Ekspertët janë të ndarë nëse një pikturë, e ashtuquajtura “Isleworth Mona Lisa” është një origjinale superiore e Leonardo da Vinçit apo një kopje inferiore.
Është një mister që ka ndarë ekspertët për dekada: A është e vërtetë “Isleworth Mona Lisa”?
Po, në rast se nuk e dinit, ekziston një version i dytë i Mona Lizës së Leonardo da Vinçit, i cili gjithashtu përshkruan një grua të pozicionuar në mënyrë të ngjashme – që besohet se bazohet në fisniken fiorentine Lisa del Giocondo – dhe që duket më e re (disa thonë më të lumtur ) sesa ai në Luvrin në Paris, shkruan Euronews, transmeton Klankosova.tv.
E ashtuquajtura “Isleworth Mona Lisa” konsiderohet nga disa si një version i mëparshëm e kushërirës të saj të famshëme. Ajo u soll në Angli në 1778 dhe u ble nga familja Montacute. Ajo mori emrin e saj pasi u ble në vitin 1913 nga tregtari i artit Hugh Blaker, i cili ishte i vendosur në Isleworth, në perëndim të Londrës.
Tani, ajo shfaqet në Itali, pasi Fondacioni Mona Lisa me bazë në Zvicër po ekspozon punën në galerinë Promotrice delle Belle Arti të Torinos, në një ekspozitë të titulluar “Mona Lisa e Parë”.
Fondacioni pretendon se versioni Isleworth u përfundua një dekadë më herët se versioni në Luvër.
Fondacioni ka punuar me shkencëtarë, si John Asmus, në Universitetin e Kalifornisë, San Diego, të cilët kryen teste duke sugjeruar fuqishëm se i njëjti artist ka pikturuar fytyrat e të dy grave.
Megjithatë, disa ende nuk janë të bindur./KlanKosova/KultPlus.com
Sot shënohet 185 vjetori i lindjes së shkrimtarit amerikan Mark Twain, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e tij e pasur si shkrimtar, botues dhe lektor e bënë që të cilësohej nga William Faulkner si “Babai i Letërsisë Amerikane”.
E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht në përshtypjet e tij nga udhëtimet, kujtimet e fëmijërisë dhe rinisë së hershme, narracionet satirike të ambientura në Mesjetë dhe Rilindje.
Në datën e lindjes së Mark Twain, KultPlus ju sjell thënie e tij më të famshme:
Dy ditët më të rëndësishme të jetës suaj janë dita kur keni lindur, dhe ajo që e kupton pse
Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dinë kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.
Kur miqtë tuaj fillojnë të të lavdërojnë se dukesh i ri, kjo është një shenjë e sigurt që je duke u plakur.
Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë.
Rrudhat duhet thjesht të tregojnë se nga ka kaluar buzëqeshja.
Mund të mësoj çdo person se si të arrijë atë që do në jetë. Problemi është se nuk gjej asnjë që di se çfarë do.
Njeriu që nuk lexon libra nuk ka përparësi nga njeriu që nuk mund ta lexojë.
Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të fjetur: Kjo është jeta ideale.
Më keq se vetmia është kur një person nuk ndihet rehat me veten e tij.
Unë kurrë nuk e kam lejuar shkollën të përzihet me edukimin tim.
Në moshën 50 vjeç, njeriu mund të jetë budalla pa qenë optimist, por kurrë optimist pa qenë budalla.
Liria është e drejta t’u thuash njerëzve atë që ata nuk duan të dëgjojnë.
Diçka ‘klasike’: Një libër që njerëzit thonë se e pëlqejnë, por ata kurrë nuk e lexojnë. / KultPlus.com
Surprizat nuk kanë të ndalur nga Cineplexx, po e fillojmë muajin e festave të fundvitit me një super ofertë për të gjithë adhuruesit e filmit dhe të ekranit të madh të Cineplexx.
Cineplexx nga kjo e dielë dhe çdo të dielë të parë të muajit sjell ofertën super saver!
Ç’farë është Super Saver?
Super Saver sjell tek adhuruesit e filmave 5 filma të cilët mund ti shikoni me çmim për vetëm 3 euro për film.
Super Saver i parë është këtë të dielë me 3 Dhjetor.
Filmat të cilët mund ti shikoni këtë të diel me Super Saver janë:
Napoleon
Trolls 3
5 Nights at Freddys
The marvels
Ne kuader te dashurise
Mos e humbisni këtë ofertë fantastike./KultPlus.com
Athina prej dekadash kërkon që Londra të kthejë skulpturat antike të Partenonit. Anulimi i takimit mes kryeministrit britanik Sunak dhe homologut grek Mitsotakis tregon ashpërsimin e fronteve mes Londrës dhe Athinës.
Në fillim të vitit mediat njoftuan për mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje për kthimin në Greqi të skulpturave të lashta të Akropolit. Në janar 2023 Muzeu Britanik në Londër i konfirmoi diskutimet me Athinën për dorëzimin e përkohshëm të tyre. Pak më vonë qeveria britanike i mohoi ato dhe përjashtoi kthimin e përhershëm.
Kryeministri britanik, Rishi Sunak nuk donte të fliste me homologun e tij grek Kyriakos Mitsotakis në Londër rreth kthimit të skulpturave të Partenonit. Ndaj anuloi takimin e planifikuar me të këtë javë. Tani madje flitet për një skandal diplomatik. Anëtari i qeverisë britanike Mark Harper e arsyetoi anulimin e takimit me fjalët se qëndrimi britanik nuk mund të lëkundet.
“Elgin Marbles” duhet të mbeten pjesë e koleksionit të përhershëm në Muzeun Britanik, tha Haper për BBC. Kryeministri grek Mitsotakis reagoi me zemërim ndaj anulimit në minutën e fundit të takimit. Ai tha (28.11.2023) se ishte i zemëruar. “Pozicionet e Greqisë për çështjen e skulpturave të Parthenonit janë të ditura”, e citon Mitsotakisin Agjencia Gjermane e Shtypit, dpa. “Shpresova të kisha mundësinë të diskutoja për to me homologun tim britanik, ashtu si dhe për sfidat kryesore të situatës ndërkombëtare: Gazën, Ukrainën, krizën e klimës, migrimin. Mitsotakis refuzoi sërish një takim alternativ me zëvendësin e Sunak-ut, Oliver Dowden, dhe shprehu indinjim.
Greqia insiston për kthimin e “Elgin Marbles”
Para anulimit të takimit nga Britania e Madhe, kreu i qeverisë greke njoftoi, se gjatë vizitës së tij do të insistonte për rikthimin e skulpturave të Partenonit. “Ato thjesht rrinë më mirë në Muzeun e Akropolit, një muze avangardist i ndërtuar për këtë qëllim”, tha ai për BBC. Kreu i qeverisë greke tërhoqi vëmendjen edhe me këtë krahasim: “Të ndash këtë thesar arti, është njëlloj si të presësh në dy pjesë “Mona Lizën”, pikturën me famë botërore të Leonardo da Vinçit, dhe ta ekspozosh në Luvër të Parisit dhe në Muzeun Britanik”. Në të njëjtën kohë ai theksoi se Athina ishte e interesuar për një partneritet me muzeun e Londrës.
Kryetari i bordit mbikqyrës të muzeut, George Osborne pati folur së fundmi hapur për dhënien hua Greqisë – me kushtin që “Elgin Marbles” të ktheheshin përsëri në Londër. Por për Sunak nuk bëhet fjalë as për hua. Por duket se po fryn një erë e re.
Të martën edhe gazeta konservatore “Times”, e cila më parë kishte mbështetur qëndrimin e qeverisë, bëri thirrje për kthimin e tyre: “Skulpturat e kanë vendin në Athinë”, thuhet në artikullin kryesor. Ato janë thelbësore për identitetin kulturor të Greqisë.
Vatikani kthen skulpturat e Partenonit
Në mars 2023 Vatikani i ktheu Athinës disa fragmente të frizës së Partenonit. Frizi fillimisht zbukuronte murin e sipërm të jashtëm të tempullit 2500 vjeçar të Partenonit në Akropolin e Athinës. Ai paraqet shumë figura dhe blatime për perëndeshën Athina me rastin e një procesioni për festën më të madhe, që zhvillohej në Athinën antike. Sot një pjesë e frizit ndodhet në Muzeun e Akropolit në Athinë dhe një pjesë më e madhe në Muzeun Britanik në Londër. Pjesët e tjera janë në pronësi të muzeve franceze, italiane, austrike dhe gjermane.
Në Britaninë e Madhe konsiderohet se 56 pjesët e frizës së Partenonit 75 metra të gjatë janë blerë ligjërisht. Greqia e kundërshton dhe thotë se ato janë vjedhur. Mosmarrëveshja rreth kësaj vazhdon prej një kohe të gjatë. Skulpturat e mermerit paraqesin skena të mitologjisë greke. Në Britaninë e Madhe ato janë mbiquajtur “Elgin Marbles”, sipas emrit të Lord Elgin, ambasadorit britanik në Perandorinë Osmane në Kostandinopojë. Ishte Elgin ai që hoqi figurat nga pjesa e jashtme e tempullit të Partenonit në Akropolin e Athinës në fillim të shekullit të 19-të. Ato u sollën në Britaninë e Madhe në marrëveshje me Perandorinë Osmane, e cila sundonte Greqinë në atë kohë.
Rikthimi ishte temë në fushatën zgjedhore të Mitsotakis
Mosmarrëveshja për kthimin ishte në fillim të vitit edhe një temë elektorale. Kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis, i cili i rifitoi zgjedhjet në verën e vitit 2023, e bëri kthimin e frizës pjesë të strategjisë së fushatës tij elektorale. Së fundmi kryeministri foli për një “progres” dhe “ndjenjë dinamizmi”, ndërsa Muzeu Britanik nuk donte të pranonte se ishin zhvilluar bisedime për këtë temë.
Mbretëria e Bashkuar këmbëngul se i ka blerë ligjërisht skulpturat e mermerit. “Kjo pyetje është në qendër të debatit të kthimit”, thotë Alexander Herman, zëvendësdrejtor i Institutit për Art dhe Drejtësi dhe autor i librit “Restitution: The Return of Cultural Artefacts”, i botuar në vitin 2021. ” Kjo temë ka qenë në axhendën kulturore në Britaninë e Madhe dhe natyrisht në Greqi prej më shumë se 200 vjetësh”, thotë Herman për Deutsche Welle në një intervistë të vitit 2021.
Pengesa ligjore për kthimin?
Ndryshe nga Britania e Madhe debati i kthimit ka marrë vrull në shumë vende evropiane, madje edhe në SHBA. Muzeut Britanik i duhet të pranojë kritika për refuzimin deri më tani të të gjitha kërkesave për kthim. Ndërkohë Gjermania ka nisur t’i kthejë Nigerisë skulpturat e bronzëta Benin. Në Gjermani dhe Francë kthimi i objekteve nga kontekstet koloniale është tani një çështje e rëndësishme e politikës kulturore.
Por edhe sikur Muzeu Britanik të vendosë t’i kthejë pjesët e frizës në Greqi, duhet të anulohet fillimisht një ligj kombëtar. Deri tani “British Museum Act” i vitit 1963 e ka penguar Muzeun Britanik të dorëzojë objektet nga koleksionet e tij, sepse i konsideron zotërimet e muzeut si “trashëgimi kombëtare”. Kështu friza e Partenonit mund të përfundonte në Greqi vetëm si hua. Por kjo është shumë pak për Athinën.
Një zëdhënës i kryeministrit Rishi Sunak deklaroi se nuk ka plane për të ndryshuar ligjin: “Qëndrimi ynë për këtë çështje nuk ka ndryshuar”, pati thënë ai që në dhjetor 2022 në Euronews. “Vendimet për kujdesin dhe menaxhimin e koleksioneve bien në kompetencën e muzeut dhe administratorëve të tij. Skulpturat e Parthenonit janë ligjërisht pronë e administratorëve dhe janë funksionalisht të pavarura nga qeveria”, shtoi zëdhënësi i Sunak.
Anulimi i takimit me homologun e tij Mitsotakis dëshmon se Londra nuk ka lëvizur asnjë centimetër në këtë çështje./rtk/KultPlus.com
Një shkrimtar, poet dhe dramaturg nga Irlanda ka lindur më 16 tetor të vitit 1854, për t’u lexuar botërisht.
Wilde lindi në Dublin dhe studioi në kolegjin “Trinity” dhe në Oksford u morr me shkencat klasike. Ishte përkrahës i dogmës ‘’arti për artin’’. Pavarësisht se kjo dogmë takoi shumë kundërshtarë, u bë shpejt e famshme dhe shumë e kërkuar nga ciklet letrare. Veprimtaria e tij e shkëlqyer ndërpritet në vitin 1895, ku dënohet për dy vjet me punë të detyrueshme për shkak të homoseksualizmit, ku në atë kohë ishte diçka e paligjshme. Oscar del nga burgu në vitin 1897 dhe jeton në Paris deri kur vdiq, shumë i varfër dhe i braktisur.
KultPlus sjell disa nga thëniet e Oscar Wilde:
Të moshuarit besojnë se dinë, të moshës mesatare dyshojnë se dinë, të rinjtë mendojnë se i dinë të gjitha.
Përvoja është emri që u japim gabimeve tona.
Askush nuk është aq i pasur, sa të mund të blejë të kaluarën e vet.
Pas gotës së parë, i shikon gjërat ashtu siç do të doje të ishin. Pas gotës së dytë, i shikon gjërat ashtu siç nuk janë. Në fund i shikon gjërat ashtu siç janë në realitet, dhe kjo është gjëja më e shëmtuar në botë
Dallimi i vetëm ndërmjet shenjtorit dhe mëkatarit është që çdo shenjtor ka një të kaluar dhe çdo mëkatar një të ardhme.
Gratë adhurojnë kur bien në dashuri, por kur humbasin adhurimin e tyre, ato humbasin gjithçka.
Burrat gjithmonë duan të jenë dashuria e parë e një gruaje – gratë duan të jenë romanca e fundit e një burri.
Asnjë artist i madh nuk i sheh ndonjëherë gjërat si ato janë në të vërtetë. Nëse ai e bën këtë, ai do të jetë më artist.
Fytyra e njeriut është autobiografia e tij. Fytyra e një gruaje është vepra e saj artistike.
Dallimi në mes letërsisë dhe gazetarisë është se gazetaria është e palexueshme dhe letërsia nuk lexohet./KultPlus.com
Motivi i dashurisë shtrihet më së bukuri në çdo fushë të artit, duke bashkëdyzuar dimensione të ndryshme, shkruan KultPlus.
Disa kanë shkruar për ndarje, disa kanë pikturuar një pamje magjepsëse, e disa i kanë kënduar mallit të zemrave.
Një këngë tejet e veçantë në këtë rrafsh mbetet “Buzët më ishin tharë” nga Eranda Libohova, e cila nën tekstin e Ardita Jatrus sjell një nostalgji tejet sentimentale.
KultPlus ua sjell tekstin dhe interpretimin e Libohovës të këngës “Buzët më ishin tharë”:
Ika dhe të lashë unë, sytë më nuk ti pashë Oh sa të kam dashtë, oh sa të kam dashur ty Edhe pema ku ne putheshim më parë Degët ishin tharë, degët ishin tharë për ne Më dhe një shami ti si kujtim të parë Me lotë e kam larë, me lotë e kam larë për ty. Nuk të kisha pranë unë si një vit më parë 2X Buzët më ishin tharë, buzët më ishin tharë për ty
Dikur u takuam sytë unë prapë t’i pashë Shumë fjalë nuk t’i thashë, shumë fjalë nuk ti thash unë ty Lotët ishin tharë dhe gjumë nuk kish në sy Erdha të t’jap ty, erdha të t’jap ty këtë natë Ëndërr e pafund kjo nata jonë e parë Dita nuk po zbardhë, dita nuk po zbardhë për ne Une të kisha pranë si një vit më parë 2X Buzët më ishin tharë, buzët më ishin tharë për ty
Ika dhe të lashë unë, sytë më nuk ti pashë Oh sa të kam dashtë, oh sa të kam dashur ty Edhe pema ku ne putheshim më parë Degët ishin tharë, degët ishin tharë për ne Më dhe një shami ti si kujtim të parë Me lotë e kam larë, me lotë e kam larë për ty. Nuk të kisha pranë unë si një vit më parë 2X Buzët më ishin tharë, buzët më ishin tharë për ty . / KultPlus.com
Një nga dashuritë e zjarrta të Oscar Wide ishte Lord Alfred Bruce Douglas, një poet dhe gazetar britanik, pak i njohur, përveçse për zhurmën rreth marrëdhënies së tyre. Kjo dashuri e pamundur për kohën jetoi pak, por zjarrmërisht, sepse gjithçka u zbulua dhe u publikua në një odise gjyqësore, që përfundoi me burgosjen e Wilde.
Janar 1893, Babbacombe Cliff
Kjo është letra që Oscar i shkroi, pasi lexoi një nga sonetet e Lord Alfred.
Djaloshi im! Soneti yt është aq i këndshëm. Është mrekulli që ato buzët e tua të kuqe petal-trëndafilta janë krijuar, sa për çmendurinë e muzikës dhe këngës, aq edhe për marrëzinë e puthjes. Shpirti yt i praruar shëtit mes pasionit dhe poezisë. Jam i sigurt se Hiacinthi, që Apolloni deshi çmendurisht, ishe ti edhe atëherë në Greqinë e vjetër. Përse rri vetëm në Londër; pse nuk shkon në Salisburi? Shko, të lutem, të qetësosh duart në muzgun gri me gotikën përreth dhe eja pranë meje kur të duash. Këtij vendi të bukur i mungon veç ti, por si fillim shko në Salisburi. Me dashuri të përjetshme, si gjithnjë, I yti, Oscar
Teatri Kombëtar i Operas dhe Baletit do të sjellë së shpejti për artdashësit, operën “Carmen”.
Muaji dhjetor do të vijë me dramën e jetës së një gruaje, e cila sfidoi rregullat shoqërore dhe shpërfilli traditat e asaj kohe, duke hapur kështu Kalendarin Artistik të muajit dhjetor, me një nga kryeveprat e operistikës botërore.
“Carmen” është vepër e Georges Bizet, e cila kapërceu kufijtë e teatrit tradicional dhe preku zemrat e artdashësve.
Historia fillon në qytetin e Seviljes, ku një ushtar fisnik, Don José, takon Carmen-in, një vajzë pasionante dhe e lirë, e cila provokon ndjenjat e Don José-s, duke pasuar një zinxhir ngjarjesh që do të tronditin rregullat shoqërore dhe do të çojë në fatin e keq të të dy protagonistëve.
Cili është çmimi i lirisë? Kjo është një nga pyetjet ekzistenciale që spektatori do të ngrejë ndërsa do të shohë këtë shfaqje, e cila do të vihet në skenë në datat 8, 9, 10 dhe 11 dhjetor, në TKOB./atsh/KultPlus.com
Kujdes kur të lexoni libra shëndeti. Mund të vdisni për një gabim shtypi. Unë nuk mora pjesë në funeral, por dërgova një letër të këndshme kur thuhej se e miratova. Nuk e kam lejuar asnjëherë shkollimin të ndërhyjë me arsimimin. Njeriu që nuk lexon libra të mirë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që s’mund t’i lexojë. “Përse rrini heshtur me pamjen e një zarfi pa adresë sipër?” Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dini kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë. Është shumë e lehtë ta lësh duhanin. Unë e kam bërë me qindra herë. Blini tokë. Askush s’e prodhon më. Nga të gjitha gjërat që kam humbur, më ka marrë malli më shumë për mendjen. Vera gjermane dallohet nga uthulla nga etiketa. Mos u sillni rrotull duke thënë se bota ju detyron jetesën. Bota nuk ju detyron asgjë. Ishte këtu para jush. Gjithmonë falini armiqtë, asgjë s’i mërzit më shumë. Mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimit./KultPlus.com
Filmi historik dedikuar ditëve të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë “Nëntori i dytë” u shfaq mbrëmë në Kino Armata.
I prodhuar në Shqipëri në vitin 1982, me regjinë e Viktor Gjikës dhe me skenarin e Dhimitër Shuteriqit dhe Kiço Blushit, filmi shfaq përpjekjet dhe sakrificat e të parëve për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare.
Ambasadori i Shqipërisë Petrit Malaj, njëherësh dhe aktor në filmin “Nëntori i dytë”, mbajti një bashkëbisedim me Drejtoren e QKK-së, Blerta Zeqiri para shfaqes së filmit.
Në ngjarjen e organizuar nga QKK morën pjesë Kryeministri Albin Kurti, ministri Hajrulla Çeku, zëvendësministrja Daulina Osmani, zëvendësministri i MPB-së Bardhyl Dobra, sekretari organizativ në Lëvizjen VV, Alim Rama, artistë e artdashës./KultPlus.com
Komuna e Prishtinës ka njoftuar se testimi i sistemit të Alarmit Publik do të bëhet gjatë ditës së shtunë, në ora 12:05.
Lajmin e ka bërë të ditur Komuna e Prishtinës në facebook.
“Ju njoftojmë se testimi i radhës i sistemit të Alarmit Publik do të bëhet me datë 02.12.2023 (e shtunë) ora 12:05 më zë të njëtrajtshëm dy here nga 30 sek”, ka bërë të ditur Komuna e Prishtinës në llogarinë e saj në Facebook./KultPlus.com
KRU “Prishtina” ka bërë të ditur se si pasojë e turbullirës në liqenin e Ujmanit, me reduktime uji janë pjesa dërmuese e Prishtinës nga ora 23:00 deri në 04:00.
Vështirësi në furnizim me ujë të pijshëm ka edhe në qytete të tjera si në Drenas, Fushë Kosovë dhe Obiliq.
“Për shkak të mosfunksionimit të ITU Shkabaj, si pasojë e turbullirës në liqenin e Ujmanit, respektivisht kanalin e Ibër Lepencit, ju njoftojmë që për shkak të shpërndarjes së barabartë të ujit, me reduktime janë pjesa dërmuese e Prishtinës nga ora 23:00-04:00 përveç objekteve vitale qëndrore në qendër të kryeqytetit dhe Dardania”.
“Po ashtu, vështirësi në furnizim me ujë të pijshëm kemi edhe në Drenas, Fushë Kosovë dhe Obiliq. Derisa me çrregullime në sistemin e furnizimit me ujë janë edhe fshatrat e Podujevës të cilat furnizohen nga gypi i gizës fi 300 mm. Shpresojmë që sa më shpejt të tejkalohet kjo situatë e cila po monitorohet nga ne 24/7″, thuhet në njoftimin e KRU” Prishtina”, thuhet në njoftim./KultPlus.com
Është botuar libri më i ri i autorit Avni Spahiu “Poetë bashkëkohorë amerikanë”, i cili vjen si botim i PEN Qendrës së Kosovës, shkruan KultPlus.
Libri vjen si një antologji, në përbërje me 36 poetë.
Lajmin për botimin e librit e ka bërë të ditur vetë autori Spahiu, përmes një postimi në facebook.
“Poetë bashkëkohorë amerikanë” doli nga shtypi në botim të PEN Qendrës së Kosovës. 36 poetë në një antologji…”, thuhet në postimin e autorit Spahiu./KultPlus.com
Samuel Langhorne Clemens (30 nëntor 1835 – 21 prill 1910) njihet me emrin Mark Twain (Mark Tuejn), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane). Twain u rrit në Hannibal, Missouri, ku shkroi Huckleberry Finn dhe Tom Sawyer, te cilat i shkroi me makinë shtypi.
Ai gjithashtu punoi si daktilograf, duke kontribuar kështu në gazetën e vëllait të vjetër Orionit. Derisa ai punoi si daktilograf dhe reporter ai shkroi storien humoristike “The Celebrated Jumping Frog of Calaveras Country”, e cila u be aq e popullarizuar saqë e tërheqi vëmendjen e publikut mbarëkombëtar. Ai arriti sukses mjafte te madh si një shkrimtar dhe spiker. Mençuria dhe satira e tij ishin te vlerësuara prej shume kritikeve dhe letrareve, dhe ai ishte shok me presidente, artiste, industrialiste te ndryshëm si dhe me Mbretërinë Evropiane. Gjendja e tij financiare ishte e dobët, megjithëse ai fitoi mjaft para nga shkrimet dhe ligjëratat e tij. Ai ishte i njohur si humoristi me i famshëm amerikan i moshës se tij, dhe William Faulkner e quajti Twain “babai i literaturës amerikane”.
Jeta e hershme Mark Twain lindi në Florida, Missouri, me 30 nëntor, 1834 Ai ishte i biri i Janë, një shtetas i Kentucky dhe John Marchal Clemens nga Virginia. Prindërit e tij u takuan kur babai i tij u shpërngul në Missouri dhe u martuan disa vite me vone, me 1823. Ai ishte femiu i gjashte nga 7 fëmijët ishin gjithsej, prej te cilëve vetëm 3 mbijetuan. Vëllau i tij Orion (1825-1897), Henry dhe Pamela (1827-1904) vdiqën në një shpërthim në anije. Motra e tij e quajtur Margaret (1833-1836) vdiq kur ishte 3 vjeç, dhe vëllai i tij Benjamin (1832-1842) që vdiq 6 vite me vone. Kur Twain ishte 4 vjeç, familja e tij u shpërngul për në Hanibbal, Missouri, një port detar në qytetin e Missisipit, i cili ishte një inspirim për shkrimin e librit “The Adventures of Tom Sawyer and Adventures of Huckleberry Finn”. Kur Twain ishte 11 vjeq, me 1847, i vdiq babai nga pneumonia. Një vit me vone ai u be daktilograf. Në vitin 1851 ai filloi te punonte si daktilograf dhe kontribuoi në artikujt dhe skeçet humoristike për gazetën Hannibal, një gazete që posedohej nga vëllau i tij. Kur ishte 18 vjeçar, ai e leshoi Hannibalin dhe punoi si shtypes në New York City, Philadelphia, St. Luis, Cincinnati. Ai iu bashkëngjit Bashkimit Ndërkombëtar Tiografik te posaformuar, bashkimit te shtypësve dhe gjate mbrëmjeve u edukua në bibliotekat publike, duke gjetur kështu informata me te gjera sesa në shkollën tradicionale. Clemmens kane ardh St. Louis në Keokuk me 1854, dhe jetuan në Muscatine gjate periudhës se verës te vitit 1855. Gazeta Muscatine publikoi 8 storie te cilat kishin pothuajse 6000 fjale.
Martesa dhe fëmijët Përgjatë vitit 1868, Twain dhe Olivia Langdon u fejuan, ndërsa në shkurt te vitit 1870 u martuan në Elmira, New York. Langdon vinte nga një familje e pasur dhe liberale dhe nëpërmjet saj Twain takoi shume aboltioniste, socialiste dhe aktiviste për te drejtat e grave dhe barazi shoqërore. Ai gjithashtu takoi edhe shkrimtarin dhe socialistin Eutopian, William Dean Howels, me te cilin pati shoqëri për një periudhe te gjate. Ata kishin 3 vajza : Susy (1872-1896), Clara (1874-1962), Jean (1880-1909), dhe një djalë i cili vdiq kur ishte 19 muajsh nga sëmundja e difterisë. Martesa e Twain dhe Olivias zgjati 34 vite, deri me 1904 kur Olivia vdiq. Te gjithë anëtaret e familjes Clemens janë varrosur në varrezat e Woodlawn në Elmira.
Dashuria për shkencën dhe teknologjinë Twain ka qene i fascinuar pas shkencës dhe hetimeve shkencore. Ai pati një shoqëri te afërt dhe te gjate me Nikola Tesla. Ata kalonin shumë kohe sebashku në laboratorin e Tesles. Ai zotëroi 3 zbulime duke përfshire një përmirësim në rregullimin rripave (shiritave) për ndarjen e rrogave (për te zëvendësuar rripat llastik) Libri i tij A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court karakterizon një udhëtues te kohës nga Amerika bashkohore duke përdorur dijen e tij për shkencën për te prezantuar teknologjinë moderne Arturianit te Anglisë. Ky lloj i linjës se storieve me vone do te kthehej në një karakteristike te përbashkët te fanta-shkencës nen-zhanër, historisë alternative. Në vitin 1909 Tomas Edisoni vizitoi Twain në shtëpinë e tij në Redding, Connecticut, dhe e filmoi atë. Një pjesë e filmit u përdor në “Prince and the Pauper“ (1909), i cili ishte një film i shkurte.
Jeta e mëvonshme dhe vdekja Twain kaloi në një periudhe te depresionit te thelle, e cila filloi me 1896 kur vajza e tij Susy vdiq nga Meningjit. Vdekja e Olivias me 1904 dhe e Janë me 1909 e thelluan errësirën e tij. Me 20 maj te vitit 1909 miku i tij i ngushte Henry Rogers vdiq papritmas. Në vitin 1906, Twain filloi autobiografinë e tij në North Amerikan Review. Në prill Twain dëgjoi që mikesha e tij Ina Coolbrith humbi te gjitha pronen e saj në San Francisko nga tërmeti. Twain e formoi në vitin 1906 një klub për vajzat që ai i shihte si mbesat zëvendësuese, the Angle Fish dhe Aquarium Club. Shumica e anëtareve ishin te moshës 10-16vjet. Twain shkëmbente letra me vajzat e klubit “Angel Fish” dhe i ftonte ato në koncerte dhe teatre si dhe për te luajtur lojëra. Universiteti i Oksfordit e nderoi Twain me një doktorate nderi për shkrimet e tij, me 1907. Në vitin 1909 është cituar për thënien e tij : ”Unë erdha në ketë bote me Halley’s Comet me 1835. Kjo do te vije prape vitin tjetër dhe un pres që te shkoj me te. Do te ishte zhgënjimi me i madh i jetës sime në rast se unë nuk shkoj me Halley’s Comet. Almighty ka thëne, padyshim : “Tani këtu janë këto dy kapriqe te pa numërueshme ; ato kane ardhur sebashku dhe duhet te shkojnë sebashku.” Parashikimet e tij ishin te sakta- Twain vdiq nga një sulm në zeme me 21 prill 1910 në Redding Connecticut, një dite pas qasjes me te afërt te kometës në Toke. Kur presidenti William Howard Taft dëgjoi për vdekjen e Twain tha: “ Mark Twain dhuroi kënaqësi-gëzim te vërtet intelektual për miliona njerëz, dhe puna e tij do te vazhdoj te dhuroje kënaqësi për miliona njerëz që do te vijnë… Humori ishte Amerikan, por ai ishte njësoj i vlerësuar nga njerëzit e Anglisë dhe njerëzit e vendeve tjera si dhe njerëzit e vendit te tij. Ai ka dhuruar një pjesë te pavdekshme te literaturës Amerikane“. Funerali i Twain ishte në “Old Brick”, Press Byterian në kishën e New Yorkut. Ai u varos me familjes e tij në varrezat Woodlawn në Elmira-New York.
Vepra E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht : Përshtypjet e udhëtimit ; Kujtimet e fëmijërisë dhe rinise se hershme Narracionet satirike te ambientuara në Mesjete dhe Rilindje. Mark Twain, në maksimumin e famës se tij, ishte një celibritet në Amerike, për kohen e tij.
Veprat :
The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County, 1867, novele Innocents Abroad, 1869, novele udhëtimi Roughing It, 1872, udhëtim nga Mississipi në Las Vegas The Gilded Age: A Tale of Today, 1873, novele The Adventures of Tom Sawyer, 1876, novele A Tramp Abroad, 1880, kujtime udhëtimi |1601: Conversation, as it was by the Social Fireside, in the Time of the Tudors, 1880, novele The Prince and the Pauper, 1881, novele Life on the Mississippi, 1883, tregim autobiografik The Adventures of Huckleberry Finn, 1884, novele Tom Sawyer Abroad, 1894, novele Pudd’n’head Wilson (Wilson lo Zuccone), 1894, novele Tom Sawyer Detective, 1896, novele A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court, 1889, novele Following the Equator, 1897, tregime udhëtimi The Man That Corrupted Hadleyburg, 1900, novele King Leopold’s Soliloquy, 1905, satire politike The War Prayer, 1905, novele * The Eva-s diary, 1906, novele The $30,000 Bequest and Other Stories, 1906, novele What Is Man ?, 1906 A Horse’s Tale, 1907 Captain Stormfield’s Visit to Heaven, 1909, tregim i gjate Letters from the Earth, 1909, novele e botuar pas vdekjes The Mysterious Stranger, 1916, novele e botuar pas vdekjes /KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti, iu bashkua nismës së UNESCO-s dhe qeverisë italiane, “Call for Action”, gjatë konferencës “Trashëgimia kulturore në shek. XXI”, mbajtur në Napoli.
Kjo nismë pritet të rrisë përgjegjësinë përballë sfidave me të cilat po na përball ky shekull, që nga ndryshimet klimatike e deri te kërkesat e reja të një turizmi kulturor gjithnjë në rritje.
“Call for Action” është një thirrje për të respektuar konventat ndërkombëtare për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, materiale dhe jomateriale, por mbi të gjitha për t’ia vënë ato në shërbim njeriut, brezave të ardhshëm, që duhet ta gëzojnë dhe përcjellin.
Ministrja e Kulturës, Margariti është shprehur se organizimi ishte mbresëlënës, në qytetin-pasuri botërore të Napolit nga zv.kryeministri dhe Ministri i Punëve të Jashtme, Antonio Tajani, homologu Gennaro Sangiuliano, me prezencën e drejtuesve të UNESCO-s, drejtores së Përgjithshme Audrey Azoulay, nëndrejtorit të Përgjithshëm për Kulturën Ernesto Ottone, politikëbërës e specialistë të trashëgimisë nga e gjithë bota./ atsh / KultPlus.com
Një shkrimtar dhe poet irlandez, Wilde, pasi shkroi në forma të ndryshme gjatë viteve 1880, u bë një nga dramaturgët më të njohur të Londrës në fillim të viteve 1890. Sot ai mbahet mend për epigramet dhe shfaqjet e tij dhe rrethanat e burgimit të tij, të cilat u pasuan nga vdekja e tij e hershme, transmeton KultPlus.
Prindërit e Wilde ishin intelektualë të suksesshëm të Dublinit. Djali i tyre fliste rrjedhshëm frëngjisht dhe gjermanisht qysh në fillim të jetës. Në universitet, Wilde dëshmoi se ishte një klasicist i shquar, së pari në Dublin, pastaj në Oksford. Ai u bë i njohur për përfshirjen e tij në filozofinë në rritje të estetizmit, të udhëhequr nga dy mësues të tij, Walter Pater dhe John Ruskin.
Pas universitetit, Wilde u transferua në Londër në qarqe kulturore dhe shoqërore në modë. Si zëdhënës i estetizmit, ai provoi dorën e tij në aktivitete të ndryshme letrare. Ai botoi një libër me poezi, të ligjëruar në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada mbi “Rilindjen Angleze në Art”. Pastaj ai u kthye në Londër ku punoi shumë si gazetar.
I njohur për zgjuarsinë e tij, veshjen e ndezur dhe bisedën shkëlqyese, Wilde ishte bërë një nga personalitetet më të njohura të kohës së tij. Në kthesën e viteve 1890, ai rafinoi idetë e tij mbi epërsinë e artit në një seri dialogësh dhe esesh, dhe përfshiu temat e dekadencës, dyfishimit dhe bukurisë në romanin e tij të vetëm, Fotografia e Dorian Grey (1890).
Mundësia për të ndërtuar saktësisht detaje estetike dhe për t’i kombinuar ato me tema më të mëdha shoqërore, e tërhoqi Wilde të shkruajë dramë. Ai shkroi Salome (1891) në frëngjisht në Paris, por asaj iu refuzua licenca.
Pa u shqetësuar, Wilde prodhoi katër komedi të shoqërisë në fillim të viteve 1890, gjë që e bëri atë një nga dramaturgët më të suksesshëm të Londrës Viktoriane të vonë.
Në kulmin e famës dhe suksesit të tij, ndërsa kryevepra e tij, Rëndësia e të qenit i sinqertë (1895), ishte akoma në skenë në Londër, Wilde kishte markezin e Queensberry, babai i të dashurit të tij, Lordi Alfred Douglas, i ndjekur penalisht për shpifje, një akuzë që parashikon një dënim deri në dy vjet burg.
Gjyqi zbuloi prova që e detyruan Wilde të hiqte dorë nga akuzat e tij dhe çoi në arrestimin dhe gjykimin e tij për turp të rëndë me burra të tjerë. Pas dy gjykimeve të tjera, ai u dënua dhe u burgos për dy vjet punë të rëndë.
Në burg, ai shkroi De Profundis (shkruar në 1897 dhe botuar në 1905), një letër e gjatë e cila diskuton udhëtimin e tij shpirtëror përmes sprovave të tij, duke formuar një kundërpikë të errët ndaj filozofisë së tij të mëparshme të kënaqësisë.
Me lirimin e tij, ai u nis menjëherë për në Francë, për të mos u kthyer më në Irlandë apo Britani. Atje ai shkroi veprën e tij të fundit, Balada e leximit të gazit (1898), një poezi e gjatë që përkujtonte ritmet e ashpra të jetës në burg.
Wilde vdiq i varfër në Paris në moshën 46 vjeç. / KultPlus.com
Galeria e Ministrisë së Kulturës do të mirëpres ekspozitën e parë gjithëpërfshirëse dhe vetjake të Rina Krasniqit, të kuruar nga Bardhi Haliti me titull “Vizatime”, më 8 dhjetor në ora 19:00.
Një koleksion i madh vizatimesh në letër të trashësisë dhe madhësive të ndryshme, duke filluar nga letra të prera në formë katrore, ovale apo të parregullt, të shfaqura në tavolina të bëra enkas për ekspozitë, e përbëjnë pjesën kryesore të ekspozitës.
Të gjitha këto vizatime tregojnë për qasjen e ndërlikuar të Rinës ndaj vizatimit, të formësuar nga imagjinata dhe fantazia e përpiktë. Të gjalla dhe duke luajtur qëllimisht me proporcione, këto vizatime shfaqin një idealizëm specifik, duke i dhënë energji punimeve.
Rina përshkruan punën e saj në mënyre poetike si një varg të mikro ngjarjeve të çmuara që plotësojnë hapësirat e zbrazëta mes ngjarjeve madhore jetësore: një keks të cilin e ndan me fëmijën tënd pas një dite të lodhshme, një libër në faqet e të cilit është një kushtim për babain tënd i cili nuk është më mes nesh, një gjellë e bërë me shumë kujdes, një pemë e mbjellur bashkë, një fotografi e vjetër e pluhurosur, apo të takosh një mik të vjetër deri sa je duke pritur në rend në supermarket. / KultPlus.com
Ka kohë që rrojmë në një ambient skajshmërisht toksik. Degradimi shoqëror ka prekur nivel të frikshëm. Elita ka kohë që është shuar. Idealistët nuk rronë më. Normat shoqërore të të rrojturit, i ka vënë masa dhe zbatohen me domosdoshmëri nga inteligjenca. Lindja, zhvillimi dhe instalimi i papërgjegjësisë është trashëgimi e krijuar nga ky degjenerim. Në këtë degjenerim, meritokracia nuk zë vend dhe është arsyeja e padëshiruar por e imponuar e njerëzve, për t’u larguar nga atdheu. Një i tillë mentalitet i të funksionuarit, dëfton që jemi një popull i ndërtuar për të qenë nën-nivel (mesatar), sepse ndërgjegjen e vejmë në veprim vetëm për interesa individuale. I arsyetojmë veprimet e papërgjegjshme, duke i dhënë vetes ineksione shfajësuese morale. Prandaj jemi të lumtur të përhershëm; budallenjë dhe të sigurt, kombinim perfekt i lumturisë. **
Që të mos e zgjasë përshkrimin e zhgënjimit, që quhet – realitet, po kthehem tek arsyeja e shkrimit. Në mungesë të përgjegjësisë dhe meritokracisë, edhe arti dhe kultura i janë nënshtruar trajtimit fyes të vënë në zbatim nga masa. Në këtë ambient zhgënjyes dhe të trisht në të cilin rrojmë, kur dëgjoj ç ‘quhet art dhe kulturë, trajtimi që i bëhet artit dhe artistit, dua ta hap varrin tim, të shtrihem brenda dhe të mbulohem me shpejtësi.
Në këtë kohë zhgënjyese për artin, ka qenë dhe është një mbrojtëse e përhershme e kulturës, që përkujdeset për artistët; ajo është Ardianë Pajaziti. Me punën e saj të palodhshme, e ndihmuar nga Rexhë Krasniqi, është përkujdesur për artin dhe për artistët. Ajo vazhdimisht i ka nderuar artistët, duke “ia zbardhur fytyrën vetes”, jo vetëm se ka sjell njerëz që “na kanë zbardhur fytyrën”. Ajo i ka sjell dhe i ka prezantuar tek ne, punët e suksesshme të artistëve tanë që veprojnë jashtë, si dhe e ka përçuar punën e artistëve vendor, gjithandej. Me punë të palodhshme, me shumë mund, kohë dhe shpesh me shpenzime vetanake, Ardiana vazhdon të mbrojë, të trajtoj dhe të nderoj artin dhe artistin. Puna e saj e palodhshme, asnjëherë nuk është trajtuar me respektin që e meriton. Ardiana është personalitet që duhet nderuar si aset kombëtar. KultPlus, është institucion që kultivon respekt. Ka kohë që ndjejë nevojë të falënderoj shumë Ardianë Pajazitin dhe KultPlus, për punën e saj, për kontributin, për përkujdesjen dhe për ruajtjen e artit dhe kulturës. KultPlus është institucion ku gjejnë prehje artistët.
P.S. – E di që e ke të vështirë të botosh këtë shkrim të shkurtër dhe falënderues por – Ardianë, të lutem botoje. Me shumë respekt Arben I. Kastrati. / KultPlus.com
Ngjarje, histori e aventura të ndryshme të rinisë, kohës studentore në Paris, të udhëtimeve në vende të tjera përmes artit, janë përmbledhur në mënyrë kronologjike në monografinë mbi krijimtarinë e artistit aplikativ Blerim Luzha.
“Jeta ime dhe bota e artit” i dedikohet të gjithë adhuruesve të leximit të cilët janë të interesuar për historinë, jetëshkrimet dhe ngjarjet e rëndësishme shoqërore, politike e kulturore të kohës së shkuar nga perspektiva e një artisti.
Aktiviteti solemn përurues u organizua në Galerinë Kombëtare të Kosovës, ku morën pjesë artisti Blerim Luzha, familjarë dhe miq të tij, ministri Hajrulla Çeku, drejtorja e GKK-së Alisa Gojani Berisha, kryetari i AAK-së Ramush Haradinaj, deputeti Besnik Tahiri dhe artistë e artdashës. / KultPlus.com
Agjencia Kombëtare e Turizmit informoi se sot është dita e fundit për të konkurruar në Konkursin e parë Ndërkombëtar të Fotove dhe Videove Reels, “Wanderlust in Albania”.
Konkurrimi ka nisur prej datës 20 nëntor në 10 kategori, me tematika të ndryshme: 1.Peizazhe (natyrore, malore, bregdetare); 2. Foto panoramike (qytetet e Shqipërisë, fshatrat turistikë); 3. Monumente & site arkeologjike (monumente kulture, kala, amfiteatër, muze dhe site arkeologjikë ose të ruajtur nga UNESCO); 4. Folklor (etnografi, valle, ritual, traditë); 5. Artizanati & Zejtaria; 6. Agroturizëm & Kulinari (ushqime tradicionale, bujtina, agroturizëm); 7. Eventet e aplikacionit TEA (festivale, festa lokale, koncerte, evente artistike, ekspozita etj); 8. Turizmi sportiv & Ekoturizmi (hiking, zhytje, alpinizëm, kajak, parashutizëm, flora & fauna, shtigje, parqe); 9. Arkitekturë (xhami, kisha, arkitekturë mesjetare dhe e re urbane); 10. Fotoreportazh (fotolajm, që rrëfen ngjarje nga jeta).
Fotografët profesionistë dhe të pasionuarit pas fotove e videove artistike e dokumentare mund t’i dërgojnë punimet e tyre më të mira , me imazhe origjinale, autentike, me rezolucionin e duhur për printim dhe përdorim digjital sipas të gjitha kritereve teknike, artistike e etike.
Në këtë konkurs përmes një jurie me ekspertë do të zgjidhen 300 fotografitë dhe 100 videot reels më të bukura nga Shqipëria turistike, me imazhe që frymëzojnë udhëtimet dhe turizmin, për të pasuruar fondin arkivor të Agjencisë Kombëtare të Turizmit, si promovuesja kryesore e natyrës së rrallë, traditës, kulturës, artit e historisë shqiptare, për cilindo që dëshiron të vizitojë Shqipërinë.
Pjesëmarrësit në këtë konkurs ndërkombëtar kanë mundësinë të çlirojnë kreativitetin dhe të përcjellin emocionet e magjisë shqiptare dhe të fitojnë edhe çmime speciale.
Ky konkurs do të ketë dy forma votimi, ku do të përzgjidhen 10 fotografitë dhe 10 videot reels më të bukura për secilën kategori përmes një jurie profesionistësh dhe 2 çmime nga votimi online, për fotografinë dhe videon reels më të mirë nga sytë e publikut, votim që do të kryhet në faqen zyrtare të Agjencisë Kombëtare të Turizmit (Visit Albania) në Facebook.
Shpallja e fituesve të konkursit do të realizohet në një mbrëmje gala në 12 dhjetor./ atsh / KultPlus.com
Ish-drejtori i grupit Google, Eric Schmidt ka thënë se aftësitë e inteligjencës artificiale mund të nisin të punojnë kundër njerëzimit brenda pesë ose dhjetë viteve, dhe çuditërisht kompanitë nuk po bëjnë asgjë për të ndaluar që kjo të ndodhë.
Në një intervistë në samitin Axios’ AI+ Summit, Schmidt krahasonte zhvillimin e inteligjencës artificiale (AI) me armët bërthamore në Luftën e Dytë Botërore.
Ai tha se pas Nagasaki e Hiroshima, u deshën 18 vjet për traktatin e ndalimit të testeve bërthamore “ndërsa sot situata mund të jetë e ngjashme me AI.”
Ai shtoi se rreziku vjen kur “kompjuterët nisin të marrin vetë vendimet për të bërë gjëra”, siç është zbulimi ose përdorimi i armëve.
Schmidt shtoi se më parë studiuesit thonin se ky rrezik nga kjo teknologji mund të vinte për rreth 20 vjet. Por tashmë ekspertët thonë se rreziku shkatërrimtar për njeriun është vetëm disa vjet larg.
Ai sugjeroi krijimin e një enti global si ai i krijuar për “ndryshimet klimatike” për t’i dhënë informacionin e saktë politika-bërësve.
Megjithë paralajmërimet ish-kreu i Google tha se AI mund të jetë një mjet i dobishëm për njerëzimin. “Unë nuk mund të them se një doktor apo një mësues me AI është diçka negative negative,” tha ai për rrjetin Axios. / KultPlus.com
Galeria Kombëtare e Kosovës do të mirëpres ekspozitën personale të artistit Dardan Zhegrova e titulluar “Brand New Ancients”, e kuruar nga Cathrin Mayer.
Ekspozita personale “Brand New Ancients” e artistit Dardan Zhegrova shpaloset në katër kapituj, e vendosur në katin përdhese të Galerisë Kombëtare të Kosovës. Zhegrova, nga puna paraprake si gazetar e më pas artist autodidakt, eksploron tema të fëmijërisë duke përdorur instalacione tekstilesh, tingujsh e skulpturash që krijojnë skenografi dinamike teatrale.
Kapitulli i parë, “Maze” (2023), i zhyt vizitorët në kujtimet e fëmijërisë së artistit përmes folësve që transmetojnë zërin e Zhegrovës dhe efekteve zanore të zgjedhura me kujdes, të vendosura brenda një labirinti prej pëlhure të tejdukshme bojë vjollce. Kjo paraqitje unike sfidon perceptimet dhe përfshin një fjali të prerë “Si t’i ruajmë të gjitha këto jo si kujtim, por si vend” duke soditur mbi ruajtjen e kujtimeve si vende të prekshme. Ekspozita portretizon ndjeshmërinë e thellë të artistit ndaj ndërthurjeve të jetës, duke rrëfyer përvoja të ndryshme – përfshirë momente prekëse nga pasojat e luftës së Kosovës në vitet e nëntëdhjeta. Takimi me një qenush të trembur mes rrënojash në mënyrë të veçantë bëhet simbol i fuqishëm i bartjes së dhimbjes.
Me shpalosjen e një serie të re, “Entitetet”, skulpturat e Zhegrovës simbolizojnë arratinë rinore, që i ngjan kafshëve lodra prej druri nga fëmijëria e tij. Vizatimet adoleshente të artistit, të përshkruara si krijesa që shërbejnë si arratisje dhe çelësa për një botë tjetër, gjejnë shprehje në këto figura antropomorfe. Instalacioni realizohet brenda një pasqyrimi të fuqizimit dhe shoqërimit, duke u lidhur me shikuesin që simbolikisht mund të bëhet edhe krijuesi i këtyre figurave.
Ndërsa kalojmë nëpër ekspozitë, na del në pah një kështjellë e pikturuar me ngjyrë të bardhë, e vendosur strategjikisht mbrapa instalacioneve çorientuese, që shërben si sipërfaqe strehimi dhe projeksioni. Të frymëzuara nga kujtimet, vizatimet me akuarel në muret e kështjellës i nxisin shikuesit t’i bëjnë ata vetë lidhjet personale. Kjo përputhet me psikologjinë jungiane, ku projeksioni përfshin atribuimin e përmbajtjes arketipike nga psikika e dikujt në elemente të jashtme.
Dhoma e fundit merr qasje minimaliste kur shfaq intervenimin e artistit, “Oneness” (2023), një dritë e fuqishme që reflekton në dysheme. Ky kontrast i qëllimshëm me luksin e hapësirave të mëparshme ndihmon përfshirjen e drejtpërdrejtë të ekspozitës me vizitorët. Megjithatë, përfundimi lë pyetje të hapura për sa i përket transformimit të shikuesit në “The Entities” ose natyrën e pashkruar të kapitullit tjetër, duke nxjerrë në pah rolin e papërcaktuar të autorit në këtë rrugëtim kujtimngjallës.
Kokteji i hapjes mbahet të enjten, 7 dhjetor, nga ora 19:00 deri në orën 21:00 në Galerinë Kombëtare të Kosovës.
Ekspozita është realizuar me mbështetje nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. / KultPlus.com
Studiuesit kanë gjetur “sistemin e përsosur diellor”, të farkëtuar pa përplasjet e dhunshme që e bënë tonën një grumbull planetësh me përmasa të ndryshme.
Sistemi, 100 vite dritë larg, ka gjashtë planetë, të gjithë përafërsisht të njëjtën madhësi. Ata mezi kanë ndryshuar që nga formimi i saj deri në 12 miliardë vjet më parë. Këto kushte të patrazuara e bëjnë atë ideal për të mësuar se si u formuan këto botë dhe nëse ato strehojnë jetën. Hulumtimi është publikuar në revistën shkencore, Nature.
Krijimi i sistemit tonë diellor ishte një proces i dhunshëm. Ndërsa planetët po formoheshin, disa u përplasën me njëri-tjetrin, duke shqetësuar orbitat dhe duke na lënë me gjigantë si Jupiteri dhe Saturni së bashku me botë relativisht të vogla si e jona. Në sistemin HD110067, siç e kanë emërtuar astronomët, gjërat nuk mund të ishin më ndryshe. Jo vetëm që planetët kanë madhësi të ngjashme; shumë larg nga koha e palidhur e orbitave të planetëve në sistemin tonë diellor, këto rrotullohen në sinkron. Në kohën që i duhet planetit më të brendshëm që të rrotullohet rreth yllit tre herë, planeti i ardhshëm shkon rreth dy herë, dhe kështu me radhë deri te planeti i katërt në sistem.
Nga atje gjërat ndryshojnë në një model 4:3 të shpejtësive relative të orbitës për dy planetët e fundit. Kjo koreografi e ndërlikuar planetare është aq e saktë saqë studiuesit kanë krijuar një pjesë muzikore ciklike, e ngjashme me një kompozim të stilit Philip Glass, me nota dhe ritme që korrespondojnë me çdo planet dhe periudhat e tyre orbitale.
Dr Rafael Luque, nga Universiteti i Çikagos, i cili drejtoi hulumtimin e përshkroi HD110067 si “sistemin diellor të përsosur”. “Është ideale për të studiuar se si krijohen planetët, sepse ky sistem diellor nuk pati fillimet kaotike që kishte i yni dhe ka qenë i patrazuar që nga formimi i tij”.
Dr Marina Lafarga-Magro, nga Universiteti Warwick, tha se sistemi ishte “i bukur dhe unik”. “Është vërtet emocionuese, thjesht të shohësh diçka që askush nuk e ka parë më parë”, tha ajo për BBC News./ KultPlus.com
Një studim i ri ka renditur dhjetë qytetet më të shtrenjta në botë. Zurichu i Zvicrës është shpallur qyteti më i shtrenjt në botë.
Qyteti më i madh i Zvicrës, i rikthyer në krye pas tre vitesh pas rritjes së frangut zvicërian. Singapori ështe qyteti i dytë më i shtrenjt në botë, para New Yorkut.
Në dhjetëshen më të mirë të këtij viti përfshihen dy qytete aziatike (Singapori dhe Hong Kong), katër qytete evropiane (Zyrich, Gjenevë, Paris dhe Kopenhagen), tre qytete të SHBA (Nju Jork, Los Anxhelos dhe San Francisko) dhe Tel Aviv në Izrael. / KultPlus.com
