Fragment nga romani  ‘Gjarpri i shtëpisë’ nga  Arif Demolli


Në shtatë vjetorin e vdekjes së shkrimtarit Arif Demolli, Kult Plus ua sjell një fragment nga romani i tij “Gjarpri i shtëpisë’.

Në atë farë fshati ishte një shtëpi… Shtëpia ku isha lindur dhe ku po e kaloja fëmijërinë, bota e tërë që po e njihja në vitet e para të jetës sime. Ajo ishte goxha shtëpi, me një bodrum poshtë dhe me tri dhoma lart (në midis ishte dhoma e zjarrit, kurse në të dy krahët e saj ishin dhoma jonë e fjetjes dhe dhoma e xhaxhait). Para derës së shtëpisë shtrihej një copë oborr, i ngushtë dhe i pjerrët, që merrte fund me dyert e mëdha me deriçkën përngjitur me to. Një herë, derisa dyert ishin të hapura dhe zbrazëtinë e mbushte hija e dendur e arrave të xha Fejzës, nuk e di pse, oborri ynë më qe dukur si një gjuhë e nxjerrë jashtë nga vapa e një qeni gjigant, kurse dyert – si goja e tij. Ndoshta pse ua kisha frikën qenve, ndodhte që ndonjëherë të më bëhej se po mblidhej nën këmbët e mia ajo gjuha e stërmadhe dhe kështu po më fuste në gojën e vet ai farë qeni gjigant i përfytyruar. Skajit të oborrit rridhte vija e hollë e ujit, sikur të donte ta njomte përherë gjuhën e atij qeni dhe kështu ta zbuste egërsinë e tij. Në njërën anë shtriheshin vatha, pojata, çilari dhe oda, kurse në anën tjetër ishin kopshti, lëmi, hambari dhe plemja. Nën të gjitha këto zbriste fort pjerrtas Ara e Bregut, ku kishte rrezik t’i thyeje jo vetëm këmbët, por edhe qafën. Po t’i shikoje nga Shpati (ku dilja shpesh me gjy- shen për t’i kullotur qengjat), krejt këto krijonin një pa- mje laramane: shtëpia ishte e mbuluar me qeramidhe, pojata me dushk, hambari e çilari me kashtë, kurse oda, e ndërtuar vonë, – me tjegulla, të kuqe gjak. Aty i shtrinin kurorat e tyre dy arrat e mëdha, ngriheshin përpjetë disa dardha, sesi i ngatërronin degët disa mollë e disa kumbulla, përpiqej të grabiste sa më shumë tokë një ftua me shumë trungje nga të njëjtat rrënjë, sikur të mos donte të rronte i vetmuar në atë vend, ku çdo pemë e kishte së paku një shoqe të llojit të vet. Nga Shpati shihej gjysma e shtëpive të fshatit. Përpiqesha t’i krahasoja dhe më dilte se shtëpia jonë ishte ndër më të bukurat. IN MEMORIAM 28 – Gjyshe, kush e ka shtëpinë më të bukur? – pyetja. Ajo i numëronte katër-pesë shtëpi dhe ndër to ishte edhe shtëpia jonë. -Ne, pëllumbi i gjyshes, – më shpjegonte ajo, – i kemi pasur të gjitha të mirat: edhe shtëpinë e mirë, edhe në vend të mirë, edhe tokën më pjellore se të askujt… vetëm meshkujt nuk i kemi pasur të hajrit. Prandaj, na ka mbetur vetëm kjo shtëpi si dëshmi e asaj se kush kemi qenë dikur. Po edhe kjo e shkreta i ka hequr një mijë të zeza. Sa e mbaj mend unë – kush mund ta dijë se ç’ka pësuar më përpara? – deri tash e kanë djegur tri herë… – Kush e ka djegur, gjyshe?! – Së pari e kanë djegur zaptijet e turkut, pastaj xhandarët e Serbisë dhe, së fundi, italianët… Doja të pyetja se ç’ishin ata farë zaptijesh, xhandarësh e italianësh, po më vinte keq ta preja në gjysmë rrëfimin e gjyshes. -Dhe secilën herë, – vazhdonte gjyshja, – e kemi ngrehur më të fortë e më të bukur. Së pari ka qenë me kashtë të zakonshme, së dyti me kashtë thekre tërë renda-renda, së treti me shinra… të gjitha të gdhendura me durim për inat të armiqve… dhe tash, si e sheh, e mbuluam me qaramidhe… që ta kenë më vështirë kur ta djegin sërish… Ndonëse nuk më kishte rënë të shihja ndonjë shtëpi duke u djegur, përfytyrimet e mia ishin më se të llahtarshme. – E pse e kanë djegur kështu vazhdimisht shtëpinë tonë? -Pse, a? Sepse të zotët e saj kanë qenë gjithmonë dofarë kryengritësish, kaçakësh, gjakësorësh, vullnetarësh… e ku ta di unë çka jo, të cilët nuk i shtroheshin dot as pushtetit të fshatit, as pushtetit të shtetit. Secili prej tyre ishte më kokëfortë e më i papërkulur se tjetri… Të gjithë njësoj: e mira e tërë botës, e keqja e kokës dhe e shtëpisë së vet… Më tej rrëfimet e gjyshes merrnin ngjyra të tjera emocionale dhe nuk e dije më në i qortonte për së vdekuri e për së gjalli ata burra kryeneçë (babai e xhaxhai domosdo ishin dy prej tyre), apo mburrej me trimëritë e tyre. Dikur ajo kridhej me tërë shpirtin në botën e kujtimeve të saj të pazakonshme dhe tashmë fliste hapur me mburrje e me krenari për vjehrrin, për burrin dhe për djemtë e saj, kurse mua më kapte njëfarë shqetësimi. Në fytyrën e saj të ndezur nga krenaria më dukej se e shihja flakën e shtëpisë dhe zija të dridhesha nga frika se dikush mund të na e digjte sërish shtëpinë dhe të na linte në titërr të lënd- 29 inës. Ajo pothuaj harronte fare se më kishte pranë (lëre më të mundohej të hynte në shpirtin tim të vogël e plot shqetësime), ia ngjallte vetes kujtimet e kohëve të shkuara, prandaj e merrte si krejt të zakonshme djegien e herëpashershme të shtëpisë sonë dhe derisa e shikonte atë sikur mrekullohej dhe u thoshte në vetvete ndezësve të ardhshëm: “Do t’ia merrni të ligat shtëpisë sonë! Muret i ka prej guri, pullazin prej qeramidhesh, digjeni në mundshi!”. Për një çast trimërohesha edhe unë. Besoja se nuk mund ta digjnin po t’i lëshoheshin të gjithë ndezësit e botës, prandaj lirisht mund të bëhesha edhe unë kryengritës, kaçak, gjakësor, vullnetar e çkado që të më tekej. Dhe ia shihja vetes për të madhe pse isha shqetësuar e isha frikësuar kot së koti. Po mua më tepër ma nxitnin kureshtjen ata që fshihnin përbrenda të gjitha ato që i takonin shtëpisë dhe oborrit tonë, sesa t’ia shikoja ashtu për karshi dhe t’i dë- gjoja rrëfimet e gjyshes për kohët e djegësve të pamëshirshëm. Isha në një moshë kur nuk më rrihej në një vend, as nuk mund të kënaqesha dot me një të shikuar. Hyja e dilja prej një dhome në tjetrën nga disa herë në ditë. Zbritja me kënaqësi në bodrum me nënën dhe me gjyshen, kur shkonin ta milnin lopën. U shkoja pas në pojatë. Kisha dëshirë të ndukja edhe unë kashtë a sanë me kërrabë në pleme, t’i shihja zogjtë se si hynin e dilnin nëpër pallzina, t’i kërkoja e t’i gjeja çerdhet e tyre, me të cilat ishte plot kashta e pullazit. Edhe në çilar e në hambar mund të ndiente njeriu një kënaqësi të veçantë, sidomos po ta shikonte botën nëpërmjet pallzinave të tyre. Kështu, secila më dukej më tërheqëse se tjetra, kurse çdo herë që hyja në ndonjërën prej tyre më bëhej se zbuloja diçka të re, apo ato që i kisha parë tash më dukeshin disi më ndryshe. E sidomos bodrumi më tërhiqte me njëfarë fuqie magjike. Ashtu i errët, tërë pleh, ku gati ta zinte frymën duhma e shurrës dhe e bajgave që digjeshin, me vatrën e mbetur shkret (bodrumi kishte qenë dikur dhomë zjarri), me raftet anash saj dhe me dollapët në të gjitha muret, ku tash pulat i bënin furriqet – gjithnjë më dukej plot fshehtësi, plot b 30 rënë. Kishin mbetur vetëm gurët e zhvoshkur, kurse ndërmjet tyre i hapnin gojët vrimat e panumërta, formash dhe madhësish të ndryshme. Ashtu të shplarë edhe nga grimca e fundit e baltës së dikurshme ndërlidhëse, gurët dukej se kacavareshin apo se rrinin pezull fare dhe vetëm pritnin çastin të shembeshin. Hardhucat hynin e dilnin nëpër ato vrima si në shtëpi të vet. – Duhet të mbajmë sa më shumë pula, – thoshte gjyshja, – sepse, si na është bërë ky bodrumi ynë – sikur të mos kishim burrë në shtëpi – do të na mbysin gjarpërinjtë. Pulat, sikur vërtet ta kishin kuptuar këtë mendim dhe këtë frikë të gjyshes, shkonin e shpurthnin tërë ditën e lume pikërisht rrëzë mureve të bodrumit dhe përreth plehut, ku shpesh gjenim vezë gjarpërinjsh. Ato ishin më të mëdha se të vremçave dhe më të vogla se të pulave – ve të tjera nuk më kishte rënë të shihja – më dukeshin të bukura dhe më pëlqente të luaja me to. Prandaj, i kërkoja me ngulm dhe kjo dëshirë do të më mbetej përgjithmonë, derisa të rritesha, sikur nga një sosh të mos më dilte një gjarpër i vogël, i hollë, tërë lara… Ai filloi të zvarrisej tërë qejf, sikur mezi të kishte pritur ta çliroja nga gëzhoja e vezës së tij, duke e nxjerrë ritmikisht thimthin e tij të vocërr. Unë bërtita dhe as dita të ikja nga tmerri, gjarpri ikte lakadredhas, një pulë e vuri re dhe sakaq e goditi në kokë me sqepin e saj të sigurt, vdekjeprurës. Ja, nuk ishte e thënë që të rronte më gjatë, të bënte më tepër se një hap rrugë, as të shihte më shumë se një pleh, një fëmijë të trembur dhe një pulë vrastare, në e pastë parë fare, duke qenë i mrekulluar nga drita që po e shihte për herë të parë dhe nga sendet, të cilave ajo u jep shkëlqim dhe ngjyra. Nga kjo ditë nuk guxova të luaja dhe më me vezë gjarpërinjsh. Edhe murin e çaraveshur zura ta shikoja me frikë gjithnjë më të madhe. Tamam kur në shpirtin tim nisi të lëshonte rrënjë gjithnjë më të thella kjo frikë, në dhomën tonë të fjetjes, në pikë të ditës, e gjetëm një gjarpër të madh. Ishte shtrirë në tërë gjatësinë e shtrati, fare i qetë, thuajse ndodhej në shtrat të vet e jo në shtrat të botës. Nëna këlthiti. Mua, që po i shkoja bisht pas, nuk më doli as zëri nga frika. Gjyshja hyri me nxitim në dhomën tonë. Ajo sikur u qetësua nga ajo që pa në shtrat. 31 – Dil përjashta, – i tha nënës. – Jepi djalit ujë që t’i kalojë frika. Nëna më dha ujë dhe piu edhe vetë. Gjyshja mbeti të merrej vetëm me gjarprin. Nuk ka më trime se gjyshja, mendoja. Pa e prishur fare terezinë – kjo mbresë mund të fitohej nga zëri i saj – zuri t’i fliste gjarprit. Fjalët e saj ishin të qeta, të ëmbla, plot kujdes e perkëdheli. E luste të mos na bënte keq, të largohej nga shtrati ynë dhe të strukej në vrimën e vet. Herë pas here e vidhja me bisht të syrit se ç’bënte gjyshja e si ia dëgjonte fjalët gjarpri – uji vërtet më kishte qetësuar pak – dhe nuk mund t’u besoja as syve, as veshëve të mi. Gjarpri, sikur t’i thoshte gjyshes: “Ndonëse më pëlqen të prehem në këtë shtrat të pastër, që kundërmon erë sane të re, po iki, po ta bëj qejfin, pasi qenke kaq plakë e mirë e trime”, zbriti nga shtrati, e trupoi dhomën dhe u fut pak me përtesë në një vrimë të murit, skaj dyshemesë. – Pse nuk e thirre dikë nga burrat që ta mbyste?! – pothuaj e qortoi nëna. – Si të flemë tash në këtë dhomë, kur e dimë se në atë vrimë është strukur një gjarpër aq i madh?! Gjyshja e shikoi nënën më tepër me keqardhje e me habi, si të ishte e vogël fare, sesa me hidhërim. – Si të mbytet, moj, gjarpri i shtëpisë?! Je në vete ti? Ai është roja jonë… Nëna u skuq dhe e uli kokën. Ishte turp të flitje keq për të, apo të mos e njihje fare gjarprin e shtëpisë. Si të mos kishte ndodhur gjë fare, gjyshja u ul në stolin e saj pranë vatrës, e futi në shokë furkën tërë zbukurime, i dha hov boshtit gati të mbushur plot dhe pastaj filloi t’i fliste nënës, duke i mbajtur sytë në fundin e shtëllungës së leshit, prej nga dilte peri: -Si nuk e ditke, moj, se gjarpri i shtëpisë nuk të kafshon?! Ku më je rritur ti që nuk e paske mësuar?! – E di, e di, – u përgjigj nëna e turpëruar. – Ama sa vlen kjo, kur rrëqethem sapo ta kujtoj gjarprin, e lëre më edhe ta shoh në shtratin tim, ta di se e kam në dhomë, se mund të më futet nën jorgan, në gji të fëmijëve… -Edhe në u futtë, nuk u bën gjë, – fliste gjyshja me siguri të plotë. – E kam gjetur gjarprin unë edhe nën jorgan, edhe në djep të burrit tënd kur IN MEMORIAM 32 ka qenë foshnjë… I kam folur dhe ai më ka dëgjuar, është futur në vrimë të vet… Mbaje mend, se je e re ti, gjarpri është rojë e robëve të shtëpisë. Kur ne flemë, ai kalon mbi trupat tanë që të na mbrojë. Ku ka gjarpër, nuk ka të keqe… – E si na mbron, gjyshe? – pyeta, pasi nuk më bindën fjalët e saj. – Si?! – u zu ngushtë ajo. – Këtë nuk e di as unë… Gjarpri është fshehtësi e madhe… Ai ashtu na duket, por vetëm zoti e di se ç’fshihet nën lëkurën e tij… dhe sa është… sa fuqi ka… Gjarpri mund të jetë edhe njeri… Ta kam treguar atë përrallën për djalin gjarpër që martohet me çikën e mbretit? – Po, gjyshe. – Edhe ata kanë menduar se ajo është martuar me gjarpër, po ç’djalosh i bukur na ka qenë ai! Gishtat e thatë të gjyshes e nduknin dhe e ngjeshnin leshin me shpejtësi të pabesueshme, boshti sillej aq shpejt sa agërshaku gati nuk shihej fare. Gjyshja e ndër- prente pakëz rrëfimin sa për t’i pështyrë gishtat, kurse unë sakaq tretesha në përfytyrime të botës mahnitëse e plot befasi të asaj përrallës për djaloshin 33 Gjyshja vazhdoi të fliste, nëna gjeti një arsye dhe doli përjashta, kurse mua më kujtoheshin përralla e rrëfime të ndryshme për gjarpërinj e për bolla. Ishte rrëqethës sidomos rrëfimi për një bollë të gjatë sa një litar, me flokë të kuqe si një vajzë, e cila i mbyste njerëzit që hynin në livadhin ku rronte ajo. Më bëhej se e ndieja se si ma shtrëngonte trupin ajo bollë gjigante dhe pastaj sesi e fuste kokën e saj nën sqetullën time, që të ma shponte trupin dhe të ma hante zemrën… Dora më shkonte vetvetiu së pari nën sqetull, pastaj mbi zemër… Zemra ishte aty dhe rrahte pak më shpejt se zakonisht, duke treguar kështu jo vetëm se ishte aty, në vendin e vet, shëndoshë e mirë, por edhe shqetësimin tim. Pas kësaj ngjarjeje frika erdhi duke m’u shtuar me hov për çdo ditë e për çdo natë. Ditët i kaloja disi, ama netët donin të më çmendnin fare. Sapo fikej drita, më bëhej se më sulej një gjarpër në fytyrë. Bërtitja. – Ç›ke? – më afrohej nëna. – Po kam frikë, – mezi flitja. – Ih, edhe ti! Duke u rritur, duke u bërë më frikacak! E sheh se nuk ka gjë?! Fli tash! Ja, edhe llambën po ta lë të ndezur. Nëna e ndizte Ilambën, ia ulte fitilin që të mos shpenzonte shumë vajguri dhe shtrihej. – Ke frikë tash? – më pyeste. – Jo, – i thosha, duke ia ngulur sytë dritës së zbehtë të llambës, sikur prej saj të më vinte shpëtimi. Babai kishte filluar të gërhiste kaherë. Edhe nëna flinte. Unë përpiqesha të rrija zgjuar, duke e endur shi- kimin prej dritës së llambës nëpër trarët e tavanit dhe prej trarëve te drita, gjithnjë duke u përpjekur të mos e lëshoja shikimin poshtë te dyshemeja, në fund të murit, ku ishte vrima e atij gjarprit të tmerrshëm. S’e di sa rrija ashtu, po dikur qepallat më rëndoheshin dhe gjumi pa- pritmas më kapte në kurthin e vet. Ëndrrat më shfaqeshin secila më frikësuese se tjetra. Shembje dhe gjarpërinj. Përnjëherësh shembeshin muret e bodrumit, gurët merr- nin rrokullisjen teposhtë Arës së Bregut, kurse gjarpërinjtë dilnin grumbuj-grumbuj prej tyre dhe, duke bërë leqe me trupat e tyre të shkruar e duke i nxjerrë thimthat, vinin drejt meje, donin të më hidheshin sipër bashkë me tavanin, i cili tashmë kishte mbetur pezull pas shembjes së mureve. IN MEMORIAM 34 Këlthitja dhe ia nxirrja vetes gjumin me zërin tim, apo më tundnin e më zgjonin prindërit, nuk e kuptoja dot. Kur i hapja sytë, veten e shihja të ulur në cep të shtratit. Anash më qëndronin prindërit, të cilët nuk mund të ma gjenin çarenë. Llamba vazhdonte ta dridhte atë dritën e vogël e të dobët. Muret ishin të tëra e të bardha, si gjithmonë. Tavani – në vendin e vet, i nxirë dhe i bluar nga krimbat si mos më keq, i bërë blozhdë. – Ç›pate? – më pyetnin. – Ç›të trembi? Në sy ua shihja frikën, shqetësimin, dhembshurinë. I shikoja i hutuar, duke u dridhur, pa mundur të vija në vete, pa arritur të kthehesha plotësisht në botën e qetë të dhomës sonë. – Pse bërtite? – më pyetnin sërish. – Na trego… Ç’po të dëftohet? -Gjarpërinjtë… gjarpërinjtë dhe bodrumi… – mezi përgjigjesha dhe trupin ma përshkonin të rrëqethurat. – Ç›gjarpërinj?! Ç›bodrum?! -Bodrumi po shembet… gjarpërinjtë po dalin prej vrimave të veta… po më sulmojnë… Më shikonin me habi, me frikë, me shqetësim, me dhembshuri. -Ç›gjarpërinj? – babai përpiqej të më largonte nga ankthi i ëndrrave të mia. – E sheh, këtu nuk ka asgjë. Edhe ne jemi me ty. Edhe llambën po ta lëmë të nde- zur… Ndërkaq, bodrumi është i fortë… nuk mund ta rrëzojë as gjylja e topit… – Nesër duhet të shkosh te hoxha, – i pëshpëriste nëna babait. Ai sesi mëdyshej në vetvete e nuk thoshte gjë. Për çdo natë ëndrrat vinin duke m’u bërë më të tmerrshme. Nuk më ndihmonin gjë as prania e prindërve, as llamba e ndezur, as fjalët më të ëmbla të botës… Më sollën hajmali të shumë hoxhallarëve. M’i vunë ato në trup, nën jastëk, ku jo? Ma dhanë ta pija ujin e tyre dhe ujin e shehlereve, të cilat më kishin shkrirë plumb (nëna thoshte se plumbi tregonte shumë gjarpërinj të lidhur lëmsh). Edhe në tyrbe ma shpunë një rrobë trupi. Edhe baba shehu më përbiroi nëpër tespihet e tij të gjata, duke kënduar dua arabisht… Mirëpo, gurët dhe gjarpërinjtë e ëndrrave të mia sikur vetëm merrnin forma të reja nga çdo hajmali dhe nga çdo të yshtur. Gurët rro- kulliseshin gjithnjë 35 më marramendshëm teposhtë Arës së Bregut, gjarpërinjtë lakadredheshin e nxitonin gjithnjë e më shumë drejt meje, tavani më zbriste një pëllëmbë mbi kokë… Dhe do të binte e do të ma zinte frymën sikur të mos bërtitja me sa zë kisha dhe sikur prej zërit tim të mos trembeshin të gjithë, të mos e ndalnin hovin dhe të mos pendoheshin për atë që kishin dashur të bënin: gurët ktheheshin sërish në mure, gjarpërinjtë fshiheshin në biruca, tavani nderej mbi kokat tona dhe qëndronte më se i sigurt mbi të katër muret… Ja, papritur të gjitha shta- ngeshin në vend dhe të mbushej mendja se ashtu të ngrira kishin qenë gjithmonë. Vetëm nëna dhe babai viheshin në lëvizje: kërcenin të trembur nga shtrati, më jepnin të pija një gëllënkë ujë, përpiqeshin të më sillnin në vete më fjalët më të ëmbla. Me të mbaruar të të shirave babai na çoi te dajat. – Po të çoj më herët se viteve të tjera, – i tha babai nënës, – që djali ta ndërrojë pak vendin dhe që gjyshja e tij t’i kërkojë farë ilaçi për ato ëndrrat. Nëna mezi priste të shkonte në gjini. Edhe unë u gëzova shumë. Më kishte marrë malli për gjyshen. Për një çast i harrova edhe gurët e zhvoshkur të bodrumit, edhe gjarpërinjtë, edhe hajmalitë. Fshati i dajave ishte një botë krejt tjetër kundruall Murrizajës. Atje kishte vetëm pyje të mëdha ahu, ku nuk mund të hynte as drita e diellit, lëndina me fier dhe tek-tuk ndonjë arë. Kishte shumë lajthi, kumbulla dhe patate. Lajthi dhe kumbulla kishte edhe te ne, po patate nuk kishte. (Ndonëse e kishim tokën më të mirë në botë, thoshin se nuk i bënte patatet, prandaj nuk mbillte njeri). Unë i doja shumë patatet dhe vazhdimisht e përfytyroja gjyshen duke i nxjerrë nga prushi patatet e pjekura. Ahet i gjetëm ashtu madhështore e të errëta si edhe herat e tjera. Fierin të skuqur dhe aty-këtu të kositur (ua shtronin kafshëve dhe e hidhnin mbi kulme shtëpish). Lajthi dhe kumbulla mund të shihje edhe ndanë rrugës. Gjethet e patateve shiheshin në çdo arë, po ato vetë ishin fshehur thellë në dhe, sikur ta kishin kuptuar se ç’me- raklinj po u urdhëronin në fshat. E merrja me mend se atyre së para u pëlqente t’i hidhje në zjarr, t’i piqje dhe t’i haje pastaj. Edhe shtëpia e dajave ishte po ajo, mbase pak më e rrëzbitur: e zezë futë nga tymi (kishin qorroxhak), por disi e ngrohtë, e dashur. Nuk kishte bodrum dhe ende pa hyrë mirë në të e ndieja veten të sigurt. IN MEMORIAM 36 E vumë re edhe njeriun e parë, gjyshen. Ishte në lëmë. Ashtu e vogël, e hajthme dhe e gërmuçur, hidhte dy-tri tërplote në hava, pastaj e linte tërplotën menjanë që me fshesë ta lante grumbullin e drithit nga kashtëzat dhe nga kallëzat. Ajo punonte me nguti, që ta hidhte drithin para se të binte terri, prandaj as kishte kohë të shikonte anash. – Gjyshe! – e befasova. Ajo e hodhi fshesën, më shtrëngoi fort në parzmën e saj të ligësht, m’i përkëdheli flokët dhe më tha: – Qenke bërë burrë, lum gjyshja për ty! Në mbrëmje u mblodhën të gjithë rreth vatrës, pos dajës, i cili se ku ishte argat. Drita e fitilaçes ishte aq e dobët, sa nuk mund shihje as të haje, lëre më të punoje gjë (gratë domosdo duhej të thurnin diçka, sidomos nëna, që vetëm tash kishte kohë më shumë për çorapët, jelekët e dorezat tona dhe për pështjellakët e vet dhe të gjyshes). Babai u ngrit, e mori fitilaçen nga gozhda dhe pastaj, pak prej së larti e si zot shtëpie e jo si mysafir, i tha nuses së dajës: – Ma sill një gjilpërë! Ajo zuri të sillej si e ndërkryer nëpër mugëtirën e dhomës, duke gjëmuar sikur të kërkohej të bënte një gjë të pamundshme. Dikur mezi ia solli babait gjilpërën. -Merre, – i tha me zë të dridhur, – po mos ia ngrit shumë, se nuk bën, se prishet… – Këtë e di unë, – iu përgjigj prerë dhe me mospërfillje babai dhe ia rriti flakën derisa zuri të nxirrte tym. – Nuk do të fikeni për një natë, xhanëm. Nesër- mbrëma, pasi të kem ikur unë, po deshët mos e ndizni fare. -Të lumtë dora! – e uroi gjyshja me gjysmë zëri, nga frika se po e dëgjonte e reja. – Më verbuan para kohës. I ka bashkuar zoti… Në ato fjalë u hap dera. – Ç›e keni çuar aq shumë fitilin e fitilaçes?! – e dëgjuam më parë zërin e dajës sesa e pamë atë vetë. Kur na pa ne, e uli zërin, u përshëndet me mysafirët, po më dukej se syri i kishte mbetur te drita e fitilaçes. Rrija në një qoshe dhe ç’mendoja. 37 – Eja në prehrin tim të të dhuroj diçka. U ula në prehrin e ngrohtë të gjyshes dhe iu dorëzova dëshirës së saj posi një qengj i perkëdhelur. Ajo se ç’më vuri rreth qafës. E ndjeva vetëm se qe e ftohtë. – Sa i bukur! – tha nëna tërë kënaqësi. E shikova për së kithi: ishte një krahosh fort i bukur, me gjithfarë larash e me plot rrusha tërë lajle. – Ta bajë djali, që të mos i bjerë mësysh, – tha gjyshja. – Ma ka punuar për qejf një arnaute… Dajat i quanin kështu gratë e disa fshatrave fqinjë, të cilat vishnin dimi të leshta, dofarë rrobash të tjera të veçanta dhe punonin me rruaza gjithçka, me të cilat e stolisnin çdo pjesë të veshjes dhe të trupit. – Duart e arta i kanë këto arnautet! – i mburri gjyshja. – Ç’u sheh syri e punon dora. E shihni, e ka punuar gjarprin si të ishte i gjallë, me lara, me sy… – Gjarprin! – këlthita dhe brofa në këmbë i shastisur. Nëna, që ma dinte hallin, më kapi për krahësh. – Rruaza janë ato, rruaza… – më fliste ajo, pa e ditur se si të më sillte në vete. – Ja shikoji, preki! Ma hoqi krahoshin nga qafa dhe ma afroi ta prekja. Po unë u struka në një kënd të dhomës, pa guxuar as ta shikoja atë krahosh në formë gjarpri, i cili më dukej se ende po ma shtrëngonte fytin, kurse nga ftohtësia e tij më ngjethej trupi. Unë mbeta ashtu në kënd, kurse babai e nëna se ç’i shpjegonin diçka gjyshes me zë të ulët që të mos i dëgjoja unë. E qartë: flitnin për mua dhe për frikën time. – Si, more?! – foli gjyshja me zë pak më të lartë sa ta dëgjoja edhe unë. – Deri tash nuk më ka rënë të dëgjoj të jetë frikësuar fëmijë nga rruazat. I ç’brumi na qenka ky nipi im?! Më vinte shumë keq se pse ia kisha lënduar zemrën gjyshes sime të mirë, duke e refuzuar një dhuratë aq të bukur, po ç’të bëja, pasi frika ime, si çdo frikë tjetër, kishte shpërthyer krejt papritur dhe pa dëshirën time? As gjyshja nuk mund të vinte në vete pas kësaj ngjarjeje. Të nesërmen, sigurisht jo pa keqardhje, gjyshja e bëri copë-copë atë krahosh të mrekullueshëm. Rrethin në formë gjarpri e la për tezet e mia të IN MEMORIAM 38 vogla, që ta varnin në qafë pasi të ikja unë, kurse rrushat m’i vuri në jelek dhe në flokë, që të mos i shkonte krejt kot mundi asaj arnautes duarartë dhe që syri i keq të ikte sa më larg prej meje. Ndonëse te dajat e ndieja veten shumë më mirë, ndodhte që ndonjëherë të ëndërroja se si ngjallej ai gjarpri i krahoshit dhe zinte të ma shtrëngonte fytin… Kështu, krejt në ankth, më kaluan edhe vjeshta, dimri, gjysma e pranverës… Atëherë babai u kujtua t’i lyente me baltë faqet e jashtme të mureve të bodrumit dhe të më sillte dy gjarpërinj të mbytur. – Ja, – më tha, – murin e leva që të mos mund të hyjë në të as buburreci, kurse gjarpërinjtë i mbyta që të gjithë. Tash fli i qetë. Gjarpërinjtë me koka të çallamitura i vari në gardh. Po t’i prekje me thupër, trupat e tyre, e sidomos bishtat, lëviznin ende. – Baba, ata lëvizin! – thashë me shqetësim e me frikë, derisa fëmijët e tjerë i preknin për t’u argëtuar. – Do të ringjallen dhe… – Jo, jo, nuk do të ringjallen, – ma priti babai me një ton të zërit që të jepte siguri të plotë. – Sapo të perëndojë dielli, nuk do të lëvizin më. Në mure nuk kishte mbetur plasë as për të hyrë maja e briskut, e lëre më vrima për gjarpërinj. Plehu ishte hedhur i tëri në ara, vendi i tij ishte bërë tepsi. Gjarpërinjtë e mbytur u ngrinë, përgjithmonë, me të perënduar të diellit; kot i preknin me thupër, muskujt e tyre nuk do të lëviznin kurrë më për jetë të jetëve. E mora edhe unë një thupër. E preka të parin: ishte bërë koçan. E preka të dytin: po ashtu. Tash e ndjeva njëfarë sigurie të papandehur, njëfarë çlirimi të atypëratyshëm nga ankthi që më kishte mbajtur në kthetrat e veta aq muaj me radhë. Po nga ëndrrat e mia shembjet dhe gjarprinjtë u larguan shumë më ngadalë, me manovrime të papritura, me tërheqje taktike dhe me sulme të sërishme krejt të befasishme. Ndodhte kështu, sepse ishte e pamundshme që rreth e përreth të mos shihje gjarpërinj për çdo ditë e në çdo gjë. Gjarprin e skalitnin në arka të nuseve, në kërroqe, në dërrasa të 39 tavanit, në bisht të kosës, në kënata, në ibrigë e në kalanica, e qëndisnin në këmisha, e punonin për qafore e për byzylykë, e paraqitnin në qilima e në sixhade… Madje edhe ato vijat zigzag zbukuruese të ço- rapëve dhe të punëdoreve të tjera të kujtonin gjarprin, të thjeshtuar e të shndërruar tashmë në shprehje simbolike. Ndonëse nuk e kuptoja pse ndodhte kështu, gjithnjë e më tepër po bindesha se as plakat, as pleqtë, as burrat, as gratë, as vajzat nuk mund ta merrnin dot me mend pa ato figura të pafund e aq të larmishme të gjarpërinjve. Gjarprin e nderonin të gjithë dhe nuk ishte aspak në rregull t’ia kishe frikën, apo, ruajna zot, ta urreje. Dhe përpiqesha të mësohesha me të. Disa vjet më vonë, pasi kisha dëgjuar aq shumë përralla të reja për gjarprin, kisha parë aq shumë skalitje, qëndisje e endje të tij dhe pasi kisha parë shumë gjarpërinj të gjallë, sërish ma përshkuan trupin të dridhurat, kur në derën e oborrit të një bashkëfshatari, tek i cili babai më kishte dërguar të kërkoja diçka, e vura re se trakulloja vinte disi si gjarpër. Përnjëherësh më sulmuan të gjitha ato kujtime e ëndrra të ankthshme të dikurshme. E përmblodha veten, e ngrita dorën dhe trokita tri herë, me guxim, gjithnjë më fuqishëm se herën e mëparshme. Të trokiturat jehuan të qarta, të sigurta, të fuqi- shme… Ato sikur shprehnin ngadhënjimin tim përfun- dimtar mbi ankthin e frikës nga çfarëdo gjarpri, e jo vetëm prej atyre të shtëpisë, apo prej atyre gjarpërinjve të pajetë, të cilët qëndronin gjithmonë në të njëjtin vend dhe në të njëjtën pozitë nëpër arka, bishta kose, kërroqe, tavane, qilima, këmisha… Kur u rrita edhe ca, më hyri meraku të kisha një brisk. Ëndërroja se si do të punoja një mulli të vogël, me rrotë që do ta sillte uji i Gurrës, me gur të bërë nga një copë gërnaç, me dizhmë, me koshin e drithit, madje edhe me një çakallë sa grima… Doja të gdhendja edhe një shkop të bukur, ta thurja një shportë për gjyshen, t’i punoja disa drugëza ojmesh për Beharen… Xhaxhai vërtet ma plotësoi dëshirën. Brisku që më bleu në Prishtinë m’u duk më i bukur se asnjë brisk që kisha parë ndonjë herë. Nxitova në oborr që ta provoja në prente mirë, në i lakohej maja. Syri ma kapi një copë shkopi lajthie. Pa e kuptuar as vetë se ç’doja të punoja, zura ta skalitja në të figurën e gjarprit. Brisku ishte shumë i mprehtë, maja ishte IN MEMORIAM 40 e fortë dhe shumë e përshtatshme, prandaj as e hetoja se si ia gdhendja kokën, gojën e hapur, syrin, vijat dhe larat e trupit, bishtin e përdredhur, madje edhe thimthin e nxjerrë përjashta, pa më shkuar aspak ndër mend se ç’tmerr më kishin futur në shpirt dikur ato vija, ata sy, ai thimth… / KultPlus.com

Kush ishte mbretëresha Elizabeth II, monarkja më jetëgjatë britanike – Jeta e saj ndër vite

Në kohën e lindjes së saj më 21 prill 1926, princesha e atëhershme Elizabeth ishte e treta në radhën e fronit – vajza e madhe e një djali të dytë, dhe për këtë arsye konsiderohej e pamundur të sundonte. Pas 10 vitesh, ajo u bë trashëgimtarja më e mundshme pasi xhaxhai i saj abdikoi, duke e zhytur vendin në krizë.

Në vitin 1947, ajo u martua me Princin e guximshëm Philip të Greqisë dhe Danimarkës, me çiftin që qëndroi së bashku për 73 vjet. Ndërsa udhëtonte në Kenia në shkurt të vitit 1952, ajo mësoi se babai i saj kishte vdekur dhe kështu filloi mbretërimi i monarkes britanike më jetëgjatë në histori.

Që nga qershori 2022 ajo ishte gjithashtu monarkja e dytë më e gjatë mbretëruese në historinë botërore. Në shtator 2015, Elizabeth tejkaloi rekordin prej 63 vjetësh e 216 ditësh në fron të mbajtur nga mbretëresha Victoria (stër-stër-stërgjyshja e saj) për t’u bërë monarkja britanike më jetëgjatë në histori.

Ndërsa në shkurt 2022, Mbretëresha Elizabeth festoi ‘Jubileun e Platinit’ të saj, duke shënuar shtatë dekada shërbimi ndaj Commonëealth.

Ngjitja në fron

Në verën e vitit 1951, shëndeti i mbretit George VI filloi të përkeqësohej dhe Princesha Elizabeth e përfaqësoi atë në paradën e ngjyrave dhe në funksione të tjera zyrtare. Më 7 tetor ajo dhe bashkëshorti i saj nisën një turne shumë të suksesshëm në Kanada dhe Uashington.

Pas Krishtlindjeve në Angli, ajo dhe Duka u nisën në janar 1952 për një turne në Australi dhe Zelandën e Re, por gjatë rrugës, në Sagana, Kenia, lajmi i vdekjes së Mbretit arriti më 6 shkurt 1952. Elizabeta, tani mbretëreshë, u kthye menjëherë në Angli.

Tre muajt e parë të mbretërimit të saj, një periudhë zie e plotë për të atin, i kaloi në një izolim relativ. Por në verë, pasi u zhvendos nga Clarence House në Buckingham Palace, ajo mori detyrat e zakonshme të një monarku dhe mbajti hapjen e saj të parë zyrtare të Parlamentit më 4 nëntor 1952.

Kurorëzimi i saj u bë në ëestminster Abbey më 2 qershor 1953.

Nga nëntori i 1953, Mbretëresha dhe Duka i Edinburgut ndërmorën një turne gjashtëmujor rreth Komonuelthit, i cili përfshinte vizitën e parë në Australi dhe Zelandën e Re nga një monark britanik në fuqi. Në vitin 1957, ajo dhe Duka vizituan Kanadanë dhe Shtetet e Bashkuara.

Gjatë “Jubileut të saj të Argjendtë” në vitin 1977, ajo drejtoi një darkë zyrtare në Londër ku morën pjesë liderët e 36 anëtarëve të Komonuelthit, udhëtoi në të gjithë Britaninë dhe Irlandën e Veriut dhe bëri turne jashtë shtetit në Paqësorin Jugor dhe Australi, në Kanada dhe Karaibe.

Mbretëresha Elizabeth dhe Princi Filip

Elizabeth dhe Margaret kaluan pjesën më të madhe të Luftës së Dytë Botërore duke jetuar veçmas nga prindërit e tyre në Kalanë Windsor, një kështjellë mesjetare jashtë Londrës. Në vitin 1942, mbreti e bëri Elizabetën një kolone nderi në Gardën e 500 Grenadierëve, një regjiment i ushtrisë mbretërore.

Dy vjet më vonë, ai e emëroi atë anëtare të Këshillit të fshehtë dhe Këshillit të Shtetit, duke e lejuar atë të vepronte në emër të tij kur ai ishte jashtë vendit.

Në vitin 1947, menjëherë pasi familja mbretërore u kthye nga një vizitë zyrtare në Afrikën e Jugut, u njoftua fejesa e Elizabeth me Princin Filip të Greqisë dhe një toger të Marinës Mbretërore. Ajo e njihte kur ishte vetëm 13 vjeç dhe marrëdhënia e tyre u zhvillua përmes vizitave dhe korrespondencës gjatë luftës.

Edhe pse shumë në rrethin mbretëror nuk e konsideronin Filipin për shkak të mungesës së parave dhe gjakut të huaj (gjerman) – madje edhe babai i saj nuk e miratoi – Elizabeta ishte e vendosur dhe shumë e dashuruar. Ajo dhe Filipi u martuan më 20 nëntor 1947 në Westminster Abbey.

Djali i tyre i parë, Charles (Princi i Uellsit) lindi në 1948, ndërsa vajza e tyre, Anne (Princesha Royal) erdhi dy vjet më vonë. Elizabeth dhe Philip ishin të martuar për 73 vjet, derisa Princi Philip vdiq në prill 2021 në moshën 99 vjeçare.

Monarkia moderne e Mbretëreshës Elizabeth

Jashtëzakonisht popullore gjatë pjesës më të madhe të mbretërimit të saj të gjatë, mbretëresha është e njohur për interesimin serioz për qeverinë dhe çështjet politike, përveç detyrave të saj ceremoniale, dhe i njihet merita për modernizimin e shumë aspekteve të monarkisë.

Mbretëresha dukej se ishte gjithnjë e më e vetëdijshme për rolin modern të monarkisë, duke lejuar, për shembull, transmetimin televiziv të jetës familjare të familjes mbretërore në 1970.  Megjithatë, në vitet 1990, familja mbretërore u përball me një sërë sfidash.

Në vitin 1992, një vit që Elizabeth e përshkroi si “annus horribilis” e familjes mbretërore, Princi Charles dhe gruaja e tij, Diana, Princesha e Uellsit, u divorcuan, si dhe Princi Andrew dhe gruaja e tij, Sarah, Dukesha e Jorkut.

Për më tepër, Anne u divorcua dhe një zjarr shkatërroi rezidencën mbretërore të Kalasë Windsor. Gjithashtu, ndërsa vendi luftonte me recesionin, pakënaqësia me stilin e jetës mbretërore u rrit dhe në vitin 1992 Elizabeth, ra dakord të paguante taksa për të ardhurat e saj private.

Ndarja dhe divorci i mëvonshëm (1996) i Charles dhe Princeshës Diana minuan më tej mbështetjen për familjen mbretërore. Kritikat u intensifikuan pas vdekjes së Dianës në 1997, pasi Elizabeth fillimisht refuzoi të lejonte që flamuri kombëtar të ulej në gjysmështizë mbi Pallatin Buckingham.

Disa vite më vonë, në vitin 2005, Mbretëresha gëzoi mbështetjen e publikut kur dha pëlqimin e saj për martesën e Princit Charles me të dashurën e tij prej shumë kohësh Camilla Parker Bowles. Në përputhje me përpjekjet e saj të mëparshme për të modernizuar monarkinë, mbretëresha që atëherë është përpjekur të paraqesë një imazh më pak të ashpër dhe më pak tradicional të monarkisë.

Dalja në pension e Princit Philip dhe vdekja e tij e mëvonshme

Në gusht 2017, Princi Philip u tërhoq zyrtarisht nga jeta publike, duke u shfaqur periodikisht në angazhimet zyrtare. Ndërkohë, Mbretëresha Elizabeth filloi të zvogëlojë detyrat e saj zyrtare , duke i dorëzuar disa detyra Princit Charles dhe anëtarëve të tjerë të lartë të familjes mbretërore.

Djali më i vogël i Charles, Princi Harry, duka i Sussex, dhe gruaja e tij, Meghan Markle, Dukesha e Sussex-it, zgjodhi të tërhiqej nga rolet e tyre mbretërore në mars 2020. Gjatë kësaj kohe, interesi i publikut për Mbretëreshën dhe Familjen Mbretërore u rrit si rezultat i popullaritetit të gjerë të ” The Crown”.

Pasi u përball me disa pengesa fizike në vitet e fundit, Filipi, i cili ishte bashkëshorti i Elizabeth për më shumë se shtatë dekada, vdiq në prill 2021. Në përvjetorin e tyre të 50-të të martesës, në vitin 1997, Elizabeta kishte thënë për Filipin, të cilin do ta “takonte” sërish një vit pas vdekjes së tij.

“Ai ishte thjesht forca ime dhe shtëpia ime gjatë gjithë këtyre viteve”.

Ndërsa pasuria e saj e patreguar e bëri atë një nga gratë më të pasura në botë, Mbretëresha Elizabeth në nivel personal e donte thjeshtësinë. Ajo ishte një kalorëse e mprehtë, ndërsa mbante kuaj garash, shpesh merrte pjesë në gara dhe vizitonte periodikisht fermat e Kentakit në Shtetet e Bashkuara.

Një nga personat më me ndikim në botë nisi rrugëtimin e saj drejt përjetësisë plot ditë në moshën 96-vjeçare dhe me përvoja jetësore që shumëkush do t’i kishte zili. /abcnews.al/ KultPlus.com

”Financial Times”: Udhëtim nëpër Shqipërinë antike

Në bregun e liqenit të Ohrit, në manastirin e lashtë të Shën Naumit, gjeta një mik të ri për të pirë, murgun Dongo, shkruan Stanley Stewart për ”Financial Times”.

”Unë isha duke udhëtuar në Shqipëri me Elvis Nanajn, shoferin tim, dhe kishim kaluar kufirin për në Maqedoninë e Veriut për të kaluar një pasdite atje, duke ndjekur vijën bregdetare në drejtim të lindjes për të vizituar manastirin.

Një rrugë e gjatë plepash të çonte mbi një urë drejt një oborri me kalldrëm, ku disa pallonj bërtisnin dhe frynin bishtin. Brendësia e manastirit në Shën Naum nuk ka ndryshuar për 1 000 vjet. Është i ngushtë, me dyer aq të ulëta sa duhej të përkulesha shumë, dhe një dysheme me gurë të mëdhenj të pabarabartë të lëmuar nga një mijëvjeçar i tërë.

Afresket e shenjtorëve dhe profetëve vërshonin mbi mure dhe ikonat prej bakri shkëlqenin në dritën e qirinjve dhe llambave të vajit. Kur shkrimtarja britanike, Rebecca West e vizitoi në vitin 1937, ajo zbuloi se manastiri vepronte si një strehë edhe për të çmendurit; një murg po u këndonte një arie nga ”Madam Butterfly” dy njerëzve të dëshpëruar për t’i shëruar.

Dongo u ul pak jashtë hyrjes në një kioskë të vogël që shiste kartolina dhe qirinj. Ai dukej si Moisiu në vitet e shkretëtirës, ​​tullac, i shëndoshë, me mjekër të gjatë dhe me një shkëlqim mesianik në sytë e tij. Ne biseduam gjatë. Ai më dha dhurata nga kioska e tij – një unazë çelësash, një medaljon me një ikonë brenda dhe një kartolinë bardhë e zi të manastirit.

Pastaj më shkeli syrin dhe solli një shishe me “rakinë mrekulli” të manastirit. “Është 21 gradëshe”, pëshpëriti ai. “Por, gjithçka është bio, kështu që nuk ka problem”, shtoi ai. Ai mbushi dy gota dhe ngritëm dolli për njëri-tjetrin.

Raki kishte shije pishe dhe kumbulle. Dongo mbushi edhe dy gota të tjera. E pyeta sa kohë kishte qenë këtu, në manastir. ”Shumë gjatë”, qeshi ai. Ai kishte dalë nga kioska e tij e vogël për t’u ulur me mua në një stol prej guri. Na mbushi gotat. E pyeta sa murgj kishte. “Një”, tha ai duke goditur kofshën e tij. “Për gjithçka – kartolina, liturgji, këngë, qirinj, kopsht, pallua, gjithçka”. Na mbushi sërish gotat.

Kalova 10 ditë në Shqipëri, duke bërë turne me Elvisin, duke bredhur nga vendstrehimet malore në lumturinë bregdetare, nga manastiret në kampet e safarit. Vendi është  magjepsës dhe i bukur, dhe njerëzit janë jashtëzakonisht miqësorë. Vendet antike si Butrinti dhe Apolonia kanë disa nga rrënojat më të bukura klasike në Mesdhe. Në brendësi, malet shpalosen në distanca të gjata, me qytetet e lashta osmane që komandonin luginat e tyre. Rrugët janë të mira po ashtu dhe restorantet. Por, udhëtimi këtu ishte si nëpër dekada. Nganjëherë Shqipëria ndihej si Europa e stërgjyshërve tanë – karroca me kuaj, barinj që kullosin tufat, burra që korrin grurin me dorë dhe thithin bykun.

Gjatë viteve 1950-1960, kur Shqipëria ishte lloji i shtetit komunist të izoluar që do ta bënte Korenë e Veriut të dukej përkëdhelëse, një dritare në botën e jashtme erdhi nga filmat e Norman Wisdomit, humoristit anglez, të vetmit filma të huaj që kaluan censurën e rreptë. Ndoshta popullariteti i tij është i kuptueshëm, pasi e tillë ishte bota e Wisdomit, e absurditeteve të çmendura dhe të pakuptimta.

Në vitin 1995, pas rënies së komunizmit, Wisdom u bë njeri i lirë i Tiranës, sepse i bëri shqiptarët të qeshin në një epokë kaq të errët tiranie.

Tirana është një qytet më simpatik se sa thonë njerëzit për të. Ka kafene me tarraca në natyrë, një sallë të bukur koncertesh, një muze të madh arkeologjik dhe disa muze modernë tërheqës që katalogojnë idiotizmin dhe tmerret e periudhës komuniste. Por, isha i lumtur që dola nga qyteti në peizazhe të gjera rurale. Isha nisur drejt liqenit të Ohrit në kërkim të ilirëve. Nuk është dëgjuar shumë për Ilirinë, një qytetërim pararomak në Ballkan, në dy mijëvjeçarët e fundit, dhe kuptimi ynë për ta është disi e mjegullt. Thuhej se kishte varre në Selcë në kodrat mbi liqen.

Në fund të një rruge të bardhë, afër fshatit Selcë e Poshtme, një grua e moshuar me dy pula nën krahë na drejtoi në një si fushë. Eca nëpër lule të egra drejt një shkëmbi të ulët, ku gjeta fasadat klasike të gdhendura në shkëmbin e butë. Dukej një vend i mrekullueshëm për të vdekur, i zhytur këtu mes hardhive dhe ullinjve – një ndjenjë qetësuese e përjetësisë, një sfond majash malesh që lë të nënkuptojnë përjetësinë. U ula në shkallën e një prej varreve të vogla dhe shikoja fluturat. U dëgjua kënga e zogjve, zhurma e këmbanave të deshëve dhe zërat e largët të fëmijëve. Qentë lehnin në oborret e shtëpive.

Isha vetëm me botën antike.

Shekspirit iu desh që ta bënte Ilirinë një metaforë që ndoshta ishte arsyeja pse isha këtu. Emri dukej se mbante njëfarë ndjesie romantike dhe misteri. Kur Viola dhe Sebastiani mbyten në bregun ilirik në fillim të ”Natës së Dymbëdhjetë”, ka kuptimin se ata i kanë shpëtuar botëve të tyre të kufizuara për një tokë të askundit, ku asgjë nuk është siç duket, ku marrëzia bëhet realitet, një version elizabetian i Norman Wisdom. Ishte një ide që dukej se më ndoqi nëpër Shqipëri.

Për pesë shekuj, Shqipëria u sundua nga osmanët, duke u bërë e pavarur në vitin 1912 dhe u pushtua nga ushtritë e gjashtë fuqive të ndryshme pas fillimit të Luftës së Parë Botërore. Pas luftës u tentua të ndërtohej vetëdija kombëtare. U përfol se froni iu ofrua lojtarit anglez të kriketit, CB Fry, por në fund ata morën mbretin Zog.

Zogu ishte tamam njeriu i kohës së tij. Ai mbante llojin e mustaqeve trend për diktatorët e viteve 1930. Ai burgosi kundërshtarët e tij, shpiku përshëndetjen e tij – përshëndetjen zogiste – dhe pinte 200 cigare në ditë. Thuhej se ai ishte objekt i jo më pak se 600  gjakmarrjeve si edhe u mbijetoi më shumë se 55 atentateve, njëra prej tyre në shkallët e Teatrit të Operës së Vjenës pas një shfaqjeje të ”Pagliacci”-t.

Gjithsesi, Zogu shpëtoi. Por, tetë vjet më vonë, ndërsa italianët aneksuan Shqipërinë, ai iku në mërgim duke marrë me vete pjesën më të madhe të arit në kasafortat e Bankës së Tiranës dhe Durrësit. Më pas ai udhëhoqi ekzistencën nomade të një monarku të mërguar, duke përfshirë një qëndrim në ”Ritz” në Londër, në ditët kur mund ta shlyente faturën me një lingotë ari, përpara se të vinte të pushonte përfundimisht në Paris. Ai vdiq në moshën 65-vjeçare.

Zogu i kishte mbajtur të mbyllur kundërshtarët politikë në birucat mesjetare të kalasë së Gjirokastrës. Një qytet i lashtë me korsi dredha-dredha të pjerrëta, shtëpitë e Gjirokastrës janë grumbulluar së bashku, pllakat e tyre prej guri ngjyrë hiri si luspat e bishave të çuditshme që janë ngjitur me kthetra në shpatin për t’u grumbulluar nën muret e kështjellës.

Imazhi i përket shkrimtarit më të madh të Shqipërisë, Ismail Kadaresë, gjirokastrit. Ai e quajti qytetin të çuditshëm dhe ëndërrimtar. Shtëpia e dikurshme e Kadaresë tani është muzeu etnografik i Gjirokastrës. Është një vend qilimash dhe kostumesh, fustanesh prej kadifeje dhe jelekësh. Muzeu mban të gjitha kontradiktat e Shqipërisë.

Por, është vetë shtëpia që zë vendin qendror. Ka një intimitet për shtëpitë e vjetra osmane të Gjirokastrës, të cilat strehonin familje shumë brezash. Modeli është labirint, pothuajse i fshehtë. Në katin e parë banonin bagëtitë, çdo dhomë kishte me divane të ftohta me jastëk dhe një dhomë gjumi e veçantë iu caktohej të sapomartuarve, në një distancë të respektueshme nga të tjerët.

Veçimi i grave ishte në qendër të arkitekturës; Në të gjitha këto shtëpi ka galeri të fshehta ku gratë, të ulura pas punimeve të drurit me grilë, mund të ndiqnin bisedat dhe marrëveshjet pa u parë nga vizitorët. Mbi çatitë e shtëpive të Gjirokastrës është kështjella, një kolos, një strehë kalimi dhe betejash dhe dhoma të harkuara. Një rampë e gjatë të çon poshtë në birucat ku, në një dhomë të errët tetëkëndore, të burgosurit ishin të lidhur me zinxhirë në mur. Të burgosurit ishin aty në fillim të shekullit XIX, në kohën e Ali Pashës sadist me të cilin lord Bajroni pinte çaj. Pashai ishte i fiksuar pas duarve të bardha delikate të poetit dhe e përkëdhelte me ëmbëlsira. Ata ishin aty në kohën e mbretit Zog. Dhe ata ishin ende aty gjatë periudhës komuniste, duke mbajtur kundërshtarët e liderit komunist, Enver Hoxha. Të paktën deri në vitin 1968 kur vendosën të organizojnë një festë folklorike në kështjellë dhe shqetësoheshin se vajtimet e të burgosurve mund të prishnin këngët e paqes.

Enver Hoxha është djali tjetër i famshëm i Gjirokastrës. Lideri komunist i Shqipërisë për gati 40 vjet deri në vdekjen e tij në 1985, ai ende rri pezull mbi Shqipërinë si një re e errët. Në 10 ditë në vend, nuk kam dëgjuar askënd të thotë emrin e tij. Si gjithë të tjerët, edhe Elvisi e quajti atë thjesht si diktator. Kur regjimi i vjetër u shkatërrua përfundimisht në fillim të viteve 1990, shqiptarët u përballën me kapitalizmin. Skemat piramidale dolën duke ofruar shpërblime financiare të pallogaritshme për një popullsi naive që mendonte se kështu duhet të funksiononte kapitalizmi. Njerëzit hipotekuan shtëpitë dhe fermat e tyre për të investuar. Ndërsa skemat e Ponzi-t falimentuan të gjitha, rreth dy të tretat e popullsisë së Shqipërisë humbën kursimet e tyre. Ishte shkas për shpërthimin e një anarkie të dhunshme në vitin 1997, aq të rëndë saqë kishte nevojë për një forcë paqeruajtëse ndërkombëtare për të bashkuar vendin përsëri.

Rreth 60 kilometra në veri është Berati, një tjetër qytet i epokës osmane, por historia e të cilit shtrihet 2 400 vjet më parë, madje edhe përtej ilirëve. Shtëpitë e tij të zbardhura që ngrihen në faqet e pjerrëta të kodrave duket se qëndrojnë mbi supet e njëra-tjetrës, rreshtat e tyre të dritareve të grumbulluara që reflektojnë dritën. Në korsitë dredha-dredha të kalasë, arrita te Kisha e Shën Mërisë, tani një muze i pikturave të Onufrit, një prej piktorëve të mëdhenj të ikonave të shekullit XVI.

Mbi ikonostas, jeta e Krishtit ndriçohet në të kuqen dhe blunë e lavdishme nën qiejt e artë. Ato mund të kenë qenë disa shekuj më të vonë, por këto piktura janë ekuivalenti lindor i Duccio-s dhe Giotto-s, të stilizuara, të ndritshme dhe të përhumbura. Janë të bukura, por në këto hapësira të errëta vëreni se si fokusi i rrëfimit është pa ndryshim tragjik, një lloj entuziazmi i pafund ndaj tradhtisë, kryqëzimit, martirizimit dhe vdekjes.

Në Berat ka një traditë tjetër fetare. Në sheshin me kalldrëm prapa Xhamisë Mbret, gjeta një teqe’ ose vend kulti për një urdhër sufi që erdhi nga Turqia në shekullin XVI. Një formë soditëse dhe shpesh e pavarur e Islamit, bektashizmi lulëzoi në Shqipëri, shumë kohë pasi u ndalua në Turqi si heretik, dhe selia botërore e bektashizmit është tani në Tiranë. Por, teqeja ishte bosh. Ashtu si me shumë vende kulti në Shqipëri, mbi katër dekada ateizmi zyrtar i kishte grabitur asaj shumicën e adhuruesve të tij.

Ishte një ndërtesë modeste, por e shkëlqyer, e përbërë nga një dhomë e vetme katrore. Një kube tetëkëndëshe dukej sikur notonte mbi të. Muret ishin të zbardhura dhe të thjeshta, përveç kornizave të dyerve dhe dritareve dhe dollapëve të vegjël të vendosur në mure, të cilat ishin të lyera me dizajne të ndërlikuara. Dielli zbriste nga një grumbull i lartë dritaresh nëpër dërrasat e lashta të dyshemesë. U ula vetëm për një kohë të gjatë në këtë dhomë qiellore në një nga stolat e ulëta rreth mureve duke shijuar qetësinë meditative. I lodhur nga pritja, kujdestari më la çelësat për t’i mbyllur.

“Lërini nën vazo kur të largoheni. Kaq mjafton”, më tha ai./atsh/KultPlus.com

Ekspozita e Pjerin Kolnikajt në Galerinë e Fakultetit të Arteve të Bukura

 “Skulpturë” titullohet ekspozita vetjake e skulptorit Pjerin Kolnikaj, e cila u çel në Galerinë FAB. Në ceremoninë e inaugurimit ishin të pranishëm miq, kolegë artistë e dashamirës të artit.

“Sa herë e sjell në vëmendje, Pjerin Kolnika më ndërlidhet me disa livadhe të munguara në peizazhin e artit, ku në një formë apo në një tjetër presim të lulëzojnë trajtat parake të pavetëdijes, që në të shumtë kanë diçka nga adoleshenti që rreket të vendosë një rend të ri estetik”, është shprehur Vladimir Myrtezai, i cili e konsideron Kolnikën, një artist të rëndësishëm të pasnëntëdhjetës, në një lidhje organike me misionin e tij si artist dhe si njeri.

Shumë nga punët e Kolnikës janë embrionale, me një trajektore parashikimi të hershëm, si një ëndërr që nuk dorëzohet në një territor të pamundur mundësish kur bëhet fjalë për ta aplikuar në hapësirë.

Veprat e Kolnikajt do të presin artdashësit deri më datën 2 prill 2024./KultPlus.com

Liam dhe Noel Gallagher sërish bashkë në skenë pas 16 vitesh

“Rock and roll-i” është magji dhe si me një magji, Liam dhe Noel Gallagher, dy vëllezërit legjendarë të grupit Oasis, u rikthyen bashkë në skenë, duke e bërë realitet një nga ribashkimet më të shumëpritura në historinë e muzikës moderne.

“Kjo nuk është një provë. Po ndodh vërtet, Cardiff,” shfaqej në ekranet gjigante të stadiumit Principality, ndërsa tituj gazetash dhe reagime nga rrjetet sociale pasonin njëri-tjetrin, duke rikujtuar lajmin që tronditi botën e muzikës, Oasis janë bashkuar pas 16 vitesh. Plot 5.795 ditë kishin kaluar që nga koncerti i tyre i fundit.

Koncerti nisi me këngën “Hello”, një përshëndetje simbolike ndaj publikut pas një mungese të gjatë. Më pas, “Acquiesce”, një këngë ku të dy vëllezërit ndajnë vokalin, solli një mesazh domethënës për publikun. Sidoqoftë, për 70 mijë fansat e mbledhur në stadium, ajo natë ishte më shumë se një koncert, ishte një udhëtim emocional në të kaluarën, në ëndrrat dhe iluzionet e një brezi të tërë.

Noel, me një këmishë xhinsi dhe një qëndrim të sigurt, dominonte skenën. Liam, si gjithmonë, i qëndrueshëm para mikrofonit, mbetej magnetik. Në një moment, para këngës “Cigarettes & Alcohol”, ai u kërkoi të gjithëve të kthenin shpinën dhe të përqafoheshin. Askush nuk e kuptoi pse, por të gjithë e bënë. Ky është ndikimi i një frontmeni të vërtetë.

Edhe pse kontaktet mes dy vëllezërve ishin të kufizuara, një përqafim i përmbajtur mjaftoi për të treguar se, të paktën për atë natë, tensionet ishin lënë mënjanë. Bashkë me ta në skenë ishin Andy Bell, Gem Archer, Paul “Bonehead” Arthurs dhe Joey Waronker. “Supersonic” ndezi atmosferën, përpara se Liam të largohej për një pushim, dhe Noel të merrte drejtimin me këngë më të qeta si “Talk Tonight”, “Half the World Away” dhe “Little By Little”.

Rikujtojmë se ndarja e grupit ndodhi në vitin 2009 në Paris, pas një sherri të ashpër, ku Liam, sipas raportimeve, thuhet se kishte goditur me kitarë në drejtim të vëllait të tij. Që atëherë, marrëdhënia mes tyre u karakterizua nga heshtja, thumbat dhe armiqësia publike, si dhe një boshllëk i thellë në skenën e rock-ut.

Kjo mungesë e gjatë shkaktoi një etje të jashtëzakonshme mes fansave: për koncertet e para në Britani dhe Irlandë u regjistruan mbi 10 milionë kërkesa nga 158 vende për vetëm 900 mijë bileta, çka solli një rritje të çmendur të çmimeve për shkak të sistemit të çmimeve dinamike.

Tani janë planifikuar 41 koncerte deri në fund të nëntorit, në Amerikën e Veriut dhe të Jugut, Azi dhe Oqeani. Europa pritet të përfshihet në turne gjatë verës 2026.

Cardiff u përfshi nga entuziazmi: 150 mijë persona në dy net, trenat nga Londra të tejmbushur, familje me fëmijë që nuk kishin lindur kur Oasis u ndanë, birra, fanella vintage dhe kapelat klasike nëpër çanta. Liam rikthehet për të kënduar “Stand By Me”, e kthyer në një kor masiv plot emocione. “Live Forever” iu dedikua futbollistit të ndjerë të Liverpool-it, Diego Jota. Pastaj erdhën bis-et e pandalshme: “Don’t Look Back in Anger”, “Wonderwall” dhe “Champagne Supernova” — himne të një brezi të tërë, që tingëllojnë po aq të fuqishme edhe pa “katalizatorët” e dekadës së kaluar.

Ky koncert ishte një udhëtim në vitet ‘90, kohët e “Cool Britannia”, kur Londra ishte epiqendra kulturore e botës. Epoka e përplasjes Blur-Oasis, Tony Blair dhe modelit të ri politik, shefëve si Gordon Ramsay që ktheheshin në yje televizivë, letërsisë pop të Nick Hornby dhe Irvine Welsh, dhe artit të Damien Hirst.

Në qendër të koncertit ishin dy albumet e parë dhe më të famshëm të Oasis, Definitely Maybe (1994) dhe (What’s the Story) Morning Glory? (1995), ky i fundit që pritet të ribotohet në një edicion festiv këtë vjeshtë.

Për një natë, përtej Brexit-it, politikës dhe zhgënjimeve të kohëve moderne, yjet e vërteta të rock and roll-it ishin sërish ata Liam dhe Noel Gallagher./KultPlus.com

‘U bënë njëqind vjet që kur një grua më pret në një qytet’

Poezi nga Nâzım Hikmet

Përmallim

U bënë njëqind vjet
pa ta parë fytyrën
pa çuar krahun tim
përreth belit tënd
pa vështruar fytyrën time në sytë e tu
u bënë njëqind vjet që s’i bëj më pyetje
dritës së shpirtit tënd
pa e prekur ngrohtësinë e barkut tënd.

U bënë njëqind vjet
që kur një grua më pret
në një qytet.
Bashkë vareshim mbi të njëjtën degë,
mbi të njëjtën degë
ramë, ne u ndamë,
mes nesh plot një qindvjeçar
në kohë dhe në hapësirë.
U bënë njëqind vjet që në gjysmëhije
rend mbas teje.

Je dehja ime
Nga ty s’u esëllova dot
S’mund të esëllohem
S’dua fare të esëllohem

Koka që më rëndon
Gjunjt’ e gërvishtur
Rrobat e ndotura
Shkoj drejt dritës që ndriçon dhe shuhet
tek lëkundem, bie, sërish në këmbë ngrihem.

*

Përktheu nga frëngjishtja: Edon Qesari /KultPlus.com

“Virtuozët”, dy net me muzikë klasike për publikun e Elbasanit

Elbasani mirëpriti një ngjarje të veçantë artistike këtë korrik, me koncertin “Virtuozët”, që solli në skenë disa prej instrumentistëve më të talentuar të skenës muzikore shqiptare.

“Virtuozët” po realizohet nën drejtimin artistik të Desart Shëmilit. Koncerti i parë u zhvillua mbrëmë në mjediset historike të Muzeut Etnografik, me pjesëmarrjen e violinistit të njohur Zeqir Sulkuqi dhe interpretimet e artistëve elbasanas. Mbrëmja e dytë vijon sonte te Kulla Hotel “Guri”, ku do të performojë Kuarteti i Harqeve “Mansius”, me një program të përzgjedhur nga repertori klasik ndërkombëtar.

Publiku do të ketë mundësinë të shijojë vepra të njohura nga kompozitorë të mëdhenj, të interpretuara me pasion, dhe frymëzim nga emra të spikatur të muzikës klasike shqiptare.

Koncerti “Virtuozët” vjen si një iniciativë për të afruar artin cilësor me publikun e Elbasanit dhe për të kthyer hapësirat muzeale dhe historike në skena të gjalla të kulturës./atsh/KultPlus.com

Opera e Kosovës prezanton Ognian Draganoff si regjisor të operës ‘Carmen’

Katër aktet e veprës ‘Carmen’ të kompozitorit francez Georges Bizet do të interpretohen në Prishtinë më 22 dhe 24 korrik, nën organizimin e Operës së Kosovës, në ambientet e AMC Hall.

Opera ‘Carmen’, e adoptuar nga novela e Prosper Mérimée, është një nga veprat më ikonike të muzikës klasike dhe realizmit në operë dhe mbetet një nga kryeveprat më të interpretuara në gjithë botën.

Ndërkaq sot Opera e Kosovës ka prezantuar Ofnian Drafanoff si regjisor të operës ‘Carmen në Prishtinë.

Në vijim KultPlus ua sjell njoftimin e Operës së Kosovës:

Opera e Kosovës ka nderin të prezantoj OGNIAN DRAGANOFF si regjisor të operës „Carmen“

Ognian Draganoff është regjisor bullgar me karrierë të gjatë dhe të pasur në teatrin operistik. Ai studioi performancë muzikore dhe regji operistike në Bullgari me Plamen Kartaloff dhe Vanya Bachvarova, duke u diplomuar në Akademinë Shtetërore të Muzikës “Panço Vladigerov” në Sofje, në klasën e Pavel Gerdzhikov. U specializua më tej në Opera du Rhin në Strasburg nën drejtimin e Albert-André Lheureux.

Pas një periudhe si anëtar i Orkestrës së Operës Kombëtare të Sofjes, ai u përkushtua regjisë dhe menaxhimit artistik. Nga viti 1996 deri në 2002 shërbeu si drejtor i përgjithshëm i Operës Kombëtare të Sofjes. Ka qenë gjithashtu drejtor i ftuar dhe rezident në shtëpi operistike në Greqi, Maqedoni dhe Rumani (2008–2012), si dhe drejtor kryesor i Operës në Sarajevë në të njëjtën periudhë.

Nga viti 2013 deri në 2015 drejtoi Operën Shtetërore Ruse në Bullgari, ndërsa prej vitit 2015 është drejtor i Operës Shtetërore të Stara Zagorës. Me mbi 80 produksione operistike në repertorin e tij, Draganoff njihet për vizionin e tij regjisorial dhe për shfaqje që janë prezantuar me sukses në shumë skena të Evropës Perëndimore, veçanërisht në Holandë./KultPlus.com

’Perëndim i vagëlluar mi Liqerin pa kufir’

Poezi nga Lasgush Poradeci

Perëndim i vagëlluar mi Liqerin pa kufir
Po përhapet dal-nga-dale një pluhúrë si një hije.
Nëpër Mal e nër Lëndina shkrumb’ i natës që po bije,
Duke sbritur që nga qjelli përmi fshat po bëhet fir…

E kudó krahin’ e gjërë më s’po qit as pipëlim:
Në katund kërcet një portë…në Liqer heshtë një lopatë…
Një shqiponjë-e arratisur fluturon në Mal-të-Thatë…
Futet zemra djaloshare mun në fund të shpirtit t’im.

Tërë fisi, tërë jeta, ra… u dergj… e zuri gjumi…
Zotëroj më katër anë errësira…
Po tashi:
Dyke nisur udhëtimin mes-për-mes nër Shqipëri,
Drini plak e i përrallshëm po mburon prej Shëndaumi…/KultPlus.com

Parku Natyror i Porto Palermos tërheq vizitorë përmes historisë dhe artit

Parku Natyror i Porto Palermos është një nga zonat më të bukura të bregdetit shqiptar, mes ujërave të kristalta të Jonit.

Plazhet e kristalta dhe natyra e paprekur plotësojnë një ofertë të përkryer për të gjithë vizitorët, qofshin vendas apo të huaj. Shumë shpejt ky vend special, i cili është kthyer në një skenë të përkryer për evente kulturore dhe artistike, do të mikpresë edicionin e pestë të Porto Palermo Festival, ideuar nga violinisti i mirënjohur Olen Cesari.

Festivali sjell çdo vit artistë virtuozë si dhe vizitorë nga e gjithë bota, për të ndjekur festivalin e njëkohësisht për të zbuluar këtë vend duke ndjerë frymën e historisë në çdo cep, shkruan atsh.

Festivali zhvillohet në kalanë e ndërtuar nga Ali Pashë Tepelena në fillim të shekullit të 19-të, si dhuratë për gruan e tij, Vasiliqinë. Arkitektura e veçantë e kalasë tregon për mjeshtërinë e ndërtimit dhe inteligjencës strategjike. Nga kullat e larta dhe muret mbrojtëse syri sheh një horizont të pafund, ku deti dhe qielli bashkohen në një pamje mahnitëse./KultPlus.com

MKRS publikon rezultatet preliminare për OJQ, në thirrjen publike për përkrahje të projekteve në Art, Kulturë dhe Trashëgimi Kulturore.

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka publikuar rezultatet preliminare për OJQ, në thirrjen publike për përkrahje të projekteve në Art, Kulturë dhe Trashëgimi Kulturore.

Bashkangjitur gjeni linkun me rezultatet: https://mkrs-ks.org/repository/docs/3578.pdf

Afati i ankesave është 5 ditë pas shpalljes së rezultateve preliminare. Ankesat duhet të dërgohen në emailin: [email protected]./KultPlus.com

“Lucid Air Grand Touring” thyen rekordin për udhëtimin më të gjatë me një karikim të vetëm

Një makinë elektrike nga prodhuesi amerikan “Lucid” ka thyer rekordin për udhëtimin më të gjatë me një karikim të vetëm, duke udhëtuar nga qyteti zviceran i Saint Moritz-it përmes Austrisë në qytetin jugor gjerman të Mynihut.

Kompania tha sot se automjeti përshkroi gjithsej 1,205 kilometra, duke tejkaluar Rekordin Botëror të mëparshëm të Guinness-it prej 1,045 kilometrash – të arritur nga një Mercedes në Japoni në qershor.

Modeli “Lucid Air Grand Touring” vendosi rekordin e ri fundjavën e kaluar.

“Ky rekord i autonomisë përfaqëson një moment të rëndësishëm. Është një tjetër demonstrim i qartë i avantazhit teknologjik që përcakton “Lucid”, tha nënkryetari i lartë Eric Bach, duke argumentuar se teknologjia e kompanisë lejon që një automjet “Lucid” të udhëtojë më tej me më pak energji sesa çdo automjet tjetër.

“Kompania me qendër në Silicon Valley është pak e njohur në Evropë, me rreth 500 automjete elektrike të regjistruara në Gjermani”, sipas shifrave zyrtare në muajin prill.

Modeli “Air Grand Touring” është i shtrenjtë, me një vlerë rreth 130,000 euro (152,000 dollarë).

Ekspertët e industrisë gjermane reaguan me kujdes ndaj shifrës rekord.

Ferdinand Dudenhoffer nga Qendra për Kërkime Automobilistike theksoi se autonomia e automjeteve të reja elektrike është përmirësuar ndjeshëm gjatë tre ose katër viteve të fundit dhe nuk është më shumë larg autonomisë së një automjeti me naftë.

Përveç kësaj, kohët e karikimit po bëhen gjithnjë e më të shkurtra. Si rezultat, aspekti i autonomisë po bëhet më pak i rëndësishëm për të bindur klientin për të blerë mjetin./KultPlus.com

Gonxhja takon Kryepeshkopin Joan, bashkëpunim për trashëgiminë kulturore

Ministri për Ekonominë, Kulturën dhe Inovacionin, Blendi Gonxhja, zhvilloi sot një takim me Kryepeshkopin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Fortlumturinë e Tij, Joanin, me të cilin pati një bashkëbisedim të frytshëm mbi çështje me rëndësi të veçantë për misionin shpirtëror dhe rolin shoqëror të Kishës.

Në qendër të bisedës ishte rëndësia e aseteve dhe pavarësisë ekonomike në funksion të fuqizimit të kapaciteteve misionare, si dhe roli që mund të luajnë këto kapacitete në shërbim të komunitetit dhe trashëgimisë.

Ministri Gonxhja vlerësoi kontributin e deritanishëm të Kishës Orthodhokse në fushën kulturore, humane dhe sociale, duke shprehur angazhimin e Ministrisë për thellimin e bashkëpunimit në këto drejtime.

“I shpreha gatishmërinë e MEKI dhe vlerësimin për kontributet e derisotshme, duke nisur punën menjëherë për projektet në vijim. Mes vrapit të përditshëm ishte një ndalesë shpirtërore me shumë vlerë”, theksoi ministri. /KultPlus.com

Kampi veror i Hollivudit në Tiranë

Në Tiranë mbërrin kampi veror i Hollivudit.

Çdo fëmijë dhe i ri, nga mosha 5 deri në 17 vjeç do të mund të bëhet pjesë e një kampi unik veror, ku do të mësojnë si funksionon një set filmi, si zhvillohen provat për rolet dhe si realizohet një film artistik.

Kampi organizohet nga “Catalyst Story Institute” në Kinostudio dhe ofron mundësinë për të konkurruar në përzgjedhjen e aktorëve për një film të shkurtër amerikan që do të xhirohet këtë vit në Shqipëri.

Grup-moshat që do të përfshihen në këtë kamp veror janë: 5-8 vjeç, 9-12 vjeç dhe 13-17 vjeç.

Kjo do të jetë një përvojë e vyer për fëmijët të cilët do të mund të punojnë me regjisorë dhe producentë profesionistë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Shqipëria./KultPlus.com

Vera


Poezi nga Ndre Mjeda

Vera

A zverdhe fusha, e nder grunore
Po velojne korrcat porsi zogj;
Kendojne katundcat me malcore
Pa u kujtue si dielli i dogj
Vec n’at are, porsi nji e tretun
Zi nder petka e ne fetyre terr
Korre nji cuce pa shoqe,vetun
Me hije t’vet qe mbrapa e merr
Tjetra here tri vet e treta
Korrshe o bij me motra n’shend
Si vjet vetun tiu korr t’gjeta
Pa nji moter, pa gazmend./KultPlus.com

“Open Cinema” nis nga qyteti i Gramshit

Aktiviteti i përvitshëm veror “Open Cinema”, këtë sezon do të nisë nga qyteti i Gramshit.

Aktiviteti do të vazhdojë për tri net rresht, 10, 11 dhe 12 korrik. Filma, muzikë, artistë dhe kineastë të ftuar do të jenë pjesë e edicionit të nëntë të “Open Cinema”.

Mbrëmja e parë do të çelet me praninë e regjisorit të mirënjohur Esat Musliu, si dhe të aktorit të dashur për publikun Ndriçim Xhepa. “Open Cinema” do të sjellë filma të njohur për publikun. Nën sloganin “Kinemaja shëtitëse nëpër Shqipëri”, aktiviteti vazhdon të jetë urë mes brezave dhe një homazh i gjallë për trashëgiminë filmike.

Mbrëmjet e kinemasë shëtitëse do të shoqërohen me muzikë live, përpara çdo projeksioni nga një grup artistësh të njohur si Irma dhe Eranda Libohova, Maya Aliçkaj, Megi Laska, Liljana Kondakçi etj. Ndërsa violinistja virtuoze Aiola Leska do të sjellë kolonat zanore më të ndjera nga kinematografia shqiptare dhe ajo ndërkombëtare.

Fëmijët do të kenë gjithashtu hapësirën e tyre në këtë aktivitet, me animacionet shqiptare klasike dhe bashkëkohore që do të projektohen në ekranin e madh./atsh/KultPlus.com

Mediet shtetërore të Kosovës, Malit të Zi dhe të Shqipërisë me memorandum, hapin zyre të përbashkët në Ulqin 

Kryetari i Komunës së Ulqinit, Genci Nimanbegu, Drejtori i Përgjithshëm i Radio Televizionit të Malit të Zi, Boris Raoniq, Drejtori i Radio Televizionit të Kosovës, Hysen Hundozi, dhe Drejtoresha për Marrëdhënie me Jashtë dhe Projektet në Radio Televizionin e Shqipërisë, Ervjola Osmanaj, firmosën memorandumin e bashkëpunimit në fushën e medias dhe informimit publik.

Hapja e zyrës së përbashkët në Ulqin, ndërmjet mediave shtetërore të Malit të Zi, Shqipërisë dhe Kosovës, hap një kapitull të ri dhe përfaqëson një model bashkëpunimi rajonal në fushën e medias dhe informimit publik. Prezantimi i Ulqinit me vlerat e tij turistike, kulturore dhe natyrore do të jetë i pranishëm dhe më afër kryeqyteteve si Podgorica, Prishtina dhe Tirana./ KultPlus.com 

Shfaqja e tre çmimeve vjen në “Etnofest”, “Engjëjt” me tekst të Odise Plakut e regji të Naser Shatrollit shpërfaqë dhimbjen e Kosovës

“Identiteti” është tema e sivjetme e Festivalit të Arteve dhe Kulturës Tradicionale “EtnoFest” e që mbahet për të pesëmbëdhjetin vit me radhë në fshatin Kukaj. 

Fillon më 10 korrik e do të zgjasë deri më 20 po të këtij muaji, dhe ky festival ka ngërthyer shumë ngjarje kultureore që do të prezantohen përgjatë këtyre ditëve. 

Një prej projekteve kulturore që do të shfaqet në këtë edicion është edhe shfaqja “Engjëjt”, shfaqje me tekst të Odise Plakut e regji të Naser Shatrollit. 

Kjo shfaqje do të prezantohet më 18 korrik, prej orës 20:00 si projekt mysfair nga Tirana, e që tashmë është vlerësyar me dy çmime në festivalin “Flasim shqip” në Tiranë: Regjia më e mirë dhe aktorja më e mirë si dhe çmimin “Grand Prix” shfaqja më e mirë në Festivalin Ndërkombëtar MONOAKT. 

Drama flet për gratë kosovare dhe për fëmijët e pagjetur të Kosovës – më aktuale se aktualiteti! Dhe kjo shfaqje ka veçantinë e saj edhe për një ndërlidhje tjetër, pasi që protagonistët që realizuan këtë shfaqje vijnë nga tri vende të ndryshme. Tekstshkruesi Odise Plaku vjen nga Tirana, regjisori Naser Shatrolli nga Prishtina dhe aktorja e kësaj shfaqjeje Vefi Redhi vjen nga Athina. 

Për programin e EtnoFest mund të vizitoni edhe linkun e këtij festivali që e gjeni më poshtë. / KultPlus.com 

Akropoli mbyllet përkohësisht për shkak të të nxehtit

Akropoli do të qëndrojë i mbyllur të martën, për shkak të temperaturave shumë të larta që kanë përfshirë Greqinë.

Ministria e Kulturës në Greqi njoftoi se monumenti i njohur në Athinë do të mbyllet nga ora 13:00 deri në 17:00, sipas kohës lokale.

Temperatura deri në 42 gradë Celsius priten të martën në disa pjesë të Greqisë, ndërsa për disa rajone është shpallur alarmi i nivelit katër për zjarre – që nënkupton rrezik shumë të lartë.

Zjarre tashmë kanë shpërthyer edhe në vende të tjera të Evropës, si Franca dhe rajoni i Katalonjës në Spanjë, pak javë pasi këto zona u përballën me një valë të të nxehtit që shkaktoi edhe viktima.

Mbyllja e Akropolit të martën – kur në qytet priten temperatura deri në 38 gradë Celsius – nuk ndodh për herë të parë.

I nxehti ekstrem e ka detyruar mbylljen e këtij atraksioni të njohur edhe në qershor, edhe në korrikun e kaluar.

Autoritetet thanë se mbyllja bëhet për “sigurinë e punëtorëve dhe vizitorëve” në këtë vend, i cili vizitohet nga dhjetëra mijëra njerëz çdo ditë.

Gjatë vitit 2024, atë e vizituan gjithsej 4.5 milionë njerëz.

Ministria e Punës e Greqisë ka vendosur tashmë edhe një ndalesë të detyrueshme të punës për pesë orë për punëtorët që punojnë jashtë, në zonat ku temperaturat pritet të jenë të larta.

Vala aktuale e të nxehtit do të vazhdojë deri të mërkurën, me temperatura që do të arrijnë deri në 40-42 gradë Celsius në jug të vendit. Pastaj, nga e enjtja, temperaturat pritet të bien gradualisht.

Një valë e fortë nxehtësie goditi pjesën perëndimore dhe jugore të Evropës në fillim të kësaj vere, duke shkaktuar evakuime masive dhe shkatërrime të shtëpive dhe bizneseve.

Sipas Panelit Ndërqeveritar të OKB-së për Ndryshimet Klimatike, valët e të nxehtit janë duke u shtuar për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit.

Ai paralajmëron se moti i nxehtë do të bëhet më i shpeshtë dhe më intensiv në të ardhmen, ndërsa temperatura globale vazhdon të rritet./REL

Festivali “Kah Drita”, edicioni i dytë që do të shtrijë aktivitete kulturore në zemër të Junikut 

Në kuadër të projektit “Mirdita Junik” që funksionon si një urë bashkëpunimi Ndërkufitar mes Shqipërisë e Kosovës, organizohet edhe edicioni i dytë i festivalit “Kah Drita”.

Festivali “Kah Drita” është një festë dyditore që mbahet në Junik të Kosovës duke bashkuar muzikën, artin dhe kulturën në një përjetim të veçantë, ndërthurur mes bukurisë përrallore të bjeshkëve të Junikut dhe kulturës autentike të Dukagjinit.

Kjo festë, ku bukuria natyrore dhe trashëgimia, arti e kultura shkrihen në një harmoni të plotë mbahet në datat 19-20 korrik 2025, me performanca të paharrueshme të figurave më autentike të muzikës shqip.

Edicioni i dytë i festivalit do të hapet nga Agona Shporta e Ilir Bajri, më 19 korrik, në ora 18:00 në Junik, me një performancë të larmishme kulturash e tingujsh. Kjo performancë, duke përfshirë edhe këngë të folklorit shqiptar shënjon një udhëtim të veçantë muzikor të artistëve.

Nga ora 19:00, në Kullën e Isufajve, tingulli do të përjetësohet në vargje poezish. Në skenë do të ringjallen edhe njëherë poezitë e Din Mehmetit, me interpretim nga Alban Krasniqit.

Përpos Kullës së Isufajve edhe Amfiteatri i Moronicës do të gëzojë shpërfaqjen kulturore dhe muzikore me bendin “BLLA BLLA BLLA” , grupi rok shqiptaro-maqedonas nga Shkupi, me performancë nga ora 21:00.

Në po të njëjtën datë dhe vend në orën 22:00 do të jemi nën tingujt më të veçantë të muzikës shqipe nga Dren Abazi dhe Zig Zag Orchestra. Dren Abazi me orkestër do të vjen bashkë me origjinalitetin dhe energjinë, me multikulturalitin që bart arti i tyre muzikor, i servuar edhe në skena të ndryshme në gjithë botën.

Kurse me datë 20 korrik, në kuadër të laramanisë kulturore, do të performojë grupi “Rilindja” në ora 19:00 në Kullën e Isufajve, duke sjellë këngë që burojnë nga zemra dhe rrënjët kulturore.

Në këtë llojllojshmëri muzike dhe kulture festivali “Kah Drita” do të mbajë dy netët më të magjishme në Junik. “Kah Drita” niset prej motos “T’andrrum prej zanave t’veshuna me t’bardha që knonin maleve n’tingujt e lahut’s e ladronin nëpër fusha”, për të arritur kështu te drita e vërtetë e kulturës, te rrënjët, te zanat me lahuta, te artisët me kryeveprat e tyre./ KultPlus.com 

U larguan dhunshëm nga lufta, Zeqirja Rexhepi pas 26-të viteve me ekspozitë retrospektive në Gjilan 

Zeqirja Rexhepi tash e shumë vite është aktiv në komunitetin artistik, i cili shumë shpesh është prezantuar me ekspozita personale e kolektive për audiencën kanadeze, por një gjë e tillë i ka munguar për vendlindjen e tij, pasi që bashkë me familjen e tij ishte dëbuar nga forcat serbe, në vitin 1999, dhe prej atëherë artin e tij e ka zhvilluar përtej oqeanit.

Por ëndrra e tij po merr formë, pikërisht më 15 korrik do të prezantohet me ekspozitë retropsektive, i cili nëpërmjet kësaj ekspozitë po shënon edhe 45 vjetorin e krijimtarisë e 70-të vjetorin e lindjes.

Me kurator Avni Xh Behluli, ekspozita “Zeqa” do të hapet në Galerinë e Arteve në Gjilan dhe do të rri e hapur deri më 28 korrik të këtij viti. Hapja e ekspozitës do të bëhet në ora 19:30./ KultPlus.com 

Berati në UNESCO, 17-vjetori i regjistrimit në trashëgiminë botërore

Më 8 korrik të vitit 2008 qyteti i Beratit iu bashkëngjit listës së trashëgimisë botërore të UNESCO-s.

Berati, për shkak të objekteve muzeale me vlera të mëdha kombëtare, ishte shpallur qytet-muze që në vitin 1961. Kalaja e Beratit, ura me 7 harqe e Goricës, katedralja “Fjetja e Shën Mërisë”, Muzeu Onufri, Epitafi i Gllavenicës, Kodiku i Purpurt i Beratit etj, përbëjnë pasurinë historike të qytetit 2400-vjeçar.

Pas hyrjes në UNESCO (Organizatës për Edukim, Shkencë dhe Kulturë të Kombeve të Bashkuara), ku vendi ynë aderon që prej vitit 1958, qyteti i “një mbi një dritareve” do të promovonte vlerat monumentale dhe do të përfaqësohej ndërkombëtarisht së bashku me qytetin e Gjirokastrës, si një sit i vetëm për shkak të ngjashmërisë arkitektonike dhe historike.

Berati, sipas UNESCO-s është dëshmitar i bashkëjetesës së komuniteteve të ndryshme fetare dhe kulturore përgjatë shekujve. Në kriterin e tretë të arsyes së nënshkrimit të Beratit në UNESCO shprehimisht thuhet se; Berati dhe Gjirokastra janë një dëshmi e shquar e diversitetit të shoqërive urbane në Ballkan, dhe të jetëgjatësisë së mënyrave të jetës të cilat sot pothuajse janë zhdukur.

Kriteri i katërt thotë se dy qytetet e Beratit dhe Gjirokastrës janë dëshmi e jashtëzakonshme për llojet e ndryshme të monumenteve dhe banesave popullore urbane gjatë periudhës Klasike Osmane, në vazhdimësi me kulturat mesjetare që e paraprinë atë. Ky është një vlerësim mjaft i rëndësishëm për qytetin e Beratit i cili renditet kështu midis 600 vendeve të botës që janë në UNESCO si rrjedhojë e trashëgimisë së tyre universale./ KultPlus.com

Hapet edicioni i 24-të i Universitetit Ndërkombëtar Veror të Prishtinës

Në amfiteatrin e Fakultetit të Edukimit të UP-së u zhvillua ceremonia e hapjes së edicionit të 24-të të Universitetit Ndërkombëtar Veror të Prishtinës.

Gjatë dy javëve në vijim, pjesëmarrësit do të ndjekin kurse që variojnë nga lidershipi i brezit Z e teknologjitë financiare, te inteligjenca artificiale, arkeologjia, efektet speciale filmike dhe drejtësia tranzicionale.

Rektori i Universitetit të Prishtinës, prof. Arben Hajrullahu, në fjalën e tij para të pranishmëve, shprehu mirënjohjen për profesorët dhe studentët vendorë e ndërkombëtarë që i janë bashkuar këtij edicioni për të ligjëruar dhe mësuar. Ai theksoi se Universiteti Ndërkombëtar Veror përfaqëson ambasadorin kryesor të ndërkombëtarizimit të UP-së, duke qenë jo vetëm një platformë akademike, por edhe një hapësirë për ndërtimin e miqësive të reja dhe shkëmbimeve kulturore e shoqërore.

Duke uruar mirëseardhjen e mysafirëve nga bota akademike ndërkombëtare, rektori Hajrullahu ndau me ta një këshillë miqësore: që gjatë vizitës në Prizren të ndalen te shatërvani dhe të pinë ujë aty, sepse, sipas legjendës, kush e bën këtë, rikthehet patjetër në Kosovë.

Ai gjithashtu inkurajoi profesorët dhe studentët ndërkombëtarë që t’i përqafojnë shijet dhe tingujt e kulturës vendase: të shijojnë flinë tradicionale, të përjetojnë meloditë karakteristike të çiftelisë dhe të zbulojnë simbolin antik të Prishtinës, „Hyjnesha në Fron”.

Në ceremoni foli edhe zëvendësministrja në detyrë e Punëve të Jashtme, Liza Gashi, ndërsa për nder të të ftuarve, prof. Dukagjin Muhaxheri nga Fakulteti i Arteve interpretoi disa melodi me saksofon.

Profesorët ndërkombëtarë të edicionit të 24-rt të Universitetit Veror të Prishtinës vijnë nga Japonia, Polonia, Spanja, Franca, Greqia, Turqia, Britania e Madhe, Gjermania dhe Italia. Po ashtu, mbi 130 studentë të huaj marrin pjesë, duke përfaqësuar vende të ndryshme të Evropës dhe kontinente të tjera./ KultPlus.com

Edicioni i pestë i “Rame Lahaj International Opera Festival” edhe përtej Prishtinës, Gala Mbrëmja më 2 gusht 

Muzika, duke qenë një ndër shtyllat kryesore të zhvillimit të kulturës dhe artit në përgjithësi, arrin të lë gjurmë me elementet determinuese të saj. Një zhvillim i tillë i muzikës si art e kulturë vjen me festivalin “International Opera Festival” organizuar tash e pesë vjet nga tenori Rame Lahaj.

Edicioni i pestë i “Rame Lahaj International Opera Festival” vjen me moton “Ëndrra pa kufi, Opera pa mure”, duke përçuar kështu jo vetëm një moto por edhe përpjekjen për të promovuar frymën muzikore të Kosovës.

Ky festival i organizuar nga data 23 korrik deri më 2 gusht, për plot 10 ditë do të promovojë aktivitete muzikore e të larmishme për pjesëmarrësit dhe dashamirët e artit të muzikës. Për herë të parë Kosova gëzon festivalin edhe në komuna tjera përpos Prishtinës, si në Pejë e Mitrovicë. Festivali kurorëzohet me mbrëmjen e Gala Night më 2 gusht, mbrëmje që do të prezantohet prej orës 20:30, në sheshin Sënderbeu në Prishtinë.

Gala Night “Rame Lahaj & Friends” ka rezervuar për pjesëmarrësit një mbrëmje të paharrueshme me performancën madhështore të Nino Machaidze, një prej artisteve dhe sopranove që ka interpretuar në skenat më të mëdha botërore. Performanca e muzikës së lartë klasike do të na sjell edhe figura të tjera të shquara si Dario Russo një bas italian i specializuar në repertorin bel canto, Rame Lahaj dhe dirigjenti Roberto Rizzi Brignoli, i cili edhe do të dirigjojë mbrëmjen e festës së artit.

Motoja “Rame Lahaj Friends” i thërret jo vetem idesë së promovimit të kulturës klasike por edhe më gjerë, bashkimit të kulturave të ndryshme si një e vetme. Andaj Gala Night përpos rëndësisë muzikore, bart edhe rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar.

Tri netët e para të festivalit, më 23 korrik në hapsirën e jashtme të Bibliotekës Kombëtare në Prishtinë, 24 korrik në American Retail Park Interex, Pejë dhe 25 korrik në Pikën kryesore Interex, Mitrovicë, do të vijnë me homazh për figurën madhështore të muzikës e kulturës shqipe, Nexhmije Pagarushës. 

Përpos shpalosjes së vlerave muzikore shqipe, shohim se Lahaj synon të shpalos edhe kujtesën kolekive, ruajtjen dhe trashëgiminë e të kaluarës dhe personazhet kryesore që e përfaqësojnë. Arti i Pagarushës rikthehet edhe një herë i gjallë në skenë me pjesëmarrjen e artistëve të njohur brenda dhe jashtë vendit: Gala El Hadidi, Edona Reshitaj, Arbëreshë e Adhurim Grezda.

Kurse 27 korriku vjen me natën Educating the audience for the future, një natë kushtuar audiencës dhe publikut me ç’rast edhe shpërfaqet rëndësia edukative që ka festivali, ku pos të tjerave ofrohet edhe mundësia e aplikimit në Masterklasë Këndimi me mjeshtrin Ramon Vargas. Mundësi kjo që i hap rrugët për studiuesit e muzikës, nga datat 24 korrik deri më 29 korrik, si nata e New Generation, Univertiteti i Arteve në Prishtinë.

Më 28 korrik në orën 20:30 mbahet Opera Night në hapësiren e jashtme të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, dhe udhëhiqet nga një prej sopranove më të sukseshme të Kosovës në skenat ndërkombëtare, Marigona Qerkezi, e cila do të sjellë në skenën shqiptare kryevepra botërore nga Bellini, Verdi, Puccini, pjesë nga kompozitorë shqiptarë dhe tingujt satirikë të Bernstein-it dhe Gershëin-it.

Skena shqiptare e Kosovës dominohet nga yjet e skenës botërore edhe më 30 korrik. Në hapësirën e jashtme të Bibliotekës Kombëtare në Prishtinë, në 20:30, në skenë ngjitet edhe Anita Rachvelishvili. 

Anita Rachvelishvili si artiste e shkëlqyer e Sony Classical përfshin albumet e shumëvlerësuara Anita ( 2018) dhe Elegie ( 2021), gjithmonë duke na dëshmuar aftësinë dhe ambiciet e rralla të zërit të saj. Ajo na paraqet prezencën e saj magjepsëse me zërin e saj për herë të parë në Kosovë e shoqëruar gjithashtu nga Ansambli i Festivalit Rame Lahaj. 

Festivali i Rame Lahaj , si pjesë e ngjarjeve më të rëndësishme të muzikës, vjen edhe një herë me tërë madhështinë e tij në një përvjetor jubilar , duke kryqëzuar figurat ndërkombëtare nën rëndësinë muzikore dhe duke lënë gjurmë në organizimet kulturore në Kosovë dhe më gjerë./ KultPlus.com 

ASK-ja: Mbi 207 mijë banesa të blera, por të pabanuara në Kosovë

Foto: Arben Llapashtica

Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) ka publikuar raportin me të dhëna të detajuara për banesat dhe ndërtesat sipas komunave, në kuadër të Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave 2024.

Ky publikim ofron një pasqyrë gjithëpërfshirëse mbi strukturën e banesave në nivel kombëtar dhe komunal, duke përfshirë tregues të rëndësishëm që ndihmojnë në analizimin e zhvillimeve në sektorin e banimit dhe planifikimin urban.

Sipas të dhënave të publikuara, në Kosovë janë regjistruar gjithsej 581 mijë  e 95 banesa, nga të cilat 356 mijë 959 janë të banuara nga një ose më shumë banorë.

Ndërkohë, 207 mijë e 165 banesa, që përbëjnë 35.7 për qind të totalit, rezultojnë të pabanuara, përfshirë ato të destinuara për shitje, dhënie me qira apo përdorime të tjera.

Raporti përfshinë informacione të detajuara për: numrin e përgjithshëm të banesave sipas komunave, shpërndarjen e banesave në vendbanime urbane dhe rurale, klasifikimin e banesave në të banuara dhe të pabanuara, llojin e furnizimit me ujë, llojin e sistemit të shkarkimit të ujërave të zeza, mënyrat e ngrohjes në banesa dhe numrin e dhomave në banesat e zakonshme.

ASK-ja ka theksuar se këto të dhëna janë një burim i rëndësishëm për politikat zhvillimore, si dhe për hartimin e strategjive për përmirësimin e kushteve të banimit dhe menaxhimin e qëndrueshëm të hapësirës.

Analiza e shpërndarjes së banesave të banuara dhe të pabanuara shërben gjithashtu për të kuptuar trendët e zhvillimit urban dhe rural, duke ndihmuar komunat në planifikimin e nevojave të ardhshme për infrastrukturë dhe shërbime publike./ KultPlus.com

UNI-Universum International College, institucioni nr.1 në Kosovë për projektet Erasmus+ të financuara nga Bashkimi Evropian

UNI Universum International College është renditur institucioni numër një në Kosovë për numrin më të madh të projekteve Erasmus+ të financuara nga Bashkimi Evropian.

Sipas të dhënave të publikuara në ErasmusPlusKosovo, UNI Universum kryeson me më së shumti projekte të miratuara në kuadër të programit Erasmus+ International Credit Mobility, i cili mundëson shkëmbimin e studentëve dhe stafit akademik me universitetet më të mira evropiane.

Kjo arritje është dëshmi e përkushtimit të UNI Universum për ndërkombëtarizim dhe për ofrimin e mundësive konkrete për zhvillim akademik dhe profesional të studentëve dhe stafit të tij. Përmes këtyre projekteve, studentët kanë mundësi të ndjekin studime në Evropë, të fitojnë përvoja ndërkombëtare dhe të rrisin aftësitë e tyre për tregun global të punës.

UNI Universum International College shprehet krenar për këtë rezultat dhe vazhdon të investojë në partneritete ndërkombëtare që avancojnë cilësinë e arsimit në Kosovë.

UNI – Universum International College është i menaxhuar dhe fuqizuar nga Universiteti Shtetëror i Arizonës (ASU), i njohur si Universiteti Nr.1 në SHBA për inovacion.

Krijo suksesin tënd, me edukim amerikan. Fuqizohu nga Arizona State University, Universiteti më i madh publik në SHBA. Studio në UNI duke aplikuar këtu! 

Për më shumë informata rreth programit kontakto +383 44 144 062, [email protected] ose ndiqni UNI – n në facebook & instagram./ KultPlus.com

Fëmijët e “Summer of Talents 2025” përjetojnë një aventurë të paharrueshme në liqenin e Batllavës

Programi veror edukativo-argëtues “Summer of Talents 2025” ka përmbyllur me sukses javën e parë të aktiviteteve me një ditë të veçantë në natyrë, në brigjet e liqenit të Batllavës.

Aktiviteti kryesor i ditës ishte kayaking-u, i cili u shndërrua në një aventurë emocionuese për fëmijët pjesëmarrës. Përveç lundrimit në kajak, dita ishte e mbushur me aktivitete të ndryshme relaksuese dhe argëtuese buzë liqenit.

Ekipi organizues kishte përgatitur një drekë të shijshme nga skara, ndërsa për fëmijët u organizuan lojëra interaktive dhe aktivitete që përforcojnë bashkëpunimin dhe kreativitetin. “Synimi ynë është që fëmijët të mësojnë përmes përvojës, argëtimit dhe eksplorimit të natyrës. Kjo ditë ishte shembull i përkryer i kësaj filozofie,” thanë organizatorët e programit. Ky aktivitet shënoi përmbylljen e suksesshme të javës së parë të “Summer of Talents 2025”, që ofron një sërë punëtorish, lojërash edukative dhe ekskursionesh për fëmijët gjatë pushimeve verore. Organizatorët kanë paralajmëruar se edhe java e ardhshme do të sjellë surpriza dhe aventura të reja për pjesëmarrësit e programit./ KultPlus.com

https://www.facebook.com/reel/504335186071685

Vasfije Krasniqi në ‘Photo Vogue’ me shqiponjë me 250 të mbijetuara

Vasfije Krasniqi – Goodman është në mesin e 250 të mbijetuarave të dhunës seksuale, të cilat me portretet dhe deklaratat e tyre kanë shpalosur rrëfimin jetësor në artikullin e “Photo Vogue” me titullin “Le të flasim me dhunën”.

E mbijetuara e parë e dhunës seksuale në luftën e Kosovës, e cila rrëfeu në mënyrë publike tmerrin nga forcat serbe, është shfaqur me veshje kombëtare dhe duke bërë shqiponjën me duar.

Autorja e këtij projekti, fotografja dhe aktivistja Jadwiga Brontē e cilëson këtë projekt si përballje me heshtjen, duke krijuar një hapësirë ​​ku dëshmia, solidariteti dhe dukshmëria bashkohen.

“Çdo pjesëmarrës zgjedh se si të shihet – si të pozojë, çfarë të zbulojë dhe çfarë të thotë. Imazhet nuk janë klinike ose voajuriste; ato janë të prekshme dhe të qeta, shpesh të qeta, herë pas here konfrontuese, gjithmonë dinjitoze. Shikuesit nuk i jepet qasje me forcë, por ftohet të dëshmojë me kujdes”, thotë ajo.

Më tej, ky projekt nuk cilësohet vetëm si akt rezistence por si “një gjest politik dhe hartë mbijetese”.

“Më e rëndësishmja, është një ftesë: të dëgjosh, të flasësh dhe të mos e largosh më shikimin”, vazhdon artikulli./Rtk live/ KultPlus.com