Qeveria e Kosovës në mbledhjen e sotme ka miratuar propozimet e Ministres së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, për Kalendarin e Përbashkët Kulturor mes Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë, i cili nënshkruhet nga dy ministret respektive të kulturës.
Po ashtu, Qeveria ka miratuar gjithashtu edhe Marrëveshjen e cila do të nënshkruhet për bashkëprodhime filmike mes Kosovës e Shqipërisë, e cila do të mundësojë bashkëpunimin mes Qendrës Kinematografike të Kosovës me Qendrën Kombëtare të Kinematografisë së Shqipërisë, që do të shërbejë në prodhimin e filmit dhe forcimin e mëtejmë të lidhjeve kulturore dhe etnologjike midis dy vendeve. Me këtë marrëveshje parashihet edhe ndarja e përbashkët e çmimeve për fushën e kinematografisë.
Gjithashtu, është miratuar edhe Memorandumi i bashkëpunimit, i cili do të nënshkruhet mes Kosovës e Shqipërisë për veprimtarinë botuese dhe librit me qëllim të rritjes së shkëmbimit kulturor në këtë fushë, të qarkullimit të librit dhe të bashkëpunimit të Bibliotekave Kombëtare të të dyja vendeve.
Edhe në fushën e sportit, Qeveria, miratoi propozimin e ministres Dumoshi për memorandumin Ligën Unike në Basketboll e cila do të jetë një mbështetje institucionale për themelimin e një lige të përbashkët në basketboll
Ministrja Dumoshi, me rastin e miratimit të propozimeve të MKRS-së nga ana e Qeverisë tha se janë vendime të cilat do të ndikojnë në rritjen e bashkëpunimit konkret të Kosovës dhe Shqipërisë në fushën e kulturës.
“Me vendimet të cilat ka miratuar Qeveria në mbledhjen e sotme, Kosovës dhe Shqipërisë i hapet rruga për shkëmbimin e përvojave në fushat e kinematografisë, të librit dhe aktiviteteve tjera kulturore që institucionet tek ne dhe në Shqipëri i planifikojnë për t’i zhvilluar me qëllim të kultivimit të vlerave të mirëfillta kombëtare dhe me këtë rast dua ta falënderojë Qeverinë Hoti për miratimin e këtyre nismave”, u shpreh ministrja Dumoshi. / KultPlus.com
Romeo dhe Xhulieta, vepra më e mirënjohur e Uilliam Shekpisrit, e shkruar diku midis viteve 1591-1595, është një nga historitë më të mëdha të dashurisë të shkruara ndonjëherë. Ajo është luajtur shumë herë në teatrot e gjithë botës, dhe pasur edhe shumë përshtatje kinematografike.
Por është interesante të zbulohet se “Romeo dhe Xhulieta”, nuk ishte në fakt një histori e trilluar nga shkrimtari britanik, por përkundrazi një variant i një historie të treguar shumë herë që nga vitet 1400 e në vazhdim. Historia e “Romeo dhe Xhulietës”, eksistonte të paktën një shekull para se Shekspiri ta shkruante atë si vepër.
Një përmbledhje e veprës së famshme të Shekspirit
Fabula e veprës është pak a shumë kjo:“Një hasmëri e vjetër midis dy familjeve të fuqishme, degradon në një gjakderdhje. Një grup personash të maskuar nga familja Montag rrezikojnë një konflikt të mëtejshëm, duke u futur fshehurazi në një festë të familjes rivale të Kapuletëve.
Një i ri i dashuruar, Romeo Montag, bie menjëherë në dashuri me Xhulieta Kapuletin, e cila do të martohej me burrin që i kishte zgjedhur babai i saj, Paridin. Me ndihmën e shërbyeses së Xhuljetës, gratë e rregullojnë që çifti të martohet që të nesërmen, por përpjekja e Romeos për të ndaluar një sherr në rrugë mes 2 familjeve, çon në vdekjen e kushëririt të Xhulietës, Tibaltit, akt për të cilin Romeo dëbohet nga qyteti.
Në një përpjekje të dëshpëruar për t’u ribashkuar me Romeon, Xhulieta ndjek këshillat e një prifti, duke trilluar vdekjen e saj. Por mesazhi nuk arrin deri tek Romeo, dhe duke besuar se Xhulieta kishte vdekur vërtet, ai vret veten mbi varrin e saj. Xhuljeta zgjohet, dhe kur sheh kufomën e Romeos përkrah saj vret edhe ajo veten.
Pas kësaj tragjedie të dyfishtë, familjet pranojnë që t’i japin fund konfliktit mes tyre. Është një histori tërheqëse dhe tragjike. Por Shekspiri nuk e përdori i pari këtë histori për dramën e vet. Në fakt, ajo bazohet në disa histori më të vjetra, dhe disa prej tyre kanë elementë shumë të ngjashëm.
Versione të hershme të tragjedisë “Romeo dhe Xhulieta”
Historia e parë mbi këtë ngjarje, është shkruar nga shkrimtari italian Masukio Salernitano (1410-1475). E botuar një vit pas vdekjes së tij, kapitulli i 33-të i librit të Salernitanos ”Il Novellino”, tregon historinë e Mariotos dhe Xhanozës, një çift të dashuruarish që vijnë nga familjet feudale Maganeli dhe Saraçeni.
Në këtë rrëfim, lidhja e tyre e dashurisë vendoset në Siena dhe jo në Verona, dhe besohet se ka ndodhur në kohën kur ka jetuar vetë Salernitano. Ashtu si në versionin e Shekspirit, Marioto dhe Xhanoza bien në dashuri me njëri-tjetrin, dhe martohen fshehurazi me ndihmën e një prifti të quajtur Agustin.
Pas kohë më vonë, Marioto debaton ashpër një qytetar tjetër pjesë e fisnikërisë së qytetit – në këtë rast, kushëririn e të dashurës së tij – dhe e vret këtë të fundit, një akt që solli arratinë e tij për të shmangur dënimin me vdekje.
Xhanoza e shqetësuar, ngushëllohet vetëm nga fakti që Marioto ka familjen në Aleksandri të Egjiptit, dhe ndërton atje një shtëpi të bukur për veten e tij. Gjithsesi, babai i saj – pa pasur asnjë dijeni mbi martesën e të bijës – vendos se është koha që ajo martohet, dhe kjo gjë e vendosi vajzën në një pozitë të tmerrshme.
Me ndihmën e priftit që e kishte martuar me Marioton, Xhanoza pi një ilaç gjumi për t’u dukur sikur kishte vdekur, dhe në këtë mënyrë ajo mund të largohej fshehurazi nga Siena për t’u ribashkuar me burrin e saj në Aleksandri. Plani shkoi shumë keq, dhe letra e saj drejtuar Mariotos ku shpjegonte dhe planin e arratisë nuk mbërrin kurrë në destinacion, ndërsa lajmi mbi “vdekjen” e saj po.
Kështu ndërsa ajo niset drejt Aleksandrisë, Marioto rikthehet i pikëlluar në Siena, duke rrezikuar jetën e tij për të parë për herë të fundit trupin e pajetë të së dashurës së tij. Por ai arrestohet dhe ekzekutohet me vdekje për krimin e tij të mëparshëm, dhe kjo vetëm 3 ditë para se në qytet të kthehej vetë Xhanoza.
Shumë e dëshpëruar nga ajo që merr vesh, Xhanoza vendos të vetëvritet, për t’u bashkuar më te dashurin e saj në parajsë. Ashtu si rrëfimi i Shekspirit për Romeon që e gjeti Xhulietën duke fjetur, por që ai besonte se kishte vdekur, edhe historia e hershme e Salernitanos, përmban një skenë në të cilën Mariotos e gjen Xhanozën në gjumë të thellë, duke besuar se ajo ka vdekur.
Siç mund të shihet, ka shumë elementë të ngjashëm midis historisë së Shekspirit dhe saj të Salernitanos. Çështja e familjeve në konflikt, dashuria e ndaluar, ilaçi i gjumit, dhe mungesa e komunikimit, çojnë në një fund tragjik për të dy të dashuruarit.
E shkruar vetëm 100 vjet më pas, Shekspiri mund ta ketë gjetur diku veprën e Salernitanos, ose një nga shumë variantet e tjera që ishin shkruar, përpara se kjo histori e veçantë të arrinte në tryezën e Bardit anglez. Luixhi da Porta shkroi në vitet 1530 një përmbledhje të ngjashme, duke rrëfyer historinë e Romeo Montekit dhe Xhulieta Kapeletit, dhe zhvendosur ngjarjen nga Siena në Verona, ngjashëm me Shekspirin.
Sërish çifti martohet në fshehtësi me ndihmën e një prifti, vetëm për t’u ndarë nga vrasja aksidentale që Romeo i bëri kushëririt të Xhulietës, dhe vdekjeve të tyre pasuese: Romeo nga ilaçi i gjumit i Xhulietës, dhe Xhulieta duke e mbajtur frymën e saj, në mënyrë që të mund të vdiste bashkë me të dashurin e saj.
Frymëzimet më të mëdha të Shekspirit për “Romeo dhe Xhulietën”
Pas da Portës erdhi Mateo Bandelo (1480-1562), një murg dhe një shkrimtar që i çoi edhe më tej tregimet e da Portës dhe Salernitanos. Ai ishte shkrimtari italian, që vlerësohet se ka ndikuar më drejtpërsëdrejti tek Shekspiri. Kjo pasi Bandelo prezanton shumë nga temat specifike, që e bëjnë aq të njohur sot dramën e Shekspirit.
Versioni i Bandelos, edhe pse në shumë mënyra i krahasueshëm me tekstin e Salernitanos, siguroi mbiemrat e mirënjohur Montag dhe Kapulet për 2 personazhet kryesore. Ai shtoi edhe elementin e ballos ku takohen për heerë të parë Romeo dhe Xhulieta, dhe gjithashtu edhe momentin në të cilin Xhulieta vret veten me thikën e të dashurit të saj, në mënyrë që ajo të bashkohet me Romeon në jetën e përtejme.
Historia e Bandelos, besohet se është ndjekur nga afër nga shkrimtari francez Pier Buasto, versioni i të cilit u përkthye më pas në anglisht në vitin 1562nga Arthur Bruk, si një poemë me titull ”Historia tragjike e Romoes dhe Xhulietës”. Ky përkthim në anglisht, ishte teksti
që lexoi edhe Shekspiri.
A bazohet “Romeo dhe Xhulieta” në një histori të vërtetë?
Shumë studiues shekspirianë, të mirë-informuar mirë mbi këto vepra të mëparshme letrare, kanë mbledhur prova që Bardi anglez mund të jetë frymëzuar për personazhet e Romeos dhe Xhulietës nga jeta e tij, shkruan bota.al. Një financues i Shekspirit, Henri Rajëtsli, Ërli i Tretë i Sauthemptonit, mendohet se ka frymëzuar Romeon e Shekspirit, për më tepër që njerka e tij e kishte origjinën nga Viskonti Montag.
Henry Rajëtsli kishte ndërkohë një marrëdhënie të fshehtë me Elizabet Vernon. Dhe kur lajmet mbi martesën e tyre arritën në veshin e Mbretëreshës britanike Elizabet I, ajo i burgosi që të dy pasi bashkimi i tyre përbënte një kërcënim politik për mbretërimin e saj.
Në dallim nga Romeo dhe Xhulieta e vërtetë – në çdo histori – Ërl dhe Vernon ishin më vonë në gjendje të jetonin “lumtur përgjithmonë” jashtë mureve të burgut, megjithatë ky bashkim politik i padëshirueshëm vlerësohet shumë se ka ndikuar edhe në shkrimet e Bardit.
Vepra që e shndërroi rrënjësisht letërsinë romantike
Megjithë versionet e shumta të historisë së “Romeo dhe Xhulieta”, që i paraprinë asaj të Uilliam Shekspirit, nuk mund të mohohet se ishte vepra e këtij të fundit, ajo që e shndërroi lidhjen e tyre të dashurisë në një nga historisë më të mëdha të dashurisë të njohura ndonjëherë.
Bardi mund të ketë huazuar shumë gjëra nga Salernitano, Bandelo dhe Bruk, por ishte ai që preku fort audiencën që e ndoqi në skenë dramën e tij. Dashuria dhe vetëvrasja e Romeo Montag dhe Xhulieta Kapuletit, e kanë bërë këtë histori pasionante të pavdekshme, duke mbetur ende sot një nga frymëzimet më të mëdha të letërsinë romantike moderne. / KultPlus.com
Çështja e diskutuar në lidhje me emërimin e liqenit të Ujmanit si “Liqeni Trump”, sipas kryeministrit Avdullah Hoti ka një përgjigje.
Ai para gazetarëve ka thënë se si në Shtëpinë e Bardhë ashtu edhe në takimet në Kosovës nga ambasadori Richard Grenell, iu është kërkuar që në shenjë respekti për kontributin dhe angazhimin e tij në zgjidhje e situatës në mes të Kosovës dhe Serbisë, ky liqen të marrë emrin e presidentit amerikan, raporton IndeksOnline.
“Emri i liqeni ka qenë kërkesë edhe në Shtëpinë e Bardhë edhe në takimet që kemi pasur këtu, që në shenjë respekti për angazhimin e drejtpërdrejtë të presidentin amerikan, që të emërohet si liqeni Trump. Kaq”, tha Hoti. / KultPlus.com
Gazeta serbe “Informs”: e njohur si përkrahëse e Qeverisë në faqen e parë këtë të hënë ia ka kushtuar një shkrimi me doza të forta nacionalizmi.
“Informs”, shkuan se presidenti Vuçiq është duke e risjellë Perandorinë e Dushanit. Kjo sipas kësaj gazete, do të fusë në panik boshnjakët edhe kroatët.
Ky shkrim vjen një ditë pasi ministri serb i Mbrojtjes foli me doza të forta për atë se çfarë duhet të jetë Serbia.
Ndërkohë gazeta tjetër serbe proqeveritare “Telegraf” thotë se shqiptarët duhet t’i kapë paniku, shkruan Topchannel.
“Serbia do të përpijë Kosovën dhe Shqipërinë!”.
Pra, me këto dy shkrime të çmendura mediat pro Qeverisë në Beograd injektojnë edhe njëherë gjuhën e fortë nacionaliste dhe mbushur me urrejtje për fqinjët. /KultPlus.com
Më 17 të qershorit që shkoi, një grup shqiptarësh nga Kolonija e Istambullit kanë vizituar varrin e Naim Frashërit, që gjendet në Merdiven Köj. Me këtë rast Branko Merxhani ka dërguar përshkrimin e trishtuar që po e botojmë këtu.
Sikur të mirni tatëpjetën e të zbrisni poshtë nga çdo nonjëra’ prej të shtatë kodrave të Istambulit, duke shkuar nga rrugët e gushta e të brengosura që, posi krahë të përqafosurë me njëri tjatrin, janë me zikzake, gjënden në Qopry bashë. Atje merni pozë në kuvertën e hapët dhe me tëndë të një vapori të bukur dhe elegant, i cili, si një trup prej hekuri të gjërë, është shtrirë në gjirin e kaltërtë t’ujrave të qeta të Bosforit. Po të bini me not për disa minuta mbi dallgat e voçkëla me shkumë që lindin nga përpjekjet e repta të erërave të lindjes e të perëndimit nëpër gryka dhe që ju mbushin shpirtin me ajër të pastër poezije, dilni në Hajdar pasha, në këtë breg të parë të tokave të larkta t’Azisë, që del përpara dhe ju shëkon si e humbur me sytë mahmurë posa të çelurë pas gjumit të natës së gjatë të një vëndi të vjetër përrallor. Brëndësirën tuaj e kanë pushtuar vilanit’ e kuqe dhe shtypëse të zjarrit të një mallëngjimi të çuditshëm. N’anë të një rruge betoni pakëz të gjatë, hypni në një tren që është duke pritur me nervozitet mbi çenberet e hekurtë të folesë së ngushtë të tij. Pas një çerek ore, herë duke shkelur barra të zymta, herë duke çarë rrugët e fshatrave të ngrehura me dërrasa, herë duke prekur në toka bojë rëre që janë posi tyle të holla të mëndafshta, ngriheni në këmbë përpara stasjonit Gjoz Tepe. Këtu është një koridor nënëtokëse. Merni rugën. Një rugë krejt e drejtë dhe e stolisur në të dy anët me drunj akaciash. Pastaj një copë Xhade me pluhur që ju del befas përpara e që s’dihet ku e ka kryen dhe mbarimin. Dielli zemër-hapët i orientit fillon, posi një hekur i kuq, t’ju djegë majën e kresë. Nga një anë e pa-njohur dhe pa vijzë të rugës, hyni në arrat që janë në të djathtë. Nëpër mes të kulluzmave prej gjëmbash të rrepta këmbët t’uaja ju hapin rugë. Pak më tutje nga ky vënd i shkretë, ja rrapi shekullor të cilit u dëgjohen prej së largu fëshfërimet. Këtu gjeni një copë gur të thyer për të mbështetur mbi ‘të trupin t’uaj të kapitur që ka etje tani për freskësi hieje dhe i lani buzët t’uaja me ujin e ftohtë që pikon nga kroi i vjetër, i cili mbulon rënjët me brinj t’ajturë të drurit plak. / Konica.al
Pranë këtij rapi, gërmadhat e një teqeje të madhe bektashinjsh, e cila nëpërmes mureve të gremisurë të saj mezi ruan kujtimet e zbetë të pamjes impozante që ka pasur dikur. Ku janë baballarët me mjekër të dëndur, të cilët në sarajet me kube t’arta të prrallës së jetës flisnin në gjumë shekuj me radhë rrëfenjat e dëfrimeve e të volupteteve? Kur grushti heroik i kryengritjes u-ngrit n’ajr për t’i futur në shtretet e ëndërave të thella të së shkuarës përrallat narkotike t’udhëtimeve të shpirtit, kur ay grusht u ngrit n’ajr për t’i futur në shtretet e ëndërave të thella të së shkuarës përrallat narkotike t’udhëtimeve të shpirtit, kur ay grusht u-ngrit n’agimin e orës së rilindjes, natën e asaj dite ata duallën nga vëra e ngusht e derës së atij pallati mysterioz dhe u zhdukën n’errësirat e përhershme të botës së largët të disfavorit, si nga ndonjë qahja Perëndije të shkëputurë nga anët e froneve të gremisurë. Tani në shkretirën e trishtuar të gërmadhave të teqes së madhe ka mbetur vetëm një plakë shtrigë. Në qoftë se ndonjë që shkon andej rastësisht dhe ka humbur rrugën, drejtohet nga gërmadhat, hapet për gjysëm vetëm njëra fletë e derës së rrëzuar dhe prapa kësaj flete të mbështetur në togje gurësh dëgjohet zëri i mbytur i asaj shtrige të kapitur me dhëmbë të rënë. As-gjë më tepër…
Filloni të përparoni duke ndjekur gjyrmat e mureve të teqes. Ngjiteni në një të përpjet të vogël me gropa të mbushura me uj të qelbur shiu. Në të djathtën t’uaj një varr që flê nënë degat e rudhura e të pa-kujdesura të selvive e të repeve. Pak më tej nga ruga e ngushtë që shkon nëpër mes ferrash, duken, të shpërndara një këtu e një atje, mbi një kodër, disa shtëpi fshati. Këtu, po të zbresni nga një shkallë e gjërë prej gurësh që kanë luajtur nga vëndi, hyni në një muze të shdukur vdekjeje të mbuluar me bar dhe plot varre me mbishkrime e me taxhe. Edhe ky vënd është një kodër e vogël. Fërfëllimet e ashpëra t’erëravet edhe këtu ju këndojnë freskësi nëpër mes të degave, të përkulura e të zgjatura gjer në tokë të selvive e të repeve të mëdha.
Katër a pesë kalamaqër emigrantësh lozin më tutje mbi barin që i ka thëthitur në gji gurët e varrëve. Këta, sikur patën një sulm të pa-pandehur, i hapin syt krejt mbi ju dhe ju shëkojnë, të habitur dhe të heshtur. U është zënë zëri këtyre rugacëve që, pak më parë, bërtitnin si të marrë brënda në lirin’ e sigurtë të varresës! U marrin prapa dhe ju ndjekin me këmbët e tyre të holla që dridhen msheftazi nga frika nga tmerri. Këndoni mbishkrimet e fërtikura dhe të meta të gurëve të varrëve që janë shtruar copa copa në shesh. Përkuleni atje këtu mbi grumbuj tokash të fryra që u përgjAzin varreve të haruarë e të lënë. Kërkoni. As-një gjurmë, as-një shënjë. Atje tutje, në rëzë të sypërfaqes ku bashkohen ca repe, një varr të mermertë. Ky është varri i Abdul-it. Ka dhe një gur të stolisur me një mbishkrim turçe me mjaft hollësira. Njëri prej gurëve të varrit ka ikur nga vëndi dhe nga njëra anë’ e tij po bijen copa dheu të djegur e të nxirë nga thatësira. Kur i aviteni këtij varri ndjeni në brëndësirën t’uaj një dhëmbje, pse këtu është dhe një varr tjatër. Dhe sikur zëri i ngjyrur i një gruaje plakë, lajmëtare e vdekjes, ju bërtet nëpër mes të drujve të varresës ku kini hyrë:
-Djelma! Varri që kërkoni është pranë atij varri dhe tamam nënë këmbët t’uaja!
Oh! Tokat që kini përpara, që shkelim me këmbë ne, janë varre, ja kështu të pa-dukurë, pa-gjurmë, pa gurë, pa mbishkrim. Në njërin nga këta vënde flenë kockat e Naimit që brezi ynë e njeh si poet kombëtar. Ky njeri i math që është krijonjësi i parë i shqiptarismës s’onë të re, është bërë flija e mos-mirnjohësisë më të madhe të Shqipërisë së krijuar. Në këto balta të shkreta të një vëndi të huaj, ç’punë ka akoma Naimi? Këtu s’ka asnjeri që ja di varrin e tij. Për veç një gruaje plakë, e aratisura e teqes… /Konica.al / KultPlus.com
Videokamerat për të vëzhguar shtëpinë do të shndërrohen tashmë në dron.
Quhet ”Ring Always Home Cam” dhe kompania ”Amazon” e ka zbuluar atë së bashku me altoparlantët e rinj inteligjentë ”Echo” dhe pajisjet e fundit ”Fire TV”.
Sistemi i mbikëqyrjes i videove në shtëpi përbëhet nga një dron që fluturon automatikisht në zonat e paracaktuara të shtëpisë, në mënyrë që të ofrojë pamje të shumta me një kamera të vetme dhe më pas kthehet në bazë dhe rimbushet.
Pajisja, e cila u desh dy vjet për t’u zhvilluar, regjistron vetëm kur është në fluturim dhe lëviz në zonat e paracaktuara nga përdoruesit të shtëpisë.
Do të kushtojë rreth 250 dollarë.
”Amazon” më pas prezantoi altoparlantët e rinj, ”Echo” dhe ”Echo Dot”, gjithashtu në versionin e madhësisë së një ore dore/ANSA /KultPlus.com
Anna Maria Magnani ishte një aktore italiane e skenës dhe filmit. E vlerësuar gjerësisht si një nga aktoret më të mëdha të kinemasë italiane dhe asaj botërore, ajo ishte e njohur për aktrimin e saj shpërthyes dhe portretizimet e personazheve në jetën reale.
KultPlus më poshtë ju sjell një nga thëniet e saj të famshme.
“Ndihem mirë kur rri vetëm në shtëpinë time për ditë të tëra: nuk mërzitem kurrë, kur jam vetëm.
Edhe kur s’jam vetëm fizikisht, jam shpirtërisht.
E kam të lehtë të jem vetëm edhe në mes të turmës.
Fundja, shpirtërisht, kam qenë gjithë jetën vetëm.”/ KultPlus.com
Pa dyshim që është e vështirë të zgjedhësh midis publikimeve të reja dhe të preferuarave të vjetra që na vijnë në transmetim.
Këtu do të gjeni një listë të dobishme për filmat më të mirë të muajit shtator që mund t’i shihni deri në fund të këtij muaji, por pse jo, edhe për të gjithë sezonin e vjeshtës.
1. Not Another Teen Movie
Një film i frymëzuar drejtpërdrejt nga vala e komedive për adoleshentë të viteve ‘90. Do t’ju bëjë të qeshni pafund.
2. Wildlife
Nëse doni të jeni më emocional, mund të shihni Ëildlife. Është një dramë familjare thellësisht emocionale dhe është po ashtu një nga filmat më të mirë të viteve të fundit.
3. Magic Mike
Një udhëtim i egër, seksi, nëpër botën e zhveshjes së mashkullit.
4. I’m thinking of ending things
Një gërmim surreal, ekzistencial i psikologjisë njerëzore.
5. Midnight Special
Një thriller rreth një historie të përzemërt babë e bir.
6. Alive
Gati apo jo, sezoni drithërues është afër! Një film me izolim dhe zombie – ku ka zgjedhje më të mirë sesa kjo për këtë Halloween?
7. Enola Holmes
Një nga filmat më të mirë dhe origjinal të Netflix deri më tani. Bazuar në serinë e librave me të njëjtin emër nga Nancy Springer./ KultPlus.com
Arkitekti me origjinë shqiptare Atdhe Belegu është personazhi i përzgjedhur në kopertinën e gazetës mujore “Arkitektnytt”. 28 vjeçari i lindur në Norvegji, me prejardhje nga Peja po i ngjit suksesshëm shkallët e karrierës. Gazeta e njohur norvegjeze i kushton plot 7 faqe arkitektit shqiptar Atdhe Belegu ku shkruhen detaje për prejardhjen e tij, suksesin, studimet e suksesshme dhe çmimet e fituara në fushën e arkitekturës.
Ndonëse vetëm 28 vjeç Atdhe Belegu është arkitekti më i vlerësuar me çmime në Norvegji. Në 2017 ai mori çmimin më të lartë nga shkolla e arkitekturës në Bergen për punimin e tij të magjistraturës. Me vonë ai fitoi çmimin e “Statsbygg” për arkitekturë të shkëlqyeshme (2017), çmimin Aspelin Ramm (2018), Europan Norway (2019) dhe çmimin DOGA (2020). Në 2019 Estate Media e përfshiu Atdhe Belegun në listën e “10 të rinjve në ngritje’’.
Në intervistën e dhënë për “Arkitektnytt” ai flet për punën e tij, për sfidat e mëdha të proceseve aktuale të zhvillimit urban në Norvegji dhe se si një vend ku mund të ketë zhvillim të suksesshëm dhe të qëndrueshem përmes një zhvillimi të kontekstualizuar, e cila po ashtu karakterizon punën e Atdheut. 28-vjeçari me prejardhje nga Peja, i lindur në Norvegji, ka kryer studimet master në shkollën e arkitekturës në Bergen të Norvegjisë me projektin “03 Assembly Palace”, me të cilin edhe kishte garuar për çmimin “Aspel Ramm”, duke u shpallur fitues.
Menjëherë pas studimeve, Belegu filloi punën si arkitekt në studion arkitekturore “Mad”, në Norvegji, duke nisur kështu një karrierë të suksesshme që deri më sot është vlerësuar mjaft.`/ diasporashqiptare/ KultPlus.com
Arkitekti italian Stefano Boeri ka nisur një fushatë globale për të promovuar pylltarinë urbane.
Boeri ka shprehur dëshirën për të parë më shumë pyje dhe pemë në qytete, me qëllim uljen e ndotjes dhe ndaljen e ndryshimit të klimës.
Fushata fton të gjithë ata që kanë ndikim në këtë çështje, përfshirë arkitektët, studiuesit, zhvilluesit e pasurive të patundshme dhe OJQ-të të marrin në konsideratë avantazhet e shumta të peizazheve më të gjelbra të qytetit.
Aktualisht, qytetet zënë më shumë se 70 për qind të emetimeve globale të CO2. Tashmë është provuar se prania e më shumë pyjeve mund të përmirësojë cilësinë e jetës në këto zona.
Pylltaria urbane gjithashtu siguron një ekosistem, pastron ajrin dhe ndihmon në luftën kundër rritjes së temperaturave.
Qasja në hapësira të gjelbra mund të zvogëlojë rrezikun e sëmundjeve të caktuara si dhe mund të ketë një ndikim pozitiv në jetëgjatësi.
Arkitekti është i njohur për dizajnet e tij pyjore urbane, duke përfshirë Kullat e Pyjeve Vertikale në Milano, Itali dhe Liuzhou City Forest në Kinë./ KultPlus.com
Mulla Zekë Bërdyna u lind rreth vitit 1918 në fshatin Novosellë të Pejës. Prej vitit 1941 e deri në vitin 1944 ka qenë në frontin e Rozhajës dhe Novi Pazarit, duke iu kundërvënë çetave çetnike me çetat vullnetare. Në njërën prej këtyre betejave, në vitin 1943, në masakrën e Bihorit, plagoset rëndë. Në vitin 1948 burgoset dhe dërgohet në Nish për katër vite dhe në Goli Otok në vitet 1952-1960 nën akuzën si prostalinian. Mulla Zeka, pasi doli nga burgu, përveç si imam i fshatit Novosell, u aktivizua sidomos në pajtimin e gjaqeve dhe konflikteve mes njerëzve. Vdiq më 12 janar 1987.
Mulla Zekë Bërdyna i cili njihet edhe si një nga atdhetarët që kishte kuftuar për të mbrojtur kufijtë e Kosovës e të Shqipërisë Etnike kishte thënë që ai do të sakrifikonte Dinin para Drinit.
Më poshtë gjeni fjalinë e tij të plotë:
“Vëllezër shëtitëm krejt Anadollin, por Kosovën kërkund nuk gjetëm. E jap Dinin, por nuk e jap Drinin”./ KultPlus.com
Pogradeci për disa ditë ishte shndërruar një fole e karikaturistëve të shumë ndërkombëtarë, të cilët morën pjesë në Bienalen “Ditët e humorit Niko Nikolla“, ku këtë edicion e kishte dedikuar për karikaturën. Me drejtoreshë ekzekutive Flora Nikolla dhe Andis Gjoni, drejtor organizativ, kjo Bienale ka bërë që pos të ndajë çmime për karikaturistë të njohur, në të njëjtën kohë ka vënë Pogradecin në hartën e botës, pasi që, përgjatë këtyre ditëve, kanë shkruar shumë medie të huaja për këtë Bienale, që synon të jetë i përvitshëm.
KultPlus: Si ishte iniciativa për themelimin e një festivali ndërkombëtar te karikaturës?
Flora Nikolla: Albanian Excellence në bashkëpunim dhe me mbështetjen e Bashkisë Pogradec, kanë organizuar “Ditët e humorit Niko Nikolla“, një aktivitet që synon të jetë i përvitshëm dhe që kërkon të evokojë dhe të nderojë një nga emrat e njohur të qytetit të Pogradecit, por njëherazi edhe ta kthejë këtë qytet klimaterik dhe me resurse të rralla natyrore, në një vend të njohur të artit dhe të kulturës, mbarëshqiptare dhe botërore , përmes organizimit të aktiviteteve të tilla me një rëndësi të madhe kulturore por edhe me një impakt shumë të fortë kulture.
Në këtë kuptim “Ditët e Humorit Niko Nikolla”, prezantuan për gjatë tri ditëve në qytetin e Pogradecit, me prezencën e personaliteteve të artit dhe të kulturës, një axhende të mirë menduar kushtuar satirës dhe humorit në një plan të gjërë, duke shërbyer si një shtysë e domosdoshme në zhvillimin humorit dhe satirës, në letërsi dhe në artet pamore në plan ballkanik por dhe më gjere.
Në këtë kuptim , kjo Bienale, institucionalizoi organizimin një herë në dy vjet, të Bienales ndërkombëtare të karikaturës Ballkanike dhe një herë në dy vjet konkursin e letërsisë humoristike . Pogradeci, vit pas viti të kthehet në një qytet të humorit dhe të satirës, në një qendër të këtij zhanri kaq të rëndësishëm dhe që vitet e fundit ka patur atrofizime dhe jo një zhvillim të njëtrajtshëm .
Ballafaqimi i vlerave kombëtare, mbarë shqiptare dhe botërore, një herë me karikaturën dhe një herë me letërsinë humoristike (Roman, skecë, komedi) , solli gjatë këtyre ditëve, një zhvillim më harmonik të satirës dhe të humorit në tërësi.
KultPlus: Të flasim më shumë për Niko Nikollën, që lexuesi të ketë të qartë se kujt i dedikohet kjo ngjarje e madhe kulturore?
Flora Nikolla: Publicisti, humoristi dhe shkrimtari i njohur Niko Nikolla, njihet në Shqipëri si njeriu i cili arriti të drejtojë për 25 vjet revistën “Hosteni”. Si kryeredaktor i saj, revista e parë opozitare në vend, Niko Nikolla e lidhi jetën e tij me gazetarinë sa dhe me humorin përgjatë 45 viteve.
Shkrimtari Teodor Keko e quante babain e gazetarisë shqiptare, titull të cilin ai me modestinë e tij nuk e pranoi asnjëherë. “Gazetarët duhet të jenë me zemër të madhe, me mendje të ftohtë dhe me duar të pastra”, citonte gjithnjë Nikolla, i cili lindi më 20 maj 1931 në qytetin e Pogradecit.
Punoi për shumë vite si gazetar pranë gazetës “Zëri i Popullit” dhe më pas si kryeredaktor i Revistës “Hosteni”, deri në vitin 1991 kur doli në pension. Me qindra e qindra janë fejtonet, artikujt dhe reportazhet që mbajnë firmën e Niko Nikollës, në të gjithë shtypin shqiptar.
Dikush e ka quajtuar optimisti i përjetshëm dhe si i tillë pas viteve ’90, Niko Nikolla botoi libra në fushën e publicistikës, humorit, por edhe prozës. Përmenden këtu “Shënime të një gazetari”, “Pushtimi i Amerikës”, “Një angleze në rrugën e Dibrës”, “Furtuna e janarit”, “Lamtumirë Vlorë”, “Njeriu pa emër”, “Zhyl Verni në katror”, “Mjaltë dhe Gjak”, “Kronika nga Fronti i Dytë”, “Vdekja e varrmihësit”, “Një lumë midis dy shenjtorëve”, “Dallëndyshet e dimrit”, “Koloneli me një sy”, “Homos Balcanicus”.
Gjithashtu ai botoi një kolanë prej shtatë titujsh mbi temën e Ballkanit, ku përmes humorit sa dhe dramës arriti të shpreh ç’është Ballkani, ç’janë ballkanasit dhe si do të ecë Ballkani. “Ta kthejmë Ballkanin nga një fuçi baruti në një fuçi humori” është një nga shprehjet e humoristit, i cili në vitin 1991 botoi në këtë lëmë dhe revistën Ballkan, ku shkruan penat më të njohura të gadishullit tonë.
Gjatë aktivitetit të tij letrar-publicistik, Niko Nikolla është nderuar disa herë me çmime në konkurse të ndryshme letrare si dhe me pesë çmime të para në fushën e gazetarisë dhe të letërsisë si çmimi “Çajupi” në vitin 1989. Mes vlerësimeve që ka marrë veprimtaria e gjerë publicistike dhe letrare e Niko Nikollës është dhe Urdhëri “Naim Frashëri” i klasit të parë (1978). Në vitin 2003 për “kontributin në fushën letraro-artistike, kontributin si gazetar, por edhe si veprimtar për qytetin e tij të lindjes”, Këshilli Bashkiak i Pogradecit unanimisht i dha Niko Nikollës titullin “Qytetar nderi”. Po ashtu Niko Nikolla.është nderuar nga Presidenti i Republikës, me titullin e lartë, “Mjeshtër i Madh”. Niko Nikolla thoshte “gazetaria është një furrë e madhe që djeg çdo gjë dhe që në fund të mbetet vetëm pasioni…”
KultPlus: : Në këtë aktivitet morën pjesë, karikaturistë te shumtë shqiptarë, si e priten këtë iniciativë, gjithnjë në raport të krijimit të urave në mes karikaturistëve jashtë dhe brenda Shqipërisë?
Flora Nikolla: Gjatë “Ditët e humorit Niko Nikolla 18-20 shtator 2020 “, pati një axhendë të ngjeshur me pjesëmarrjen e personaliteteve të lata të humorit shqiptar por edhe të shumë karikaturistëve të njohur që do të vijnë nga bota.
Axhenda u përqendrua në dy pika kryesore : Në pjesën akademike në tryezën e rrumbullakët kushtuar humorit dhe karikaturës titulluar “ Karikatura trend apo tendencë në rritje”, më pas në çeljen e dy ekspozitave, një me karikaturat e përzgjedhura nga 600 karikatura të sjella ne adresë të Bienales , nga 50 vende të planetit si dhe ne ekspozitën e karikaturistit Agim Sulaj me karikatura të realizuara 30 vite më parë në faqet e revsitës Humoristike “Hosteni “.
Pra ishin të paktën 150 karikatura të cilat në një mbrëmje të rrallë, pushtuan sheshin e trëndafilave buzë liqenit të Ohrit me pjesëmarrjen e personaliteteve të larta vendore por edhe të pushtetit qendror siç ishte zoti Eduard Shalsi, deputet i Pogradecit, ministër shtetit për mbrojtjen e Sipërmarrjes , nën kujdesin e të cilit u zhvillua ky aktivitet, i cili zyrtarisht e fut Shqipërinë në hartën zyrtare të karikaturës botërore.
Por po ashtu për tu përmendur janë dhe aktivitetet që u zhvilluan gjatë këtyre ditëve buzë liqenit , karikatura të lira për qytetarët ku artistët e ardhur në Pogradec, realizuan karikatura me qytetarët në ambiente të hapura.
Bienalja ndërkombëtare e karikaturës Niko Nikolla, u titullua “Buzëqeshje ballkanike”. Në këtë kuptim ajo pati një karakter të gjerë hapësinor dhe preku shumë nacionalitete njëherazi përmes mesazheve enciklopedike që përcjell.
Por qershia mbi tortë ishte mbrëmja Gala e ndarjes së çmimeve e organizuar në ambientet e hapura të Hotel 1 Maji, ku në një mjedis fantastik të krijuar mbi bazë të protokolleve të qeverise shqiptare, kjo Gala, beri të njohur 12 çmime ndërkombëtarë në karikaturë. Me çmim të parë u nderua Angel Boligan ( Meksikë) me çmim të dytë Pol Leurs (Luksemburg) dhe me çmim të trete Arben Meksi (Shqipëri).
Po kështu me çmime speciale u nderuan karikaturat e ardhura nga: Argjentina, Mali I Zi, Kosova , Bullgaria, Polonia, Indonezia, Kina.
KultPlus: Cila ishte harta e pjesëmarrësve në këtë Bienale të karikaturës dhe tematika e prezantuar?
Flora Nikolla: Të paktën 600 punime nga 50 vende të botës u dërguan në adresën e Bienales ballkanike të karikaturës Niko Nikolla, “Buzëqeshje ballkanike”, që u organizua pas vendimit të shtyrjes për shkak të situatës së krijuar nga Covid 19, më 18- 20 shtator 2020, në Pogradec në qytetin e lindjes së humoristit të njohur .
Harta gjeografike, e këtij eventi i cili zhvillohet nga Albanian Excellence në bashkëpunim me Bashkinë e qytetit të Pogradecit, në kuadër të Ditëve të humorit Niko Nikolla, një aktivitet që mendohet të jetë i përvitshëm në vijim të politikës së Bashkisë për të nderuar qytetarët e tij, përfshinë të paktën 50 vende të planetit si, Shqipëria, Kosovë, Maqedoni, Serbi, Bullgari, Mali i Zi, Greqi, Turqi, Rumani, Itali, Austri , Poloni, për të vijuar në Indi, Iran, Kinë, Indonezi, Rusi, Siri, Argjentinë etj.
Tematika e karikaturave të prezantuara ishte e shumëllojtë duke nisur nga probleme të mprehta të gadishullit ballkanik, por edhe problemeve te ndryshme te para në planin global.
Në Shqipëri , në këtë shekull , kjo është iniciativa e parë që merret në këtë drejtim me një emër të njohur në fushën e satirës dhe të humorit siç është Niko Nikolla, i cili diti të hedh bazat e karikaturës në gjysmën e shekullit të XX në Shqipëri përmes revistës Hosteni të cilën e drejtoi për 25 vite .
Kjo revistë u kthye në një shkollë karikature në Shqipëri, në këtë revistë u krijuan një grup karikaturistësh të cilët sot janë të njohur në të gjithë rruzullin si Agim Sulaj, Ilir Pojani , Sabaudin Xhaferri, Kosta Raka e shumë të tjerë. Kurse këtë vit që shënuam një sukses të madh me këtë edicion, poashtu kishim një juri tejet profesionale, ku në krye të kësaj jurie kishim karikaturistin e njohur Agim Sulaj./ KultPlus.com
“Një ditë kemi me u dhanë fund të gjitha këtyre”, kështu përfundon poezia “Jeta” e poetit Jusuf Gërvalla, e njëmend jetës së tij i erdhi fundi, por jo edhe kujtimit të krijimtarisë së tij. Ai e sakrifikoi edhe artistin brenda vetes për hir të çlirimit kombëtar nga pushteti jugosllav.
Elizabeta Bajrami, Medina Pasoma, Vlerë Mehmeti*
Gati 75 vjet më parë, më 1 tetor 1945, në fshatin Dubovik të Deçanit, lindi një djalë me emrin Jusuf nga familja Gërvalla, i cili më vonë do të bëhej një veprimtar i çështjes kombëtare, shkrimtar, poet e këngëtar.
Ishte fëmiu i dytë i familjes, ndërkaq vëllezërit e tij ishin Hyseni, Bardhoshi dhe Avdyli. Pas mbarimit të shkollës fillore me sukses të shkëlqyeshëm, vie koha për të vazhduar në shkollë të mesme, mirëpo kushtet materiale familja e tij nuk i kishte stabile. Në krah i del daja nga Peja, i cili vendos që ta marrë përsipër shkollimin e tij, ashtu edhe siç e tregon nëna Ajshe bisedën me vëllanë e saj.
“Tha: djali duhet me u shkollu. I thashë: bac, çka me ba se s’po është mundësia, ish mjerim”, tha ajo.
“Gjithqysh duhet me shkollu djalin. A mundesh ti me ba dert me Hysenin, Hyseni edhe ai ish i ri, po me ba dert me Hysenin e me ma lanë djalin (Jusufin) këtu, me e shti në shkollë këtu”, e kujtonte bisedën ajo sa ishte ende në jetë.
Nëna Ajshe u bind që Jusufi të qëndronte me dajën e tij, kështu ai e ndoqi shkollën e mesme në Pejë, për të vazhduar pastaj në Prishtinë, në Fakultetin Filozofik, në Degën e Albanologjisë. Përgjatë kësaj kohe ai e filloi punën si pëshpëritës në Teatrin Krahinor, i cili sot njihet si Teatri Kombëtar i Kosovës.
Nëna Ajshe theksonte se jo materializmi, por diçka tjetër cilësohej si pasuri për të.
“Na pasunin ma të madhe e kem pas, vonë e kom marr vesh moj nanë se po merren djemt e mi me veprimtari, po ata me gojë të vet gjithmonë janë mbulu, gjithmonë janë mbulu, jo pse nuk kanë pas besë në nanën, po kanë pas qef sa ma sekret’’, thotë nëna e Jusuf e Bardhosh Gërvallës.
Dikur ai vendos që shoqes së fëmijërisë dhe vajzës me të cilën këmbente letra t’ia jepte mbiemrin e tij. Me Suzanën, me të cilën njiheshin familjarisht, u martuan më 27 shkurt 1967, atëherë kur ajo i kishte 18 vjet, ndërkaq Jusufi 21.
Suzana dhe Jusuf Gërvalla në ditën e martesës së tyre. (Marrë nga grupi “Albanian Vintage Photography, people, cities, culture and history”)
Një vit pas martesës, lindi djali i madh i tyre, Premtoni, më 1968. Ndërkohë familja Gërvalla shpërngulet në Shkup, ku Jusufi vazhdon punën në gazetën ”Flaka e Vëllazërimit”, si përkthyes nga maqedonishtja, serbishtja e sllovenishtja në shqip.
Jusuf Gërvallës i erdhi koha për ushtri, ndërkaq ai nuk i la studimet anash gjatë kësaj kohe dhe u bë baba për të dytën herë me lindjen e vajzës së tij, Donikës.
“Ushtrinë 1 vit (e ka kry), ndërkohë ai shkonte, vinte dhe i jepte edhe provimet, e përfundoi Fakultetin, se nëse e përfundonte Fakultetin e kishte 1 vit, përndryshe e kishte 2 vjet ushtrinë”, tregon gruaja e tij, Suzana, për “Oral History Kosovo”.
ATDHETARI QË PËR PUSHKË E KISHTE PENËN
Më 1 shtator 1973, Jusufi punësohet në Rilindje si gazetar kulture. Madje, të tjerët e kujtojnë si gazetarin i cili udhëhiqte emisione muzikore dhe njëkohësisht shkruante për to.
“Ai është pranu në Rilindje bashkë me një grup të rinjësh e të rejash, edhe ata krijues, si Flora Brovina, Shyqri Galica e të tjerë. Jusufi ka udhëheq pastaj edhe emisionet muzikore, ka qenë kritik i mirë’’, thotë Emin Kabashi, studiuesi i letërsisë, në emisionin “Arkivi”.
Më shumë sesa si gazetar, Gërvalla njihet si aktivist i çështjes kombëtare te publiku. Madje, në një moshë të re, ai bëhet pjesë e Lëvizjes Nacionalçlirimtare, e cila në atë kohë udhëhiqej nga Adem Demaçi. Jusufi bashkëpunëtor kryesor e kishte Sabri Novosellën.
“Jusufi shkruante traktet, shkruante statuset. Ato i shkruante te shtëpia, pastaj nga shtëpia jonë shpërndaheshin”, e kujton Suzana Gërvalla kohën kur burri i saj punoi ilegalisht për Kosovën, në intervistën e realizuar nga “Oral History Kosova”.
Madje, për shpërndarjen e këtyre trakteve dhe statuseve, e Gërvalla kishte vënë në rrezik edhe jetën e familjarëve të vet.
‘’Djali im, Premtoni, shkonte në shkollë. Ky Sabri Novosella e kishte një rrobaqepësi edhe djalit tim Premtonit ia mbushnim çantën e shkollës se e kishte afër shkollës së tij (rrobaqepësinë), ia mbushnin çantën me trakte, edhe ai shkonte te ai në mëngjes, i dorëzonte ato”, rrëfen Suzana.
Në vitin 1979, pushteti jugosllav e zbuloi punën e fshehtë të familjes Gërvalla. Kështu, njerëzit e pushtetin e bastisën shtëpinë e familjes Gërvalla në Dubovik, gjetën materiale dhe i arrestuan dy vëllezërit e Jusufit, Hysenin dhe Avdylin. Në banesën e Jusufit në Prishtinë, ata kishin arritur qysh në 9 të mëngjesit dhe kishin kontrolluar deri në orën 3 pasdite.
“Ne kemi pasë shumë libra, tepër, secilin libër e kanë shfletu rend, lëre mo dyshekët e gjithçka, gjithçka, gjithçka, e kanë përmbys gjithë shtëpinë”, thekson Suzana.
Ajo shpejt kishte shkuar në vendin e punës së Jusufit, në Rilindje, për t’i treguar që e kishin bastisur banesën e tyre dhe ua kishin marr makinën e shkrimit.
‘’Shkova dhe ju thashë se më duhet urgjent me ma thirr Jusufin, dhe erdhi ai poshtë në holl/bufe, edhe i thash kështu, kështu, kështu ka ndodh, i tregova krejt çka ka ndodh edhe në Dubovik edhe aty, i thashë, veç ta dish. Ma bani: Shko ti te shpija, shikoj fëmit dhe çka kanë marrë, i thashë: Veç makinçn e shkrimit, e kështu letra s’kanë marr. Ma bani: Makina do kohë që ta verifikojnë, tjetër gjo? I thashë: jo, asni gja tjetër s’kanë marrë’’, tregon Suzana.
SABIT RRUSTEMI: NËN VELLON E NJË FIGURACIONI ARTISTIK, MBËSHTILLESHIN POROSI QË REFLEKTONIN KËRKESAT TONA SI KOSOVË
Jusuf Gërvalla, krahas veprimtarisë në çështjen kombëtare, bashkë me të tjerët, e mori edhe pendën dhe e zbrazi shpirtin e tij në letër, duke lënë gjurmë kështu në letërsinë shqiptare.
Ai është autor i veprave “Fluturojnë e bien” (1975), “Kanjushë e verdhë”, (1978) , “Shtёpia nё kornizё”, “Skena nga jeta e fshatit” dhe “Shejat e shenjta” (1979). Këto përmbledhje u botuan në qytetet si Prishtina, Shkupi dhe Tirana.
Vargu i tij poetik e fjala e tij në prozë nuk mbetën të vlerësuara vetëm nga lexuesit e tij, por edhe nga qarqet e shkrimtarëve të asaj kohe. Kështu, në vitin 1978 ai pranohet në Shoqatën e Shkrimtarëve të Kosovës, për të cilën pati shkruar edhe ‘’Rilindja’’.
Shkrimtari dhe studiuesi i letërsisë, Sabit Rrustemi, e kujton kohën e takimit me Gërvallën kur ky i fundit punonte në ‘’Rilindje’’. Ndër të tjera, Rrustemi e veçon veprën “Kanjushë e verdhë”. Sipas tij, kjo vepër i mundësoi Gërvallës të radhitej në mesin e shumë shkrimtarëve siç ishin: Ymer Shkreli, Teki Dervishi, Beqir Musliu, Musa Ramadani, Ibrahim Kadriu, Mehmet Kraja, Jusuf Buxhovi e Rexhep Elmazi.
“Poezia e këtij libri ishte më e afërt dhe më e kapshme për lexuesin, jo pse në shikim të parë sillte pamje nga natyra dhe jeta rurale e Kosovës, po, nën vellon e një figuracioni artistik, mbështilleshin porosi që reflektonin kërkesat tona si Kosovë”, rrëfen Rrustemi.
Faktin se për krijimtarinë e tij poetike nuk është shkruar shumë e pohon përmes një shkrimi edhe përkthyesi i letërsisë shqipe në Gjermani, Hans-Joachim Lanksch.
‘’Poezia e tij e përmallshme e këndon dashurinë, e kujton dhimbshëm (dhe pa idilë ruraliste) vendlindjen dhe na e rrëfen porosinë e saj qendrore, kërkimin e poetit për “pak frymë njeriu e pak dritë qiriri’’, shkruan Hans-Joachim Lanksch.
Megjithatë, vendlindja për Gërvallën nuk mbeti vetëm frymëzim mes rreshtave, por ajo u shndërrua edhe në këngë me përplot mall. E tillë është kënga ‘’Do të kthehem, nënë’’, teksti i së cilës thotë:
Kaluan pranvera e vjeshta o nanë
Që kur ti e ndjell veç një kthim
Nëse vetë nuk do të mundem
Do i them birit tim
Në vendlindje le të shtrojë çdo gëzim
Të lutem jeto me shpresa o nanë
Se dikush një ditë do të trokllojë
Në atë vatër ku së pari zëri im jehoi
Andej nipat do të ngrejnë shtëpinë.
PËR ATDHE NUK E KURSEU AS FAMILJEN
Momentin e bastisjes e kujton edhe e bija e Jusufit, Donika. Ajo e thekson kohën kur policia shkon edhe në “Rilindje” në kërkim të makinës se shkrimit të babait të saj. Sipas saj, ishte mjaft e dukshme arsyeja e bastisjes, pra aktivizmi i Jusufit kundër regjimit jugosllav.
“Babi ishte pjesё e njё organizate e cila pёrpiqej t’i vetёdijësonte shqiptarёt nё Kosovё qё liria duket pak më ndryshe, nuk ёshtё kjo liri e cenuar, tё cilёn na e ofron Beogradi”, tha ajo për emisionin “Press-ing” të KTV-së.
Jusufi ishte kujdesur që t’u rrëfente fëmijëve të tij për gjendjen në Kosovë. Ai ua ka përmendur edhe mizorinë e burgjeve jugosllave, ku ai nuk do të donte të përfundonte. E kjo ishte edhe njëra nga arsyet se pse Gërvalla vendosi të largohej në drejtim të Gjermanisë, aty ku e kishte vëllanë e tij, Bardhoshin.
Kështu, Jusufi detyrohet ta braktisë Kosovën dhe ta marrë rrugën drejt mërgimit në fillim të vitit 1980. Gruaja e tij, Suzana, për ta ruajtur Jusufin nga ndjekësit jugosllavë, të gjithëve iu thotë se atë e ka burgosur pushteti, ndërkaq realitetin e ikjes ia kumton vetëm nënës Ajshe. Në anën tjetër, familja e Jusufit një muaj rresht bëhet pre e kërcënimeve të regjimit jugosllav për t’ua treguar atyre vendndodhjen e tij, derisa edhe bashkohen në Gjermani me të.
Sa i përket veprimtarisë së Jusufit në Gjermani, ai e vazhdoi atë me Lëvizjen Nacionalçlirimtare. Përveç këtu, ai i ndihmonte edhe Organizatën Marksiste Leniniste të Kadri Zekës dhe Shoqatën “Fronti i Kuq” të Ibrahim Kelmendit, së bashku me gruan e tij, Suzanën, në redaktimin dhe publikimin e revistave. Sipas Suzanës, në intervistën për “Oral History Kosovo”, edhe pse të ndarë në organizata, ata dilnin gjithmonë bashkë në demonstrata.
“Populli është i pagabueshëm, unë, ti, ai tjetri edhe mund të gabojmë, kurse populli që po tregohet kaq i durueshëm për realizimin e kërkesës që Kosovës t’i njihet statusi i Republikës, pa kurrëfarë dyshimi se do të dijë se deri ku shtrihen kufijtë e durimit për fitimin e statusit të Republikës”. Ky citat është marrë nga fjalimi i Jusuf Gërvallës në vitin 1981, transmetuar nga emisioni “Pa rrotlla”, dhe i përçon entuziazmin dhe besimin që kishte ai në popullin shqiptar.
Jusufi nuk e ndaloi penën as në mërgim, madje atje iu shtua edhe më shumë muza poetike. Ai i përdori të gjitha aftësitë e tij për të vetmin qëllim, lirinë. E këtë qëllim e kishin edhe gazetat “Bashkimi” dhe “Lajmëtari i lirisë”, të botuara nga Jusuf e Bardhosh Gërvalla dhe të tjerë në vitin 1980. Në këto gazeta, ai nuk heziton t’i shprehë haptazi bindjet e tij kundër sistemit të Jugosllavisë. Kështu, në letrën e tij të hapur ndaj Titos, ai si revoltë shkruante: “Njeriu ka një të metë, ai di të mendojë!”
PËRVEÇ ME FJALË, BRENDIA E TIJ FRYMONTE EDHE ME MELODI
Jusuf Gërvalla ishte edhe këngëtar dhe kishte zë unik në këngët e muzikën shqiptare.
Madje, në dokumentin “Dosja- Jusuf Gërvalla” shkruhet se Donika, vajza e tij, kujton momente me kitaristin e asaj kohe.
“Babi e donte shumë kitarën e tij. Në Gjermani, të dy vëllezërit, Bardhi dhe Jusufi, i merrnin shpesh kitarat e tyre në dorë dhe këndonin”, thuhet se kujtonte ajo.
Madje, përveç që vet merrej me muzikë, ai tentonte që këtë botë artistike t’ua përcillte fëmijëve të vet, ashtu siç kujton Donika:
“Ai më këshilloi ta merrja flautin. “I biem bashkë”, më pati thënë, “ti flautit e unë kitarës”. Edhe pse unë ende nuk dija t’i bija flautit mirë, më ftonte herë pas here ta luanim melodinë shumë të thjeshtë të këngës aq kuptimplote, “Për mëmëdhenë”.
Suzana Gërvalla, për “Oral History Kosovo”, teksa i kujton sfidat materiale që i kanë kaluar me bashkëshkortin, shton:
“Mjaftonin dashuria e tij edhe prania e tij. I thojsha hajde merre kitarën e këndonim e këndonim e binim flenim, edhe pa hangër”.
E kur flasim për muzikën, s’kishim si të mos kërkonim një mendim edhe nga kompozitori Rafet Rudi, i cili ishte bashkëpuntor i Gërvallës. Ashtu siç ky i fundit konsideron, publiku e njeh Gërvallën më shumë në bazë të veprimtarisë politike e më pak në aspektin kulturor.
Përveç shoqërisë me Jusufin, ai shpreh edhe mendimin e tij për profesionalizmin dhe njohurinë e Gërvallës për botën muzikore. Rudi e thekson faktin se ata që e kanë njohur nga afër ‘’botën magjike të Gërvallës’’ e dinin se në ç’nivel mund të arrinte ai me talentin e tij, po të mos e kishte angazhimin politik.
“Ndjeshmëria e tij për artin, subtiliteti i tij si krijues, na bën të mendojmë që ai në të vërtetë ishte i destinuar për t’u bërë nje artist i madh në fushën e muzikës”, thotë Rudi.
Ai këndonte me pasion për ta plotësuar dëshirën e tij dhe të atyre që e dëgjonin me zell, ashtu siç edhe kompozitori Rudi e përshkruan këtë pjesë:
“Muzika ishte thjesht një fushë në të cilën ai shëtit shlirshëm me hapa të çiltërt si të një fëmije, natyrisht pa ngarkesa dhe kritere rigjide me të cilat ai, gjithmonë si intelektual, udhëhiqej.”
Për të pasuruar me shumë shkrimin e kësaj dosjeje lidhur me veprimtarinë muzikore të Gërvallës, Rudi nuk hezitoi që të ndante me ne disa nga shkrimet e tij për këtë çështje. Në vazhdim e sipër ai e bën një analizë të hollësishme në lidhje me përmbajtjen e këngëve të Jusufit, prej së cilës po shkëpusim një pjesë.
‘’Ndonjëherë, në këngët e tija do të gjejmë ironi inteligjente si në këngën “Ç’është kjo”, ndonjëherë metafora politike si në këngën “Motiv i përjetshëm” apo humanizëm të angazhuar drejtuar botës fëmijërore si në këngën “Dashuria ëndërr”, por sikur në to gjithmonë hetohet një frymë bunti, proteste. Natyrisht pa ngarkesa dhe kritere rigjide, me të cilat ai gjithmonë udhëhiqej si intelektual. Ai ishte njeri që zgjidhjen e problemit kombëtar nuk e shikonte nga prizmi i ngushtë nacional apo nacionalist, përkundrazi, ai e vështronte atë nga niveli i lartë intelektual, gjithmonë nga konteksti humanist e universal, nga e drejta universale e kombit, kulturalisht dhe politikisht të formuar, të vendosë për fatin e vet”.
Gjithë ato vite pune e përkushtim dhe mjaftoi një kohë shumë e shkurtër e një dore pushtuesi që të ktheheshin në hi. Këngët e Jusufit, disqet dhe shiritat muzikorë të tij u asgjësuan nga pushteti jugosllav.
Në kohën kur kompozitori Rudi punonte si dirigjent i korit te Radio Televizionit të Prishtinës, në vitin 1979 u bë asgjësimi i këngëve. 18 vjet më vonë, Rudi me disa miq gjejnë në Shkup 7 incizime tё reja dhe njё disk me dy kёngё, e që aty ka pasur edhe incizime tё tij bashkё me Bardhin.
Veprimtarin i cili u flijua për liri e kujtoi në 65-vjetorin e lindjes se tij edhe bilbili kosovar, Nexhmije Pagarusha, duke dalë në skenë në vitin 2010. Pagarusha i dha zë këngës me të cilën kishte fituar në Akordet e Kosovës për tekstin më të mirë, të cilin e kishte shkruar vetë Jusufi.
Me t’u ngjitur në skenë, ajo mallëngjyeshëm e kujtoi atë si poet, gazetar e këngëtar.
“Nëse shpirti i njeriut nuk vdes – kështu thonë -, atëherë shpirtin e Jusufit e kemi këtu te ne, sonte. Ai na dëgjon edhe na sheh, ne jo atë. Jusufi ishte një engjëll. Ishte një poet i mirë, ishte një këngëtar i mirë, ishte një gazetar i mirë. Kurrkush nuk ka besuar se çfarë vullkani është në shpirtin e tij, në zemrën e tij, për dashninë e madhe të popullit të vet. U diktua atëherë kur dora e tradhtarit e nxori atë fuqi, atë vullkan, mirëpo ai vullkan nuk humbi. Shkoi tek të gjithë të rinjtë, të cilët (bashkë me) edhe të tjerët e dhanë jetën për lirinë’’, tha Pagarusha e emocionuar, pastaj e interpretoi këngën, refreni i së cilës është:
Ky qe cak i fundit
Unë po largohem përgjithmonë
Le të ngelë buzë lumit kjo melodi e fundit
Pa fjalë dhe gënjeshtra
Ma shtri veç dorën dhe mos qaj
Stinët që kaluan ishit plot vaj.
Jusufi në këngët e tij trajtoi tema të ndryshme. Ai u këndoi dashurisë e femrës, por u përkujdes që të pçrcillte edhe nje mesazh me veprën e tij, atë të emancipimit të saj, temë kjo e cila edhe sot përflitet, ndërkaq Jusufi i dha zë qysh në vitin 1978.
Në videon e paraqitur në emisionin “Arkivi”, ai flet me shumë optimizëm për këtë çështje. Sipas perspektivës së tij, liria e femrës është e garantuar dhe kjo gjë nuk kërkon diskutim, zhvillimi i saj intelektual është më se normal. Edhe pse është një temë që ka nevojë per vetëdijësim, prapëseprapë ai shihte një dritë në fund të tunelit.
“Sipas përshtypjes sime, edhe besimi ndaj saj, qoftë nga familja, qoftë nga shoqëria, përgjithësisht është shtuar dhe për ditë e më tepër çështjes së arsimimit të saj dhe inkuadrimit të saj po i kushtohet kujdes gjithnjë më i madh”, thoshte Gërvalla.
I BËN ATENTAT, POR AI EDHE PAS 38 VJETËSH ËSHTË GJALLË
17 janari i vitit 1982 do të mbetet në kujtesën shqiptare si një datë e cila rezultoi me humbjen e tre veprimtarëve të çështjes kombëtare. Mesnata e ftohtë e janarit do të nxirrte zjarr nga arma e personave ende të panjohur, në afërsi të Untergruppenbach të Heilbronn-it, duke lënë të vrarë Jusuf e Bardhosh Gërvallën, bashkë me Haxhi Zekën.
Që nga vdekja e tyre e deri më sot, ka pasur spekulime e polemika se kush ishte autori i krimit. Suzana, bashkëshortja e Jusufit, e ka sjellur versionin e saj për këtë ndodhi në një intervistë për “Oral History Kosovo”. Ajo e kujton në detaje natën kur burri i saj humbi jetën duke treguar se Jusufi ishte gjallë kur ajo e gjeti. Ndër të tjera, Suzana kujton një frazë të thënë nga Jusufi kur ajo e pyet se a e kishte parë vrasësin, frazë kjo që përËon një mesazh tejet të rëndësishëm.
“Po, e pashë, po nuk e njofta. Çikë, në koftë shqiptar ishalla s’e gjojnë kurrë, se gjithmonë po na e lojnë që po e vrajmë njoni-tjetrin”, kishte thënë ai.
Fjalët “Tre ranë, me mijëra u ngritën” nuk mbetën vetëm titull gazete, ato u shndërruan në rezistencë e protestim të popullit kundër atentantit ndaj treshes. Për rënien e tyre heroike dhe të të tjerëve e ngritjes së lirisë kishte shkruar edhe Hasan Ukёhaxhaj, bashkёveprimtar i Jusuf Gёrvallёs dhe aktivist i Lёvizjes Popullore tё Kosovёs.
“Qindra e qindra tё tjerё ranё heroikisht nё altarin e atdheut nё njё luftё dhёmbё pёr dhёmbё me hordhitё sllave, por nga gjaku i tyre po shkёlqejnё rrezet e lirisё”, tha Ukёhaxhaj.
Madje, edhe Adem Demaçi, si bashkëpunëtor i Gërvallës, e vlerësonte lart kontributin e tij.
“Ai ishte shumë trim, shumë i vendosur. Nuk përtonte të vdiste për atdheun e vet”, kishte thënë Demaçi për dokumentarin kushtuar treshes heroike, të publikuar në faqen “YouTube” nga Radio Kosova e Lirë.
Ata të cilët e dhanë kontributin e tyre në rrugëtimin artistik dhe në misionin e madh atdhetar vazhdojnë të kujtohen gjeneratë pas gjenerate, së paku nga ata të cilët e njohin mirë vlerën e këtyre personave.
Për nder të kujtimit të Jusufit, Peja shënon ‘’Ditët kulturore Jusuf Gërvalla’’; për ditëlindjen e tij, Gjilani e organizon muajin e manifestimeve ‘’Flaka e Janarit’’; për hir të Gërvallës dhe të veprimtarëve të tjerë, Shtëpia Kulturore Artistike ‘’Jusuf Gërvalla’’ në Komunën e Deçanit ka vepruar në ilegalitetin e viteve të 90-a për t’i bashkuar shqiptarët në lufën drejt lirisë, bashkë me kulturë e art.
NËNA AJSHE: KA NANA PLOTË JUSUFA
Kontributi i tyre vazhdon të dëgjohet e kujtohet nga njerëzit, por të shikosh nga afër është një tjetër ndjenjë. E përjetimi i këtij emocioni u bë i mundur kur shtëpia në të cilën është rritur Jusufi me familjen e tij bëhet muze.
Madje, përveç si muze, ajo dikur shërbente edhe si vatër e bashkimit të shqiptarëve, të cilët përmes kulturës tentonin të përqonin një frymë patriotike. Kështu, në këtë shtëpi mbaheshin takimet e Shoqates Kulturoro-Artistike ‘’Jusuf Gërvalla’’, në të cilën Djellza Jasiqi, si interpretuese e poezive, i kujton rastin e hyrjes së policisë jugosllave aty dhe bisedën me nënën Ajshe.
“Ku i ki djemtë? A e ke pa, ta kem vra Jusufin? I kanë thonë (Ajshës). Gjith kanë me m’u kujtu. Ajo tha: Uh, Jusufi është gjallë. A s’po e shihni a? Ka nana plotë Jusufa, krejt oda është Jusufa’’, kujton Jasiqi.
Për epitetet e Gërvallës flet edhe Emin Kabashi, studiues i letërsisë dhe shkrimtar, në emisionin e RTK-së, “Arkivi”. Ai i radhiti veprimtaritë e Jusufit si poet, romancier, dramaturg dhe veprimtar i çështjes kombëtare. Ndër të tjera, Kabashi e cilëson si fatkeqësi mënyrën se si rrodhi veprimtaria e Gërvallës, nga poet në veprimtar politik.
“Për kulturën e një populli është fatkeqësi kur poeti, për shkak të rrethanave, angazhohet në veprimtari të çlirimit kombëtar, nëse vokacioni i tij është shkrimi, marrja me krijimin e veprave të artit”, tha shkrimtari.
Këtë mendim ia mbështet edhe Donika, vajza e tij, përmes kujtimeve se babai i saj kishte lënë anash shkrimin:
“Babi im, shkrimtari dhe poeti, njeriu i artit dhe i letërsisë, në dy vjetët e kaluar në Gjermani nuk shkroi as edhe një poezi të vetme. E kishin privuar nga vendlindja, për lirinë e së cilës luftonte tani nga Gjermania me mjetet e tij, me forcën e fjalës dhe penës së tij. Gjatë këtyre 30 vjetëve kam gjetur nga ajo kohë vetëm një strofë të shkruar me stilograf në këndin e një faqeje të një gazete. Strofa titullohej: Vdekja’’, kujton ajo për një shkrim të publikuar në “Dosja-Jusuf Gërvalla”.
*Elizabeta Bajrami, Medina Pasoma dhe Vlerë Mehmeti (autore të këtij artikulli) janë studente të Departamentit të Gazetarisë në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina”./ KultPlus.com
Vlerat shqiptare që shkojnë krah për krah me artin, kulturën dhe traditën u shfaqen edhe këtë vit në edicionin e katërt të Zâ Fest. Ky edicion që sonte pati premierën e formatit online sot, do të ketë edhe netë të tjera me muzikë, poezi por edhe aktivitete të ndryshme, shkruan KultPlus.
Në natën e parë të edicionit të katërt, Zâ Fest udhëtoi në Kalanë e Rozafës në Shkodër ku performuan Vlashent Sata, Ilire Vinca, grupi muzikor Sytë dhe Shkodra Elekronike.
Në njoftimin e bërë nga organizatorët thuhej se kjo natë do t’ju bëjë të shijoni muzikën dhe traditën shqiptare ashtu siç nuk i keni parë ndonjëherë.
KultPlus ju sjellë videon e plotë të natës së parë të Zâ Fest./ KultPlus.com
Dritëroi dhe Sadija padyshim kanë qënë dhe mbeten një nga ciftet më të dashura për shqiptarët, dhe historia e tyre mbetet ndër më të bukurat e dashurisë që zgjati deri në fundin e jetës së tyre. Dashuria e tyre zgjati plot 52 vite, dhe nëse ekziston një botë e përtejme, me siguri ajo do të vazhdojë të zgjasë midis tyre edhe atje. Si një dëshmi e kësaj dashuri midis shkrimtarit të famshëm dhe bashkëshortes së tij, këtu po botojmë disa letra që dy të dashuruarit këmbenin në mesin e viteve ’60 midis tyre, periudhë gjatë së cilës ato edhe u martuan. Dritëroi, që nuk para i kishte shumë qejf telefonat, vlerësonte në veçanti letrat (të cilave, u ka dedikuar edhe një nga poezitë më të bukura të tij), kur ato shkruheshin me vërtetësi e ndjenja të pastra. Më poshtë gjenden disa nga këto letra:
E dashur Sadije, Nuk e dij se ç’ka ndodhur me mua. Në moshën e Krishtit unë të bëhem kaq i papërmbajtur në çfaqjen e ndjenjave të mija?Mjafton të qëndroj pakëz në vetmi e të jepem i tëri pas teje. Kurse kur jam me shokët nuk e kam mëndjen në muhabetin e përgjithshëm. Më thonë se paskam ndryshuar kaq shumë sa s’njihem. Unë nuk kam qejf të ndryshoj natyrën time, prandaj ngushëlloj vehten, duke menduar se shokët, me që dijnë historinë time me ty, gabojnë në gjykimet e tyre. Po ç’është e vërteta unë ju jap të drejtë atyre se diçka ka ndodhur.
Në mesditë të jetës dashuria qënka e çuditshme.Dua që në këtë çast të jem me ty.Ti të rrish karshi meje, të flasësh, të qeshësh.E di ti se më pëlqen qeshja jote? Ti qesh fare, fare. E sheh si është natyra e njeriut e dyfishtë? Unë në tregime e në vjersha jam shumë i përmbajtur, apo jo? Edhe në shkrimet e dashurisë bile jam i përmbajtur. Po kur nis të të shkruaj ty dhe e humb gjakftohtësinë. Adio, gjakftohtësi, armë e shkrimeve të mija! Pse vallë?Kjo siç duket është merita jote.Unë në përgjithësi kurrë nuk kam hapur sytë rrugëve pas fustaneve, po tani i kam mbyllur fare – kudo vetëm ty të shoh.Letra është një shprehje e çastit.
Sikur ne t’i shkruanim letrat e t’i mbanim pa i dërguar qoftë edhe një ditë, natyrisht po të ishim në gjëndje shpirtërore normale, të tretën ditë do t’i grisnim e do të thoshim me vehte: ç’marrëzi kemi shkruar! Të tri letrat që të kam nisur para kësaj kanë plot marrëzira, se shpirtërisht nuk kam qënë mirë. Po mos u mërzit, njeriu duhet të ketë edhe çaste marrëzie, se do të na mbyste atëherë monotonia. Duhet të zbavitemi me ndonjë letër me nuanca anormale.
Njerëzit zakonisht në këto letrat e dashurisë kanë qejf të bëhen ose hamletë, të tregojnë sa vuajnë e sa janë të mërzitur nga bota, ose të bëhen si xhaxhallarë të urtë me shprehje plot mirësi e didaktikë, t’i mësojnë vajzat të mos bijen në gabime, t’u thonë atyre se ka njerëz që janë të liq e ku të di unë. Këta u shëmbëllejnë atyre njerëzve, të cilët kur flasin me femra i venë më shumë rëndësi intonacionit të zërit, gjesteve elegante, manierës së të qëndruarit dhe harrojnë të mjerët, natyrën e tyre. Fatkeqët! Me këtë, pa ditur edhe vetë, bëhen të mërzitëshëm.Unë sot gjithënjë kam jetuar me ty.Shkonja në rrugë – isha me ty, shkonja në kafe – isha me ty, shkonja në bibliotekë të kërkonja ndonjë libër – isha me ty. Po ç’u bë kjo, thosha me vehte, ëngjëll mbrojtës?
Dreq o punë. Është mirë kur të duan, apo jo? Po jo kur të duan “se na bashkojnë zakonet dhe afërsitë krahinore”! Kur të duan krejt ndryshe, krejt pa përcaktuar, pa rregulla, atëherë mund të jesh e lumtur.Unë nuk kam qef të më duan me rregulla, nuk dua të hyj nëpër unazë si akrobat. Bile unë kam qejf kështu: nuk e ndjen vehten mirë me mua një ditë, thua: më mërzite, Dritëro, sot nuk të dua, nesër mund të të dua, m’u çduk tani nga sytë! Çaste të tilla ka, apo jo?
Po njeriu është edhe rrufjan-hipokrit, që ka frikë të hapet e të shprehë gjithënjë të vërtetën.Megjithëse ti kështu nuk më ke thënë asnjëherë, po unë ka patur raste, që çaste të tilla, të shkurtra fatmirë- sisht, i kam nuhatur.E dij që këto janë në natyrën e njeriut, prandaj as jam mërzitur fare. Po mos nuhatnja të tilla çaste, unë nuk do të të desha dhe nuk do martohesha me ty. I marrë, do thuash, po është e vërtetë.Tani të të them pse nuk të kam marrë në telefon.
E di ti se unë nuk kam qef të flas në telefon se më mbarohen fjalët?S’di ç’të them.Që të flas, unë dua ta shoh njerinë, ose ta përfytyroj.Në telefon as e shoh, as e përfytyroj. Nuk e kuptoj se si më ka lindur kjo mani e pse më mbyllet goja në telefon. Duhet të jetë ndonjë sëmundje! Prandaj mos ma merr për të keq që nuk të kam telefonuar. Në Durrës nuk kam shkuar për të pyetur atë shokun tim, se ç’bëri me syzet që kam porositur për ty. E kam marrë ca herë në telefon, po ka qënë me leje dhe nuk më ka dalë.Kam filluar të bëj një jetë më normale, më realiste.
Për librin tim* me tregime kam pyetur në ndërmarrje të botimeve e më kanë thënë se së shpejti duhet të dalë në qarkullim. Më nxori mjaft telashe ky libër. Sipas numrit ky është libri i katërt që botoj, po më i vështiri dhe më i ngatërruari. Ky i pesti me vjersha që po pregatit s’besoj të ketë fatin e tregimeve. Në vjersha jam në terrenin tim dhe di të orientohem, megjithëse një zvaranik më tha se shumë vjersha duhet t’i heq. Lexova një libër nga Dostojevski dhe më ka lënë pa gjumë me tipat dhe figurat e tij të tmerrshme.Një burrë tërë natën mendon para qivurit të gruas së tij, që ka vrarë vehten.Cilat kanë qënë arësyet që gruaja e tij vrau vehten?Rreth kësaj shkruhet tregimi.Ka një moment të hatashëm.
Burrin e ka ftuar një njeri në duel (përpara se ky të martohej). Ai refuzon, nuk pranon të bëjë duel.Të gjithë e quajnë frikacak. Pas shumë situatash gruaja e çdashuron atë. Ai është shtrirë e fle. Ajo merr revolen dhe ia vë në tëmbth tytën e hekurt. Ai hap sytë, e shikon me gjakftohtësi tytën dhe i mbyll prapë.Gruaja tronditet. Përherë të parë kupton se ky nuk është frikacak. Po si është e mundur që refuzoi duelin? “Të refuzosh duelin – tha ai – kërkon më shumë burrëri!”Me të vërtetë është tregim i fortë.Gjynah që ti nuk e lexon dot.E kështu, moj e dashur, mjaft griva, po e mbyll letrën.
Të puth, Dritëro
19 Gusht 1964
*Bëhet fjalë për librin “Zhurma e erërave të dikurshme”, botim i ndaluar në vitin 1965.
E dashur Sadije, Kjo është letra e fundit për 1964-n. Bukur ndodhi me ne. Na ishin dy njerëz diku në një qytet, u takuan, u dashuruan. Viti ecte, ecte.Dhe kështu erdhi dita e fundit e 1964. Njeriu ditën e fundit të vitit bëhet pak fillosof, apo jo? Të kujtohet kur më ke takuar mua me një shishe në dorë vjet në këtë kohë? Ku ta dinje ti se ai njeri me atë shishe një ditë do të bëhej burri yt?
E sheh sa të papritura ka në një vit? Po ti mund të mos bëheshe gruaja ime. Kudo që të ishe e me këdo që të takoheshe ti do të ishe njeri i mirë dhe i bukur. Ndofta unë ty të kam ëndërruar edhe në vite të tjerë, edhe pa të parë? Ë, ku ta dish? Po bëhem pak mistik e qesharak. Në fund të këtij viti, plot dashuri për ty, të uroj të jesh e mirë, e bukur, e dashur. Unë jam ngaherë edhe burri, edhe i dashuri yt. Të puth shumë, shumë.Dritëro.
E dashur Sadije, U ktheve në shtëpi e lodhur, po me fitore. U bëre zyrtarisht gruaja ime.S’ka tani tërc mërc. Emrin tim e ke edhe në pashaportë. Bëjmë shaka, se s’ka ndonjë rëndësi një vulë e thatë. Ne edhe sikur mos e kishim atë vulë prapë bashkë do të ishim.
Sa u lodhe dhe sa nerva prishe ato nja dy ditë që isha unë në Shkodër. Po kushdo që të ishte ashtu do të mërzitej si ti. Nisesh për një gjë serioze e të del përpara një pengesë mizerabël! Mua më vinte shumë keq për ty.Po mirë që mbaruam shpejt.Unë ty të dua gjithënjë e më shumë.Mos kij për këtë asnjë dyshim.
Edhe celebrimin e bëmë, edhe e duam shoku shokun.Vetëm, me që janë bërë tërë formalitetet, ti duhet të vish ndonjëherë në Tiranë.Llogjikisht tani nuk duhet të kesh asnjë pengesë nga asnjeri.Të them të vijsh se mua ngaherë më merr malli për ty.Dje, pas celebrimit tonë të famshëm, unë kam qirasur gjithë ata njerëz.Të trashëgohesh, thosh njeri; të trashëgohesh, thosh tjetri. Sikur ne u fejuam dje! Siç duket ajo e djeshmja paska rëndësi dhe u quajtka si martesë.
Sot më erdhi telegrami yt dhe u gëzova që e ndjen vehten mirë. Kur u nise dje unë u trëmba, se do të sëmureshe shumë rrugës. Lutjen a e bëre? Mos e lërë pasdore dhe mos i nënvleftëso formalitetet, si unë se ngatërron punën siç e ngatërrova unë në zyrën e gjëndjes civile në Shkodër. Po më mirë që e bëmë celebrimin në Tiranë, u bë më natyrshëm e më njerzishëm. Edhe Qakua me Vaskën ishin simpatikë.Eja papritur ndonjëherë.
Të puth shumë Dritëro
7 Janar 1965.”
“I dashtun, Në Shkodër po bjen borë. Ç’mrekulli? Sikur të ishe dhe ti do të ishte edhe ma mirë. Megjithëse ndejta deri tashti tue ba plane simestrale, gëzimi i dëborës së parë që po bjen nuk më asht shue. Kjo dëbora lidhet gjithëmonë me kujtime të bukura.Nesër filloj edhe shkollën, do dalë të bajë disa fotografi. Sot më dukesh sikur të përcillnja në ndonji vend të afërt, sikur ti do të vijsh përsëri së shpejti. Vetëm kur ikën më kap mërzija. Tashti e shoh sa e lidhun jam me ty. Mirë thue ti jemi lidhë me fije të padukëshme aqë keq sa nuk mund të zgjidhemi ma.
Tashti hajde mbas tre javësh se këtu harxhon edhe shumë të holla. Unë të premtoj se nuk do të mërzitem. Tashti fillon edhe shkolla, kështu që do të jem gjithëmonë e zanun, por mos kujto që s’do kem kohë të lirë të mendoj për ty. Çdo natë mendoj dhe due që të shohë në andër. Ti je njeriu ma i mirë dhe ma i afërt për mue, edhe atëherë kur jam e inatosur me ty.Mor fishek meqënëse ke premtue se do të mbarojsh novelën, puno, mos u sill shumë.Artikullin a e shkrove, do të kesh mendue mjaftë në autobuz. Katër orë nuk i thojnë pak, mandej bashkëudhëtari nuk besoj të të ketë mbajtë me muhabet.S’kisha pse të bahesha xheloze.Po shkoj të fle se ora shkoi vonë.Të puth përpara se të marrë gjumi, sidomos synin që nuk të sheh para mirë. Do ta shëroj edhe atë me të puthuna.
Të puth shumë Sadija P.S. Sot sa ika prej shkollës së tregtisë, mora tre letrat e tua. Natën e mirë i dashtun. 8 Shkurt 1965.”
Vështirë të ketë ndonjë këngëtar në Zvicër më të suksesshëm ndërkombëtarisht sesa Ilira Gashi (25), shkruan të dielen gazeta Blick, teksa ka përgatitur një rrëfim për tatuazhet e saja.
Këngët e kësaj këngëtareje të njohur të muzikës pop nga Berni, prindërit e së cilës janë me prejardhje nga Shqipëria dhe Kosova, janë klikuar mbi 50 milionë herë në YouTube.
Me këngën “Fading”, ajo ishte në krye të top-listave gjermane për javë të tëra.
Pas Tina Turnerit (80), Ilira është këngëtarja më e njohur zvicerane në “Spotify”.
Por, si shkruan Blick, Ilira është edhe adhuruese e madhe e tatuazheve.
“Ata janë simbole të identitetit tim krijues”, shpjegon ajo. “Një identitet i formësuar nga gratë e forta”./ KultPlus.com
Gjatë 24 orëve të fundit në mesin e 47 rasteve pozitive me COVID-19 janë edhe tre mësimdhënës nga komuna e Suharekës.
Këtë e bëri të ditur nëpërmjet një postimi në Facebook, drejtoresha e Shëndetësisë në Therandë, Besa Kuqi.
“Sipas njoftimit zyrtar të IKSHPK’së sot nga 38 mostra të punuara për mësimdhënësit e komunës së Therandës janë konfirmuar 3 raste Pozitive me virusin SARS-CoV-2 në komunën tonë, ndërsa 35 mostra të tjera kanë rezultuar Negative. Gjithashtu nga rastet gjurmimeve të kontaktit sot kemi vetëm 1 rast pozitiv të konfirmuar në komunën tonë. Si prindër, duhet të marrim përgjegjësinë që na takon, për të mos neglizhuar asnjë nga veprimet e përditshme, për sigurinë dhe shëndetin e fëmijëve tanë, të mësuesve dhe të gjithë komunitetit. Me kujdes çdo ditë do e fitojmë këtë betejë”, shkroi Kuqi.
Kryetari i komunës, Bali Muharremaj është pro vazhdimit të mësimit.
Muharremaj për klankosova tregoi se do të dërgojë kërkesë në Ministrin e Arsimit për përshpejtim të procedurës rreth zëvendësimit të mësimdhënësve që janë infektuar.
“Nesër në ora 8:15 kam takim me task forcën e komunës ku do të diskutojmë rreth kësaj çështje. Në lidhje me rastin e infektimit të mësimdhënësve do të mundohemi të zgjidhim këtë çështje bashkë me MASH-in për përshpejtimin e punës së zëvendësimit të mësimdhënësve meqë kemi mësimdhënës që janë në listën e pritjes”.
“Unë jam i mendimit që të vazhdojë mësimi nëpër klasa dhe jo online”, deklaroi Muharremaj.
Muharremaj mes tjerash bëri të ditur se njëri nga mësimdhënësit ushtron profesionin në fshatin Gelacë ndërsa dy të tjerë janë në shkollën fillore “7 marsi” në Suharekë./ gazetaexpress/ KultPlus.com
Leola King është gruaja e parë në Amerikë e cila orientonte drejtuesit e automjeteve në qarkullimin rrugor.
Fotografitë e saj gjatë drejtimit të trafikut na kujtojnë edhe një herë pjesëmarrjen dhe fuqinë e femrës në tregun e punës shumë e shumë dekada më parë.
Kjo foto në bardhezi na kthen shumë kohë pas aty ku pjesëmarrja e femrave në tregun e punës kishte filluar në këtë vit të hershëm në vendin që sot njihet si superfuqi ekonomike./ KultPlus.com
Turistët vendas dhe të huaj u mirëpritën këtë sezon turistik në parkun kombëtar të Valbonës nga Qendra e Zhvillimit të Turizmit.
Kryeministri Edi Rama uroi sot mirëmëngjes me pamje nga zyrë turistike, ndërsa theksoi se në këto 7 vjet kemi shkundur pluhurin e harresës së turpshme të atyre që Tropojën e kanë shfrytëzuar veç për vota.
“Mirëmëngjes dhe me Qendrën e re turistike të Valbonës, pjesë e programit të qendrave mikpritëse të Fondit Shqiptar të Zhvillimit, e cila ka hapur dyert për turistët që të shijojnë mrekullitë e Tropojës së bukur, ku në këto 7 vjet kemi shkundur pluhurin e harresës së turpshme të atyre që Tropojën e kanë shfrytëzuar veç për vota e luftra absurde politike, ju uroj një të dielë të qetë”, – tha Rama.
Kjo qendër turistike u ndërtua nag Fondi Shqiptar i Zhvillimit me financim të qeverisë shqiptare dhe Bankës së Këshillit të Europës.
Turizmi malor është elementi bazë që mban të gjithë veprimtarinë e zonës. Për turistët e shumtë që vizitojnë Valbonën ka terrene dhe atraksione të reja ende për tu eksploruar, duke nxitur kështu aventurat turistike si dhe iniciativat vendase, për të ofruar kushte dhe shërbime dinjitoze, në prezantimin e zonës.
Lugina e Valbonës është shpallur Park Kombëtar në janar të 1996. Ky park ka një sipërfaqe prej 8000 hektarësh. Konsiderohet si mrekullia e Alpeve. Ndodhet 25-30 km në veri – perëndim të qytetit Bajram Curri, qendra e rrethit të Tropojës.
Kufizohet me Parkun Kombëtar të Thethit dhe zonën natyrore të mbrojtur”Lumi i Gashit”. Territori i saj përshkohet nga rruga automobilistike Bajram Curri-Dragobi-Valbonë e Çerem.
Ka maja të larta e të thepisura dhe për çdo stinë ndërron koloritin e ngjyrave dhe duke paraqitur një dinamikë të jashtëzakonshme imazhesh në kushtet e një lugine plot të papritura e me shumë labirinte.
Parku Kombëtar i Valbonës ka vlera të larta shkencore, turistike, shoqërore kuruese, të cilat pasurohen me një biodiversitet me rëndësi kombëtare dhe më gjerë./ atsh/ KultPlus.com
Ka përfunduar Olimpiada e 61-të e Matematikës Ndërkombëtare e cila këtë vit është organizuar në formatin online. Ekipi i Kosovës ka arritur të fitoj pesë Mirënjohje Nderi, shkruan KultPlus.
Në njoftimin e bërë nga Shoqata e Matematikanëve të Kosovës në rrjetin social Facebook tregohet se Mirënjohje nderi kanë fituar nxënësit Dren Neziri, Lorik Ramosaj, Bardh Osmani, Andi Sejdiu dhe Florian Shabani.
Më poshtë mund të lexoni statusin e tyre të plotë:
Përfundoi me sukses Olimpiada e 61-të Matematike Ndërkombëtare, e organizuar në formatin online. Ekipi i Kosovës arriti rezultate solide dhe fitoi pesë Mirënjohje Nderi.
Mirënjohje Nderi kanë fituar nxënësit: Dren Neziri (8 pikë), Lorik Ramosaj (8 pikë), Bardh Osmani (8 pikë), Andi Sejdiu (7 pikë) dhe Florian Shabani (7 pikë).
Shoqata e Matematikanëve të Kosovës e përgëzon Ekipin e Kosovës për përfaqësim të denjë të shtetit të Kosovës në këtë olimpiadë prestigjioze!
Shoqata e Matematikanëve të Kosovës mbetet e përkushtuar të kontribuojë me të gjitha mundësitë dhe kapacitetet që ka në dispozicion për t’i mbështetur të rinjtë e talentuar në fushën e matematikës./ KultPlus.com
Duke ju referuar gërmimeve arkeoologjike në kohë të ndryshme ka disa indikacione që shëmbëllejnë me atë që quhet sot Fustanella Tradicionale Shqiptare.
Ka shumë objekte që tregojnë se fustanella është me origjinë Ilire. Objekte që ndodhen në Durrës, Vlorë, Korçë, Shkodër, Koplik e më gjerë tregojnë përdorimin e Fustanellës në kohën Ilire.
“Në shumë relieve të ndryshme, kemi zbuluar disa objekte ose kompozicione që kanë të bëjnë me aktivitete, ku figura të paraqitura mbartin figura që shëmbëllejnë me Fustanellën e sotme. Mund të themi se Fustanella është përdorur që në kohën Ilire si një veshje tradicionale”, shprehet Luan Përzhita, drejtor i Institutit të Arkeologjisë për emisionin “Gjurmë Shqiptare” të gazetarit Marin Mema.
“Në Shqipëri kjo lloj veshje filloi të ketë një strukturë tjetër dhe e bëri të specifikohet dhe të kthehet në një simbol etnik”, tregon etnografe Afërdita Onuzi – “Edhe kronikanët filluan ta quajnë si veshje shqiptare, edhe turqit e përmendinim si fustanllinjt duke ju referuar shqiptarëve.”
Sipas një dokumenti të vitit 1935, një marinari ju konfiskua një Fustanellë në anije. Në periudhën e mesjetës Fustanella shfaqet shumë më tepër në krahina të ndryshme. Sipas Përzhitës, Fustanella është gjetur si veshje edhe në veri, në Kukës.
“Nga ato që unë kam parë në muze në të gjithë Ballkanin, mund të them se me formën dhe detajet që paraqiten në Shqipëri fustanellat, nuk e gjen në asnjë vend tjetër”, thotë Onuzi.
Në shekullin e XVIII-të kjo veshje mahniti të gjithë studiuesit që kaluan në Shqipëri dhe nuk hezituan t’i përmendin ato në veprat e tyre letrare.
Historiani Dorian Koçi tregon se i pari që u mahnit nga kjo veshje ka qenë Lord Bajroni, i cili e mori një Fustanellë dhe e përdori në një ballo me maska në Londër.
Francois Poqueville, konsulli francez gjithashtu shkroi për fustanellën.
“Mund të themi se nëse kombet e tjerë në europën juglindore flasin për kontribute dhe ekspansione në fushën e tregtisë, artit dhe dijes, ne mund të themi se ekspansioni kulturorë tek shqiptarët ishte arti ushtarak dhe Fustanella e cila shkon deri në mjediset më të thella të Afrikës. Ajo bëhet pjesë e padiskutueshme e oborreve të dy principatave, të Vllahijëve dhe Moldavisë, bëhet pjesë e veshjeve aristokratike që mbanin popullsitë Osmane dhe popullsitë greke. Oborri i mbretit Otto në Greqi ka shumë piktura ku mbizotëron fustanella. Rojet personale të mbretit Otto visheshin me fustanellë”, tregon historian Koçi./ diasporashqiptare/ KultPlus.com
Në një tjëtër format, online, u mbajt Mitingu tradicional duke ruajtur të gjitha format e saj, vetem se nuk ishin prezent në sallë poetët, por, me zërin e tyre u përcollën nga publiku gjakovar dhe më gjerë kudo që adhurohet fjala poetike. Në Bibliotekën Publike “Ibrahim Rugova”, Klub i letrar “Gjon Nikollë Kazazi”, organizoi manifestimin letrar i nisur para 56 vjetëve nga krijues që sot janë të pashmangshëm nga historia e letërsisë shqipe dhe më gjerë.
Ky vit, i kërcënuar nga epidemia, ka bërë që të gjitha manifestimet të mbahen online, me programin zoom, që mbase, nuk ka kënaqur edhe aq publikun, por gjithsesi është mbajtur gjallë jeta kulturore. Gjakova, dikur mitingun e kishte festë, kësaj radhe nga kamera e TV Syrit dhe Radio Gjakovës, me ndihmen e Minsitrisë për Kulturë Rini e Sport dhe Drejtorisë për Kulturë nga Komuna e Gjakovës, nuk e humbi traditën dhe solli para në monitor poetë të shumtë, e fitues të çmimeve për veprat më të mira të botuara në mes dy mitingjeve në poezi e në prozë, si dhe për poezinë më të mirë garuese të lexuar gjatë mbrëmjes.
Tribuna letrare: “Të rinjtë dhe botimet sot”
Si gjithmonë, Mitingu nisi me Tribunën letrare, debat për krijimtarinë, duke zgjedhur për temë “Të rinjtë dhe botimet sot”, për ta bërër një llogari se sa lexohet, sa shkruhet dhe sa jane të njohura gjeneratat e reja me letërsinë, e cila po krijohet, sikur u tha, e pa u vërejtur sa duhet nga kritika, ngase publikohet në rrjete elektronike dhe më oakë e shtypur, si dhe, nëpër shtëpi botuese që janë jashtë redakturave të mirëfillta. Temën e ligjëroi Dr. Prof. Sali Bashota, shkrimtarë e vrojtues i letërsisë nga Universiteti i Prishtinës, si dhe Mr.Sc. Engjëll I. Berisha, punëtorë bibliotekarë.
Leximi i poezive në Orën Qëndrore të Mitingut për çmimin “Ali Podrimja”.
Leximi i poezive, konkuruese, çmimet dhe pjesmarrja e poetëve ndërkombëtarë, mëtonte ta ruajë qëllimin e mbajtjes së Mitingut, gjë që u realizua deri në një masë, duke që të gjitha aq sa planifikohej.
Leximi i poezive nisë me poetin humanist, fitues i çmimit Nobel, Ernesto Kahan, që, solli një poezi dhe një përshëndetje më të ngrohtë se kurrë nga momenti i fundit i njohjes së shtetit të Izraelit që i blri Kosovës. Vazhdoi me leximin e poezisë nga Besnik Mustafaj, në Tiranë, Maria Miraglia nga Italia, Agron Tufa, Zvicër. Alicia Kuberska, Poloni. Sali Bashota Prishtinë. Entela Kasi,Tiranë. Shaip Emërllahu, Tetovë. Anton Gojçaj, Tuz. Kujtim Morina, Kukës. Vlora Konushevci, Prishtinë. Jeton Kelmendi, Belgjikë. Ylli Çela, ShBA. Ramë Oraca, Podujevë. Servet Bytyçi, Londër. Tixhe Gërçari, Jetlira B. Avdija, Dafina Roka dhe Laureta Rexha.
Duke qenë se leximi i poezive është konkurruese për poezinë më të mirë të lexuar gjatë mbrëmjes, fitues u shpall Entela Kasi, nga Tirana.
Çmimi për ndërkombëtarë “Nënë Tereza”.
Për nderim e respekt të krijuesve që sjellin të botuara veprat e tyre në gjuhën shqipe, si dhe ndajnë frymë humane me mesazhe për virtyte njerëzore me krijimtarinë e tyre, ndahet çmimi me emrin e humanistes shqiptare “Nënë Tereza”. Këtë vit, fituese është poetja italiane, e njohur për lexuesin shqiptar, Maria Miraglia. E njohur në Kosovë, Maria Miraglia, me botimin në gjuhën shqipe, edituar nga IWA Bogdani, poezia e saj vjen te lexuesi me ndjenjën humane që shprehë dashurinë ndaj njerëzimit, dhe diversitetit kulturor për ti bashkuar popujt në kuptim të së mirës.
Çmimet tradicionale i Mitingut “Din Mehmeti”, poezia më e mirë në mes dy mitingjeve.
Konkuruan për këtë çmim shumë autor, por juria ka përzgjedhur pesë libra për në rrethin e ngushtë, e që janë: -Zonja asnjeri zoti askurrkush” i autorit Agron Tufa. -” Më lanë edhe pa këngë”, i autorit Naim Fetaj. -“Nëpër galaktikën që e ke krijuar vetë”, e autorit Pal Ndrecaj. -” Një ardhje tjetër” e autorit Jeton Kelmendi. -“Shënime të pamjaftueshme” e autorit Imer Topanica.
E fituan këtë çmim “Din Mehmeti”, libri më i mirë poetik, botuar ndërmjet dy mitingjeve “Zonja asnjeri zoti askurrkush” i autorit Agron Tufa, Dhe “Një ardhje tjetër” e autorit Jeton Kelmendi.
Çmimi për prozë, dramë ose roman “Teki Dërvishi”
Po ashtu, për çmimin ” Teki Dervishi”, proza më e mirë, dhe drama më e mirë, që ndahet për herë të parë, në këtë miting, për të cilin ka pasur prurje të shumta në prozë, por jo në dramë, juria ka përzgjedhur “Dëmtuar gjatë rrugës” e autorit Besnik Mustafaj. -“Ata dy të burgjeve” e autorit Ibrahim Kadriu.
Çmimi për krijuesin debutues “Yllka Domi”
Ky çmim, po ashtu tradicional, iu nda krijueses Jetlira B. Avdija, që tani është bërë i njohur me disa romane, poezi e shumë vepra tjera që pret të botohen këtyre ditëve.
Çmimin e nisur para tri viteve për vepër jetësore, çmimi i Klubit letrar “Gj.N.Kazazi” e fitoi autori i shumë veprave me poezi e prozë, Tahir Bezhani, anëtar i ditëve të hershme të klubit.
Mitingu i sivjetëm dha mundësi për pjesmarrje nga të gjitha qendrat botërore duke shprehur entuziazë për ruajtjen e traditës dhe të kultivimit të vlerave letrare që edhe e ka për mision ky manifestim. Krej kjo u bë me angazhimin e Klubit letrar “Gj.N.Kazazi”, i ndihmuar nga Ministria e Kulturës Rinisë e Sportit të Kosovës dhe nga Drejtoria për Kulturë Rini e Sport të Komunsë së Gjakovës./ KultPlus.com
Me rastin e ditës botërore të turizmit është nënshkruar marrëveshja e bashkëpunimit ndërmjet unionit të turizmit të Kosovës dhe asaj të Shqipërisë, raporton Ekonomia Online, transmeton KultPlus.
Me këtë rast, u kërkua përkrahja institucionale, të cilët thanë se pandemia COVID-19 e ka dëmtuar shumë këtë sektor, por që shprehen bindjen se shumë shpejt do t’i kthehen normalitetit.
Kryetari i Unionit i Turizmit të Kosovës (UTK), Baki Hoti ka thënë se pandemia ka shkaktuar shumë dëme në sektorin e turizmit.
Mes tjerash ai ka thënë se turizmi nuk njeh kufi dhe duhet bashkëpunim më i thellë me Shqipërinë.
“Turizmi nuk njeh kufi dhe duhet të bashkohemi dhe kontribuojmë në turizmin e të dy vendeve. Pandemia këtë vite ka shkaktuar dëme në sektorin e turizmit dhe qysh nga marsi turizmi është në pikën zero dhe shpresoj që gradualisht ti kthehemi normalitetit”, ka thënë Hoti.
Madje ai ka kërkuar edhe përkrahjen e institucioneve të vendit, si dhe të votohet ligji për rimëkëmbjen ekonomike.
“Kërkohet një mbështetje institucionale siç e kanë bërë krejt shtetet dhe ne po e vërejmë që pakoje e parë për rimëkëmbje ende nuk ka kaluar dhe kjo ndikon shumë keq”, tha ai.
Nexhat Ramadani zëvendësministër i Tregtisë dhe Industrisë ka thënë se Kosova mund ta përdor turizmin për zhvillimin ekonomik të vendit.
“Turizmi modern është i lidhur ngushtë me zhvillimin ekonomik, andaj edhe Kosova si shtetet në zhvillim mund të përdor turizmin për zhvillim ekonomik në tërësi. Ne e kemi të gatshëm draftin për ligjin e ri të turizmit ku përcaktohen rregullat bazë të promovimit të turizmit në Kosovë”, tha Ramadani.
Lindita Cervadiku zyrtare nga komuna e Prishtinës në fushën e turizmit ka thënë se komuna e Prishtinës ka ndërmarr hapa konkret për rimëkëmbjen e turizmit.
“Pandemia ka ndikuar shumë keq edhe në komunën e Prishtinës. Kemi planifikuar shumë hapa për rimëkëmbjen e turizmit në Prishtinë”, u shpreh ajo.
Rrahman Kasa kryetar i unionit të turizmit të Shqipërisë ka thënë se turizmi është bërë industri që po sjellë shumë të ardhura. Madje ai kërkoi që të ulët TVSH-ja në Kosovë siç është në Shqipëri.
“Turizmi sot është bërë një industri që po sjell shumë të ardhura dhe në Shqipëri turizmi është sektori i dytë. Shpresoj që të arrihen kërkesat e turizmit të Kosovës dhe realizohet ulja e TVSH prej 8 për qind në Kosovë është shumë mirë, kurse ne në Shqipëria e kemi 6%”, tha ai./ekonomiaonline/ KultPlus.com
