Filip Roth interviston Milan Kunderën: Mbretëria e xhelatit dhe e poetit

Posted on by Kult Plus

Kjo intervistë përmbledh dy bisedat që pata me Milan Kunderën pas leximit të një dorëshkrimi të përkthyer të “Libri i  të qeshurës dhe harresës”, biseda e parë ndodhi në kohën kur vizitoi për herë të parë Londrën, e dyta kur bëri vizitën e parë në Shtetet e Bashkuara. Për këto udhëtime u nis nga Franca; që nga viti 1975, Kundera dhe e shoqja kanë jetuar si emigrantë, në Reennes, ku ai dha mësim në universitet dhe tani në Paris. Gjatë bisedave, Kundera nganjëherë fliste edhe frëngjisht, por më shumë çekisht dhe bashkështorja, Vera, bënte përkthyesen mes nesh. Një tekst përfundimtar në çekisht u përkthye në anglisht nga Peter Kussi.

Intervista është shkëputur nga: “Kuvendime të çlirëta: Një shkrimtar, kolegët dhe vepra e tyre” përmbledhje intervistash të romancierit Filip Roth me shkrimtarë të rëndësishëm të shekullit të 20-të. Ndër shkrimtarët e intervistuar janë Primo Levi, Aharon Appelfeld, Ivan Klima, Isaac Bashevis Singer, Milan Kundera dhe Edna O’Brien. Intervista me Kunderën u zhvillua më 30.11.1980.

Përktheu nga anglishtja Granit Zela

Filip Roth: Mendoni se shkatërrimi i botës do të  ndodh së shpejti?

Milan Kundera: Kjo varet nga çfarë nënkuptoni me fjalën “shpejt”.

Nesër, ose pasnesër.

Ndjenja që bota po rend drejt shkatërrimit është e kahershme.

Pra, nuk ka arsye pse të shqetësohemi.

Përkundrazi. Nëse një frikë ka qenë e pranishme në mendjet e njerëzve për shekuj me radhë, patjetër që këtu ka diçka.

Sidoqoftë, më duket që ky shqetësim është sfondi ku ndodhin të gjitha ngjarjet e historive të librit tuaj më të fundit, edhe i atyre që janë me natyrë të dallueshme argëtuese.

Nëse dikush do të më kishte thënë që fëmijë: “Një ditë do ta shohësh kombin tënd të zhduket nga harta e botës, do ta kisha quajtur një lajthitje, diçka që nuk mund ta imagjinoja dot. Njeriu e di që është i vdekshëm, por për të është një e vërtetë e padiskutueshme që kombi zotëron njëfarë jete të përjetshme. Por, pas pushtimit rus në vitin 1968, çdo çek u përball me mendimin që kombi i tij mund të fshihej sakaq nga Europa, ashtu si gjatë pesë dhjetëvjeçarëve të kaluar 40 milionë ukrainas janë zhdukur nga kjo botë pa u ka kushtuar askush vëmendje. Ose lituanezët. E dini që në shekullin e 17-të, Lituania ishte komb i fuqishëm europian? Sot rusët i mbajnë lituanezët në rezervat si fis gjysmë i zhdukur; i kanë veçuar nga vizitorët për të mos lejuar që njerëzit jashtë të marrin vesh për ekzistencën e tyre. Nuk e di se çfarë do të sjellë e ardhmja për kombin tim. Është e sigurt që rusët do të bëjnë të pamundurën ta shpërbëjnë në civilizimin e tyre. Askush nuk e di nëse do t’ia dalin. Por, mundësia ekziston. Dhe vetëm kur e çojmë ndër mend që një mundësi e tillë ekziston, kaq mjafton që të të ndryshojë gjithë kuptimin për jetën. Në kohën e sotme, madje, unë e shoh Europën të brishtë, të vdekshme.

E megjithatë, a nuk janë fatet e Europës Lindore dhe asaj Perëndimore çështje krejtësisht të ndryshme?

Si koncept i historisë kulturore, Europa Lindore është Rusia, me historinë e saj tepër specifike, të ngulitur në botën bizantine. Bohemia, Polonia, Hungaria, ashtu si Austria nuk kanë qenë kurrë pjesë e Europës Lindore. Që në fillim ato kanë marrë pjesë në aventurën e madhe të qytetërimit perëndimor, me Gotikën, Rilindjen, Reformacionin, e cila e ka djepin në këtë zonë. Pikërisht këtu, në Europën Qendrore, kjo kulturë moderne pati shtysat e mëdha; psikanalizën, strukturalizmin, muzikën me dymbëdhjetë tone, muzikën e Bartokut, estetikën e re të veprave të Kafkës dhe Musilit. Aneksimi pas luftës i Europës Qendrore (ose të paktën i pjesës kryesore) nga qytetërimi rus bëri që kultura perëndimore të humbiste qendrën jetike të rëndesës. Është ngjarja më domethënëse në historinë e Perëndimit gjatë shekullit tonë dhe ne nuk mund të mos marrim parasysh mundësinë që fundi i Europës Qendrore shënoi fillimin e fundit për Europën si një dhe e pandarë.

Gjatë pranverës së Pragës, romani “Shakaja” dhe tregimet “Dashuri gazmore” u botuan 150.000 kopje. Pas pushtimit rus, u përjashtuat nga mësimdhënia në Akademinë e Filmit dhe të gjithë librat tuaj u hoqën nga raftet e bibliotekave publike. Shtatë vjet më vonë, bashkë me gruan futët në bagazhin e makinës një grusht libra, disa rroba dhe u nisët drejt Francës, ku jeni bërë një nga autorët e huaj më të lexuar. Si ndiheni si emigrant?

Për një shkrimtar, përvoja e te jetuarit në disa vende është një bekim i madh. Botën mund ta kuptosh vetëm nëse e sheh nga kënde të ndryshme. Libri i fundit që shkrova në Francë, shpalos një hapësirë të veçantë gjeografike: ajo që ndodh në Pragë shihen me sytë e europianëve perëndimorë, ndërkohë që çka ndodh në Francë shihet përmes syve të Pragës. Ka një pikëtakim të dy botëve. Në njërën anë, vendi im i lindjes: në rrjedhën e një gjysmëshekulli, me përjetimin e demokracisë, fashizmin, revolucionin, terrorin stalinist, shpërbërjen e stalinizmit, pushtimi gjerman dhe rus, shpërnguljet në masë, vdekjen e Perëndimit në tokën e vet. Ndërsa po fundoset nën peshën e historisë, botën e sheh me një skepticizëm të pamatë. Në anën tjetër është Franca: për shekuj me radhë ka qenë qendra e botës dhe sot po vuan nga mungesa e ngjarjeve të mëdha historike. Kjo është arsyeja pse Franca ngazëllehet nga qëndrimet ideologjike radikale. Është pritshmëria lirike, neurotike e një bëme të madhe, e cila gjithsesi nuk po ndodh dhe as ka për të ndodhur.

A jetoni në Francë si i huaj, apo kulturalisht ndiheni si në shtëpinë tuaj?

Jam shumë i dhënë pas kulturës franceze dhe i detyrohem shumë. Veçanërisht letërsisë më të vjetër. Rabële është shkrimtari më i dashur. Dhe Didëro. Më pëlqen shumë “Zhak fatalisti” po aq a Lorens Sterni. Ata ishin eksperimentuesit më të mëdhenj të të gjitha kohërave në gjininë e romanit. Dhe eksperimentet e tyre ishin zbavitëse, plot gëzim e hare, nëse mund ta themi kështu, por nuk i gjen më në letërsinë frënge dhe pa këto cilësi në art gjithçka e humbet domethënien e vet. Sterne-i dhe Didëro-i e kuptojnë romanin si një lojë të madhe. Ata zbuluan humorin e formës romanore. Kur dëgjoj argumente skolastike që romani i ka shteruar mundësitë e tij, unë kam ndjesinë krejt të kundërt: në rrjedhën e historisë, romani nuk shfrytëzoi shumë mundësi, për shembull: shtysat për zhvillimin e romaneve të fshehura te Sterne-i dhe Didëro-i nuk janë rimarrë nga pasuesit e tyre.

Libri juaj i fundit nuk quhet roman dhe megjithatë në tekst shpreheni: Ky libër është  roman në formën e variacioneve. Pra, është roman, apo jo?

Sipas gjykimit tim estetik, është roman, por nuk dëshiroj që mendimi im të ndikojë në opinionin e askujt. Në brendi të formës romanore, fshihet një liri e pamasë. Është gabim ta shikosh një strukturë standarte si thelb i pandryshueshëm i romanit.

Megjithatë, me siguri që ka diçka e cila e bën romanin të jetë roman dhe që e kufizon këtë liri.

Një roman është një shkrim i gjatë sintetik në prozë mbështetur në lojën me personazhe të krijuar. Këta janë kufijtë e vetëm. Me termin “sintetik” kam ndër mend dëshirën e romancierit për ta ngërthyer temën nga të gjitha anët dhe në tërësinë më të plotë të mundshme. Eseja ironike, narrativa romanore, fragmenti autobiografik, fakt historik, fluturimi i fantazisë: fuqia sintetike e romanit është e aftë të kombinojë gjithçka në një tërësi të njësuar, si në muzikën polifonike. Uniteti i një libri nuk ka nevojë të burojë nga subjekti, por mund të arrihet nëpërmjet temës. Në librin tim më të fundit, ka dy tema të tilla: e qeshura dhe harresa.

 E qeshura ka qenë përherë afër jush. Librat tuaj shkaktojnë të qeshurën nëpërmjet humorit ose ironisë. Kur personazhet tuaj fillojnë të brengosen, kjo ndodh sepse përplasen me një botë që e ka humbur sensin e humorit.

Vlerën e humorit e mësova gjatë kohës së terrorit stalinist. Atëherë isha 20 vjeç. Arrija ta dalloja këdo që nuk ishte stalinist, të cilit nuk duhej t’i trembesha, nga mënyra si buzëqeshte. Sensi i humorit ishte shenjë e besueshme dallimi. Që prej atëherë më tmerron një botë e cila po e humbet sensin e humorit.

Në librin tuaj të fundit, përfshihet diçka tjetër. Në një parabolë të vogël ju e krahasoni të qeshurën e engjëjve me të qeshurën e djallit. Djalli qesh, sepse atij bota e Zotit i duket e pakuptimtë. Engjëjt qeshin me gëzim, sepse gjithçka në botën e Zotit ka kuptimin e vet.

Po. Njeriu përdor të njëjtat reagime fiziologjike – të qeshurën – për të shprehur dy qëndrime të ndryshme metafizike. Dikujt i bie kapela mbi arkëmortin e futur në një varr të sapohapur, funerali e humbet kuptimin dhe lind e qeshura. Dy të dashuruar rendin nëpër lëndinë të kapur për dore dhe duke qeshur. E qeshura e tyre nuk ka fare të bëjë me shakatë apo humorin. Është e qeshura serioze e engjëjve që shprehin gëzimin e të jetuarit. Të dyja llojet e të qeshurit hyjnë te kënaqësitë e jetës, por kur tregon një apokalips të dyfishtë: si në rastin e të qeshurës entuziaste të engjëj fanatikë, të cilët janë aq të bindur për domethënien e botës së tyre, sa janë gati të dënojnë me varje këdo që nuk gëzon si ata. Dhe e qeshura tjetër, që dëgjohet nga ana e kundërt, e cila shpall se gjithçka është bërë krejt e pakuptimtë, që madje vetë funeralet janë qesharake dhe seksi në grup thjesht një pantomimë komike. Jeta njerëzore është e kufizuar nga dy humnra: nga njëra anë fanatizmi dhe nga ana tjetër skepticizmi absolut.

Ajo që ju tani e quani e qeshura e engjëjve, është termi i ri për një “qëndrim lirik ndaj jetës” në romanet tuaj të mëparshëm. Në një nga librat tuaj ju e përshkruani  epokën e terrorit stalinist terror, si mbretëria e xhelatit dhe poetit.

Totalitarizmi nuk është vetëm ferri, por edhe ëndrra e parajsës – drama e lashtë e një bote ku të gjithë do të jetonin në harmoni, të bashkuar nga një qëllim dhe besim i  përbashkët, pa sekrete nga njëri-tjetri. Edhe André Breton-i e ëndërronte për këtë parajsë kur fliste për shtëpinë prej xhami ku gjakonte të jetonte. Nëse totalitarizmi nuk d t’i shfrytëzonte këto arketipe, të cilat janë thellë brenda të gjithëve ne  dhe të rrënjosura thellë te të gjitha fetë, nuk mund të tërhiqte kurrë aq shumë njerëz, veçanërisht gjatë fazave të para të ekzistencës së tij. Megjithatë, sapo ëndrra për parajsën fillon të bëhet realitet, aty-këtu njerëzit fillojnë të ngrenë pengesa dhe kështu udhëheqësit e parajsës duhet të ndërtojnë një gulag të vogël përbri Edenit. Me kalimin e kohës ky gulag rritet gjithnjë e më i madh dhe më i përsosur, ndërkohë që parajsa përbri bëhet gjithnjë e më e vogël dhe e varfër.

Në librin tuaj, poeti i madh francez, Elyar, ngrihet mbi parajsë dhe gulag duke kënduar. A është origjinale kjo pjesë historie që përmendni në libër?

Pas luftës, Pol Eluard hoqi dorë nga surrealizmi dhe u bë përfaqësuesi më i madh të asaj që mund ta quaj “poezia e totalitarizmit.” Ai i këndoi vëllazërimit, paqes, drejtësisë, të nesërmes më të mirë; i këndoi për miqësinë dhe kundër izolimit, për gëzimin dhe kundër errësirës, për pafajësinë dhe kundër cinizmit. Kur në vitin 1950, udhëheqësit e parajsës e dënuan me varje mikun e Elyarit në Pragë, surrealistin Zalvis Kalandra, Eluarld-i i ndrydhi ndjenjat e tij të miqësisë, për hir të idealeve mbi-vetjake dhe deklaroi publikisht miratimin për dënimin e shokut të tij. Xhelati vriste, ndërkohë që poeti këndonte. Dhe jo vetëm poeti. E gjithë periudha e terrorit stalinist ishte periudha e delirit kolektiv lirik. Kjo tashmë është harruar plotësisht, por është thelbi i çështjes. Njerëzve u pëlqen të thonë: Revolucioni është gjë e bukur, vetëm terrori që buron prej tij është i keq. Por, kjo nuk është e vërtetë. E keqja tashmë është e pranishme te e bukura; ferri është në ëndrrën për parajsën dhe nëse duam të kuptojmë thelbin e ferrit, duhet të shqyrtojmë thelbin e parajsës prej nga e ka zanafillën. Është jashtëzakonisht e lehtë të dënosh gulagët, por t’i kundërvihesh poezisë së totalitarizmit që të shpie drejt gulagut, përmes udhës së parajsës është më e vështirë se kurrë. Në ditët e sotme, njerëzit në mbarë botën e kundërshtojnë pa mëdyshje indenë e gulagëve, edhe pse janë ende të gatshëm të hipnotizohen nga poezia totalitariste dhe të marshojnë drejt gulagëve të rinj nën ritmin e të njëjtit avaz lirik të luajtur nga Elyari, kur u ngrit mbi Pragë, si kryeengjëlli madhështor me lirë, ndërkohë që tymi i trupit të Kalandrës u ngrit drejt qiellit nga oxhaku i krematoriumit ku digjej. 

Te proza juaj duket karakteristike përballja e vazhdueshme e privates me publiken. Por, jo në kuptimin që historitë betjake ndodhin sfond politik, as që ngjarje politike kapërcejnë kufijtë e jetëve vetjake Përkundrazi, ju vazhdimisht tregoni që ngjarjet politike drejtohen të njëjtat ligje si ato të ngjarjeve vetjake, aq sa proza juaj është një lloj psikoanalize e politikës.

Metafizika e njeriut është e njëjtë, si në sferën vetjake, ashtu edhe në atë publike. Le të marrim temën tjetër: harresën. Ky është problem i madh vetjak i njeriut: vdekja si humbje e vetvetes. Por, çfarë është vetvetja? Shuma e gjithçkaje që mbajmë mend. Pra, ajo që na tmerron te vdekja nuk është humbja e së shkuarës. Harresa është një formë vdekjeje përherë e pranishme në jetë. Ky është problem i heroinës sime, e cila përpiqet gjithë dëshpërim të ruaj kujtimet nga i shoqi i saj i dashur. Por, harresa  është problem i madh edhe i politikës. Kur një fuqi më e madhe do t’ia heqë një vendi të vogël ndërgjegjen kombëtare, ajo përdor harresën e organizuar. Pikërisht kjo po ndodh tani në Bohemi. Letërsia bashkëkohore çeke, për aq vlerë sa ka, nuk është botuar për dymbëdhjetë vjet. Dyqind shkrimtarë çekë janë të ndaluar, përfshirë të ndjerin Franz Kafka. Njëqind e dyzetë e pesë historianë çekë janë larguar nga postet që mbanin, historia është rishkruar, monumentet janë shkatërruar. Një komb që humbet vetëdijen për të kaluarën dalëngadalë humbet veten. Dhe kështu situata politike ka ndriçuar mizorisht problemin e zakonshëm metafizik të harresës me të cilën përballemi gjatë gjithë kohës, çdo ditë, pa i kushtuar vëmendje. Politika heq maskën metafizikës së jetës personale ndërsa jeta personale i heq maskën metafizikës së politikës.

Në pjesën e gjashtë të librit tuaj, heroina kryesore, Tamina, arrin në një ishull ku ka vetëm fëmijë. Në fund ata e ndjekin deri në vdekje. Është kjo ëndërr, përrallë, apo alegori?

Për mua asgjë nuk është më e huaj sesa alegoria, një histori e trilluar nga autori për të ilustruar një tezë. Ngjarjet, qoftë realiste apo imagjinare, duhet të jenë domethënëse në vetvete dhe mendohet që lexuesi të joshet nga fuqia dhe poezia e tyre. Ky imazh më ka përndjekur gjithmonë dhe gjatë një periudhe të jetës më dilte vazhdimisht në ëndërr: Një njeri i cili gjendet në një botë me fëmijë, nga e cila nuk ikën dot. Dhe papritur fëmijëria, të cilën të gjithë i këndojmë me tone lirike, dhe e adhurojmë, na shfaqet hapur si tmerr i mirëfilltë. Si kurth. Kjo histori nuk është alegori. Por, libri im është një polifoni në të cilën histori të ndryshme shpjegojnë, ndriçojnë dhe plotësojnë njëra-tjetrën. Ngjarja themelore e librit është historia e totalitarizmit, i cili i privon njerëzit nga kujtesa dhe në këtë mënyrë i shndërron në një komb fëmijësh. Këtë e bëjnë të gjitha sistemet totalitare. Dhe ndoshta këtë e bën edhe epoka jonë teknike, me kultin për të ardhmen, me moskokëçarjen për të shkuarën dhe mosbesimin ndaj mendimit. Në mes të një shoqërie të trazuar rinore, një i rritur i pajisur me kujtesë dhe ironi, ndihet si Tamina në ishullin e fëmijëve.

Pothuajse të gjithë romanet tuaja, secila prej pjesëve të librit tuaj të fundit, gjejnë zgjidhje  në skena të mëdha aktesh seksuale. Edhe ajo pjesë që mban emërin e pafajshëm të “Nënës” është vetëm një skenë e gjatë me tri lloje aktesh seksuale, me prolog dhe epilog. Çfarë do të thotë seksi për ju si romancier?

Në ditët tona, kur seksualiteti nuk është më tabu, thjesht përshkrimi, rrëfimi thjesht seksual është bërë tejet i mërzitshëm. Sa i vjetëruar duket Lawrence, apo edhe Henri Miller, me lirizmin e veprimeve të pahijshme! E megjithatë, disa pjesë erotike të Zhorzh Batajt (George Bataille) më kanë lënë shumë përshtypje. Ndoshta sepse nuk janë lirike, por filozofike. Keni të drejtë kur thoni që tek unë gjithçka mbaron me skena të mëdha erotike. Kam ndjesinë që një skenë e dashurisë fizike hedh një dritë tejet të fortë, e cila papritur zbulon thelbin e personazheve dhe përmbledh gjendjen e jetës së tyre. Hygo bën dashuri me Taminën, ndërkohë që ajo përpiqet dëshpërimisht të mendojë për pushimet e humbura me të shoqin e dashur, tashmë të ndjer. Skena erotike është vendi ku synojnë të gjitha temat e historisë dhe ku ndodhen sekretet e saj më të thella. 

Në fakt, pjesa e fundit, e shtata, merret vetëm me seksualitetin. Pse mbyllet libri me këtë pjesë e jo me një tjetër, si për shembull me të gjashtën, më dramatiken, në të cilën  heroina vdes?

Tamina vdes, nëse shprehemi metaforikisht, mes të qeshurës së engjëjve. Nga ana tjetër, nëpërmjet pjesës së fundit të librit, jehon një tjetër lloj e qeshure, ajo që dëgjojmë kur gjërat humbasin kuptimin. Ka njëfarë vije ndarëse imagjinare përtej së cilës gjërat duken të pakuptimta dhe qesharake. Njeriu  pyet veten: A nuk është e pakuptimtë për mua të ngrihem në mëngjes? Të shkoj në punë? Të rropatem për gjithçka? T’i përkas një kombi vetëm sepse kam lindur në atë mënyrë? Njeriu jeton afër këtij kufiri dhe fare lehtë mund të gjendet në anën tjetër. Ky kufi ekziston kudo, në të gjitha fushat e jetës njerëzore dhe madje në atë që është më e thellë dhe më biologjike nga të gjitha: seksualiteti. Dhe pikërisht, sepse është zona më e thellë e jetës, pyetja që shtrohet për seksualitetin është më e thella. Ja pse libri im i variacioneve nuk mund të përfundojë me tjetër variacion.

Atëherë, është kjo pika më e largët ku ka arritur ndonjëherë pesimizmi juaj?

Jam i lodhur me fjalët “pesimizëm” dhe “optimizëm”. Një roman nuk pohon asgjë; por hulumton dhe ngre pyetje. S’e di nëse kombi im do të zhduket, dhe as se cili nga personazhet e mi ka të drejtë. Unë trilloj histori, i vë përball njëra me tjetrën dhe kësisoj ngre pyetje. Marrëzia e e njerëzve vjen nga pyetjet që kanë për gjithçka. Kur Don Kishoti doli nëpër botë, bota u shndërrua në mister para syve të tij. Kjo është trashëgimia e romanit të parë europian për tërë historinë e mëvonshme të romanit. Romancieri mëson lexuesin të kuptojë botën si pyetje. Ky qëndrim mbart urtësi dhe tolerancë. Në një botë të mbështetur në siguri të shenjta, romani është i vdekur. Bota totalitare, qoftë e mbështetur te Marksi, qoftë tek Islami apo çdo gjë tjetër, është më shumë një botë përgjigjesh sesa pyetjesh. Aty, romani nuk ka vend. Në çdo rast, mua më duket se në të gjithë botën njerëzit në ditët e sotme parapëlqejnë më shumë të gjykojnë, se të kuptojnë, të përgjigjen më shumë se të pyesin, aq sa zëri i romanit mezi dëgjohet mes marrëzisë së zhurmshme të sigurive njerëzore./Exlibris/KultPlus.com

Hesse, ose poet, ose asgjë

Posted on by Kult Plus

Një prej shkrimtarëve më të shquar gjermanë të shekullit të njëzetë, Herman Hesse u lind më 2 korrik 1877, në një qytet pranë Shtutgartit dhe vdiq më 9 gusht 1962 në Lugano të Zvicrës. Përveç shkrimeve në prozë, ai shquhet si poet me më shumë se 680 poezi, të përmbledhura këto në 12 vëllime. Se një ditë do të bëhej shkrimtar, ai e kishte të qartë, por tjetër gjë shihnin prindërit tek ai. Sipas tyre, duhej të bëhej klerik, si ata vetë: i ati punonte, që para se të lindte ai, si misionar në Indi, ndërsa e ëma ishte bijë e një misionari. Në këto kushte, poeti u rrit në një familje me tradita të forta fetare. Në vitin 1891, prindërit e dërguan në seminarin protestant “Maulbronn”. U largua vetëm pas disa muajsh, pasi nuk mund ta duronte edukimin kristian.

Brenda vetes, ai ishte i vendosur: “Ose do të bëhej poet, ose asgjë!” Por, rruga nëpër procesin krijues, për të qe një odise e vërtetë. Hesse ndërroi disa shkolla dhe nuk mundi të përshtatej, ndaj në një fazë depresive, kur ishte vetëm pesëmbëdhjetë vjeç, u përpoq të vriste veten. Më vonë, ai punoi në një punishte ku prodhoheshin makineri, në një fabrikë që prodhonte sahate për kulla, si dhe në librari.

Kërkimi i identitetit të tij, procesi i vështirë për të realizuar veten, ishin temat që Hesse do të trajtonte më vonë në romanet e tij. Tregimet e tij përshkoheshin nga përjetime nga jeta, nga analiza të vetvetes dhe rrëfime poetike. Biografi i Hesse-s, Gunnar Decker, e shpjegon kështu interesin mbarë-botëror për këtë letërsi: “Çështja e autonomisë dhe e religjiozitetit, një kuptim për fenë, që nuk është militant, misionar, por i hapur për koncepte të tjera të jetës. Kjo është një çështje shumë akute në botën arabe. ”

Librat e tij me romane, poezi, shkrime kritike, politike, kulturore dhe letrare, mesatarisht arrijnë në 80 milionë ekzemplarë në të gjithë botën, duke e bërë kështu, një nga shkrimtarët evropianë më të lexuar të shekullit të njëzetë. Më 1921, Hesse u bë qytetar zviceran, ndërsa më 1946 iu akordua çmimi “Nobel” në letërsi…/Hejza/KultPlus.com

Komuna e Prizrenit dhe UNDP fillojnë një Projekt për Promovim të Turizmit

Posted on by Kult Plus

Në përpjekje të përbashkët për promovimin e turizmit dhe zhvillimit të sektorit privat, Komuna e Prizrenit dhe UNDP në Kosovë nënshkruan marrëveshje për të zbatuar një projekt që do të shërbejë për promovimin e turizmit dhe rritjen e zhvillimit ekonomik në qytet.

Përfaqësues i Përhershëm i UNDP-së, Nuno Queiros, theksoi se qëllimi i tyre nuk është thjesht të rrisin numrin e vizitorëve por, i një rëndësie vendimtare është të sigurojnë që rritja e turizmit të reflektohet në përfitime të qarta për ekonominë vendase dhe sektorin privat.

“Duke rigjallëruar modelet tradicionale të biznesit, ne synojmë të ndërtojmë një themel ekonomik të qëndrueshëm që mund të përshtatet dhe të lulëzojë. Ky partneritet i fundit plotëson bashkëpunimin që daton më shumë se 10 vjet në mes të UNDP-së dhe Komunës së Prizrenit dhe është një testament për atë që ne mund të arrijmë së bashku. Unë besoj fuqimisht se së bashku do të nxisim potencialin e plotë të Prizrenit si destinacion kryesor për turizëm të qëndrueshëm dhe zhvillim ekonomik”, deklaroi ai.

Ndërkaq, kryetari i Komunës së Prizrenit, Shaqir Totaj, vuri në pah rëndësinë e projektit, duke thënë se zhvillimi i turizmit në Prizren është një mundësi e mirë për ta stimuluar ngritjen ekonomike dhe krijimin e vendeve të punës, duke rritur nivelin e cilësisë së jetesës së banorëve.

“Investimi në infrastrukturën turistike dhe promovimi i trashëgimisë së pasur kulturore të Prizrenit, domosdo tërheq vizitorë dhe forcon ekonominë lokale. Prioriteti i zhvillimit të turizmit përputhet me aspiratat tona për t’u bërë një destinacion i njohur, duke kontribuar në zhvillimin rajonal dhe njohjen ndërkombëtare të Prizrenit”./KlanKosova/KultPlus.com

Komuna e Prizrenit

Ekspozita ‘Gjilpëra’ në Galerinë FAB

Posted on by Kult Plus

Galeria FAB është gati për t’i  hapur dyert artdashësve të cilët do të ndjekin ekspozitën e artistes së re Artemisa Çullhaj. Ekpozita është kuruar nga Najada Hamza dhe do të qëndrojë e hapur nga 15 shkurti deri më 27 shkurt, pranë Fakultetit të Arteve të Bukura.

Artemisa dhe “Gjilpëra” siç titullohet ekspozita, i kanë fillesat në atelierin e tekstilit. FAB shkruan në faqen e saj online se, premisa estetike dhe intelektuale e artistes, puna ndër vite bërë me pasion dhe vullnet të epërm, ndërtoi një profil artistik me fjalor dhe identitet personal krijues, bazuar në një shtresëzim historik e kulturor, të vjetër e të thellë sa jeta. Sipas galerisë, veprat tek “Gjilpëra” shfaqin lëndën në një format tejet elegant, ku dashuria dhe koha bëhën një, e zgjasin sa një përjetësi.

Dalja përtej formatit dhe mediumit të veprave të përzgjedhura, duke mbivendosur në telajo të buta prerë në format e trupit njerëzor pikturat e mjeshtrave të mëdhenj, është një akt bashkëkohor i cili shton një element të ri të ndërveprimit fizik me veprën e artit. Vepra që lënë dyert e muzeumeve për t’u veshur e marrë identitete të reja në lëvizje, imazhe të njohura që përtej pasarelave janë copëza arti që përcjellin mesazhin e vlerës së qëndrueshme./atsh/KultPlus.com

‘Që ditën që vdiqe, që kur s’të kam parë’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Andon Zako Çajupi

Që ditën që vdiqe, që kur s’të kam parë
Lotët që kam derdhur, s’më janë tharë
Shumë vjetë u bënë sot u mbushen dhjete
Që kur më ke lënë dhe s’të shoh ne jete!

Në ç’kopshte me lule ke qëndruar vallë?
S’të vjen keq për mua?S’të vjen mallë për djalë ?
O ëngjëll I bukur mos meno në botë
Kthehu të të shomë të na mbeten lotë

S’rrojmë dot pa tynë ti si rron pa neve?
Motëmot që rrojtëm bashkë s’më urreve
Atje tek rri janë qipariz’ e varre
Kthehu të të shomë mos na lër përfare

Mos na lër të gjorë me zemër të ngrirë
Kthehu të gëzohesh kur të shoç tët birë
E ke lenë foshnje tani u bë burrë
S’arrite ta rritje s’të ka parë kurrë

Për ty shumë herë çoç do të më thotë
Por s’mund ti përgjigjem se më mbytin lotë
Kthej kokën mënjanë dhe vështroj përpjetë
Duke psherëtitur te zot’ I vërtetë

O zot I vërtetë s’të erdhi keq për djalë
Kur i more mëmën dhe më le të gjallë
Të më keshe marrë do të qe më mirë
Dhe të rronte mëma të rriste të birë
Me se rrojnë foshnjat çi rrit çiliminjtë
Dashuri e mëmës dhe përkëdhelitë
Doje dritë o qiell more dritën time
dhe ma mbushe jetën plot me hidhërime
Tani rroj pa shpresë ndaj s’dua të rroj
Se dhe perëndinë tani s’e besoj./ KultPlus.com

Shkodra i bashkohet Tuzit të Malit të Zi në festimet e karnavaleve

Posted on by Kult Plus

Shkodra i është bashkuar festimeve në Komunën e Tuzit në Malin e Zi, në festën e Karnavaleve.

Banda e qytetit dhe artistët shkodranë janë bërë pjesë e karvanit në qendër të komunë.

Artistët shkodranë janë pritur nga Kryetari i Komunës Tuz, Liridon Gjelaj.

Në emër të bashkisë Shkodër, Nënkryetari Rudin Beka, vlerësoi këtë bashkëpunim mes dy qyteteve Tuzit dhe Shkodrës, ndërkohë që i ftoi ata në javën e ardhshme në festimet 3 ditore të karnavaleve në Shkodër.

Festa e karnavaleve në Komunën e Tuzit është kthyer në një traditë të përvitshme që ka nisur që nga viti 1996. Artistët kanë interpretuar në qendër të komunës duke tërhequr interesin e banorëve të zonës të cilët kanë marrë pjesë në këtë ngjarje festive. Në Shkodër, Karnavalet do të mbahen për 3 ditë me radhë ku përveç ekipit të Tuzit që do të marrë pjesë do të ketë shumë surpriza në datat 23-24-25 Shkurt./TopChanel/KultPlus.com

Nga sot qytetarët mund të raportojnë degradimin mjedisor online

Posted on by Kult Plus

Sot, Instituti Demokratik i Kosovës (KDI) në bashkëpunim me dymbëdhjetë organizata partnere lansoi platformën digjitale që promovon aktivizmin e gjelbër në komunitet, www.kdi-green.org. Me lansimin e kësaj web-platforme, të gjithë qytetarët e vendit nga sot do të kenë një mjet shtesë në dispozicion për të shpërfaqur dhe raportuar rastet e degradimit të mjedisit në lagjet e tyre dhe në hapësirat publike ku ata gravitojnë.

Ndërsa institucionet lokale e qendrore do t’a kenë një hartë të problemeve mjedisore, ku janë të vizuelizuara rastet e ndotjes së ajrit, tokës, lumenjve, deponitë ilegale, shkatërrimi i pyjeve, betonizimi i hapësirës së gjelbër – të gjitha të raportuara në kohë reale.

Si një instrument që do të nxisë komunikimin e qytetarëve me komunat, platforma përveç që do të rrisë ndërgjegjësimin e qytetarëve për të qenë aktiv në luftimin e degradimit mjedisor do të shërbejë edhe si katalizator i zgjidhjes së këtyre problemeve nga institucionet lokale dhe qendrore.

“Gjatë muajve të fundit, KDI në bashkëpunim me 12 organizata lokale përmes vizitave në terren kanë identifikuar dhe dokumentuar dhjetëra zona natyrore të degraduara si pasojë e  hedhjes së paligjshme të mbeturinave e mbetjeve inerte, shpyllëzimit të pakontrolluar e derdhjes së ujërave të zeza dhe kimikateve në lumenj e liqene në dymbëdhjetë komuna të Kosovës. Gjatë këtyre vizitave u grumbulluan fakte që dëshmojnë për nivel alarmant të ndotjeve mjedisore dhe u dëgjuan rrëfime të qytetarëve që jetojnë afër mbi efektin e këtyre ndotjeve në jetën e tyre të përditshme. Vizita si kjo, por edhe ndotje tjera që po ndodhin gjithandej Kosovës ngrisin nevojën për intervenim urgjent nga institucionet në mënyrë që të evitohet rreziku publik nga këto degradime“, theksoi Ardian Muçaj nga KDI.

Për më tepër, Kosova në kuadër të Procesit të Berlinit dhe të integrimit në Bashkimin Evropian, përmes nënshkrimit të Deklaratës së Sofies është zotuar për përmbushjen e Agjendës së Gjelbër 2030 e cila kërkon që vendi të përafrojë politikat e saj drejt tranzicionit të gjelbër, politikave të qëndrueshme mjedisore, klimatike e të energjisë në mënyre që të rritet mirëqenia e qytetarëve dhe të mbrohet mjedisi.

Valon Raka nga OJQ mjedisore „Gjethi“ theksoi se “ky projekt po n’a mundëson që t’i qasemi ndotjeve në mënyrë më analitike, t’i dokumentojmë ato dhe t’u japim zë komuniteteve që po preken çdo ditë nga efektet, shpesh edhe “të panjohura” të ndotjeve”. Ai poashtu përmendi incidencën e statistikat shëndetësore që po shkaktohen nga ndotja e lumit dhe ndotja e ajrit në zonën e Kaçanikut ku ai vepron.
 
Ndërsa, Gentiana Zeqiri nga OJQ “Iniciativa Qytetare Skenderaj“, duke iu referuar vizitave në terren për të parë degradimet mjedisore të shkaktuara nga faktori njeri dhe fatkeqësitë natyrore, siç ishin vërshimet e janarit të vitit 2023, vendosi theksin në dëmtimin e shtratit të lumit Klina dhe në deponinë e mbetjeve inerte afër fushës ndihmëse KF Drenica. Lidhur me këto probleme, Gentiana tha që kanë filluar të punojnë me zyrtarët komunalë në mënyrë që ato të adresohen.
 
Në fund, Antoneta Zhjeqi nga “Qendra për Politika dhe Avokim“ u fokusua në problemet mjedisore me të cilat ballafaqohet kryeqyteti, duke vënë theksin në zhvillimin e hovshëm të qytetit dhe në menaxhimin jo të mirë të mbeturinave, apo ngecjeve në planifikimin urban si faktorët kyç që i kontribuojnë ndotjes. Vizitat në terren mundësuan identifikimin e deponive ilegale në Shkabaj dhe në Kodrën e Trimave, të cilat strehojnë mbetje toksike me efekt negativ në shëndetin e banorëve përreth.
 
Zhvillimi i platformës u realizua në kuadër të projektit Promovimi i Aktivizmit të Gjelbër Komunitar me mbështetje të UNDEF./rtk/ KultPlus.com


 

40-vjet nga vdekja e gjeniut shqiptar, Gjon Mili

Posted on by Kult Plus

Ky shkrim homazh në rastin e 40-vjetorit të vdekjes së fotografit shqiptar me famë botërore, Gjon Mili është një rast i mirë që lexuesit shqiptar t’ia rikujtojmë se kush ishte “Gjeniu shqiptar” që me artin e tij fotografik mrekulloi emra të mëdhenjë të artit dhe kulturës botërore siç ishin Pablo Picasso, Sean O’Casy, Pablo Casals, Sofia Loren, Marlon Brando, Frenk Sinatra, Robert Cappa, Henri Cartier-Bresson, Arthur Rubinstein, Duke Elington, Alfred Hitchcock, Anri Mattise, John Coltrane, Jean-Paul Sartre, Eugène Ionesco e shumë të tjerë, si dhe të hedhim një vështrim tek disa gazeta e revista amerikane që publikuan lajmin për vdekjen e tij…

Gjeniu shqiptar ndrroi jetë në Ditën e Shën Valentinit,me 14 shkurt të vitit 1984.

Shkruan: Fahredin Spahija

Mili u lind më 28 nëntor 1904, në Korçë, nga prindërit Vasil Mili dhe Viktori Çekani. Me ndihmën e dajës së tij, Koço Çekani, si 18 vjeçar emigron në Amerikë. Daja e ndihmon financiarisht, derisa nuk i mbaron studimet në Institutin e Teknologjisë së Masaçusetsit. Në këtë universitet prestigjioz ishte ndër studentët më të dalluar, për çka rekomandohet të fillonte punën si inxhinier në kompaninë e famshme të prodhimeve të mjeteve ndriçuese, Westinghous Lamp Company. Për dhjetë vjet sa punojë në këtë kompani, do të vlerësohet si një nga punëtorët më të zotët dhe më inventivë.

Në vitin 1937 Mili do të njihet me profesorin Harold E. Edgerton – njeriun i cili zbuloi flashin elektronik dhe atë stroboskopik. Mes tyre nis një miqësi dhe bashkëpunim i gjatë, që do të shtyjë Milin të kombinojë elektronikën më fotografinë. Në vitin 1938, falë kësaj miqësie – dhe pas sugjerimit të Edgertonit për t’a krijuar një portfolio me fotografi stroboskopike – fotografi shqiptar fillon punën në revistën e famshme amerikane LIFE.

Fal punës kreative dhe novative, Mili shpejtë do të bëhet fotografi më i dalluar jo vetëm në LIFE, por edhe në komunitetin artistik amerikan dhe evropian. Kështu, në vitin 1949, gjatë realizimit të një reportazhi për artistët pamorë më të mëdhenj të shekullit XX, Gjon Mili takon Pablo Picasson në shtëpinë e tij në rivierën franceze. Aty ai realizon një varg fotografish me teknikën e tij origjinale, ku më e famshmja mbetet ajo që do të quhet: “Picasso duke vizatuar Kentaurin me dritë”. Një vit më vonë, në janar të vitit 1950, koleksioni i fotografive me Picasson ekspozohet në Muzeun e famshëm të New Yorkut, MoMA, ku do të përcillet me kërshëri të jashtëzakonshme si nga kritika ashtu edhe nga publiku amerikan.

Në vitin 1966, Gjon Mili përjeton një tragjedi: shkaku i instalimit të vjetër të rrymës elektrike, studion e tij në Rrugën 23 të New Yorkut e kaplojnë flakët e pakontrolluara, të cilat ia shkatërrojnë dy të tretat e materialeve të vlefshme (fotografi, negativë, dokumente e letërkëmbime të rëndësishme). Gjatë përpjekjes për ta shuar zjarrin e madh në studion e tij, vdesin 12 zjarrfikës.

Gjatë karrierës mbi 45-vjeçare artistike, Mili realizoi edhe disa filma të shkurtër artistikë, nga të cilët duhet të veçohet ai kushtuar xhaz muzikantëve të mëdhenj të kohës, “Jammin’ the Blues”. Shkaku i vlerave artistike dhe risive regjisoriale, ky film u nominua për çmimin Oscar në edicionin e vitit 1944.

Për veprën fotografikë të Gjon Milit janë botuar tre libra. Në vitin 1960 botohet libri “The Magic of Opera” – libër i panjohur deri tani për opinionin shqiptar, që i kushtohet historikut të Operës Metropolitane. Tri të katërtat e këtij libri janë të ilustruara me 68 fotografi të Milit, nga të cilat duhet të veçohet ajo e divës së operës botërore, Maria Callas. Tekstin e librit e ka shkruar kritikja e teatrit dhe muzikës, Mary Ellis Peltz.

Në vitin 1970 botohet libri “Picasso’s third dimension”, i redaktuar nga vet Gjon Mili, ku përfshihen fotografitë e realizuar nga dy vizitat – më 1949 dhe më 1967 – që ia ka bërë piktorit më të madh të shekullit XX. Libri përfshinë serinë e fotografive të “vizatimit me dritë”, disa portrete – në mesin e të cilëve është ajo emblematikja, e Picassos me lulen e kuqe në vesh – si dhe fotografitë e dhjetëra veprave artistike që piktori i kishte në atelienë e tij. Teksti shpjegues i Milit karakterizohet nga një stil i rrjedhshëm dhe lehtë i kuptueshëm.

Në vitin 1980 botohet vepra “Gjon Mili-Photographs & Recollections”, që mund të konsiderohet si libër monografik i gjeniut shqiptar, i botuar tërësisht nën mbikëqyrjen e tij. Në tekstin e shkruar nga vet Mili, shpjegohet rrugëtimi i tij krijues – qysh nga fotografia e tij e parë artistikë e realizuar në vitin 1931 (portreti i çelistes Margaret Aue), si dhe porosia e parë e bërë nga revista LIFE në vitin 1938 (ku portretizohet kampioni i tenisit në SHBA, Bobby Riggs).

Qysh në fillim të tekstit të kësaj monografie, Mili përmend shoqërimin e tij me Faik Konicën, për të cilin thotë se “ishte një shok i moshuar shqiptar; një shkrimtar i shkëlqyer; një humanist dhe një intelektual i mprehtë. Konica ka marrë mundin për të zgjeruar interesimin tim për artet, sidomos për filmat, të cilët i pëlqente dhe i konsideronte si një formë artistike më rëndësi…”, ka shkruar ai.

Shoqërimi i Milit me Konicën i ka fillet tek Federata Panshqiptare “Vatra” (e themeluar në Boston, në vitin 1911 nga Fan Noli), të cilën Gjoni i sapoardhur në New York, e vizitonte shpesh. “Vatra” për te u bë nji “strehë shqiptare” në Amerikën krejtësisht të panjohur për te, si dhe një mundësi për të krijuar miqësi me shqiptarët që mblidheshin rreth saj si dhe rreth gazetës “Dielli”që ishte organ zyrtar i saj. Sipas Dalip Grecës një ish-botues dhe redaktor i gazetës “Dielli”, Gjon Mili pas arritjes në Amerikë e fliste shqipen me vështirësi dhe ishte pikërisht, lidhja e tij me “Vatrën”, ajo që atij ia mundësoi mësimin e shqipes së folur por edhe të shkruar, të cilën Mili shumë intelegjent, në dekadën e parë të jetës së tij në “tokën e ëndrrave”, e përdori për të shkruar shumë artikuj lidhur me aktivitetet politike dhe kulturore të shqiptarëve të Amerikës por në raste të caktuara edhe të përkthente tregime nga gjuha rumune, në shqip.

Gazeta “Dielli” e datës 25 maj 1928 jep këtë shënim të redaksisë për Gjon Milin: “Zoti Gjon Mili ish-arkëtar i Vatrës, i rritur në Rumani, kur erdhi në Amerikë, nja pesë vjet të shkuara, nuk e dinte mirë shqipen. Po të marrim atë gjë në sy, do të shohim nga përralla e përkthyer se përparimi që ka bërë me shqipen është me të vërtetë për të vënë re”. Z. Greca na jep edhe një detaj tepër interesant që tregon lidhjen e fortë të Milit me Federatën “Vatra” dhe përkrahjen financiare që ai ia jep asaj herë pas here. Vetëm në vitin 1928 gjatë një fushate për ta ndihmuar këtë shoqatë të rëndësishme shqiptare, Mili i dhuron 2,500 dollarë të cilat nëse përllogariten me kursin e sotëm të valutës amerikane, na del shuma prej 120,000 dollarësh! “Ka shënuar rekord, askush nuk ka dhuruar sa ai. E konfirmon këtë fakt dokumenti që ndodhet në arkivin e Vatrës. Gjon Mili kishte kryer edhe detyrën e arkëtarit të Vatrës. E vërteton këtë fakt një urim që botoi Dielli në numrin e marsit 1930, përmes të cilit mësojmë se Mili ishte në Boston, pas një problemi shëndetësor,që e kaloi. Pas shtrimit në spital gjithçka shkoi mirë. Në fakt edhe në një numër të mëparshëm, atë të 7 Marsit, Dielli e njoftonte shtrimin në spital të Milit, ndërsa numri i 11 marsit 1930 i uronte shërim të plotë ish arkëtarit të Vatrës. Derisa publikohen këto lajme rreth tij, kuptohet se që në atë kohë ai ishte një personalitet që përbënte lajm. Saktësojmë se Gjon Mili nuk ka qenë kryetar as i ndonjë dege të Vatrës, as i qendrës, siç kanë përcjellë informacione të pasakta disa shkrime, apo intervista. Ai ka luajtur disa herë rolin e Chairman-it në kuvendet e degës nr. 42, por kjo nuk do të thotë se ai kryente funksionin e kryetarit,-Chairmani kishte mandat vetëm për Kuvendin.

Rasti i Gjon Milit konfirmon edhe një herë faktin se Gazeta “Dielli” ka qenë një shkollë e vërtetë për t’i edukuar shqiptarët me frymën kombëtare…”, thuhet në shkrimin e Dalip Grecës të botuar në gazetën “Dielli”, me 02 mars të vitit 2015 i cili ma tutje na jep edhe të dhëna për vdekjen e Milit: “Mjeshtri u shua pas një sëmundje të rëndë të mushkërive. Dha shpirt në Courtland Garden, në Stamford, Connecticut. Shërbimet mortore u kryen në Manhattan, qendra metropolitane e famshme në të gjithë botën, veçanërisht për galeritë dhe muzetë, ku Mili kishte shkëlqyer, duke punuar disa dekada për revistën e njohur”LIFE”, bashkëpunim që e kishte nisë që më 1937 dhe përfundoi në fund të jetës më 1984. Atë të premte shkurti të vitit 1984, në shtëpinë mortore Frank E. Campbell, në 81 Street dhe Madison Avenue, ne Manhattan-NY, kishte fare pak shqiptarë. Vlen të përmendet mikja e tij, zonja e Vatrës, kryetarja degës së Nju Jork-ut dhe zëvendës/kryetare e Federatës Vatra, gazetarja dhe Shkrimtarja Nexhmije Zajmi, e cila ishte një nga shqiptaret e pakta që nuk i ishte ndarë deri në çastet e fundit të jetës.” Sipas një deklarate që ish-Nënkryetari i Federatës Panshqiptare “Vatra” Sergio Bitici i kishte dhënë gazetës “Dielli” pas ceremonisë mortore të Gjon Milit, del se në funeral kishin mar pjesë vetëm tre shqiptarë: veç atij edhe mikja besnike e fotografit, zonja Nexhmije Zajmi dhe Tonin Mirakaj, patriot i dalluar dhe një kohë edhe kryetar i Federatës!

Nëse për shqiptarët indiferentë dhe shpesh të pakuptueshëm, nuk ishte bërë bujë e madhe rreth vdekjes së shqiptarit më me nam në Amerikë dhe Europë, tepër mbresëlënëse janë reagimet e ditores njujorkeze “The New York Times” dhe revistës mujore “Popular Photography” që konsiderohej më e specializuara dhe më e madhja për fotografinë amerikane dhe botërore. 

Dy ditë pas funeralit të Gjon Milit (16.02.1984), gazeta “The New York Times” boton shkrimin e William. R. Greer me titullin “Gjon Mili, Life Magazine Photographer, dies” ku veç arsyeve dhe vendit të vdekjes dhe të dhënave për ceremonin mortore të fotografit shqiptar, jepen të dhënat kryesore që identifikojnë aktivitetin dhe artin fotografik të Gjon Milit.

“Z. Mili, një bashkëpunëtor për një kohë të gjatë në revistën Life, filloi të përdorte blicin elektronik në vitin 1937. Me të, ai ngrinte një moment veprimi në një fotografi ose, me një seri të shpejtë shkrepjesh të njëpasnjëshme, bënte një studim-frize të fazave të njëpasnjëshme të të njëjtin veprim.

Pikërisht me një teknikë të tillë, të quajtura fotografi stroboskopike, ai e krijoi versionin e tij të pikturës së Duchamps “Nude Descending a Staircase”…
Tutje nuk lihet pa u përmendur edhe fotografia ikonike e Milit që tregon gjeniun Picasso duke vizatuar me një llambë drite një kentaur, e që gazetari e quan “The Definitive Picture”.

Revista amerikane “Popular Photography” në edicionin e saj të muajit korrik të vitit 1984), vdekjes së Gjon Milit ia kushton editorialin e saj të shkruar nga një mik i vjetër i fotografit shqiptar, editori, shkrimtari dhe fotografi Arthur Goldsmith i cili veç tjerash jep të dhëna për karakterin e “gjeniut shqiptar” dhe shpjegon relacionin miqësor me të cilin jo çdo herë shkonin gjërat lehtë. “Mili ishte një personalitet jashtëzakonisht individualist, i flaktë, i zjarrtë dhe rast i rëndë për t’u përballur edhe për miqtë dhe admiruesit e tij të shumtë, por ishte më bujar me ata që i pëlqenin. Ai dhe unë patëm një grindje që lindi nga arsyet më të parëndësishme personale dhe nuk folëm për më shumë se një dekadë. Pastaj, në një ceremoni, iu afrova për të thyer akullin dhe dita tjetër na gjeti së bashku. Ai më tha atë natë se nuk mendonte se isha njeriu që shkruaja më së miri për fotografi dhe se gjatë atyre viteve sa nuk kishim folur, ai kishte lexuar gjithçka që kisha shkruar.

Epo, ndoshta e gjithë kjo nuk ishte fjalë për fjalë e vërtetë, por mund ta imagjinoni se si u ndjeva, dhe isha i lumtur që në dekadën e fundit marrëdhënia jonë ishte aq e përzemërt.”, shkruan Goldsmith.

“Mili pati një ekspozitë mbresëlënëse retrospektive në Qendrën Ndërkombëtare të Fotografisë në Nju Jork (1980), të cilën Harvey Fondiller e prezantoi me entuziazëm në POP PHOTO (Popular Photography v.j.)… Më vjen mirë që ndodhi kur ai ishte ende në gjendje të mirë shëndetësore për ta shijuar atë. Ai, së bashku me Edgerton, do të zbarkojnë në historinë e fotografisë në një nivel me Eadweard Muybridge si zgjërues të përceptimit vizual njerëzor.”, vazhdon ai.

Arthur Goldsmith përshkruan edhe trajektoren e suksesit të Gjon Milit që nga mbëritja e tij në New York.

“Gjon Mili 79 vjeç, vdiq nga pneumonia me14 shkurt 1984. Me origjinë shqiptare, ai erdhi në SHBA në vitin 1923 për të studiuar inxhinierinë elektrike në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts (MIT). Pas diplomimit, ai punoi për 10 vitet e ardhshme si inxhinier ndriçimi për General Electric (Westinghaus) ndërsa ndoqi fotografinë si hobi. Në vitin 1937, ai takoi prof. Harold Edgerton, njeriun që zhvilloi flashin elektronik dhe filloi një bashkëpunim të gjatë që i mundësoi Milit të kombinonte elektronikën dhe fotografinë. Nëpërmjet atij kombinimi, bota e fotografisë u transformua dhe vizioni njerëzor u zgjerua. Duke bashkuar ekspertizën e tij elektronike të teknologjisë së lartë me ndjeshmërinë estetike dhe fuqinë e personalitetit të tij, Mili përfundoi një punë të mahnitshme: imazhe tani të marra si të mirëqena, por që fillimisht konsideroheshin shpesh si të falsifikuara, sepse nuk ishin parë kurrë më parë. Ato varionin nga pjesë milisekondëshe të kohës, një predhë 37 mm e ngrirë që lëvizte me një shpejtësi prej afro 3000 këmbë (afërsisht 1000 metra v.j.) për sekondë, te pamjet stroboskopike në skenat e kërcimit të vallëtarëve dhe fotografia e Pikasos duke vizatuar me një laps-llambë (vizatim me dritë v.j.). Edhe pse asnjëherë nuk ishte pjesë e stafit të Life, Mili ishte i shumë i lidhur me të. Life riprodhoi shumë imazhe të tij mahnitëse dhe e mbështeti atë pasi Studio e tij në Union Square (një studio e njohur fotografike) u dogj në vitin 1966.”

Në fund të këtij shkrimi përkujtues për këtë figurë të jashtëzakonshme që në rrafshin ndërkombëtar e lartësoi emrin e shqiptarit për 60 vjet pa ndërprerje dhe në rrafshin kombëtar dha kontributin e tij të padiskutueshëm intelektual dhe financiar, në forcimin e Federatës Panshqiptare “Vatra”, në mënyrë që kjo shoqëri ta lunate rolin e saj të padiskutueshëm në promovimin e kulturës dhe politikës shqiptare në periudhën kruciale për ekzistencën e shtetit shqiptar që sulmohej pandërprerë nga fqinjët e tij hijena, që tentonin zhbërjen e asaj që u themelua me 28 Nëntor të vitit 1912, shqiptarët (shoqëritë dhe politika në Shqipëri e Kosovë) akoma nuk e vlerësojnë si dhe sa duhet! Gjon Mili e ka merituar që në Korçë, Tiranë dhe në Prishtinë t’i ngritet një bust apo shtatore në ndonjë nga parqet apo sheshet e tyre në mënyrë që ata që e vlerësojnë jetën e veprën e tij madhore, ta kenë një vend ku do ta nderojnë ate qoftë me një lule të freskët!/KultPlus.com

Inspektorati në aksion, e dënon personin që hodhi rrobalarësen nga ballkoni

Posted on by Kult Plus

Inspektorati i Prishtinës ka gjobitur me 200 euro personin, i cili ka hedhur rrobalarësen nga ballkoni i apartamentit të tij, duke rrezikuar kalimtarët.

Komuna e Prishtinës u ka bërë thirrje qytetarëve që të kenë kujdes dhe të mos hedhin mbeturina në vendet e palejuara.

Në pamjet e publikuara nga “Vrojtuesit e lagjes”, bëhet e ditur  se rasti ka ndodhur në Lakrishtë, konkretisht te “banesat e Shqipërisë”.

Siç bëhet e ditur, në katin e parë të kësaj ndërtese është një çerdhe për fëmijë.

“Një veprim skandaloz besoj po shihet qartë aksidenti që kë mundur të shkaktohet me kojshinë poshto. Përves asaj në kat të parë vërehet qartazi që është kopshti për fëmijë. Bëhet fjalë për lagjen Lakrishtë banesat e Shqipërisë”, thuhet në postimin e faqes “Vrojtuesit e Lagjes” .

Forca dhe rezistenca e dy grave të jashtëzakonshme shkencëtare në skenën e Teatrit të Metropolit

Posted on by Kult Plus

Teatri i Metropolit së shpejti do të ngjisë në skenën e tij, shfaqjen “Gjysmë-jeta e Marie Curie”, një histori që rrëfen forcën dhe rezistencën e dy grave të jashtëzakonshme shkencëtare, Marie Curie dhe Hertha Ayrton, të cilat ndanë një miqësi të thellë dhe një pasion për shkencën.

Drama e shkruar nga Lauren Gunderson, vjen me regji të Armela Demaj dhe interpretimin e Yllka Mujo dhe Armela Demaj.

“Shfaqja, e shkruar me një tekst të pasur dhe emocional, shërben si një dritare në jetët e brendshme të këtyre dy figurave historike, duke na ofruar një pasqyrë të sfidave që kanë përballur dhe ecurisë që kanë arritur pavarësisht pengesave”, shkruan Teatri i Metropolit në faqen online.

Dialogjet e fuqishme të veprës theksojnë rëndësinë e miqësisë, mbështetjes dhe respektit të ndërsjellë në arritjen e qëllimeve të dy shkencetareve.

Hertha Ayrton, e lindur si Phoebe Sarah Marks më 28 prill 1854 dhe ndarë nga jeta më 23 gusht 1923, ishte një shkencëtare, inxhiniere dhe aktiviste britanike që kontribuoi ndjeshëm në fushat e fizikës dhe inxhinierisë. Ajo u dallua veçanërisht për punën e saj në elektroteknikë dhe për studimet e saj mbi valët e rërës dhe qarkun elektrik.

Ndërsa Marie Curie ishte një shkencëtare e shquar polako-franceze, e njohur për punën e saj revolucionare në fushën e radioaktivitetit. Marie Curie u bë gruaja e parë që fitoi një Çmim Nobel dhe i vetmi person në histori që ka fituar Çmime Nobel në dy fusha të ndryshme shkencore, pasi ajo gjithashtu fitoi Çmimin Nobel në Kimi në vitin 1911 për punën e saj në përpunimin e radiumit dhe studimin e vetive të tij./ atsh / KultPlus.com

“Qyteti i fundit” i Petro Markos përkthehet në gjuhën italiane

Posted on by Kult Plus

Përkthimi librit shqip në gjuhë e kultura të tjera vijon të jetë një ndër prioritetet e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit.

Falë programit të përkthimit të krijmtarisë shqipe në gjuhë të huaja, çdo vit 6 vepra të letërsisë shqipe janë përkthyer në gjuhë të tjera.

Sot botuesi i “Besa”, Livio Muci dorëzoi pranë QKLL-së botimin në italisht të romanit “Qyteti i fundit” të Petro Markos, nën mbështetjen e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, në kuadër dhe të Vitit Petro Marko.

Libri është përkthyer nga Jolanda Guazzoni Kodra dhe Valentina Notaro.

Përmes programit “Fondi i Përkthimit në gjuhë të huaj”, përgjatë 3 viteve, janë mbështetur nga Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit përkthimi i 25 autorëve shqiptarë si: Visar Zhiti, Romeo Çollaku, Fatos Lubonja, Zija Çela, Tom Kuka, Mira Meksi, Natasha Lako, Artan Fuga, Ylljet Aliçka etj. Përkthimet janë kryer në gjuhë të ndryshme si frëngjisht, greqisht, turqisht, serbisht, italisht, etj. Gjuha italiane është gjuha ku libri shqip është përkthyer më së shumti këto vite./ atsh / KultPlus.com

Aktori amerikan realizon dokumentar për luftën në Sarajevë, flitet për periudhën e rrethimit nga okupatori serb

Posted on by Kult Plus

Ylli i Hollivudit Matt Damon ka qenë së fundmi i ftuar në programin e CNN-it ku ka folur për dokumentarin “Kiss the Future”, i cili bazohet në jetët e njerëzve që kanë jetuar në Sarajevë gjatë periudhës së rrethimit nga okupatori.

“Është historia më emocionuese dhe në të vërtetë flet për atë se si drita fiton ndaj errësirës”, tha aktori, shkruan Klix.

Dokumentari i ri rrëfen për skenën muzikore që ka mbijetuar dhe ka lulëzuar në Sarajevën e shkatërruar nga lufta, që kulmon me koncertin legjendar të grupit U2 në kryeqytetin boshnjak.

Gazetarja legjendare dhe qytetare nderi e Sarajevës, Christiane Amanpour, ka bërë të ditur në profilin e saj në Twitter një pjesë nga programi i CNN-së ku e ka ftuar Matt Damonin, që është edhe producent i këtij dokumentari së bashku me Ben Affleck.

Në fillim të bisedës, Damon ka shpjeguar se si i erdhi ideja për të prodhuar filmin mbi Sarajevën. “Historia më u rrëfye dhe e mendova që ishte e mahnitshme. Gjithçka erdhi së bashku me njohjen e regjisorit të filmit Nenad, i cili ka folur për të me pasion”. / KultPlus.com

‘Rebounds. A BasketBallet’ nesër premierë nga Baleti Kombëtar i Kosovës, MKRS sjell video nga provat

Posted on by Kult Plus

 

Fotografia: Arben Llapashtica

Baleti Kombëtar i Kosovës nesër sjell premierën e parë të vitit 2024, “Rebounds. A BasketBallet”, me koreografi të Friederike Lampert & Jochen Roller, shkruan KultPlus.

Muzika e shfaqjes “Rebounds. A BasketBallet” është realizuar nga Ohad Talmor.

Shfaqja para publikut do të jepet me datat 15.02.2024 dhe 16.02.2024, në Atelienë e Pallatit të Rinisë duke filluar ora 20:00.

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit sot ka sjell edhe një video nga provat e kësaj premierë e cila po pritet me shumë entuziazëm. / KultPlus.com

Cineplexx Prishtina sjell eksluzivisht të gjithë kastin e aktorëve të filmit “Dy Gisht Mjaltë 2”

Posted on by Kult Plus

A jeni gati të takoni yjet e filmit “Dy Gisht Mjaltë 2”, atëherë mos mungoni në premierën e filmit me datë 15 Shkurt në Cineplexx Prishtina, në Albi Mall.

Në një pritje madhështore duke filluar nga ora 17:00 do keni mundësi të takoni të gjithë aktorët në ambientet e Cineplexx Prishtina, ku do mund të fotografoheni me të preferuarit tuaj.

Kasti do të jetë në kinema për 3 orë ku do të futen në çdo orar për të ju përshendetur të gjithë juve që po i prisni me padurim.

Ermal Mamaqi 
Elvana Gjata 
Bujar Asqeriu
Natasha Sela
Marjana Kondi
Fidel Kourouma
Elson Bajrakurtaj
Klea Coli
Sejfulla Myftar
Dashnor Diko
Xhevahir Zeneli
Sheki Useini
Belinda Dragoti
Bledi Mane
Joel Mamaqi
Samuele Vargu

Nxitoni dhe blini biletën tuaj në aplikacionin e Cineplexx Kosova. 

Shkarko në iOS  –  Cineplexx Kosova  
Shkarko në Android – Cineplexx Kosova

“Qyteti dhe letërsia: ese” nga Stefan Çapaliku promovohet sot në KultPlus Caffe Gallery

Posted on by Kult Plus

Shtëpia Botuese “Olymp” së fundi ka botuar librin më të ri të shkrimtarit të njohur nga Shqipëria, Stefan Çapalikut, shkruan KultPlus.

“Qyteti dhe letërsia: ese” është libër që sjell rolin e hapësirës urbane për krijimin e letërsisë, duke vënë theksin në Letërsinë Shqipe dhe Qytetin Shqiptar.

Në këtë promovim do të merr pjesë edhe vet autori Stefan Çapaliku, ku për librin do të flasin edhe shkrimtari i njohur Ag Apolloni dhe drejtoresha e KultPlus, Ardianë Pajaziti.

Stefan Çapaliku është shkrimtar, studiues, dramaturg dhe artist shqiptar. Andaj për një takim sa më të afërt me autorin, ju ftojmë që të jeni më afër kësaj mbrëmje letrare.

Takimi me autorin Çapaliku do të mbahet sot, më 14 shkurt, në ora 19:00, në KultPlus Caffe Gallery në Prishtinë./ KultPlus.com

Ansambli “Shota” me koncert festiv në 16-të vjetorin e Pavarësisë së Kosovës

Posted on by Kult Plus

Ansambli Kombëtar i Këngëve dhe Valleve “Shota së bashku me Ansamblin Kombëtar të Këngëve dhe Valleve Popullore nga Shqipëria, po vijnë me koncert festiv me rastin e 16-të vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.

Koncerti mbahet më datë 16 shkurt, ora 20:00, në sallën e Shtëpisë së Kulturës “Xhavit Haziri”, në Obiliq. / KultPlus.com

Çfarë është Dashuria? Thënie brilante nga njerëz të famshëm që kanë skalitur zjarret e pasionit në historinë e letërsisë

Posted on by Kult Plus

Këtu vjen një përzgjedhje e përkufizimeve poetike mbi një fenomen të veçantë që është njëherësh më i patrajtë sesa arti, më i njëmendshëm sesa shkenca, dhe më filozofik sesa vetë filozofia. Këtu janë të mbledhura disa nga përceptimet më ngulitëse dhe të çdo kohe mbi dashurinë, të zgjedhura nga qindra vite histori letërsie- shijojini.

Gjithqysh unë rrekem te kumtimi se: Dashuria është çështje e ndjenjave e jo e dëshirave. Nuk mund të dashuroj pse dua, e më së paku pse duhet, ndaj dashuria e përkushtuar është gjithnjë e çmendur, arsye mbi të gjitha arsye, urtësi e sfidave të pandalshme. Është forca që vë në lëvizje gjithçka, është motivimi i të drejtës sublime për të jetua, sido dhe kudo. Ajo është ajo që na sundon, është skllavëria jonë vullnetmirë. Është tançka shohim, ndjejmë, është metafizika e gjërave dhe gjendjeve.

Erich Fromm

Dashuria nuk kërkohet, ajo vjen atëherë kur nuk mendon për të, atëherë kur je i pastër shpirtërisht. Dashuria nuk të lëndon kurrë, nëse të lëndon nuk është dashuri o mik, ajo nuk është e ashpër, lënduese apo hidhëruese. Ajo është ndjenjë qetësie, të fal paqe, besim dhe shpresë. Të lejon të mbushësh thellë me frymë pa patur frikë se do të dalin lot. Sa pak të dashuruar që ka në botë…!

OSHO

Një asket shëtitës u strehua në një fshat. Vjen një njeri dhe i thotë se dëshiron ta realizoj Hyjnoren. Asketi e pyet: “A ke dashuruar ndonjëherë?” Njeriu i përgjigjet: “Jo, unë asnjëherë s’kam gabuar në gjëra të tilla të shenjta. Asnjëherë nuk kam rënë aq poshtë, sepse unë dua të arrij tek Zoti”.

“Me gjithë mend e ke, asnjëherë nuk ke ndier dhembje të dashurisë?” – e pyet murgu i habitur. “Ua them të vërtetën” – vazhdon besimtari me bindje, “por, më falni, pse vazhdimisht më bëni të njëjtën pyetje? As që i jam afruar ndonjëherë dashurisë. Dua ta arrij Vetërealizimin, Hyjnoren”. Atëherë asketi i përgjigjet: “Ti duhet të më falësh, të lutëm, shko tek dikush tjetër. Përvoja ime më ka mësuar se nëse ke dashur të paktën dikë, këdoqoftë, nëse e ke pasur madje vetëm një shkëlqim dashurie, unë mund të të ndihmoj që ta zgjerosh atë, që të rritet e rritet e ndoshta të arrijë edhe te Zoti. Por, nëse ti nuk ke dashuruar asnjëherë, ti asgjë nuk ke në vete; në ty nuk ndodhet fara që të mugullojë në dru. Miku im, pa prezencën e dashurisë, unë nuk shoh kurrfarë mundësie të hapjes ndaj Zotit. Shko e kërko dikë tjetër!”

Xhakomo Kazanova

“Dashuria është një ndjenjë që nuk mund të shpjegohet! Është Zoti i të gjithë natyrës! Është një ndjenjë e hidhur dhe e ëmbël njëkohësisht! Dashuria! Një përbindësh i bukur që është e pamundur ta kuptojmë! Zot, që në mes të gjithë gjembave që na shpojnë e na shkaktojnë dhembje, ti shtron kaq shumë trëndafila në rrugën ku ecim, dhe pa të cilën ekzistenca dhe vdekja nuk do të kishin më dallime e do të ishin një!”

Leo Buscaglia

Po të dashurosh, rrezikon të mos marrësh dashurinë si këmbim. Edhe kjo është e drejtë. Por ju nuk dashuroni për të marrë diçka si shkëmbim, ndryshe nuk mund të quhet dashuri. 

Kahlil Gibran

Dashuria i jepet të gjithëve pa dallim dhe gjithnjë, por disa nuk munden as ta shohin, as ta degjojnë, kjo sepse veshët dhe syt e tyre janë zënë nga iluzione ndjenjash dhe nga zhurmë fjalesh.

Kurt Vonegut:

Një qëllim i jetës së njeriut, nuk ka rëndësi se kush e kontrollon atë, është të dojë këdo që është përreth për t’u dashur.

Stendhal:

Dashuria është si një temperaturë që ikën edhe vjen në mënyrë të pavarur nga vullneti… dashuria nuk ka limite të moshës… (dashuria nuk njeh moshë).

C.S.Levis:

Nuk ka investim të sigurtë. Të duash në përgjithësi është të jesh i pambrojtur. Dashuria është çdo gjë, dhe me siguri zemra jote do të shtrydhet dhe mbase dhe thyhet. Nëse do që të sigurohesh që të mbetet e paprekur, nuk duhet t’ja japësh zemren askujt, madje as një kafshe. Mbështille me kujdes  me zbavitje dhe pasuri të vogla; anashkaloji të gjitha gërvishtjet; kyçe në kutinë e egoizmit tënd. Por në atë kuti- të sigurtë, të errët, pa ndjenja, pa ajër- ajo do të ndryshojë. Nuk do të thyhet; do të bëhet e pathyeshme, e padepërtueshme, e pazëvendësueshme. Alternative e tragjedisë, ose së paku e rrezikut të tragjedisë, është dënimi. I vetmi vend jashtë Parajsës ku mund të jesh tërësisht i mbrojtur nga të gjitha rreziqet dhe trazimet e dashurisë është Ferri.

Lemoni Sniket:

Dashuria mund të ndryshojë një person ashtu siç prindi mund të ndryshoje një bebe- me delikatesë, dhe shpesh duke shkaktuar rrëmujë.

Susan Sontag:

Agjë nuk është më e mistershme, asnjë marrëdhenie njerëzore. Përveç dashurisë.

Çarls Bukovski:

Dashuria në një farë mënyre është sikur shikon një mjegull kur zgjohesh në mëngjes përpara se të dalë dielli. Shfaqet vetëm për pak kohë dhe pastaj largohet… dashuria është një mjegull që zhduket me të parin agim të realitetit.

Uilliam Shekspir:

Dashuria nuk shikon me sy, por me mendje.

Ambros Biers:

Dashuria, emër. Një çmenduri e përkohshme që shërohet nga martesa.

Katerin Hepburn:

Dashuria nuk ka të bejë me atë çfarë pret të marrësh-vetëm me atë çfarë pret të japësh – që është gjithçka.

Bertrand Rusel:

Nga të gjitha format e maturisë, maturia në dashuri është mbase vërteta më fatale e lumturisë.

Fjodor Dostojevski:

Çfarë është ferri? Unë pohoj që është vuajtja e të qënit i paaftë për të dashur.

Çarls Doukins:

Njerëzit ndonjëherë thonë se duhet t’u besosh ndjenjave në thellësi, përndryshe nuk do të kesh kurrë besim në gjëra të tilla si “Gruaja ime më do.” Por ky  është një argument i keq. Ka shumë menyra për të zbuluar që dikush të do. Gjatë gjithë ditës që je me dikë që të do, ti shikon dhe dëgjon shumë pjeseza të dhënash, që shtohen. Nuk është tamam një ndjenjë e brendshme, si ajo të cilën priftërinjtë e quajnë shpallje. Ka gjëra të jashtme që përforcojnë ndjenjat e brendshme¨shikimet në sy, pëshpëritjet me zë, nderet e vogla dhe mirësitë; dhe e gjitha është e dhëna e vërtetë.

Paulo Koelo:

Dashuria është një forcë e egër. Kur mundohemi ta kontrollojmë, ajo na shkatërron. Kur mundohemi ta burgosim, ajo na skllavëron. Kur mundohemi ta kuptojmë, na lë me ndjenjën e humbjes dhe paqartësisë.

Xhejms Baldvin:

Dashuria as nuk fillon as nuk mbaron sipas mënyrës që ne mendojmë. Dashuria është një betejë, dashuria është një luftë; dashuria është një rritje.

Haruki Murakami:

Çdokush që bie në dashuri është në kërkim të pjesëve të humbura të vetvetes. Kështu çdokush që është në dashuri mërzitet kur mendon për të dashurin e vet. Është si të shkelësh në një dhomë nga e cila ke kujtime, të cilat nuk i ke parë për një kohë të gjatë.

Antoine de Saint-Exupéry:

Dashuria nuk qëndron në soditjen e njëri tjetrit, por të shikuarit sëbashku më tutje në të njejtin drejtim.

Honore De Balzak:

Sa më shumë dikush gjykon, aq më pak ai dashuron.

Luis de Bernieres:

Dashuria është një çmenduri e përkohshme, ajo shpërthen si vullkan dhe më pas qetësohet. Dhe kur qetësohet, ti duhet të marrësh një vendim. Duhet të zbulosh nëse rrënjët e tua janë të gërshetuara në një mënyrë që është e papërfytyrueshme t’i ndash. Sepse kjo është ajo çfarë është dashuria. Dashuria nuk është e pafrymë, nuk është kënaqësi, nuk është shpallje e premtimeve të pasioneve të përjetshme, nuk është dëshira të rrokësh çdo sekondë dhe minutë të ditës, nuk është të qëndrosh natën zgjuar duke imagjinuar sikur ai po të puth çdo pjesë të trupit. Jo, mos u skuq, po të them disa të vërteta. Të jesh “në dashuri” është diçka që mund ta bejë çdokush. Vetë dashuria është ajo çfarë ngelet kur të qënit në dashuri është larguar, dhe kjo është të dyja, një art dhe një aksident me fat.

E.M. Forster:

Ti mund ta shndërrosh dashurinë, ta injorosh, ta çrregullosh, por nuk mundesh kurrë ta largosh nga vetja. E di nga eksperienca që poetët kanë të drejtë, dashuria është e përjetshme.

Iris Murdok:

Dashuria është mundimi për të kuptuar qe diçka tjetër përveç teje është e vërtetë. / Albert Vataj / KultPlus.com

Publikohen letrat e dashurisë së Lasgushit e Migjenit si kartolina për Shën Valentin

Posted on by Kult Plus

Në Ditën e të Dashuruarve, DPA ka zgjedhur një mënyrë krejtësisht të veçantë për të kremtuar këtë ditë.

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave ka ndarë në rrjetet sociale letrat e dashurisë së disa prej kolosëve të letrave shqipe, Poradecit, Migjenit etj, duke përcjellë pasionin e tyre.

“Përmes letrave, një nga format më të hijshme të shprehjes së ndijimeve, klasikët tanë kanë përjetësuar muzën e veprave të tyre, gruan”, shkruan Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave. Në përputhje me simbolikën e ditës së Shën Valentinit, DPA sjell një buqetë kartolinash me vargjet e autorëve të mirënjohur, duke ftuar lexuesit të përzgjedhin njërën prej tyre, për t’ia shprehur dashurinë njeriut të zemrës. DPA shton se, në erën digjitale letrat cilësohen anakronike, por mbeten gjithsesi mënyra më autentike e shprehjes së emocioneve.

Kartolinat e përzgjedhura janë shkruar nga Lasgush Poradeci, Llukë Karafili, Migjeni, Mit’hat Frashëri e Andon Z. Çajupi. / KultPlus.com

Sot, dita kur Nënë Tereza mori nënshtetësinë shqiptare

Posted on by Kult Plus

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave kujton se më datë 14 shkurt të vitit 1990, mori nënshtetësinë shqiptare Shenjtorja Tereza.

Nënë Tereza, siç e njohi bota mbarë Anjezë Gonxhe Bojaxhiun pasi iu kushtua murgërisë në moshën 18-vjeçare, u lind më 26 gusht 1910 në Shkup. Gonxhja ishte fëmija i tretë që vinte si fryt i kurorës së vënë mes Nikollë Bojaxhiut dhe Drane Barnajt.

Pasionet e saj vajzërore ishin mësuesia, të shkruarit, diktimi i poezive dhe muzika, të cilat të marra në asambël pasqyrojnë ndijimet e thekshme që e prinë drejt vokacionit sipëror, fesë.

Më 26 shtator 1928, Nënë Tereza do ta linte Shkupin për të nisur misionin e saj fisnik në shërbim të të pamundurve, pa ditur se prej kësaj dite, do t’u jepte lamtumirën për së gjalli nënës dhe motrës së saj. U vendos në Kalkutë të Indisë, ku fillimisht qe mësuese, sikurse dëshironte hershëm. Më pas, u caktua drejtoreshë e shkollës së vajzave.

Në kuadër të shërbesës së përkushtuar ndaj nevojtarëve, themeloi urdhërin “Misionaret e Dashurisë” (1951). Për këtë përulësi të pashembullt, do të vlerësohej në vitin 1979 me çmimin Nobel për Paqe, prej nga ku u mësua botërisht kombësia e saj shqiptare. /KultPlus.com

Qeveria ia jep në shfrytëzim një banesë të konfiskuar për 5 vjet 11-vjeçares që ishte trafikuar e dhunuar

Posted on by Kult Plus

Qeveria e Kosovës ka miratuar propozim-vendimin për dhënien në shfrytëzim të një banese të konfiskuar për 11-vjeçaren, e cila kishte qenë viktimë e trafikimit dhe dhunimit, dhe familjen e saj.

Kryeministri Albin Kurti tha se me kjo banesë është me sipërfaqe 100 metra katrorë dhe se me këtë veprim dëshmojnë përkushtimin për t’i mbështetur viktimat, raporton Express.

“Komisioni rekomandues i Ministrisë së Drejtësisë ka rekomanduar dhënien në shfrytëzim të banesës së konfiskuar prej 100 metra katrorë  për viktimën e trafikimit dhe dhunimit dhe familjen e saj, e njohur edhe si rasti I 11-vjeçares. Përmes veprimeve të tilla ne edhe njëherë dëshmojmë përkushtimin tonë për mbështetjen e viktimave, veçanarisht të viktimave të dhunës”, tha Kurti.

Ndërkohë, Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, deklaroi se banesa do t’i jepet në shfrytëzim kësaj familje për një periudhë 5-vjeçare.

Ndryshe, rasti i dhunimit të 11-vjeçares kishte nxitur reagim të shoqërisë, teksa në Kosovë ishin mbajtur disa protesta, ku u kërkua “dënim meritor” për personat e dyshuar.

Për këtë rast kanë dhënë dorëheqje drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe Ali Gashi nga Shërbimi Korrektues i Kosovës. / KultPlus.com

Leksion

Posted on by Kult Plus

Ilire Zajmi

Dashuro një burrë që me mëngjes e kupton si ndihesh
në drekë me buzëgaz të pret e në mbrëmje s‘harron kush je
dashuro një burrë që frymon për ty
je vegim i tij i parë e i fundit
dashuro një burrë që të puth papritur
një burrë të hareshëm që nuk e njeh trishtimin
dashuro një burrë që respekton lirinë tënde
vlerëson zgjedhjet e tua
dashuro një burrë që të pranon
ashtu siç je, e brishtë e guximshme unike
dashuro një burrë që e ka kuptuar
që gjithçka që e rrethon je ti
e nëse nuk e gjen atëherë dashuro jetën
se vlen të dashurosh çfarëdo burri. / KultPlus.com

Fituesja e “Sanremos”, Angelina Mango po shihet si një nga favoritet e këtij viti për ta fituar “Eurovisionin”

Posted on by Kult Plus

Javën e kaluar është mbajtur edicioni i 74-të i festivalit më të vjetër në Evropë, “Sanremo”, në Itali.

Mes shumë konkurrentëve, fituese u zgjodh artistja e re italiane Angelina Mango, e cila do të jetë njëherësh përfaqësuesja e Italisë në “Eurovision 2024”.

Vetëm pak ditë pas shpalljes së aj si reprezentuese e shtetit italian, Angelina është bërë një nga favoritët për të fituar edicionin e sivjetmë të Eurovisionit, i cili mbahet në Malmo të Suedisë.

Kënga e saj me titull “La noia” aktualisht është e dyta në bastet për fituesin e Eurovisionit, me 8 për qind shanse për të fituar – sipas atyre që luajnë bastet për festivalin evropian.

Përpara Angelinës aktualisht janë përfaqësueset e shtetit ukrainas, Alyona Alyona dhe Jerry Heil me këngën e tyre “Teresa and Maria”.

Me katër disqe të shpërblyera platin, dy të arta, turneun me bileta ta shitura, paraqitjet në krye të listave të shitjeve dhe disa nga këngët më të luajtura në radio, Angelina Mango ishte një nga yjet që “shpërtheu” gjatë vitit 2023 në Itali.

Shqipëria përndryshe përfaqësohet sivjet në Eurovision nga këngëtarja e njohur shqiptare Besa Kokëdhima, me këngën “Zemrën n’dorë”. / KultPlus.com