha armësh dhe pushkët e pisqollat janë shumë të vlerësuara. Për sanxhakun e Elbasanit përmenden pesë qytete. Ndwr to Kavaja ka 9 deri 10.000 banorë, domethënë njësoj me Durrësin, ndërsa këtu prodhohet një djathë i mirë, i cili eksportohet deri në vise të largëta të Perandorisë Turke. Për Tiranën jep shifrën 10.000 banorë dhe është pranë lumit Jakon, që do të ishte emri i Lanës së sotme.
Nëpër sanxhakun e Ohrit kalonte Rruga Egnatia, e cila edhe në atë periudhë përdorej për trupat osmane që vinin nga Stambolli deri në Shqipëri. Interesante është se thotë që aty pranë ka miniera argjendi e squfuri, por që nuk shfrytëzohen. Kruja ka mbi 15.000 banorë dhe Konti nuk lë pa vënë në dukje se ka qenë selia e Skënderbeut, ndonëse gabon duke e quajtur këtë qytetin e tij të lindjes.
Për sanxhakun e Vlorës vihet në pah se nga pyjet e pishës merret lëndë ndërtimi e shkëlqyer, ndërsa ka puse nafte në disa vende; nafta mblidhet dhe eksportohet. Më duket se ky është njoftimi i parë për eksportin e naftës nga vendi ynë. Gjirokastra ka mbetur vetëm me 4000 banorë, sepse popullsia është pakësuar shumë prej murtajës më 1814.
Vlerësimi më i drejtë i punës së Kontit Karaxhaji, pa dyshim do të bëhej duke e krahasuar me paraqitjet bashkëkohëse të po kësaj natyre, sepse gjatë rrjedhës historike shumë gjëra kanë ndryshuar. Ky është një lëmë i mirëfilltë pune për gjeografët tanë, prandaj mua do të më lejohet të sjell vetëm një rast. Në vitin 1848 është botuar po në Londër një përmbledhje e gjerë, e cila është rishtypur me plotësime edhe më 1860. Aty shkruhet se Shqipëria (Albania): “është një vend i cili nga pikëpamja e pozitës dhe e shtrirjes përputhet me Epirin e lashtë dhe me Ilirikun.” Kemi kështu një përkim të plotë me vështrimin e Karaxhajit për Albaninë dhe Epirin. Popullsia e shqiptarëve vlerësohet rreth dy milionë.
Një hartë tjetër anglisht, e përgatitur nga Xhon Rapkini dhe ilustruar H. Uorreni; bënte pjesë në Atlasin e ilustruar dhe historinë e kohëve të reja të Xhon Talisit, Londër 1851. Këtë radhë Shqipëria me emrin Albania nis nga Tivari dhe shkon poshtë deri në Prevezë, ndërsa djathtas kufizohet me Maqedoninë Turke, në jug të saj me Thesalinë Turke dhe poshtë tyre vjen Greqia. Në cepin e djathtë lart të hartës është një pikturë e Ali Pashës gjysmë i shtrirë, me një shërbëtor në gjunjë poshtë minderit, duke i shërbyer çaj. Mund të jetë një pikturë e panjohur për Ali Pashën. Paraqitja e pashait është mjaft e ndryshme nga piktura e Lui Dypresë, që e jep në varkë në liqenin e Butrintit (1819).
Përveç danezit Malte-Brun, te punimet e Karaxhajit është mbështetur edhe Hajnrih Kiperti (1819-1899) për hartat e vitit 1847, botuar në Vajmar nga Instituti Gjeografik. Vënia në dukje e lidhjeve të tilla ka interes për të treguar se vepra e Karaxhajit nuk ka mbetur e panjohur, e sidomos për të vërtetuar që ajo ka luajtur rolin e vet në opinionet e diplomatëve britanikë, të cilët pak nga pak po i afroheshin çështjes shqiptare brenda Perandorisë Osmane, që kishte hyrë në fazën e shpërbërjes, opinione të cilat patën ndikimin e tyre në Kongresin e Berlinit më 1878 e deri përfundimisht në Konferencës e Londrës më 1913. Në fund të fundit, çdo koncept politik për një shtet dhe vetë kufijtë e tij, që përcaktohen e ripërcaktohen gjithmonë pas luftërash, gjejnë pasqyrim konkret në një hartë dhe në përshkrimin gjeografik brenda vijave të saj. Nga ky këndvështrim rrjedh rëndësia e punës së Kontit Karaxhaji jo thjesht nga ana gjeografike dhe etnografike, por edhe për historinë politike të shtetit tonë.
Kryebashkiaku Erion Veliaj në një intervistë për News 24, deklaroi se nuk ka asnjë vendim gjykate që të bllokojë procesin e ndërtimit të Teatrit të Ri.
Veliaj siguron se puna për ndërtimin e Teatrit të Ri do të vijojë.
“Teatrin nuk ka vendim gjykate që e bllokon. Ai ka qenë një vendim për ligjin e posaçëm me PPP, që ne nuk e shfrytëzuam kurrë sepse morëm një vendim që do e bëjmë vetë. E ardhmja nuk i përket atyre që gjejnë alibi për të bllokuar gjërat. E ardhmja u përket atyre që gjejnë arsye për t’i bërë gjërat, që deri tani nuk kanë ndodhur e për t’u siguruar që ne ecim më shpejt. Nuk kemi asnjë vendim që na bllokon dhe nuk presim asnjë vendim gjykate”, tha Veliaj.
Kreu i Bashkisë nënvizoi se ata që kundërshtojnë ndërtimin e teatrit të ri janë po të njëjtët njerëz, të cilët janë dënuar për shpifje. Ai u shpreh se ka ardhur koha që t’i jepet fund politikës së bllokimit.
“Me personazhet në fjalë i kemi fituar të 10 nga 10 gjyqet për shpifje. Janë certifikuar si shpifës dhe mashtrues dhe t’i thuash sot Tiranës që kryetari i Bashkisë lë punët pa bërë sepse po pret që mashtruesi apo mashtruesja e radhës të bëjnë gjyqin e 20 apo 30, kjo është të fyesh inteligjencën e njerëzve. Votohemi që të bëjmë punë, jo që të rrimë duke pritur Godonë dhe duke pritur që marrëzia e këtyre njerëzve të kufizohet. Qartazi nuk ka ndodhur kaq vite, ndaj ne do të duhet të vazhdojmë përpara. Më rezulton që politika e bllokimit, pengesave, sharjeve e fyerjeve jo vetëm, që ka dalë nga moda, por nuk prodhon më as vota, as ndjekës. Do të duhet të bëjmë garë kush punon më shumë dhe jo kush pengon tjetrin”, shtoi Veliaj.
Veliaj komentoi dhe çështjen e pallatit Nr. 4 në rrugën “Myslym Keta” në kryeqytet, për të cilën tha se ka një vendim nga Instituti i Ndërtimit. Ai siguroi se banorët marrin bonos qiraje.
“Shkohet në gjykatë për ca gjëra për të cilat është marrë vendimi dhe gjykatësit i kërkohet që të vlerësojë gjëra që i ka vlerësuar Instituti i Ndërtimit dhe me të drejtë gjykata thotë: Unë nuk jam inxhinier ndërtimi, nëse Instituti i Ndërtimit e ka vlerësuar ndërtesën si të dëmshme, nuk mund të bëjmë politikë me jetën e njerëzve. Këto janë të njëjtët njerëz që shikojnë një fatkeqësi dhe mundohen si hiena të vënë kthetrat dhe dhëmbët, të shqyejnë një fatkeqësi. Kur nuk largohen në kohë thonë, ‘ah i vratë ju se s’u larguan në kohë’; kur largohen në kohë, thonë ‘pse po i largoni në kohë’. Unë besoj se detyra e shtetit është të mos influencohet nga histeria e ditës, por shtetarët seriozë të thonë gjithmonë të vërtetën. Nëse e vërteta është që kjo ndërtesë nuk mban më dhe nëse me fytyrën sociale që tregon Bashkia e Tiranës paguan një më një qiranë, ndërkohë një pjesë e madhe e pallatit, është tashmë tek shtëpitë e reja më të mëdha, më të bukura e shumë solide, atëherë politizimi i këtyre gjërave është pa sens”, deklaroi Veliaj./ KultPlus.com
Sivjet në Kosovë janë futur rreth 120 tonë mjete piroteknike për dallim nga viti i kaluar, ku ishin mbi 40 tonë. Qytetarët ankohen nga përdorimi i mjeteve piroteknike, ndërkohë që nga komuna janë caktuar afatet nga 25 dhjetori deri më 3 janar për përdorimin e tyre. Sigurisht se kanë caktuar edhe gjobat për ata që i keqpërdorin ato.
Festat e fundvitit bëjnë që numri i përdoruesve të mjeteve piroteknike të shtohet. Shitësi i autorizuar që merret me shitjen e tyre, ankohet se këtë vit ka rënë dukshëm interesimi i qytetarëve për blerjen e tyre.
“Shitja këtë vit për 50% është e vogël se vitin e kaluar për shkak se ne kemi akcizë, është akciza shumë e lartë, i vetmi vend në rajon që e kemi akcizën”, thotë Fadil Beqiri, shitës.
Qytetarët kërkojnë që të ndalohet përdorimi i mjeteve piroteknike, meqë përbën rrezik për ta.
“Duhet gjithsesi me u ndalu këto, një herë e përgjithmonë. Unë këtë kohë për shembull duke kaluar, dola prej shtëpisë, krisi e u shqetësova jashtëzakonisht e duhet me u ndalu, nëse ka mundësi”, thotë Fehmi Kaleviqi, qytetar.
“Nuk i përdori këto mjetet piroteknike çka janë të rrezikshme, por ndonjë lloj si xixëllonjë çka janë festive të cilat janë më pak të rrezikshme, po i përdorim”, tha Albin Musa, qytetar.
Nga Komuna e Prishtinës bëjnë të ditur se ka nxjerrë një urdhëresë për ndalimin e përdorimit të produkteve piroteknike në vende publike, për çka janë të obliguar t’i largojnë dhe t’i gjobisin.
“Rregullorja komunale parasheh në hapësira publike, nga 100 deri 500 euro për të gjithë ata të cilët shesin në mënyrë ilegale”, thotë Alban Ymeri, nga drejtoria e Inspeksionit
Ndryshe nga viti 2021, ku në Kosovë kanë hyrë mbi 40 tonë mjete piroteknike, Dogana Kosovës thotë se këtë vit kanë hyrë rreth 120 tonë në vlerë mbi 200 mijë euro. /rtklive/ KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot një shkrim të gazetës britanike “Metro”, e cila rendit Shqipërinë në krye të listës së vendeve që duhen vizituar në 2023.
“Edhe gazeta britanike “Metro”, këtë fundvit rendit sugjerimet për vendet që duhen vizituar në vitin 2023, ku natyrisht Shqipëria është pjesë e guidës së rekomanduar. Nga janari deri në nëntor të këtij viti 157 mijë vizitorë anglezë mikpritëm në Shqipëri, 93% më shumë se një vit më pare”, u shpreh Rama në rrjetet sociale.
Shqipëria sipas “Metro”, është destinacioni i vitit 2023.
“Takoni destinacionin e vitit 2023. Brigjet e tij në ngjyrë karamel dhe ujërat që imitojnë Maldivet, përballueshmëria e këtij vendi jo të Eurozonës mund të jetë e parezistueshme pas faturave të frikshme të energjisë të dimrit”, thuhet në artikull.
“Metro” jep informacion mbi kostot për të mbërritur në bregdetin e Durrësit, përfshirë dhe fluturimin.
“Në prill, për shembull, fluturimet Londër-Tiranë kushtojnë nga 64 paund, nëpërmjet Easy Jet, taksitë për në Durrës fillojnë nga 15 paund dhe në bregdetin e resortit bregdetar, hoteli i mirënjohur “Cosmo” kushton vetëm 57 paund në natë. Kjo do të thotë se fundjavat mund të vijnë nën 200 paund për person, duke përfshirë kostot e tjera të mundshme”, thuhet në shkrim. / KultPlus.com
Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, ka njoftuar se është shtuar dhe një hapësirë e sportit në shërbim të komunitetit, shkruan KultPlus.
Përmes një postimi në “Facebook”, Çeku ka ndarë edhe disa fotografi nga punimet në palestrën e sportit të gjimnazit të Pejës.
Më poshtë gjeni postimin e plotë të tij:
Edhe një hapësirë e sportit në shërbim të komunitetit. Kanë përfunduar punimet në palestrën e sportit të gjimnazit të Pejës. Përveç nga nxënësit e shkollës, palestra po shfrytëzohet edhe nga sportistët e qytetit.
Klubi i basketbollit Peja po i mban stërvitjet në këtë sallë, ndërsa me 29 dhjetor pret Hapoelin e Izraelit në Pejë, në kuadër të Ligës Ballkanike. / KultPlus.com
Drejtuesit e muzeve më të mëdha botërore kanë vlerësuar me notë maksimale projektin e Muzeut Arkivor të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave (DPA) në Shqipëri.
Kreu i DPA-së, Ardit Bido, shpalosi në punimet e këtij simpoziumi synimin për të krijuar një kompleks të mirëfilltë kulturor.
“Kjo është ideja e ekspozitës së përhershme, por që nuk është subjekti kryesor i kësaj hapësire. Përmban tri pjesë kryesore. E para është dyshemeja, që ka si fabul nga pas themelet mbi të cilat ecim. Me shprehje të shkurtra të personaliteteve shqiptare më të rëndësishme përgjatë historisë, të shkruara në xhamin mbi të cilin mund të ecni”, tha Ardi Bido, kreu DPA.
Në ambientet e Muzeut Arkivor, që pritet të hapë dyert së afërmi, historia dhe trashëgimia dokumentare e kombit do të përcillen përmes teknikave interaktive, duke përçuar informacion përmes zbavitjes.
“Kjo është një prej dy kulminimeve. Ideja që qëndron pas tij është se ti vjen në Arkiv, në Muze, ke paguar për këtë, por nuk mjafton kaq për të parë gjërat më të rëndësishme të tij. I pari ishte Kodiku i Beratit dhe e dyta është Deklarata e Pavarësisë, të cilën ne nuk e kemi, por ‘Arkivat kanë çdo gjë’.
Ndaj, e vendosëm meqenëse historia e Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë është interesante. Ajo është humbur në vitin 1949-n dhe shumica e njerëzve nuk e dinë se si ishte në të vërtetë deklarata sepse pandehin për origjinale një riprodhim të 1937-s, krejt të ndryshëm”, tha Ardi Bido, kreu DPA.
Pjesë e projektit është edhe krijimi i një hapësire studimi në natyrë dhe teatrit/kinemasë së hapur prej 150 vendesh, në oborrin rrethues të godinës së Arkivës./tch/ KultPlus.com
Nuk kam dëshirë t’hap gojën. Për ç’farë duhet folur? dua apo nuk dua, jam një e nëpërkëmbur e dënuar. Si mund të flas për mjaltin, kur helmi më ka pushtuar fytin? Ç’farë më ka mbetur për t’u qarë e t’u qeshur. Për ç’farë ia vlen të vdesësh, e për ç’farë të jetosh? Jam e hedhur në një cep të burgut mbaj zi për keqardhjen time, unë e lindura kot, e me gjithë dashurinë, gojën përplot. E di, zemra ime, ka pasur pranverë dhe kohë gëzimi, por me krahë të thyer nuk mund të fluturohet. Kam heshtur për një kohë të gjatë, por këngët, këngët nuk i kam asnjëherë- harruar. Edhe nëse zemra mund të flasë vetëm për mort, duhet shpresuar të thyej kafazin një ditë; e lirë nga poshtërimi dhe e dehur me këngë. Sepse unë nuk jam plepi i brishtë që dridhet në ajër. Unë jam një vajzë afgane, me të drejtën e bërtitjes por kam dhe të drejtën e ulëritjes.
Treni Bernina Express kalon nëpër Alpet me borë në Zvicër dhe pamja që shihni është unike. Më konkretisht, në festën e bardhë të Alpeve, një vijë e kuqe shton një prekje tjetër ngjyrash. Nuk janë askush tjetër veç vagonëve të trenit Bernina Express që “thyejnë” uniformitetin e ngjyrave të peizazhit verbues alpin të Zvicrës.
Treni është fotografuar në urën që kalon mbi lumin Landwasser, në lagjen Filisur.
Treni Bernina Express: Lidh Zvicrën lindore me Italinë veriore
Bernina Express, që lidh rajonin Chur në Zvicrën lindore me Tiranon në Italinë veriore dhe konsiderohet linja hekurudhore më e lartë në Alpe.
Pika më e lartë e saj është në stacionin Ospizio Bernina, në një lartësi prej më shumë se 2 kilometra mbi nivelin e detit.
Fotografët italianë Marco Bottigelli dhe Francesco Vaninetti udhëtuan në Bernina Express dhe fotografuan të njëjtën pamje dhe pamje të mahnitshme.
Treni Bernina Express: Udhëtimi i tij është spektakolar
“Nuk kam parë kurrë më parë një pamje të tillë nga ky tren, udhëtimi i tij është spektakolar”, raporton Marco, duke shtuar se vendi i tyre i preferuar ishte ky kalim mbi lumin Landwasser. “Treni del nga tuneli dhe kalon direkt në një urë me hark në lartësinë 65 metra. Ngjyra e kuqe e ndezur e trenit spikat mes borës së bardhë të pastër dhe qiellit blu.”
Treni Bernina Express: Kalon nëpër 55 tunele dhe kalon 196 ura
Marco dhe Francesco kaluan një ditë duke udhëtuar në këtë tren që kalon nëpër 55 tunele dhe kalon 196 ura.
Një ditë më parë kishte rënë shumë borë, ishte një peizazh i mrekullueshëm dimëror, sikur të ishim në një përrallë.
Linja Bernina u ndërtua midis viteve 1908 dhe 1910 dhe funksionoi në mënyrë të pavarur deri në vitet 1940, kur u ble nga hekurudha zvicerane Rhaetian.
“Ne ishim shumë me fat që mundëm të fotografonim atë ditë në sfondin e peizazhit me dëborë pasi kjo po bëhet gjithnjë e më e rrallë çdo vit. Vendasit besojnë se kjo është për shkak të ngrohjes globale. Shpresoj që këto foto të zgjohen dhe të ndërmerren veprime për të mbrojtur bukurinë e planetit tonë”, përfundoi ai. /abcnews.al/ KultPlus.com
E lindur në Masaçusets, më 1932, është një nga poetet moderne amerikane më me ndikim.
Një nga poetet kryesore të rrëfimit (së bashku me Anne Sexton dhe Robert Lowell), Silvia Plath shkroi jo pak poezi të dhimbshme autobiografike, aq sa dukej sikur në vetvete, ato përmbanin dhunë. Qasja autobiografike e sinqertë, e bën tërheqëse për jo pak poetë të rinj, që përpiqen kush më shumë e kush më pak ta imitojë në stil. Tematika e përzgjedhur shpesh i referohej marrëdhënies së vështirë me të atin autoritar, i cili vdiq kur ajo ishte tetë vjeç. Po ashtu, pati një martesë abuzive me poetin Ted Hughes, që u shndërrua në subjektin e punës së mëvonshme, siç ishte edhe aborti i fëmijës. Krijimtaria e saj dokumenton një sërë aspekte të jetës së mesit të shekullit të njëzet për gratë e bardha të klasës së mesme. Silvia ishte grua dhe nënë, po edhe shkrimtare. Shumë nga poezitë e saj ndërtohen rreth imazheve të freskëta në mendjet e lexuesve të asaj kohe, siç janë imazhet naziste në “Babai”. Veprat më domethënëse janë “Kolosi dhe poezi të tjera”, romani “Kambana e qelqtë”, apo koleksioni i fundit i botuar pas vdekjes: “Ariel”.
Talenti i Plathit në poezi spikati që herët, duke botuar poezinë e parë në “Boston Herald”, në moshën 8-vjeçare. Mjeshtre në teknikë, shkroi vargje të rafinuara si sonete, madje edhe vilanele (poemë lirike 19-vargëshe), forma të vështira, gjatë adoleshencës. Në shkollë të mesme perfeksionoi edhe aftësinë poetike, duke botuar në “Seventeen” dhe “Christian Science Monitor”. Ndoqi kolegjin “Smith”, ku pati edhe tentativën e parë të vetëvrasjes, kolegji ku do të punonte më pas. Ishte periudha kur ishte në mëdyshje të zgjidhte midis të shkruarit, apo të bënte rolin e shtëpiakes, roli i viteve 1950 për një grua.
Në vitin 1953, qe redaktore e ftuar pranë revistës “Mademoiselle”, viti kur ajo filloi të kërkojë ndihmë psikiatrike, përfshi edhe trajtimin me shok, trajtim primitiv asokohe. Kjo periudhë frymëzoi romanin e saj të vetëm: “Kambana e qelqtë”. Më vonë, do ta përshkruante sëmundjen:“Ndihesha sikur jeta ime të drejtohej në mënyrë magjike nga dy rryma elektrike: ajo pozitive e gëzuar dhe ajo negative e dëshpëruar – ajo që funksiononte për momentin dominonte jetën time, e përmbyste atë”.
Në vitin 1956, u martua me poetin Ted Hughes, të cilin e njohu në Kembrixh. Çifti u divorcua në vitin 1962, si rrjedhojë Plath mbeti vetëm me dy fëmijë të vegjël. Gjatë kësaj periudhe, ajo pati shpërthimin e fundit krijues, që krijoi poezitë e përfshira në “Ariel”. Plath ishte bipolare dhe në atë epokë nuk ekzistonin mjekimet e duhura. Edhe pse kërkoi ndihmë, nuk mjaftoi. Poezia e saj e mahnitshme është padyshim produkt i ankthit mendor, që ajo duroi derisa mundi, pasi u vetëvra më 11 shkurt 1963, kur ishte vetëm 30-vjeç.
Fatkeqësisht, në të gjallë të saj talenti qe gati i panjohur. Vdekja tragjike e shpuri atë në rrjedhën kryesore si artiste kontroversiale në agoni. Në “Kambana e qelqtë” shkroi: “Nëse neurotik do të thotë të duash reciprokisht dy gjëra të veçanta në të njëjtën kohë, atëherë unë jam neurotike si dreqi”. Historia u romantizua, aq sa u shndërrua në idhull, mirëpo edhe më të shumtë janë ata që gjejnë veten në krijimtarinë e saj. Poezia e Plath, si shumë vepra letrare, mund të lexohet si një fotografi çasti e kohës në histori. Në punën e saj gjejmë jetën e një gruaje në messhekullin XX, që përpiqet të përmbushte rolin e vet, pa hequr dorë nga arti. Po ashtu, dallohet edhe një paraqitje e shkurtër e kujdesit të shëndetit mendor të kohës, në ndarjen e dokumentuar në vargje. Megjithëse jeta dhe krijimtaria e saj janë thuajse të pandara, në fund lexuesi duhet të shkojë përtej tragjedisë që tërheq fillimisht vëmendjen e tyre. Historia e vërtetë është në fuqinë e vargut të saj./HEJZA/ KultPlus.com
Ja sërish nata më e gjatë e vitit. Qyteti gati një kopje vendndodhjesh xhirimi. Rrugët e tij bajate ndërsa njoftojnë Atë çka s’mund të matet: heshtjen, Ata që ne ishim në pasqyra, neon ngjyrë hiri. Tre pëllumba mblidhen nën dritat e një bari. Një çift grindet gjatë një darke teksa kamerieri Shpie llogarinë. S’është e qartë se ç’u ka shkaktuar e kaluara, apo edhe pesë minutat e fundit. Përpos, ç’të bësh me dashurinë, e di kush? Mund të mos i mbijetojë një cigareje. Dhe mjafton sa për të të hequr qafe, sa sterrë është Sa të akullt dukemi qoftë edhe në mjerimin tonë Për sa kohë kuptojmë se sa do t’na mungojë. Do t’na mungojë kur të fiket.
Dave Grohl dhe Greg Kurstin kanë publikuar pjesën e tetë në serinë e këtij viti “Hanukkah Sessions”, duke kënduar këngën “I Love L.A.” të Randy Newman – të rititulluar në “We Love L.A.” – së bashku me të gjithë të ftuarit specialë që çiftit i janë bashkuar deri më tani: Judd Apatow, Pink, Inara George, vajza e Grohl, Violet, Beck, Karen O dhe Tenacious D, transmeton KultPlus.
Duke u rikthyer javën e kaluar për serinë e tretë vjetore, “Hanukkah Sessions”, këtë vit ishte i pari që Grohl dhe Kurstin regjistruan drejtpërdrejt në koncert: më 5 dhjetor, ata performuan një shfaqje sekrete për 250 fansa në Los Anxhelos. Udhëheqësi dhe producenti legjendar i ‘Foo Fighters’ luajti gjithsej nëntë këngë, duke e përfunduar setin e tyre kryesor me interpretimin e mbushur me yje të “We Love L.A.”.
Duke përkuar me vetë “Hanukkah”, seria e këtij viti filloi më 18 dhjetor me interpretimin e tyre të “Spinning Wheel” nga Blood, Sweat & Tears (me komedianin/regjisorin Judd Apatow). U ndoq me këngën “Get This Party Started” nga Pink (me vetë Pink), e ndjekur nga kënga “The Things We Do For Love” me 10cc (me shoqen e grupit të Kurstinit, Inara George, The Bird And The Bee).
Nga atje, ata shpërndanë kopertinat e ‘At Seventeen’ nga Janis Ian (me vajzën e Grohl-it Violet), ‘E-Pro’ nga Beck (me vetë Beck), ‘Heads Will Roll’ nga Yeah Yeah Yeahs (me Karen O) dhe ‘ The Spirit Of Radio’ nga Rush (me të dy anëtarët e Tenacious D, Jack Black dhe Kyle Glass).
Ky vit ka qenë zemërthyes për Grohlin dhe anëtarët tjerë të “Foo Fighters”, pasi vdiq bateristi i tyre, Taylor Hawkins.
Hidhini një sy qëndrimit të tyre më poshtë: / KultPlus.com
Fundi i ndarjes së fjalëkalimeve me të tjerët do të vijë së shpejti në Netflix, dhe do të jetë një sfidë, si për shikuesit, ashtu edhe për gjigantin e transmetimit.
Kompania ka bërë të ditur se janë më shumë se 100 milionë shikues të Netflix që tani e shikojnë shërbimin duke përdorur fjalëkalime që ata marrin hua, shpesh nga anëtarët e familjes ose miqtë.
Netflix ka thënë se do t’i japë fund asaj marrëveshje duke filluar nga viti 2023, duke u kërkuar njerëzve që ndajnë llogari të paguajnë për ta bërë këtë. Kompania pret të fillojë të nxjerrë ndryshimet në SHBA në fillim të vitit.
Politika e saktë dhe mënyra se si do të zbatohet mbetet e paqartë, por kompania pritet të përdorë adresat IP për të gjurmuar ndarjen e fjalëkalimit dhe ta mbyllë atë, përveç nëse konsumatorët dëshirojnë të paguajnë një tarifë shtesë për të ndarë fjalëkalimin.
Ndërkaq, Netflix ende nuk ka shpallur datën e saktë dhe çmimin për lëvizjen e tij të ndarjes së fjalëkalimeve.
Kompania e ka shtyrë këtë moment prej vitesh. Studiuesit brenda Netflix paraqesin se ka 0,07 për qind ulje, me një trekëndësh të kuq poshtë, i cili identifikoi ndarjen e fjalëkalimit si një problem madhor për të ulur abonimet në vitin 2019.
Por, kompania ishte e shqetësuar se si ta trajtonte atë pa i tjetërsuar konsumatorët. Më pas Netflix goditet nga bllokimet e Covid-19, duke sjellë një valë pajtimtarësh të rinj dhe përpjekjet për të shqyrtuar ndarjen u shuan.
Netflix nuk ndoqi një plan për të goditur gjerësisht praktikën deri këtë vit, pasi humbjet e abonentëve u rritën.
Në një mbledhje kompanie jashtë Los Anxhelosit në fillim të këtij viti, bashkëshefi ekzekutiv i Netflix, Reed Hastings u ka thënë drejtuesve të lartë se bumi pandemik kishte maskuar shtrirjen e çështjes së ndarjes së fjalëkalimeve, dhe se ata kishin pritur shumë gjatë për t’u marrë me të, raporton WSJ.
Goditja e Netflix rrezikon të humbasë vitet e vullnetit të mirë që kompania ka krijuar gjatë viteve dhe të zemërojë konsumatorët, të cilët kanë një turmë shërbimesh të tjera transmetimi për të zgjedhur./ KultPlus.com
Familja mbretërore e Britanisë së Madhe rikthehu një traditë të gjatë, pas një intervali prej tre vitesh duke ndjekur një shërbim të Krishtlindjeve në Sandringham në lindje të vendit, ku tradicionalisht kalojn sezonin festiv.
Mbreti Charles dhe mbretëresha Camilla drejtuan kortezhin, të shoqëruar nga trashëgimtari i fronit, princi William dhe gruaja e tij, princesha Kate.
I pranishëm ishte edhe princi Andrew, vëllai më i vogël i Charles, i cili rrallë shihet në publik pas akuzave në skandalet seksuale, që përfshijnë financierin amerikan, Jeffrey Epstein dhe socialisten britanike, Ghislaine Maxwell.
Një turmë e madhe njerëzish përshëndetën familjen mbretërore, ndërsa ata po ecnin nga Sandringham House drejt kishës.
Pandemia e nderpreu traditën e shërbimit të Krishtlindjeve, vitet e fundit, ndërsa mbretëresha Elizabeth II, e cila vdiq më 8 shtator, kaloi shumë kohë në Kështjellën Windsor, në perëndim të Londrës.
Përkujtimi i mbretëreshës së ndjerë ishte në qendër të festimeve të këtij viti. /atsh/ KultPlus.com
Shkrimtari dhe eseisti i njohur amerikan Henry Miller, e krijoi veten e tij si shkrimtar veçse nga përvoja e tij parisiane gjatë viteve ’30 të shekullit XX, kohë kur shumë amerikanë dhe anglezë vinin në Paris, si Joyce, Hemingway, Fitzgerald, Anderson, Stein, Orwell, e shumë të tjerë për t’iu larguar puritanizmit të këtyre shoqërive. Të bëhej shkrimtar për Millerin ishte në fillim veçse një dëshirë, por jeta në Paris i dha mundësinë të shohë e të ndjejë nga afër shoqërinë njerëzore, të prekë fundin e një jete të mjerë, të dekompozuar, me fate klithëse, të mbytur në dehje, seks e prostitucion, për të krijuar pastaj një letërsi tjetër, ndryshe nga tradita letrare amerikane, një letërsi gjysmë-autobiografike, ku ai tregon ngjarje të përjetuara dhe bën refleksione sociale e filozofike. Librat që ai shkroi dhe botoi në atë kohë në një shtëpi botuese në Francë, u ndaluan në Amerikë dhe Angli, si vepra dekadente dhe të papranueshme. Shkaku ishte se aty përshkruheshin dhe eksperiencat personale seksuale të shkrimtarit. Veprat e tij u lejuan duke filluar vetëm nga viti 1961, pra pas 30 vjetësh.
Pas disa eseve e tregimeve të shkurtra, krijimtaria e vërtetë letrare filloi me “Ditë të qeta në Clichy”, “Pranvera e zezë”, “Tropiku i Kancerit”, “Tropiku i Kaprikornës” etj. Në udhëtimin e tij të parë më 1928, si turist, ai erdhi me gruan e tij, Junes Mansfield, të cilën e donte shumë, por shpejt ajo u largua dhe ai fillon jetën boheme në zonën e Montparnasse e Saint-Germain-des-Près, duke u vendosur më pas në Clichy, një zonë tepër e gjallë e cila mbahej si bastion i socializmit në Francë, meqë dhe lëvizja punëtore atje ishte më e fuqishme.
Ishte viti 1932. Përshkrimet e tij letrare, edhe pse autobiografike, janë me shumë ngjyra, detaje, karaktere, personazhe të një kohe që sot nuk janë më, një atmosferë e çuditshme e jetës libertine, për të cilën, ata që vinin përtej La Manche apo nga bregu tjetër i Atlantikut, u dukej si një lloj parajse në lidhje me lirinë. Në fakt, në adoleshencën dhe rininë e tij ai kishte qenë një njeri shumë timid, e madje kur zbarkoi në Paris, ai i tha vetes: “Ti s’je i zoti të bësh asgjë… Atëherë bëju shkrimtar!… Dhe unë u bëra shkrimtar nga dëshpërimi”, – shkruan ai.
Në librin “Jours tranquilles à Clichy” (“Ditë të qeta në Clichy”), ndër të tjera ai shënonte: “Po shkruaj, nata bie dhe njerëzit shkojnë të hanë darkën. Është një ditë gri si ato ditë që sheh shpesh në Paris… Parisi në thelb është një qytet gri. E them këtë sepse në fushën e akuarelit, piktorët amerikanë e përdorin tepër dhe në mënyrë obsesionale ngjyrën e parafabrikuar gri. Por në Francë, gama e grisë duket e pafund dhe madje për këtë, efekti i grisë e ka humbur forcën e vet. Një ditë si kjo, në të njëjtën orë, kisha mundësi të shikoja ‘Sacre-Cœur’ nga çdo lloj këndi ose përgjatë ‘Rue Lafayette’ për t’u ngazëllyer plotësisht. Dhe, kjo ndodhte edhe kur kisha uri dhe kur s’kisha ku të flija… Në një ditë gri shpesh shkoja të shëtisja në sheshin e Clichy-së, në Montmartre. Nga Clichy deri në Aubervilliers ka një varg kafenesh, restorantesh, teatrosh, kinemash, dyqane këmishash, hotele e bordello. Është Broadway i Parisit. Broadway është shpejtësia, zhurma shurdhuese, marramendje e dritave, ku s’ke ku të ulesh. Montmartre është i plogësht, dembel, indiferent, disi i neglizhuar dhe rrëmujë, më tepër tërheqës se magjepsës. Ajo nuk shkëlqen me xixëllima, por djeg si një karbon përvëlues. Broadway provokon, ka ndonjëherë efekte magjike, por është pa flakë, pa ngrohtësi: është një kuadër pasqyre që shndrit, parajsa e njerëzve të publicitetit. Montmartre është lodhur shumë, është zbehur, braktisur… Ka disa bistro të vogla që frekuentohen veçse nga kurvat, batakçinjtë, bixhozxhinjtë dhe mafiozët dhe po të kalosh andej më shumë se një herë, mund të përfundosh të biesh në grackën e tyre. Ky sharm mashtrues i Montmartres është i lidhur më së shumti nga shfrytëzimi i seksit. Por në fakt s’ka asgjë romantike të këtij lloj seksualiteti, veçanërisht kur ai komercializohet. E, ajo mund të krijojë diçka nostalgjike, ndryshe nga seduksioni e tërheqja që krijonte një Gay White Way, një nga femrat më të famshme. Është e dukshme që seksualiteti zhvillohet në një dritë të butë, të ëmbël, me një ritëm të përmbajtur dhe jo nën dritat e neonit. Nga një anë e sheshit gjendet kafeneja ‘Wepler’ që për shumë kohë ishte e parapëlqyera ime. Ulesha jashtë apo brenda, gjatë gjithë kohës, në të gjitha orët e ditës apo të natës. Për mua ishte një libër i hapur. Aty shikoje të gjitha fytyrat: kamerierët, patronet, ata që mbanin arkën, gratë që lanin enët, të cilat janë ngjizur në kujtesën time si pamjet e një libri që do të shfletoja çdo ditë. Më kujtohet kur hyra për herë të parë në “Wepler” duke tërhequr me vete gruan time dhe kur pashë të rrëzohej një kurvë e dehur për vdekje duke u shëmbur në tavolinat e vendosura në hyrje dhe ku askush nuk u ngrit ta ndihmonte. U habita nga indiferenca e francezëve, çka jam i habitur ende, edhe pse më vonë zbulova shumë gjëra të tyre të mira. “Eh, hiçgjë! Thjesht një kurvë! Eshtë dehur tapë!”… I dëgjoj ende këto fjalë që më bëjnë gjithnjë të drithërohem…”
Një nga miqtë që e ndihmoi në këtë periudhë të vështirë të jetës së tij kur do të provonte urinë e përditshme, përveç një avokati amerikan, Osborn, i cili çdo mëngjes i linte një kartëmonedhë 10 frangash që të mund të ushqehej gjatë ditës; ishte dhe gazetari Albert Perlès, i cili në atë kohë punonte si gazetar për degën parisiane të gazetës “Chicago Tribune”. Kur Perlès e takoi në Paris, e gjeti me një dollar në xhep. Më pas, Perles do t’i jepte ndonjë rubrikë mbi ngjarje nga Parisi ku të shkruante fillimisht me emrin e Perlesit e më pas me emrin e tij, thjesht për të mbajtur frymën gjallë. Pikërisht me të, emri i të cilit në libër është Carl, janë dhe episodet më çoroditëse e libertine të jetës së tyre në Clichy. Ata jetonin në bulevardin “Anatol France”.
“Ishte një fortesë e komunizmit francez”, do të shkruante Perlès. “Kalonim shumë kohë në kuzhinë ku bisedonim, vend i cili do ishte i paharrueshëm për botën tonë. Aty vinte aktorja Lyanes kur dilte nga teatri. Po aty vinte Anaïs Nin, e cila u tregua dhe një kuzhiniere e mrekullueshme. Pinim dhe netët i kalonim në një lloj orgjie, ku miku ynë i bankës Osborn përfundonte duke kërcyer nudo”.
Miller e pëlqente shumë piktorin francez Rouault, të cilit i referohet në një libër të quajtur “Buzëqeshjet poshtë shkallës” dhe ku ndër të tjera shkruan: “Duke medituar për jetën dhe veprën e Rouault, i cili më ka tërhequr mjaft, mendoja për atë lloj kllouni që kisha qenë gjithnjë. Mendoja për pasionin tim të cirkut, sigurisht i një cirku intim, në mënyrën e asaj eksperience si spektator dhe si aktor, i zhytur thellë në ndërgjegjen time”. Një herë Henry Miller kishte njohur një rus, një ish kapiten të “ushtrisë së bardhë” që të mund ti gjente një vend për të fjetur. Një ditë rusi e ftoi në shtëpinë e tij në periferi të Parisit, në Suresnes. Ai donte që Miller t’i mësonte anglisht. I vunë një dyshek përtokë që të flinte, por kur shkoi, gjeti atje një grup të madh rusësh që u pinë dhe u dehën keq si dhe tre qen në krye të tavolinës. Meqë kur u shtri pa një krimb, atëherë atij i erdhi për të vjellë dhe mbeti pa gjumë deri në mëngjes. Që atë natë nuk u duk më në dhomën e rusit… Njëherë tjetër, atë e kishte strehuar për të fjetur një indian që shiste perla në “Rue Lafayette”, me kusht që t’i pastronte shtëpinë nga pluhurat. Por fatmirësisht, meqë në Dijon kërkonin një mësues të anglishtes, pas disa ditësh Mellir e la indianin e perlave dhe pastrimin e shtëpisë së tij dhe shkoi, për tu kthyer disa kohë më vonë me ca para në xhep…
Amerikanët i pëlqenin shumë prostitutat franceze pasi gjenin tek ato një eksperiencë të panjohur. Ai përshkruan gjithë prostitutat e asaj lagje, ku ndër të tjera tregon dhe për një prostitutë me një këmbë druri që dhe ajo kishte klientelën e vet të përhershme në cepin e një rruge. Në një nga kabaretë, ishte ajo që quhej “Borëbardha”, një 35-vjeçare me flokë të gjata dhe sy blu. Kishte madje femra që pas seksit kërkonin si të çmendura ndonjë mjek, pasi ishin në një gjendje ekstaze të vazhdueshme. Emrat e tyre në libër janë Adrienne, Colette, Nancy, Eliane, Mara… Por spektri i prostitutave ishte mjaft i gjerë, pasi në Paris dyndeshin prostituta nga e gjithë bota. Në përshkrimet e tij, Miller flet për prostitutat belge, spanjolle, polake, zvicerane, nordike, luksemburgase, jugosllave, etj. Një herë, me një prostitutë, e cila kishte qejf që ai t’i fliste në anglisht, ku pranë shtratit kishte gjithnjë një shishe me verë, zbuloi se në çantë ajo kishte një revolver, të cilën ia mori nga frika se mos e vriste. Para se të dilte nga dhoma, ajo e pa tronditjen e tij dhe siç tregon Miller, ajo e pyeti:
“- Mos je i zhgënjyer nga unë? – I zhgënjyer? Çdo të thuash me këtë? – A nuk dukem si shumë e shëndoshë? – shtonte ajo duke parë nga kërthiza. – Po ti je e mrekullueshme, si një tablo e Renoirit…” Ajo u skuq. “Një Renoir?”, i kishte thënë ajo sikur këtë emër ta dëgjonte për herë të parë. “Ti bën shaka? – Aspak… afrohu pak të të fërkoj seksin!…” Një herë tjetër, duke qenë me dy femra në shtrat, atë e kishte zënë ngërçi dhe mezi kishte mundur të çlirohej nga furia e tyre, aq sa kishte menduar se po vdiste.
“Kur kujtoj atë epokë të Clichy-së”, kujtonte ai në librin e tij me kujtime, “kam ndjesinë se jetoj ende në parajsë. Ne kishim veçse një problem: si të ushqeheshim. Të gjitha hallet e tjera ishin imagjinare… Ishte koha kur seksi femër ishte sheshit, në ajër: femrat angleze ishin në ‘Casino de Paris’. Hanin regullisht në një restorant pranë Place Blanche. Ne u bëmë miq me gjithë atë grup femrash. Atëherë shkoja në shtrat me një skoceze të mrekullueshme. Në ndonjë nga ato netë, neve na merrte të dyve në shtratin e saj dhe thoshte se kjo e eksitonte shumë kur e bënim të tre…”
Pikërisht kur ishte në Clichy, ai dashurohej me amerikanen Anaïs Nin, një histori plot aventura dhe një lëndë letrare kjo për shkrimtaren Nin, e cila që në atë kohë shkruante fletoret e saj “secrete”. Ishte koha kur në Paris, gruaja e Millerit u njoh dhe me të, por ajo nuk mund të jetonte me Henrin në Paris. Kujtimet e Ninës me Millerin janë të shumta siç i kujton ajo dhe në librin e saj “Henry et June” botuar në Francë. Në një nga kapitujt, ndër të tjera ajo shkruan: “E takova Henrin në stacionin e trenit. Ishte i zymtë dhe në çast ndjeva të më shfaqeshin emocionet duke njohur të njëjtën gjë tek ai. Më tha se e lodhte ideja të shkonte gjer në stacion pasi ishte dëshira që e paralizonte të shkonte. Refuzova të shkoja në apartamentin e tij meqë Fred është atje dhe i sugjerova të shkojmë në ‘Hotel d’Anjou’ ku më kishte çuar Eduardi. Lexoj dëshirën në sytë e tij. Ecim bashkë deri në hotel. Ai do që të flas me recepsionisten. Kërkoj dhomën nr.3. Ajo më thotë se bën 30 franga, ndërsa unë i thashë: ‘A e jepni për 25 franga?’ Dhe unë mora çelësat. Nisa të ngjis shkallët. Duke shkuar, Henri u ndal të më puthë. Jemi në dhomë. Ai klith me atë të qeshur të ngrohtë: ‘Anais, ti je një demon!’ Nuk them asgjë. Është i paduruar dhe nuk pret sa të zhvishem. Dhe, ja ku hutohem ngaqë s’kam përvojë, e tronditur nga vala e egërsisë së atyre orëve. Më kujtohet veçse etja e Henrit, energjia e tij, si i zbulonte vithet e mia të cilat i gjente mjaft të bukura, dhe pastaj, ah, mjaltë që rridhte, kulmi i kënaqësisë, seks me orë të tëra. Barazia, thellësia që kërkoja, e errëta, fundi, e vërteta. Zemra e qenies time është pekur nga një trup që e ka pushtuar trupin tim, i cili e përmbyt atë dhe që më lëviz gjuhën e flaktë brenda meje me një fuqi të madhe. Ai klith: ‘Thuamë, thuamë çfarë ndjen!’ Por unë nuk mundem. Gjaku më ka pushtuar sytë, kokën. Fjalët më janë mbytur. Kam dëshirë të klith si një grua e egër, pa fjalë, klithje me fjalë të paqarta, pa kuptim, nga thellësia primitive e qenies time, klithje që shpërthenin e dilnin nga barku im si mjalti. Një gëzim plot lotë që më lenë pa fjalë, të pafajshme, e pushtuar, e shndërruar në heshtje. O zot, ç’ditë kam jetuar, ç’orë të nënshtrimit total të gruas, ç’dhuratë për veten time aq sa s’ka mbetur asgjë çfarë të jap tjetër…”
Marrëdhiet e tij me Anaïsen ishin të çuditshme ku në thelb mbizotëronte tërheqja e tij seksuale dhe intelektuale. Jo më kot në kujtimet e saj, Nin do të shënonte dhe fjalët që kishte shkruar Fred Perles për mikun e tij Henry: “Mjerë ti Henry. Më vjen keq për ty. Ti nuk ke mirënjohje sepse ti nuk ndjen dashuri. Që të jesh mirënjohës duhet së pari të dish të duash…”
Miller e adhuronte Dostojevskin dhe kur fliste për “Vëllezërit Karamazov” dhe “Idioti”, ishte si në një botë tjetër. Në librin e tij “Tropique du Capricorne” të botuar po në Paris, ndër të tjera ai shkruante: “…Ajo femër më dukej aq idiote saqë në fillim nuk i kushtova vemendje. Por dhe kjo ka një seks si gjithë të tjerat, mendova… Një mbrëmje ne ishim në shtëpi dhe ajo ndërkohë ishte futur në banjo. Atëherë përfytyrova diçka dhe vura syrin në vrimën e çelësit. Dhe u habita kur e pashë atë në këmbë, nudo, përballë pasqyrës, që përkëdhelte e ngacmonte seksin e saj të vogël. U eksitova aq shumë sa doja ta bëja. Zbërtheva pantallonat dhe e lashë seksin tim të merrte ajrin e natës…” E, më tej ai përshkruan imtësisht se si ishin shtrirë në divan së bashku dhe kishin kaluar natën deri në mëngjes. “Gjatë gjithë jetës time nuk mbaj mend të kem lëvizur dorën në një seks aq të lëngshëm. Lëngu i saj ngjitës i rridhte nëpër këmbë. Po të kisha afishe nëpër duar do të kisha ngjitur kushedi sa shumë afishe. Pas disa çastesh, ashtu si një lopë që do të kullosë, ajo uli kokën dhe e mori. Asnjë fjalë mes nesh. Sikur të ishim dy maniakë të paqtë që e bënin atë punë në një errësirë varrmihësish. Kurrë nuk kisha bërë seks me një vajzë të tillë. Dhe çdo natë, kur e shikonte që isha vetëm në shtëpi, ajo zbriste tek unë dhe shkrihej në errësirë. Por seksi i saj ishte i jashtëzakonshëm. E fusja hundën brenda në atë të çarë ku zotëronte një heshtje e madhe, ëmbëlsi dhe paqe… Në errësirën e asaj shpelle të madhe rezononte një lloj muzike organoje…”
Kur shkoi në Amerikë, Miller botoi më pas një libër të vogël, të titulluar “Bota e seksit”, ku ndër të tjera shkruante: “Një botë e re është duke lindur, një tip i ri njeriu po shfaqet sot. Masa e madhe e njerëzimit, e destinuar të vuajë sot më tërësisht se kurrë, arrin deri aty sa të paralizohet nga frika e të tkurret në vetvete, i tronditur gjer në shpirt. Ai nuk ndjen, por shikon veç raportin e kërkesave urgjente e të përditëshme të trupit. Ja, kështu vdesin qytetërimet. Në fillim është forma që vdes. Por edhe pse pak arrijmë ta mendojmë, duhet të kuptojmë se forma nuk do të vdiste nëse nuk do të vritej shpirti…”
Edhe pse seksualiteti luan një rol të madh në jetën dhe veprat e tij, ajo nuk e obsedon atë, ai nuk bëhet rob i saj, dhe ai nuk e njëson asnjëherë me ndjenjën e vërtetë të dashurisë, me atë çka është sublime tek njeriu. “Dashuria”, “është drama e përkryerjes dhe e bashkimit. Dramë personale në kuptimin më të thellë e që duhet të bëjë të bien zinxhirët e egoizmit, burimi i gjithë të këqijave. Seksi në vetvete nuk është personal dhe ai mundet apo jo, të identifikohet ose të bashkohet me dashurinë. Ajo shërben për ta përforcuar, thelluar ose shkatërruar atë. Eshtë diçka ndihmëse, një instrument, i mirë apo i keq, kjo varet si e përdorim. Zakonisht dashuria e seksi njësohen dhe nga kjo vijnë vuajtjet, keqardhjet, që sot përbëjnë rrënimin e botës… Sot seksi, si një makinë e simbol i mënyrës së ekzistencës sonë, funksionon në një boshllëk absolut e steril. Eshtë shenja më e lartë e pafuqishmërisë. Krijues vuajtjesh, pasi ai sjell emocione dhe ne jemi veçse handikapë në fushën afektive…”
Vite më vonë Miller u vendos në “Villa Seurat”, pranë sheshit Alesia, jo larg nga Montparnasse. Me intelektualë të tjerë amerikanë e francezë ai takohej shpesh në kafenenë aty pranë, në “Café Zeyer”, që është dhe sot. Në vitin 1940, në një kohë të vështirë për Europën që kërcënohej nga lufta shkatërrimtare, një ditë, në portën e tij u shfaq shkrimtari George Orwell, i cili kishte botuar librin “Homazh për Katalonjën”, lidhur dhe me pjesmarrjen e tij në brigadat vullnetare internacionale për të mbrojtur republikën e re spanjolle. Takimi i tyre ishte disi i nderë, pasi mendimet e tyre ishin të kundërta. Miller ishte pacifist dhe i qëndronte larg luftës në princip, cilado luftë të ishte. Madje ai ishte një fatalist i madh, ndërsa Orwell ishte i ashpër dhe besonte në politikën dhe ndryshimin shoqëror. Ai luftonte për liri dhe drejtësi, çka për të ishin baza e demokracisë. Që të dy ishin pacifistë në fakt, por siç shkruante Perlès, “ndërsa Miller e refuzonte luftën, Orwell ishte gati të nisej në luftë për të mbrojtur çdo kauzë që e gjykonte të drejtë”./ KultPlus.com
“Zoti është një linjë që hapet”, u përgjigj e bekuara Juana, ajo ishte vetëm 14 vjeç, dhe askush nuk e kuptoi se çfarë po përpiqej të thoshte ajo. Dhe pastaj, të gjithë fëmijët i bën Juanës që po vdiste me dhjetra pyetje:
A kemi vdekur apo jemi të gjallë?
A jemi të lodhur apo jemi të fortë?
A jemi të shëndetshëm apo jemi të sëmurë?
A jemi të mirë apo jemi të këqinj?
A kemi ende kohë apo koha ka mbaruar?
A jemi të rinj apo të vjetër?
A jemi të pastër apo jemi të pisët?
A jemi budallenj apo jemi të zgjuar?
A jemi të vërtetë apo jemi të gënjeshtërt?
A jemi të pasur apo jemi të varfër?
A jemi mbretër apo jemi shërbërtorë?
A jemi të mirë apo jemi të bukur?
A jemi të ngrohtë apo jemi të ftohtë?
A jemi të lumtur apo jemi të verbër?
A jemi të zhgënjyer apo jemi të mbushur me gëzim?
A jemi të humbur apo jemi të gjetur?
A jemi burra apo jemi gra?
“Nuk ka rëndësi”, u përgjigj e bekuara Juana teksa po dergjej në moshën 18 vjeçare.
Në buzë të vdekjes, ajo shtoi me lot në sytë e saj:
“Zoti nuk i lejon vetes të shihet.”
Zoti nuk bërtet.
Zoti nuk pëshpërit.
Zoti nuk shkruan.
Zoti nuk dëgjon.
Zoti nuk bën chat.
“Zoti nuk na ngushëllon.”
Dhe të gjithë fëmijët e pyetën:
“Kush është Zoti?”
Dhe Juana u përgjigj:
“Zoti buzëqesh”.
Dhe vetëm atëherë e kuptuan të gjithë.
Filmi “Papa i Ri” (The Young Pope), Episodi 10, 2016, regjia Paolo Sorrentino
Krojet pleksen me një lumë, Lumenjtë me detin e gjerë, Rrymat qiellore ëmbël shumë Bëhen bashkë si përherë. Asgjë në botë nuk rri veçan; Gjithë gjërat, urdhëron Ai, Tok pleksen e një frymë janë. Përse jo unë dhe ti? —
Vrej malet si puthin maja qiellore E valët rrinë mes tyre mbanë; Asnjë motër lule s’merret ndore Nëse përçmon të vëllanë. Dhe rrezja diellit mbanë dheut rri Dhe drita hënës i jep detit buzë: Ç’u lypka kaq punë me dashuri Nëse ti nuk po më puth?
Krishtlindjet që festohen në mënyra të ndryshme, e të cilat bëjnë që shumë familje të mblidhen bashkë e të gëzojnë për harmoni dhe ditë më të mira. Festa e Krishtlindjeve ka pasur një histori të gjatë dhe të shumëllojshme. Prej shekujsh thuhet se është festuar në kohë të ndryshme, në vende të ndryshme dhe në mënyra vërtet të ndryshme. Mesi i dimrit ka qenë prej vitesh një kohë për të festuar në të gjithë botën. Atmosfera e krijuar në këtë ditë është patjetër e pakrahasueshme, shkruan KultPlus.
Me këtë rast, KultPlus u kthen prapa në kohë për të përjetuar sërish magjinë e mbrëmjes së 3 shtatorit të vitit 2016, një mbrëmje kjo që kishte mbledhur artistët më me nam shqiptarë në një vend.
Ishte ceremonia e shenjtërimit të Nënës Terezë në Vatikan oraganizuar nga Diana Toska, ajo që bëri bashkë shumë figura të artit dhe sportit shqiptar. Artistja shqiptare me famë botërore, Rita Ora këndoi “What Child Is This” duke mahnitur publikun me performancën e saj.
Nën aranzhimin e Shpëtim Saraçit, më poshtë gjeni performancën e Rita Orës në koncertin humanitar i cili u mbajt për nderë të shenjtërimit të Nënës Terezë më datë 3 shtator 2016, një koncert ky që të mrekullon me magjinë që e posedon. / KultPlus.com
Një autor anglez shumë i dashur edhe nga të rinjtë, imagjinon një aventurë Krishtlindjesh në pyjet finlandeze, perfekte për lexuesit e të gjitha moshave. Në të cilën një njeri gjen shpresë falë një magjie të çuditshme
Kisha ecur gjithë ditën në pyllin e dendur finlandez. Laura nuk kishte qenë kurrë në Finlandë, pasi pyjet nuk i interesonin. Ndoshta kjo shpjegonte gjithçka. Nuk kishte asgjë në Finlandë që të më bënte të mendoja për të. Por mbi të gjitha doja të largohesha për Krishtlindje; ishte një strategji shmangieje. Vitin e kaluar e kisha gjetur veten të bllokuar. I bllokuar nga Krishtlindjet, i rënduar me peshën e zisë, i paaftë për të dalë nga shtëpia. Gjithë ato dritare, ato pemë Krishtlindjeje dhe gjithë ato familje të lumtura.
Nuk po funksiononte. Edhe këtu, në natyrën e egër të Finlandës, nuk mund t’i shpëtoja mungesës së shpresës. Kuptova se njeriu mund të jetë i aftë për të mbajtur larg të ftohtin, por jo dhimbjen.
Dhe pastaj e pashë.
Plaku u ul në tokë, me shpinën pas një peme.
Pema ishte si mijëra të tjera që kisha parë tashmë. Ishte një pishë, jo bredh. Burri i mbante sytë mbyllur dhe kishte veshur një pardesy ngjyrë kafe. Duhet të ketë qenë tek të shtatëdhjetat, ndoshta edhe më shumë. Fytyra e tij, sipër mjekrës, ishte e skuqur, me shenja. Për një moment mendova se kishte vdekur. Kish mbetur i palëvizur. Por më pas, vura re lëvizjen e lehtë të barkut të tij të rrumbullakosur. Ishte si një diell që lindte, perëndonte dhe lindte përsëri.
“Ah,” tha me një buzëqeshje të butë, sikur të ishte mikpritës në një festë ku nuk e dija se isha ftuar. “Ja tek qenke. Pothuaj në kohë.” Anglishtja e tij ishte e përsosur, madje edhe përtej standardeve skandinave. “Pothuaj në kohë?”, përsërita unë, i hutuar.
Ai qeshi me të madhe. Pastaj ai u ngrit në këmbë, duke u mbështetur me njërën dorë në tokë.
“A jeni mirë, zotëri?”, e pyeta.
“Rrallëherë,” tha ai. “Por unë nuk ndalem së shpresuari. Dhe gjithmonë duhet të shpresosh, apo jo? Në çdo moshë”.
Nuk kisha përgjigje. Si mund të shpresosh, kur të ka ikur gjëja më e mirë në gjithë jetën tënte?
Një zog u ul pranë çizmes së majtë të plakut. Hodhi sytë përreth, duke lëvizur me tundje, si të gjithë zogjtë.
Plaku zgjati dorën dhe mbylli sytë.
“Unë shpresoj që ky zog të ndalet në gishtin tim,” tha ai.
Ishte i çmendur, mendova. Natyrisht. U përpoqa të gjeja një justifikim për t’u larguar. Problemi me pyjet është se të gjitha ligjet që rregullojnë arratisjen në jetën moderne (ke një takim dhe nuk mund të vonohesh, ke rezervuar një restorantet, do të të mbyllet dyqani) nuk vlejnë.
Por në atë moment, ndërsa belbëzova fjalën e parë të një fraze të improvizuar, zogu i vogël fluturoi dhe u ndal mbi gishtin tregues të burrit. Ai e pa krijesën me aq ëmbëlsi dhe habi, sa nuk i ngjante aspak një plaku.
Mund të ishte fare mirë edhe 7 vjeç.
Sikur të më kish lexuar mendjen ai tha, “A të kujtohet kur ishe nëntë vjeç, Sam?”
Sam.
Nga e dinte emrin tim?
“E mban mend shtëpinë e zogjve që kishin prindërit e tu? A të kujtohet që shihje zogjtë që mbërrinin dhe nuk gjenin ushqim? A të kujtohet mëngjesi i Krishtlindjes kur dilje për të ushqyer zogjtë para se të hapnit dhuratat? Ti vishje pantoflat e babait dhe dilje në oborrin e mbuluar nga ngrica”.
Ndjeva një shtrëngim në gjoks. “Kush dreqin je ti?”
Ai pa zogun. “Tani shko. Thuaj që jam gati”.
“Shiko, më mirë të shkoj… duhet të kthehem. Në hotelin tim. Nëse errësohet, rrezikoj të mos e shoh rrugën”.
Ai tundi kokën mençurisht. “Nëse errësohet, rrezikon të mos e shohësh rrugën. Kurrë nuk kam dëgjuar gjë më të vërtetë. Por rruga është ende aty”.
“Më falni, nuk jam shumë i mirë në gjëegjëza.”
“Më ke parë një herë, apo jo?”
Tashmë isha larguar prej tij dhe falë Zotit, sepse tashmë fytyra ime ishte ngrirë nga tronditja e vetëdijes së papritur. Ose të paktën, vetëdijësimit se ndoshta po çmendesha.
“Nuk kam parë asgjë. Kam pasur një imagjinatë të madhe kur isha fëmijë. Besoja çdo gjë. Edhe drerët fluturues. Në fakt, ishte një yll që po binte”.
“Fëmija është ende aty, ta dish. Vetëm duhet të gjejë përsëri një shpresë. Pak besim”.
Mbylla sytë nga trishtimi. U përpoqa të kontrolloja zërin tim. “Eshte e pamundur”.
Ai shikoi qiellin. “Pamundësia është vetëm një mundësi që nuk e kupton ende”.
Ndoqa vështrimin e tij dhe e pashë edhe unë. Atë që kishte parë si fëmijë. Dhe në atë moment ndjeva një ngrohtësi që nuk e kisha ndjerë për një kohë të gjatë. Një ngrohtësi që nuk kishte lidhje me shtatë shtresat e rrobave që kisha veshur. /bota.al/ KultPlus.com
