Muaj: Shkurt 2023

Fati individual, si fat kolektiv në veprën “Lum Lumi” të Ali Podrimjes

Posted on by Kult Plus

Shkruan: Arbër Malota

Letërsia bashkëkohore shqipe, me theks të veçantë ajo që zhvillohej në Kosovë, gjatë viteve ’70 e ’80 ka arritur zenitin e saj në kuptimin e përparimit në stil, formë, diskurs, në zgjerimin e problematikave, në trajtimin e koncepteve universale si jeta, vdekja, dashuria, dhembja etj. Me aq sa ka pasur mundësi, autorët kanë arritur të depërtojnë përtej një norme të imponuar nga regjimi në Shqipëri e robëria në Kosovë dhe vise tjera që u lanë jashtë trungut amë. Krijuesit nga Kosova, duke shfrytëzuar një mundësi lëvizjeje, ranë në kontakt me letërsinë bashkëkohore perëndimore por edhe atë që zhvillohej në Shqipërinë e regjimit komunist. Pra, ata patën mundësi që ta avancojnë nivelin artistik të krijimtarisë letrare por duke e ruajtur traditën kombëtare që lidhej me lashtësinë dhe të kaluarën si shenjë e kujtesës se autoktonisë dhe përkatësisë etnike e kulturore.

Një nga autorët më eminentë shqiptarë që i siguruan poezisë shqipe një nivel të lartë artistik, është pa dyshim, Ali Podrimja. I lindur dhe rritur në Gjakovën e Rafshit të Dukagjinit, Podrimja u ngrit intelektualisht përmes një tradite që mbeti përgjithmonë në shtresat e vetëdijes së tij duke u reflektuar në krijimet e tij. Autor i mbi njëzetë veprave poetike e eseistike, ai arriti ta lë një krijimtari që qëndron në lartësinë më të madhe të letrave shqipe. Ai la vepra si: Thirrje, Dhimbë e bukur, Sampo, Torzo, Fundi i gëzuar, Ishulli Albania, Pikë e zezë në blu, etj. Mirëpo vepra që është subjekt i këtij trajtimi dhe njëherësh edhe një nga kryeveprat e Podrimjes është Lum Lumi.

Tërë krijimtaria e Podrimjes është e veçantë për nga brendësia e saj. Duket sikur autori jep në secilën poezi dhe secilin varg të kaluarën e tij, konkretisht duke e përballuar pambarimisht fatin intim e kolektiv. Në të vërtetë, i tillë ishte fati i poetit duke mbetur qysh herët pa prindër, sikundër do ta ndiente të njëjtën gjë edhe për Kosovën e pas Luftës së Dytë Botërore, deri në fundshekullin XX. Janë këto dy koncepte, individualja e kolektivja që do ta bashkëdyzojnë krijimtarinë e tij duke shpërfaqur dhembjen, forcën, traditën dhe shumë koncepte tjera sa universale aq edhe unikate. Studiuesi Ali Aliu me të drejtë konstaton se: Në këtë kontekst të fatit të vet dhe atij kosovar, poetin do ta godasë edhe fatkeqësia e quajtur Lum-biri, të cilin ia rrëmben vdekja, në moshën e re. Përballë këtij mozaiku të fatit kosovar dhe podrimjan, poeti Podrimja do të zhvillojë një luftë stoike, me vullnet të ndezur, duke i përballur të gjitha goditjet e fatit individual e kolektiv[1]. Kjo na jep të drejtë të konstatojmë se poezia e tij ka pasur ngjyrat e misionares: të jetë një zë i dhembjes kolektive që mund t’i ngjasojë shpeshherë misioneve të tipit të Don Kishotit, të llojit të vet, por zëri i dhembjes duhet të jetë thellësisht tronditës dhe bartës i dhembjes së të gjithëve.

Vepra Lum Lumi, përveç tjerash mund të quhet edhe nevojë e poetit që të plotësohet si krijues, ndonëse ai në vazhdimësi ka arritur ta përsosë formën e përmbajtjen e poezisë. Pikërisht, duke arritur ta plotësojë veten, autori ka synuar ta përsosë edhe veprën në fjalë, duke e rishkruar e ribotur disa herë, siç shprehet edhe vetë: Kam dëshiruar ta “shpritërojë” fjalën dhe ta mbaj gjallë kujtimin për Lumin[2]. Në rrafshin kompozicional, vepra ndahet në shtatë cikle, të cilat janë shtuar me rishkrimet e ribotimet e veprës: Buzë ujit të madh, Të jetosh, Vdekja dhe Lumi, Në mbretërinë e humbur, Hyrje në tempull, Pastërti njerëzore dhe Kërkoj njeri. Autori duke dashur ta mbajë gjallë kujtimin për të birin, e ka rishkruar veprën Lum Lumi dhe kështu ai e ka ripërtrirë artin poetik, duke e avancuar jo vetëm strukturën e vargut por edhe artin e fjalës. Rrjedhimisht, do t’i referohemi botimit të fundit, të vitit 2012, që u botua pas vdekjes, duke konsideruar se autori tashmë e kishte dhënë fjalën e tij të fundit mbi këtë vepër që prek problematika individuale, kolektive e universale.

Duhet theksuar se kjo vepër është shkruar në pjekurinë më të madhe artistike e poetike të vetë poetit. Ai tanimë, e kishte krijuar identitetin e tij qoftë poetik, qoftë intelektual. Shpeshherë poetët, duke e përshkruar një dukuri që ka prekur vetëm personalitetin e tij ose dikë që e ka pasur epitetin e të veçantit, kanë gjetur shpjegimin mbi dukuritë dhe ngjarjet që mund ta kenë goditur, ose në të njëjtën kohë, ose më herët, ose më vonë, tjetrin, shoqërinë dhe botën me të cilën rrethohemi. Zgjidhja është parë te fati, si vulë e përjetshme që e etiketon qenien njerëzore, si mëkati i rrjedhshëm apo edhe si fundi i domosdoshëm, deri në kalimin e qenies në forma e dimensione tjera të ekzistencës ose drejt zhbërjes materiale, për t’i ngjasuar zanafillës. Për Podrimjen, shpirti nuk ka të bëjë me qenien materiale, sepse qenia i nënshtrohet fatit, ndërsa shpirti e siguron përjetësinë. Kjo vepër shënoi një moment kthese në poezinë e sotme kosovare[3].

Andaj edhe kjo vepër, edhe përkundër vdekjes së të birit, mbi kujtimin dhe jetën e të cilit është shkruar ajo, synon ta shtjellojë këtë gjë, pra përjetësinë, duke trajtuar fatin si komponenten kryesore që mund ta zgjidhë dilemën e ekzistencës. Rikthmi i kujtesës, që korrespodon me ribotimet e veprës dhe ndërhyrjet e poetit, na shpjegon se Podrimja ka dashur ta bëjë një vepër lapidar të një vuajtjeje atërore.

1. Dhembja njerëzore njëjtësohet me dhembjen e kombit

Vepra prek e shtron dilemën e ekzistencës. Studiuesi Sali Bashota me të drejtë shprehet se: Duke zbërthyer poetikisht kuptimin ekzistencialist të jetës, poeti gjithnjë i situon shenjat e fatit të qenies njerëzore. Dhe ideja, motivi, tema etj., herë metaforizohen, herë simbolizohen përmes shtresash ironike për të mbërritur kulmin e protestës, të zemërimit poetik të përsëritur më vonë te poetët tjerë në poezinë e sotme shqipe[4]. Së pari vepra bëhet zotëruese e dilemës hamletiane, ku vihet në peshore ekzistenca dhe mbarimi i jetës mbi maksimën e veçantë: Të jesh a të mos jesh?!. Kësaj i përgjigjet poezia A do të ketë kohë, ku autori jetën dhe vdekjen i sheh të pandara brenda qenies së tij por ekzsitencën e kësaj qenie e sheh të zotëruar nga një forcë supreme e një fuqie të mbinatyrshme, në duart e të cilës e dorëzon fatin e tij:

Përtej sime frymë, ati le të më shpjerë,

 A do të ketë kohë[5]

Ciklin e parë të poezive Buzë ujit të madh, e përcjell vazhdimisht lufta e paepur, brenda vetes së poetit, mes jetës dhe vdekjes, veçse vdekjen, poeti, nuk e sheh thjesht si dekompozim material e mbarim i trupit, por kalimi i shpirtit nën zotërimin e një force absolute, Hyjit, ku do të rrijë i paprekur dhe i pambaruar ashtu siç mëton ta paraqesë të paprekur dhe të pambaruar edhe Lumin e kujtimin për të.

Duke kujtuar se poeti ishte notues i mirë, ai poetin e quan edhe zhytës e notues, si shpjegim ndaj kërkimit të vazhdueshëm që e ka poeti mbi të vërtetën dhe jetën. Edhe këtu ai e ka një dilemë përderisa i lë vargjet:

                                                                             Uji i Madh e i zi                                                                            Rrjeta, rrënjë dhe gjumë

Koha e notuesve a përfundoi[6]

Roli i notuesit është i njëjtë me atë të misionarit. Podrimja e luan polotësisht këtë rol përmes poezisë së tij për shumë arsye. Duke i takuar Qarkut Kulturor të Prishtinës, qark ky që nuk ishte i kufizuar vetëm rreth zhvillimit të jetës kulturore, por edhe të përcaktimit të fatit politik të kombit shqiptar në Kosovë, Podrimja e ka reflektuar edhe në këtë vepër dhembjen individuale të njëjtësuar me dhembjen e kombit. Duke jetuar në një kohë të pasigurt, poeti e trajton pasigurinë e jetës së të birit, lëngesën e tij, njëjtë sikur pasigurinë dhe lëngesën e një populli, ndaj të cilit (sikur edhe ndaj Lumit) po binin padrejtësitë dhe ironitë më të mëdha të jetës. Prandaj, edhe titulli i veprës Lum Lumi lehtë mund të rrëshqiste në një titull si Tmerr Tmerri. Poeti e kishte përjetuar represionin serb qysh në rininë e tij, me të ashtuquajturin “Aksioni i armëve” por edhe duke qenë i vetëdijshëm për fatin historik të shqiptarëve të Kosovës, të mbetur jetim jashtë trungut amë. Andaj edhe kthimi në kujtesë është një pjesë e rëndësishme edukimit, që përmes porosive që ia jep të birit, ai aludon në një porosi të madhe që ia jep kombit se: vdekja nuk është thjesht fundi i jetës.

Tërheqja në vetmi, është një shenjë tjetër e dilemës. “Fati na la?” – pyet poeti. Kjo tërheqje, artistikisht është një qetësi para stuhisë, ku autori në përsiatjet e tij mbi jetën, mbledh forcat e veta dhe e jep kumtin e madh mbi dhembjen dhe fatin, që nga një fat individual po rrëshqiste në atë kolektiv. Si një baba i plagosur shpirtërisht, ai bart në qenien e tij sëmundjen dhe fatin e jetës së të birit dhe niset me të, drejt kalvarit të mundimeve. Është ai shpirt i prindit që është refuzues ndaj vdekjes. Ai refuzon fundin, ndonëse është i vetëdijshëm për të. Përderisa fluskon pak jetë brenda një qenie, vdekja nuk është fjala e fundit. Njëjtë do të thoshte poeti edhe për fatin e kombit, përderisa të ekzistojnë vetëdija dhe përpjekjet e tij për ta sublimuar arspiratën shekullore të tij. Duke lëvizur nga një qytet botëror në tjetrin, për të gjetur shërim, autori si një kasandër paralajmëron lëvizjet e elitës sonë intelektuale nëpër kryeqendrat më të mëdha të botës për ta ndiçuar kauzën politike e shoqërore të popullit tonë.

Stilistikisht vepra ndërtohet mbi një figuracion të pasur stilistik, ku përmes metaforës, simbolit, antitezës, ironisë etj., shpërfaqet emocioni i poetit dhe drama jetësore e tij përmes vuajtjes së Lumit. Ndaj, qysh në fillim autori e shkruan dedikimin: Dhembjes sate, Lumi. Autori është cilësuar edhe si një novator dhe ky epitet është mëse i merituar, duke e parë nivelin artistik dhe risitë që ai i ka sjellë në poezinë e sotme shqipe, duke u bërë model për poetët që do të vinin më vonë.

Cikli i dytë, Të jetosh, është pa dyshim nga më të bukurat e veprës por edhe vargu është më i strukturuar. Studiuesi Ramadan Musliu konstaton se poezitë e këtij cikli kushtëzojnë dy procese: defigurimi i gjuhës poetike dhe neutralizimi i kuptimit dhe i shtresës emocionale të verbit poetik. Kjo arrihet kur struktura ligjërimore e vargut dhe sistemi figurativ modifikohen në tërësi dhe pësojnë në planin figurativ dhe kësisoji vjen deri te defigurimi i gjuhës. Tashmë figura poetike si njësi themelore poetike i nënshtrohet parimeve të funksionalizimit përbrenda njësive më të mëdha tekstore, duke u kompozuar kështu në semantikën integrale të tekstit[7]. Meqë sikurse edhe thamë se vepra ndërtohet mbi dhembjen dhe në formë elegjiake i flet asaj, autori në asnjë moment nuk i ka lënë vend elementeve banale a patetike të shpërfaqjes emotive. Ai esencialisht godet elementet që lidhen me dhembjen universale e kolektive dhe asnjëherë me atë personale. Personalen e ka zëvendësuar me indivdualen. Këtë të fundit e ka unifikuar me dhembejen kolektive që lidhen në hallkën e zinxhirit që e tërheq koncepti më universal në vepër, fati.

Një nga poezitë e këtij cikli, që mund të themi se është kryefjala jo vetëm e ciklit por e tërë veprës është Deri në fund. Këtë poezi, poeti e ka përpunuar nga viti 1979 kur e shkroi për herë të parë e deri më 2003. Është pikërisht momenti ku poeti nuk arrin ta shohë dritën në tunel rreth fatit të të birit dhe shfaq frikën e tij për fundin e jetës së të birit. Megjithë pesimizimin dhe ligjërimin elegjiak, në poezi ka nota moralizimi, që janë një kamuflim i dhembjes, një tejkalim i qëllimshëm i zymtësisë, ku poeti merr forcë dhe e këshillon të birin thuajse ai do ta fillojë jetën që nga ai moment:

Ti mëso të duash vogëlush,

Mëso të ecësh me këmbët e tuaj,

Mbi të keqën, mbi të mirën,

Mendo me kokën tënde,

Kurr mos pështy në dashuri as në pleh,

Mallkim i fisit[8].

Është një ligjëratë morale e prindit dhe një aluzion në ligjërimin e përgjithshëm moral mbi të mirën dhe të keqen; mbi rrugëtimin e qenies njerëzore në labirinthin e jetës kur shpesh ajo qenie përballet me luftën e pakompromis të forcave të kundërta, për të triumfuar mbi të. Mbi zjarrin e zjarmisë së të birit dhe skuqjen klinike të syve, ai e sheh yllin, zjarrin e qiellin dhe aspiron lundrimin drejt hapësirës, e cila nxjerret si një habitat që tani i përket amshimit dhe prej nga mund të takoheshin dy qeniet: njëra e shkëputur pa të drejtë (Lumi) dhe njëra që domosdoshmërisht do ta ndjek pas tërë jetën (poeti). Ai duke e këshilluar të birin jep mesazh te të gjithë mbi frikën dhe frikacakët që edhe në art i quan vrasës dhe mjeshtërinë e tyre dhelpërinë si simbol të dinakërisë. Po ta përcjellim me vëmendje, në shumë krijime të tij, Podrimja e ka një luftë me frikacakët dhe dinakët. Në fakt, poeti duhet të jetë i tillë, një shpirt që nuk krijon strehë për forcat e errëta. Kujtesa është elementi i fundit që Podrimja do ta marrë me vete kur ta lërë spitalin mbi Danub dhe do t’i dezinfektojë jo vetëm rrobat, por edhe fjalët dhe ëndrrat.

Ky lloj trajtimi gjendet edhe në poezinë Ekzistenca, që përshkruan fjalëpërfjalëshëm një gjendje kritike, ku autori përmend çdo pjesë të trupit dhe organeve jetësore të Lumit, të cilave u kërkon që të funksionojnë si një trup i vetëm në një trup të vetëm. Ai e ka bindjen se urdhëri i babait do të gjejë gatishmërinë e bindjes së të birit dhe do t’ia dalë. Dhoma 512 dhe Dhoma e Vdekjes janë poezitë ku autori përjeton gjendjen tipike të individit i cili para se të dorëzohet preferon të lutet. Ngjan me lutjen e Krishtit në kopshtin Gjetseman që Hyji ta largojë nga ai kelkun e vuajtjeve, por i nënshtrohet vullnetit të tij. Nuk ka bërë asgjë për lumin, është poezia tipike për detyrën e prindit, detyrë të cilën ai nuk e quan kurrë të kompletuar, nga dashuria e madhe për krijesën e tij. As për kombin nuk është kurrë mjaft, thotë poeti. Andaj gjendet një dozë jo e vogël e fajësimit të vetes së tij dhe paradoksalisht përmes këtij fajësimi kërkohet shfajësimi dhe kjo na jep të besojmë se autori e jeton secilin varg që në letër dhe çdo copëz e mozaikut e ka vendin e saj.

Cikli i tretë Vdekja dhe Lumi, është një homazh për të birin dhe një rikthim në kujtesë, që nxitet nga nevoja e brendshme e krijuesit por në rastin e poetit, siç shprehet edhe ai vetë, nga frika e mosndryshimit të gjërave: Kur nuk kam çka të bëj, trazoj mbretërinë time të vdekshme/ droj nga sendet që nuk ndërrojnë/ një herë në 100 vjet. Pra kemi një bashkëdyzim sistemesh brenda një qenie, të jetës dhe vdekjes. Mbi këto dy sisteme, autori ngreh çadrën e tij dhe aty evokon kujtime dhe lutet si një pelegrin i vetmuar.

Cikli i katërt, Në mbretërinë e humbur, ka një vazhdimësi me ciklin e tretë, veçse këtu autori i shkruan vdekjes. Ikja e të birit, ende fëmijë dhe ngadhnjimi i së keqës që në shumë poezi poeti nuk mund ta pranojë si realitet, në poezinë. Në mbretërinë e humbur, ky largim duket i vërtetë dhe së të gjallët nuk i lë të qetë edhe pse ai deklamon se trimat nuk vajtohen[9]. Poeti e quan vdekjen fundin e dhembjeve trupore njerëzore. Ai i drejtohet Lumit me fjalët: Je më i sigurt aty Lumi, për besë nuk të gjenë një e zezë. Tani mbetet Lumi vetëm në poezinë e babait, i cili siç thotë poeti – hyri pa trokitur.

Cikli i pestë, që mban titullin Hyrje në tempull, që mund të aludojë me hyrjet e lashta në tempuj, të profetëve, perandorëve, mbretërve etj. Tani hyn poeti në tempullin e fjalëve, në tempullin e arritjes së lavdisë përmes ligjërimit poetik.

Cikli i gjashtë, Pastërti njerëzore, janë poezi të kushtimit, që e shkëpusin nga realiteti i momentit, duke i dhënë një plotësim më të madh veprës, që sikurse thamë, nuk trajton vetëm fatin individual por e bashkon me atë kolektiv. Ka poezi që i kushtohen Armenisë në kontekstin e atëhershëm kohor, Pasternakut etj.

Cikli i shtatë, Kërkoj njeri, që mban dy poezi të cilat e lidhin rrugëtimin e individit drejt kërkimit të njeriut, të shpirtit apo të një dimensioni tjetër të jetës dhe përfundon me poezinë që fundin e ka të fshehur në gjirin e e saj dhe që titullohet Gjumi i tokës. Gjumi mund të quhet si një gjysmësimbol i vdekjes, apo i mbarimit të universit sikundër shprehet edhe vetë autori.

Së këndjemi, tërë vepra është një revoltë, një zë i lartë proteste mbi konceptet antagoniste me njëra-tjetrën; mbi fati dhe fatkeqësinë, mbi të drejtën dhe padrejtësinë, mbi jetën dhe vdekjen, mbi sigurinë dhe dilemën dhe mbi frikën e humbjes dhe lumturinë.

Rexhep Ismaili e definon qartazi veprën në fjalë: Qysh nga Lum Lumi e tehu, ai solli në poezinë e tij reflekse ekzistencialiste, dilema për qenien, vrojtime të vetmisë, përballje me refleksin për frikën, për vdekjen, shtroi dilema për fatin e njeriut dhe njerëzimit, por edhe përvojën dhe nevojën e marrjes së distancave[10]. Secili autor, në një pikë të caktuar të veprimtarisë së tij, e lë veprën jetësore që është dyzim i jetës së tij personale dhe i përvojës jetësore duke lundruar në detin e pafundëm të letërsisë, duke u ndikuar nga magjia e fjalës. Lumi i Podrimjes, është shkrirë nga një krijesë e prekshme e mishit dhe gjakut, në një krijesë që si shpirt dhe botë të brendshme e ka fjalën, atë që autori e dezinfekton qysh kur e lë spitalin, atë fjalën magjike që do ta mbajë përherë të gjallë për të dhe jo vetëm. Ai do të krijojë një mrekulli letrare që fatin e Lumit dhe të njerëzimit do ta trajtojë në dimesionet më të larta të komunikimit dhe jetës.

Podrimja, duke krijuar një vepër jetësore, arrin ta ndërtojë një standard të ri letrar dhe poetik. Këtë standard, sigurisht e kanë ndjekur brezat që kanë ardhur më pas, por e kanë vazhduar edhe bashkëkohanikët e tij.

2. Shtresimet e traditës në poezinë e Podrimjes

Jo vetëm në veprën Lum Lumi, por në tërë krijimtarinë e tij, autori ka përmendur elementet e traditës, e me theks të veçantë kullën, kultin e të parëve, fisin, totemët e ndryshëm, që jep të kuptohet se ai ka qenë tërësisht i zhytur në të kaluarën dhe ka dashur ta kultivojë atë duke e ngritur, bashkë me të edhe nivelin artistik të poezisë. Ky është një tregues i qartë se autori nuk shpërfaq vetëm ndjenjat personale por ai aludon në fatin dhe pikëpamjet universale mbi jetën, vdekjen, traditën, qëndresën dhe etninë.

Kulla, e cila është një nga elementët të cilën e gjejmë në poezinë podrimjane, e ka simbolikën e shumëfishtë: origjinës, strehës, qëndresës, familjes dhe përkatësisë. Po t’i referohemi studiuesit të shquar, Sabri Hamitit, ai e jep një përgjigje se pse shumë shkrimtarë e kanë si pikë referente të kaluarën: Shkrimtarët gjithherë e kanë pasur më lehtë të shkruajnë për të kaluarën ngase në këtë rrugë e kanë pasur ndihmesë të mirë fjalën shpirtërore të shumicës, fjalën e popullit dhe fjalën artistike para tyre, mbi një kohë të shkuar[11]. Tutje, ai shton se shkrimtari nuk e ndërton këtë kullë për dëfrime por për qëndresën e njeriut, dhe për më shumë, të kombit. Hamiti konstaton se poeti qysh moti e ka emrin babë, e përgjithëson me kuptimin komb. Babai është ai që ndërton, pra kombi është ai që ndërton modelin e tij të jetës dhe qëndresës.

Kulla te vepra Lumi Lumi, e ka pikërisht këtë kuptim, të qëndresës. Kulla duhet të personifikohet me qëndresën e të birit për t’i rezistuar vdekjes, ashtu siç kulla i reziston shekujve e furtunave të fatit e historisë. Mbyllet syri, dhe frëngjia në kullë – thotë poeti duke përshkruar fundin tragjik të të birit që bashkë me të bart edhe fundin e një qëndrese. Një element tjetër i qëndresës është edhe figura legjendare e Gjergj Elez Alisë, ku Lumi krahasohet me të duke u matur me plagë, me vuajtje dhe më shikimin kah horizonti i vdekjes. Megjithatë, të dy, edhe Gjergji edhe Lumi kanë misione tjera të mbrojtjes së jetës dhe zgjidhjes së një dileme të pazgjidhshme, që çon në dëshifrimin e një enigme që paraqitet si një zinxhir ku hallkat që lidhen me njëra-tjetrën janë jeta dhe vdekja.

Simbol të vdekjes përveç korbit, që është simbol i përgjithshëm i zisë që lidhet me vdekjen, autori e paraqet ujkun. Edhe te Hija e tokës, Sampo, Torzo ashtu edhe te Lum Lumi, ukju paraqitet si grabitqar i jetës, sikundër edhe njihet në mitologji, por edhe në jetën e përditshme si predator i pakompromis. Tri herë uluroi ujku rreth shtëpisë sonë – do të thoshte Podrimja duke iu referuar tri morteve në familjen e tij, të prindërve që e lanë të njomë në moshë dhe tanimë edhe të të birit po ashtu të njomë në moshë. Lëtërsia jonë, qysh në atë gojore e deri në atë bashkëkohore, ka trajtuar figurën e ujkut si krijesë të zotin për të rrëmbyer atë që e do. Prandaj, edhe vdekja është më e fortë se përpjekjet për jetën dhe autori këtë e pranon, ndonëse lufton me vetën deri në fund për ta refuzuar si diçka faktike. Ai përmes figurës së ujkut, përshkruan ulurimën shekullore të një historie të pandryshuar, të një cikli që përsëritet vazhdimisht (assesi një qarku të mbyllur), që do ta marrë në mbretërinë e errët shpirtin e shpirtit të poetit. Kjo e keqe i kanoset edhe popullit, apo masës kolektive, nëse ai nuk krijon mekanizma mbrojtës për ta siguruar ekzistencën.

Kujtojmë se duke ia kushtuar nje poezi Altimarit, Podrimja duke u personifikuar me arbëreshin thotë: Po qe se më vret mua, more i gjorë, kush do ta vrasë ujkun? Mjerë kopeja.

Përveç elementeve që prekin traditën, autori aludon në elemente apokaliptike si zjarri, uji etj., që doemos lidhen me fundin e Lumit, që për poetin e ka peshën e fundit apokaliptik. Herë i jep Lumit fuqinë e kreshnikëve të lashtë e herë atë të elementeve galaktike, megjithatë nuk i mohon të metat tokësore ku fati i njeriut i gjunjëzohet një fuqie të përhershme si vdekja.

Rrjedhimisht, Podrimja nuk pranon assesi që të trajtohet ndryshe përveç si pjesë e pandarë e trungut të fisit, e përkatësisë etnike shqiptare për të cilën ai ka dashuri e krenari deri në dhembje.

Përfundim

Me tërë atë krijimtari, edhe përkundër faktit se ai e kishte arritur një standardizim poetik, Podrimja nuk do të plotësohej pa Lum Lumin. Misioni i shkrimtarit është kurdoherë enigmatik përderisa ai zhytet vazhdimisht në kërkim të magjisë së fjalës. Përderisa zhytësit notojnë, poezia më e mirë as nuk është shkruar e as nuk do të shkruhet – deklamon poeti ynë. Asgjë nuk do të plotësohej pa Lumin, tani gjithçka u krye. Dhe autori e dorëzon fatin e tij para krijuesit (ati le të më shpjerë, a do të ketë kohë?). Pra tani në kërkim të magjisë së fjalës, Podrimja e ka gjetur atë magji: ai përmes vargut zbulon se fati individual rrëshqet te ai kolektiv. Jetën në këtë univers, që është sa interesant aq edhe enigmatik, e sheh si përpjekje e vazhdueshme për t’i dhënë përgjigje pikëpyetjeve rreth ekzistencës si detyrë elementare dhe jetësore e individit. Mirëpo, me një gjë nuk do të pajtohet kurrë poeti, me panatyrshmërinë e një fundi ndonëse të pritshëm.

Pa pretenduar asnjëherë se i kemi thënë të gjitha, vepra në fjalë është një konglomerat vizionesh e projeksionesh deri buzë një parabole që lidhet me perspektivën. Duke qenë dëshmitarë të ngjarjeve që kanë rrjedhur në Kosovë, ndaj të cilave poeti nuk ka qëndruar indiferent, ngjarje këto që vërtetë e kanë çuar popullin shqiptar buzë mohimit të ekzistencës, atëherë kjo vepër është prelud i këtyre ngjarjeve. Këtë e mbështesim te shpirti krijues e vizioni i pashembullt i poetit, që fatin e tij e njëjtëson me fatin e kombit të tij. Ai ishte pambarimisht i lidhur me organiken e shoqërisë, me kulturën dhe traditën tonë.

Vepra Lum Lumi, ende ngërthen në vete mister dhe së këndejmi gjithmonë do të ketë hapësirë për trajtime e studime rreth saj, siç do të thoshte Podrimja: përderisa zhytësit ende notojnë.

Bibliografia

1. Podrimja, Ali,  Vepra 1, ASHAK, Prishtinë, 2013.

2. Podrimja, Ali, Vepra 3, ASHAK, Prishtinë, 2013.

3. Podrimja, Ali, Vepra 4, ASHAK, Prishtinë, 2013.

4. Podrimja, Ali, Lum Lumi, Koha, Prishtinë, 2012.

5. Elsie, Robert, Historia e letërsisë shqiptare, Dukagjini, Pejë, 1997.

6. Hamiti, Sabri,  Letërsia bashkëkohore, Konica, Prishtinë, 2002.

7. Musliu, Ramadan, Mbindërtimi poetik, Rilindja, Prishtinë, 1990.

8. Bexheti, Vebi, Magjia e fjalës poetike, Arbëria Desing, Tetovë, 2018.                    

[1]  Ali Podrimja, Vepra 1, ASHAK, Prishtinë, 2013, f. 8.

[2]  Ali Podrimja, Lum Lumi, Koha, Prishtinë, 2012, f. 7.

[3]  Robert Elsie, Historia e letërsisë shqiptare, Dukagjini, Pejë, 1997, f. 453.

[4]  Ali Podrimja, Lum Lumi, Koha, Prishtinë, 2012, f. 10.

[5]  Po aty, f. 21.

[6]  Po aty, f. 25.

[7]  Ramadan Musliu, Mbindërtimi poetik, Rilindja, Prishtinë, 1990, f. 152.

[8]  Ali Podrimja, Lum Lumi, Koha, Prishtinë, 2012, f. 42.

[9]  Vebi Bexheti, Magjia e fjalës poetike, Arbëria Desing, Tetovë, 2018, f. 214.

[10]  Ali Podrimja, Lum Lumi, Koha, Prishtinë, 2012, f. 16.

[11]  Sabri Hamiti, Letërsia bashkëkohore, sh.b. Konica, Prishtinë, 2002, f. 179. /ExLibris/ KultPlus.com

Inspektorati i Punës e dënon RTK-në me 3 mijë euro gjobë

Posted on by Kult Plus

Sindikata e Pavarur e RTK-së ka njoftuar se Radiotelevizioni i Kosoës është gjobitur me 3 mijë euro nga Inspektorati i Punës “për degradimin e jashtëligjshēm tē kryetarit të Sindikatës Fadil B.Hoxha”.

“Inspektorati i Punës e ka dënuar Radiotelevizionin e Kosovës me tre mijë euro gjobë për degradimin e jashtëligjshēm tē kryetarit të Sindikatës Fadil B.Hoxha. Në vendimin e Inspektoratit, të cilin e gjeni të bashkangjitur, RTK obligohet që në afat prej tetë ditēsh ta paguajë këtë  dënim, në të kundērtën do të inicohet procedurë pērmbarimore. SPRTK- e mirëpret këtë vendim të Inspektoratit pēr ndëshkimin e paligjshmërisë,  por në anën tjetër ështē e shqetësuar pēr dëmin financiar që po i shkaktohet Radiotelevizionit të Kosovës për shkak tē veprimeve të papērgjegjshme të Menaxhmentit”, thuhet në njoftim.

Sindikata ka një kërkesë për bordin e RTK-së.

“SPRTK kërkon nga Bordi i RTK-së qē ta thērras në pērgjegjësi Menaxhmentin, për dëmin materail dhe jomaterial që po ua shkakton të punësuarve tē RTK-së si dhe për dëmtimin e buxhetit dhe imazhit tē RTK-së. Gjithashtu, Kuvendi i Kosovës me kryesinë dhe komisionet përkatëse që mbikëqyrin Transmetuesin Publik, të reagojnē dhe të kërkojnē që përgjegjēsit për veprimet e paligjshme të japin llogari. Pasojat nga veprimet e jashtëligjshme si kjo e degradimit të kryetarit Hoxha, do ta përkeqësojnë edhe më shumë gjendjen financiare të RTK-së e cila edhe ashtu është e rëndë”, thuhet në komunikatë. / KultPlus.com

Konkurs Ndërkombëtar për muzeun “Besa”

Posted on by Kult Plus

Ministria e Kulturës ka shpallur konkursin ndërkombëtar për projektide mbi restaurimin dhe muzealizimin e Muzeut “Besa”.

Qëllimi i konkursit është të përftohen koncepte bashkëkohore dhe vizionare për ndërhyrje të karakterit arkitekturor dhe restaurues për rehabilitimin dhe adaptimin e objektit ekzistues me status “Monument Kulture”, kategoria I, si dhe ndërhyrje rijetësuese, të cilat synojnë krijimin e një hapësire të re kulturore të shtuar në kryeqytet.

“Muzeu i Besës” lartëson një nga vlerat më të rëndësishme të trashëgimisë identitare të krijimit të kombit shqiptar.

Ky kod i pashkruar ka orientuar shoqërinë, duke ruajtur ekuilibra moralë dhe shoqërorë. Në cilësinë e fjalës, ajo kornizon sot një popull, i cili orientohet e beson në forcën e fjalës, duke i dhënë asaj një peshë gati hyjnore.

“Besa” nuk është vetëm një muze, ajo do të shërbejë si një pikë takimi, qendër dialogu për shkëmbime kulturore e më tej.

Ndërhyrjet në këtë objekt do të zhvillohen në tre linja: ndërhyrje restauruese, ndërhyrje rijetësuese/funksione të reja si dhe muzealizim.

Konkursi do të zhvillohet në dy faza. Faza e parë ka të bëjë me shprehjen e interesit, në përfundim të së cilës do të shpallen 5 finalistë që do të shpërblehen me çmimin 40,000 euro secili.

Faza e dytë është projektkoncepti, finalisti i së cilës do të lidhë kontratën për hartimin e projektzbatimit. /atsh / KultPlus.com

Nuk publikoi mesazhet për vaksinat, NYT do të padisë Ursula Von der Leyen

Posted on by Kult Plus

Gazeta prestigjioze “New York Times” do të padisë Komisionin Europian për mos bërjen publike mesazhet që janë shkëmbyer mes Presidentes së Komisionit, Ursula von der Leyen dhe Albert Bourla, shefit të kompanisë farmaceutike Phizer gjatë pandemisë, raporton Euractiv.

Zyra e Ursulës refuzoi të bënte publike mesazhet për blerjen e 1.8 miliardë vaksinave të COVID-it. Kur gazetarja e kësaj medie kërkoi akses në këto mesazhe, Komisioni u përgjigj se nuk mund t’i identifikonte dhe t’i gjente më ato mesazhe.

Kjo ka shkaktuar debat midis përfaqësuesve të Bashkimit Europian, ku njëri prej tyre kritikoi Komisionin për papërgjegjshmërinë. Nga ana tjetër zëvendëspresidenti i Komisionit Europian, Margaritis Schinas tha që askush nuk mund të negociojë kompleksitetin e këtyre kontratave duke u bazuar vetëm në SMS.

“Kjo ishte një procedurë e mirë strukturuar midis shteteve anëtare dhe Komisionit”, u shprehte ai në 26 Tetor. / KultPlus.com

Presidentja Osmani dekoroi me medaljen ‘Urdhri i Lirisë’, veprimtarin e njohur, Xhim Xhema

Posted on by Kult Plus


Presidentja Osmani, ka pritur në një takim një delegacion shqiptaro-amerikan, të kryesuar nga veprimtari i njohur i diasporës shqiptare të Amerikës, Xhim Xhema, të cilit ia ka dorëzuar medaljen Urdhri i Lirisë, të dhënë me motivacion për kontribut të jashtëzakonshëm për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, përcjell KultPlus.

Presidentja Osmani ka theksuar se mërgata shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës është urë e fortë lidhëse ndërmjet Republikës së Kosovës dhe popullit shqiptar në Ballkan me aleatin strategjik, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Në këtë kontekst, Presidentja Osmani ka potencuar se Xhim Xhema është ikonë e mërgata shqiptare në Amerikë, i cili për më shumë se tri dekada ka dhënë një kontribut të pazëvendësueshëm për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.

Presidentja Osmani shprehu respektin dhe mirënjohjen e popullit dhe të institucioneve të Republikës se Kosovës për rolin e pazëvendësueshëm të mërgatës shqiptaro-amerikane për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.

Në këtë takim, Presidentja Osmani foli edhe për të arriturat dhe sfidat me të cilat përballet Republika e Kosovës dhe nevojën për bashkërendim dhe unitet ndërmjet institucioneve te Kosovës me mërgatën shqiptare në SHBA.

Ndërkaq veprimtari Xhim Xhema shprehu mirënjohjen e thellë për Presidenten e Republikës se Kosovës dhe institucionet e Kosovës për mikpritjen dhe respektin. Ai tha se liria dhe pavarësia e Kosovës ka qenë beteja jetësore e tij dhe e të gjithë shqiptaro-amerikanëve.

Ai tha se dekorimi me medaljen “Urdhri i Lirisë”, është respekt dhe mirënjohje jo vetëm ndaj tij, por edhe ndaj veprimtarëve shqiptaro-amerikan, të cilët për vite dhe dekada kanë punuar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës dhe për forcimin e marrëdhënieve strategjike në mes të Republikës se Kosovës me Shtetet e Bashkuara te Amerikës. / KultPlus.com

‘Grua, ma ke nxirë jetën dhe jetën ta kam nxirë’

Posted on by KultPlus

Nga Petrit Ruka

Grua ma ke nxirë jetën dhe jetën ta kam nxirë,
Jemi sharë në dritë dhe jemi puthur në errësirë,
Kemi vendosur të ndahemi dhe kemi thënë; e po mirë!
Dhe prapë jemi puthur ashtu si për lamtumirë.

Kemi gënjyer njeri-tjetrin, kemi bërtitur s’të dua,
Kemi pështyrë mbi proverbin që qënkeshim mish e thua,
Kemi mburrur kontratat që bëjnë në Amerikë.
Kemi thënë njëmijë herë; u mbush kupa dhe pikë.

Pastaj jemi përqafuar ; “e po unë isha në gjumë “
Jam futur në mishin tënd siç futet në shkretëtirë një lumë,
Jemi sëmurur dhe fshehurazi i jemi lutur qiellit,
Na është holluar shpirti nga frika si fija e perit.

Dhe prapë jemi zënë sa janë tundur tepsitë,
Kemi ndarë dyshekun me vijë, (ah, vijë e florinjtë,)
Po në errësirë kufirin e kemi shkelur si barbarë
Me dredhi ballkanike që as O.K.B-ëja s’ka parë.

Grua, ma ke nxirë jetën dhe jetën ta kam nxirë,
Ma ke pirë gjithë vrerin dhe helmin ta kam pirë,
Po ja që s’bëjmë dot pa këtë helm të mallkuar
Mos pushofsh kurrë, moj luftë dhe qofsh e bekuar!/ KultPlus.com

“Udhëtimi frymëzues i Minatorëve”, një prezantim unik i mineraleve dhe kristaleve të Trepçës

Posted on by Kult Plus

 

Ekspozita “Udhëtimi frymëzues i Minatorëve” është një shembull i qartë i rëndësisë së jashtëzakonshme dhe unike të pasurive nëntokësore të Kosovës, ku përmes një koleksioni tejet të veꞔantë të mineraleve dhe kristaleve të prezantuara sot në një ekspozitë në Muzeun Kombëtar të Kosovës, tentohet të arrihet vetëdijesimi dhe të ngritët krenaria për resurset natyrore të Trepꞔës, shkruan KultPlus.

Ajo që e bënte edhe më sublime këtë ekspozitë është pikërisht fakti që muaji shkurt njihet si muaji i minatorëve, të cilët kanë luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin politik dhe kulturor të shtetformimit të Republikës së Kosovës.

Minatorët e Trepꞔës me punën dhe sakrificën e tyre të vazhdueshme kanë kontribuar në ndërtimin e një identiteti heroik, të fort dhe të qëndrueshëm, andaj, ekspozita synon të ndihmojë publikun edhe në njohjen dhe vlerësimin e kontributit të pashoq të minatorëve.

Autori i ekspozitës Driton Avdiu – historian, në një prononcim për KultPlus tregoi se si erdhi deri te ideja dhe cili është mesazhi që dëshiron të përcjellë.

Avdiu tha se pas vizitës së bërë në Muzeun Shtetëror të Kristaleve dhe Mineraleve në Mitrovicë, u frymëzua që për hir të muajit të minatorëve, pra muajit shkurt, të bëjë hapjen e një ekspozite për të treguar rëndësinë dhe krenarinë kombëtare të këtij muzeu.

Duke qenë se Muzeu Kombëtar i Kosovës ka për detyrë të mbajë gjallë traditat dhe historinë e vendit, atëherë në bashkëpunim me Shaqip Blakqorin, konsideruan të arsyeshme që hapja e ekspozitës të bëhet pikërisht disa ditë para pesëmbëdhjetë vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Republikës së Kosovës.

“Për mua është nder që jam autor i një ekspozite të tillë, ku përmes saj synoj që jo vetëm Kosovës, por edhe botës t’i bëhen të ditura pasuritë e veçanta nëntokësore që gjenden në Stantërg të Mitrovicës”, u shpreh Avdiu.

Në këtë ekspozitë do të keni rastin të shihni nga afër një koleksion unik të mineraleve dhe kristaleve të përzgjedhura me kujdes nga Shaip Blakqori – Kustos.

KultPlus më poshtë ju sjell edhe disa foto nga ekspozita, e cila do të qëndrojë e hapur për dhjetë ditë që nga dita e sotme. / KultPlus.com

Dashuria

Posted on by Kult Plus

Të ndihesh i plogët, të guxosh, të tërbohesh krejt,
vrazhdësisht, brishtë, çlirët, bishtnues papritmas,
plot guxim, vdekjeprurës, kufomë, befas i gjallëruar sërish,
besnik, tradhëtar, frikacak, burrëror tërësisht.

mos të gjesh përtej së mirës asnjë përqendrim, as prehje kurrsesi,
të shtiresh si i hareshëm, i trishtuar thellësisht, i përkorë, kryeneç,
i zemëruar, trimosh, të arratisesh në vijimësi,
të jesh i kënaqur, i fyer, të mbash mëri;

ta fshehësh fytyrën nga zhgënjimi,
ta gëlltisësh helmin me lëngun e ëmbël mjaltë,
t’i harrosh dobitë, ta duash fort lëngimin;

të pandehësh se qielli degdiset në ferr,
të jepesh me mish e me shpirt pas mashtrimit;
kjo është dashuria e mirëfilltë, kushdo që e ka ndier, tepër mirë e di.

Lope de Vega, 1562 – 1635.
Ndër etërit e letërsisë spanjolle.

Përktheu nga spanjishtja: Elvi Sidheri. / KultPlus.com

VEGA , FELIX LOPE DE ESCRITOR ESPAÑOL . MADRID 1562 – 1635 ANONIMO . RETRATO POSTUMO MUSEO LAZARO GALDIANO . MADRID

KV “Shota” sjell albumin e parë të këngëve popullore

Posted on by KultPlus

Dhjetëra këngë të stilit popullor, tash janë pjesë e albumit të parë të Ansamblit Kombëtar të Këngëve dhe Valleve “Shota”, i promovuar sot në kuadër të aktiviteteve për shënimin e 15-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.

Të interpretuara nga solistë të ndryshëm, këngët kontribuojnë në ringjalljen e folklorit si një segment i rëndësishëm kulturor si dhe ndihmojnë që përdorimi i instrumenteve tradicionale akustike të përcillet nga brezi në brez.

Në album janë të përfshirë këngëtarë të ansamblit dhe bashkëpunëtorë të tij, si Majlinda Cikaqi, Violetë Kukaj, Liridon Sadriu, Edi Furra, Hysni Klinaku, Granit Musliu, Riza Bytyçi, Mirvete Bajrami, Zana Abazi, si dhe incizimi i fundit i këngëtarit të ndjerë, Ismet Bogujevci./ KultPlus.com

Presidentja Osmani priti në takim një delegacion parlamentar nga Shqipëria

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani ka pritur sot në takim një delegacion parlamentar nga Shqipëria, të përbërë nga anëtarë të Komisionit për Integrim Evropian, të kryesuar nga Jorida Tabaku.

Në takim u diskutua për mundësitë e fuqizimit të koordinimit në politikën e jashtme,  në funksion të forcimit të subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës, me fokus të veçantë në sferën e integrimit evropian.

Presidentja Osmani ka theksuar se Kosova mund të përfitojë nga përvoja e Shqipërisë në procesin e integrimeve evropiane, ndaj ka kërkuar që të vazhdojë edhe më tej të jetë zë i fuqishëm i Kosovës. Sipas Presidentes Osmani, Kosova llogaritë në mbështetjen e Shqipërisë në rrugën euroatlantike, në procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës, por edhe në organizata të tjera ndërkombëtare.

Presidentja Osmani ka theksuar se Kosova dhe Shqipëria ndajnë të njëjtat vlera dhe se janë të përcaktuara për rrugën evropiane dhe të përkushtuara për paqe e stabilitet.

Delegacioni parlamentar nga Shqipëria i ka dhënë mbështetje Kosovës në procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës dhe ka bërë të ditur se do të jetë krah Kosovës në proceset integruese, duke dhënë maksimumin nga përvoja e tyre. / KultPlus.com

Gjon Mili, artisti vizionar që krijoi imazhet më ikonike të shekullit të 20-të

Posted on by Kult Plus

Sot, në përvjetorin e vdekjes, kujtojmë dhe nderojmë kontributin e fotografit Gjon Mili. Trashëgimia e Milit jeton përmes imazheve të tij mahnitëse dhe ndikimit që ai vazhdon të ketë në botën e fotografisë.

Gjon Mili ishte një fotograf dhe artist shqiptaro-amerikan i njohur për punën e tij novatore në fushën e fotografisë. Ai lindi në Shqipëri në vitin 1904, por familja e tij emigroi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1923, ku Mili përfundimisht u bë një figurë e shquar në botën e artit.

Puna e Milit karakterizohej nga përdorimi i dritës dhe lëvizjes, të cilat ai i përdori për të kapur imazhe dinamike që shpesh krahasoheshin me pikturat. Ai punoi për revistën Life për shumë vite dhe ishte i njohur për portretet e tij të artistëve dhe muzikantëve të famshëm, duke përfshirë Pablo Picasso, Duke Ellington dhe Igor Stravinsky.

Mili ishte gjithashtu një pionier në fushën e fotografisë stroboskopike, e cila përfshin përdorimin e një drite strobe për të kapur lëvizjen në një imazh të vetëm. Ai e zhvilloi këtë teknikë në vitet 1940 dhe e përdori atë për të krijuar imazhe mahnitëse të kërcimtarëve dhe atletëve në lëvizje.

Një nga bashkëpunimet më të famshme të Milit ishte me shkencëtarin dhe shpikësin e njohur, Dr. Harold Edgerton. Së bashku, ata zhvilluan një metodë për të fotografuar lëvizjen e një plumbi gjatë fluturimit, të cilën e përdorën për të krijuar një seri imazhesh goditëse.

Mili vazhdoi të punojë si fotograf dhe artist gjatë gjithë jetës së tij dhe puna e tij është ekspozuar në galeri dhe muze në mbarë botën. Ai vdiq në vitin 1984, por puna e tij novatore dhe novator vazhdon të frymëzojë dhe të ndikojë sot fotografët dhe artistët./ KultPlus.com

TKOB, homazhe me kabanë shqiptare për viktimat e tërmetit

Posted on by Kult Plus

Teatri i Operës dhe Baletit ka mbajtur homazhe për të gjithë njerëzit që humbën jetën në tërmetin tragjik të 6 shkurtit, në kufirin mes Turqisë dhe Sirisë. Këto homazhe kanë ardhur përmes performancave të Ansamblit Popullor, Kuartetit të Harqeve, trupave të baletit dhe solistëve të TKOB-së.

Ka qenë drejtoresha e Përgjithshme e TKOB-së, Abigeila Voshtina, e cila përcolli mesazhe ngushëlluese për popullin turk, duke theksuar se “do vijojmë të jemi krah popullit turk, për t’u rikuperuar dhe ringritur pas kësaj fatkeqësie”.

“Si në ato momente kur populli dhe qeveria turke na u gjend pranë, ashtu edhe ne, në bazë të muzikës, e cila shpreh ndjenjat më të pastra dhe më të bukura humane, jemi krah popullit turk sot”, tha Voshtina, duke e paralelizuar me situatën kur Turqia iu gjend pranë Shqipërisë në tërmetin e 26 nëntorit të 2019-ës.

Orkestra e Ansamblit Popullor, performoi kabanë e shquar për Klarinetë “Gjeneral Gramafoni”, në nder të viktimave që vdiqën nga tërmeti i rënë në Turqi dhe Siri dhe Kuarteti i Harqeve të TKOB-së debutoi “Intermezzo” të “Pietro Mascagni”.

Ndërsa dy solistët bas bariton, Artur Vera, dhe pianistja Herta Cane, ekzekutuan arien “Ah, per sempre” të Vincenzo Bellini, balerinët profesionistë u përfaqësuan me një duet nga Adela Muçollari dhe Enea Qirici, me operën “La fida ninfa” të A. Vivaldi./ atsh / KultPlus.com

Përparim Rama: Jim Xhema, Kryeqyteti – Prishtina ju është përjetësisht mirënjohës për zemrën tuaj të madhe

Posted on by KultPlus

Kryetari i Komunës së Prishtinës Përparim Rama ka pritë në takim atdhetarin Jim Xhema, i cili njohët një ndër lobistët më të mëdhenj shqiptarë në Amerikë, shkruan KultPlus.

Rama me këtë rast ka thënë se Prishtina i është mirënjohëse për zemrën e tij të madhe.

KultPlus ju sjell të plotë reagimin e Ramës me rastin e pritjes së Jim Xhema.

Z. Jim Xhema, Kryeqyteti – Prishtina ju është përjetësisht mirënjohës për zemrën tuaj të madhe, atdhedashurinë dhe kontributin e çmuar që dhatë për çlirimin e Kosovës.

Kishim nderin ta mirëpresim z. Jim Xhema në Odën e Kryeqytetit.

I shoqëruar nga z. Christopher Hyland dhe delegacioni përcjellës nga Federata Panshqiptare “VATRA”, bashkë kujtuam vizitën historike të senatorit Dole në vitin 1990 në Prishtinë dhe takimin e tij me Presidentin Ibrahim Rugova dhe figura të tjera të lëvizjes shqiptare të atëhershme. Moment ky i njohur si “pikë kthesë për lirinë e Kosovës, që ia hapi sytë e bashkësisë ndërkombëtare mbi abuzimet e vazhdueshme të të drejtave të njeriut”, sepse, qysh atëherë, zoti Dole u bë zë i fuqishëm në politikën amerikane për çështjen e Kosovës.

Senatori Dole u angazhua deri aty, sa falë ndikimit të drejtpërdrejtë të z. Jim Xhema, në vitin 1992, Presidenti i asokohshëm amerikan, George Bush, ia shpalli ”vijën e kuqe” Beogradit, paralajmërimin e qartë të qeverisë amerikane që të mos e provojë agresionin në Kosovë.

Gjatë gjithë kësaj kohe, njeriu që qëndronte përherë në prapaskenë, lobonte tek Senatori Dole, e pajiste me informata, ia mundësonte udhëtimet, takimet dhe kontaktet me liderët e

Kosovës, e njoftonte mbi zhvillimet dhe çështjet, ishte shqiptari ynë, Jim Xhema – të cilit do t’i jemi përherë mirënjohës!/ KultPlus.com

Njëra ndër letrat më të bukura të dashurisë – Remarku i shkruan të dashurës

Posted on by Kult Plus

Mendoni se letra e vetme e bukur e dashurisë është ajo e Tatjanës drejtuar Onjeginit? Duhet të lexoni edhe letrën e shkrimtarit Erich Maria Remarque drejtuar të dashurës së tij, Marlene Dietrich, dhe me siguri do ta rimendoni edhe një herë se cila është më e bukura.

Ndjenjat e pastra dhe fjalët e bukura të Remark të emocionojnë, të depërtojnë në shpirt dhe të rrënqethin. Për më tepër, ju ftojmë ta lexoni letrën e tij :

“Shpirti im, qielli im i dashur, ti më ke shkruar kaq e kaq letra të bukura e, unë përsëris atë që të kam thënë gjithmonë : shkrimtarët nuk duhet të shkruajnë letra dashurie. Sepse ka të tjerë që shkruajnë shumë më bukur se ata.

Ti më quan “Rezonancë që merr frymë” – e si do të mund të arrija unë vallë, të gjeja një figurë të tillë kaq prekëse? Ti arrin dhe ke atë aftësinë magjike që t’i thuash dikujt se sa shumë e si e dashuron atë – kurse unë, unë e di, mund ta arrij atë në mënyrë të plotë.

Sa mirë ndjehem kur ti më thua se, edhe pse je vetëm, ndjehesh e qetë dhe e lumtur. Unë këtë kam uruar vazhdimisht për ty. Nuk kam uruar kurrë që ti të ndjehesh e mërzitur dhe fatkeqe. Kam dashur gjithmonë që ti të jesh e lumtur në formë vezulluese, plot dritë dhe e bukur si kurrë herë tjetër dhe dua që kjo gjendje e jotja të jetë e dukshme edhe së largu, në kilometra, dhe që ti ta dish me siguri absolute që dikush tjetër nuk jeton në këtë botë, veçse për ty.

Sot gjeta dhe lexova edhe një herë poemën tonë të Gëtes. E lexova dhe e rilexova vërtet me një emocion të thellë : A s’është e vërtetë që fati po na bashkon? A nuk po na lidh ai përjetë? Nuk e di, ti je motra apo nusja ime? Ti njeh me imtësi çdo pjesë të qenies sime. Ti ndjen tek unë dhe nerving më të hollë. Ti lexon çdo gjë në shikimin tim. Me gjakun tënd hyn në brendësinë time.

Hyn në gjakun tim të ngrohtë që rrjedh në deje dhe ecën si i çmendur në drejtimin tënd e që, me krahët e tua prej engjëlli, gjoksin tim shëron. Po, e dashura ime, a nuk është pikërisht kështu?

Nganjëherë më ndodh të eci i vetmuar nën shi e të mendoj e ndiej që lidhja jonë është gjithmonë e fortë, e askush nuk mund ta prishë atë. Në ato çaste ndiej të vij dikush drejt meje me hapa të lehtë dhe ajo je ti. Atëherë unë jetoj një ndjenjë të veçantë lumturie që asnjë qenie tjetër njerëzore nuk e ka jetuar. E, atëherë, ndiej që së bashku me ty, të kthehen tek unë vitet e rinisë  që lufta e dhunshme m’i mori dhe, ato vite je ti që vjen e m’i shumëzon me dy. E kështu ti bëhesh në të njëjtën kohë aventura dhe gruaja ime.

Ti je bërë për mua e unë jam bërë për ty. Nuk mund të jetë ndryshe. Nuk je vetëm ti ajo rezonanca që unë ndiej e thith si ajër, por i tillë jam edhe unë. E di? Unë jam një pasqyrë konkave që kap plot ethe dritën tënde, e mbledh atë plotësisht në gjoks dhe, duke e djegur fort, e dërgoj krejt refleksin në drejtimin tënd.

Herë të tjera më duket vetja si një merimangë që end një pëlhurë vezulluese, të trëndafiltë e plot reflekse, – një pëlhurë mendimesh, ndjenjash, pune, fjalësh ngrohtësie, e cila do të të kapë e pastaj të bëhet banesa jote, – e mbushur plot gjëra, të cilat ty të mungojnë.

O drita ime e dashur! E di? Nganjëherë unë nuk mund të ulem për të shkruar librin që kam nisur, të cilin e urrej, sepse ai më largon prej teje. Në atë moment tërhiqem nga studioja, nxjerr fotografitë e tua dhe i vendos në radhë para meje edhe pse e di që kjo gjë nuk më qetëson, përkundrazi, e bën më të rëndë gjendjen.

Por megjithatë, edhe pse këtë e di, nuk ndërroj mendje e, duke i vështruar ato, nis e flas me ty. Pastaj ndiej që gjendja ime shpirtërore bëhet edhe më e rëndë, sepse është një gjest i vështirë ky, i padurueshëm, por edhe i mrekullueshëm.

Më pas, unë tërhiqem përsëri aty tek vendi im, ulem aty tek vendi im në tavolinën e shkrimit për të vazhduar librin. Ja, tani ndalova përsëri, sepse ndiej që dora s’po më bindet. Më duaj! Më thuaj që ti më do. Kjo fjalë më bën mirë, më shëron. Kur ti më thua që më do, unë gjej forcë e shkruaj edhe më bukur e më shpejt. Sepse unë nuk jetoj veçse për dashurinë tënde.

Më duaj, puma” (e quante ai me përkëdheli Marlene Dietrich)! / KultPlus.com

I papërsëritshmi Faruk Begolli, sot do të festonte 79 vjetorin e lindjes

Posted on by Kult Plus

Me talentin e tij ai shkriu role të mëdha për të mbetur kështu një ndër figurat më të ndritura të kinematografisë shqiptare. Figura e tij prej një djali tërheqës dhe plot sharm, ka bërë që ai ende të mbetet një ndër figurat më të dashura të artit shqiptar.

Shumë nga fotografitë e tij, qoftë ato të ndara nga rolet e tij të shumta, apo fotografi të rastit, janë ende shumë të pëlqyera nga publiku që e deshi fort.

Faruk Begolli (1944-2007). Aktor, regjisor, pedagog. Lindi në Pejë, më 14 shkurt, nga një familje bejlerësh të pasur dhe me emër në Kosovë (i ati, Sefedini, ishte nga njerëzit më të kamur të Pejës, antikomunist, ndërsa e ëma ishte bija e Jashar Pashes, mbesa e patriotit të njohur Haxhi Zeka).

Pas kryerjes se dy viteve për ekonomi në Universitetin e Beogradit, ishte aktori Istref Begolli, i afërmi i tij, që e rekomandoi të konkurronte për aktrim në Akademinë e Arteve po në Beograd, më 1962, ku fitoi ndër 1.000 aplikantë. U martua me Zoja Bokoviqin, balerinë profesioniste ëe teatrin Narodno Pozoriste dhe bashkëjetoi me të 17 vjet. Edhe pas ndarjes, ajo mbajti mbiemrin Begolli, në respekt të ish-bashkëshortit.

Begolli është ndër aktorët më me emër në ish-Jugosllavi, duke u kthyer në një emblemë të filmave të kohës, posaçërisht në krijimin e portretit të adhuruar të luftëtarit dhe heroit vetëmohues gjatë Luftës II Botërore.

E nisi udhën si aktor filmi qysh student me rolin e një të sëmuri me tifo në filmin “Shikimi në bebëzën e syrit”, 1966. Filmi që do t’i sillte popullaritet në tërë Jugosllavinë ishte “Dashuria e parë”. Me pas luajti role kryesore në filmat “Proka”, “I3 Korrik”, “Përroi vërshues”, “E dashura Irene”, “Dashuria e parë”, “Buka”, “Fatet”, “Ruajtësi i plazhit në kohë dimri”, “Pavle Pavlovic”, “Valteri mbron Sarajevën”, “Beteja e Nervetes”, “Uka i Bjeshkëve të Nemuna”, “Sulmi i kuq”, “Vite te vështira”, “Gjurmët”, “Era dhe lisi”, “Kur pranvera vonohet”, “Etjet e Kosovës”.

Roli i fundit që luajti në kinematografi ishte ai te filmi Etjet e Kosovës (2006), me të cilin u nderua edhe me çmimin e “Aktorit më të mirë” në Festivalin e Filmit në Tiranë.

Ka luajtur në mbi 70 filma e drama televizive, me metrazhe e në zhanre të ndryshme, rëndom në rolet kryesore, duke u bërë një ndër aktoret më të popullarizuar në ish-Jugosllavi, ikonë adhurimi për fansat e shumtë, për të cilin derdheshin lot në fund të filmit, kur zakonisht edhe heroi që luante vritej heroikisht.

Një jetë prej artisti dhe bohemi, me një portret tërheqës, me sharmë dhe sy të bukur, fotozhenik, spontan, i brishtë e plot hir, ai krijoi modelin romantik të heroit, rëndom edhe të njeriut që luante e sillej lirisht në peripecitë e jetës prej aventurieri. Për një kohë F. Begolli ka drejtuar edhe shoqatën e Artistëve të Filmit në Jugosllavi.

Është radhitur ndër 100 personalitetet më të shquara të artit në Serbi. Ka fituar çmimet e “Aktorit më të mirë” për rolet në filmat “Si të vdiset”, 1972, “Dashuria e Bjeshkëve te Nemuna”, 1998, “Etjet e Kosovës”, 2007.

Për gati 10 vjet ka qenë drejtor i teatrit “Dodona” në Prishtinë, ku ka bërë regjinë e mbi 20 shfaqjeve. Është themelues i degës së Aktrimit në Fakultetin e Arteve të Universitetit të Prishtinës me 1989, duke dhënë një ndihmesë të pazëvendësueshme në rritjen dhe ecurinë e këtij fakulteti. Me aftësitë e tij pedagogjike u bë ndër profesorët e aktrimit që implementoi metodologji universitare të frytshme e bashkëkohore.

Begolli ishte po ashtu një aktor imponues në teatër. E nisi udhën qysh me shfaqjen e komedisë “Makaronat e shejtanit”, dhe gjatë viteve të studimit në Beograd do të luante, ndër të tjera, Rozenkracin te Hamleti e Shekspirit. Ndërsa në Kosovë spikati në kino-shfaqjen Ah Xho e Beketit, regjisor Isa Qosja, Një varr për Boris Davidovicin (1985) e Danilo Kish me regji të Agim Sopit, Confiteor (1985) të Slobodan Shnajderit me regji të Vladimir Milcinit, Dervishi dhe vdekja (1986) e Mesha Selimovicit, Bregu i pikëllimit (1987) e Teki Dervishit.

Në teatrin “Dodona” do të inicionte si regjisor shfaqjen “Profesor… jam talent se jo mahi”, në 8 premiera, gjatë fundviteve ’90 dhe menjëherë pas çlirimit të Kosovës nga forcat e Nato-s më 1999.

E konceptuar brenda një strukture unike, ky serial teatror ishte një nga arritjet më të spikatura të skenës kosovare për kohën, me numrin më të madh të shfaqjeve në të gjithë teatrot e Kosovës. Me ironi, satire, shpoti, por herë-herë edhe me dramacitet, ndërmjet kësaj serie shfaqjesh F. Begolli beri prerje interesante dhe me shumë guxim e sfidë ndaj dukurive e tipave të kohës, shogeruar nga një kritikë e fortë, por në thelb shëruese.

Përmbi 10 vjet, në vitet e vështira të pushtimit serb, e shndërroi teatrin “Dodona” të Prishtinës në një vatër artistike eksperimentale dhe universitare, duke bërë regjinë e disa shfaqjeve, kryesisht me studentët e tij, si: Tregimi zoologjik e Eduard Albi, Këngëtarja tullace e Eugjen Joneskos, Heronjtë e kombit e Y. Shkrelit, Dashuritë e Xhorxhi Uashingtonit e Mirko Gavranit, Hajnat nuk vijnë gjithmonë për të keq e Dario Fo-se, si dhe komeditë Stjuardesat, Zoti kryetar, një gote ex për sex, Mbytma burrin! etj.

Në vitin 2006, pas gati 15 vjet mungesë në skenë, luajti Lirin te tragjedia Mbreti Lir e Shekspirit në Teatrin Kombëtar të Prishtinës, regjisor Fadil Hysaj. Ky rol është një nga emblemat e aktrimit të tij. F. Begolli risolli një lojë të shkëlqyer, mbushur me emocione dhe spontanitet, duke i dhënë frymë dimensionit të trefishtë të Lirit si mbret-baba-njeri, në vertikalen e rënies nga luksi dhe pushteti abuziv autoritar në mjerimin e njeriut të braktisur që vuan dhe vajton mospërfilljen e vajzave tinëzare.

Me këtë figurë, ai i dha formë anës sublime të aktrimit të vet, i cili bie në sy kryeherit për sinqeritet të thella e carmatoses, por edhe për vrullime pasionesh rrëmbyese, ekstaza dhe deliriume të përndezura, deri te skajta; ishte rol që i përshtatej sa vetë jetës dhe karakterit të tij, i fundit rol dhe sigurisht më i madhi në karrierën teatrore. Mban titullin Profesor. Vdiq në Prishtinë, më 23 gusht 2007.

Burimi: Aktoret Shqiptare / KultPlus.com

Kur unë dashuroj

Posted on by Kult Plus

Cikël poezish nga Nizar Tawfiq Qabbani

Dallimi mes meje edhe qiellit

Dashnia ime më pyet mua:
“Cili është dallimi mes meje edhe qiellit?”
Dallimi, dashnia ime,
Është se kur ti qesh,
Unë e harroj qiellin.

Kur dashuroj

Kur unë dashuroj
ndjej sikur jam mbret i botës
e zotëroj tokën dhe gjithçka në të
dhe me kalin tim hipi në diell

Kur unë dashuroj
bëhem dritë e lëngshme
e padukshme për syrin
dhe poezitë në fletoret e mia
bëhen fusha me mimozë dhe lulekuqe.

Kur unë dashuroj
uji buron nga gishtat e mi
bari më rritet në gjuhën
kur dashuroj
unë bëhem kohë jashtë çdo kohe.

Kur unë dashuroj një grua
të gjitha pemët
vrapojnë zbathur drejt meje…

Sa herë që të puthi

Secilën herë që të puthi
pas një ndarjeje të gjatë
ndihem sikur
po dërgoj një letër dashurie për s’shpejti
në një kuti postare të kuqe.

Përktheu: Shkëndije Berisha / KultPlus.com

Shqipëria në Sallonin e Librit në Torino

Posted on by Kult Plus

Shqipëria do të jetë vendi mik i Sallonit të Librit në Torino, që do të mbahet nga 18-22 maj 2023.

Përmes një konference për shtyp u prezantua vendi i ftuar në këtë edicion si dhe tema, që do të jetë “Përtej pasqyrës”.

“E pritëm me kënaqësi ftesën dhe besojmë se do të prezantohemi me dinjitet me disa nga përfaqësuesit e letërsisë dhe editorisë sonë, përmes veprës së të cilëve rizbulojmë dhe ridimensionojmë veten, por dhe prezantohemi në syrin e lexuesit të huaj. Ne mezi presim të takohemi në Torino, në emër të letërsisë por edhe në emër të bukurisë”, tha ministrja Margariti në videomesazhin për të pranishmit.

Gjatë prezantimit që iu bë Shqipërisë, u tha se një rol të madh në këtë bashkëpunim luan komuniteti i shqiptarëve që janë integruar prej vitesh në Itali, por që ruajnë identitetin e rrënjëve të tyre.

“Vetëm në rajonin e Piemontes, ku zhvillohet panairi, jetojnë më shumë se 38 mijë shqiptarë dhe falë këtij komuniteti kemi mësuar të njihemi e të shihemi si në pasqyrë”, u shprehën organizatorët e Sallonit të Librit, të cilët gjithashtu kanë ftuar edhe Sardenjën, në cilësinë e rajonit mik. / atsh / KultPlus.com

Histori të rralla mbijetese nga tërmeti në Turqi, shpëtohen pas 198 orësh dy vëllezër

Posted on by Kult Plus

Ndërsa shanset për të gjetur të mbijetuar më shumë se një javë pas tërmeteve vdekjeprurëse po zvogëlohen, histori të rralla mbijetese po shfaqen ende.

Në ditën e nëntë të tërmetit dhe pas 198 orësh një mrekulli e dyfishtë vjen nga rrënojat në Kahramanmaraş. Mediat turke raportojnë se dy vëllezër janë nxjerrë të gjallë nga rrënojat e një apartamenti në Kahramanmaras.

Bëhet fjalë 17-vjeçarin Muhammet Enes Yeninar dhe 21-vjeçarinb e quajtur Baki Yenina Abdulbaki, të cilët shpëtuan nga rrënojat dhe u dërguan me barelë në ambulancë, ndërsa ekipet e shpëtimit përjetuan një gëzim të madh.

Tërmetet me magnitudë 7.7 dhe 7.6 kanë shkaktuar dëme të mëdha në 10 provinca në Turqi, ndërsa dhjetëra mijëra qytetarë kanë humbur jetën dhe shumë objekte janë shkatërruar.

Numri i të vdekurve nga tërmetet e javës së kaluar në Turqi dhe Siri ka shkuar në 37,000nga të cilët 31,643 persona janë në Turqi dhe më shumë se 5,814 njerëz janë në Siri./A2news / KultPlus.com

Gjithçka u rrafshua, kulla e sahatit mbeti në këmbë, ngeci në “orën e vdekjes”

Posted on by Kult Plus

Kulla e sahatit në qytetin Adiyaman është shndërruar në simbolin e fitores së jetës kundër vdekjes, pasi është ndër ndërtimet e pakta në zonë që i ka shpëtuar tërmetit të 6 shkurtit që goditi Turqinë.

Qyteti, ku pjesa dërrmuese e popullsisë janë kurdë, është rrafshuar thuajse plotësisht. Por në pamjet e përcjella nga mediat turke, kulla 40-vjeçare e sahatit qëndronte e drejtë mes mbeturinave. Ajo që bie më shumë në sy është se orët e vendosura aty kishin ngecur të gjitha në 4:17, orën ekzakte kur vendi u godit nga tërmeti i parë i magnitudës 7,7.

Më shumë se 41 mijë persona kanë humbur jetën në Turqi e Siri nga ai që konsiderohet tërmeti më i madh që ka goditur vendin që prej vitit 1936. Autoritetet turke vijojnë operacionet e kërkim-shpëtimit, ndërsa në Siri, “Helmetat e Bardha” kanë ndërprerë punën.

Në Turqi, janë arrestuar disa ndërtues, të cilët fajësohen se nuk kanë respektuar rregullat e ndërtimit dhe për pasojë godinat që ata kanë ngritur u shembën. / KultPlus.com

Zgjidhet problemi i çantave të rënda të fëmijëve, nis shpërndarja e dollapëve personal nëpër shkolla

Posted on by Kult Plus

Pas ankesave të vazhdueshme të prindërve për peshat e rënda të çantave të shkollës, drejtoresha e Arsimit në Komunën e Prishtinës, Besiana Musmurati, ka bërë të ditur se nga sot do të fillojë furnizimi me dollape të fëmijëve për klasat e para deri në klasat e pesta, shkruan KultPlus.

Ajo përmes një postimi në profilin e saj në Facebook ka treguar se cilat do jenë shkollat e para që do të furnizohen, si dhe ka treguar se sipas një hulumtimi në një shkollë fillore të Prishtinës është hasur në mospërputhshmëri peshash që Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandon dhe asaj që fëmijët deri më tani kanë qenë të detyruar të bartin.

Postimi i plotë i Musmuratit:

Mëngjes tejet i lumtur sepse sot po fillojmë furnizimin me dollape të fëmijëve për klasët e para deri në klasët e pesta 🎒📚. Në çdo takim me prindërit e fëmijëve të kësaj grupmoshe kam marrë ankesa për peshën e rëndë të çantave.

Sipas një hulumtimi të bërë nga një shkollë fillore e Prishtinës, nxënësi i klasës së parë, që ka peshë trupore rreth 23 kilogramë, e bart çantën mesatarisht 4 kilogramë e 170 gramë. Ndërsa sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, pesha fizike që bartin fëmijët nuk duhet të jetë mbi 10 përqindëshin e peshës trupore të fëmijëve, pra 2.3 kilogramë.

Pasojat në shëndet prej çantave të rënda janë të mëdha, prandaj edhe kemi reaguar që të ruajmë shëndetin e fëmijëve. Kemi blerë dollapë metalik që i rezistojnë kohës dhe që janë tejet të përshtatshëm për fëmijë. Po fillojmë me shkollat Hasan Prishtina, Ismail Qemaili dhe Naim Frashëri që të vazhdojmë në të gjitha shkollat e Prishtinës. #BashkëeNdreqim

Neve i urojmë nxënësit dhe prindërit e tyre për këtë lajm të gëzueshëm dhe shpresojmë që një shembull të tillë të fillojnë ta ndjekin edhe të gjitha shkollat nëpër komunat tjera të vendit. / KultPlus.com

Dita e Shën Valentinit: Origjina dhe festimet e ditëve moderne në mbarë botën

Posted on by Kult Plus

Dita e Shën Valentinit është një festë që festohet çdo vit më 14 shkurt. Origjina e saj është disi e paqartë, por përgjithësisht besohet se ka filluar si një festë e krishterë për nder të Shën Valentinit. Sipas legjendës, Shën Valentini ishte një prift romak që i bënte martesat në fshehtësi dhe përfundimisht u martirizua për veprimet e tij.

Sot, Dita e Shën Valentinit festohet në shumë vende të botës, megjithëse zakonet dhe traditat që lidhen me festën ndryshojnë në varësi të kulturës. Në Shtetet e Bashkuara, është një ditë e njohur për çiftet për të shkëmbyer dhurata dhe për të kaluar kohë së bashku, shpesh me një darkë romantike ose një dalje të veçantë. Është gjithashtu e zakonshme që njerëzit t’u japin kartat e Ditës së Shën Valentinit ose dhurata të vogla miqve, anëtarëve të familjes ose kolegëve.

Në disa vende të tjera, si Japonia dhe Koreja e Jugut, Dita e Shën Valentinit është një ditë kur gratë u bëjnë dhurata burrave, dhe jo anasjelltas. Në këto kultura, është tradicionale që gratë t’u japin çokollatë ose ushqime të tjera burrave për të cilët janë të interesuar, ose të shprehin vlerësimin e tyre për kolegët ose miqtë meshkuj.

Në vende të tjera, si Meksika dhe pjesë të Amerikës Latine, Dita e Shën Valentinit festohet si një ditë miqësie dhe dashurie, dhe jo vetëm dashuri romantike. Kjo njihet si “Dia del Amor y la Amistad”, ose Dita e Dashurisë dhe Miqësisë, dhe është një kohë që njerëzit të shprehin vlerësimin e tyre për të gjitha marrëdhëniet e rëndësishme në jetën e tyre.

Ndërsa në Kosovë dhe Shqipëri, kjo ditë festohet pak a shumë si në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku çiftet shkëmbejnë dhurata mes vete apo realizojnë dalje më të veçanta. Këtë ditë çifti ja dedikojnë njëri tjetrit në mënyrë ekskluzive për të shprehur dashurinë e tyre.

Në përgjithësi, Dita e Shën Valentinit është një festë që ka evoluar me kalimin e kohës dhe ka marrë shumë kuptime dhe tradita të ndryshme në mbarë botën. Pavarësisht zakoneve dhe traditave të ndryshme, ajo mbetet një ditë popullore për të festuar dashurinë dhe marrëdhëniet në shumë kultura. / KultPlus.com

1.2 milionë të pastrehë pas tërmetit në Turqi

Posted on by Kult Plus

Tërmeti shkatërrues në rajonin kufitar turko-sirian një javë më parë ka lënë të pastrehë 1.2 milionë njerëz në Turqinë juglindore, njoftoi sot zyra presidenciale e Turqisë.

Një djalë 13-vjeçar u gjet i gjallë sot në mbrëmje pas 182 orësh nën rrënoja në provincën Hatay të Turqisë, njoftoi transmetuesi shtetëror TRT.

Në rajonin juglindor të Adiyaman, një vajzë 6-vjeçare u gjet gjithashtu më herët gjatë ditës, 178 orë pas tërmetit, tha Ministria e Mbrojtjes e Turqisë.

Shanset për shpëtime të mëtejshme janë të pakta.

Të mbijetuarit që janë gjetur anë pasur akses në ujë, si nga uji i shiut ose i borës.

Normalisht, një person mund të rezistojë rreth 72 orë pa ujë.

Ndërkohë, rreth 176 000 tenda janë ngritur në provincat e goditura nga tërmeti në Turqi.

Autoriteti i fatkeqësive AFAD tha gjithashtu se kishte ngritur mijëra kontejnerë.

“Gati 400 000 njerëz janë evakuuar nga zonat e tërmetit”, tha zyra presidenciale.

Inspektimet kanë nisur të kryhen nga autoritetet për të përcaktuar se cilat ndërtesa në 10 provincat e prekura ishin ende të banueshme.

“Që nga e hëna pasdite, mbi 7 500 ndërtesa tashmë janë shembur ose duhet të prishen urgjentisht”, tha Banu Aslan, drejtor i departamentit të ndërtimit, sipas agjencisë së lajmeve “Anadolu”.

Mijëra ndërtesa u shembën në Turqi pas dy tërmeteve masive të së hënës.

Situata në Sirinë e shkatërruar nga lufta është edhe më e pasigurt, duke pasur parasysh se shumë njerëz tashmë janë zhvendosur brenda vendit.

“Shefi i ndihmës i OKB-së, Martin Griffiths, mbërriti sot në Alepo”, sipas agjencisë shtetërore të lajmeve SANA, mes kritikave të rënda për vonesat e ndihmave për tërmetit.

Në qytetin e Alepos, shumë njërëz kanë mbetur të pastrehë.

Të paktën 27 ndërtesa janë shkatërruar tashmë për shkak të rrezikut të shembjes.

Kreu i këshillit të qytetit të Alepos, Maad al-Madlaji, tha se rreth 13 000 familje jetojnë në 235 strehimoret e ngritura nga qeveria.

OKB-ja tha sot në mëngjes se gjashtë kamionë, kryesisht me tenda po hynin në veri të Sirisë.

Krahasuar me Turqinë fqinje, sirianët mendojnë se ndihma është shumë e vogël, dhe tepër vonë për Sirinë.

Dorëzimi i parë i ndihmës së OKB-së mbërriti të enjten në Sirinë veriperëndimore, pasi kamionët kaluan nga Turqia përmes të vetmit vendkalim kufitar të hapur, në Bab al-Hawa.

Sirianët gjithashtu po përballen me tmerret e luftës përveç pasojave të tërmetit./KultPlus.com

Intelektualja shqiptare

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Petraq Kolevica

O grua intelektuale shqiptare!
Sa himne mund të thuren për ty!
Poezia, piktura, muzika, simfonia,
nuk t’i këndojnë dot ato vetija
ty, që lexon e mëson duke larë e
shpëlarë, duke të qarë fëmia.
Ty, që jep provime, mbron tema,
doktorata, me orë të ngrëna nga nata.
Shpesh je shtrënguar librin ta mbash në
dorë, gjellën duke trazuar.
Mbete duke nxituar për të shkuar 
në punë, në Institut, në zyrë.
Herët zgjohesh po kohë s’ke, kur krihesh,
të shihesh në pasqyrë.
Nxiton të kthehesh në shtëpi, po rrugës
ndal e ble ç’arrin të gjesh.
Shpesh, tok me çantën lustrafin, mban
edhe rrjetën me presh…
Pa vimë ne pastaj, burrat e martuar,
të shkolluar,
kërkojmë këmishë të kollarisur,
kostum të varur në kremastar,
shaminë të hekurosur, palosur, vendosur në sirtar.
Po, kur s’i gjejmë kështu,
i varim buzët të inatosur dhe prej asaj
buze lëshojmë romuze.
Ti dëgjon e shkon kokulur e mbyllesh në banjë e qan
dhe para se të dalësh fytyrën lan, që të mos kuptohesh.
Ti kur të gjitha i mbaron, natën vonë, gjen qetësinë.
Ulesh në tavolinë e lexon, studion e shkruan referate
dhe veten e ndjen fajtore, kur ndonjë nate,
këputur nga lodhja, të mbërthen gjumi në divan…

Vjeshtë, 1980 / KultPlus.com

Matilda Ndreçka, stilistja e parë shqiptare që lanson koleksion luksoz të modës në Nju Jork

Posted on by Kult Plus

Stilistja shqiptare Matilda Ndreçka së fundmi ka arritur një sukses të mahnitshëm. Ajo përgjatë Javës së Modës në Nju Jork, ka lansuar koleksionin luksoz të modës “Haute Couture”, shkruan KultPlus.

Ajo është stilistja e parë shqiptare që lanson një koleksion të tillë në Nju Jork. Sipas saj, ky është një moment krenarie, për çka ajo po ndjehet tejet e lumtur.

Më poshtë gjeni video dhe fotografi nga lansimi.

“Krenare që jam stilistja e parë shqiptare që ka lançuar koleksionin më luksoz të modës, ‘Haute Couture’ që ka parë ndonjëherë NYC! E bekuar, falënderuese dhe mirënjohëse!

Moment krenarie dhe lumturie! Koleksioni ‘Haute Couture’ është gati të marrë përsipër NYC!”, shkruan Ndreçka në rrjetet sociale. / KultPlus.com