288 vjet nga hapja e ‘Shën Ardianit’, kolegji më i rëndësishëm i mësimit dhe ruajtjes së kulturës shqiptare

Një nga vatrat më të rëndësishme të mësimit dhe ruajtjes së kulturës shqiptare në Itali ka qenë padyshim edhe Kolegji arbëresh i Shën Adrianit.

Ky institucion i rëndësishëm hapi dyert 288 vjet më parë, me 19 janar të vitit 1732 dhe shërbeu si qendër e rëndësishme arsimore dhe kulturore e arbëreshëve të Italisë.

Kolegji fillimisht u quajt Kolegji arbëresh Korsini. Me themelimin e Katedrës së Gjuhës Shqipe nga Jeronim de Rada (1849), dha ndihmesë me vlerë për shkollën shqipe e mendimin pedagogjik shqiptar. Pothuajse të gjithë shkrimtarët e dijetarët arbëreshë të ngulimeve të Kalabrisë e të Bazilikatës, gjatë shek. XVIII-XIX, kanë ndjekur këtë institut arsimor.

Në këtë kolegj studiuan dhe u formuan personalitete të ndryshme kishtare e kulturore shqiptare, si: Jeronim De Rada, Luigj Gurakuqi, Aleksandër Xhuvani, Kolë Kamsi e të tjerë. Trashëgimia kulturore arbëreshe është ura shpirtërore midis Arbërisë dhe Shqipërisë së sotme. Kolegji arbëresh i Shën Adrianit pati një rëndësi të madhe për konsolidimin e kësaj trashëgimie kulturore e atdhetare. / KultPlus.com

“Baba i vogël”, poezia prekëse e Li-Young Lee

Poezi nga Li-Young Lee

“Baba i vogël”

E varrosa tim atë në qiell.
Qysh atëherë, zogjtë
e lajnë dhe e krehin çdo mëngjes
dhe ia ngrenë batanijen gjer në mjekër çdo natë.

E varrosa tim atë nën tokë.
Qysh atëherë, shkallët e mia
ngjisin vetëm poshtë,
dhe krejt toka është shndërruar në shtëpi,
dhomat e të cilës janë orët, dyert që
rrinë hapur  çdo mbrëmje,
e presin mik pas miku.
Nganjëherë, shoh pas tyre
tek tryezat që shtrohen për një festë dasme.

E varrosa tim atë në zemër.
Tash ai rritet në mua, biri im i çuditshëm,
rrënja ime e vogël, që s’do të pijë qumësht,
këmbë e vogël e zbehtë
zhytur në padëgjimin e natës,
orë e vogël që kërcen sërish e tharë
në zjarr, hardhi e vogël, i afërm i verës
së ardhshme, bir i frutit të vetë birit të tij,
baba i vogël që e shpërblej me jetën time.

Përktheu nga origjinali anglisht: Elvana Zaimi / KultPlus.com

Arton Humolli në intervistë për revistën amerikane: Moda, portreti, fotografia nudo dhe arti i bukur janë zhanret e mia të preferuara

Fotografi Arton Humolli i cili së fundmi u shpall fitues i çmimit “Fotografia më e mirë e vitit” në festivalin New York Nil Gallery, ka dhënë një intervistë së fundmi për revistën amerikane “nyglamour.net”, përcjellë KultPlus.

Arton Humolli ka lindur në vitin 1981 në Prishtinë. Ai i përket brezit të mesëm të artistëve të fotografisë që është ndër të paktët fotografë shqiptarë që ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare, shkruan nyglamour.net, transmeton KultPlus.

Krijimtaria e tij fotografike shtrihet njëkohësisht në disa tema dhe fusha fotografike si: fotografia e modës, portreti, fotografia nudo dhe ajo e artit të bukur.

Bie në sy mjeshtëria e tij në përdorimin e ndriçimit, sidomos atij artificial, si dhe një kujdes i shtuar në përsosmërinë teknike të realizimit të fotografisë. Janë pikërisht këto vlera që u theksuan, ato që tërhoqën vëmendjen e disa revistave të huaja të cilat herë pas here publikojnë fotot e Arton Humollit.

Mund ta sjellim në fokus revistën prestigjioze pariziane PHOTO (e themeluar në vitin 1967) në të cilën fotografi Humolli, fillimisht kishte fituar një konkurs të shpallur nga redaksia e saj (“Le Plus Grand Concours Photo du Monde”, 2020) dhe më pas pasoi një prezantim i artistit në një nga numrat e mëposhtëm të kësaj reviste fotografike.

Kur shikon portretet e Artonit, kupton vërtet gjithë seriozitetin dhe ndjenjat që ai ka derdhur brenda kornizës fotografike si dhe interesin e madh të njerëzve të ndryshëm (kryesisht nga komuniteti i artit) për t’i dalë përpara aparatit të tij dhe për t’u bërë objekt i trajtimi i fotografisë.

Sipas revistës, udhëtimi me makinë në studion e fotografit Arton i ka kujtuar atyre një thënie të fotografit të madh amerikan Richard Avedon: “Shpesh mendoj se njerëzit më vijnë për t’u fotografuar, ashtu siç do të shkonin te një mjek ose një fallxhore – për të zbuluar si janë. Pra, ata janë të varur nga unë. Unë duhet t’i angazhoj ata. Përndryshe, nuk ka asgjë për të fotografuar. Përqendrimi duhet të vijë nga unë dhe t’i përfshijë ata. Ndonjëherë forca e tij bëhet aq e fortë sa tingujt në studio nuk dëgjohen. Koha ndalon. Ne ndajmë një intimitet të shkurtër dhe intensiv. Por është e pafituar. Nuk ka të kaluar, nuk ka të ardhme. Dhe kur të mbarojë seanca – kur të mbarojë fotografia – nuk ka mbetur asgjë përveç fotografisë… fotografisë dhe një lloj sikleti. Ata largohen… dhe unë nuk i njoh”.

Ttuje, revista shkruan se ndër sukseset e tjera fotografike të Arton Humollit janë dhjetëra pjesëmarrje në ekspozita ndërkombëtare të artit në grup, në të cilat ai shpesh shpërblehej për fotografitë e tij unike. Ekspozitën e tij personale “Trupi dhe shpirti” në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë – Shqipëri e ka mbajtur në vitin 2015. Artoni është autor dhe producent i dokumentarit “Udhëtim nga kampioni” i mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës (2018). Kurse, në janar 2022 Arton Humolli fitoi çmimin “Fotografia më e mirë” në New York Nil Gallery, edicioni i 5-të.

Arton Humolli – My Eagle

Më poshtë KultPlus ua sjell intervistën e plotë:

NY Glam: Na trego pak për veten. ku je rritur?

Arton Humolli: Jam lindur dhe rritur në Prishtinë, kryeqyteti i Republikës së Kosovës. Kam studiuar për komunikim masiv – prodhim mediatik.

NY Glam: Sa kohë keni qenë fotograf?

Arton Humolli: Unë jam fotograf që nga viti 2005.

NY Glam: Për çfarë lloj fotografie jeni të interesuar?

Arton Humolli: Unë zakonisht fotografoj njerëz. Moda, portreti dhe arti i bukur janë zhanret e mia të preferuara.

NY Glam: Si do ta përshkruanit stilin tuaj?

Arton Humolli: Arti dhe bukuria në një.

NY Glam: Cilat i konsideroni depërtimet më të rëndësishme në karrierën tuaj dhe pse?

Arton Humolli: Puna ime e botuar në revistën prestigjioze franceze “PHOTO” në vitin 2008 (dhe në vazhdim).

NY Glam: Për çfarë po punoni aktualisht?

Arton Humolli: Unë jam duke punuar në ekspozitën time të radhës dhe kjo është gjithçka që mund të them tani për tani.

NY Glam: Cili është një nga xhirimet më interesante që keni bërë?

Arton Humolli: Në karrierën time 17 vjeçare si fotograf kam pasur shumë xhirime interesante. Do të përmendja një në ujëvarën e Mirushës. Na u desh të ngjiteshim qindra metra me të gjitha pajisjet. Ishte e rrezikshme por edhe argëtuese.

NY Glam: Kush është modeli juaj i preferuar me të cilin keni bërë një xhirim dhe pse?

Arton Humolli: Kam shumë modele të preferuara por për t’iu përgjigjur pyetjes suaj do të përmend dy: Dhurata Lipovica (Prishtinë) dhe Gresa Hoti (Milan). Ato janë dy profesioniste dhe të mahnitshme në mënyrën e tyre. Ato gjithmonë bëjnë çmos për t’iu përshtatur ideve dhe koncepteve.

NY Glam: A keni një kombinim të preferuar të të gjitha kohërave kamerë/lente?

Arton Humolli: Që nga dita e parë si fotograf unë shkrep Nikon, nga FM3a, F4, D200, D4s, Z6… Çdo kombinim me pajisjet Nikon funksionon shumë mirë për mua.

NY Glam: Përshkruani arritjen tuaj më të madhe deri më sot?

Arton Humolli: Në këtë rast do të përmendja tre: 1. Fitimi i konkursit më të madh të fotografisë në botë “Le Plus Grand Photo Concourse du Monde” – Paris, Francë. 2. Ekspozita ime personale “Trup dhe shpirt” në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë – Shqipëri. 3. Fitimi i çmimit “Best Photography Award” në Galerinë Nil të Nju Jorkut.

NY Glam: Kë do të dëshironit të fotografonit më pas?

Arton Humolli: Ka shumë në fakt, por do të filloja sërish me Dua Lipën, pastaj Rita Orën dhe pse jo Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Michael Jordan…

NY Glam: Kush/çfarë ju frymëzon?

Arton Humolli: Jeta e përditshme, njerëzit në rrugë, filmat, muzika…

NY Glam: Keni udhëtuar shumë për punë? Keni një vendndodhje të preferuar?

Arton Humolli: Për shkak të kufizimeve me viza nuk kam udhëtuar aq sa do të doja. Shtetet e Bashkuara dhe Japonia do të jenë të parët që do ti vizitoj.

NY Glam: Citimi i preferuar?

Arton Humolli: “Ju nuk bëni një fotografi, ju e bëni atë” nga Ansel Adams.

NY Glam: Cila është këshilla juaj për fotografët aspirantë?

Arton Humolli: Për të dalë atje dhe për të xhiruar, analizoni punën tuaj dhe të tjerët punojnë gjithashtu. Bëni të njëjtën gjë përsëri dhe përsëri dhe përfundimisht do të zbuloni se çfarë ju përshtatet më shumë për fotografinë, çfarë zhanri dhe stili ju pëlqen dhe më pas vazhdoni ta bëni këtë me dashuri.

NY Glam: Çfarë është më pas për ju?

Arton Humolli: Më shumë punë / KultPlus.com

“Fotografia më e mirë” në New York Nil Gallery – Arton Humolli

‘Po, unë kam qenë i sëmurë, shumë i sëmurë, por pse më thoni se kam luajtur mendsh, se jam çmendur’

Edgar Allan Poe

(Tale Heart-1843)

-Është e vërtetë. Po, unë kam qenë i sëmurë, shumë i sëmurë. Por, ju pse më thoni se kam luajtur mendsh, se jam çmendur?

A s’e shihni se unë jam plotësisht në rregull? A s’është e qartë që s’jam i çmendur? Sëmundja vërtet m’i ka bërë më të forta e më të fuqishme mendjen, shqisat e ndjenjat. Sidomos shqisën e dëgjimit, edhe më të fuqishme. Unë dëgjoj zëra që s’i kisha dëgjuar më parë. I dëgjoj zërat nga parajsa, zërat nga ferri.

-Dëgjo! Dëgjo, do të të tregoj si ndodhë. Ke për të parë e për të dëgjuar sa e kam mendjen në vend.

E pashpjegueshme si erdhi në fillim ideja në kokën time.

Nuk arsyetohet ajo çfarë bëra. S’e kam urryer plakun. Përveçse e kam dashur. Nuk më ka lënduar. S’i kam dashur paratë e tij. Mendoj se ishin sytë e tij. Dukeshin si sygrabitës, sytë e atyre shpezëve të trishtueshme që shikojnë e presin derisa kafsha ngordh dhe më pas e hedhin poshtë të bëhet copa për ta ngrënë.

Kur më shikoi plaku me ata sygrabitësi, një ndjesi e ftohtë m’u ngjit poshtë e lartë shpinës, derisa edhe gjaku u ftoh. Kështu që, përfundimisht vendosa t’i mbyllja ata sy: ta vras plakun!

Pra, ju mendoni se jam i çmendur? Një i luajtur mendsh nuk planifikon. Por, ju më keni ndjekur mua. Gjatë gjithë javës, shoqërohesha me plakun, isha i afërt, i dashur me të, pra, aq sa mund të isha.

-Çdo natë rreth orës dymbëdhjetë ngadalë e hapja derën e tij. Dera ishte e hapur aq sa mund të futja brenda dorën, pastaj, kokën. Në dorë mbaja një dritë të mbuluar me një cohë që s’e lejonte të shpërndahej më shumë. Qëndrova qetësisht. Pastaj, kujdesshëm, largova cohën pakëz, që të kalonte tek ata sy një vijëz e hollë dhe e vogël e dritës.

-Shtatë net e bëra këtë, shtatë net të gjata, cdo herë në mesnatë. Pasiqë sytë ishin gjithmonë të mbyllur, e kisha të vështirë të kryeja punë. Sepse nuk ndjeja ta vrisja plakun, ishte syri i tij. Syri i tij i Djallit.

– Dhe çdo mëngjes shkoja në dhomën e tij, e pyesja si kishte fjetur, me një të folur të ngrohtë e miqësore. Ai as që e merr me mend se çdo natë, në orën dymbëdhjetë, hyja brenda dhe e shihja si flinte. Në natën e tetë, që kur e hapa derën, isha më shumë se zakonisht i kujdesshëm. Akrepat e orës lëvizën më shpejtë se sa dora ime. Asnjëherë më parë nuk e kisha ndjerë kaq fort fuqinë time; për sukses tani isha i sigurt.

Plaku rrinte shtrirë, pa imagjinuar se jam në derë. Befas lëvizi në shtrat. Ju mendoni se u frikësova. Por, jo. Errësira ishte e madhe në dhomë. E dija që s’e shihte hapjen e derës. Unë vazhdova ngadalë e lehtë, të shtyeja derën. E futa kokën. E futa dorën me dritën e mbuluar. Papritmas plaku u drejtua në shtrat dhe qau, “Kush është aty”??!

Ende qëndrova i heshtur. Nuk lëviza për disa orë. As s’e dëgjova të shtrihej prapë në shtrat. Veç rrinte duke dëgjuar. Pastaj, dëgjova një zë nga plaku, një klithmë, një e qarë frikeje. E dija që rrinte ulur, mbushur me frikë në shtrat; e dija se ai e dinte që isha aty. S’më shihte. S’më dëgjonte. Më ndiente. E dinte se Vdekja ishte aty.

Dalëngadalë, pak nga pak, derisa një dritë e vogël të binte në ata sygrabitës, e largova cohën. Mënyra se si më shikonte drejt, me sy të shqyer, sa e shtonte zemërimin tim. Fytyrën e plakut s’e shihja. Vetëm atë sy, syrin e kaltër të errët dhe në trupin tim m’u ngri gjaku.

A s’ju pata thënë se të dëgjuarit u bë i fortë, në mënyrë të pazakontë? Si tingullin e një ore përtej murit, dëgjoj tinguj të shpejtë, të ulët, të lehtë.

Ishte e rrahura e zemrës së plakut. Provova të heshtë. Por, tingulli rritej më shumë. Frika e plakut duhet të ketë qenë më të vërtetë e madhe. Sa rritej tingulli, zemërimi im bëhej më i madh e më lëndues. Ishte më shumë se zemërim.

Zemërimi im u bë i frikshëm, në natën e qetë , në heshtjen e errët të dhomës së gjumit, për zemrën që rrahte zëshëm, e të cilën isha i sigurt se dikush duhej ta dëgjonte. Erdhi koha! Duke qarë, u vërsula në dhomë, “Vdis! Vdis!” Plaku lëshoj një klithmë frike, ndërsa unë u hodha mbi të dhe ia lidha shtrëngueshëm çarçafin sipër kokës. Zemra i rrahte ende; por buzëqesha sikur isha afër suksesit. Zemra i rrahu për disa minuta; por, më në fund e rrahura ndaloi. Plaku vdiq. Largova çarçafët dhe i mbështeta veshët mbi zemrën e tij. Nuk tingëlloi asgjë. Po! Vdiq! I vdekur si guri. Syri i tij s’ka për të më shqetësuar!

– Pra, ju thoni, jam i çmendur? Më keni parë sa i kujdesshëm isha kur e futa trupin aty ku asnjëri s’e gjen. Në radhë të parë i këputa kokën, pastaj krahët dhe këmbët. S’e lashë asnjë pikë gjaku të binte në dysheme, isha i kujdesshëm. Pjesët e trupit i futa në dyshemenë ku i hoqa tri dërrasa. Më pas, kujdesshëm, shumë kujdesshëm, i rivendosa dërrasat dhe asnjë sy njeriu s’i vëren se kanë lëvizur.

Kur përfundova punë, dëgjova se dikush ishte tek dera. Tash ishte katër e mëngjesit, por ende terr. Sido që të jetë, nuk frikësohesha, shkova poshtë të hapja derën. Në derë ishin tre njerëz, tre oficerë policie. Njëri prej fqinjëve kishte dëgjuar plakun duke klithur dhe kishte njoftuar policinë; këta të tre erdhën për të bërë pyetje dhe për të kontrolluar shtëpinë.

-I ftova policët brenda. Kam klithur në ëndërr, u thashë. Plaku ishte larg, u thashë, ka shkuar të vizitoj në fshat një shok. Kërkova nga ta të kontrollonin nëpër krejt shtëpinë, të kontrollonin mirë. Më në fund i shoqërova brenda dhomës së gjumit të plakut. Po bisedonim gjatë, u kërkova të uleshin, sikur luaja lojë me ta.

I bëra policët të besojnë tregimin tim nga sjellja ime e lehtë dhe e qetë. Kështu që, ata po rrin ulur dhe bisedonin në mënyrë shoqërore me mua. Por, u përgjigja njëjtë, gjithashtu, shpresoja të ikinin sa më shpejt. Në veshët e mi ishte një tingull i çuditshëm dhe më dhimbte koka. Flisja më shumë e më shpejt. Tingulli u bë më i theksuar. Ata ende rrinin e flisnin.

Papandehur e dija se, tingulli nuk ishte në veshët e mi, ishte veçse brenda kokës. Në atë moment duhet të jem zbehur. Flisja më shpejt dhe më fort. Gjithashtu, edhe ai u bë më i fortë. Një tingull që e njihja mirë, i shpejtë, i ulët, i lehtë, si tingulli i një ore përtej murit. U bë më i fuqishëm e më i fortë. Pse nuk shkojnë burrat? Më fuqishëm, më fort. U ngrita, rreth e rreth dhomës ecja shpejt. Që ta mbuloja tingullin e tmerrshëm, të bëja më shumë zhurmë, e shtyeja karrigën nëpër dysheme. Flisja edhe më fort. Burrat ende rrinin, flisnin, buzëqeshnin. A ishte mundur që nuk po dëgjonin??

Jo! Ata dëgjuan! Isha i sigurt. Ata e dinin. Ishin tash ata që po luanin me mua. Nga buzëqeshjet e tyre dhe nga ky tingull po vuaja më shumë se sa mund ta përballoja. Fort, më fort, edhe më fort! Papandehur, s’e përballova dot. Bëra me gisht nga dërrasat dhe qava, “Po! Po, unë e vrava atë. Ngritni dërrasat dhe do të shihni. Unë e vrava. Por, pse nuk ndalon zemra e tij së rrahuri?! Pse nuk ndalon!?”

Përktheu: Albulenë KrasniqiKultPlus.com

Ndotja plastike problem i madh global, kafshët po vdesin shkaku i saj

Ndotja plastike është një problem urgjent global që kërkon një marrëveshje ndërkombëtare të detyrueshme të OKB-së, thuhet në një raport të Agjencisë Kërkimore (EIA).

OJQ-ja mjedisore thotë se ka prova të shumta për efektet e dëmshme të plastikës dhe argumenton se ndotja plastike është një problem po aq i rëndësishëm sa edhe ndryshimi i klimës. 

Ajri që thithim sot përmban mikrogrimca plastike, plastika u gjet në borën e Arktikut dhe gjithashtu gjendet në tokë dhe ushqim, shkruan BBC. 

Kjo mbështetet nga një raport që thotë se rreth 20 elefantë ngordhën në Tajlandë pasi hëngrën mbetje plastike nga deponitë. 

Autorët e raportit u bëjnë thirrje kombeve të bien dakord për një marrëveshje detyruese të OKB-së që synon reduktimin e prodhimit të plastikës dhe mbetjeve plastike. 

“Është koha që ne ta trajtojmë këtë problem vdekjeprurës”, tha Tom Gammage nga EIA. 

“Nëse kjo valë ndotjeje vazhdon, deri në vitin 2040 pesha e mbetjeve plastike në dete mund ta kalojë peshën totale të të gjithë peshqve detarë”. / KultPlus.com

Fjalimi i Mustafa Pashë Bushatlliut para Shkodrës: Preferoni të qëndroni nën zgjedhën e Portës apo të mbroni lirinë tuaj?

Nga Aurenc Bebja, Francë – 19 Janar 2022

“La Quotidienne” ka botuar, të hënën e 18 prillit 1831, në ballinë, një shkrim në lidhje me fjalimin e mbajtur nga Mustafa Pashë Bushatlliu para njerëzve më të rëndësishëm të Shkodrës, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.

Shqipëri

Shkodër, 5 mars. (Korrespondencë nga Gazeta Augsburgut.)

Pak ditë më parë, Mustafa Pasha thirri njerëzit më të rëndësishëm të qytetit tonë, për të marrë mendimin e tyre për raportin që kishte marrë se Veziri i Madh kishte marrë vendimin për fillimin e luftimeve kundër Pashallëkut të Shkodrës. Mustafai iu drejtua këtij kuvendi në një fjalim, pasazhet më të shquara të të cilit janë si më poshtë :

Veziri i madh (e ka fjalën për Reshid Pashën) dëshiron të ndajë territorin tonë. Tashmë, qoftë me kërcënime, qoftë me premtime të rreme, ai ia doli të nënshtrojë nën pushtetin e tij qytetetet e Elbasanit, Tiranës, Kavajës, Durrësit, Krujës dhe Ohrit.

Ju kam thirrur së bashku për t’ju bërë të ditur gjendjen e gjërave dhe për të ditur nëse preferoni të qëndroni nën zgjedhën e Portës dhe t’i nënshtroheni sistemit të ri ushtarak dhe sistemit të ri të taksave, apo të mbroni lirinë tuaj; në këtë rast jam gati të sakrifikoj deri në pikën e fundit të gjakut tim; Më duhet t’ju them se e gjithë forca e Vezirit të Madh përbëhet nga vetëm 16.000 burra. Prandaj nuk është e frikshme dhe nuk duhet të frymëzojë ndonjë frikë serioze.

Djali im është vendosur në Dibër me 8.000 burra të fisit të Madganit (Matjanit), gati për të hyrë në fushatë. Boshnjakët, zotërit e Gjakovës dhe Prizrenit, si dhe një pjesë e Serbisë, më dhanë sigurinë se do të më vinin në ndihmë në luftën që po përgatitet. Unë kam kërkuar një burrë nga çdo familje e pashallëkut tim dhe besoj se jam në gjendje të hyj në fushatë katër ditë pas festës së Bairamit.

Ky ligjërim ndërpritej shpesh nga shenja të qarta pëlqimi. Kuvendi njëzëri deklaroi se duhej luftuar për ruajtjen e pavarësisë së vendit.

Mësuam se qytetet e përmendura më lart ishin të pushtuara vetëm nga një pjesë e vogël e ushtrisë së Vezirit të Madh, ai vetë ishte ende rreth Korçës me dhjetë mijë burra. / KultPlus.com

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France


‘Ky asht veç skeleti i kukllës që pret me veshë tesha t’reja prej teprica imagjinatash që i preva prej revistash t’ndalueme’

Poezi nga Rozafa Shpuza

Për nji kukull pecash

Prej shisës rrumeqe
që shtyn dimnin në qoshk t’oborrit
këpus dy krande cullake
e i lidh kryq me fill t’kuq.
Ky asht veç skeleti i kukllës
që pret me veshë tesha t’reja
prej teprica imagjinatash
që i preva prej revistash t’ndalueme,
me gërshanën e krastijes.
Ngutem me ia vizatue tiparet
me nji laps plumç-thyem
që kajherë mënon me fiksue buzëqeshjen,
prejse dora s’më bindet
e boja hapërdahet mbi fytyrën
e sajume me nji monedhë
që im atë ma pat falë
ditën kur ra bora e parë.
Tash kuklla asht gati me pritë vjetin rishtak
e mue s’më mbetet tjetër
veç me kthye fletën e mbrame të kalendarit.

(vëllimi poetik “Nana i qindiste kryq dimnat”) / KultPlus.com

Fotografia: Rozafa Shpuza

Shfaqja “Dasma e Kallajxhiut” nën regjinë e Sevdije Ajetit vjen më 19 janar në TKK

Shfaqja “Dasma e Kallajxhiut” e autorit John Millington Synge së shpejti vjen në Teatrin Kombëtar të Kosovës, përcjell KultPlus.

Pikërisht nën regjinë e Sevdije Ajetit, shfaqja do të shfaqet më 19 janar, duke filluar nga ora 20:00.

Shfaqja është shqipëruar nga Artur Lena. Ndërsa, asisent regjie është Mevludin Berisha.

Po ashtu në shfaqjen “Dasma e Kallajxhiut” luajnë aktorët si: Valina Muçolli, Gramoz Malaj, Kumrie Hoxha dhe Burim Koprani. / KultPlus.com

Fëmijët e Kutelit, Lasgushit, Markos, Kokonës dhe Luarasit bashkë në një fotografi

105 vjetori i Lindjes së shkrimtarit Petro Marko pati bërë bashkë në një foto fëmijët e shkrimtarëve të njohur shqiptarë.

Një foto ku shfaqet edhe poeti Xhevahir Spahiu, bashkë me të birin, tregon dhe mirënjohjen e brezave ndaj njëri-tjetrit.

Nga e djathta në të majtë janë: Xhevair Spahiu, Arianita Petro Marko, Orges Xhevair Spahiu, Marie Lasgush Poradeci, Mirvjen Vedat Kokona, Atalanta Dhimiter Pasko (Mitrush Kuteli) dhe Petro Skender Luarasi./ KultPlus.com

Pallati i Brigadave drejt hapjes për publikun, Margariti: Potencial kulturor e historik

Ministrja e Kulturës, Elva Margariti deklaroi sot se bashkë me Universitetin Politeknik të Tiranës ka nisur puna për hartimin e planit të menaxhimit të integruar të ansamblit historik të Pallatit të Brigadave.

Në një konsultim publik për hartimin e Planit të Menaxhimit të Integruar të Pallatit të Brigadave, Margariti tha se “ne duhet të bëjmë të mundur që i gjithë ansambli të jetë një hapësirë që duhet të njihet më tepër dhe për këtë nuk mund thjesht të kemi fjalë dhe biseda sporadike, por patjetër që duhet të kemi një vizion të plotë dhe të mirë menduar me bashkëpunimin e sa më shumë ekspertëve”.

“Ky i sotmi është ndalesë e një rrugëtimi shumë të gjatë të nisur vite e vite më parë. Kjo ka qenë një nga hapësirat që qeveria Rama që me marrjen e mandatit filloi të hulumtonte dhe të shikonte një sërë jo vetëm problematikash, por edhe zgjidhje të problematikave me zgjidhje afatgjata. Ka qenë një kërkesë e vazhdueshme, këmbëngulëse e Kryeministrit ajo për të bërë të mundur që jo vetëm ky pallat por i gjithë ky ansambël, që është shpallur i tillë që në vitin 2004 me një vendim të Këshillit të Ministrave t’i rikthehet në mënyrë të denjë të gjithë komunitetit”, theksoi Margariti.

Sipas Margaritit, kur flitet për Pallatin e Brigadave patjetër që ka një farë misteri në të gjithë historinë e tij.

Ministrja Margariti theksoi se “kjo godinë dhe ky park nuk mund të trajtohet si një ishull i veçuar, i gjithë ansambli historik nuk duhet të bie në grackën e një trajtimi institucional, një ishulli i veçuar brenda Tiranës, i lidhur ngushtësisht me atë përfaqësinë e lartë diplomatike, që ka ruajtur në vite dhe nuk mund të mendohet thjesht si një hapësirë, e cila për vlerat e mëdha të trashëgimisë kulturore dhe historike të jetë e lidhur ngushtë vetëm me Ministrinë e Kulturës”.

Duke falënderuar Universitetin Politeknik të Tiranës për bashkëpunimin në hartimin e planit të menaxhimit të integruar të ansamblit historik të Pallatit të Brigadave, Margariti tha se “synimi ynë është që ky potencial kulturor historik, ekonomik që ngërthen ky ansambël që është edhe një zonë e stimuluar, një term që në vite është harruar, ,si një nga termat që i bashkëngjitet kësaj zone, duhet harmonizuar me të gjitha investimet e qeverisë”.

Ne, shtoi Margariti, e kemi parë këtë zonë si një pol të madh zhvillimi me potenciale të fjetura, e cila ende nuk ka arritur ende që të shprehë të gjithë potencialet e saj.

“Pas hartimit të planit të menaxhimit të integruar të Butrintit që ka qenë një nga sfidat që Ministria e Kulturës ka ndërmarrë në këto vite, patjetër kemi një eksperiencë të shtuar për atë çfarë ligji i trashëgimisë na vendos në dispozicion, për atë çfarë potencialet e fjetura të trashëgimisë sonë mund të sjellin për komunitetet dhe për të gjithë territorin shqiptar”, tha Margariti.

Ministrja Margariti bëri të ditur se “pas një pune të gjatë të kurorëzuar edhe me partnerin tonë Fondin Amerikan për Zhvillim fillojmë tashmë një sfidë tjetër dhe në takimet e shumta me Universitetin Politeknik dhe grupin e punës kemi parë që me përpjekjet e vazhdueshme të fokusuara në restaurimin e godinës për shkak të degradimeve të saj të kohës, kemi vënë re që ajo që ka munguar ka qenë një vizion i mirëfilltë, i cili lidhte në mënyrë sinergjike të gjithë elementët, jo vetëm potencialet, jo vetëm problematikat, por edhe funksionet e munguara të këtij ansambli”.

Pallati i Brigadave është një sit i jashtëzakonshëm i trashëgimisë kulturore në qytetin e Tiranës, fryt i arkitekturës së mrekullueshme të viteve 1930-40./atsh/ KultPlus.com

‘T’pashë në ditë të dasmës tande’

Poezi nga Edgar Allan Poe

T’pashë në ditë të dasmës tande,
nji kuqlim i ndezun t’kish përfshi të tanën,
eh sa lumtunia t’vezullonte përqark,
e krejt bota shfaqej si dashni para teje.

Dhe shkreptima digjej n’sytë e tu,
(Ndoshta edhe ajo ishte e gjitha imja),
qyshse njajo Bukuri aq e përsosun,
i shfaqej përplot dhimbje shikimit tim.

Ishte njaj kuqlim, mendoj, shfaqje vajznie –
aq lehtë binte n’sy se ishte i tillë.
Po njat zjarr krenar, ajo shkreptimë ah –
mjerisht – n’gjoks të tjetër kujt e ndezi
Pse t’pashë në ditë të dasmës tande,
befas ndjeva at kuqlimin tand të ndezun,
eh sa lumtunia t’vezullonte përqark,
dhe bota krejt si dashni shfaqej para teje./KultPlus.com

IKSPHK apel qytetarëve: Bartni maskat në çdo vend dhe vaksinohuni

Me rritjen e rasteve me variantin Omicron, Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike në Kosovë u ka bërë thirrje qytetarëve që t’i bartin maskat në çdo  vend dhe të vaksinohen, përcjell KultPlus.

KultPlus ua sjell postimin e plotë IKSHPK-së:

Të nderuar qytetarë!

Ju lutemi bartni maskat nē çdo vend dhe  vaksinohuni!

Omicron (B.1.1.529) ka shtuar dukshëm intensitetin dhe është varianti dominues në qarkullim. Virusi është kudo andaj mos neglizhoni rekomandimet themelore: maska, distanca, higjiena.

IKSHPK është duke vazhduar pandërprerë me testimin dhe gjurmimin e të gjitha rasteve, kontakteve të rasteve në komunitet dhe diagnostikimin laboratorik.

Situata epidemiologjike mund të përkeqësohet edhe më shumë ditët në vazhdim, andaj IKSHPK apelon tek të gjithë qytetarët që të respektohen masat e Qeverisë së Republikës së Kosovës.

Për shkak të rrezikshmërisë së lartë të përhapjes së COVID-19, bëjmë thirrje në veçanti për kujdes dhe mosgrumbullim. Ndërsa, rekomandojmë institucionet përgjegjëse të mbikëqyrin me përpikëri dhe të ndërmarrin të gjitha veprimet e nevojshme për zbatimin e masave për parandalimin dhe luftimin e pandemisë.

Është i domosdoshëm kujdesi i shtuar i të gjithëve që në mënyrë strikte të respektohet distanca fizike, të përdoren maskat, të bëhet dezinfektimi dhe ajrosja e hapësirave, duke pamundësuar dhe shmangur përhapjen eventuale të mëtejme të infeksionit të COVID-19.

Omicron është tejet ngjitës, andaj mbani maskat në çdo vend, mbani distancën mbi dy metra edhe në mjedise të hapura edhe po qe se të gjithë bartin maska!

Duke qenë se vaksinimi është mënyra më e mirë dhe më e sigurt për të parandaluar COVID-19, veçanërisht format e rënda të sëmundjes dhe vdekjet, ne vazhdojmë të apelojmë fuqishëm për vaksinim sa më gjithpërfshirës, sa më të gjerë dhe sa më të shpejtë të popullatës nga mosha 12 vjeçare.

Vaksinat mund të merren çdo ditë në të gjitha institucionet e kujdesit parësor në komunën tuaj.

Gjithashtu apelojmë për vaksinimin me

dozën pērforcuese dhe dozën e tretë që mund ta marrin të gjithë qytetarët e moshës mbi 18 vjeçare.

Vaksinohuni dhe ftoni të tjerët të vaksinohen!

Duke u vaksinuar vetë, ju mbroni veten, mbroni edhe njerëzit për rreth jush, në rend të parë familjen.

Vaksinimi mbetet arma më e fortë për të parandaluar hospitalizimin.

Të gjithë pa dallim dhe domosdoshmërisht duhet të vazhdojmë të zbatojmë masat parandaluese kundër COVID-19 dhe rekomandimet e profesionistëve shëndetësor!

Prandaj, në vazhdimësi vlen për secilin person dhe më tej vazhdojmë të bëjmë thirrje:

Mbulo gojën dhe hundën me maskë!

Mbaj higjienën!

Respekto distancën!

VAKSINOHU!./ KultPlus.com

Në një tokë tjetër

Shkruan: Hermes Kafexhiu

Më pyesnin se nga cili vend vija. Ishte një turmë e madhe që nuk e dinte çfarë e priste. Njerëz të hutuar, të menduar por me peshën e madhe të së shkuarës të hedhur pas. Edhe të lirë mund të them. Ishin të lirë. Ndjenja e çlirimit bashkonte gjithçka.

Turma dukej sikur tregonte pamjen e një nate buzë një mëngjesi të shumpritur.

-Nga vjen? -më pyeti një nga të huajt.

-Unë? – e pyeta

-Po, po ti, je mirë? Mos ki frikë, këtu nuk do t’ju bëjë keq njëri.

-Unë vij nga një vend ku gratë në jug i këndojnë vdekjes dhe ku burrat në veri i thurin lavde krenarisë. Vij nga një vend i ngatërruar nëpër këmbët e kohës. Nga një vend i pafajshëm që nuk ka ditur asnjëherë të pushtojë. Vij nga një vend ku liria më shumë është ndjerë e shtegtuar se vetë shpendët që shtegtojnë. Vendi im martonte vajzat që në djep pa e njohur dashurinë dhe burrat urrenin gratë kur nuk bënim djem që t’i kishin gati për luftë ose për punë. Vendi im dogji shtëpitë e zotit. Vij nga një vend ku karrocat dominonin në një kohë kur Europa kishte shpikur mbi 20 marka makinash. Vij nga një vend ku njerëzit mblidheshin për të parë dasmat pas dritares  dhe soditnin sikur të ishin mbledhur për një film. Vij nga një vend ku dhe varfëria është vjetëruar. Por vij dhe nga një vend ku përveç paradokseve zakonore dhe prapambetjes, ka plot bukuri. Bukuria fillon nga një qytet i quajtur Vlora që shtrihet mes një natyre të bekuar në bardhësinë e kripës, ku jeta afër detit është dhe pranë malit. Më pas kalëron mbi kokën e reve dhe mund të shohësh një vend me ca shtigje të rralla në veri si Valbona dhe Thethi të ngjashëm me mendime që shkojnë afër jetës së panjohur të parajsës. Mbi të gjitha vij nga një vend i pafajshëm, i mbetur prej dymijë vjetësh si një Gavrosh i vocërr krejt i pa rritur dhe i paaftë për të qenë pushtues. Vij nga një vend dyshues me frikëra të forta për të njohur veten nga një vend endacak që ende nuk është dashuruar me lirinë. Vendi im i ngjan jetës së Fiorentino Arizës i cili priti deri në plakje dashurinë. Unë vij nga Shqipëria nga një vend që ende pret…/ KultPlus.com

Filmi vendor ‘Në kërkim të Venerës’ arrin në Cineplexx

Pas sukseseve të filmave të fundit shqiptarë, filmi i radhës vendor qe arrin në Cineplexx nga nesër është “Në kërkim të Venerës”.

Filmi “Në kërkim të Venerës”, ka pasur suksese ndërkombëtare ku aktorja Kosovare Krasniqi në rolin e saj si Venera, është zgjedhur fituese e çmimit “Aktorja më e mirë në rol kryesor” në Festivalin e Filmit në Valencia të Spanjës. Përveç kësaj ky filmi nga regjisorja Norika Sefa është shpërblyer me çmimin special të Jurisë (Special Jury Award) gjatë ceremonisë së shpërndarjes së çmimeve të Festivalit të Roterdamit.

Filmi flet për Venerën, një vajzë e re dhe e ndrojtur, e cila fillon të përjetojë një rrugëtim të ri në jetën e saj pasi njofton Dorinën (Rozafa Celaj), një vajzë mendje-hapur. Ky përjetim e shtyn që nga një vajzë e ndrojtur të kthehet në një revoltë ndaj familjes së saj tradicionale.

Për më tepër informata rreth orareve të filmit mund ta vizitoni webfaqen e Cineplexx Kosovo, ndërsa biletat mund t’i bleni përmes aplikacionit Cineplexx KS apo direkt në kinema prej orës 14:30.

Obama Foundation përzgjedh Egzon Gashin nga Kosova në programin e 2022

Egzon Gashi, themelues i “Teach for Kosova” do të jetë në mesin e 35 liderëve të rinj nga Europa, të cilët do të marrin pjesë në programin e vitit 2022 nga Obama Foundation.

Lajmin e ka bërë të ditur edhe vet Presidenti Obama, nëpërmjet rrjetit social Twitter. Ish-Presidenti i SHBA-ve ka uruar kandidatët e përzgjedhur, duke u shprehur që mezi pret të shohë rezultatet e punës së përbashkët.

I përzgjedhuri nga Kosova, Egzon Gashi u shpreh i lumtur me lajmin dhe gati për të përfaqësuar vendin dhe komunitetin në këtë program të rëndësishëm global. “Jam shumë i gëzuar që të ndaj me ju se jam përzgjedhur në programin e Obama Foundation të Liderëve të Europës për vitin 2022. Ky është një Fellowship gjashtë-mujor për zhvillimin e udhëheqësisë me 35 liderë të tjerë të rinj në të gjithë Europën. Që kur isha i ri, Presidenti Barack Obama ka qenë idhull për mua; një person që më mësoi se të qenurit lider empatik ishte njekohësisht e mundur dhe e rëndësishme, madje edhe në nivelin më të lartë të udhëheqjes. Unë punoj për t’i zhvilluar këto cilësi në udhëheqjen dhe punën time me Teach For Kosova./KultPlus.com

Kolegji Universum organizon Panairin e Inovacionit për të prezantuar punimet shkencore dhe artistike të studentëve

Në kuadër të aktiviteteve studentore dhe prezantimit të punimeve shkencore dhe artistike të studentëve #KolegjiUniversum organizon Panairin e Inovacionit.

Gjatë panairit studentët nga Dept. Shkenca Kompjuterike dhe Dizajn i Integruar do të prezantojnë projektet/punimet e tyre në të cilat janë angazhuar gjatë gjithë semestrit duke krijuar prototipe te ndryshme permes paisjeve harduerike sipas metodës “Learning by Doing” dhe informatave “State of the Art in Technology”.

Përmes projekteve të tyre studentët e Kolegjit Universum kanë krijuar paisje të cilat ndikojnë pozitivisht në mirëqenjen e komunitetit duke krijuar lehtësira në jetën reale të njerëzve.

Eventi do të mbahet neser me 20 Janar nga ora 11:00 në Kolegji Universum – Kampusi Lipjan dhe është i hapur për të gjithë të interesuarit.

Për më shumë informata rreth projekteve dhe aktiviteteve që angazhohen studentët që nga viti i parë në Kolegjin Universum ndiqni në facebook & instagram, kontaktoni në [email protected] apo telefononi në +383 44 144 062.

(Shkrim i sponsorisuar nga Kolegji Universum).

‘Zgjoi’ do të shfaqet sot në Qendrën e Kulturës në Mitrovicë

Filmi “Zgjoi” me skenar dhe regji të Blerta Bashollit do të shfaqet sonte në Qendrën e Kulturës, “Rexhep Mitrovica” në Mitrovicë.

Sipas një njoftimi të faqes zyrtare në Facebook, “Zgjoi” do të shfaqet me fillim nga ora 19:00.

“Për të gjithë ata që nuk kanë arrit me e pa filmin Zgjoi i cili po zhurmon anë e kënd botës duke shtjelluar një ngjarje të vertetë të Kosovës, ju njoftojmë që ky film do të shfaqet me 19 Janar në Mitrovicë në Qendrën e Kulturës “Rexhep Mitrovica” nga ora 19:00”, bëhet e ditur në njoftim.

 Gjithashtu, “Zgjoi” do të shfaqet edhe në do të shfaqet në 18 kinema në Australi dhe 6 të tjera në Zelandë të Re.

“Filmit i është konfirmuar se do të shfaqet në 18 kinema në Australi dhe 6 të tjera në Zelandë të Re. Kjo, pos tjerash, është një mundësi që shqiptarët që jetojnë në këto vende të kenë mundësi të shohin rrëfimin për Fahrije Hotin nën interpretimin e aktores Yllka Gashi”, thuhet në njoftim.

“Zgjoi” është fitues i shumë çmimeve ndërkombëtare, ndërkaq është propozim i Kosovës për “Oscars 2022”./ KultPlus.com

Dështon shitja në ankand e villës e cila ‘strehon’ muralin e Caravaggios

Një villë në kryeqytetin italian Romë që strehon muralin e vetëm të Caravaggio nuk ka arritur të shitet në ankand.

Villa Aurora është në qendër të një beteje ligjore midis pushtuesit të saj aktual, Princeshës së lindur në Teksas, Rita Boncompagni Ludovisi dhe djemve të saj.

Villa, e cila kishte një çmim fillestar prej 471 milionë dollarë (394 milionë funta), pritej të bëhej prona më e shtrenjtë e shitur ndonjëherë, por nuk tërhoqi asnjë ofertë.

Një tjetër përpjekje për ta shitur pritet në prill, me ulje të çmimit me 20%.

Piktura në vaj, e cila përmban lakuriqësi, përshkruan Jupiterin, Neptunin dhe Plutonin, me botën në qendër dhe të shënuar nga shenjat e zodiakut.

Është i vetmi mural i mbijetuar në botë i Caravaggio, i cili vlerësohet të ketë një vlerë prej 310 milionë dollarë (259 milionë funta). U pikturua në vitin 1597 pasi pronari i parë i vilës e porositi atë për dhomën e tij të alkimisë.

Çuditërisht, piktura u zbulua vetëm në fund të viteve 1960, para së cilës ajo ishte mbuluar.

Megjithatë, Villa Aurora mori emrin e saj nga një tjetër prej veprave të artit të pronës, një afresk i pikturuar nga artisti italian barok Giovanni Francesco Barbieri, i njohur si Guercino./ KultPlus.com

Shtyhet deri më 3 prill ceremonia e çmimeve Grammy

Ceremonia e ndarjes së çmimeve Grammy është shtyrë për 3 Prill në Las Vegas.

Eventi ishte planifikuar për në 31 Janar në Los Angeles, por u shty për shkak të përhapjes masive të variantit Omicron.

“Ne jemi të ngazëllyer për të marrë GRAMMY në Las Vegas për herë të parë dhe për të organizuar një shfaqje të klasit botëror,” tha Harvey Mason Jr., CEO i Akademisë së Regjistrimit. Komediani Trevor Noah do të prezantojë eventin, që do të transmetohet nga MGM Grand Garden Arena në Las Vegas.

Çmimet Grammy u shtynë gjithashtu për në vitin 2021 dhe në vend të janarit u ndanë në mars, nën masa të rrepta për të penguar përhapjen e virusit. Për shkak të ndryshimit të Grammy, çmimet CMT për muzikën country, të cilat fillimisht ishin planifikuar për në 3 Prill, u shtynë gjithashtu./KultPlus.com

‘Vdekja e një gruaje të bukur, është pa diskutim tema më poetike në botë’

Edgar Allan Poe ishte një nga shkrimtarët më të rëndësishëm dhe më me ndikim në shekullin e 19-të.

Pjesa më e madhe e punës së tij u frymëzua nga ngjarjet që ndodhën rreth tij. Ato që e bënë botën të kthej sytë nga shkrimet e Poes nisin me kryeveprën e hershme “Për Helenën” deri te “Ulalume” e errët dhe misterioze. Nga “Korbi”, i cili e bëri atë me famë botërore pas botimit në 1845, te “Annabel Lee”, i cili është një lavdërim i botuar pas vdekjes për një vajzë “në një mbretëri pranë detit”. Pikërisht do të ishte vdekja e vajzës që ai dashuronte që e bëri atë të veçantë në shkrimet dhe thëniet e tij.

KultPlus ua sjell disa nga thëniet e tij:

Vdekja e një gruaje të bukur, është pa diskutim tema më poetike në botë.

Njeriu tani është vetëm më aktiv – jo më i lumtur – as më i mençur, sesa ishte 6000 vjet më parë.

E gjithë ajo që shohim ose duket është vetëm një ëndërr brenda një ëndrre.

E gjithë feja, miku im, thjesht është evoluar nga mashtrimi, frika, lakmia, imagjinata dhe poezia.

Me mua poezia nuk ka qenë një qëllim, por një pasion.

Shkenca ende nuk na ka mësuar nëse çmenduria është apo nuk është sublimiteti i inteligjencës. / KultPlus.com

Nis së shpejti restaurimi i Muzeut Etnografik në Krujë

Muzeu Etnografik i Krujës është një tjetër sit i trashëgimisë kulturore, i cili do të restaurohet nga programi i Bashkimit Evropian #EU4Culture.

Sipas #EU4Culture, punimet për restaurimin e muzeut do të nisin së shpejti dhe do të përfshijnë ndriçimin, survejimin, mbrojtje nga zjarri, etj.

“Ekspozimi aktual i artefakteve do të përmirësohet në bashkëpunim të drejtpërdrejtë me kuratorin dhe drejtorin e Muzeut. Dyshemeja, çatia, tavani, të gjitha dyert dhe dritaret do të riparohen aty ku është e nevojshme”, thekson #EU4Culture.

Pjesë e punimeve restauruese do të jetë edhe pastrimi e forcimi i mobilieve dhe pikturat murale të shekullit të XVIII.

Ky muze e ka zanafillën e krijimit të tij që 20 nëntor të vitit 1989 dhe ndodhet në një objekt të ndërtuar në vitin e largët 1764 që është ish-shtëpia e Toptanëve, e cila është një ndërtesë e tipit “çardak” . Ky objekt është klasifikuar si objekt i Trashëgimisë Kulturore dhe monument kulture i kategorisë së I.

Objektet të cilët janë vendosur në këtë muze përveçse përfaqësojnë periudha të ndryshme të historisë së vendit, pjesa më e madhe e tyre janë objekte autentike edhe sot vazhdojnë të jenë funksionalë.

Ky muze është unik në llojin të tij në të gjithë rajonin e Ballkanit për nga stili që përfaqëson./atsh/ KultPlus.com

122 vjet nga lindja e patriotit, dramaturgut e studiuesit shqiptar, Skënder Luarasi

Skënder Luarasi, ishte arsimtar, përkthyes, dramaturg, publicist, studjues, vullnetar në Luftën e Spanjës, komunist idealist e hartues fjalorësh.

Ishte i pari shqiptar që u nis në dhjetor të 1936 nëpërmjet kufirit grek nga Follorina për të shkuar në Athinë, më pas në Francë e në fund në Spanjë. Në dhjetor të 1936 Luarasi takoi në Parsi Llazar Fundon dhe Ali Kelmendin.
Në vitet 1939-44 vuajti në kampet e pëqendrimit në Francë, pastaj në vitin 1945 u kthye përsëri në atdhe.

Mbas çlirimit të vendit, ishte nismëtar në themelimin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe anëtar i Kryesisë deri në nëntor 1949, kur u përjashtua për disa vjet nga Lidhja për qëndrimin e tij antikonformist ndaj metodave e qëndrimeve jodemokratike që ndiqte Kryesisë e Lidhjes në fushën e letërsisë e të arteve e nënshtruar ndaj diktatit të partisë në pushtet.

Ishte deputet në vitet 1946-50. Më 1950 nis punë në ndërmarrjen e botimeve të Institutit të Shkencave.

Për veprimtarinë e tij të shquar patriotike-antifashiste-demokratike, edukative e letrare është nderuar me urdhrat e lartë: Urdhëri i Flamurit (1960) dhe Nderi i Kombit (1996).

Luarasi e ka nisur aktivitetin letrar që në moshën 17-vjeçare. Brezi i viteve 30-të e dallon si arsimtar, publicist, gazetar, përkthyes, dramaturg dhe si drejtues e bashkëpunëtor i disa organeve të shtypit përparimtar.

Ka qenë editor-përgjegjës në revistat: “Studenti” ShBA më 1920, “Djalëria” Austri më 1927-1928 dhe kryeredaktor i revistës “Vullnetari i Lirisë” Spanjë më 1937. Ky i fundit organ i vullnetarëve shqiptarë në luftën antifashiste të Spanjës.

Deri në vitin 1992 veprimtaria e tij (monografi, publicistikë, drama, studime dhe kritikë letrare e historike) botohej pjesërisht (kryesisht përkthimet) dhe nuk analizohej nga pikëpamja shkencore. / KultPlus.com

213 vite nga lindja e shkrimtarit Edgar Allan Poe

Edgar Allen Poe ishte shkrimtar amerikan. Ai e themeloi literaturën e krimit, zhanrin shkencë fiksion dhe të horrorit. Poe ka qenë një nga poetët më të përkthyer në të gjitha vendet e botës, shkruan KultPlus.

Edgar Allan Poe lindi më 19 janar 1809 në Boston, SHBA dhe vdiq më 7 tetor 1849 në Baltimore, Maryland. Besohet se ja vunë emrin e një prej personazheve në një nga dramat e Shakespeare, në të cilën prindërit e tij po e performonin vitin kur ai lindi.Jeta e Edgar Allen Poe kishte filluar mes mjerimit dhe braktisjes, ai u adoptua nga një familje e pasur ku jetoi vetëm për pak kohë. Jeta e tij ishte e mbushur me probleme të shumta.

Megjithatë, kudo që shkonte, ai shkëlqente me talentin e tij,  imagjinata e tij ishte mjaft e pasur me të vërteta të pathëna më parë.Ai shkroi dramën e tij të parë “Politian” dhe më pas një histori të shkurtër të titulluar “I gjendur në një shishe”, me anë të së cilës fitoi vëmendjen e John P. Kennedy, një novelist mjaft i njohur nga Baltimora, me ndihmën e të cilit Poe fitoi një vend pune në një gazetë të njohur të asaj kohe.

Gjatë viteve në vazhdim, Poe vazhdoi të punonte në gazeta dhe revista të shumta, si një asistent publikimesh dhe si kritik. Në vitin 1839 ai publikoi veprën e tij “Tregime groteske dhe arabeske” të ndarë në dy vëllime, vepër kjo e cila mori vlerësime të ndryshme.Poe dhe veprat e tij ndikuan në letërsinë e Shtetetve të Bashkuara dhe në mbarë botën.

Poe dhe vepra e tij shfaqen në të gjithë kulturën popullore në letërsi, muzikë, filma dhe televizion. Fan Noli kishte përkthyer në shqip dy poemat më të njohura të tij: “Korbi” dhe “Anabel Li”. 

Me 3 tetor ai u gjet në rrugët e Baltimore në gjendje të rënd shëndetësore dhe u dërgua në Kolegjin Mjekësor të Washington, ku edhe vdiq të dielën, me 7 tetor 1849. /KultPlus.com 

“Deka s’asht hiç gja, s’njehet”

Nga Henry Scott Holland

Deka s’asht hiç gja. S’njehet. Veç kam dalë n’dhomën tjetër. Gja s’ka ndodhë. Krejt mbetet njajtë se qysh ka qenë. Unë jam unë, ti je ti, edhe qajo jetë që e kemi jetue me aq qef mbetet paprekë, pa ndryshue. Çkado që ishim për njani-tjetrin, jemi hala. Thirrëm njajtë qysh m’ke thirrë. Fol për mue qashtu me lehtësi qysh ke folë gjithë. Mos e ndrysho zanin. Mos i shto as krenari, as pikëllim. Kesh, qysh ke keshë gjithmonë me ato hajgaret e vocrra që i kemi dashtë të dytë. Luej, buzëqesh, mendo në mue, lutu për mue. Lema emnin me u ndje e njajta fjalë nëpër shpi, qysh asht ndje gjithmonë. Le të thuhet pa mund, pa fije randimi mbi të. Jeta mbetet ajo që asht. E njajta që ka qenë. Vazhdimësi e pandryshueme edhe e pathyeme. Çka asht vdekja, nëse jo një rastësi e parandësishme? Pse duhna me u harrue, veç se jam larg syve? Kur unë jam veç duke të pritë, për pak kohë, qetu afër, te sokaku. Krejt asht mirë.

Përktheu: Fisnik Ismaili / KultPlus.com