Saga për fatin e luanit Gjoni duket se do të marrë fund.
Më shumë se një vit që kur luani Gjoni ishte gjetur se po mbahej ilegalisht diku në rajonin e Gjilanit, gjykata ka vendosur që luani të konfiskohet.
Me këtë vendim gjykate autoritetet përkatëse janë të detyruara të zhvendosin luanin nga kafazi ku mbahet dhe t’i gjendet një zgjidhje e përshtatshme jashtë Kosovës.
Shoqata për Mbrojtjen e Kafshëve e ka kontaktuar edhe ministrin në detyrë, Muharrem Nitaj. Ai ka premtuar se do të bëjë çfarë është e mundur që rasti i luanit Gjoni të zgjidhet sa më shpejt./ KultPlus.com
“Figlia di donna arberesh” (Bij e gruas arbëresh) përcjell dëshminë e një vajze arbëreshe, e cila aktualisht jeton në Berlin në lidhje me pyetjen se çfarë do të thotë që të jetë vajzë e një nëne arbëreshe.
Studiuesi Ardian Vehbiu në shkrimin e tij sjell të përkthyer rrëfimin e Barbara Gabriella Renzi, e cila është e bija e një gruaje arbëreshe me fisnikëri të rrallë, Elsa Musacchio Renzi, nga Portkanuni (Portocannone) i Molise-s.
Elsa prej dekadash punon për të mbrojtur, mbështetur dhe popullarizuar traditat unike të komunitetit të saj, tradita me të cilat jeton dhe i shijon me gëzim të ripërtërirë çdo ditë. Këtë dashuri ia ka përçuar edhe vajzës së saj Barbara, e cila pohon se “Të jesh bijë e një gruaje arbëreshe: të jesh pjesë e një kulture dhe ta gjesh veten gjithnjë pjesë të asaj kulture, edhe kur nuk e vë dot re”.
Çfarë do të thotë për mua, që të jem bijë e një nëne arbëreshe?
nga Barbara Gabriella Renzi
Nuk dua ta nis me përkufizime ose me lista fjalësh, mbiemra të tillë që të përkufizojnë fëmijërinë time ose karakterin e sime mëje. Po ju tregoj virtualisht muret e shtëpisë sime. Jo të asaj të tanishmes, meqë para pak kohësh kam lëvizur në Berlin dhe jam ende e rrethuar nga një rrëmujë kutish. Por në të gjitha shtëpitë ku kam jetuar më parë, gjithnjë kam pasur një pjatë druri, të varur në një cep: një send që ma ka sjellë nëna. Paraqet një shqiponjë me dy krerë. Po të shkojmë në kuzhinë, kam në frigorifer një magnet, me kokën e Skënderbeut. Dhe kur kalojmë në dhomën e gjumit dhe hapim një kuti druri, gjejmë aty ca gjëra të çmuara, një palë vathë prej argjendi, të punuara me filigranë. Gjejeni se nga vijnë?
Kur i kërkuan tim biri të shkruante një hartim për një personazh historik të rëndësishëm, gjejeni kë zgjodhi? Aq shumë patën ndikuar tek ai rrëfimet e gjyshes, sa edhe zgjodhi të shkruante për Skënderbeun.
Barbara Gabriella Renzi duke festuar 30-vjetorin.
Pasi jetova shumë vjet në Mbretërinë e Bashkuar, u transferova në Gjermani. Im bir, në shkollë, nuk gjeti ambient dhe aq të qetë – asgjë alarmante, gjëra që ndodhin. Por ai e gjeti rrugëdaljen kështu: u lidh menjëherë me dy fëmijë shqiptarë, Arbër dhe Marko, që ia bënë ditët më të lehta, madje edhe zbavitëse. Në Këln pata rastin të njihem me një zonjë italiane shumë të këndshme, me të cilën u afruam shpejt. Jo ngaqë kemi shumë interesa të përbashkëta, por ngaqë më tërhoqi shumë, për një arsye që në fillim nuk e kuptoja. Pas ca kohësh që takoheshim dhe rrinim bashkë, zbulova që ishte arbëreshe! Përfytyroni si mbeta gojëhapur. Gjithnjë kisha kujtuar se ishte kalabreze, por pastaj, rastësisht, e dëgjova të bisedonte me një të familjes së vet… dhe e zbulova se ishte arbëreshe. Ja çfarë do të thotë, të jesh bijë e një gruaje arbëreshe: të jesh pjesë e një kulture dhe ta gjesh veten gjithnjë pjesë të asaj kulture, edhe kur nuk e vë dot re.
Nëna ime e mësoi italishten kur shkoi të banonte në Romë: gjuha e saj është ai dialekt i lashtë i shqipes, që flitet në Portkanun. Është krenare për kulturën e saj, dhe për trashëgiminë e saj. Të jesh bijë e një gruaje arbëreshe, do të thotë ta bashkëndash gjithë këtë.
Plisi është kapelja autoktone që i ka përcjellë shqiptarët që nga kohët pellazgo-ilire e gjerë në ditët tona.
Plisi, apo siç njihet në popull edhe me emra të tjerë: qeleshe, kësulë, qylah, qylaf, është quajtur kështu varësisht prej regjioneve shqiptare. Së bashku me gjuhën dhe traditat tona, plisi është simbol i identitetit kombëtar shqiptar të cilin shqiptarët e kanë ruajtur me xhelozi e krenari këtë simbol.
Se plisi e dëshmon më së miri prejardhjen tonë na e tregon historian Muhamet Rugova.
“Sipas dokumenteve, arkivave që edhe sot ruhen në muze të ndryshme të botës plisi është përdorur ndoshta 2 mijë vjet p.e.s. Edhe Zeusi që ishte zot i Olimpit, na paraqitet në fotografi dhe skulptura me plis në kokë. Edhe Akili na paraqitet me plis në kokë. Edhe Hehtori, Odiseu apo edhe Afërdita na paraqiten me plis në kokë… Plisi për ne shqiptarët ka rëndësi të veçantë pasi paraqet identiteti tonë kombëtarë dhe autoktoninë tonë në këto troje ku jetojmë”, deklaron Muhamet Rugova.
Ai thotë se përdorimi i Plisit ka qenë i domosdoshme për të gjithë meshkujt duke filluar nga mosha e hershme e djalërisë madje ata që nuk e përdornin plisin u quanin njerëz pa vlerë.
“Plisi përpara ka qenë një rekuizitë e domosdoshme për çdo mashkull presh moshës rinore deri në shkuarjen nga kjo jetë. Njeriu kur ka dalë pa plis në kokë ka qenë i turpëruar…Njeriu për të pasur dinjitet është dashur të ketë plisin në kokë”, tregon më tej Muhamet Rugova.
Plisi e mori emrin kështu nga se krijohet prej leshit të deleve të bardha, në forma të ndryshme që bëjnë pjesë në veshjen tradicionale shqiptare.
“Karakteristike ka qenë që në Rrafshin e Dukagjinit dhe Shqipërinë veriore janë përdorur plis të rrumbullakët. Nga Dibra dhe Tirana nga lartë kanë qenë të rrafshuar. Ndërsa në Shqipërinë e jugut kanë qenë pak më të zgjatur dhe me një maje lartë që edhe sot i mbajnë në ansamble. Kryesisht kanë qenë nga leshi I dhenve”, vazhdon më tej historian.
Plisi I Shqiptarëve të veriut ka formën e rrumbullakët, pa ndonjë shtesë tjetër, një të tillë po e bënë edhe Afrim Lata, qeleshepunues mbi 45 vite të trashëguar nga i ati.
“Këtë profesion e ushtroj mbi 45 vite. E kemi trashëgim nga babai bashkë me vëllezërit, por tashmë jemi shpërndarë dhe unë kam mbetur i vetëm në këtë zeje”, thotë Afrim Lata.
Ai thotë se përkundër faktit që ka mbetur i vetëm do ta punojë këtë zanat deri në vdekje edhe pse procedura e punimit të një plisi është e gjatë.
“Është i vështirë si zanat pasi i ka 16 operacione. Duhet të punohet në mënyrë zinxhirore nga dy, tre apo katër persona. Ta punosh vetëm është shumë vështirë por unë po mundohem ta mbajë me mundësitë e mia derisa të jem gjallë”, rrëfen Afrim Lata.
Plisi përveç përdorimit praktik: mbrojtja nga të ftohtit, shiut e diellit të fortë, plisi simbolizon, shpreh krenarinë kombëtare, qëndresën, mosnënshtrimin ndaj pushtuesve të shumtë, pastërtinë morale, ndershmërinë e popullit tonë.
Plisi është nga ato simbole që e identifikon shqiptarin në një turmë njerëzish që nga largësia, ende pa pasur mundësi që ta këmbesh një fjalë me të. / KultPlus.com
Më 2 shkurt 1990 me Anton Çettën në ballë në Kosovë nisi aksioni atdhetar e humanitar i faljes së gjaqeve, që mori përmasa të gjera, duke u përhapur anembanë vendit, efektet e të cilit ndihen edhe sot.
Viti 1990 njihet si viti i bashkimit dhe i pajtimit të popullit shqiptar.
Ndërsa sot KultPlus ju sjell fjalimin që Anton Çetta e mbajti për faljen e gjaqeve. / KultPlus.com
Legjenda e muzikës, Tony Bennett dhe ylli i muzikës pop, Lady Gaga, janë duke e realizuar një album së bashku.
Bennett po punon në këtë projekt pas diagnostikimit me sëmundjen e Alzheimer.
Këngëtari 94-vjeçar së fundmi e bëri të ditur se është duke luftuar me këtë sëmundje progresive, pasi e kishte mbajtur të fshehtë për katër vjet, dhe tani u konfirmuar lajmi se gjatë kësaj beteje private me Alzheimerin, Bennett e ka incizuar albumin e radhës së bashku me mikeshën e tij të afërt, Lady Gaga.
Ky projekt i ri muzikor vjen pas albumit të vitit 2014, “Cheek to Cheek”, dhe është incizuar ndërmjet viteve 2018 dhe 2020.
Lajmi rreth muzikës së re të dyshes së famshme, u publikua përmes një profili të Tony Bennettit të shkruar nga revista “AARP”, e cila raportoi se albumi ishte vonuar për shkak të orarit të ngjeshur të Gagas si dhe pandemisë së koronavirusit, por më në fund ai do të lansohet për publikun mbarëbotëror në pranverë të këtij viti.
Në një intervistë të fundit, djali i këngëtarit ikonik, Danny Bennett, deklaroi se një prej arsyeve pse familja e tij kishte vendosur ta bëjë publike diagnozën e Tony Bennettit me Alzheimer, ishte ngase e dinin se ai nuk do të ishte në gjendje ta promovojë albumin e ri, me tu lansuar në treg./ KultPlus.com
Antigona, në këtë intervistë për Elion Kollçakun ndan me ne një rrëfim sa emocional, aq dhe të bukur për më të shtrenjtën e saj, nënën, Melihate Ajetin, mirëpo jo vetëm në dimensionin nënë-bijë. Kësaj radhe dhe në atë dimension që kishte Meli, atë më të lartin, artisten e popullit.
Intervistoi: Elion Kollçaku
E dashur znj.Antigona, fillimisht shpresoj që këto ditë të vështira t’ju gjejnë mirë me shëndet! Sapo botuat monografinë për artisten e madhe shqiptare, Melihate Ajeti, që ishte dhe nëna juaj. Pse pikërisht në këtë moment dhe sa e vështirë ishte për ju ta shkruanit këtë monografi?
Antigona Qena-Kaçaniku: S’pari, faleminderit për këtë ftesë, për intervistë në këtë “Dritare”, që më përkujton kohën e studimeve në Akademinë e Arteve, në Prishtinë, ku studioja pikturën te profesori Salihamixhiçi, dhe shpesh pikturoja femrën në dritare, vajzën duke pritur të dashurin, gruan duke pritur burrin dhe nënën duke pritur djalin, ngase këto mërgime, nuk na u ndalën kurrë, e jetën e mërgimtarit e njoh mirë, si dhe ndjenjën e rëndë të mallit. Këtë plagë të mallëngjimit kishte edhe nëna ime për shumë vite, qëkur na përjashtuan nga puna, nga Televizioni i Prishtinës, ishim të detyruar të punonim e jetonim në Norvegji, unë me burrin e djemtë tanë, kurse Meli nuk donte ta lëshonte Kosovën dhe mbeti gjithë kohën në Prishtinë, sado që pas çlirimit vinim shpesh për vizita, nuk isha aty, pranë saj, në çastin kur lëshoi këtë botë, ta ledhatoj, t’ia mbaj dorën e t’i them fjalë të ëmbla, kjo ma lëndon dhembshëm ndërgjegjen time. Në vitin 2011 bëra një dokumentar për Melin, në kuadër të emisioneve, “Pa skenar” që i realizoja në RTK, e ku prezantoja krijuesit e dikurshëm, që ishin të harruar nga koha e aspak të njohur nga gjenerata e re. Pra, si në atë dokumentar ashtu edhe në këtë monografi, për primadonën e teatrit kosovar, Melihate Ajetin, ia vura vetes një detyrë që kërkonte përkushtimin tim maksimal, për ta kryer një punë jo të lehtë, për ta shtrirë e klasifikuar lëndën e madhe arkivore, që ma kishte lënë nëna amanet. Është monografi për një aktore, në mesin e të parave, të cilat në një kohë, jo edhe aq falënderuese për të qenë aktore, morën guximin për ta jetësuar ëndrrën, përkundër paragjykimeve arritën të fitojnë respektin për aktrimin e artin skenik. Meli ia dhuroi gjithë jetën skenës e publikut, dhe publiku u lidh me të, nëpërmjet pasurisë shpirtërore, që përçonin plejada e femrave tragjike, të përvuajtura, krenare, besnike, madhështore, duke i luajtur ato u bë simbol i secilës prej tyre.
Në një monografi për një person të dashur, është gjithmonë dhe risku se mund të mbash anë. Por nën optikën time si lexues, hasa emocion, por në një rrëfim që mëton të ishte i paanshëm, për aq sa është e mundur për një person aq të rëndësishëm. Si dhe sa mund të jetë një fëmijë neutral për nënën, që në këtë rast ishte dhe artiste e madhe e popullit?
Antigona Qena-Kaçaniku: Melihate Ajeti, ishte aktore, e cila që nga mosha 16-vjeçare ia dhuroi gjithë qenien e saj aktrimit dhe luajti mbi 180 role, kryesisht të parat, në petkun e secilës protagoniste shkriu veten skajshmërish, foli, vuajti dhe derdhi lot të vërtetë, puna e saj u vlerësua u lavdërua dhe mori çmime, në vend e jashtë vendit: Dija, Zonja me kamelie, Erveheja, Hajrija, Plaka Nicë, Antigona, Dezdemona, Ana Karenjina, Lady Magbeth. Janë vetëm disa nga rolet bravuroze, për të cilat mori kritika të jashtëzakonshme dhe të gjitha këto janë në libër, por ajo nuk ishte e vetme, ishte pjesë e një ansambli të shkëlqyeshëm, që bashkërisht krijonin shfaqje të mrekullueshme dhe si të tillë, i takojnë historikut të krijimtarisë artistike të këtij vendi e këtij populli. Kam shpresë se lexuesi do ta shohë punën e një gazetareje, e jo të vajzës së saj. Jam përpjekur të jem sa më objektive dhe që para lexuesit t‘i shtroj vetëm faktet e historinë reale të krijimtarisë së saj. Pra aty janë shkrimet e vështrimet, nga kritikët më eminentë të asaj kohe, janë intervistat e shumta, është e radhitur krijimtaria e saj ndër vite, krijimtaria e përbashkët me Muharremin, rolet në shfaqjet, filmat e serialet, dramat televizive, dëshmitë për sukseset e shpërblimet, janë kujtimet e disa kolegëve, regjisorëve, shkrimtarëve, pastaj fotografitë private e të shfaqjeve si dhe vetëm disa, nga kujtimet e mia, nga jeta e përbashkët me prindërit e mi, të zgjuara me kujdes e butësisht ato të bukurat, ngase shumë afër flenë ato të hidhurat. Kjo monografi s’është vetëm plotësim i një amaneti, që ma la nëna, por një detyrë, obligim dhe nder, që të kujtoj punën e krijimtarinë mbresëlënëse të asaj gjenerate të artë aktorësh e krijuesish.
Ju jeni bijë e dy artistëve të mëdhenj, Melihate Ajeti dhe Muharrem Qena. Në monografi, ju i keni kushtuar një pjesë dhe babait tuaj.
Antigona Qena-Kaçaniku: Fillimi i krijimtarisë së të dy prindërve të mi, është i gërshetuar me punën e jetën e përbashkët dhe s’mund t’i ndash edhe po deshe. Meli erdhi në teatër në Vitin 1951, nga një fëmijëri e lënduar nga fati i asaj kohe, erdhi nga jetimorja e Pejës, ku edhe e zbuluan talentin e saj, “gjatuesit” e aktorëve të rinj, për teatrin e sapoformuar krahinor, tash kombëtar, në mesin e tyre edhe Muharremi, i cili u bë mësuesi dhe udhërrëfyesi i profesionit, si dhe bashkëshorti i saj. Së bashku me Muharremin, si dy të rinj, të talentuar, të pasionuar pas lojës, aktrimit, teatrit e artit në përgjithësi, do të krijojnë veprat më të bukura në skenën e Teatrit të Prishtinës. Së bashku do ta formojnë e plotësojnë njëri-tjetrin për 16 vjet, si në artin e skenës, ashtu edhe në dallgët e jetës. Por natyrisht, ata kurrsesi nuk janë të ndarë nga i gjithë ansambli, që punonin e krijonin me dashuri e disiplinë të jashtëzakonshme ndaj punës, artit dhe vendit, me prezantime bravuroze lartësuan kulturën shqiptare, fituan çmime nëpër festivale, ku nuk e njihnin Kosovën, e lere më gjuhën shqipe, e aq më pak trupën brilante të teatrit të Prishtinës, me shfaqjet e suksesshme, që nga” Zullumqari” ,’Besa’, “Sikur te isha djalë”, “ Bashkëshortët”, “ Zonja me kamelie” e deri tek “Erveheja”, vendosën artin skenik në piedestalin më të lartë, gjithnjë duke tentuar që të dëshmohen, në atë Jugosllavinë e asaj kohe, se janë të barabartë me të tjerët, në mos edhe më të mirë, u bënë ambasador të denjë të kulturës sonë jashtë vendit. Prandaj dhe nuk guxojnë të harrohen, është turp të harrohen aktorët e krijuesit e asaj gjenerate, që vepruan me dinjitet për të krijuar vlera e luftuar paragjykimet.
Meqë jeni fëmijë i dy artistëve të mëdhenj, sa ka ndikuar kjo në rrugëtimin tuaj artistik?
Antigona Qena-Kaçaniku: Të jesh vajzë e aktorëve të çmuar, të obligon që të jesh gjithnjë shembullore, në shkollë, në shoqëri, e jetën e përditshme, posaçërisht në punë. Vetë jeta me ta, deri në moshën e ndjeshme të adoleshencës sime, kur më janë ndarë prindërit, ka bërë nga unë një adhuruese të artit në përgjithësi, librat kanë qenë pasuria e tyre më e madhe dhe e kam pas të natyrshme t’i lexoj të gjitha, qysh nga mosha krejtësisht e vogël, bile edhe ato libra, që nuk ishin për moshën time, si veprat e Shekspirit, Molierit, apo Dostojevskit, nga Alberto Moravias e deri tek Agata Kristi, dhe natyrisht librat e shkrimtarëve shqiptarë. Kam kaluar shumë kohë në teatër, me aktorët, në prova e shfaqje, duke u bërë admiruese e gjithë asaj bote magjike, por nga të dy prindërit jam këshilluar që të mos bëhem aktore dhe kështu studiova pikturën, e u bëra gazetare, aty këtu shpreha ndjenjat me vargun e shkruar e këngën e kënduar. Më duhet të them se, sado që e kanë pasur të vështirë, krijuesit e asaj gjenerate, që të frymojnë lirshëm në krijimtarinë e tyre, arritën që të lënë në trashëgimi vepra aq të bukura, kjo na nderon e dëshmon për vlerat që i kishim dhe se megjithatë, ishte kohë kur arti është çmuar, shijuar e shpërblyer, çka nuk shoh sot një vlerësim të tillë dhe çka e lëndon rrjedhën krijuese të krijimtarisë artistike në përgjithësi në vendin tonë. Nëse thuhet se ’’Arti është fashë shëruese e shpirtit’’, më shumë se në cilëndo kohë tjetër, kemi nevojë për vlera të mirëfillta.
Keni përshkruar Melin si një grua me dinjitet, e ndjeshme, por jashtëzakonisht krenare, që mbyllej në vete, shoqërohej me librat e fletoret e saj.
Antigona Qena-Kaçaniku: E bukur, krenare e dinjitoze, gjithnjë në dyluftim me paragjykimet e rrethit, e ndjeshme deri në dhembje dhe po, librin e kishte mik të sinqertë edhe kur mësonte tekstet e gjata, pushonte duke lexuar ndonjë libër, kurse përjetimet e ndjenjat e përditshme, në vazhdimësi i shkruante në fletore, e që m’i la, mbi 160 fletore, me besim e porosi, se vetëm unë, duhet të vendos, kur, si dhe çka të bëjë me to. Me siguri Elion, gjatë rrugëtimit tënd në prezantimin e librave, krijuesve e adhuruesve të librit, e vëren se sot lexuesit e librave po bëhen specie të rralla dhe natyrisht mund të fajësojmë kohën e internetit e stilin e shpejtuar të jetës, por jo, në botë lexohet libri ende me të madhe, nga të gjitha gjeneratat. Kam dëshirë e shpresë, që kjo rini e jona, aq e talentuar, por edhe aq e helmuar nga rrjedha e ngjarjeve politike te ne, të gjejë prosperitetin e lumturinë e merituar, këtë donte edhe Meli, këtë ajo edhe e thotë në intervistën e fundit që ia dha revistës “Teuta’’ më 2004-tën: “Shpresoj se do të vijnë ditë më të mira, më të begatshme dhe me nivel të lartë në çdo lëmë, për të gjithë njerëzimin. Shpresoj se edhe unë do ta përjetoj këtë prosperitet të popullit tim, këtë gëzim, bashkë me nipat e mi.”
Keni ndonjë peng, që ngeli i pabotuar në monografi? Apo ndonjë peng për Melin?
Antigona Qena-Kaçaniku: Kam shumë material të papërfshirë në këtë monografi, por nuk më mbeti peng, ngase doli ashtu siç e paramendova, ashtu çfarë ishte edhe Meli, e bukur, e sinqertë, e drejtpërdrejtë, dhe jam shumë falënderuese për përkrahjen e botimin, shtëpisë botuese “Koha” , e sidomos drejtoreshës e redaktores së kësaj monografie, Flaka Surroit. Me kohën, ndërgjegjja bëhet më e rënduar, nga gjërat që ke mund t’i bësh e nuk i bëre. Në tetorin e vitit të shkuar, Meli do t’i kishte mbushur 85 vjet dhe kjo monografi është dhuratë nga e bija për nënën.
Po për fund, cili do të ishte një mesazh për lexuesin që merr në dorë monografinë e Melit?
Antigona Qena-Kaçaniku: Ja pra, monografia, si dokument i një krijimtarie jetësore po i dhurohet ardhmërisë, kurse në këtë kohë të pandemisë, kur po fitojnë vlerë e kuptim, si kapitujt më të çmuar të jetës, mu çastet e gjërat aq të vogla, ju propozoj që ta freskoni të sotmen, duke u përvjedhur në të kaluarën, ashtu si çdo popull në rruzullin tokësor, le të mburremi me veprat e krijueseve tanë, pa të cilët, kishte mbetur aq i varfër ky gjerdan i krijimtarisë sonë artistike. /dritare.net/ KultPlus.com
Ajo e di se sa e vështirë është të gjendesh në një shtet të huaj, por mbi të gjitha, e di se sa krenari është të arrish sukses në një vend ku nuk flitet gjuha jote.
Alberta Sinani është lindur në Opojë të Kosovës. Kur ishte vetëm një vjeçe, familja e saj migroi në Austri për një jetë më të mirë. Ajo u rrit në shtetin gjermanofolës, pa harruar asnjëherë prejardhjen e saj, për të cilën është shumë krenare.
Ajo ka përfunduar studimet Bachelor për Shkenca Politike në Universitetin e Vjenës, për të vazhduar më tutje në studimet Master, në një drejtim krejtësisht të ndryshëm, atë të Social Design në Universitetin e Arteve të Aplikuara në Vjenë.
Puna në Ministrinë e Drejtësisë
Alberta ishte ende duke ndjekur studimet në Master, kur iu ofrua një pozicion pune në një nga institucionet më të rëndësishme shtetërore. Ajo zuri vend si Pressereferentin (zyrtare për media) në Ministrinë e Drejtësisë, në stafin e ministres me prejardhje boshnjake, Alma Zadiç. Në fillim nuk ishte paraparë që ajo të qëndronte gjatë në ministri. Por, duke parë aftësitë e Albertës për të menaxhuar punën dhe paraqitjen e Ministrisë së Drejtësisë në rrjetet sociale, si dhe duke parë efektin që kanë rrjetet sociale në pasqyrimin e aktiviteteve politike, asaj i është kërkuar që të qëndrojë në stafin e ministres Zadiç.
Përveç menaxhimit të rrjeteve sociale, Alberta merret edhe me pjesën e komunikimit me media. Kjo e bën edhe më të ngjeshur agjendën e saj.
Të arrish sukses në një vend të huaj
Për të pasur dikë gjithmonë afër vetes, duhet edhe ta njohësh. Dhe, duket që Alberta me ministren Alma, përveç marrëdhënieve profesionale, ndajnë edhe ca situata të ngjashme me njëra-tjetrën.
Ashtu si familja e Albertës, edhe ajo e ministres Zadiç ishte dashur të largohej dikur nga vendlindja. Andaj, siç na thotë Alberta, ajo e di më së miri se si është të jesh larg atdheut. E di se sa e vështirë është të gjendesh mes një shteti të huaj, por mbi të gjitha, e di se sa krenari është të arrish sukses në një vend ku nuk flitet gjuha jote.
Dashuria për Kosovën – malli për Opojën
Alberta ka një lidhje të veçantë me Kosovën, sidomos me Opojën. E pyeta se sa herë në vit shkon atje për vizitë. “Dy herë, tri herë, sa herë të mundem shkoj”, më thotë.
Në fakt, më tregonte se sa e mërzitur ishte për shkak se gjatë verës nuk kishte mundur të shkonte në Kosovë për shkak të situatës aktuale pandemike.
Ajo thotë se i mungojnë familjarët nga atje, sepse sipas saj, prej të gjithëve merr një dashuri dhe një energji pozitive të veçantë. “Vetëm atje, mund ta gjej një rehati shpirtërore, që nuk ta jep një vend ku flitet një gjuhë ndryshe nga e jotja”.
Falë performacës së mirë, i kërkohet të vazhdojë punën
Alberta ishte ende duke ndjekur studimet në Master, kur iu ofrua një pozicion pune në qeveri. Ajo zuri vend si zyrtare për media në Ministrinë e Drejtësisë, në stafin e ministres me prejardhje boshnjake, Alma Zadiç. Në fillim nuk ishte paraparë që ajo të qëndronte gjatë në ministri. Por, duke parë aftësitë e Albertës për të menaxhuar punën, asaj i është kërkuar që të qëndrojë në stafin e ministres Zadiç.
Paralelet në mes të Albertës dhe ministres Zadiç
Ashtu si familja e Albertës, edhe ajo e ministres Zadiç ishte dashur të largohej dikur nga vendlindja. Andaj, siç na thotë Alberta, ajo e di më së miri se si është të jesh larg atdheut. E di se sa e vështirë është të gjendesh mes një shteti të huaj, por mbi të gjitha, e di se sa krenari është të arrish sukses në një vend ku nuk flitet gjuha jote. /albinfo/ KultPlus.com
Faqja prestigjioze MSN, në kategorinë kushtuar të apasionuarve pas udhëtimeve, së fundmi ka përfshirë edhe një tematikë shumë interesante, titulluar: “Reliket e komunizmit nëpër botë”.
Siç kuptohet edhe nga titulli, bëhet fjalë për disa nga veprat që lanë shenjë në histori gjatë sundimit të diktatorëve komunistë.
Mes këtyre relikeve, faqja ka përfshirë edhe bunkerët në Shqipëri, që u ndërtuan masivisht si një mekanizëm mbrojtjeje nga armiku i jashtëm, prej diktatorit Enver Hoxha.
Kështu i përshkruan revista prestigjioze:
“Në Shqipëri, bunkerët prej betoni nga vitet 1960 në 1980, janë një pamje që e has ngado.
Ato u ndërtuan gjatë qeverisë komuniste të Enver Hoxhës, i cili, e pa vendin e tij nën kërcënimin e vendeve fqinje.
Pas rënies së Perdes së Hekurt, bunkerët u lanë të braktisur dhe shumë syresh, janë tani të shkretuar. Disa prej tyre, janë kthyer në muze, strehim për kafshët endacake e madje, në shumë raste edhe vendstrehim për njerëzit.”
Bunkerët vazhdojnë të tërheqin shumë turistë në Shqipëri dhe tashmë, fakti që ato kanë përfituar edhe titullin si “relike”, nga një faqe e famshme ndërkombëtare, i bën këto mbetje nga komunizmi, si objekte të rralla që duhen vizituar, duke ndikuar në këtë mënyrë edhe në turizmin shqiptar, me interesin që ngjall për të huajt Shqipëria ish-komuniste. / Konica.al / KultPlus.com
Vrasja e nxënëses Ylfete Humolli në afërsi të Podujevës më 2 shkurt 1990 si dhe masakrat tjera të ngjashme anembanë Kosovës nga policia jugosllave, shqetësuan opinionin botëror. Asokohe, gazetat kryesore amerikane dhe perëndimore në përgjithësi sillnin lajme trishtuese për vrasje me paramendim që kryheshin sy botës.
Me vrasjen e Ylfete Humollit, pos tjerash u mor edhe gazetari i njohur i “Uashington Post”, Dejivd Bajnder. Për ditë të tëra u soll nëpër Kosovë dhe me këtë rast vizitoi edhe familjen e Ylfetës. Ata që e përcollën atë ditë (ndër ta aktivisti Neshet Nushi), bëjnë të ditur se Bajnder, kur dëgjoi rrëfimin e të Atit (Isait) rreth vrasjes së të bijës si dhe qëndrimin e tij tepër burrëror kur kishte marrë trupin e pajetë të vajzës së qëlluar nga plumbat e policisë serbe në oborrin e shkollës, ishte ligë së tepërmi, saqë ishte mbërthyer në një vajë, që për ta qetësuar disi, i ishte dashtë që Isai, i ati i Ylfetës, t’i ndihmojë ta merrte veten…
“Është hera e parë që më rroku një ligështim i tillë”,i kishte thënë gazetari amerikan Neshet Nushit, kur po kthehej në Prishtinë. “Si të mos ligështohem kur dëgjoja një prind që fliste me aq dhembje krenare për vrasjen e fëmijës?… Si?… Edhe unë jam prind… Më shkoj mendja te Erika ime pesëmbëdhjetë vjeçare…Çfarë do të bëja po qe se do të ma vriste shteti?… M’u bë se ai po më ngushëllonte mua!”
Një pjesë të këtij shqetësimi, pra kur ishte ndjerë si prind karshi fëmijë së vrarë, Bajnderi e paraqiti edhe në shkrimin enkas për këtë vrasje në “Uashington Post” me titullin “Kur viktima të ngushëllon!”
Shkrimet e Bajnderit rreth plumbave të Beogradit drejtuar të rinjve shqiptarë që kërkonin liri dhe barazi, çfarë ishin atëherë kërkesat “Kosova republikë”, që gjetën Ylfetën, pastaj Fadil Tallën dhe shumë e shumë mocanikë të saj anembanë Kosovës, ishin mesazhi i parë i fuqishëm që iu drejtua botës rreth asaj që po ngjiste në Kosovë dhe atyre që po përgatiteshin jo vetëm ndaj shqiptarëve por edhe të tjerëve në hapësirat e ish Jugosllavisë nga klika hegjemoniste e Beogradit , të cilën Bajnderi atëbotë e quante “një rrezik të madh për paqen dhe humanizmin, që duhej parandaluar sa më parë qoftë edhe me një ndërhyrje ndërkombëtare”.
Gjatë vizitës së parë të liderëve politikë nga Kosova dhe aktivistëve të të drejtave të njeriut që iu bë Kongresit Amerikan, Stejt Departamentit dhe institucioneve të tjera të shtetit me ftesën e Këshillit të Kongresit Amerikan për të Drejtat e Njeriut, me ç’rast edhe u dhanë dëshmi tronditëse nga dhuna shtetërore jugosllave ndaj shqiptarëve që po kërkonin liri, barazi dhe demokraci, gazetari Dejvid Bajnder, jo vetëm që mbështeti fushatën e intelektualëve shqiptarë për nxjerrjen e të vërtetës në Kapitoll Hil e gjetiu, por me një seri shkrimesh, të shkruara enkas asokohe të sensibilojë opinionin amerikan rreth atyre që po ngjitnin në Kosovë.
Në këto shkrime, që për moto kishin fjalët e babës së Ylfetës “se e bija ishte vrarë nga shteti jugosllave pse po manifestonte dëshirën për liri dhe barazi “, Ylfete Humolli ishte kthyer në një ikonë viktimizuese ndër më të fuqishmet e kohës, që prekte ndërgjegjen e njerëzimit…
(Shkëputur nga libri publicistik “Fletëza gjermane”, Prishtinë 2008) / KultPlus.com
Në Cineplexx dita e martë shënon Ditën e Kinemasë, e cila është ditë e rezervuar për çmime më të ulëta të biletave, ku çmimet e tyre fillojnë nga 2,80€.
Dita e martë është dita që kinemaja më e madhe në vend, Cineplexx, ka rezervuar për filmdashësit, duke ofruar çmime më të lira të biletave, duke filluar nga 2,80€ për filmat 2D, dhe 3,60€ për filmat 3D. Me zbritje në të dy kinematë, në Prizren dhe Prishtinë, sot mund t’i shikoni 8 filma të ndryshëm, të cilët shfaqen në orare të ndryshme nga ora 15:00 deri në ora 19:00 në kinemë në Prishtinë, ndërsa deri në ora 21:30 në kinemanë në Prizren.
Top 3 filmat të cilët mund t’i shikoni sot me çmime të zbritura në Cineplexx janë:
1) The Little Things
Filmi flet për dy police që gjurmojnë një vrasës serial. Në film luajnë tre aktorë shumë të njohur, dhe fitues të çmimit Oskar, Denzel Washington, Jared Leto, si dhe Rami Male
2) The Marksman
Ylli i njohur Hollywood-ian Liam Nesson rikthehet në ekranet e mëdha me filmin The Marksman, që këtë të enjte arrin në Cineplexx si premierë e javës. Filmi nën regjinë e Robert Lorenz, dhe me aktorë të njohur si Liam Nesson dhe Kathryn Winnick, Theresa Luiz, flet për një një fermer në kufirin e Arizonës i cili bëhet mbrojtësi i një djali të ri meksikan i cili arratiset me dëshpërim nga vrasësit e kartelit që e kanë ndjekur atë në SH.B.A.
3) Wonder Woman 1984
Në vitet 1980 aventura e rradhës e Wonder Woman e gjen atë përballë dy armiqve të rinj: Max Lord dhe Cheetah. Në film, rikthehet në rolin e saj aktorja e njohur Gal Gadot, ndërsa përveç saj, në film luajnë aktorët e famshëm si Kristen Wiig, Robin Wright, Pedro Pascal, ndërsa si regjisore e filmit rikthehet Patty Jenkins, të cilën po e ndjek suksesi që kur filmi i parë i Wonder Woman entuziazmoi fansat.
Përveç këtyre tre filmave, në të dy kinematë po shfaqen edhe komeditë The Stand In, 10 Days Without Mom, ndërsa nga filmat për fëmijë, po shfaqet animacioni Fantastic Return to Oz.
Shqiptari nga Tirana, Marselino Sherifi ka mahnitur jurinë e “The Voice of Greece” me zërin e tij.
Marselino Sherifi është prezantuar në konkursin e talenteve si këngëtarë dhe instrumentist dhe ja ka dalë të jetë pjesë e gjysmë finales, e cila do të jetë të premten më 5 shkurt.
Në prezantimin e parë mahniti jurinë me zërin dhe performancën në fizarmonikë, duke tërhequr vëmendjen e emrave të njohur si Elena Paparizou dhe Sakis Rouvas që ndoqën me vëmendje interpretimin në fizarmonikë dhe zërin melodioz. Marselino Sherifi përzgjodhi trajneren Eleni Zouganeli, e cila nuk e fshehu entuziamin e saj për këngëtarin shqiptar..
“Faleminderit shumë të gjithë për mbështetjen tuaj. Mesazhet e shumta që më keni çuar më kanë prekur vërtet. Falë jush arrita të jem në gjysmë finale. Tani të shohim çdo të ndodh të premten”, shkruan Marselino në rrjetet sociale. / KultPlus.com
Hal Holbrook ka ndërruar jetë në moshën 95 vjeçare.
Aktori legjendar ishte i njohur për rolin e Mark Twain në “Mark Twain Tonight”, rol të cilin ai filloi të interpretojë për herë të parë në 1954. Jo vetëm që ai interpretoi në shfaqje, por ai gjithashtu e shkroi dhe e drejtoi shfaqjen.
Holbrook fitoi çmimin “Tony” për aktorin më të mirë për punën e tij në vitin 1966 dhe më vonë u kthye në Broadëay për të përsëritur rolin e tij në vitin 1977 dhe 2005. Ai u shfaq në shfaqje më shumë se 2,200 herë gjatë viteve.
Në karrierën e tij të filmit dhe televizionit, Holbrook fitoi katër çmime “Emmy” për role të ndryshme dhe ai u nominua për një Oskar në vitin 2008 për punën e tij në filmin “Into the Wild”. Në atë kohë, ai ishte aktori më i vjetër që është nominuar ndonjëherë për një Oskar.
Holbrook u martua tre herë. Ai u martua me aktoren Dixie Carter në vitin 1984 dhe ata mbetën të martuar deri në vdekjen e saj nga kanceri në 2010. / KultPlus.com
Më 2 shkurt 1990 me Anton Çettën në ballë në Kosovë nisi aksioni atdhetar e humanitar i faljes së gjaqeve, që mori përmasa të gjera, duke u përhapur anembanë vendit, efektet e të cilit ndihen edhe sot.
Ky konsiderohet edhe si viti më i organizuar dhe më frytdhënës i kombit shqiptar që hyri në histori si vit i bashkimit e i pajtimit të popullit shqiptar kudo që jetonte, brenda trojeve etnike dhe mërgatë.
Nuk kishte kaluar shumë kohë nga formimi i Lëvizjes Gjithëkombëtare si përgjigje Millosheviqit për vetë emërimin si kral i të gjithë serbëve në Fushë Kosovë, mbylljes së shkollave, helmimit, mbylljen e universitetit, gazetave e mjeteve tjera të informimit, zgjimi i vetëdijes kombëtare ishte i pa evitueshëm.
Kjo lëvizje u emërua si Lidhja Demokratike e Kosovës dhe se Kryetar u zgjodh dr.Ibrahim Rugova. Rugova kishte pranë vetes edhe njerëz të njohur si atdhetar. Askush nuk luftonte për bajraktarizëm por për atdheun, shkruan KosovaPress.
Kjo rini e shëndoshë pa hezitim timonin e pajtimit ua dhuroi Prof. Anton Çettës dhe profesorëve tjerë nga Instituti Albanologjik, intelektualëve kudo që gjendeshin, akademikëve, punëtorëve e fshatarëve, aktivistëve nga mbar trojet tona etnike.
Njerëzit në atë kohë në krye me Prof. Anton Çettën, marshonin para qindra ekipe profesorësh, studentësh, aktivistësh, këngëtarësh e poetësh…pajtonin popullin, pajtonin ata që deri dje ishin armiq, për tu bërë miq e vëllezër. Heronjtë e këtij aksioni kombëtar, padyshim ishin ata që falnin.
Faleshin për hatrin e atdheut. Në këto tubime madhështore që organizoheshin anë e mbanë Kosovës e trojeve tjera etnike, si në Kaçanik e Lug të Drinit, Rrafsh të Dukagjinit e n´Verra të Llukës, në Shalë e në Karadak, në Llap, Drenicë e Gollak, në Has, Rekë, Podrime, Lapushë, Podgur e Rugovë, Rrafsh i Kosovës dhe kudo, e kudo në viset tjera, tregonte se për popullin tonë e atdheun kishte kris ora më e madhe e historisë sonë. Falje të gjaqeve vazhdojmë të kemi edhe tani. / KultPlus.com
Kush po’j folë fjaltë me gojën tem? Ton ditën mendoj për kit sen, tani natën e thom: “Prej kahit jom ardhë dhe ça jom t’u bo?” Idenë s’e kom! Veç e di: Shpirti jem osht prej tjetërkahit. Jom i sigurt, dhe un synoj m’u kthy atje. E pijavnja jem ka nisë në ni kafe tjetër. Kur un t’jem kthy prap n’at vend Oh atëherë, do t’jem tonsisht i pjekun. Ndërkohë Unë jom si ni zog prej ni kontinenti tjetër, ulun n’kit far kafazi. Dita po vjen kur un do t’fluturoj, por kush osht qitash, n’veshtë e mi qi p’e ngon zanin tem? Kush po’j folë fjaltë me gojën tem?
Kush osht ka kqyrë me sytë e mi? Ça o shpirti? S’muj m’u nalë t’u pytë!
T’kisha mujtë me pi bile ni gërrç prej ni xhevapi Kisha me ikë prej kti burgu pijanicash
Un, s’kom ardhë ktu me miratimin tem dhe as s’mujë me lanë ktuhën n’at mnyrë! Kushdo që m’ka pru mu ktu, duhet me m’marrë e me m’kthy n’shpi!
Kjo poezi. Un kurr s’e di ça kom thanë. s’e boj hesapë Kur jom jashtë prej t’thanunës t’saj Besomë që jom shum i qetë dhe rrallë foli n’fun t’funit.
Na e kena ni bure t’madhe me venë por asni gotë. Por na jem rahat. Çdo sabah na ndriqojmë dhe n’mramje na ndriqojmë prap.
Ata thojnë që për neve s’ka shpresë. Me hak e kanë! Por na jem rahat. / KultPlus.com
Filmi i metrazhit të shkurtër ‘Schauerfilm’ me skenar dhe regji të Lorena Sopit, ka fituar çmimin ‘Regjisorja më e mirë femër’ /Best Female Director/ në Cult Movies International Film Festival, i cili ka përfunduar mbrëmë në Londër, kryeqytetin e Mbretërisë së Bashkuar, përcjellë KultPlus.
Filmi njëzetë minutash me elemente të zhanrit fantastik trajton zhdukjet e çuditshme të studentëve në një shkollë të vjetër formë labirinti misterioz, rreth së cilës thuren tregime të çuditshme. ‘Schauerfilm’ që mban titullin e përdorur si parashenjë për ekspresionizmin gjerman të viteve të tridhjeta në kinematografi, është shpallur fitues për regjisoren më të mirë në kategorinë e filmit të shkurtër në edicionin e vitit 2021 në festivalin londinez i cili kishte në garë mbi 120 filma dhe i cili është mbajtur pjesërisht me audiencë e pjesërisht online për shkak të situatës me pandeminë COVID19.
Është ky çmimi i shtatë për këtë film nga 15 festivale ndërkombëtare në të cilat është shfaqur deri më tani.
“Bëhu fytyra ime” është ekspozita e artistes Eliza Hoxha që hapi një kapitull të dhimbjes së grave shqiptare. Kjo ekspozitë e vitit 2019 ishte vendosur në një nga bodrumet e Hotelit “Grand”, ku në kohën e luftës në Kosovë, paramilitarët serb kishin dhunuar shumë gra shqiptare, shkruan KultPlus.
Përmes kësaj ekspozite vinin rrëfime të vendosura në kornizë, e që të jepnin ndjesi dhimbjeje, ku po në ato korniza ishin shkëputë copëza të rrëfimeve që tregonin tmerrin, dhimbjen dhe vuajtjen e këtyre grave.
Pjesë e kësaj ekspozite ka qenë edhe historia e Vasfije Krasniqi Goodman, gruaja e cila themeloi kampanjën ‘Bëhu zëri im’ kundër dhunimit të grave dhe u bë zëri i grave të shumta që nuk guxonin të flisnin për përvojat e tyre traumatike gjatë luftës.
Ekspozita më pas është hapur edhe në Muzeun e Kosovës ku poashtu kishte një jehonë të madhe dhe vizitorë të shumtë.
Rrugëtimi i ekspozitës po vazhdon. Kësaj radhe përmes librit. Artistja Eliza Hoxha ka njoftuar që sot ka dalë nga shtypi libri i ekspozitës “Bëhu fytyra ime”. Ky libër që ju kushtohet viktimave të dhunës seksuale nga lufta në Kosovë, në bashkëpunim me QKRMT shumë shpejt do të ketë edhe promovimin.
Artistja Hoxha është shprehur shumë e lumtur për botimin e librit.
“E lumtur! Libri i ekspozitës sime kushtuar viktimave të dhunës seksuale nga lufta në Kosovë “Bëhu fytyra ime” doli nga shtypi. Së shpejti do të jetë dhe promovimi i tij! Bashkëpunim me QKRMT.” / KultPlus.com
Brazili është një ndër vendet më të prekura nga koronavirusi duke numëruar dhjetra mijëra të vdekur dhe një numër rekord të prekurish çdo ditë.
Gjatë ditëve të fundit vendi është duke u përballur me mungesa serioze të oksigjenit në spitale duke bërë që të ndërrojnë jetë të paktën 11 persona.
Nisur nga situata e krijuar, qytetarët kanë dalë në rrugët e Sao Paolos duke protestuar kundër Presidentit Bolsonari dhe administratës së tij.
Një numër i madh protetsuesish kishin vendosur qese plastike në kokë duke hedhur sloganin “po mbytemi”, ndërsa fotot kanë bërë xhiron e botës brenda pak minutave.
Vetëm brenda 24 orëve të fundit në Brazil humbën jetën 595 persona prej koronavirusit duke e çuar në më shumë se 225 000 numrin total të të vdekurve që prej fillimit të pandemisë. / KultPlus.com
Festivali ‘Kënga Magjike’, i cili tash e sa vite drejtohet nga Ardit Gjebrea, këtë vit do të mbahet në muajin mars, shkruan KultPlus.
Gjebrea ka zbuluar edhe datat dhe disa detaje tjera se kur dhe si do të mbahet edicioni i sivjetëm i këtij festivali.
‘Në 21 mars 2012 fillojmë tek @edielashqiptare dhe në 29 maj përfundojmë finalen’, ka njoftuar Gjebrea përmes një postimi në rrjetin social Instagram.
Por ky vit do të vijë më ndryshe, artistët pjesëmarrës do të shpërblehen me para. Ky solidaritet është bërë për të nxitur artistët që të mbajnë gjallë magjinë e këngës shqipe.
Këtë njoftim e ka dhënë vetë moderatori dhe producenti Ardit Gjebrea në një postim në Insatagram duke zbuluar se artistët pjesëmarrës do të shpërblehen me nga 200 mijë lek ndërkaq fituesi do të marrë 500 mijë lek.
‘Interesimi i artistëve për festivalin magjik na ka prekur. Edhe pse në një situatë pa aktivitete, përsëri dëshira për të investuar për dashurinë e tyre- këngën, është impresionuese. Ndaj, në shenjë mirënjohjeje, produksioni i “Kënga Magjike” ka vendosur që për çmimin e parë të festivalit të japë 500.000 lekë, ndërsa për 19 finalistët e tjerë, nga 200.000 lekë secilit. Është ky një solidaritet me artistët, për të mbajtur në këmbë magjinë e këngës shqipe’, ka shkruar Gjebrea në Instagram. / KultPlus.com
Sukseset e këngëtares shqiptare nuk kanë të ndalur.
‘Levitating’ e Dua Lipës tash e sa kohë vazhdon të mbetet ndër këngët më të dëgjuara të këngëtares, e tash së fundi, vetë këngëtarja e bëri të ditur se kjo këngë ka hyrë në Top 5-shen e këngëve më të dëgjuara në Shtetet e Bashkuara, shkruan KultPlus.
‘Levitating’ ka tre muaj që është lansuar dhe tashmë numëron mbi 100 milion klikime në Youtube.
Ndër të tjera, Lipa ka njoftuar fansat e saj përmes një postimi në rrjete sociale se është në përgatitje të këngës së saj të radhës.
Vlen të ceket se së fundi, Dua ishte në ballinën e prestigjiozes Vouge, për të cilën kishte dhënë edhe një intervistë ku kishte shpalosur edhe të kaluarën e saj dhe të familjes së saj në Kosovë. / KultPlus.com
Kush preferohet në tregun e punës? Nëse dosjet për aplikim në një vend pune janë identike, ai që preferohet është aplikanti me emër zviceran, shkruan gazeta NZZ am Sonntag në një artikull të zgjeruar.
“Përparim Avdili e di nga përvoja personale se çfarë handikapi mund të jetë emri që tingëllon si i huaj, kur kërkon punë. “Në rininë time ekzistonte një shoqëri me dy nivele: nxënësit me pasaportë zvicerane fitonin më lehtë vendin në shkollën profesionale (praktikën) – pavarësisht nga notat e tyre. Kjo ishte normale për ne, askush nuk e quante padrejtësi këtë ecuri”.
Ndërkohë, sot, në moshën 33 vjeçare, Avdili angazhohet për mundësi më të barabarta. Në fillim të vitit ai ka prezantiar një iniciativë jopartiake si këshilltar (parlamentar) bashkiak nga FDP në qytetin e Cyrihut: Në atë nismë kërkohet që administrata e qytetit, e cila punëson 28,000 njerëz, të anonimizojë të gjitha aplikimet
Kjo do të thotë: Dosjet e aplikuesve të mos përmbajnë as foto dhe asnjë informacion tjetër në lidhje me emrin, kombësinë, gjininë ose moshën e aplikuesit. Në vend të kësaj, aty do të renditeshin vetëm kualifikimet dhe përvoja. Në SHBA dhe Kanada, aplikacione të tilla anonime ka vite që janë bërë standarde.
Të huajt “bien poshtë” në fazën e parë, atë të përzgjedhjes
Edhe studimet shkencore kanë treguar se njerëzit me sfond migrimi janë ende në disavantazh kur aplikojnë për punë, shpjegon Avdili synimin e tij.
“Të huajt rrallë kanë shansin të bëjnë prezantimin personal (intervistën) për vendin e synuar të punës. Sepse ata bien poshtë më shpesh në procesin e përzgjedhjes”.
Në shumicën e rasteve, ky disavantazh ndodh në mënyrë të pavetëdijshme, thekson Avdili: “Kur vjen puna tek biseda personale (intervista për punësim), origjina është fare pak e mundur të luajë rol vendimtar”, shton ai.
Avdili e vëren këtë edhe në rastin e tij: “Edhe pse jam plotësisht i integruar këtu, herë pas here dëgjoj vërejtjen me befasi të dikujt se si e flitkam në mënyrë të përsosur gjermanisht zvicerane”, thotë Avdili. Ai ka ardhur me familjen e tij nga Maqedonia në Zvicër si foshnjë dhe tani është drejtues i ekipit në sektorin financiar.
Por, çfarë thotë shkenca rreth diskriminimit ndaj të huajve në tregun e punës?
“Disa studime kanë treguar se të qenët zviceran përmirëson ndjeshëm shanset për të gjetur punë”, shpjegon Michael Siegenthaler nga Qendra për Kërkime Ekonomike (KOF) në ETH Cyrih. Siegenthaler është një nga ekonomistët kryesorë të tregut të punës.
“Arsyeja është që në proceset e aplikimit, rekrutuesit hierarkizohen në mënyrë të vetëdijshme ose të pavetëdijshme sipas origjinës. Kështu, origjina e huaj mund të nënkuptojë që dikush nuk merret në konsideratë pavarësisht se ka kualifikime të njëjta ose madje edhe më të mira “.
Sa i përket shkallës së papunësisë, dallimet në mes të kombësive janë të mëdha dhe ato janë rritur më tej me pandeminë.
Aktualisht, 2.5% e zviceranëve janë të regjistruar si të papunë. Ndër të huajt, shkalla e papunüesisë është 6.4%. Për shtetas të disa shteve të caktuara përqindja është edhe më e lartë: Në rastin e polakëve, për shembull, papunësia është rritur nga 5.0% , sa ishte para pandemisë, në 9.6%.
Fakti që të huajt më shpesh nuk kanë punë nuk ka të bëjë gjithmonë me diskriminimin. Kjo ndodhë gjithashtu eshe për faktin se ata kanë kualifikime më të ulëta.
Disa studime janüe marrë me sqarimin e kësaj dukurie – duke bërë aplikime fiktive. Kjo duket kështu: dosjet identike janë dorëzuar për secilin vend të shpallur pune. Dosjet ndryshonin vetëm për sa i përket kombësisë së kandidatëve. Një ekip nga Universiteti i Neuchâtel-it kohët e fundit ka realizuar një eksperiment të tillë në lidhje me 800 vende të lira pune, në katër profesione.
Me emrat kosovarë, duhen 40% më shumë aplikime për t`u thirrur në intervistë!
Rezultati: Aplikuesit me emër të huaj duhej të bënin mesatarisht 30% më shumë aplikime në mënyrë që të merrnin një ftesë për intervistë. Ndërsa, në rastet kur emri tregonte origjinën kosovare të aplikuesit, duheshin madje edhe 40% më shumë përpjekje.
Megjithatë, ky lloj studimi mundëson vetëm një vlerësim të rasteve individuale të zgjedhura, shpjegon Siegenthaler. Kjo është arsyeja përse ai, së bashku me profesorin e ETH Dominik Hangartner dhe ekonomistin e KOF Daniel Kopp, ka zhvilluar një lloj të ri metode për matjen e diskriminimit. Bëhet fjalë për platformën job-room.ch e cila përmban profilet e 150,000 punëkërkuesve.
Të tre studiuesit tani kanë marrë një pasqyrë të sjelljes reale të mënyrë së kërkimit që praktikojnë specialistët e personelit që përzgjeshinn kandidatët përmes “job-room”. Në këtë mënyrë, ata ishin në gjendje të vlerësonin 450,000 aplikime për punë, në formë të anonimuar.
Në studimin, i cili është botuar javën e kaluar në revistën e njohur të specializuar “Natyra”, ata kanë ardhur në këtë përfundim: Kur profilet e aplikuesve kanë të njëjtin nivel, kandidatët me origjinë të huaj marrin 6.5% më pak kërkesa për intervistë pune.
Ndërkaq nëse personi vjen nga Ballkani, Afrika ose Azia, probabiliteti i një interviste bie deri në 19%.
“Sa më e madhe të jetë distanca kulturore midis një grupi të huaj dhe zviceranëve, aq më të vogla janë shanset në tregun e punës”, thotë Michael Siegenthaler duke përmbledhur rezultatin e studimit.
Diskriminim i të huajve edhe në varësi të orës së ditës kur bëhet shikimi i dosjeve!
Shumica e specialistëve të rekrutimit përpiqen të zgjedhin gjithmonë njerëzit më të aftë dhe të mos drejtohen nga paragjykimet.
“Studimi ynë sugjeron që zgjedhja ndikohet në mënyrë të pavetëdijshme edhe nga modelet ose stereotipet”, shpjegon eksperti i tregut të punës.
Ai madhe sqaron se një tregues në këtë pikë është luhatja e diskriminimit në varüesi nga rutina ditore. “Rreth orës së drekës dhe në mbrëmje, kur rekrutuesit kanë më pak kohë në dispozicion për të analizuar dosjet e kandidatëve, disavantazhi i punëkërkuesve të huaj rritet, përcjell albinfo.ch. Ne e shpjegojmë këtë model me faktin se klishetë e subkoshiencës vijnë në plan të parë sa kohë që bie përqendrimi në punë i rekrutuesve.
Duhet të kontrollohet nëse aplikacionet anonimizuese çojnë në zgjedhje më të mirë të personelit, thotë Siegenthaler. Platformat online të tilla si job-room.ch do të ishin veçanërisht të përshtatshme për ta testuar këtë. “Kjo do të ishte ekonomikisht e dobishme, përcjell albinfo.ch. Kur ka më pak diskriminim, ne mund të përdorim më mirë potencialin ekzistues të fuqisë punëtore”, shprehet ai.
Për një ndërmarrje të vogël, aplikacionet anonime janë më pak të përshtatshme, thotë Përparim Avdili. Por qyteti i Cyrihut, si një punëdhënës i madh publik, duhet të veprojë si një model.
“Në grupin e 30 deri në 39 vjeçarëve në Cyrih, më shumë se gjysma kanë prejardhje të huaj. Nëse i kufizojmë shanset e tyre në tregun e punës, ajo që vuan është shoqëria në tërësi”. /albinfo/ KultPlus.com
Ekspozita “Synime” është çelur në Galerinë Kombëtare të Arteve. Nën kurimin e Adela Demetja-s dhe Erëmirë Krasniqi ekspozita është konceptuar në dy seksione; “Arkivat e trupit”, që shqyrton trupin i cili është përherë në proces dhe “Gramatika e kujtesës”, që shqyrton mënyrat e narrativizimit vizual bazuar në kujtesë personale dhe kolektive.
“Nuk ka qenë shumë e lehtë përgjedhja e këtyre veprave. Ne kemi punuar një vit për këtë ekspozitë. Por, duhet thënë se iniciativa ka ardhur nga institucioni, kjo gjë e bën më të lehtë, se shpesh grave u është dashur që të luftojnë për të ekspozuar punët e tyre, për t’u vendosur në fushën e artit. Kësaj here kemi të bëjmë me një ndërgjegjësim institucional. Kemi marrë punët e koleksioneve të Galerisë së Artit në Prishtinë dhe në Tiranë”, thotë kuratorja Demetja, e cila më tej shton se gratë kanë përdor strategji të ndryshme për të vijuar në fushën e artit, për të qenë të suksesshme.
“Mbi këtë ngrihet edhe koncepti kuratorial, jo vetëm mbi punën që kanë bërë këto artiste për të qenë prezent, por edhe për të qenë të arrira. Këtu në 40 pozicione artistike vihet re një larmishmëri trajtimesh të punës dhe praktikës së tyre artistike. Ne synojmë që mos ta limitizojmë përkufizimin e punëve të artit femërore, por ta shtrijmë më tej. Shpesh artisteve femra u është dashur të punojë në kuzhinë, në ambiente ku gatuhet dhe ku ka fëmijët, por është dalë përtej kësaj hapësire. Në një farë mënyre, këto artiste jo vetëm kanë mbijetuar, por kanë dhënë një kontribut të vyer kombëtar edhe rajonal”, vijon kuratorja Adela Demetja.
Sipas Demetjas, diferenca midis artisteve gra në Tiranë edhe atyre në Prishtinë ekziston, pasi këto të fundit kanë pas lirshmëri në artin e tyre që pra viteve ‘90.
“Ekspozita shkon përtej faktit që janë veç gra, por trajton aspektin e gruas në art, që ka qenë një farë shënjuesi në zhvillimin e tyre. Na ka interesuar të shqyrtojmë disa terrene kritike, që kanë të bëjnë me trupin, kujtesës edhe vizibilitetin e tyre”, shprehet ndër të tjera kuratorja Erëmirë Krasniqi, e cila shton se gratë kanë qenë shumë të vëmendshme në zhvillimet që kanë ndodh në secilën disiplinë në 70 vite.
Veprat e 40 artisteve gra nga Shqipëria, Kosova dhe diaspora rrëfejnë synimet e tyre në 70 vite art, nga përfaqësueset e para Alije Vokshi e Androniqi e Sofia Zengo, Lume Blloshmi, Edit Pula, Alketa Ramaj apo Brigita Antoni.
“‘Metrat e fundit’ është një vepër që e kam bërë në Londër në ’98-n. Është shpërbërë një vepër shumë e madhe. Pasi ky ka qenë edhe koncepti i saj, ajo që ndodh me një vepër pasi del nga salla e ekspozimit. Ndërsa, ekspozita “Synime” më pëlqen shumë. E harroj elementin nëse këtu janë gra apo edhe burra. Shikoj një ekspozitë të plotë, të artisteve gra në vite edhe shikoj një spektër shumë të gjerë, që tregon se sa potencë ka pas gruaja artiste edhe sa pak vizibilitet ka pasur”, shprehet ndër të tjera artistja Edit Pula.
“Më është dukur me vend kjo ekspozitë. Është një lloj bashkimi apo uniteti estetik tek femrat në breza të ndryshme”, thotë Alketa Ramaj.
Ekspozita do të qëndrojë hapur në Galerinë Kombëtare të Arteve deri në datë 1 prill. Më pas do të çelet në Galerinë Kombëtare të Arteve të Kosovës.
Më 2 shkurt 1924 në Dibër lindi një nga artistët më të mëdhenj të skenës shqiptare, Sulejman Pitarka.
Kjo ditë shënon datëlindjen e artistit Sulejman Pitarka, i cili ka luajtur me sukses 50 role në Teatrin Kombëtar të Tiranës dhe 20 të tjerë në fushën e kinematografisë, shkruan KultPlus.
Ai ka hyrë në historinë e dramës shqipe si autor i dramës “Familja e peshkatarit”. Më 1927, ai i lindur në Dibër, kur ishte në moshën trevjeçare së bashku me familjen e tij u vendosën në Durrës, ku edhe e kaloi fëmijërinë e tij.
Disa përvoja skenike, pothuaj rastësore, gjatë shërbimit ushtarak (1945 – 1947) e shtynë të interesohej më shumë për teatrin dhe të përfshihej në lëvizjen amatore të Durrësit. Më 1951, u përzgjodh për t’iu bashkëngjitur trupës, ende në formim, të Teatrit Popullor (sot Kombëtar) në Tiranë, ku u bë menjëherë margaritari i kurorës. Luajti rreth 50 role, duke shkëlqyer njësoj, si në dramë, ashtu edhe në komedi./ KultPlus.com
