Në Galerinë Kombëtare të Kosovës sot u mbajt konferencë për media për edicionin e katërmbëdhjetë të Ekspozitës Ndërkombëtare “Çmimi Muslim Mulliqi” 2022, ku me këtë rast GKK prezantoi njërin nga kuratorët, Raimund Stecker (Dusseldorf) , kurse Christian Mosar (Luksemburg), për shkaqe familjare nuk ishte prezent.
Kuratori Raimund Stecker shpalosi konceptin kuratorial duke premtuar prurje të autorëve eminent që do të ftohen nga arena ndërkombëtare.
Në hapje të konferencës, drejtori i Galerisë Kombëtare të Kosovës, Naim Spahiun tregoi se ky edicion është dashtë të mbahej në vitin 2020 por për shkak të pandemisë është shtyrë deri tani.
“Ne si Galeri kemi kontaktuar kuratorë e bashkëpunëtorë të ndryshëm, njerëz profesional, njerëz që i ndihmojnë këtij çmimi, vlerat që janë trashëguar për vite me radhë të vazhdojnë tutje dhe të na sjellin prurje të reja”, u shpreh Spahiu.
Ndërsa Raimund Stecker foli për rëndësinë e pikturës e cila sipas tij sot në një formë a tjetër, ky art ka filluar të zbehet për shkak të zhvillimit të teknologjisë dhe si e tillë teknologjia ka vendosur dorë mbi këtë zanat.
“Çka është pikturë sot, çka mund të jetë pikturë sot? Kjo është arsyeja pse jemi këtu, sepse ne po jetojmë në një kohë kur gjithë pikturat shihen përmes telefonave tanë, askush nuk po e sheh më pikturën origjinale”, u shpreh Stecker.
Konkursi vazhdon të jetë i hapur deri më 20 shator dhe gara do të jetë e hapur për artistë, brenda territorit të Kosovës dhe mënyra e aplikimit është fizike.
Ekspozita planifikohet të mbahet në fillim të dhjetorit mes datave 5-6 ose 7 dhjetor.
Christian Mosar dhe Raimund Stecker do të përgatitën për pranimin e aplikimeve të artisteve nga vendi dhe bashkë të bëhet përzgjedhja që në fillim të dhjetorit të jenë të gatshëm. / KultPlus.com
Një numër tejet i madh i pikturave të vendosura përgjatë mureve disangjyrëshe të Galerisë Kombëtare të Kosovës mbrëmë kishin gjetur jetësimin e tyre dhe po frymonin në ngjyra të ndezura e në gjendje kaotike me ç’rast në secilin cep ato piktura kishin zënë rob edhe syrin e të pranishmëve që po admironte veprat unike të piktorit Gani Gashi i cili mbrëmë hapi ekspozitën e tij të titulluar “Rrethi”, ekspozitë kjo që vjen e kuruar nga Krenar Zejno, shkruan KultPlus.
Në ceremoninë e hapjes solemne të ekspozitës, drejtori i Galerisë Kombëtare të Kosovës, Naim Spahiu e mori fjalën fillimisht për të falënderuar të pranishmit për pjesëmarrjen dhe tutje ai shprehi kënaqësinë e tij që më në fund piktori Gani Gashi sivjet është pjesë e programit të Galerisë.
“Sot kemi nderin të prezantojmë artistin Gani Gashi i cili jo vetëm unë personalisht por i gjithë stafi sot ndihet mirë për shkak se e kemi një artist që me vite ka konkurruar të jetës pjesë e këtij programi të Galerisë dhe fatmirësisht sivjet është në planprogram. Falënderojmë dhe këshillin drejtues që kanë bërë këtë përzgjedhje. Njëherit sot është edhe Dita e Artit Botëror që shënohet kudo nëpër vende të ndryshme të botës. Kështu që ne e kemi zgjedh këtë artist që ta shënojmë këtë ditë”, thotë Spahiu.
Kuratori i ekspozitës, Krenar Zejno tutje tregoi se veçantia e kësaj ekspozite është se çdo tablo është e mbushur nga këndi në kënd.
“Së pari falënderoj artistin që besoi te prekja fare e vogël e imja që është krejtësisht minore dhe nuk ka të bëjë fare me një vepër të rëndësishme që okupon të dy sallat e Galerisë. Është thjesht një shkrim dhe një afërsi shpirtërore sepse ne njihemi prej vitesh. Kjo është ekspozita e tretë që bëjmë së bashku. Piktori si i tillë ka pas empatinë që t’i krijonte kushte çdo lloj hezitimi të një autori që është tek studio. Tabloja është festa e syrit. Ekspozita është ‘mesha’ apo ‘ramazani’ i syrit. Gjithandej nga bomba në luftë, e pëson syri jashtë mase. Elementi që bie shumë në sy menjëherë është puna si e tillë. Mbushja e tablosë me ornamente, detaje, praninë e qenies diku me një sy diku me një siluetë, diku me një elipsë si maskat afrikane, diku tjetër me një prani koke por ama jo vetëm tre viza, por një punë me të vërtetë e jashtëzakonshme. Veçantia e kësaj ekspozite se çdo tablo është e mbushur nga këndi në kënd”, thotë Zejno.
Ndërsa, vajza e piktorit, Lira Gashi tutje me një emocion të pashoq lexoi një rrëfim të sajën dedikuar babait të saj. Me titull “Ta jetosh jetën me ngjyra”, ajo cilësoi piktorin Gashi si të vetmin piktor që ka këtë mjeshtëri teknike, metodë pune dhe që gdhend pikturën në pëlhurë me ngjyra e gërsheton elementet e grafikës në pikturë.
Po ashtu, mbesa e piktorit, Lyra Begolli lexoi një nga shumë esetë që e ka shkruar për gjyshin e saj. “Nëpër rrathët e gjyshit”, titullohej eseja e cila shtjelloi artin e piktorit, mesazhin pas pikturave, historinë e një bohemi, shpërthimin e simboleve dhe detajet nga më të ndryshmet që vinë nga thellësia e shpirtit të një artisti.
Ambasadori Avni Spahiu në hapjen e kësaj ekspozite përkujtoi edhe grupin e artistëve ‘Dardanët’ të cilët sipas tij e pasuruan tej mase artin në Kosovë.
“Është me të vërtetë kënaqësi që ta shoh mikun tim me këtë ekspozitë në Galerinë Kombëtare të Kosovës dhe pikërisht në Ditën Ndërkombëtare të Artit. Në të gjitha ato ekspozita që organizoheshin shumë herët në kohë, Gani Gashi ishte pjesë e rëndësishme e tyre. Më kujtohet edhe një grup artistësh që quheshin ‘Dardanët’ të cilët nuk e lanë artin në Kosovë që të vdiste, siç e dëshironte dikush. Por këta qëndruan dhe më kujtohen shumë mirë ato piktura të mrekullueshme që në njëfarë mënyre ftillonin edhe shpirtin e kombit të vetë në momente nëpër të cilat po kalonte. Prandaj kjo mbrëmje ka domethënie të madhe jo vetëm për Ganiun por edhe për të gjithë ne”, thotë Spahiu.
Sipas tij, kjo ekspozitë meriton vëmendjen e të gjithë artdashësve të Kosovës ngase piktori Gashi me bashkëpunëtorët e tij kanë shënuar një etapë të rëndësishme në historinë e artit pamor të Kosovës.
Para se edhe autori i ekspozitës të merrte fjalën, atij iu dhurua çmimi “Doktor Honoris Kauza” që vjen nga Akademia Evropiane e Arteve në bashkëpunim me Komunitetin Kombëtar Shqiptar.
Gjithashtu, piktori Gani Gashi krejt në fund i falënderoi të gjithë të pranishmit si dhe përkujtoi ekspozitën e parë të tij në korridorin e Fakultetit Filozofik.
“Ju falënderoj nga zemra që keni gjetur kohë të vini në këtë mbrëmje. Pas këtyre fjalëve të bukura që i thanë të gjithë, s’kam çfarë të them më për vete. Çfarë kam pas për të thënë, e kam thënë me veprat e mia. Ekspozitën time të parë e kam hapur në vitin 1969 në Prishtinë dhe në mungesë të galerive asaj kohe e kemi organizuar në Fakultetin Filozofik, ekspozitën time që është shumë e rëndësishme për mua sepse më hapi rrugën për vazhdimin e punës time të mëtutjeshme. Sonte këtu, kjo ekspozitë është edhe më e rëndësishme sepse në njëfarë mënyre është një rrumbullakim i gjithë krijimtarisë time prej asaj kohe e deri më sot, pas tetëdhjetë e disa viteve. Po ashtu kam një falënderim të veçantë për Naim Spahiun, drejtorin e Galerisë, i cili është angazhuar jashtë mase për organizimin e ekspozitës time”, thotë Gashi i cili pastaj e shpalli të hapur ekspozitën.
Pas këtyre fjalimeve emocionuese, të pranishmit që ishin në një numër tejet të madh me padurim po hynin brenda dalëngadalë. Me sy drejt pikturave ata u drejtuan drejt pikturave në fillim teksa disa po shkonin edhe direkt në fund. Ishin pikturat diversive ato të cilat u shpalosën në dimensione nga më të ndryshmet dhe në formën më unike që Galeria Kombëtare e Kosovës ka pasur rastin ta përjetojë. Njashtu sikurse hëna e plotë që shoqëronte të pranishmit në hapjen solemne, ashtu ishin edhe pikturat e piktorit Gashi. Të plota e të mbushura në çdo cep të mundshëm, ato vodhën vëmendjen e gjithsecilit dhe i detyruan të pranishmit të vështronin thellë përbrenda shpirtit të secilës pikturë.
Mëdyshjet e audiencës për të zbërthyer emocionin, kuptimin, mesazhin apo thjesht teknikën e futur në pikturë ishin ato që bënë që kjo ekspozitë të frymojë në një enigmë e cila me një gjëegjëzë të shkëlqyer ndërvepronte me secilin njeri. Ndonëse anash pikturave nuk ishin të vendosura emrat e tyre, nuk deshi shumë kohë që secila pikturë t’i shpreh copëzat e veta. Të krijuara përgjatë viteve të ndryshme duke nis qysh nga viti 2005 e deri tek 2022, pikturat portretizonin një gjendje fort të ngatërruar në pamje e cila shprehej nëpërmjet mbizotërimit të ngjyrës së verdhë, kaltër apo të kuqe. Ngjyrat e përplasura mrekullueshëm në pikturë ngjallnin një ndjenjë e cila shfaqej vetëm në rastin kur thellësia e njeriut depërtonte brenda intensitetit të pasur pamor.
Ndërkohë ishin disa piktura të cilat ndodheshin në pozicione të posaçme, ato të cilat pikërisht komunikonin një brengë, trishtim, rebelim, gjurmë, lojë, kujtim, siluetë, portret, harmoni apo edhe një mozaik me ç’rast këto elemente frymonin në ngjyra krejtësisht gjallëruese, për të hyrë kështu në qoshet më të skajshme të mendjes së njeriut të pranishëm. Kurioziteti për të soditur këndshëm fytyrat apo gjysmë fytyrat që kishin kapluar tablotë në një mënyrë brilante ishte tejet e pranishme dhe kjo më së miri vërehej tek shprehjet e fytyrave që mundoheshin të hynin brenda një plotësie të qetë shpirtërore që pikturat posedonin në vetvete.
Tutje në vazhdim ndodheshin edhe ato piktura të cilat në detaje krejtësisht të imëta binin në ndesh me shumicën e pikturave të krijuara përgjatë viteve më të vona, që pësonin një ndryshim në gjendjen kaotike të imazheve. Përsosja e një boshllëku që në vetvete është kontrast i pandryshuar i plotësisë shfaqej në këto piktura të cilat kanë preokupuar artistin në vitet e mëhershme për të sjell një çorodi mahnitëse e të rafinuar që shpalos dukshëm teknikën mjeshtërore të tij dhe punën e tij ambicioze.
Pena e piktorit Gashi që haptazi ka prek të gjitha qoshet e tablove të prezantuara mbrëmë, njëkohësisht ka prekur edhe shikuesin e dëgjuesin e mirëfilltë të artit të tij. Në të dy katet e Galerisë, ai ka arritur të shpalos thellësinë e të qenurit një artisti i cili komunikon me veprën përballë tij, teksa ekspozimi i asaj vepre krijon një komunikim të ndërmjetshëm mes artistit, pikturës dhe artdashësve. Krejt kjo ndërlidhje dëshmon për talentin e tij të pakrahasueshëm që heshtazi hyn në psikikën e shpirtit të njeriut dhe përhapet ëmbëlsisht në bërthamën e ekzistencës njerëzore.
Ekspozita do të jetë e hapur deri me datë: 05.05.2022 / KultPlus.com
Në Galerinë Kombëtare të Kosovës së shpejti vjen ekspozita e titulluar “Rrethi” nga artisti Gani Gashi, përcjell KultPlus.
Ekspozita e cila hapet të premten është e kuruar nga Krenar Zejno. Ndërkaq, “Rrethi” do të hapet duke filluar nga ora 20:00.
“Rrethi” do të qëndrojë e hapur për publikun deri më 5 maj.
Gani Gashi u lind më 27 shkurt 1944 në Mramur të Komunës së Prishtinës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa Shkollën Normale në Prishtinë në vitin 1963. Akademinë e Arteve Figurative (drejtimi i grafikës) si dhe studimet pasdiplomike i mbaroi në Prishtinë. Nga viti 1963 deri në vitin 1967 punoi në arsim, ndërsa në vitin 1968 filloi punën në redaksinë e gazetës së përditshme “Rilindja” në Prishtinë, ku punoi në vendin e redaktorit artistik, e ku herë pas herë botoi edhe shkrime autoriale nga lëmi e artit figurativ deri më 21 shkurt 2002.
Është anëtar i Shoqatës së Artistëve Figurativë të Kosovës që nga viti 1980. Tani jeton dhe vepron si artist i lirë në Prishtinë. / KultPlus.com
Ekspozita e titulluar “Portrete të Skenderbeut gjatë shekujve” e profesorit Luan Tashi, së shpejti vjen në Galerinë Kombëtare të Kosovës, përcjell KultPlus.
“Portrete të Skenderbeut gjatë shekujve” vjen e kuruar nga Remzi Hasani. Ndërkaq, ekspozita do të hapet më 8 shkurt, duke filluar nga ora 19:00.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur për publikun deri më 8 mars.
“Lusim mysafirët që të respektojnë masat e rekomanduara nga IKSHPK dhe Ministria e Shëndetësisë për parandalimin e Covid-19”, ka shkruar Galeria. / KultPlus.com
Mbijetesa, rezistenca, qëndresa e përpjekja për liri e një jetë më të mirë të shqiptarëve përgjatë viteve të 90-ta, u shpalos mbrëmë nëpërmjet ekspozitës personale të artistes Eliza Hoxha, të titulluar ‘Paralel’ e që në vete ngërtheu fotografi të mbushura me ndjenjën e pakënaqësisë që artistja i ka spikatur pikërisht me syrin e saj e që asokohe regjistroheshin në javoren politike “Zëri”, shkruan KultPlus.
Rrugëtimi personal i artistes u dallua qysh nga fotografia e parë e deri tek ajo e fundit. Ishin ngjarjet si: Protesta e grave “Shkurorëzim Paqësorë” më 25 mars 1998, Protesta e grave me bukë për Drenicën më 16 mars 19, Protesta e grave me fleta të bardha para Zyrës Informative Amerikane në Dragodan (Arbëri) më 8 mars 1998, Protesta e grave me qirinj më 1998, Protesta në Prishtinë gjatë viteve të 90-ta, fytyra të shumta të luftëtarëve të UCK-së dhe emrat e viktimave nga lufta e fundit në Kosovë, ato të cilat përshkonin muret e bardha të Galerisë Kombëtare të Kosovës.
Fillimisht, në mungesë të dritave, përgjatë errësirës absolute, të pranishmit fillonin të hynin brenda Galerisë, teksa ata me dritat e telefonave të tyre shikonin qetësisht e admironin pamjet diversive që me madhësinë e veçantinë e tyre dukeshin se po mbillnin rrënjë brenda shpirtit të pranishëm.
Ndërkohë, veçantia e instalacionit të titulluar “Hapësirë e lirë” është simulim i Pavijonit të Kosovës në Venecia në Bienalen e Arkitekturës më 2018, me ç’rast një tepih i shtrirë solli petkun e dyfishtë të qytetit ku me pika të zeza u shënjuan institucionet arsimore publike dhe me pika të kuqe nëpër periferi u shënjuan shkollat shtëpi të sistemit paralel të edukimit. E ky tepih i cili është thurur në vek e është punë dore nga gratë e fshatit Gjonaj në Kosovë, u kurua nga artistja Hoxha e cila portretizoi ‘Prishtinën paralele’ një shtresim i ri fizik, funksional e emocional i prodhuar nga shqiptarët në Prishtinën e viteve të 90-ta. Shumë nga shqiptarët dhanë shtëpitë e tyre për t’i akomoduar mbi 400,000 nxënës dhe student për 10 vite në sistemin paralel të edukimit. Shtëpia u bë shkollë, galeri, spital, zyre, dyqan e çka do tjetër në të njëjtën kohë.
E njëra nga ato është edhe Shkolla – shtëpi e Herticëve.
Tutje, numri i madh i të pranishmëve pothuajse zinte çdo hapësirë brenda Galerisë, e kjo e bënte këtë ngjarje edhe më të përafërt me publikun i cili me padurim shikonte e lexonte nga afër edhe detajet më të vogla të plasaritura në mure.
Krejt në fund, hapja zyrtare që supozohej të ndodhte në fillim u zhvillua në fund, ku artistja Eliza Hoxha, përfaqësuesja nga Ministria e Kulturës, Klodeta Krasniqi dhe profesori Shkelzen Maliqi, u ftuan për një fjalë rasti.
“Është një kënaqësi që të jem këtu e që të kemi afër një artiste si Eliza në pjesën e programit të Galerisë për këtë vit. Një artiste e cila ndër vite ka kontribuar në përmirësimin e kualitetit të kulturës tonë. Duke e pasur parasysh temën të cilën e trajton e që konsideroj se është jashtëzakonisht e rëndësishme që të na rikthej në ato momente që shumë shpesh po i harrojmë e që duhemi patjetër ti shfrytëzojmë në mënyrë që mos ta lejojmë edhe pjesën tjetër të botës, ta harrojë historinë e Kosovës”, thotë Krasniqi.
Ndërsa, profesori Shkelzen Maliqi vlerësoi lartë talentet e Elizës e që të njëjtat vinë të gërshetuara në këto vepra.
“Ky terri që na priti këtu, më kujtoi ato plakat tona në shekullin e kaluar që folshin për luftërat e dikurshme. Kjo ekspozitë, sidomos fokusi i saj është tek protestat e grave gjatë viteve 90-ta, si një rikthim i dinjitetit. Unë dua të citoj diçka, se zhvillimi i teknologjisë një ditë do ta shlirojë aq shumë njeriun sa që do të ketë mundësi që të zhvilloj dhjetë apo pesëmbëdhjetë talente të veta. Eliza talentet e saj i ka gërshetuar paralelisht në veprat e saj”, thotë Mulliqi.
Po ashtu, artistja Eliza Hoxha foli rreth idesë së ekspozitës që u bazua tërësisht në përvojat personale të saj.
“Faleminderit për durimin në terr së bashku, për të bërë dritë më pas. Faleminderit që keni ardhur për të ndarë këtë mbrëmje me mu së bashku e për të ndarë kujtime të shumta së bashku që i kemi kaluar e i kemi përjetuar vitet e 90-ta, përpjekjen për të drejtat tona elementare për edukim si e para, për të ekzistuar, për të qenë e të themi se jemi këtu dhe më pas luftën, depërtimin, lirinë, çlirimin, pavarësinë. Mendoj se jemi një gjeneratë me shumë sfida por në të njëjtën kohë edhe e bekuar sepse kemi përjetuar gjëra të jashtëzakonshme”, thotë Hoxha.
Sipas saj, ekspozita është njëfarë mbërthimi në aspketin personal, përvojave personale.
“Atë kohë, mendoj se mund të bëja diçka me aparat në dorë. Dikush me pushkë e dikush me procese të caktuara. Shumica e filmave kanë mbetur në javoren politike ‘Zëri’, por një pjesë e viteve të fundit kanë mbetur në shpi, e kur kemi qenë refugjatë kemi shkuar në Maqedoni për ti marrë ato negativa me vete. E çka është më e rëndësishmja, se unë këtyre filmave nuk iu kam kthyer 15 vjet pas luftës sepse sikur çdo i ri, kam pasur qejf të shoh përpara e të shfrytëzoj lirinë për ti realizuar ëndrrat. Por, ka ardhur një moment reflektimi për arsyes se plagët nuk janë mbyllur”, përfundon Hoxha.
Për Hoxhën, kjo ekspozitë i dedikohet babait të saj, për dy arsye. Njëra, ka qenë se ai është munduar gjithmonë ta ndreq vendin ku ai jeton me aq sa ka pasur mundësi. Ndërsa e dyta, është se ai ka pasur një natyrë shumë të njëjtë me të por aq edhe kundërshtuese.
Me hapjen e kësaj ekspozite, Galeria Kombëtare e Kosovës përmbyll me sukses planprogramin e vitit 2021.
Ndërkaq, ekspozita qëndron e hapur nga e marta deri tek e premtja (10:00-18:00), kurse të shtunën e dielën nga ora 10:00 deri 17:00. / KultPlus.com
Gjithsej 9 artistë vendor janë përzgjedhur për të shpalosur historitë e tyre personale të përjetuara gjatë pandemisë nëpërmjet krijimeve artistike të cilat përmes ekspozitës “Arti gjatë pandemisë: Bazuar në ngjarje të vërtetë” të kuruar nga Gazmend Ejupi, erdhën në një formë kaotike e krejtësisht të veçantë, me ç’rast secila pikturë, instalacion dhe performancë shfaqi një histori, një mendim e edhe ndjenja që hynin e bridhnin nëpër shpirtrat e pranishëm të mërkurën mbrëma në Galerinë Kombëtare të Kosovës, shkruan KultPlus.
Ora shënoi 19:00 kur dyert u hapën e një numër i madh i audiencës të cilët ndaheshin në grupe, po hynin dalëngadalë brenda ku fillimisht ata patën rastin që të shohin veprën e artistëve si Laureta Hajrullahu dhe Shkamb Jaka, të cilët fillin e ekspozitës kishin vendosur të shndërrojnë në një gjendje kaotike, ashtu edhe siç ishte përjetimi i pandemisë. Një atmosferë e ndezur nga dritat me ngjyrë rozë ku teknologjia kishte zënë vendin dhe hapësirën në çdo kënd e që njëkohësisht portretizonte një përdredhje të ndjenjave njerëzore që digjeshin ngadalë si një kujtim i vyshkur.
Pas kësaj copëze hyrëse të instalacionit, të pranishmit vazhduan rrugëtimin drejt një hapësire ku magjia e pikturave të artistëve si: Avdi Hajdari, Arbnor Karaliti, Brilant Milazimi, Jetullah Sylejmani, Luan Bajraktari, Renea Begolli dhe Valdrin Thaqi, mbizotëronte në secilën moment që syri i njeriut mund të kapte e të përjetonte.
Ishte radha e pikturave të titulluara: “Proof of life”, “Aidofska” dhe “Jane playing ëith the cat”, të artistit Arbnor Karaliti, të cilat jepnin iluzionin se çdo ngjyrë e errët, çdo vështrim i pranishëm dhe çdo teknikë e ngjyrosjes, po hynte brenda zemrës së njeriut e po rrëmbente vëzhgimin e saj, duke mos e lëshuar në asnjë sekondë të vetëm.
Tutje, vepra “Definition” e artistit Valdrin Thaqi, nuk la vend për përcaktim e as përkufizim të ndjenjës së papërshkrueshme që piktura përçonte. E vendosur si një rastësi e veçantë, piktura solli elegancën e vdekjes pranë natyrës të qetë e aromës të dëlirë të një gjelbërimi unik. Ndryshe nga ngjyrat e ndezura e të dukshme të natyrës që zakonisht shfaqen në piktura, ishin ngjyrat pothuajse të përafërta e të një intensiteti të njëjtë që shpalosën një qetësi të çrregulluar e krejtësisht origjinale.
Ndërkohë, instalacioni “Dëgërrgjik 18,2021” i artistit Jetullah Sylejmani dhe skulptura “Pa titull” e artistit Luan Bajraktari, ishin të vendosura në një linjë horizontale ku një mur i vetëm e i bardhë ndante veprat nga njëra tjetra. Dy veprat në veçantitë e tyre portretizuan një gjendje nëpërmjet së cilës, njeriu i pranishëm tashmë veçse ishte i familjarizuar me të e i cili në këtë rast pati rastin të ndërveprojë me veprat artistike e ti shijojë nga afër në secilin kënd.
Ndërsa, pikturat e përmasave të mëdha të artistëve si: Brilant Milazimit dhe Renea Begollit, si dhe performanca e artistit Avdi Hajdari, futi publikun në ndjenjën e habisë, ku vezullimat e syve të tyre po dalloheshin që në momentin kur ata vunë sytë mbi këto vepra. Unike në stilin e tyre, pikturat kapluan vëmendjen e atyre që adhuronin ngjyrat e ndezura e kuptimet e fshehura. Ndërsa, performanca unike e vetë artistit Hajdari, vulosi mbrëmjen me prezencën fizike të njeriut në veprën artistike, me ç’rast aroma e dheut, luleve dhe vetmia e vendosjes së veprës, përqafoi publikun në një ngrohtësi admirimi të pandierë më parë.
Ndërsa, për të treguar më shumë rreth krijimit të ekspozitës dhe përshtypjeve të tij për KultPlus foli kuratori Gazmend Ejupi.
“Ideja erdhi nga Galeria Kombëtare për të pasur një ekspozitë kolektive me artistët e Kosovës. Koncepti i ekspozitës thirret: bazuar në ngjarje të vërtetë, ku trajtohet një temë që kur filloi pandemia dhe ideja ka qenë shumë e thjesht se si kemi funksionuar. Ndërsa, instalacioni në hapësirë fillon me kaos dhe punimet brenda në hapësirë janë shumë minimale dhe realizmi i veprave të artistëve ka njëfarë peshe që shndërrohet më shumë në një mesazh”, thotë Ejupi.
Sipas tij, përzgjedhja e artistëve ka qenë shumë e vështirë sepse ka pasur shumë artistë të talentuar që zgjodhën të aplikojnë në Galerinë Kombëtare të Kosovës.
“Për neve ka qenë me rëndësi se si janë trajtuar shfrytëzimi i konceptit, hulumtimi, shfrytëzimi i materialeve dhe paramendimet e tyre rreth shfrytëzimit të hapësirës që ne si kuratorë të kemi qasjen e të menduarit kritik paralel me artistin”, thotë ai.
Për Ejupin, pjesëmarrja e madhe e të pranishmëve për të parë ekspozitën dhe ndjenja e ringjalljes që ai ka marrë përgjatë natës, ishte përshtypja më e madhe që ai ka ndjerë.
“Arti funksionon vetëm kur ka kaos, kjo është fuqia më e madhe”, përfundon Ejupi për KultPlus.
Kurse, artisti Arbnor Karaliti për KultPlus tregoi idenë pas veprës artistike të tij.
“Në ekspozitën që veç e kemi parë sot, morra pjesë me katër punë të mija që janë krijime gjatë periudhës së karantinës për çka edhe është krijuar ekspozita. Punët në konceptin e tyre janë disa momente të kapura gjatë kësaj periudhe të izolimit që e kemi përjetuar secili nga ne dhe janë thjesht çaste përditshmërie ku mund të shihen disa njerëz që janë në fakt shoqëri e imja në pozitat e tyre gjatë asaj periudhe që ishin të mbyllur si pasojë e karantinës”, thotë Karaliti.
Sipas tij, piktura “Jane playing ëith the cat”, ka qenë vepra e tij e preferuar për arsye se ishte e para vepër në fazën e izolimit dhe se shijimi i procesit ishte në një nivel tjetër për arsye se mbyllja totale e tij në një dhomë ku vetëm pikturimi frymonte, ishte e dëshiruar për një kohë të gjatë për tiu përkushtuar punës.
“Vështirësia më e madhe ndoshta do të ishte puna e materialit sepse kemi qenë aq të izoluar saqë nuk kemi pasur mundësi të furnizohemi me material kurse si ekspozitë nuk ka pasur ndonjë vështirësi por thjesht ka qenë njëfarë kurorëzimi i krejt kësaj pune të artistëve të Kosovës gjatë pandemisë duke iu përmbajtur temës së izolimit”, thotë ai.
Për Karalitin, emocionet e mëdha për arsye të pranisë së madhe të njerëzve, malli i thellë për diçka të tillë në Galerinë Kombëtare si dhe ekspozimi i veprave të tij, ishin në një nivel jashtëzakonisht të madh e të dëshirueshëm tash e sa kohë.
Po ashtu, artisti Shkamb Jaka për KultPlus foli rreth konceptit të veprës së tij dhe artistes Laureta Hajrullahut.
“Ideja për të bashkëpunuar ka ardhur qysh moti por tani e gjetëm mundësinë që në këtë ekspozitë të aplikojmë së bashku. Idenë e kemi filluar për të sjell diçka organike dhe njëfarë estetike të programit ‘TikTok’ pasi që ka qenë influencë e madhe gjatë pandemisë. Disa drita dhe lule ishin si diçka organike që na kanë munguar gjatë kohës së pandemisë e që kanë qenë të vetmet gjëra organike që kemi mundur të përjetojmë në mbyllje e së bashku me videot tona që kanë treguar punët tona, kemi shfaqur përjetimin tonë të pandemisë”, thotë Jaka.
Sipas tij, ekspozita e tërë ka lënë përshtypjen e vetë për arsye se të gjithë artistët kanë qenë në bashkëpunim me njëri-tjetrin në mënyrë që të funksionojë tema e njëjtë, pra ajo e izolimit.
Ekspozita “Arti gjatë pandemisë: Bazuar në ngjarje të vërtetë” ka ftuar artistët me mediumet e tyre të përzgjedhura të paraqesin punët e tyre të krijuara gjatë kohës së pandemisë dhe në përgjigje ndaj saj. / KultPlus.com
Gjithsej katër artistë nga Britania e Madhe dhe tre artistë kosovarë janë futur brenda botës artistike për të shpalosur shqetësimet e tyre rreth çështjeve mjedisore e njëkohësisht për të rritur ndërgjegjësimin ndaj tyre përmes pikturave dhe instalacioneve diversive, me ç’rast ekspozita ‘Smogu i madh i vitit 2021’ solli para të pranishmëve gjendjen kaotike të natyrës nëpërmjet ngjyrave të errëta e deri tek ato më të lehtat, për të shënuar kështu edicionin e fundit të programit ‘’Ne jemi këtu: EKOLOGJITË E SË ARDHMES” në Ballkanin Perëndimor, shkruan KultPlus.
Eksplorimi i veprave të artistëve si: Alban Muja, Blerta Hashani, Ben Rivers, Charlotte Prodger, Louis Henderson, Nimon Lokaj dhe Uriel Orlow nisi fiks në orën 19:00 ku u shënua edhe hapja e ekspozitës në Galerinë Kombëtare të Kosovës, me kurator Engjëll Berisha.
Piktura e realizuar në vitin 1976 e artistit Nimon Lokaj ishte ajo që fillimisht rrëmbeu vëmendjen e gjithsecilit me bukurinë që posedonte. E titulluar “Pishat e Deçanit”, piktura dukej se po gjallërohej moment pas momenti duke shpalosur një gërshetim të nuancave të ndryshme të ngjyrës së gjelbër, një precizitet të teknikës së pikturimit dhe një ngrohtësi që të kaplonte në çast me ndërhyrjen e pishave të shëndosha mes drunjve të gjatë.
Ndërkohë, në anën e djathtë të kësaj ekspozite, po ashtu ndodhej një pikturë tjetër e vitit 1977 por kësaj here, gjelbërimi i veçantë kishte lënë vend edhe për një hapësirë gjelbërore të rrafshët por që nuancat e errëta po vazhdonin të përshkonin gjendjen mjedisore.
Në të njëjtën hapësirë, vepra e realizuar në vitin 2008 dhe e titulluar “Window Seat” e artistit Alban Muja, porsi tematika e tyre, po qëndronte në një nivel më të lartë se e zakonshmja. Dy pikturat e krijuara me akuarel dhe akril në letër, ngërthenin në vete një qetësi absolute, ajo e cila vjen nëpërmjet vështrimit të qiellit, mjegullës dhe reve. Pra, një qetësi që flen brenda qenies njerëzore nga ngjyrat e lehta por të cilat vrullshëm pushtonin atmosferën në secilën sekondë.
Përballë veprës së Mujës, piktura dhe instalacioni i artistes Blerta Hashani, të titulluara “42.438186” dhe “Bocë e Misrit”, erdhën në një kontrast me atë se çfarë tashmë kishim parë. Ngjyra kafe, e bardhë dhe portokalli nga piktura binin këndshëm në sy kur para saj instalacioni i misrit kishte gjetur vendin e tij. Për të portretizuar një fëmijëri, atëherë kur teknologjia nuk kishte vend, të dy veprat e Hashanit përçuan një ndjenjë të kthimit mbrapa në kohë, aty ku natyra me të cilën rrethoheshim ne, ishte i vetmi gjësend që njeriu njihte e me të cilën edhe shpeshherë krijonte një lidhje të brendshme e krejtësisht shpirtërore.
Pastaj, artistët britanik si: Ben Rivers, Charlotte Prodger, Louis Henderson dhe Uriel Orlow, videot e së cilëve u ndërlidhën së bashku për të sjell një video-instalacion, përmes së cilës po shfaqej një përmbledhja e videove nga koleksioni britanez ‘LUX’ dhe ‘British Council’ e të cilat tregonin për veprimet e shoqërisë tonë ndaj natyrës dhe mosveprimet e tyre ndaj ndryshimeve klimatike që po shndërrojnë botën tonë të pasur e të gjelbër në një planet ku ngjyrat e zbehta e depresive do të dominonin dukshëm.
Ndërsa, për të treguar më shumë rreth krijimit të ekspozitës dhe përshtypjeve të tij për KultPlus foli kuratori Engjëll Berisha.
“Së pari British Council e ka lansuar një mundësi për të aplikuar me një linjë të projekteve siç është ‘Future Ecologies’ ku pjesë e saj ka qenë një koleksion që është bazë e LUX-it. Pra, ‘British Council’ në partneritet me LUX-in, kanë ardhur deri në një pikë ku e kanë realizuar këtë si projekt ku prej shumë vendeve të Ballkanit, kemi mundur që të aplikojmë me idetë tona lidhur me ekspozitën. ‘Smogu i madh i vitit 2021’ i referohet në fakt tragjedisë që ka ndodh në Londër në vitin 1952. Kanë kaluar 70 vite prej që është zgjidhur problemi i tyre e ne jemi ende duke u marrë me të”, thotë Berisha.
Sipas tij, titulli është përdorur si një pretekst për të diskutuar më gjerë për ndryshimet klimatike. Kurse, në anën tjetër, ai është munduar që të formojë peizazhet si medium e formë e punës duke i përdorur ato që kanë fokus natyrën në aspekte të ndryshme sociale e ekonomike për të shpalosur dëmin tonë ndaj natyrës.
“Përmbledhja e videove është nga koleksioni britanez ‘LUX’ dhe ‘British Council’ ku katër artistë britanik që kanë fituar çmime të mëdha, i kanë realizuar ato video. E kjo ka qenë për mua një mundësi shumë e mirë dhe një projekt që e kam punuar me shumë dashuri. Ka qenë e vështirë që nga gjithsej 50 punime, të zgjidhen vetëm 10 nga to. E ndoshta edhe se si qëllimi të arrihet pa e tepruar, do të ishte ndoshta vështirësia më e madhe që kam hasur”, thotë ai.
Për të, ajo se çka do të veçonte do të ishte se sa shumë dhe sa gjatë nuk janë parë live punimet e Nimon Lokajt.
“Në momentin që i kam parë punimet e tij, më kanë lënë përshtypje dhe më janë dukur komplet të një bote tjetër e Galeria më ka dhënë këtë rast që të përdor punimet e tij që janë nga fondi i koleksionit të Galerisë, prandaj punimet për mua kanë qenë ndoshta edhe arsyeja që unë kam nisur këtë ekspozitë. Po e mendoja një realitet distopian dhe kur e mendova atë, së pari mendova se si në vitin 2050 nëse dikush do të kishte kujtuar natyrën si diçka që ka qenë në të kaluarën, do e kishte kujtuar me pikturat e Niman Lokajt”, përfundon Berisha.
Kurse, artistja e kompozicionit të vetëm të shfaqur, Blerta Hashani për KultPlus tregoi idenë pas veprës artistike të saj.
“Vepra ime përbëhet prej një pikture dhe një instalacioni, ku të dyja së bashku e formojnë një kompozicion. Tematika ose koncepti i saj është bazuar nga fëmijëria ime dhe nga loja e mëhershme ku atëherë nuk ka qenë në funksion ose aktive, teknologjia. Kemi luajtur me gjëra natyrore, me simbole e elemente të natyrës, e po ashtu jetesa ime në fshat ka shtyrë që elementet e instalacionit tim të përbëhen nga fushat të cilat mbjellin boçat e misrit”, thotë Hashani.
Sipas saj, atëherë si fëmijë, nga një perspektivë si në prapaskenë në ngjarje, ajo ka dashur që të tregoj se si kanë luajtur me boçat e misrit në atë kohë e që sot është përshtatur me konceptin e ekspozitës, për ekologjinë e së ardhmes dhe smogun që po mbizotëron kohëve të fundit në ambientin tonë natyror.
“Vështirësia ime më e madhe ka qenë procesi para krijimit të veprës, pra puna e idesë, si të vendos dhe pastaj ka filluar procesi pas vendosjes time. E në vazhdim, pjesa e realizimit ka qenë shumë më e lehtë sesa puna ideore e projektit”, përfundon Hashani.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri më 8 dhjetor dhe gjatë kësaj kohe do të organizohen evente të ndryshme që do të eksplorojnë artin si një mjet për rritjen e ndërgjegjes për çështjet mjedisore.
‘Smogu i madh i vitit 2021’ eksploron mundësitë e një të ardhmeje ku mosveprimi i shoqërisë ndaj ndryshimeve klimatike e ka kthyer botën tonë dikur të gjelbër në një planet të hirtë distopiane; një planet të përbërë nga betoni dhe teknologji të ngjashme me ato që shohim shpesh në filma të së ardhmes ose në videolojëra. / KultPlus.com
Në Galerinë Kombëtare të Arteve të Kosovës do të bëhet hapja e ekspozitës Ekologjitë e së ardhmes / Smogu i madh i vitit 2021, kuruar nga Engjëll Berisha, shkruan KultPlus.
Në këtë ekspozitë do të prezantohen shtatë artistë, si: Alban Muja, Blerta Hashani, Ben Rivers, Charlotte Prodger, Louis Henderson, Nimon Lokaj dhe Uriel Orlow. Kjo ekspozitë hapet sonte në ora 19:00.
Ekspozita Smogu i madh i vitit 2021, një projekt multimedial nga kuratori Engjëll Berisha, një bashkëpunim nga Galeria Kombëtare e Kosovës, në partneritet me British Council dhe LUX. Smogu i madh i vitit 2021 do të hapet më 8 nëntor 2021 në ora 19:00 në Galerinë Kombëtare të Kosovës dhe do të jetë e hapur për publikun deri më 8 dhjetor 2021. Ekspozita është pjesë e Ne Jemi Këtu: Ekologjitë e së Ardhmes dhe është Prezantimi i gjashtë i programit Ekologjitë e së Ardhmes në Ballkanin Perëndimor. “Smogu i madh i vitit 2021” eksploron mundësinë e një të ardhmeje ku ndryshimet klimatike të cilat për shkak të mosveprimit të shoqërisë sot e ka shëndruar botën tonë e cila dikur njihej si botë e gjelbër në një planet të hirtë distopiane të ndërtuar nga betoni dhe nga teknologjitë që ne shpesh i shohim në videolojëra dhe në filma të së ardhmes. Për të kuptuar të kaluarën brenda këtij realiteti distopian peizazhet janë të rëndësishme. Një botë e panjohur nga mënyra se çfarë ndjenja kishim dikur ndaj natyrës. Si e portretizoi një romanticist bukurinë e peizazheve duke reaguar ndaj jetës “të korruptuar” të qytetit, apo si një lule e thjeshtë mund të bëhet një mjet politik. Në Ballkanin Perëndimor Programi Ne Jemi Këtu: Ekologjitë e së Ardhmes ka filluar në fillim të vitit 2020, kur u zgjodhën gjashtë kuratorë për të paraqitur koncepte të ekspozitave për projekte në vendet e tyre përkatëse. Kuratorët e përzgjedhur ishin Ana Frangovska nga Maqedonia e Veriut, Elian Stefa nga Shqipëria, Armina Pilav nga Bosnja dhe Hercegovina, Engjëll Berisha nga Kosova, Natalija Vujosheviq nga Mali i Zi dhe Natalija Paunić nga Sërbia. Ndotja, zhvillimi urban, privatizimi dhe shfrytëzimi i hapësirave publike janë të gjitha realitete shqetësuese në Ballkanin Perëndimor. Dhe kështu u zgjodh tema e ekologjisë pasi që u shfaq natyrshëm si një temë që unifikon rajonin. Programi Ekologjitë e së Ardhmes përfshin një përmbledhje nga katër vepra të imazheve lëvizëse nga koleksioni LUX: Uriel Orlow’s Muthi, 2016; Louis Henderson’s Krejtë çka është e ngurtë, 2014; Charlotte Prodger’s LHB, 2017 dhe Urth, 2016 nga Ben Rivers. Smogu i madh i vitit 2021 prezanton edhe tri piktura të artistëve kosovarë: Ulësja në dritare e Alban Mujës, Pa titull e Blerta Hashanit dhe Pishat e Deçanit e Nimon Lokajt. Ekspozita do të shoqërohet me një program publik që përmban ngjarje të ndryshme të cilat do të eksplorojnë artin si një mjet për të rritur ndërgjegjësimin për çështjet mjedisore. / KultPlus.com
Në Galerinë Kombëtare të Kosovës, mbrëmë u mbajt ekspozita e artistit Alban Muja, me titull: “Whatever Happens, We Will Be Prepared”, kuruar nga Maria Isserlis. Në këtë ekspozitë artisti Muja është prezantuar përmes video Instalacioneve, filmave të shkurtër dhe dokumentarëve, vizatimeve, pikturës dhe performancës.
Artisti Muja i takon një grupi artistësh kontemporan të cilët arritën sukses përmes shprehjes me anë të mediumeve të reja. Muja është gjerësisht i ndikuar nga proceset e transformimit social, politik dhe ekonomik të vendit të tij të lindjes Kosovës. Ai i takon një brezi artistësh të cilët janë bërë akterë në proceset transformuese të shoqërisë sonë, duke formuluar perspektivat personale të pakomprometuar nga interesi ekonomik dhe politik duke krijuar hapësira për diskutime dhe opinione me publikun e gjerë vendorë dhe ndërkombëtar. Shpesh përmes veprave të tij ai ka bërë audiencën e vet poashtu akterë përmes pjesëmarrjes aktive të tyre në proceset artistike.
Në këtë ekspozitë vizitorët kanë pasur rastin të shohin një video instalacion të ri të Mujës me titull “Family Album” të realizuar për Pavijonin e Kosovës, në Bienalen e Venecias, i cili gërmon thellë në kujtesën personale dhe kolektive të Luftës së Kosovës (1998-1999) dhe heton rolin që imazhet dhe mediat kanë në konstruktimin dhe formësimin e narracionit, identitetit dhe historisë, sidomos në kohëra të konflikteve.
Si pikënisje e këtij projekti të Mujës shtrihet një përzgjedhje fotografish të fëmijëve refugjatë të marra gjatë luftës në Kosovë, imazhe që ishin publikuar në gazetat dhe në lajmet përgjatë vendeve të ndryshme në botë, dhe të cilat janë bërë sinonim i luftës, emblema të kaosit, traumave dhe dhembjes të komunikuar publikut nga mediat globale. Muja preokupohet si imazhet e dhëna veprojnë si bartës të kujtesës personale dhe si këto kujtesa ndikuan në formësimin e kujtesës së gjerë kolektive politike dhe kulturore.
Kujtesa kolektive i referohet mënyrës sesi shoqëria kujton të kaluarën e vet. Kinezët kujtojnë shekullin e poshtërimit, ndërsa amerikanët kujtojnë 11 Shtatorin dhe ngjarjet e mëvonshme, dhe njerëzit e shumë kombeve kujtojnë epokën e Luftës së Dytë Botërore. Të kuptosh kujtesën e një vendi do të thotë të kuptosh diçka thelbësore në lidhje me identitetin dhe pikëpamjen e tij kombëtare. Sigurisht, vendet nuk kanë kujtime; janë njerëzit në vend ata që ruajnë kujtimet, por shpesh ka edhe ngjarje dhe motive të përbashkëta. Kur u kërkohet të kujtojnë Luftën e Dytë Botërore, amerikanët tregojnë ngjarje të shumta, por shumica e njerëzve kujtojnë sulmin në Pearl Harbor, Ditën D dhe bombardimet në Hiroshima dhe Nagasaki. Kur u kërkohet shqiptarëve të kujtojnë luftën, ata së pari do të kujtojnë ngjarje nga eksodi i refugjatëve të vitit 1998-99.
Jan Assman në veprat e tij përkufizon Kujtesën kolektive, si një term të përgjithshëm, i cili përfshin “kujtesën komunikuese” dhe “kujtesën kulturore”. Sipas Assmanit e para është e bazuar në komunikimet orale dhe përfshin një periudhë prej vetëm disa gjeneratave të njëpasnjëshme. E dyta, ajo kulturore është e institucionalizuar, “e jashtësuar, objektizuar, dhe e ruajtur në formë simbolike”, e aftë të kaplojë shumë gjenerata. Kujtimet kolektive mund të ndodhin edhe në nivele individuale. Secili prej nesh ka një lloj kujtese kolektive për çdo grup të rëndësishëm shoqëror të cilit i përkasim. Njëzet vite më vonë, Muja zhurmon individët, tani të rritur, të kapluar në këto imazhe për të gërmuar mënyrën në të cilën imazhet veprojnë si bartës të kujtesës personale dhe si ato ndihmuan në formësimin e kujtesës më të gjerë kolektive politike dhe kulturore përtej kontrollit të subjekteve të prezantuara në imazhe.
“Besa”
Derisa kujtesa individuale kulturore është e ndikuar nga kontekstet personale, kujtesa kolektive kulturore duhet të freskohet në mënyre konstante nga individët të cilët ndajnë të njëjtin nocion të së kaluarës. Në të kundërtën, ai humb ndikimin e tij social dhe bien në harresë apo zhdukje (Bruno Notteboom, Andreas Wesener). Muja përmes mediumit të video instalacionit, ndihmon në objektizimin e kujtesës jetëshkurtër individuale, duke krijuar me anë të videos së tij një kujtesë Kulturore për brezat e ardhshëm.
“Agimi”
Kujtimet kolektive të një populli mund të ndryshojnë ndër breza. Një studim i kohëve të fundit tregoi se të rinjtë dhe më të vjetërit i shpërfaqnin ndryshe ngjarjet kritike të shoqërisë. Kujtesa kolektive kombëtare nuk është fikse, por ndryshon me kohën. Kujtesa kolektive nënkupton që edhe harresa kolektive ndodh, dhe ne e kemi studiuar një harresë të tillë në një kontekst të veçantë: sa shpejt politikanët janë të harruar.
Në bartjen e kujtesës kolektive krahasuar me fjalët, imazhet gjithmonë shfaqen si forma më të preferuara për themelimin dhe ruajtjen e njohurisë së përbashkët, pasi që ato ofrojnë një “zë” vizual për të ndihmuar në përshkrimin e së kaluarës së përbashkët (Barbie Zelizer). E adresuar më herët nga Frances Yates, ndikimi i imazheve është dëshmuar përmes shembujve të artefakteve materiale të periudhave të civilizimeve antike të cilat kanë lehtësuar kapacitetin për të mbajtur mend, prandaj objekti material për një kohë të gjatë është parë si sinekdokë e ngjarjeve dhe çështjeve të mëdha dhe të rëndësishme. Ky nocion është elaboruar nga analistë të shumtë, duke përfshirë Paul Connerton, Barry Schwartz, dhe Jacques Le Goff. Këta të fundit theksuan instrumentalitetin e mbajtjes në mend të ngjarjeve komplekse përmes mjeteve të memories kolektive. Sidomos, nocioni i Pierre Nora-s “lieux de memorie” apo “sajtet e memories” ka ndihmuar për të demonstruar lidhshmërinë në mes të aftësisë për të mbajtur mend dhe vendeve fizike dhe konceptuale ku memoriet e përbashkëta janë ruajtur.
Teoritë e reprezentimit vizual kanë qenë të përfshira për një kohë të gjatë në përkufizimin e mënyrave si imazhet veprojnë ndryshe nga fjalët. Në të vërtetë, konsiderimi si imazhet veprojnë krahasuar me fjalët daton qysh nga veprat e Gotthold Lessingut. Në esenë e tij të hershëm mbi “Laokunin (Laokoon: oder über die Grenzen der Malerei und Poesie)”, ai argumentonte se imazhi ndryshon nga poezia thjesht sepse ai “mund të përdorë një moment të vetëm të akcionit, prandaj duhet të zgjedh momentin më të ngarkuar, më sugjestiv të asaj që ka ndodhur më parë dhe asaj që do të ndodh në të ardhmen.” Me fjalë tjera vizualja, përkundër verbales, mund të tregoj më së miri storien duke kapluar strategjikisht gjërat në mes. Ajo shpërfaq për shikuesit e vet momentin në zhvillimin e një ngjarje në të cilin ata marrin pjesë derisa duke qenë e vetëdijshme se ku do të sjellë ky zhvillim. Kjo do të thotë se vizualja shpesh përfshin kapjen e një sekuence ngjarjesh apo çështjesh në mes, duke i ngrirë ato në mënyrë strategjike në momentin potencialisht më të fuqishëm të prezantimit kuptimplotë (The Voice if the Visual in Memory, Barbie Zelizer).
Ky moment është krucial në përshrimin e rolit të imazheve në memorie. Kjo sugjeron se imazhet na ndihmojnë të mbajmë në mend të kaluarën duke ngrirë reprezentimin e saj në një moment të fuqishëm të mirënjohur për ne.
“Besimi dhe Jehona”
Normalisht që imazhi është një formë e fuqishme e shprehjes vizuale. Siç kishte pohuar Aaron Siskindi: “Fotografia është një mënyrë e ndjenjës dhe përjetimit. Ajo që është mbajtur në film është kapluar përgjithmonë…ajo mban mend gjëra të vogla, shumë kohë pasi ne kemi harruar çdo gjë”. Muja në veprën e vet “Family Album” vendos që përmes mediumit të Video instalacionit ti rijetësojë këto imazhe. Por, në këtë rast, videoja si medium ndihmon në sqarimin e mëtejmë të ngjarjeve për të cilat shumë shikues nuk dinin asgjë. Dhe natyrisht njohja më e mirë me protagonistët e këtyre imazheve, dhe rrethanave në të cilat këto imazhe janë jetësuar, kontribuon në përjetimin më të thellë dhe empatinë ndaj personave që përjetuan këto ngjarje. Dhe në këtë aspekt, duke kujtuar thënien e Ingmar Bergmanit mund të përfundojmë se: “asnjë formë tjetër e artit nuk depërton në ndërgjegjen tonë sikur filmi, dhe kalon direkt në ndjenjat tona, thellë në dhomat e errëta të shpirtrave tonë” (Ingmar Bergman). / KultPlus.com
Veprat e artistëve bashkëkohorë shqiptarë (1990-2000), i shtohen “Arkivit të hapur” të Galerisë Kombëtare të Arteve.
Lajmin e ka bërë të ditur ministrja e Kulturës, Elva Margariti e cila thekson se, “të fshehtat” e Galerisë, tashmë janë të hapura për të gjithë, përpara nisjes së procesit të restaurimit, rikonstruksionit dhe rehabilitimit të ambienteve të Muzeut Kombëtar të Arteve të Bukura”.
Ministrja Margariti pak ditë më parë tha se, “do të vazhdojmë me Teatrin Kombëtar, i cili bashkë me rikonstruksionin dhe zgjerimin e Galerisë Kombëtare të Arteve do të krijojë një pol të ri në Pedonale, por dhe një magnetizëm jo vetëm kundrejt artistëve shqiptarë dhe të huaj, por në të gjithë planifikimin e territorit dhe qendrës së Tiranës”. /KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka hapur konkursin publik për drejtor/e në Galerinë Kombëtare të Kosovës, përcjellë KultPlus.
KultPlus ju sjell njoftimin e tij të plotë:
KONKURS PUBLIK Titulli i pozitës – Drejtor/e Institucioni: Galeria Kombëtare e Kosovës-GKK Kategoria Funksionale / Koeficienti: 10 Për të kuptuar detajet tjera dhe për aplikim ju lutemi të vizitoni linkun e bashkangjitur:
Përmes një ekspozite simbolike me 15 piktura të autorëve të shquar kosovarë në Galerinë Kombëtare të Kosovës sot është shënuar Dita Botërore e Artit, shkruan KultPlus.
Me iniciativë të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Galerisë Kombëtare të Kosovës dhe Shoqatës së Artistëve Pamorë të Kosovës, për herë të parë në vitin 2021 Kosova shënon këtë ditë në shenjë solidarizimi me të gjitha strukturat e arteve pamore në botë – si pikë e parë për të zhvilluar më tej diplomacinë kulturore të këtij sektori me të gjithë aktorët ndërkombëtarë për të pasqyruar parimet dhe veprimtarinë e arteve pamore në Kosovë.
Dita botërore e arteve pamore që për herë të parë u shënua më 15 prill 2012 nga Shoqata Ndërkombëtare e Arteve Pamore si partnere e UNESCO-s ka për qëllim të krijojë lidhje, bashkëpunime dhe të katalizojë rrjetin ndërkombëtar të artit pamor në botë. Kjo datë përkon edhe me datëlindjen e artistit të shquar botëror Leonardo da Vinçit. / KultPlus.com
Galeria Kombëtare është pajtuar që disa prej veprave të saj më të mëdha t’i huazohen një galerie rajonale britanike, me qëllim që të kremtohet një lidhje e veçantë shekullore dhe jo fort e njohur.
Ky institucion londinez po ia jep hua nëntë vepra, përfshirë edhe aso të Monetit dhe Gainsboroughit, galerisë së artit në qytetin e Southamptonit për një ekspozitë që do të mbahet gjatë kësaj vere. Ajo do të qëmtojë lidhjet e afërta e prapaskenat që kanë pasur gjithnjë këto dy galeri.
Gabriele Finaldi, drejtor i Galerisë Kombëtare, ka thënë se lidhjet kanë qenë unike dhe se është i kënaqur që tani mund të thuhet “rrëfimi i pathënë i lidhjes historike mes dy institucioneve tona”.
Themelet e galerisë së artit në Southampton u vunë më 1911 sipas amanetit të farmacistit lokal, Robert Chipperfield. Ai ia la qytetit koleksionin e tij me piktura viktoriane, ca para për ndërtimin e galerisë dhe vendosi që drejtori i Galerisë Kombëtare duhej të vepronte si këshilltar mbi çështje të tilla, si blerjet, huazimet dhe paraqitjet.
Kjo domethënë se politikat për koleksionet e Southamptonit u vunë nga Kenneth Clarku, që nisi të bënte famë me serialet e tij televizive “Civilisation”, por në vitet ’30, bash kur ishte tridhjetëvjeçar, ai ishte drejtori më i ri në historinë e Galerisë Kombëtare.
Ai thoshte se duhen blerë veprat që kanë rëndësi qenësore e vlera estetike dhe jo vetëm ato që janë popullore e të qasshme.
Galeria u hap në prill të vitit 1939, por shumë shpejt u boshatis për shkak të fillimit të luftës.
Ekspozita në Southampton do të qëmtojë politikën e koleksioneve, e cila deri më 1975 vendosej në këshillim me Galerinë Kombëtare. Kur ia nisi të blinte më shumë vepra bashkëkohore artistike, “Tate” u bë një lloj këshilltari kombëtar.
Në dekadat e fundit, lidhjet e afërta mes Galerisë Kombëtare dhe Southamptonit kanë vazhduar në një sërë mënyrash.
Rreth 60 vepra do të shfaqen. Pikturat e huazuara përfshijnë “The Petit Bras of the Seine at Argenteuil” të Claude Monetit më 1872, që do të përqaset me një tjetër pikturë të Monetit, në pronësi të Southamptonit, “The Church Vétheuil” (1880).
Piktura e Gainsboroughit, pronë e Galerisë Kombëtare, e quajtur “Dr Ralph Schomberg”, rreth vitit 1770 do të përqasohet me një tjetër të po këtij autori, pronë e Southamptonit, “George, Lord Vernon” (1767). Edhe piktura trazuese e Salvator Rosas për “Shtrigat” do të përqaset me një tjetër të po të njëjtit autor “A Mountain Landscape”, që është në pronësi të Southamptonit.
Southamptoni shpreson se shfaqja do të jetë një gur themeltar për të fituar betejën që ky qytet të shpallet si qytet i kulturës më 2025. / Koha.net / KultPlus.com
E njohur si heroina dhe luftëtarja Malala Yousafzai, simbolizoi kauzën më dinjitoze dhe fisnike për arsimimin e vajzave muslimane në botë, në nëntor të vitit 2012, kur i mbushi 15 vjet, talebanët e qëlluan në kokë.
Historia e Malalës tronditi botën , ajo asnjëherë nuk u dorëzua, gjithmonë ishte “luftëtare” sa i përket të drejtave të njeriut dhe grave.
Në vitin 2013 ajo kishte publikuar librin e saj “Unë jam Malala” ku ka treguar gjendjen e vajzave nën sundimin e grupit taleban në Pakistan.
Portreti i saj është zbuluar në Galerinë Kombëtare, Malala ka shpresuar se figura tek njerëzit do t’iu rikujtoj vajzën e cila udhëtoj botën për të luftuar për ndryshim .
Portreti i saj u zbulua në Londër kurse në vitin 2020 do të shfaqet në qytetin që ka jetuar Birmingham.
Artistët që e kanë krijuar portretin e saj të dytë janë Iranian, duke ja dedikuar edhe një poemë, poeti i njohur Rahmat Shah Sayel.
Ajo shtoi: “Unë shpresoj që do t’iu kujtojë vizitorëve që vajzat janë duke luftuar në çdo vend dhe komunitet që i rrethon- storiet e tyre duhen të dëgjohen “.
Malala në vitin 2010 mori çmimin ndërkombëtar të fëmijëve për paqe kurse një vit më vonë është shpallur nobelistja më e re në botë për paqe.
Pasi influencoi botën duke mos u dorëzuar, ajo tani është 21-vjeçare dhe studion filozofi, psikologji dhe ekonomi në universitetin e Oksfordit.
Portreti i dytë i Yousafzai, e ulur në një tavolinë shkolle me një libër të hapur, do të zbulohet në Muzeun e Birminghamit në vitin 2020, pjesë e iniciativës së ardhjes së Galerisë Kombëtare të Portreteve , ku do të shfaqen 50 portrete nga koleksioni kombëtar /KultPlus.com
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Kofi Annani, në vitin 2002 ka vizituar Kosovës. Në mes të vizitave që ai ka bërë dhe takimeve që ka realizuar, ai kishte ndarë kohë edhe për të vizituar Galerinë Kombëtare të Kosovës.
Më poshtë mund të pamje nga ekspozita e organizuar për nder të vizitës së Sekretarit të përgjithshëm të OKB-së. Pikërisht në Galeri ai pati mbajtur fjalimin kryesor në kuadër të vizitës së tij.
Galeria Kombëtare e Kosovës u themelua në vitin 1979 si institucion kulturor për prezantimin e artit pamor dhe ruajtjen e mbledhjen e veprave më me vlerë.
Për këto 30 vjet të veprimtarisë ky institucion ka organizuar afro 500 ekspozita në vend dhe në botën e jashtme, të cilat janë përcjell me shumë botime, dhe blerjen e afro 1000 punimeve artistike nga të cilat është formu një fond i pasur i Galerisë.
Vetëm pas luftës së fundit janë organizuar mbi 200 ekspozita kolektive e individuale, kombëtare e ndërkombëtare, ku kanë ekspozuar mijëra e mijëra artistë. Veprat e tyre u vizituan dhe u shijuan nga mijëra artdashës, nga më shumë se 200 delegacione ndërkombëtare, nga personalitete të njohura të jetës politike dhe kulturore, duke filluar nga Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Kofi Annani e deri te shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare./ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro duke folur për turizmin dhe risitë e këtij viti u shpreh entuziaste për këtë sezon që siç tha ajo, i ka kaluar pritshmëritë për nga fluksi i pushuesve.
Ndër të tjera, Kumbaro dha detaje për projektet e reja, si ai për Galerinë Kombëtare të Arteve që merr një tjetër emër, gjatë një interviste për një nga televizionet në vend.
“Muzeu Kombëtar përgatitet për një periudhë rehabilitimi. Brenda vitit do kemi projektin e ri për të kaluar më tej në zbatim. Galeria Kombëtare e Arteve merr emrin e ri, Muzeu Kombëtar i Arteve të Bukura. Ka një fond të jashtëzakonshëm të veprave qoftë të para 100 viteve, qoftë të realizimit socialist. Godina është mjaft e amortizuar, kërkon riorganizim.
Kemi projektin e radhës. Galeria Kombëtare ka statusin monument kulture dhe me ligj ajo nuk preket, por rehabilitohet. Do të ketë një koncept të ri bashkëkohor dhe do të ketë teknologji moderne”,u shpreh ministria e Kulturës, Mirela Kumbaro.
Në fund ajo shtoi se ,”ndërtuam 4 muze në mandatin e kaluar, besoj që të gjitha institucionet e mëdha kombëtare janë në listë sepse që kur janë ndërtuar nuk janë prekur
Galeria Kombëtare e Arteve ka organizuar një bashkëbisedim të hapur për publikun mes artistit Edi Hila dhe studiueses së artit Eleni Laperi, përcjellë KultPlus.
Në këtë bashkëbisedim, folësit do të diskutojnë më gjerë për ekspozitën e parë retrospektive të Edi Hilës, si edhe për veprimtarinë e tij artistike gjatë dy kohëve në Shqipëri, periudhës komuniste dhe asaj post-komuniste.
Edi Hila dhe Eleni Laperi do të bashkëbisedojnë më datë 12 korrik duke filluar nga ora 20:00, pranë Sallës së Ekspozitave të Përkohshme, sallë në të cilën është çelur ekspozita Piktori i Transformimit. Ekspozita, e cila u çel më datë 24 maj dhe do të qëndrojë e hapur për publikun deri më 29 korrik, është një projekt i përbashkët midis Galerisë Kombëtare të Arteve (Tiranë), Muzeut të Artit Modern (Varshavë) dhe Koleksionit Kontakt (Vjenë), nën kurimin e Joanna Mytkoëska, Kathrin Rhomberg dhe Erzen Shkolollit.
Edi Hila (Shkodër, 1944) është artist bashkëkohor shqiptar. Ai u diplomua nga Instituti i Lartë i Arteve në Tiranë (1967), dhe ka kryer një formim profesional si skenograf pranë stacionit televiziv të Firences. Kontakti me muzetë si dhe pikturën rilindase do të kishte në të ardhmen një ndikim të rëndësishëm në punën e Hilës, ndërsa në vitet 90-të qëndrimi i tij estetik do të ndikohej nga vëzhgimi i jetës dhe realitetet e transformimit të Shqipërisë post-komuniste. Seritë më të rëndësishme të tij përfshijnë Paradoks (2000-2005), Marrëdhëniet (2002-2014), Kërcënimi (2003-2009), Objekte anash rrugës (2007-2010), Penthouses (2013), Bulevardi i Dëshmorëve të Kombit (2015) dhe Tenda mbi Çatinë e Makinës (2017). Ai ka ekspozuar brenda dhe jashtë Shqipërisë. Jeton dhe punon në Tiranë.
Eleni Laperi (Tiranë, 1949) është studiuese arti dhe kuratore. Ajo u diplomua për pikturë nga Instituti i Lartë i Arteve në Tiranë (1972). Është ndër themeluesit e revistës PamorART, botim i Galerisë Kombëtare të Arteve (G.K.A.), kryeredaktore e saj (1999), si edhe nismëtare e Programit të Edukimit në G.K.A. (2000). Laperi është autore e artikujve mbi artin shqiptar, e librave dhe përkthimeve mbi artin dhe kulturën. Së fundmi, Laperi është duke kryer një studim mbi autorin Kolë Idromenon, themelues i pikturës realiste shqiptare dhe mbi zhvillimin e artit shqiptar nga viti 1883 deri më 1945. U zgjodh Kryetare e Bordit të Galerisë Kombëtare të Arteve në vitin 2018. Jeton dhe punon në Tiranë. / KultPlus.com
