Mbrapa çdo superheroi është një super-kafshë, dhe këtë herë do të mund t’i shikojmë kafshët në aksion shpëtimi në kinemanë Cineplexx me eventi Dita e Familjes me shumë shpërblime dhe aktivitete argëtuese për fëmijë.
Cineplexx sjellin njërin prej animacioneve të shumëpritur të verës, DC League of Super-Pets i cili po arrin në Cineplexx këtë të diel me 31 korrik me eventin Dita e Familjes. Ky event do të mbahet në të dy kinematë, në Prishtinë dhe në Prizren, duke filluar nga ora 11:30 ku përveç super-shpërblimeve do të ketë facepainting falas dhe coloring pages.
Sa i përket ngjarjes së filmit, Krypto, Super-Qeni dhe Superman janë miq të pandashëm, që ndajnë të njëjtat superfuqi dhe luftojnë krimin krah për krah në Metropolis. Megjithatë, kur Man of Steel dhe pjesa tjetër e Justice Leauge rrëmbehen, Krypto duhet të bindë një grup kafshësh që të zotërojnë fuqitë e tyre të reja për një mision shpëtimi. Aktorët kryesor mbrapa zërave janë dyshja fantastike Dwayne Johnson dhe Kevin Hart.
Gjatë eventit që do ta organizojë Cineplexx do të dhurohen shpërblime të ndryshme në të dy kinematë.
Në kinemanë në Prishtinë do të dhurohen:
5x lodra të DC League of Super-Pets nga The Entertainer
10x bileta për lojëra pa limit brenda ditës nga Blissville
Për më tepër informata rreth orareve vizitoni webfaqen e Cineplexx Kosovo (e lidhni me kete link fjalën Cineplexx Kosovo, ndërsa biletat mund t’i bleni përmes aplikacionit apo direkt në kinema prej orës 15:00./ KultPlus.com
Filmi i radhës vendor qe arrin ne Cineplexx këtë të enjte është “Bomba”, i cili bazohet ne ngjarje të vërteta për tmerrin e kaluar gjatë luftës, ngjarje të rrëfyera nga vet ata qe mbijetuan.
Filmi Bomba është me regji nga James Fetahu me aktorët si Enver Petrovci, Dibran Tahini, Bislim Mucaj dhe Fatos Kryesiu.
Ngjarja e filmit flet për një fotograf të masakrës ndaj popullatës civile, masakër kjo e kryer nga paramilitaret serbe. Ai arrin të ikë dhe të fshehët në mesin e refugjatëve, bashkë me dëshmitë tejet të rëndësishme të krimeve dhe dhunimeve të kryera. Njëkohësisht ai e lajmëron edhe shtabin lokal të UÇK -së të ndodhur në atë zonë për masakrat që po ndodhin në baza ditore, poshtë në fashat. Paramilitarët ju vendosin ultimatum për në orën 5 pasdite, civileve të zënë rob, që ta dorëzojnë aparatin me dëshmi, në të kundërtën pason masakra e radhës por edhe UÇK grumbullohet dhe vendos te sulmoje në ora 5 pasdite për të i liruar civilet e zëne rob.
Premiera e këtij filmi në Cineplexx do të jetë nesër duke filluar nga ora 18:30. Për më tepër informata rreth orareve vizitoni webfaqen e Cineplexx ndërsa biletat mund t’i bleni përmes aplikacionit Cineplexx KS apo direkt në kinema prej orës 15:00.
Romani “Një vajzë në mërgim” (Elegji për Linda B.), i shkrimtarit shqiptar Ismail Kadare, përkthyer në gjuhën perse nga Mahmoud Gudarzi dhe botuar nga shtëpia botuese “Chetrang”, doli në tregun e botimeve edhe për lexuesin iranian. Kështu bën të ditur agjensia iraniane të lajmeve “Mehr”. Në fakt, ky nuk është romani i parë që përkthehet e botohet në Iran; e njëjta shtëpi botuese ka botuar më parë romanin tjetër të Kadaresë “Drita e hënës” i sjellë në gjuhën perse nga i njëjti përkthyes.
Agjensia e lajmeve “Mehr” më tej vijon se Ismail Kadare, autori i këtij libri, ka lindur në vitin 1936 në Shqipëri dhe është një nga shkrimtarët e njohur të këtij vendi. Ai u largua nga Shqipëria në fillim të viteve 1990 dhe u strehua në Francë. Kadare u bë anëtar i Akademisë Franceze të Shkencave Morale dhe Politike në vitin 1996 dhe më pas mori titullin oficer i “Legion d’ Honneur”. Romani i tij i parë “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” u botua në vitin 1961 dhe më pas botoi rreth 20 novela dhe disa libra me poezi. Ai është një nga kandidatët për çmimin Nobel në letërsi çdo vit.
Ky roman i Ismail Kadaresë synon të zbulojë sekretin e vetëvrasjes së Linda B, një vajze të re shqiptare që jetoi gjatë sundimit të Enver Hoxhës, diktatorit të këtij vendi, dhe u internua me familjen e saj në një fshat jashtë Tiranës. Në këtë roman është një personazh i quajtur Rodian Stefa, i cili është një dramaturg nga Tirana dhe për Lindën, ai është një simbol i kulturës dhe artit në mërgim. Dramaturgu nuk e ka takuar kurrë Lindën, por firmos një libër për të dhe pasi dëgjon lajmin për vetëvrasjen e saj, përpiqet të kuptojë rolin e tij në formimin e kësaj tragjedie.
Kadareja shkroi romanin “Një vajzë në mërgim” në 13 kapituj midis viteve 2008 dhe 2009. Ai ia kushtoi këtë roman të gjitha të rejave shqiptare që lindën, u rritën dhe kaluan rininë e tyre në internim./ KultPlus.com
Riviera Shqiptare ose ndryshe Karaibet evropiane është zona më pak e njohur e Mesdheut, megjithatë fsheh vende unike që ia vlen të vizitohen, ndërkohë që gjëja më e mirë janë çmimet më shumë se të përballueshme, shkruan Helena Tomas për faqen e njohur spanjolle ”Vanitatis” (www.vanitatis.elconfidencial.com).
”Ka shumë mundësi kur zgjedhim destinacionin për pushimet tona të ardhshme. Jo më kot, ajo që shumica prej nesh dëshirojmë është të gjejmë një vend ku nuk kemi qenë më parë dhe ta zbulojmë për herë të parë, pa shpenzuar shumë dhe, nëse është e mundur, të mos jetë i mbipopulluar.
Duke marrë parasysh të gjitha këto, mundësitë janë ulur sepse çmimet nuk ndalojnë së rrituri dhe njerëzit mbushin qytetet dhe plazhet.
Për fat të mirë, ka ende cepa të hartës që nuk janë aq të njohura në mbarë botën dhe kjo garanton që fluksi i njerëzve të jetë shumë më i vogël dhe se ne do të mund të lëvizim e të qëndrojmë atje me një kosto shumë më të lirë.
Një shembull?
Riviera Shqiptare, bregdeti shqiptar në Mesdhe, për të cilin pakkush ka dëgjuar dhe që megjithatë është plot me peizazhe unike dhe plazhe parajsore sikur të ishin Karaibet.
Shqipëria është një nga vendet më autentike dhe më të panjohura të Europës Jugore.
E vendosur në Gadishullin Ballkanik, ajo kufizohet me Greqinë, Maqedoninë e Veriut, Kosovën dhe Malin e Zi, dhe rreth tre milionë banorët e saj jetojnë në një territor të ngjashëm në madhësi me rajonin e Galicias.
Megjithatë, zona të cilës i referohemi është ajo midis Vlorës dhe Ksamilit. Rreth 150 kilometra vijë bregdetare plot plazhe me ujëra të kristalta. I lagur nga dy dete, Adriatik dhe Jon, të dy kanë plazhe interesante, por fama e Rivierës Shqiptare, e vendosur në bregdetin e Jonit, është një parajsë për pamjet e saj unike.
Kështu, nuk është për t’u habitur që disa nga qytetet e kësaj zone janë zgjedhur për verë nga vetë shqiptarët, të cilët nuk e vlerësojnë mundësinë e largimit nga vendi me pushime duke ditur plazhet e tyre spektakolare që kanë.
Duke filluar nga Vlora, qyteti i tretë më i populluar në vend, vetëm pas Tiranës dhe Durrësit, si dhe porti i dytë më i rëndësishëm në Shqipëri pas Durrësit. Plazhet më të mira të zonës janë në jug, veçanërisht plazhi i Orikumit, në gjirin e madh të Vlorës, që të çon në gadishullin e Karaburunit, ku mund të arrihet edhe me varkë. Ia vlen të shkoni dhe të shijoni një ditë në këto plazhe për shkak të ngjashmërisë që ndajnë me ato të Karaibeve.
Nga Vlora, mjafton të ndiqni një rrugë që përshkon më shumë se 100 kilometra përgjatë bregut të Jonit mes shkëmbinjve, maleve dhe pamjeve panoramike dhe që është bërë e njohur që kur atje u filmua një episod i serialit “Top Gear”.
Pak nga pak do të hyni në Parkun Kombëtar të Llogarasë, i karakterizuar nga bimësia, malet dhe liqenet dhe me ujë të pastër kristal në shumë raste.
Nuk mund të na mungojë as pjesa e bregdetit ku ndodhet Ksamili. Ndryshe nga pjesa më e madhe e bregdetit jonian të Shqipërisë, plazhet e saj janë me rërë të bardhë dhe ofrojnë perëndime unike.
Për sa i përket çmimeve që rrethojnë akomodimin, e vërteta është se ato janë çuditërisht të përballueshme. Kështu, në platforma të tilla si Booking, mund të gjejmë hotele, apartamente dhe bujtina për afërsisht 22 euro nata.
Sigurisht, sa më shumë t’i afrohemi bregut dhe sa më shumë komoditete të kërkojmë, çmimi do të rritet. Megjithatë, ka hotele me katër yje që ofrojnë dhoma për më pak se 100 euro.
Me pak fjalë, një alternativë më shumë udhëtimi jo aq e njohur nga shumica e njerëzve dhe spektakolare”, përfundon ”Vanitatis”./ atsh / KultPlus.com
‘PrizrenFest’, festival ndërkombëtar i teatrit në ambient të hapur do të përçojë tek ju drejtpërdrejt magjinë e emocionit të këtij festivali.
Edicioni i parë i festivalit i organizuar nga artistë elitë të vendit tone, është nën patronatin e kryetarit të komunës, Shaqir Totaj.
Prej datës 31 korrik deri më 4 gusht, Prizren Fest sjell artistë nga vende të ndryshme të rajonit dhe Evropës si: Shqipëria, Maqedonia, Bosnja, Turqia, Italia, Rumania dhe Franca.
Kësaj liste i shtohen edhe shumë artistë dhe profesionistë të artit vendor, të cilët do të qëndrojnë në Prizren gjatë gjithë festivalit.
Për 5 ditë nga 31 Korrik- 4 Gusht, Festivali ndërkombëtar i Teatrit PrizrenFest, me një program të veçantë, do të mbahet në vendet më të bukura të trashëgimisë sonë si: Kino Lumbardhi, Kalaja e Prizrenit, Lidhja e Prizrenit, Kino Plato dhe Sheshi i lidhjes së Prizrenit.
Në natën e hapjes së festivalit më 31 korrik, prej orës 21:00, në Kalanë e Prizrenit, do të prezantohet teatri nacional i Bosnjës me shfaqjen e regjisorit të njohur Dino Mustafiq.
Bashkangjitur gjeni programin e festivalit. / KultPlus.com
Prof. dr. Zejnullah Rrahmani, “MALËSORJA e Nazmi Rrahmanit ose Arti i interpretimit“, studim letrar, botoi Sh. B. “Faik Konica“, Prishtinë 2002, faqe 238. ISBN 9951-06-002-1.
Shkruan: Shefqet Dibrani
Ndarja në Fushë të Kosovës
”Më në fund edhe ai u përshëndet me fëmijët e vet, të nesërmen edhe me mua në stacion të trenit në Fushë të Kosovës. Kur u nis treni ai mbeti i vetmi njeri në peronin e stacionit që na shikonte se si po largoheshim. Ishte 29 prilli 1999 kur përfundimisht ai mbeti në stacionin e trenit në Fushë të Kosovës, i vetmi njeri që po përcillte dikend te treni që na largonte neve. Përfundimisht kishte vendosur të mos e braktiste shtëpinë e tij dhe Prishtinën!“[1], ka shkruar i vëllai Zena, autor e studiues dhe profesor i teorive letrare në Universitetin e Prishtinës, pra kështu ka shkruar një vëlla e mik, e kjo nga aspekti psikologjik është me vlerë më të madhe jo vetëm letrare por edhe etnokulturore, vlera tashmë të pakta, të rralla dhe periferike. Ky fragment na jep për të besuar se shoqëria jonë, kombi ynë, do të gjejë forca për ta marrë veten dhe për t’i kthyer ato vlera që i ka marrë përpara ai Përroi i Keq, i veprave të këtij romansieri.
Retrospektiva e një ndijimi
Edhe pas kaq e kaq vitesh, kur lufta është harruar(?!) e kur pasojat e saj tashmë kanë dalë më në horizont, ky fragment ta ndalë frymën, t‘i stepë ndjenjat, të shokon, të kthen në atë kohë, t’i ndezë halucinacionet sa për një kohë nuk mund ta marrë njeriu veten. “Përmes teknikës së retrospektivës”[2] autori e ka rikthyer ndijimin artistik për qasje të këtij lloji në një vepër letrare.
Po çfarë kohe ishte, në cilat rrethana tragjike qenka mbushur me këtë frymëzim të hidhët shkrimtari e studiuesi. Vërtet një përshkrim elegjiak e aq dokumentar tragjik për tragjiken e madhe të cilën e kemi harruar në dalldisjet e pafundme pas epsheve[3] morale dhe pas vlerave kapitale duke rrënuar koncepte sociale e kulturore kudo.
Arti si fenomen dramatik
E nëse këtë studim e shikojmë me llupën e atyre rrethanave të cilat kanë mundur të ndikojnë në vetëdijen e autorit, studimi si tërësi “Malësorja e Nazmi Rrahmanit ose Arti i interpretimit“ mbetet një dokument autentik i kohës, parë nga prizmi i teorive letrare, por një kronologjie që ka ndikuar në vetëdijen e autorit nuk mundemi t’i shmangemi. ”Arti i interpretimit“ është botuar në vitin 2002, d.m.th. vetëm dy vite pas përjetimit tragjik e të trishtueshëm, që lexohet edhe brenda atyre rreshtave të fragmentit që nxorëm më lart. Shtrohet pyetja nëse mund ta shkëpusim këtë studim mbi nocionet letrare dhe për “Artin e interpretimit“ nga ato ngjarje nga ato rrethana, pasi si duket ka gjetje, sidomos elementi tragjik, mbi tragjeditë që kanë ndodhur në ato rrethana, ka trishtim të skajshëm dhe ka interpretim figurativ që u shkon rrethanave të asaj kohe kur është ndikuar e frymëzuar studiuesi për t’i kapur ato vlera ato detaje të hollësishme e të befasishme për mendjen dhe syrin e secilit. Natyrisht, brenda trajtimit dhe hulumtimit letrar ka halucinacione dhe veprime të çmendura, frikë për zhbërje e zhbirje nga faqja e dheut. Por ka edhe shpresë për mëkim e tejkalim, për të dalë në dritë të ndritshme.
Hipotetizmi dhe qasja për një psikanalizë të tekstit
Tash, nëse studimin e shohim nga aspekti i psikanalizës, kollaj mund të shtrohet një pyetje hipotetike, nëse studimi është rezultat i kërkimeve në fushën e teorive letrare, apo autori është ndikuar nga tragjika e ndarjes me të vëllain, të cilin e ka pasur edhe idol të romanit Malësorja? Që do të ishte interpretuar se hipotetizmi është dukuri që mund të hulumtohet edhe nga aspekti i psikanalizës së një studimi, madje edhe i një vepre letrare siç është romani Malësorja, i Nazmi Rrahmanit.
Për të nxjerr një krahasim hipotetik në mes studimeve letrare dhe ndikimit të atyre rrethanave në konceptin e qasjeve, mund të kuptohet nga parathënia, por libri si tërësi tematike, nuk flet vetëm për ”Artin e interpretimit“ sado që gjithçka është parë nën prizmin e pedagogut, ligjëruesit të teorive letrare, studiuesit të zellshëm dhe njërit nga shkrimtarët më të mirë të brezit të tij, siç është Zena, por qasja dhe studimi mbi romanin Malësorja, është produkt i rrethanave, i ndikimeve prandaj studimi është bërë si qasje ndryshe në raport zhvillimeve e ndikimeve që ka kaluar kombi ynë dhe vetë autori, ose ndikimi i pashmangshëm i të vëllait që ka mbetur vetëm në Prishtinë, për t’i mbetur besnik veprës së tij dhe atdheut për të cilin ka bërë më shumë se kushdo tjetër shkrimtari Nazmi Rrahmani, i cili do të mbetet figura më e kompletuar e letërsisë dhe e brezit të tij, si qytetar, si intelektual, por edhe si Njeri.
Pa dyshim ”Arti i interpretimit“ është dokument autentik i atij realiteti, është fryma e trishtimit të tij, e çmendisë dhe çmendurisë së pushtuesit, dhuna dhe marrëzia si proces i zhbërjes dhe rreziku nga shpërngulja, degdisja dherave të huaja e kontinenteve të largëta. Padyshim vepra është rezultat i rrethanave sociopolitike, halucionacione të cilat jo secili mund t’i kontrollonte e t’i emanciponte për t’i futur në shërbim të letërsisë, studimit, dokumentit origjinal që përshkruan si art trishtimin, dhe interpreton situata duke i trajtuar ato në dritën e teorive letrare, koncepteve psikologjike, që nuk mund të përshkruhen kollaj, e aq më pak nga secili, veçmas nëse lënda shikohet nën llupën e psikanalizës.
Arti si interpretimi artistik e letrar
Prof. dr. Zejnullah Rrahmani, më këtë studim për romanin Malësorja, ka nxjerrë në pah tërë opusin e tij pedagogjik, afinitetin e një profesori erudit dhe të intelektualit të përkushtuar. Tashmë studimi “Arti i interpretimit” nuk mund të kufizohet vetëm studim i ngushtë për romanin Malësorja, sepse aq sa është përmbledhur jeta e Kosovës, e banorëve të saj, veçmas e gruas shqiptare, brenda romanit, po aq sqarohet në këtë studim me komentime edhe realiteti i gjithmbarshëm i atyre rrethanave.
Gjithsesi ky mendim kaq i stërholluar dhe i detajuar u përket të gjithë qytetarëve të Kosovës, që kanë kaluar nëpër purgatorin komunist, i cili gati në çdo dhjetëvjetësh u tregua i ashpër, i pamëshirshëm dhe armiqësor kundër shqiptarëve dhe përgjithësisht kundër qytetarëve të Kosovës.
Jeta dhe shkrimi
Shënimi “Jeta dhe shkrimet e Nazmi Rrahmanit” mbetet biografia më sublime për shkrimtarin Nazmi Rrahmani, për jetën, shkollimin, punën dhe shkrimet letrare të tij. Një tekst konciz, i shkurtër dhe përmbajtjesor në të cilin është përthekuar mirë, bukur e saktë fizionomia njerëzore, letrare e politike e shkrimtarit.
Një dokument origjinal, ndër më të mirët që i ka letërsia shqipe, sidomos pjesa e programit arsimor, që u dedikohet nxënësve dhe studentëve në Kosovë, dhe më tej kudo në hapësirën shqiptare.
Ne që jemi të interesuar për të mësuar rrethanat shoqërore e politike në të cilat u formësua shkrimtari e gjejmë në këtë parathënie të librit, aty zbulohet e tërë bota emocionale dhe mësohen rrethanat që ndikuan në formimin dhe botëkuptimin letrar të Nazmi Rrahmanit.
Ndikimi sociopolitik në formimin e veprës dhe autorit
Në vazhdim prof. dr. Zejnullah Rrahmani, “ka skicuar një numër çështjesh shumë të rëndësishme të jetës shqiptare në Kosovën prej Luftës së Dytë Botërore derime hyrjen e forcavetë Natos në Kosovë.”[4], por për periudhën kur u shkollua dhe u formua autori i Malësores, autori ka theksuar se “partizanët (kur i) kishin vrarëarmiqtë e socializmit, vendosën pushtetin më çnjerëzor të njohur ndonjëherë nga shqiptarët: socializmin jugosllav“[5] kjo sintagmë na i sqaron më mirë dilemat, ato rrethana politike, dhe sqaron edhe klimën në të cilën i ka shkruar romanet, Nazm Rrahmani, i cili guximshëm ka prekur temat e ndieshme, të përgjakshme nëpër të cilat kaloi populli ynë, prandaj studimi i tyre në prizmin e ndryshimeve të rrethanave shoqërore e politike është kërkesë imediate e kohës, dhe nevojë e pashmangshme e sistemit edukativ e arsimor në Kosovë, nëse duam të mësojmë se si u krijua Letërsia Bashkëkohore në Kosovë dhe në çfarë rrethanash u krijua edhe romani modern i Kosovës.
Tematika e studimit letrar
Në tërë studimin e tij, prof. dr. Zejnullah Rrahmani, ka zbërthyer aspekte sociologjike, tematike e psikologjike të personazheve dhe karaktereve të tyre, duke i shpjeguar e krahasuar në kontestin e rrethanave e të atij niveli sociokulturor që kishte shoqëria e fshati shqiptar në përgjithësi. Edhe pse romani Malësorja, nuk është i ndarë në kapituj të veçantë, profesori dhe studiuesi i teorive letrare, arrin ta bëjë këtë, duke e ndarë romanin në 4 pjesë të mëdha dhe në një varg temash me tematikë për t’u analizuar e komentuar si duhet. Pastaj çdo detaj veç e veç është analizuar, trajtuar e komentuar, duke folur për rolin e secilit personazh dhe duke shkoqitur secilën ngjarje të zhvilluar brenda romanit. Një pasqyrim jo vetëm profesional e intelektual por profesori ka dhënë ndihmesë profesionale për t’u kuptuar romani saktë, më mirë edhe nga shtresa të tjera të lexuesit.
Pra, siç thamë, romani ndahet në katër pjesë të mëdha. Pjesa I, ka 9 Kapituj të cilët shoqërohen me 9 Komente, në të cilat zbërthehet tematika dhe ngjarja, kurse në pasuset tematike edhe rastet e veçanta. Komentet, janë metodologji pedagogjike, andaj lexuesi do të kuptojë fare lehtë qëllimin e romanit, të individit dhe ndodhisë brenda atij fragmenti që merret për diskutim. Ngjashëm ka vepruar edhe në Pjesën II, ku janë përfshirë 2 Kapituj që shoqërohen po ashtu me 2 Komente për diskutim. Pjesa III, përbëhet nga 4 Kapituj të cilët po ashtu kanë 4 Komente, dhe Pjesa IV, përbëhet nga 2 Kapituj, të cilët gjithashtu shoqërohen me 2 Komente, por si tërësi, studimi kompletohet në mënyrë të shkëlqyeshme duke hapur horizonte të reja për interpretime letrare, psikologjike e aspekte të tjera.
Gjithashtu, në vijim të këtij studimi janë shtjelluar disa nga karakteret kryesore të romanit, dhe është bërë një interpretim i lëndës si pikëshikime, analiza, strukturë organike, aspekte estetike, karakterizime të tjera letrare, sociologjike, etnografike, filozofike, e psikologjike, duke krijuar kështu një mozaik të tërë artistik, sa të mbushet mendja, se nuk ka lënë ngjarje a ndodhi pa prekur. Por si njohës i teorive letrare, dhe si pedagog që është, profesor Zejnullah Rrahmani, nuk e mbyll rrethin, prandaj ai ka shtruar nevojën për zgjerim të studimeve edhe në aspekte të tjera, qoftë të karakterit psikologjik ose tematik, pasi ka mundësi të shumta dhe të pashtershme. Ndoshta në këtë pikë përputhet edhe studimi ynë, i cili merret me disa aspekte të psikanalizës, jo për të plotësuar këtë kriter sa si vetëdije se fusha e studimeve letrare ka mundur t’i prek e shterojë dukuritë dhe tematikën e romanit Malësorja, më mirë e më saktë, qoftë si studime të veçanta, e qoftë si diskutime në kuadër të sistemit arsimor, ku jo pak romani Malësorja, dhe romanet e tjera të këtij autori kanë qenë pjesë e studimit dhe komentimit. “Megjithatë, një vepër si kjo, ka shumë kuptime të cilat edhe më tutje mbeten anash, jashta cilitdo studim, prandaj edhe jashta këtij” studimi ka shkruar në librin “Arti i interpretimit” profesori i teorive letrare Zejnullah Rrahmani, gjë që na motivon, për të pasur zemër në disa interpretime, parë në një prizëm tjetër.
Epilog ose pse duhet lexuar “Arti i interpretimit”
E pasi segmente të këtij studimi janë përmendur brenda shkrimit nëpër pasuset e caktuar, vendosëm ta mbyllim këtë shënim me konstatimin se ata të cilët e kanë lexuar romanin Malësorja, veçmas ata të cilët mëtojnë për ta trajtuar, të mos e lëshojnë rastin pa e lexuar me ngadalë e me pasion, kujdesshëm e vëmendshëm studimin në fjalë. Vërtet nëse dëshirojnë për ta kuptuar më mirë efektin letrar, psikologjik dhe sociologjik të romanit dhe qasjet e tyre për të qenë më të sakta, qoftë në raport me ndodhinë brenda romanit, e qoftë si detyrim profesional në raport me teoritë dhe nocionet e shtjelluar për “Romanin e Madh – Malësorja” të Nazmi Rrahmanit.
*Marrë nga libri i Shefqet Dibranit, “KARAKTERI dhe ARKETIPI në romanin ‘Malësorja’ të Nazmi Rrahmanit”, studim letrar, Prishtinë 2021, faqe 331- 338. / KultPlus.com
Poezi nga Nazim Hikmet Ran Shqipëroi: Alban Tartari
Tek ti, unë, dashuroj siluetën e anijes nisur për në pol Tek ti, unë, zbulimet aventuriere prej kumarxhinjsh Tek ti, largësinë. Tek ti, unë, dashuroj të pamundurën. Të kridhem në sytë e tu, ashtu si në një pyll plot dritë. Mes djersës, urisë e irritimit, me uri gjahtari të ta kafshoj mishin Tek ti unë, dashuroj të pamundurën, Por kurrë pesimizmin./ KultPlus.com
Ngjarja më e madhe ndërkombëtare e artit bashkëkohor, “Manifesta 14 Prishtina” e ka shndërruar kryeqytetin në një vend ku arti po jeton në çdo cep të saj e vizitorët po i mbushin hapësirat ku artistë nga gjithë bota kanë intervenuar për t’i dhënë kështu një tjetër dimension këtyre hapësirave.
Sipas Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, rreth 6,500 vizitorë kanë qenë vetëm gjatë fundjavës së hapjes të Manifesta 14 Prishtina!
“Keni ende mjaft shumë kohë për të vizituar 25 hapësirat në të gjithë qytetin”, thuhet nga MKRS të cilët në këtë formë ju bëjnë thirrje që ta përqafoni artin dhe mos ta humbisni rastin t’i vizitoni këto intervenime artistike krejtësisht të veçanta. / KultPlus.com
Photos by Atdhe MullaPhotos by Atdhe MullaPhotos by Atdhe Mulla
Departamenti meteorologjik i Hungarisë ka raportuar temperaturën më të lartë gjatë natës, në 128 vitet e fundit, me 25,4 gradë Celsius në mes të valës së të nxehtit të vazhdueshëm në Evropë.
“Niveli më i lartë i mëparshëm i temperaturës gjatë natës u regjistrua në qytetin Szeged më 24 korrik 1894 me 24,6 gradë Celsius dhe temperatura më e fundit u mat dje në kryeqytetin Budapest me 25,4 gradë Celsius”, tha në një deklaratë Drejtoria e Përgjithshme Hungareze e Meteorologjisë.
Temperaturat do të ulen nga e marta dhe priten reshje shiu në disa rajone, por temperaturat do të vazhdojnë të rriten sërish në ditët në vijim.
Evropa po lufton me temperaturat ekstreme pasi vala e të nxehtit në Spanjë dhe Portugali shkaktoi vdekjen e më shumë se 330 personave javën e kaluar ndërsa Britania e Madhe regjistroi temperaturën e saj më të nxehtë ndonjëherë të martën e kaluar.
Ndërkohë, në jugperëndim të Francës, zjarret kanë gllabëruar mijëra hektarë tokë./ KultPlus.com
Plazhi i Pishë- Poros, në Fier, me rreth 9.5 km vijë bregdetare ofron plazhe ranore dhe pyllin me pisha të buta.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga plazhi i Pishë Poros, ku bashkia është kujdesur të ketë hapësira publike, tërësisht të sistemuara dhe të pastra.
“Mirëmëngjes dhe me këto pamje nga plazhi i Pishë-Poros në Fier, një tjetër destinacion pushimi, që pret çdo ditë dhjetëra pushues, ju uroj një ditë të mbarë”, tha Rama.
E shtrirë mes derdhjes së lumit të Vjosës e deri në Zvërnec të Vlorës, Pishë- Poro ofron një vijë bregdetare shumë të përshtatshme për zhvillimin e turizmit familjar.
Pishë- Poro është shpallur zonë e mbrojtur e kategorisë IV, ndërsa njihet si një zonë e pyjeve të pishës mesdhetare. / atsh / KultPlus.com
Ambasada e Kosovës në Tiranë organizoi mbrëmjen homazh kushtuar poetit Xhevdet Bajraj.
Pakëz më shumë se një muaj nga kalimi në amshim, Xhevdet Bajraj u kujtua në Tiranë në një mbrëmje poetike.
Shkrimtarë, publicistë dhe miq thanë se Bajraj i kushtoi jetën poezisë dhe me shumë ndjenjë e lartësi njerëzore.
Ata theksuan se poezia e Bajrajt është thirrje për liri, këngë e pambarimtë për Kosovën dhe për shqiptarinë.
Publicisti Halil Matoshi e quajti Bajrajn poetin më të madh të Kosovës:
“Në secilin variant, sille nga ta sjellësh, Xhevdeti është më i madhi! Megjithëse, ka jetuar në Meksiko Siti dhe ndoshta shumë njerëz në Kosovë nuk e kanë trajtuar qysh e meriton”, tha ai.
Poet i veçantë i letrave shqipe dhe shprehës i një dimensioni tjetër të lirisë, u cilësua Bajraj nga studiuesja Alda Bardhyli, drejtuese e Qendrësë Kombëtare të Librit dhe Leximit:
“Ndryshe nga ajo liria që flet Ali Podrimja, Azem Shkreli, apo Din Mehmeti. Flet për një liri që është e brendshme. Është një liri e një sfere tjetër, është një liri që të gjithë e kërkojmë dhe që është kërkimi i përjetshëm i poezisë”.
Ambasadori i Kosovës, Skënder Durmishi në mbrëmjen poetike homazh për poetin Bajraj tha se nderimi i intelektualëve tregon emancipimin shoqëror.
“E kam dëgjuar thënien se një shoqëri vlerësohet për nivelin e emancipimit për aq sa i nderon krijuesit, artistët, intelektualët në radhët e veta. Besoj që është një hap edhe kjo në atë drejtim që edhe ata që nuk e kanë lexuar sa duhet, ku bëj pjesë unë, por që e dimë që na nderojnë krijuesit”, shtoi Durmishi.
Gazetari Aleksandër Çipa tha se duke u njohur me eseistikën dhe publicistikën e Bajrajt në vendet amerikanolatine, e çmon atë si përfaqësuesin më të shquar të ekspresionit shqiptar në botë./ rtk / KultPlus.com
A mund të kenë një vlerë monetare monumetet historike qindra, mijëra vjeçare, ndërtesat antike, parqet arkeologjike e çdo pasuri ariktektonike që njerëzimin na ka lënë në trashëgimi që prej para Krishtit e deri sot?
Me sa duket po. Në këtë epokë moderne, gjithçka e ka një çmim, qoftë imazhi i një fotografie në instagram me një objekt brand, pas sfondit të një qyteti apo muzeu ku je ftuar për ta promovuar.
E një vlerë monetare i është zbuluar dhe Koloseut, objektit simbol të kryeqytetit italian Romë, amfiteatrit më të madh roman në botë e me një histori që daton prej vitit 70 i erës sonë.
Studimi i titulluar “The value of an Iconic Asset. The economic and social value of the Colosseum”, realizuar nga agjensia Deloitte Central Mediterranean e nga një grup ekspertësh bazuar në analizën e profesionistëve të kulturës e akademikëve të impaktit ekonomik e socialtë objekteve të artit e të mirave materiale të kulturës, ka vlerësuar Koloseun, objektin më përfaqësues të pasurisë kulturore italiane me shumën rreth 77 miliardë euro.
“Është një vlerë e patransferfueshme, ikonike, historike, kulturore, që Koloseu gjeneron në rrugë indirekte në ekonominë italiane, në aktivitetin e turizmit e duke përfaqësuar kënaqësinë e të qënit pranë tij, pranë kësaj vepre unike e të mrekullueshme”, shprehet gjatë prezantimit të këtij studimi Mauro Vulpiane, partner e drejtues i kësaj kompanie.
Sipas tij ndikon dhe vlera sociale, vlera e ekzistencës mijëvjeçare në shoqërinë italiane.
Vlerësimi i Koloseut si një aset i shoqërisë italiane përmes metodës së Contingent Valuation Method e bazuar në “Willingness To Pay” është llogaritur të jetë 75.8 miliardë euro të cilës i shtohet dhe 1.1 miliardë euro që është vlera e transaksioneve që ai gjeneron përmes të ardhurave që ky aset krijon, duke e çuar vlerën e përgjithshme të tij në 76.8 miliardë euro.
Po ky monument kulture kontribuon në rrugë të drejtpërdrejtë në ekonominë e PPB italiane. Si vend tërheqës për turistët e vizitorët, përmes biletave të hyrjes sjell çdo vit 1.4 miliardë euro për arkën e shtetit e që zbulon dhe vlerën e tij jo vetëm si aset ekonomik por dhe social./ KultPlus.com
Ka shumë vende në botë ku njeriu ka zgjedhur të ndërtojë shtëpitë dhe vendbanimet e tij mbi shkëmbinj. Ndonëse, janë vende ku natyra paraqet vështirësi të mëdha, pengesat janë kapërcyer dhe në to janë ndërtuar grupe shtëpish dhe fshatra të tërë.
Më poshtë, po rendisim dhjetë vende të tilla, që për veçantinë e tyre tërheqin edhe turistë nga e mbarë bota.
Cliff Palace, Parku Kombëtar Mesa Verde, Kolorado
Zona e disa vendbanimeve antike të vendosura brenda Parkut Kombëtar “Mesa Verde”, është një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. I ashtuquajturi “Pallati i shkëmbinjve”, (Cliff Palace), më i madhi nga këto fshatra të lashtë, është i ndërtuar brenda hapësirave shkëmbore të konsideruara banesa shkëmbore.
Haid El-Zaid, Wadi Doan, Jemen
Haid El-Zaid është një fshat i vogël dhe i largët, i ndërtuar mbi një shkëmb mbi Wadi Dawan, në shkretëtirën e Jemenit. Disa nga ndërtesat që përbëjnë fshatin, pavarësisht se janë ndërtuar me tulla balte, arrijnë lartësi të konsiderueshme, madje deri në njëmbëdhjetë kate.
Kostantinë, Algjeri
Një qytet i ngritur mbi shkëmbinjtë me pamje nga lumi Rhumel. Konstantinë, një vend ku forca e gravitetit duket se ndjek rregulla të ndryshme. Quhet ndryshe edhe “Qyteti i urave”, për shkak të strukturave të shumta që përshkojnë grykën duke lidhur kodrat, luginat dhe grykat e ndryshme mbi të cilat është ndërtuar.
Leh, Ladakh, Indi
Qendra e këtij fshati në Indi, ngritur në një kreshtë shkëmbore të pjerrët, është një pallat mbretëror, i ndërtuar gjatë shekullit të gjashtëmbëdhjetë. Nëntë kate i lartë, dhe nga çatia e tij mund të shijoni një panoramë të jashtëzakonshme mbi shtëpitë dhe Himalajet. Me mbi 3500 metra lartësi, Leh është një nga qendrat më të larta të banuara në botë.
Goreme, Kapadokia, Turqi
Një qytet i bërë i famshëm nga të ashtuquajturat “oxhaqet e zanave”, formacionet shkëmbore tipike të këtij rajoni. Kjo qendër piktoreske, e banuar nga rreth 2000 njerëz, ka peizazhe të rralla, plot me zgavra e shpella natyrore dhe artificiale. Shkëmbinjtë e butë prej shtufi janë të lehtë për t’u punuar, dhe kjo u ka lejuar banorëve të ndërtojnë shtëpi dhe ndërtesa të tjera direkt në shkëmb.
Meteora, Greqi
Një vend i famshëm në Greqinë veriore, dhe një qendër e rëndësishme e spiritualitetit ortodoks. Peizazhi karakterizohet nga shkëmbinj të thepisur dhe maja vertikale, në krye të të cilëve janë ndërtuar njëzet e katër manastire të vogla. Sot duket e pamundur mënyra sesi ndërtuesit i kanë transportuar materialet e nevojshme për ndërtim në atë lartësi. Aktualisht, vetëm gjashtë prej manastireve janë ende të banuara.
Setenil De Las Bodegas, Cadiz, Spanjë
Emri i fshatit rrjedh nga shprehja latine “septem nihil”, që do të thotë “shtatë herë jo”. Rreth 3000 njerëz jetojnë në këtë fshat të vogël andaluzian të ngritur në grykat e një shkëmbi. Një pjesë e fshatit ngrihet në majë të malit, si shumë nga Pueblos Blancos (Fshatrat e Bardhë) të Andaluzisë, ndërsa pjesa tjetër është gdhendur në shkëmb, kompletuar me tunele kalimi dhe hapësira të vogla të hapura.
Matera, Bazilikata
Një qytet i tërë i ndërtuar duke gërmuar në malin e shtufit, Sassi. I përfshirë në vendet e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, Matera përfaqëson një nga zonat më të vjetra të banimit në botë. Dikur banesat e ndërtuara në këtë vend konsideroheshin si “turpi i Italisë” për kushtet e këqija në të cilat jetonin vendasit, por sot shihen me një këndvështrim tjetër dhe janë një mrekulli e vërtetë.
Rocamoudur, Francë
Këtu gjithçka duket se ngjitet pas gurit gëlqeror: shtëpitë, kishëzat dhe çdo ndërtesë tjetër e ngritur mbi kanionin e gdhendur nga lumi Alzou. Rruga e vetme në qytet fillon nga portat e gurta rrëzë qytetit, që vazhdon me 216 shkallë të cilat të çojnë në sheshin e vogël të qytezës.
Ronda, Andaluzi, Spanjë
E ngritur në një shkëmb të përshkuar nga gryka El Tajo, e përshkruar nga një urë e lartë, Ronda është një nga qytetet më karakteristike të Andaluzisë. Me pamje nga një ujëvare marramendëse, që arrin në një lartësi prej 120 metrash, ky vend është shndërruar në një atraksion turistik./A2CNN / KultPlus.com
Akademisë së Shkencave të Shqipërisë i është shtuar një tjetër anëtare. Ajo është prof. Fioralba Cakoni, të cilës iu dha diploma si anëtare e jashtme e Akademisë së Shkencave.
Ceremoninë, në sallën Aleks Buda, e hapi akad. Shaban Sinani, sekretar shkencor i Akademisë së Shkencave i cili paraqiti portretin e prof. Fioralba Cakonit si një matematikane e nivelit të lartë shkencor botëror.
Më pas, kryetari i Akademisë së Shkencave akad. Skënder Gjinushi i dorëzoi prof. Cakonit diplomën si anëtare e jashtme e Akademisë. Prof. Cakoni falënderoi Akademinë për nderin dhe mbështetjen e dhënë. Në fund të ceremonisë prof. Cakoni nënshkroi në faqen e saj në Librin e Artë të Albanologjisë.
Fioralba Cakoni mban titullin profesor prej vitit 2010 dhe ka fituar gradën doktor i shkencave në matematikë prej vitit 1993 në Universitetin e Patras, Greqi.
Prej vitit 2015 ajo është anëtare e departamentit të matematikës në Rutgers University, SHBA, departament i cili renditet i 16-të në nivel botëror përsa i takon programeve matematike.
Prof. Cakoni ka punuar në një sërë universitetesh prestigjioze dhe ka bashkëpunuar me disa të tillë përfshirë këtu Ecole Polytechnique në Francë.
Aktiviteti i saj shkencor është në nivelin më të lartë ndërkombëtar e renditet në fushën e saj si një ndër profesoret më të suksesshme, e klasit botëror. Këtë e dëshmojnë botimet e saj të cilat përfshijnë 117 publikime.
Prof. Cakoni është vlerësuar nga Shoqata Amerikane e Matematikës me çmimin Simons Fellow in Mathematics – 2016 dhe pranuar në Fellow of American Mathematics Society – Class 2019./ atsh/ KultPlus.com
Ikja me pushime në shumicën e rasteve është e planifikuar. Planifikohet po ashtu edhe rutina ditore, por kurrë nuk mund të parashikosh që gjatë pushimeve pas krahëve do të vijë idhulli më i madh i yti.
Mackenzie O’Neill nga Londra, ishte duke luajtur vetë me top në rërën e ishulli Antigua në Karabie, ndërsa për disa çaste ai do të jetojë një ëndërr.
Pas tij vjen Leo Messi bashkë më fëmijët e tij dhe nisin të luajnë së bashku.
“Messi ishte me familjen e tij në plazh. Unë po luaja me top vetëm kur pashë Leon të vinte. Kemi luajtur për 45 minuta pothuajse,” tregoi MacKenzie për gazetën argjentinase Ole.
Edhe pse nuk shkëmbyen shumë fjalë për shkak të gjuhës, 11-vjeçari tha se nuk do ta harrojë kurrë këtë eksperiencë.
Mediat angleze kanë ripublikuar momentin emocionues që është filmuar kohë më parë. / KultPlus.com
Xhaketa e veshur nga ish- astronauti, Buzz Aldrin, teksa është nisur drejt Hënës vite më parë, është shitur në një ankand në Nju Jork për 2.8 milionë dollarë.
E zbukuruar me flamurin amerikan dhe logon e Agjencisë amerikane të Hapësirës (NASA), Aldrin e ka veshur xhaketën teksa ka udhëtuar në Hapësirë për të arritur në Hënë më 1969.
Xhaketa është një prej 69 gjërave personale që 92-vjeçari ka vendosur t’i shesë.
Shitja në këtë çmim e kthen xhaketën në artefaktin më të vlefshëm hapësinor që është shitur ndonjëherë në një ankand në SHBA.
Aldrin është ish-astronauti i vetëm i gjallë që ka marrë pjesë në misionin për të shkuar në Hënë.
Ai besohet se e ka veshur xhaketën e shitur në pjesën më të madhe të udhëtimit të tij.
E krijuar nga një material rezistent ndaj flakëve, xhaketa është bërë veshja e vetme e misionit të vitit 1969 që është shitur ndonjëherë.
Ajo ka qëndruar në ankand për gati 10 minuta, para se një person i interesuar përmes telefonit – i paidentifikuar – e ka blerë atë.
Pas shitjes së gjërave tjera personale, Aldrin ka fituar një total prej 8.2 milionë dollarëve.
Zbritjen e astronautëve në Hënë besohet se e kanë shikuar në televizion rreth 650 milionë njerëz nga mbarë bota. /REL / KultPlus.com
Buzëkuqi është pjesë e pandashme e vajzave dhe grave, dhe secila prej tyre tashmë ka krijuar lidhjen me buzëkuqin e preferuar.
Me datën 29 Korrik është dita ndërkombëtare e buzëkuqit, dhe EBC këtë ditë të shënuar për vajzat dhe gratë, ofron një mundësi që buzëkuqët e preferuar ti marrin me një zbritje.
Lips Week në EBC Cosmetics ka filluar prej datës 25 Korrik dhe do të vazhdoj deri më datën 31 Korrik duke ofruar një zbritje prej 30%, për buzëkuqët.
Për të shijuar këtë festë ndërkombëtare, ju keni rastin që në çantën tuaj të keni buzëkuqë të brendeve më të njohura: Dior, Lancome, Estee Lauder, Shiseido, Clarins, Clinique.
EBC Cosmetics operon në tregun tonë që nga viti 1993 si e vetmja kompani në Kosovë e autorizuar për shitjen në 8 pika:
Këngëtari shqiptar i cili jeton dhe vepron në Itali, Ermal Meta, është detyruar të anulojë dy prej koncerteve të tij për shkak të problemeve shëndetësore, përcjell KultPlus.
Ai përmes një postimi në profilin e tij në Instagram ka njoftuar që prej disa ditës i janë fryrë pjesë të ndryshme të fytyrës dhe kokës.
“Prej disa ditësh më janë fryrë pjesë të ndryshme të fytyrës dhe kokës. Në fillim mendova se mund të ishte një goditje ajri, por nuk është kështu. Dje në mëngjes u zgjova më keq se zakonisht dhe sot në mëngjes e njëjta gjë. Pa dëshirë, e gjej veten të detyruar të anuloj emërimet e Peschici dhe Giffoni pasi më duhet të hetoj dhe mbi të gjitha të zgjidh situatën. Me vjen shume keq. I kërkoj falje organizatorëve dhe fansave të eventit. Së shpejti do të shihemi. Ermal”, ka shkruar ai./ KultPlus.com
103 vjet me parë, më 27 korrik të vitit 1919, Fan Noli u emërua peshkop i Kishës Ortodokse Shqiptare.
Figura e Nolit pranë atdhetarëve të tij në Amerikë po fitonte rritje te menjëhershme duke i përfaqësuar ata si kryeredaktor i gazetës “Dielli” në Boston.
Fan Noli, themelues i revistës “The Adriatic Review” dhe kryetar i Federatës “Vatra” (1917-1918), do të merrte edhe administrimin e drejtimin e Kishës Ortodokse Shqiptare në Shtetet e Bashkuara. Nën mbështetjen e Sinodit rus dhe nën ovacionin e bashkatdhetarëve të tij, të cilët kumbonin me parrulla si: “E duam sot Peshkop! Mjaft duruam talljet e të tjerëve! Tani të vishet Peshkop!”, Noli u zgjodh i pari peshkop i Kishës Ortodokse Shqiptare.
Imzot Noli nuk reshti së punuari për komunitetin e tij, jo vetëm si klerik, por edhe duke milituar për çështje me rëndësi kombëtare, siç ishte rasti i pjesëmarrjes në punimet e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë.
Drejtoria e përgjithshme e Arkivave, ofron foto ku Noli paraqitet me veshje klerikale, si edhe një foto të telegramit drejtuar Pandeli Evangjelit, ku flitet mbi punën e Nolit në Kishën Ortodokse./ KultPlus.com
Gati gjysmë shekulli më parë, më 26 gusht 1963, mbylli sytë përgjithmonë një nga albanologët e famshëm austriakë, Maximilian Lambertzi. Por emri i tij lidhet dhe me kujtesën historike të shqiptarëve, pasi Lambertzi, dha një kontribut të madh në studimet e hershme të gjuhës shqipe.
Në 54 vjetorin e ndarjes së tij nga jeta, profesoreshë Mimoza Kore, shprehet se, “Maximilian Lambertzi, ishte specializuar në gjuhësinë e krahasuar indoeuropiane të Paul Kretschmer-i, një nga indoeuropianistët më në zë të kohës, dhe në filologji të lashtë (Altphilologie) te profesorët e njohur E. Hauler dhe L. von Schröder. Megjithatë njohja me shqiptarët, qysh në kontaktet me arbëreshët dhe më vonë ardhja në Shqipëri më 1916, në një ekspeditë të organizuar nga Komisioni Ballkanik i Akademisë së Shkencave të Austrisë, bëri që studimi i gjuhës shqipe, t’i kthehej në pasion shkencor deri në fund të jetës”.
Sipas saj “Lambertz-i e filloi studimin e gjuhës shqipe fillimisht si dialektolog dhe e zgjeroi më tej si studiues i gramatikës (diakronike dhe sinkronike), sintaksës së gjuhës shqipe, si folklorist, studiues i historisë së letërsisë dhe etnolog”. “Ky hulumtim i gjerë bëri që ai të hynte thellë në mendimin dhe trashëgiminë gojore e letrare të shqiptarëve, ta vështronte kulturën shqiptare si një tërësi, si një trashëgimi të vyer e organike në të gjitha trojet e ngulimet e mëdha ku jetonin shqiptarë”, thotë Kore. Maksimiliani ka lënë diku rreth 60 dorëshkrime në të cilat paraqet të dhëna mbi folklorin e folkloristikën, mitologjinë, etnologjinë, gjuhësinë, letërsinë, historinë etj. Publikimi i tij i parë në fushën e studimeve shqipe ishte një libër gjuhe dhe leximi shqip më 1913; pastaj shkoi në Italinë e Jugut për të shqyrtuar të folmet shqip atje; në veçanti iu kushtua dialektit verior arbëresh në Abruzzo dhe Molise, sidomos dialektit në Badhesas (Villa Badessa). Që nga viti 1906 kur dëgjoi gjuhën shqipe në Atikë të Greqisë, e deri kur mbylli sytë, nuk iu nda punës për t’i çuar përpara studimet albanologjike në fushë të folkloristikës, e sidomos të epikologjisë e të poetikës së përrallës, të mitologjisë, e në veçanti të demonologjisë, të së drejtës zakonore, sidomos të Kanunit të Lekë Dukagjinit, të morfologjisë, të sintaksës, të dialektologjisë, të leksikologjisë, të drejtshkrimit, të historisë së gjuhës, të letërsisë, të historisë së letërsisë, të dramës, të përkthimit, sidomos të Gjergj Fishtës, etj. Sipas Astrit Lulushit nga maji në qershor 1916, Lamberc shkoi në Shqipërinë veriore dhe qendrore duke regjistruar për herë të parë mbi baza shkencore gjuhën dhe folklorin shqiptar.
Në këtë udhëtim ai vizitoi Grudën, Shkodrën, Lezhën, Krujën, Tiranën, Durrësin, Luginën Kir, Shoshin, Shalën, luginat e Drinit dhe të Valbonës dhe sidomos Mirditën. Në dhjetor 1916 ai u kthye në Shqipëri, këtë herë me trupat perandorake austriake që kishin pushtuar Shqipërinë veriore dhe qendrore në kuadër të Luftës Botërore. Ai ishte ngarkuar për krijimin e sistemit arsimor shqiptar dhe ishte anëtari i vetëm i huaj i Komisisë Letrare Shqipe që autoritetet austriake kishin formuar per krijimin e një sistemi shkollor të njësuar për mbarë Shqipërinë. Në Shkodër, Lamberc ishte me Gjergj Fishtën botues i gazetës Posta e Shypnisë në të cilën botoi edhe disa studime të vetat. Pas Luftes I Boterore Lambertz u kthye në Austri, dhe shkroi disa libra dhe artikuj mbi aspekte të ndryshme të kulturës shqiptare, veçanërisht folklorit. Fundi i Luftës II botërore e gjeti Lambercin në Gjermaninë Lindore nën kontrollin sovjetik. Në qershor të vitit 1945, ai u emërua drejtor i shkollës së gjuhëve të huaja në Lajpcig dhe në tetor 1946, bëhet profesor i Gjuhësisë Krahasuese. Deri sa doli në pension, më 1957, Maksimilian Lambertz drejtoi edhe Institutin e gjuhëve indo – evropiane. M. Lambertz-i e nisi studimin e shqipes si dialektolog, duke mbledhur materiale gjuhësore në terren më 1913–1914 gjatë një udhëtim studimor në Itali. Qëndroi katër muaj në fshatrat arbëreshe Munxhufun (Montecilfone), Këmarin (Campomarino), Portkanun (Portocannone) e Ruri (Ururi) të provincës së Kampobasos (krahina e Molizes) dhe në fshatrat Qefti (Chieuti) e Kazallveq (Casalvecchio di Puglia) të provincë së Foxhas (krahina e Puljes).
Aty regjistroi një lëndë të pasur dialektologjike e folklorike. Fryt i parë i kësaj pune është skica e tij “Albanische Mundarten in Italien”, e shoqëruar me një hartë që tregon shpërndarjen e ngulimeve arbëreshe. Në këtë skicë sintetike të bie në sy puna e thelluar që ka bërë M. Lamberci për të njohur dhe përdorur gjithë botimet e Arbëreshëve dhe për Arbëreshët. Ai bën një paraqitje të përmbledhur të historisë së formimit të ngulimeve arbëreshe të Italisë, tregon me hollësi ç’ishte bërë deri atëherë për mbledhjen dhe studimin të folmeve të tyre dhe thekson rëndësinë e studimit të këtyre të folmeve për historinë e gjuhës shqipe, sepse ato paraqesin mbeturinën e fundit të shqipes mesjetare.
Nga studimi i këtyre të folmeve ai arrin në përfundimin se djepi i Arbëreshëve të Molizes ka qenë Shqipëria e Mesme dhe e Jugut dhe se ata, të ardhur prej krahinash të ndryshme, formuan aty gjatë shumë brezave një ligjërim të ri të përbashkët, prandaj të folmet e fshatrave arbëreshe janë mjaft të ngjashme. Kjo tezë është rimarrë edhe më pas për të folmet e ngulimeve arbëreshe në vise të tjera të Italisë. Duke gjykuar nga këto të folme, M. Lambertz-i shpreh këtu mendimin se disa tipare dialektore të shqipes (veçanërisht fazat e ndryshme të zhvillimit të diftongjeve) nuk kanë pasur në Mesjetë shtrirjen e tyre të sotme, d.m.th. kufijtë e disa dukurive dialektore të shqipes kanë lëvizur në shekujt pas Skënderbeut. Pas botimit të kësaj skice, M. Lambertz-i iu rikthye materialeve të mbledhura dhe hartoi një monografi të gjerë “Italoalbanische Dialektstudien.
Die albanische Mundarten in den italienischen Provinz Campobasso und Foggia (Molise)”, që u botua në vitet 1923–1925. Në këtë punim autori trajton me hollësi veçoritë fonetike të të folmeve arbëreshe të Molizes, u kushton kujdes të veçantë veçorive fonetike, sidomos ndërrimeve të zanoreve e diftongjeve, duke dalluar dukuritë e trashëguara nga atdheu mëmë nga ato që janë përftuar në atdheun e ri si zhvillim i brendshëm a si ndikim i mjedisit dialektor italian. Në pjesën për morfologjinë trajtohen kryesisht format e sistemit emëror e foljor. Krahas përshkrimit të saktë të tyre, autori ka bërë edhe një varg vërejtjesh me karakter historik (për mënyrën lidhore, për format e së pakryerës etj.). Në pjesën e sintaksës ka vëzhgime për përdorimin e kategorive gramatikore si dhe për disa tipa fjalish, si fjalia qëllimore, kushtore, lejore, pyetëse dëftore e urdhërore. Pjesa e tretë e punimit përmban tekste popullore të mbledhura drejt nga goja e popullit, ndërsa pjesa e katërt një glosar të pasur, ku M. Lambertz-i nuk kufizohet të japë vetëm kuptimet e fjalëve në ato të folme, por bën edhe një varg krahasimesh me të folmet e tjera arbëreshe, me fjalorët e shqipes të botuar deri në atë kohë, jep mendime për etimologjinë e një vargu fjalësh dhe për zhvillimet fonetike e morfologjike të tyre.
Pas shumë vjetësh M. Lambertz-i u kthye edhe një herë te studimi i të folmeve arbëreshe në punimin për Jul Varibobën dhe veprën e tij. Nga ana gjuhësore ka rëndësi të veçantë fjalori i këtij autori arbëresh me shënimet e shpjegimet e shumta për kuptimet e përdorimet e fjalëve, me të cilat e ka pajisur M. Lambertz-i. Ashtu si edhe në raste të tjera, bien në sy njohuritë e thella që ka ai edhe për gjuhën e autorëve arbëreshë. M. Lambertz-i pati treguar interes të veçantë për dialektet e folura në Shqipëri që para Luftës I Botërore. Ai kishte filluar atëherë të mblidhte materiale për të folmen e Mirditës nga një Mirditas që banonte në Vjenë. Në maj–gusht 1916 u dërguan Shqipëri për një hulumtim shkencor nga Akademia Mbretërore e Shkencave në Vjenë. Fryt i parë i hulumtimeve të tij nëpër atë pjesë të Shqipërisë që administrohej nga trupat austrohungareze, qe parashtresa “Vorläufiger Bericht des Dr. Max Lambertz über seine linguistische Studien in Albanien von Mitte Mai bis Ende August 1916”. Në këtë kumtim për herë të parë bëhet një ndarje shkencore e trevës së gegërishtes në krahina dialektore, duke treguar se si kalohet shkallë-shkallë nga një e folme te tjetra. Ai dallon grupin e të folmeve të Kosovës (ku përfshin edhe të folmen e Gjakovës) nga të folmet e Malësisë së Madhe; në jugperëndim të tyre dallon të folmen e qytetit të Shkodrës me rrethina; një grup më vete përbëjnë me trajtat e tyre fonetike të folmet e Mirditës, Kthellës, Lurës dhe Matit, ndërsa më në jug dallon grupin e të folmeve të Krujës, të qytetit të Tiranës e të Malësisë së Tiranës.
Këto të folme e grupe të folmesh përkojnë pak a shumë edhe me ndarjen etnografike të trevës gege. Temës së ndarjes dialektore të shqipes M. Lambertz-i i është rikthyer disa herë në artikujt dhe punimet e veta. Përfundimisht dialektin gegë e ndan në katër grupe të folmesh: gegërishtja veriore (d.m.th. veriperëndimore), gegërishtja verilindore, gegërishtja e mesme dhe gegërishtja jugore, duke dhënë një paraqitje të saktë të shtrirjes së të folmeve shqipe deri në kufijtë më veriorë e lindorë të tyre. Në dialektin toskë, duke zbritur nga veriu në jug, dallon dialektin e Manastirit e të Pogradecit, të Korçës, të Kolonjës, të Myzeqesë, të Beratit, të Mallakastrës, të Kurveleshit, të Himarës, të Tepelenës, të Gjirokastrës, të Zagorisë e të Çamërisë. Edhe të folmet e Arbëreshëve të Italisë e të Greqisë i përfshin në toskërishte. Bigëzimin dialektor të shqipes, d.m.th. ndarjen në dy kryedialekte: gegërishte në Veri e toskërishte në Jug, M. Lambertz-i e sheh të kushtëzuar historikisht nga tri arsye kryesore: a) orientimi kishtar i ndryshëm i Veriut e i Jugut (i pari i lidhur me katolicizmin, i dyti me ortodoksinë), b) fatet jo të njëjta historike të këtyre trevave (Veriu dhe Shqipëria e Mesme ka shkuar më shumë me shtetet fqinje serbe e bullgare, ndërsa Jugu sidomos që prej themelimit të Despotatit të Epirit në shek. XII, ka shkuar me Bizantin dhe Greqinë, ndërsa me pushtimin osman në shek. XV feudalët shqiptarë të Jugut morën fenë islame dhe zunë poste të larta në administratën e Perandorisë), c) organizimi i ndryshëm shoqëror (rendi fisnor në Veri, sistemi feudal në Jug) dhe niveli i ndryshëm kulturor i tyre.
Këto rrethana, sipas tij, kanë ndihmuar në krijimin dhe veçimin e dy grupeve të mëdha dialektore në të majtë e në të djathtë të Shkumbinit, por dallimet ndërmjet tyre, – thekson ai, – nuk janë aspak aq të thella sa ç’është pohuar disa herë, për arsye joshkencore, nga pala e joalbanofilëve. Duke e shprehur këtë në mënyrë të figurshme, M. Lambertz-i pohon se ndërtimi i dy grupeve dialektore (gegërisht e toskërisht) nga pikëpamja fonetike, morfologjike e sintaksore është kaq homogjen, sa në të vërtetë vetëm suvaja e dy pjesëve të kësaj ndërtese është e ndryshme; dallimet ndërmjet dialektit më verior, të Grudës, dhe atij më jugor, të Çamërisë, janë më të vogla se ato ndërmjet dialektit të Torinos e të Palermos ose dialektit të Meklenburgut dhe atij të Tirolit. Gramatikë
Fushë tjetër e rëndësishme në veprimtarinë shkencore të M. Lambertz-it është gramatika shqipe, më fort e gjuhës së sotme dhe më rrallë historikja. Ai na ka dhënë të parën monografi për sintaksën shqipe me studimin e tij të gjerë “Periudha hipotetike në gjuhën shqipe” prej 164 faqesh shtypi, botuar që më 1914. Në këtë monografi, e para e këtij lloji për gjuhën shqipe, duke shqyrtuar një lëndë të pasur, të nxjerrë nga tekstet e vjetra e të rejat dhe nga folklori, autori trajton, së pari, lidhëzat me të cilat ndërtohet fjalia kushtore, përdorimin e kohëve e të mënyrave të foljes te protaza e apodoza, më tej fjalitë kushtore asindetike, zëvendësimin e fjalisë kushtore me ndërtime të tjera,përdorimin e fjalive kushtore me funksione të tjera, më në fund jep një vështrim të përgjithshëm për fjalitë kushtore irreale. Në këtë punim shihet se M. Lambertz-i kishte arritur që atëherë ta njihte shumë mirë shqipen.
Kjo e ka lejuar të zbulojë e të vërë në dukje edhe vlerat e ngjyrimet stilistike të fjalive kushtore. Krahasimet me gjuhët romane, veçanërisht me rumanishten, si edhe me greqishten e vjetër e të renë, i japin këtij punimi një vlerë të veçantë për sintaksën e krahasuar të gjuhëve ballkanike. M. Lambertz-in e ka tërhequr vazhdimisht sintaksa e gjuhës së folur dhe e ligjërimit popullor të përditshëm. Ai është ndër të parët që i ka kushtuar vëmendje të veçantë studimit të saj, së pari, në punimin për Këngët e Kreshnikëve e më pas në një punim të posaçëm për ligjërimin popullor të qytetit të Gjirokastrës. M. Lambertz-i ka theksuar se njohja shkencore e shqipes nuk mund të jetë e plotë vetëm me studimin e gjuhës letrare dhe të dialekteve. Rëndësi të veçantë shkencore ka studimi i gjuhës së folklorit dhe i ligjërimit të përditshëm. M. Lambertz-i i ka bërë një analizë mjeshtërore sintaksës poetike të Këngëve të Kreshnikëve, duke nxjerrë në pah pasurinë e madhe e të larmishme të mjeteve shprehëse të epikës sonë legjendare…. / KultPlus.com
Bashkia e Tiranës ka hapur garën për ndërtimin e Teatrit të ri Kombëtar.
Lajmi u bë i ditur nga kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj në mbledhjen e sotme të këshillit bashkiak, në të cilën theksoi se puna për ndërtimin e godinës së re moderne do të nisë shumë shpejt.
“Me vendimin që marrim sot kalojmë fazën e fundit burokratike, hapjen e garës ndërkombëtare, e cila zgjat 60 ditë, dhe me të shpallur fituesin do të fillojmë ndërtimin e Teatri të ri sipas projektit danez të Bjarke Ingels. Do të kemi teatrin më modern në Ballkan! Viti 2025 do e gjejë Tiranën me një teatër të ri, edhe pse njësoj si me projektin e Unazës së Madhe tek Astiri, sherri na mori 3 vjet kohë”, theksoi Veliaj.
Kryebashkiaku shtoi se për ndërtimin e Teatrit të ri Kombëtar është bërë edhe reflektimi i nevojshëm në buxhet, si pasojë e ndryshimit të çmimeve të materialeve të ndërtimit për shkak të luftës në Ukrainë.
“Në fund të vitit të kaluar e kaluam projektin në buxhet, por asnjë prej nesh nuk e kishte pritur që në 24 shkurt do të fillonte agresioni i Rusisë mbi Ukrainën, çka do të sillte një trazim të tregjeve, sidomos të çmimeve të hekurit dhe çelikut. Si element bazë ndërtesat kanë çelikun, hekurin dhe betonin, prandaj e kishim të pamundur të hapnim një garë ndërkombëtare me çmimet e paraluftës”, sqaroi Veliaj.
Veliaj siguroi se teatri i ri do të jetë një tjetër sukses në kryeqytet, si Liqeni, Pazari dhe Unaza e Madhe.
“Një pjese të atyre që ndihen ende të lënduar për teatrin u kam kërkuar ndjesë, por shpresoj që me kohën – ashtu siç shumë prej njerëzve që protestuan te Liqeni, tani çojnë fëmijët të luajnë aty, apo shumë prej atyre që protestuan tek Astiri, tani shkojnë për dy minuta në shtëpi prej Unazës së Madhe, apo shumë prej atyre që e quanin monument kulture asbestin dhe eternitin te “Pazari i Ri”, sot kalojnë një pjesë të ditës duke bërë pazarin aty, e shumë prej tyre që shanin kullat, sot i nxjerrin në Instagram – pra, me kalimin e kohës edhe kjo pjesë do t’i bashkohet modernizimit dhe do të kuptojnë se nuk kemi prishur një monument kulture, por një ngrehinë prej tallashi, për të cilën u debatua 30 vjet. U kërkoj ndjesë nëse i kemi lënduar, qoftë edhe për mënyrën sesi e prishëm, por nuk bëhej ndryshe. Duhej ta bënim në një moment kur liderët ishin duke gërhitur, se po ta bënim me gjithë militantët e tyre aty, do shkonim në një konfrontim pa sens e do bëheshim gazi i botës. Ishte një nga vendimet më të vështira, por besoj se koha do na japë të drejtë”, nënvizoi Veliaj.
Ai kërkoi mirëkuptimin e qytetarëve, teksa theksoi se projekti i ri do i shërbejë gjeneratës së ardhshme.
“Disa e duan projektin e ri dhe disa duan projektin e vjetër, pa u përfshirë politikisht. Detyra ime, por edhe e juaja si këshilltarë, është të bëjmë më të mirën për qytetin, jo çfarë është më e mira për sondazhet. Unë nuk udhëhiqem si do dalë sondazhi i radhës. Unë udhëhiqem si do dalë gjenerata e radhës dhe nëse gjeneratës së radhës, pra e atyre që vijnë pas nesh, e fëmijëve tanë, u lëmë një teatër prej tallashi, ku në dimër shkohet me batanije dhe në verë me peshqirë, sidomos në 40 gradë, kjo do të thotë se ne paskemi humbur shansin e një gjenerate për ta ndryshuar këtë për 100 vitet e ardhshme”, përfundoi Veliaj. / atsh / KultPlus.com
Tirana renditet në krye të destinacioneve të preferuara turistike në Evropë.
Sipas kompanisë “ForwardKeys”, e cila shqyrton trendet e udhëtimeve në rang global, bazuar në analizën e të dhënave nga fluturimet ajrore, Shqipëria përmes aeroportit të Tiranës renditet e dyta ndër destinacionet e preferuara për plazhe, duke lënë pas edhe vende si Mykonos.
“Pas dy sezonesh verore të ndikuara nga pandemia, turizmi i është rikthyer normalitetit dhe këtë e tregojnë të dhënat pozitive të periudhës janar-qershor 2022, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2019”, shprehet Ministria e Turizmit dhe Mjedisit në një postim në rrjetet sociale.
Edhe sipas të dhënave të INSTAT, thekson Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, Shqipëria pritet që të ketë këtë vit sezonin më të mirë turistik sa i përket turistëve të huaj, duke ia tejkaluar dhe vitit 2019 para pandemisë, që deri tani mbante rekordin.
Vetëm në qershor, në vend kanë hyrë 876 mijë shtetas të huaj, me një rritje prej gati 40% në krahasim me muajin qershor të vitit 2019.
Tirana është kthyer në një qendër atraksioni turistik për turistë të huaj nga rajoni, Evropa, por edhe më gjerë. Në Tiranë mund të shijosh thuajse të gjitha format e turizmit, duke nisur nga ai kulturor, historik, duke vijuar te turizmi arkitekturor e kulinar, e mandej te turizmi malor dhe i aventurës.
Disa prej pikave atraktive, që mund të vizitojnë turistët e huaj në Tiranë, por dhe në rrethina janë Mozaiku i Tiranës, Kulla e Sahatit, Xhamia e Et’hem Beut, Tyrbja e Kapllan Pashës, Kalaja e Tiranës, qendra e Tiranës “Ansambël Monumental”, Ura e Tabakëve, Kalaja e Petrelës, Muzeu Historik Kombëtar, “Bunk’art”, “Shtëpia me gjethe”, etj./ atsh / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ka ndarë pamje nga Lukova, një ndër fshatrat me plazhet më tëbukura dhe të frekuentuara gjatë stinës së verës.
“Lukova ofron një nga plazhet më të bukura të jugut të Shqipërisë, me detin e kaltër dhe me dallgët që vallëzojnë mbi pllakat e shkëmbinjve”, shprehet Rama në një postim në rrjetet sociale.
Lukova është e pozicionuar midis qyteteve të Sarandës dhe Himarës, jo më larg se 30 minuta udhëtim, nga këto dy pika.
Fshati shtrihet në dy kodra të veshura me plantacione ullinjsh dhe portokallesh në një lartësi prej 150 m nga bregu i detit dhe në bregdetin e saj të gjerë strehon një numër të madh plazhesh të përmasave të ndryshme, duke filluar që nga plazhet e vogla deri tek plazhet popullore të njohura për pushuesit shqiptarë, si plazhi i Shpellave dhe ai i Bunecit.
Natyra e paprekur, uji i kristaltë i Jonit, rrugët me kalldrëmin karakteristik, me shtëpitë e tipike me muret mbuluar me lule, plazhet, flora dhe fauna e pasur detare janë vetëm disa nga sekretet që ju duhet patjetër të zbuloni këtë verë në Lukovë./ atsh / KultPlus.com
Kryeministri Albin Kurti ka thënë se Kosova partner të sigurisë i ka Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Ai, para medieve në Uashington, pas përfundimit të takimit me sekretarin amerikan të Shtetit, Anthony Blinken, ka theksuar se bashkë me presidenten Vjosa Osmani e kanë shfrytëzuar mundësinë për kërkimin e shtimit të investimeve amerikane në Kosovë.
“Takimi që patëm bashke me presidenten qe shume i përzemërt, fort i dobishëm për raportet e shkëlqyeshme mes Kosovës dhe ShBA-së. Me këtë rast ne treguam se si Kosova është një rrëfim suksesi në mënyrë të dyfishtë”.
“Së pari është rrëfim suksesi i punës dhe qëndrueshmërisë së popullit dhe i ndërhyrjes NATO-s për ta ndalur gjenocidin e Serbisë në Kosovë. Dhe së dyti është rrëfim suksesi i një demokracie cilësore e cila shkon bashkë me zhvillimin ekonomik. Pra, në kontrast me disa fuqi të tjera nëpër botë të cilat dëshirojnë të tregojnë për zhvillim ekonomik se demokracia nuk është e nevojshme, shteti jo i madh i Kosovës është një shembull i madh se zhvillimi ekonomik dhe demokracia cilësore shkojnë bashkë”.
“Njëkohësisht ne përfituam nga rasti, nga sekretari Blinken të kërkojmë shtimin e investimeve amerikane në Kosovë, por gjithashtu edhe ta rrisim shkëmbimin tregtar mes dy vendeve tona. Edhe në NATO ne e kemi bashkëpunimin shumë të ngushtë me ShBA-në për shkak se mbrojtja është një fushë në të cilën Kosova e ka rritur ndjeshëm buxhetin, synojmë që siguria e Kosovës ta ketë për partner edhe të padiskutueshëm por gjithnjë e më të fuqishëm, pikërisht ShBA-në”, ka thënë Kurti, njofton KlanKosova.tv/ KultPlus.com
