‘Vërtetë ne kemi Bajram e Pashkë, por shqiptarinë e kemi bashkë’

Një shprehje e Homerit shqiptar, kolosit të letrave Gjergj Fishta gjen vend dhe sot ndër shqiptarë.

“Vërtetë ne kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë”, kjo thënie e poetit të madh ka treguar se ndër shekuj shqiptarët e kanë pasur bashkëjetesën fetare një shembull për të gjithë duke e përcjellë brez pas brezi.

Edhe sot, në këtë ditë festë për besimtarët mysliman , shumë klerik kanë uruar për festën e Bajramit, duke dëshmuar paqe e mirëkuptim pavarësisht bindjeve fetare ndërmjet njerëzve. /KultPlus.com

Historia më e bukur që keni dëgjuar, të tillë mësues mbeten në zemrat dhe kujtesën e nxënësve



Një zotëri i ri në moshë takon një të moshuar.
– A më mbani mënd?
– Jo.
– Kam qenë nxënësi juaj.
– Çfarë bëni; Me çfarë merreni?
-U bëra dhe unë mësues, ia kthen djaloshi.
-Si e sheh veten, je i mirë në punën që bën?
-E vërteta është se po. Ju më frymëzuat dhe doja t’ju ngjaj.
I çuditur zotëria i moshuar, pyet të mësojë se çfarë ishte ajo që i mbeti në mëndje dhe e frymëzoi kaq shumë saqë donte të bëhej dhe ai mësues. Dhe ish nxënësi i tij i shpjegoi historinë e mëposhtme.

-Një ditë një shok klase- që ishte dhe shoku im i ngushtë, erdhi në klasë dhe më tregoi një orë të re shumë të bukur. Nuk i rezistova dot tundimit dhe në një çast ia vodha orën. Pas pak, kuptoi se ora mungonte nga xhepi i tij dhe menjëherë lajmëroi mësuesin që jepte mësim në atë orë në klasë, dhe ishit ju.
Ju, pra, iu drejtuat klasës dhe thatë:
-Ora e një shokut tuaj të klasës u vodh gjatë mësimit. Kushdo që e ka vjedhur, i lutem ta kthej menjëherë.
-Më erdhi kaq shumë turp nga ideja e poshtërimit para klasës, saqë nuk guxova të zbulohesha. Pastaj ju mbyllët derën, na the të gjithëve të qëndrojmë në këmbë dhe se do kontrolloje të gjithë xhepat tanë derisa ta gjeje. Por vurët një kusht: se të gjithë ne duhet të lidhnim sytë për të mos parë fajtorin. Dhe kështu ndodhi. Kur arritët tek mua, e gjetët në xhepin tim dhe e morët. Por, ju vazhduat kërkimin dhe në xhepat e të tjerëve dhe kur mbaruat, na the:” tani mundeni ti hapni sytë, ora u gjend.” Nuk e zbuluat kurrë emrin tim para klasës dhe as nuk ma përmende kurrë këtë ndodhi. Prisja të më injoronit, të më poshtëronit, të më përjashtonit, por asgjë nga këto nuk ndodhi. Atë ditë shpëtuat dinjitetin tim përgjithmonë. Ajo ditë ishte dita më e turpshme e gjithë jetës time dhe me mënyrën tuaj më dhatë një mësim. E kujtuat ngjarjen z. Mësues?
-Po, duke të dëgjuar, i kujtova të gjitha. Por ekziston diçka që nuk më kujtohet dhe ajo je ti, sepse edhe unë i kisha sytë të mbyllur kur po i kontrolloja të gjithëve!!

Morali: Nëse duhet të poshtërosh dikë para syve të të gjithë shokëve të tij të klasës për ta dënuar, atëherë vetëm mësues nuk quhesh, thjesht, nuk je. Të tillë mësues kanë prekur shpirtra dhe mbeten në zemrat dhe kujtesën e nxënësve.

Foto e Robert Doisneau, L’information scolaire, Paris 1956. / KultPlus.com

Valbon Krasniqi: Vizitat familjare, mundësi e infeksionit të lartë

Valbon Krasniqi, ushtrues detyre i Shërbimit Spitalor Klinik dhe Universitar të Kosovës (SHSKUK), ka përsëritur thirrjen e tij dhe të udhëheqësve të tjerë shëndetësorë që sot për festën e Kurban Bajramit, të shmangen vizitat nëpër familje.

I ftuar i emisionin SOT në KTV, ai ka thënë se këto vizita dhe grumbullimet në epidemiologji njihen si faktorë për rritjen e infeksionit.

Kosova po kalon ditë të vështira me pandeminë COVID-19. Vetëm dje u raportuan se në 24 orët paraprake kanë vdekur 16 pacientë me koronavirus.

“Meqenëse këto festa shoqërohen me shumë vizita, me grumbullime, atëherë duhet të them se çdo grumbullim në epidemiologji njihet si faktor shumë i lartë i infeksionit. Ne po i lusim qytetarët, pasi kemi situatë shumë të rënduar, shumë më shumë se në festën e kaluar. Kjo na obligon të kemi kujdes të shtuar. Sot me qëllim po u iki shifrave sa i kem të shtruar në klinika, por duhet të them se dje kemi vendosur të hapim edhe një repart në QKUK për pacientët me COVID-19. Kemi hapur një repart në Klinikën e Gjinekologjisë dhe tash kemi pesë të tilla për këta pacientë”, ka thënë epidemiologu Krasniqi. / KultPlus.com

Policia kthen qytetarët që mësynë xhamitë për falje të Kurban Bajramit

Me vendim të Qeverisë së Kosovës dhe Bashkësisë Islame të Kosovës, sot nuk është falur Kurban Bajrami.

Vendimi është marrë si masë për mospërhapjen e mëtutjeshme të pandemisë COVID-19.

Por disa qytetarë mësynë xhamitë të premten në mëngjes, ku u pritën nga Policia dhe u kthyen pas. / KultPlus.com

Pesë gra egjiptiane u dënuan me dy vite burg për postimin e videove në TikTok

Pesë gra egjiptiane, përfshirë 22-vjeçaren Mawada Eladhm dhe 20-vjeçaren Haneen Hossam, u dënuan me dy vite burg  për postimin e videove në TikTok duke kërcyer të konsideruara ‘të pahijshme’.

Gratë gjithashtu u gjobitën me 300,000 paund egjiptianë (afërsisht 18,780 dollarë dollarë) secila për “shkelje të vlerave dhe parimeve të familjes egjiptiane”.

Sipas Associated Press, deklarata e prokurorisë tregoi emrat e vetëm Eladhm dhe Hossam, duke mos përmendur tre gratë e tjera për të cilat u tha se ndihmuan në drejtimin e llogarive të mediave sociale. Avokati i Eladhm konfirmoi dënimin në “Associated Press”, i cili raportoi se ndjekja penale i karakterizonte videot e Eladhm si “të turpshme dhe fyese”.

Ky nuk është rasti i vetëm, pasi “South China Morning Post” raportoi se Hossam, një studente e Universitetit të Kajros, u arrestua në prill pasi publikoi një video në Instagram në të cilën ajo tha se gratë mund të punonin me të dhe të fitonin para duke transmetuar në Likee me bazë në Singapor. Prokuroria publike raportohet se e përshkroi videon si “të pahijshme” dhe e interpretoi atë si promovim të prostitucionit në internet. SCMP raportoi se Hossam u la me kusht në qershor por më vonë u arrestua përsëri pasi prokurorët zbuluan prova të reja.

“Ata thjesht duan ndjekës. Ata nuk janë pjesë e ndonjë rrjeti të prostitucionit”, tha ndihmësi i avokatit të Eladhm, Samar Shabana, për Associated Press.

New York Times raportoi se TikTok është përballur me reagime nga anëtarët e Parlamentit Egjiptian, të cilët argumentojnë se promovon përmbajtje imorale. / KultPlus.com

‘E nderuar grua shqiptare e vendit tim, ti nuk je princeshë’

Nga Luljeta Mulaki

E nderuar grua shqiptare e vendit tim,

Ti që ke vendosur kurorën një pëllëmbë mbi kokë në ahengun familjar, a thua se do të shpallesh princesha e mbrëmjes. Ti që valëvit fustanin model princeshash, qindra dollarësh dhe që është arritja më e madhe e përditshmërisë tënde.

Ti që kalon orë të tëra para pasqyrës te parukierja me lekët e burrit për të thënë që fytyra jote shkëlqen nga hareja. Ti që mban gjerdanin mijëra euro në qafë dhe kujton se çmimi yt është proporcional me çmimin e gjerdanit që ke.

Realisht, ti nuk je një PRINCESHË!

Ti po ëndërron dhe po ia shuan vetes dëshirën e pashmangshme në subkoshiencën tënde për t’u ndjerë dhe trajtuar vërtetë si një princeshë. Ti ec nëpër rrugët e baltosura të këtij vendi me fustanin e princeshës.

Fytyra jote nuk shkëlqen nga hareja, por ajo mb*ytet nga grimcat e pluhurit të papastër në këtë vend. Gjerdani yt mijëra dollarësh po të ngulfat çdo ditë nga pak, sepse t’i vure si hipotekë të drejtën tënde për të menduar e bërë çfarë të duash dhe kur të duash.

O grua në dukje si princeshë!

Flak kurorën e nën*shtrimit dhe vendos atë të dinjitetit, shkul gjerdanin e floririt dhe vesh atë të vetërespektit, fshij make-up-in e haresë dhe vish buzëqeshjen e shpirtit, hidh matanë fustanin e princeshës dhe vish atë të zonjëllëkut. Ti ke një ëndërr dhe di të bësh diçka, e di!

Që sot fillo preke dhe për asnjë sekondë mos bëj atë që ti nuk dëshiron!
Hidh çantën krahut dhe përvishu asaj!
Atëherë ke veshur këpucën e princeshës, e për të mos e hequr më kurrë!

Ky vend nuk është mbretëri e as principatë, por një vend pa rrugë, pa ajër, pa arsim, pa shëndetësi, me ekonomi të vogël dhe ka nevojë edhe për forcën tënde, mendimin tënd, angazhimin tënd. Sepse ky vend nuk bëhet dot edhe pa ty! / KultPlus.com

Publikohen emrat e të nominuarëve për çmimet ‘Emmy’ 2020

Çmimet Emmy Awards 2020 edhe këtë vit kanë shpalusur listën me emrat fitues.

Në këtë listë udhëheqin seriale si “Watchmen” (26 nominime), “Ozark” dhe “Succession” me nga 18 nominime dhe “The Marvelous Mrs. Maisel” me 20 nominime

Aktori kryesor në serial komik

Anthony Anderson, Black-ish

Don Cheadle, Black Monday

Ted Danson, The Good Place

Michael Douglas, The Kominsky Method

Eugene Levy, Schitt’s Creek

Ramy Youssef, Ramy

Aktorja kryesore në serial komik

Christina Applegate, Dead to Me

Rachel Brosnahan, The Marvelous Mrs. Maisel

Linda Cardellini, Dead to Me

Catherine O’Hara, Schitt’s Creek

Issa Rae, Insecure

Tracee Ellis Ross, Black-ish

“Talk Show” më i mirë

The Daily Show with Trevor Noah

Full Frontal with Samantha Bee

Jimmy Kimmel Live

Last Week Tonight with John Oliver

The Late Show with Stephen Colbert

Aktori më i mire në zhanrin dramë

Jason Bateman, Ozark

Sterling K. Brown, This Is Us

Steve Carell, The Morning Show

Brian Cox, Succession

Billy Porter, Pose

Jeremy Strong, Succession

Aktorja më e mire në  zhanrin dramë

Jennifer Aniston, The Morning Show

Olivia Colman, The Crown

Jodie Comer, Killing Eve

Laura Linney, Ozark

Sandra Oh, Killing Eve

Zendaya, Euphoria

Programi / Gara më e mirë reale

The Masked Singer

Nailed It!

RuPaul’s Drag Race

Top Chef

The Voice

Aktori më i mirë në miniserial

Jeremy Irons, Watchmen

Hugh Jackman, Bad Education

Paul Mescal, Normal People

Jeremy Pope, Hollywood

Mark Ruffalo, I Know This Much Is True

Aktorja më e mire në miniserial

Cate Blanchett, Mrs. America

Shira Haas, Unorthodox

Regina King, Watchmen

Octavia Spencer, Self Made

Kerry Ëashington, Little Fires Everywhere

Mini seriali më e mirë

Little Fires Everywhere

Mrs. America

Unbelievable

Unorthodox

Watchmen

Seriali më e mire komedi

Curb Your Enthusiasm

Dead to Me

The Good Place

Insecure

The Kominsky Method

The Marvelous Mrs. Maisel

Schitt’s Creek

What We Do In The Shadows

Seriali më e mire dramë

Better Call Saul

The Crown

The Handmaid’s Tale

Killing Eve

The Mandalorian

Ozark

Stranger Things

Succession. / KultPlus.com

Infermierët paralajmërojnë protestë pasiqë kërkesat e tyre nuk u morën parasysh nga qeveria

Sindikata e Infermierëve të Kosovës ka thënë se do të protestojnë për shkak se nuk janë marrë parasysh kërkesat e tyre.

Ata sigurojnë qytetarët se do të vazhdojnë të marrin kujdesjen e vazhdueshme, por që do të ndërrmarin hapa më radikal në rast se përsëri nuk marrin përgjigje për kërkesat e tyre.

Infermierët kërkojnë që të rregullohet ceshtja e pagesës në dnërrimet e natës.

Kjo është letra e Shoqatës Sindikale të Infermierëve, mamive dhe profesionistëve tjerë shëndetësorë. / KultPlus.com

Dua Lipa e bën webfaqen e saj zyrtare në Kosovë

Pop ylli botëror, Dua Lipa, është duke thyer rekorde me albumin e saj më të ri, Future Nostalgia, i cili ka marrë kritikat më pozitive nga të gjitha anët.

Dhe pikërisht për ta bërë promovimin global të albumit të ri, menaxhmenti i Duës ka ftuar kompani të ndryshme të bëjnë propozime kreative për krijimin e webfaqes së re për albumin e këngëtares.

Mirëpo fakti interesant në këtë proces është se uebfaqja e re https://dualipa.com është zgjedhur për t’u bërë në Prishtinë, nga ekipi i agjencisë së marketingut Republika Communications, e cila edhe pse është agjenci e themeluar nga Dukagjin Lipa, ishte propozimi fitues në mesin e propozimeve të shumta që janë bërë nga kompanitë e ndryshme nga Britania dhe SHBA-të.

Momentalisht, Dua Lipa është artistja më e dëgjuar femër në botë në Spotify. Pak ditë më parë Dua ka thyer një tjetër rekord duke u bërë artistja e parë femër me 4 këngë me mbi 1 miliard dëgjime në Spotify. / KultPlus.com

Ava Max publikon këngën e re “Who’s Laughing Now” (VIDEO)

Artistja shqiptare që tashmë po gëzon famë ndërkombëtare, ka publikuar projektin më të ri më muzikor që mban titullin ‘Who’s laughing now’, shkruan KultPlus

Ava Max duket jashtëzakonisht bukur në videoklip, ndërkaq kënga duket se po pritet shumë mirë nga fansat e saj, të cilën nuk kanë hezituar të komentin atë me fjalët më të mira.

Përveç në YouTube, projekti është publikuar edhe në platformat e tjera muzikore përfshirë këtu Spotify, Deezer etj.

Ky projekt duket të jetë pjesë e albumit debutues të Ava “Heaven and hell”, i cili do të lansohet në shtator. / KultPlus.com

AC/DC vjen me album të ri

Albumi i ardhshëm i rok bendit legjendar, AC/DC, raportohet të jetë incizuar, mirëpo pandemia e koronavirusit ka bërë që ai të shtyhet, transmeton KultPlus.

Dee Snider nga “Twisted Sister” ka qenë ai që i ka dhënë këto informata lidhur me aktivitetin e bendit në muajt e fundit.

“Kjo ka për të qenë një mrekulli e teknologjisë. Ajo që do t arrihet, bashkimi i bendit që e njohim edhe për një album, do të jetë shumë ngazëllyese dhe zemërthyese në të njëjtën kohë”, ka thënë Snider.

“Sepse asgjë nuk vazhdon përgjithmonë. Por kjo është e fundit ‘edhe një herë’. / KultPlus.com

Zenepe Luka vjen me libër për Angjelina Arianiti Komnenin, motrën e Donikës së Kastriotëve

Më 30 korrik të vitit 1520 u nda nga jeta Shënjtorja Angjelina Araniti Komneni. Në këtë ditë kujtese gazetarja Zenepe Luka ka zgjedhur të prezantojë librin e saj  “Angjelina Arianiti Komneni – Shpirti i shenjtë i Arbërisë”.

Botimin e këtij libri, që ka në vëmendje motrën e Donikës së Kastriotëve, e vlerëson edhe aktorja e mirënjohur Margarita Xhepa përmes një mesazhi zanor.

Artistja nder të tjera, shprehet se ndihet e keqardhur, që nuk mund të jetë në promovimin e librit, por nuk mund të rri pa evidentuar punën e palodhur të gazetares edhe kryetares së shoqatës “Nermin Vlora Falaschi”, Zenepe Luka, e cila ka bërë edhe vijon të bëjë, për promovimin e grave shqiptare!

Zenepe Luka, kryetarja jonë e cila ka promovuar vazhdimisht bëmat e grave shqiptare na pruri në Vlorën e bukur Donikën e Kastëriotëve, aty ajo filloi të gërmojë edhe të gjejë edhe motrën e Donikës, Angjelinën, shenjtoren e famshme. Duke krijuar një donacion të vogël me guxim shkoi në manastiret e Serbisë për të gjet gjurmët e Angjelinës”, shprehet Xhepa.

E më tej artistja thekson se është detyrë e historianëve, puna që ka bërë Zenepe Luka për gjetjen e gjurmëve të shenjtores, qe edhe sipas dëshmive të studiuesve serbë ka ditur të bashkëjetojë me serbët.

Virtytet e Shën Angjelinës ka qenë përkushtimi i gruas edhe mençuria e nënës… Serbët i kanë vënë emrin nënë Angjelina. Martesa e saj me një serb, një fisnik, Stefanin rrëfen se si bashkëjetesa e shqiptarëve me serbët ka qenë e mirë. Por gjitha ajo miqësi e madhe mes popujve thotë studiuesi serb ka mbet në heshtje“, shprehet ndër të tjera Xhepa.

Ndërsa, bashkëngjitur më poshtë sjellim të plotë edhe epilogun e gazetares Zenepe Luka gjatë promovimit të librit.

U realizuan një ëndërr dhe një amanet

Në këto rreshta të fundit të librit  “Angjelina Arianiti Komneni – Shpirti i shenjtë i Arbërisë”, bindem në vetvete, me shpresë, se do të bindet edhe lexuesi, që pas shumë mundimesh, u realizuan një ëndërr dhe një amanet. Ja, në 300 faqet e librit, me fakte, të dhëna historike e foto, sollëm në vendlindje dhe në kujtesën historike të kohës, pas 500 vjetësh, bijën e Arbërisë. Shenjtoren Angjelina Arianitii.

Kam sjellë edhe reliktet, që mora në Manastirin e Krushedolit, në Vojvodinë, ku Angjelina jonë prehet; i mora me vete si bekim për bashkëkombësit, për t’i prekur me dorë e pasuruar shpirtin me shenjtërinë e saj, relikte, përpara të cilave, besimtarët e shumë vendeve, luten prej shekujsh.

Ishte ëndërr…, sikurse jam shprehur tek parafjala e librit. Vendlindja ime është në kufi me Sopotin e lashtë, vatrën, ku lindi kënga e Gjergj Golemit. Eposi i kësaj kënge – legjëndë, më mbrujti shpirtin me trimërinë e sopotareve luftëtare, që rrokën thika e rrokën shpata, për të mbrojtur princin e tyre, atin e Angjelinës. Jam ndjerë krenare, por ka qënë edhe obligim i kahershëm për të studjuar e shkruar për arianitëtët, që kanë qënë zotër edhe në vendlindjen time.

Kisha dëgjuar edhe për Angjelinën, bija e gjashtë e princit Gjergj Arianitit, se kishte lindur në Elbasan, buzë Shkumbinit të lashtë, ku kam lindur edhe unë. Kishte të dhëna mjegullore, se prej shekujsh ishte shpallur shenjtore e kishës ortodokse serbe dhe respektohej si e tillë nga shumë vende e popuj dhe për çudi nuk njihej dhe vlerësohej në vendlindje.

E pra, ky libër, do të promovohet më 30 korrik të këtij viti, që është fiks data e 500 vjetorit të vdekjes së Shenjtores Angjelinë. Shpresojmë, që në këtë datë kaq të largët, por që na e sjell mes nesh Angjelinën tonë, emri dhe vepra e saj të përjetësohen në emra rrugësh e sheshesh, në shtatore, për të përcjellë për brezat që vijnë shenjtërinë e saj.

Amaneti i kryer?!

Po. Është amaneti i Ambasadores së Kombit Nermin Vlora Falaschi dhe misioni i  Fondacionit me emrin e saj, që unë, autorja e këtij libri, e drejtoj prej 18 vjetësh, për promovimin e vlerave dhe kontributeve të gruas së shquar shqiptare në shekuj. Kemi bërë shumë botime, dokumentarë dhe vetëm para një viti,  sollëm në Vlorë shtatoren e Donika Kastriotit, gruas së Heroit të Kombit Gjergj Kastriot Skënderbeut, motrës së Shenjtores Angjelinë. Ky mision nuk do të ndalet.

Duke përfunduar e them me gojën plot, që ky libër, nuk do ta kishte parë dritën e botimit, nëse nuk do të gjenim mbështetjen e Ambasadës serbe në Tiranë, shkrimtares serbe  Liliana Habjanoviq Gjuroviq, kryetarit të shoqatës “Amza e shqiptarëve” në Novi Sad, z. Demo Berisa, kolegëve të mi gazetarë Idro Seferi në Beograd, Raimonda Mojsiu dhe Fuat Memeli në SHBA, publicistit dhe studiuesit Arenc Bebja ne Francë,  profesor Lutfi Alia në Itali dhe shumë personaliteteve të tjera, që me faktet e trajtuara në materialet e tyre, sollën në faqet e librit, portretin dhe nderimin, që i bëhet Shenjtores Angjelinë në Amerikë, Francë, Itali,Vojvodinë etj. /shqiptarja/ KultPlus.com

Kryevepra e Van Gogh, zbulohet se piktura tregon historinë e orëve të fundit të artistit

Pamja e një kartoline ka ndihmuar në gjetjen e zonës së mundshme ku Vincent van Gogh pikturoi kryeveprën e tij të fundit, thonë ekspertët e artit. Zbulimi është bërë nga Wouter van der Veen, drejtor shkencor i institutit Van Gogh, transmeton KultPlus.

Sipas tij kartolina që i përket periudhës 1900-1910 ka ngjashmëri të shumta me “Rrënjët e pemëve”, piktura e famshme e Van Gogh-ut. Kartolina tregon pamjet e disa pemëve mbi një kodrinë në Auvers-sur-Oise në Francë. Kjo zonë është vetëm 150 metra larg nga Auberge Ravoux, bujtina ku Van Gogh qëndroi për 70 ditë para se të vetëvritej në 1890-ën.

Ka pasur debate të shumta se cila ka qenë vepra e fundit e realizuar nga piktori. Në një letër Andries Bonger, kunati i Theo van Gogh, përshkruan se si artisti pikturoi pamje nga një pyll plot diell dhe jetë, mëngjesin para se të vdiste.

Të dhënat e kësaj letre janë përdorur për të mbështetur pretendimet se “Rrënjët e pemëve” është vepra e fundit e realizuar nga Van Gogh. Bazuar në teorinë e tij që lindi prej kartolinës, Van der Veen mendon se Van Gogh ka qenë duke punuar mbi këtë pikturë deri në orët e fundit të jetës së tij. / KultPlus.com

‘The Guardian’ shkruan për Mozaikun e Dua Lipës punuar nga Alkent Pozhegu

Alkent Pozhegu ka marrë tri certifikata nga libri i rekordeve Guinness, për artin e veçantë që bën.

Ai ka realizuar mozaikë për disa prej personaliteteve më të njohur, përfshirë edhe artisten shqiptare me famë botërore, Dua Lipa.

Mozaiku që Alkenti e bëri në Gjakovë për Dua Lipën, ka marrë jehonë edhe tek mediet ndërkombëtare.

Prestigjiozja “The Guardian” ka zgjedhur foton e tij si më të mirën, në artikullin ku përmbledh fotografitë më të mira të ditës së enjte.

“Artisti Alkent Pozhegu punon në prekjet e fundit të një mozaiku të bërë me kokrra dhe fara që përshkruan Dua Lipën, një pop-yll britanik me prejardhje kosovare. Fotografia: Armend Nimani / AFP / Getty Images”, është përshkrimi që iu bë mozaikut të punuar nga Pozhegu. / KultPlus.com

Shtëpiza shqiptare në Amerikë, e ndërtuar me gurë për zogjtë shtegëtar

Kushdo që kalon në South Beach në Staten Island, New York mahnitet nga punimet dhe vizatimet në gurë të një mjeshtri shqiptar nga Kraja.

Bajram Gjenasaj prej 12 vitesh skalit kohën dhe pasionin e tij në gurët që i mbledh në bregdetin e Midlandit. Shtëpia dhe oborri i tij i ngjasojnë një atelieje gjigande ku ai punon nën melodinë e zogjve që e përshëndesin atë çdo çast.

Në hyrje të kopshtit të tij artistik krahas pemëve, perimeve dhe dekorimeve, mjeshtri me duar të arta Bajram Gjenasaj ka ndërtuar 5 shtëpiza për zogj dhe pëllumba. Ai i ushqen dhe kujdeset për ta çdo ditë. Krahas nipit të tij që po i trashëgon zanatin, zogjtë shtegtarë janë miqtë e tij të përhershëm. Çdo cicërimë shoqërohet me një skalitje në gurë. Një melodi që shoqëron mëngjesin deri në muzgun e vonë.

Bajram Gjenasaj është nga Kraja e Shkodrës, sot gjeografikisht në Malin e Zi. Bajrami ka 51 vite që është larguar nga Kraja dhe jeton në Staten Island në New York. Në moshën 12 vjeçare familja e tij vendosi të arratisej nga regjimi i Titos për një jetë më të mirë në perëndim. Për të mbërritur në tokën e premtuar në Amerikë, Bajram Gjenasaj dhe familja e tij ndërmorën një udhëtim tepër dhimbshëm si vetë vendimi për të lënë përgjithmonë vendlindjen e tyre.

Pas largimit nga Kraja, Bajrami me familjen e tij u zhvendosën në Trieste, nga aty në Kapua, në Napoli dhe përfunduan në Romë, Itali në kampin ndërkombëtar të emigrantëve prej nga u nisën dhe mbërritën në tokën e premtuar. Vendimi familjar për ti kthyer shpinën vendlindjes ishte shumë i vështirë, na tregon Bajrami. Kraja ishte e izoluar komplet dhe kontaktet me botën ishin inekzistente. Shteti serb në atë kohë as që donte t’ja dinte për shqiptarët. Shqiptarët nuk preferoheshin aspak gjatë regjimit të Titos dhe u lanë të izoluar.

Kraja ishte 100% popullsi shqiptare, duke qenë tërësisht e izoluar, dhe të lënë mënjanë zhvillimit, një politikë e kujdesur shpopullimi në atë kohë prej shtetit jugosllav, krajanët morën rrugët e emigrimit. Ikja ishte rruga jonë e vetme arsyeton mendueshëm mjeshtri krajan Bajram Gjenasaj. Ai kujton pak gjëra nga Shqipëria aso kohe. Punën kolektive, aksionet dhe dritat e qytetit në netët e errëta. Të gjitha këto i kundronte nga Kraja, përballë qytetit historik Shkodrës.

3 dhjetor 1969 mbërriti famijarisht në New York. Bajrami është 63 vjeç sot dhe vazhdon të punojë fort duke ndjekur pasionin që ia mësoi gjyshi dhe babai i tij. Krajanët kanë qenë mjeshtra të përpunimit të gurit. Ashtu siç ia trashëguan pasionin dhe mjeshtrinë, të njëjtën gjë është duke bërë dhe Bajrami me nipin e tij Aiden Shehaj. Edhe pse nipin e gjyshin i ndajnë 60 vite diferencë, kur bie puna për mjeshtrinë dhe punimet në gurë, ata janë në një mëndje.

Bajram Gjenasaj gurëgdhëndës prej më shumë se një dekade në Staten Island mrekullon këdo që sheh punimet e tij si: vazo në gur, piktura guri, mure të veshura në gurë deti të ngjyrave të ndryshme, përpunime të gurëve të detit të të gjitha ngjyrave në çemento dhe allçi, mure rrethuese të stolisur në gurë, rrethime pemësh, dekoracione shtëpiash, dekorime dyersh e dritaresh, shkallë të ndryshme, parmakë, objekte të përdorimit të përditshëm etj.

Bajrami tregon për “Diellin” se idetë e fillimit nuk mbarojnë ansjehërë njësoj. Çdo projekt pëson ndryshime gjatë punimit. Ajo që e bën të veçantë si artist është se punimet e tij ose i dhuron për miqtë ose i mban për veten e tij. Bajrami na shpjegon se punon për pasion jo për industri fitimi. Kjo sipas tij është një terapi fantastike për të gjetur vetvetën në shpritin krijues.


Bajrami punon me porosi të veçanta nga miqtë dhe realizon krijime spontane apo ide të tijat krijuese. Ngjyrat që përdor në punimet e tij janë në varësi të krijimit, elementi patriotik, sportiv dhe mënyra e të shijuarit të jetës. Ky pasion i nisur që nga fëmijëria bën që të përshkruhet i gjithë rrugëtimi i tij jetësor në punimet e tij. Bajrami na shpjegon se puna me gurin dhe vizatimet në murin e skalitur të gurit kërkojnë shumë durim e përkushtim. Atij ju deshen dy vite përkushim e punë për të përfunduar oborrin e tij e kopshtin e tij gjigand, teksa kryen dhe veshjet e mureve, rrugicat, tablotë prej guri etj. Bajrami na shpjegon rreth punimeve të tij se një punim vazo në gurë mund të realizohet në një ditë, ndërsa zakonisht objektet e tjera që gdhend në gurë dhe allçi zgjasin rreth 1 javë.

Bajrami e ka trashëguar prej gjyshërve këtë mjeshtri dhe shprehet i lumtur se në fëmijërinë e tij ka arritur të punojë me gjyshin nga babai dhe nga nëna në punimin e murit të gurit, kalldrëmeve, rrugicave, gureve zbukurues të varrezave etj. Kënaqësia më e madhe sipas Bajramit është se atë pasion dhe dhunti që ia trashëguan të parët po ia lë dhe ai nipit të tij Aiden i cili edhe pse vetëm 3 vjeç praktikon dhe e shoqëron gjyshin e tij teksa i formon atij një talent artistik. /dielli/ KultPlus.com 

Simon Gjoni dhe historia e këngës ‘Lule bore’

Simon Gjoni, kompozitori i ri pas viteve të çlirimit, jepte mësim në shkollën e mesme të qytetit. Plot të rinj e të reja i dëgjonin me vëmendje ligjëratat e tij për krijuesit e mëdhenj të muzikës botërore.

Ne kishim pak vepra të muzikës së kultivuar, edhe ato pak të njohura. Por, kishim një pasuri të madhe të krijimtarisë popullore dhe Simoni fliste shpesh për këto vlera të çmuara…

Një ditë dimri (1946). Dëbora e bardhë kishte mbuluar të gjithë qytetin dhe malet përreth. Ai po rrinte në sallën e mësuesve, sepse atë orë nuk kishte mësim. Po kundronte nga dritarja gjimnazistët që po luanin me topa bore. Në mes tyre edhe “ajo”, lulja e bukur.

I lindi aty për aty mendimi dhe dëshira që të shkonte edhe ai mes tyre, por nuk duhej. Ai ishte mësuesi i tyre. Sytë i mbante gjithnjë tek njëra, tek vajza e gjallë, e shkathët, me sytë e kaltër si deti i thellë, me ato flokët e gjata e të mbledhura në një gërshet të trashë, me ato pantallonat që e para ndër shoqet i kishte veshur e që ia shtonin hijeshinë e trupit, veçanërisht kur lidhte atë shallin e bukur mbi kokë. Ishte me të vërtetë një lule e këndshme në mes lulesh tjera…

Gjithë qënia e saj iu shndërrua në formën e një “lulebore”, bile edhe topat e dëborës që ajo ia drejtonte shokëve e shoqeve, i dukeshin si lulebore… Dhe u detyrua të priste jo vetëm shkrirjen e dëborës e ikjen e dimrit, por edhe mbarimin e shkollës e marrjen e maturës. Por, gjithë asaj kohe, mendjen e kishte vetëm tek ajo, tek “Lulebora”.

– Zef, ti e di, unë dua një vajzë – i tha një ditë Simoni poetit Zef Pali, sapo doli nga shkolla. Zefi e njihte mirë dhe ia dinte ndjenjat e dashurisë për maturanten e gjimnazit. Atë ditë ndenjën shumë kohë bashkë. Biseduan gjerë e gjatë. Mbas disa ditësh, Zefi i dha një tekst. Simoni e mori dhe, duke e mbajtur në duart që i dridheshin, plot emocion i tha:

– Bukur, shumë bukur, ashtu siç kam dashur vetë…

Shkoi menjëherë në shtëpi, nuk ishte i qetë. Sillej nëpër dhomë e nuk dinte ç’të bënte. Në kokë i vlonin motive të ndryshme melodish. E lexoi tekstin disa herë, derisa e mësoi përmendsh. E pastaj:

“Tuj kërkue n`ar e n`kodër
Tuj prek lulet t`gjith me dor`
Veç n`nji kopsht të vogël n`Shkodër
Ty të gjeta lulebore….”

Shumë entuziast, vazhdoi:

Je e vogël, por je e plotë
Ty t`kërkoj unë tash sa mot
Tash sa mot un`ty t`kërkoj
N`gëzim me ty jetën ta shkoj.
Eja, eja lulebor`
Unë me ty do thur kunor`…”

Dhe kënga “Lule bore” mori dhenë. Ajo u bë si të thuash simbol i një drejtimi të ri, me bashkëkohor, që mori kënga jonë për vite të tëra. U përhap në të gjithë vendin. Studentët tanë që studionin jashtë shtetit e morën me vete. Dhe nuk lanë rast pa e kënduar. Në mbrëmjet e vallëzimit, në darka e në gosti. Kudo. Edhe në koncerte të ndryshme…

Një student shqiptar që mësonte në Moskë në fundin e viteve ’50-të, kujton:

“Isha ulur në stolin e lulishtes, në një nga parqet më të bukura të Moskës. Kishim humbur në ekstazë dhe na dukej se asgjë tjetër nuk ekzistonte përveç ne të dyve. Nata ishte e qetë dhe plot yje. Ishte tamam ashtu siç përshkruhet nata në këngën e bukur ruse ‘Pod moskovnie vjecera’. Larg, shumë larg, dukej se dëgjohej një melodi e cila sa vinte e bëhej më e njohur. Ngrita kokën, sepse m´u duk e afërt ajo melodi ende e papërcaktuar, të cilën largësia e sillte disi të paqartë. Por, nuk kaluan as pesë sekonda dhe e kuptova menjëherë. M´u rrëngjeth krejt trupi. Zërat melodiozë sa vinin e bëheshin më të dëgjueshëm e më të ngrohtë njëkohësisht për veshin e zemrën time tepër të ndjeshme në ato çaste përhumbjeje. Ishte kënga ‘Lule bore’ që po këndohej në shqip. U ngrita për të pasur më pranë atë grup që po e këndonte. Ato po afroheshin drejt nesh, ashtu, në mënyrë të pavetëdijshme. Edhe unë eca drejt tyre, pa i thënë asnjë fjalë Ljubes që kisha pranë. Eca drejt tyre dhe vura re se një grup studentësh nga vende të ndryshme të botës, po e këndonin në gjuhën time. E ndjeva veten krenar si asnjëherë në jetën time dhe u bashkova me to, duke kënduar ‘Eja, eja, lule bore, se me ty do t´thur kunor…’”

Nga: Isa Alibali (pjesë nga libri “Në Shkodër të gjithë këndojnë”) / KultPlus.com

Afrim Muçaj për regjisorin Lumi: Bekim e Lum për ne që të patëm

Sot shënohet dy vjetori i vdekjes së regjisorit Bekim Lumi. Shumë aktorë, regjisorë, miq e familjar të të ndjerit sot kanë ndarë kujtime të shumta me të, shkruan KultPlus.

Aktori Afrim Muçaj, ka publikuar një status në rrjetin social Facebook, ku ka treguar momentin se si e ka marrë lajmin për vdekjen e Lumit.

Më poshtë mund të lexoni statusin e plotë të Muçajt.

”Mëngjes i hershëm i 30 korrikut

I urrej telefonatat e natës së vonë, e sidomos ato të paramëngjesit. Sa herë kam marrë një telefonatë të tillë më është thyer zemra si një gotë kristali që nuk kam mundur ta rikuperojë kurrë.
Shpesh herë e mbaj telefonin e mbyllur natën, pikërisht me arsyejen dhe lutjen që deri në mëngjes kur të zgjohem të mos më ketë marrë askush.

Por mëngjesin e hershëm të 30 korrikut e kisha lënë të hapur telefonin për dreq, zilja po bije dhe po bije pa ndërprerë, e urrej ta hap telefonin derisa të paktën të shoh dritën në dritare, kthehem në krahun tjetër por është e pamundur ta vazhdoj gjumin, ngrihem ngadal dhe ulem në shtrat, marrë telefonin shpejtë të ia ndal zilen që të mos e zgjoj vajzën time të vogël asaj kohe dhe dal në dhomën tjetër, shoh që (Jetoni) vazhdonte ti bije telefonit tim, kryesisht kur ai më merrë në telefon përgatitem për shumë humor brenda asaj thirrje, por kësaj rradhe ishte ndryshe, hap telefonin dhe të vetmën fjalë që dëgjova ishte: “Muçë, Lumi na la”…
Edhe pse këtë fjalë isha përgatitur ta dëgjoj qysh nga qershori i vitit 2017, por qe e pamundur të mos ngulfatesha në atë mëngjes.
Ndërroj pizhamet e natës dhe nisem drejt spitalit amerikan, gjatë rrugës shikimi hera herës më humbiste duke vozitur, momente pafund më vlonin në kokë, ngjarje dhe batuta pa fund, nuk ishin as një muaj i plotë kur me fuqinë e fundit në provat e fundit të shfaqjes “Arturo Ui-s” na thoshte qe unë kam veq dy rrugë “me ba këtë shfaqje edhe me vdekë”, shfaqja ishte ba me 14 qershor ndërsa me 30 korrik 2018 ishte rruga e dytë qe Lumi pa deshirën tonë ia mbajti fjalën vehtës.

Eh sa herë e kundërshtuam që tia ndryshonim mendimet dhe fjalët, por si edhe herave të tjera nuk na degjoi se nuk na degjoi.
Iku Lumi, miku, regjisori dhe profesori im i “vështirë”. Gjeniu i ndërtimit të roleve dhe shfaqjeve të papërsëritshme. Kërkuesi i zanoreve dhe bashktingëlloreve të shqiptuara në përsosmëri, i qendrimit dhe shikimit që e djersitë publikun, kërkuesi i netëve të gjata të lëvizjeve skenike deri në skajshmëri, i zanit kumbues dhe drithërues, i mbajtjes së rekuizitave në duar si xhevahir Smeraldi.
Lum, po e përsërisë vetëm një frazë të statusit tim në ditën e ikjes tande: “Lum, lumi unë që ti, me artin dhe shkëlqimin tënd skenik, je pjesë e biografisë sime artistike.

Bekim e Lum për ne që të patëm!

“Zoti të artësoftë” / KultPlus.com

Antigjipsizmi: Kur ngjyra e lëkurës është më e rëndësishme se ajo e syve

Xhemile Hysenaj

Fotografitë: Nok Selmani

Sikur një mëngjes të zgjoheshit dhe të mos ishit këta që jeni, të përfundoni me rutinën mëngjesore, të dilnit për kafen e mëngjesit dhe nga shtëpia juaj e deri tek vendi për ku jeni nisur të hasni në shikime të ndryshme, përbuzëse, keqardhjeje apo nënçmuese. Të uleshit në kafene e të prisnit më gjatë se konsumatorët e tjerë, kafeja vjen dhe shërbyesi nuk ju uron një mëngjes të mirë, klientët e tjerë flasin për ty ndërkohë që të hedhin shikime përbuzëse, ‘nuk qenka edhe shumë i zi’ ose ‘sa i zi’ e dëgjon tinëzisht. Në pesë vendet e punës ku keni aplikuar (edhe pse me një kualifikim më tepër se të mjaftueshëm) nuk jeni pranuar për arsyet më banale, e diku edhe nuk jeni përfillur fare. Shokët e shoqet tua nuk janë të shumtë dhe ata që njihni prej fëmijërisë janë po të njejtit njerëz që njihni edhe sot pas pothuajse më shumë apo më pak dy dekadave jetë. Eh kjo, pikërisht kjo, është një racizëm i pastër. Një luftë e heshtur me të cilën as edhe një i vetëm në botë nuk do të duhej të ballafaqohej. Një fenomen sa shqetësues aq edhe tmerrues. Një paragjykim i pastër mbi ngjyrën e lëkurës të cilën nuk e ke zgjedhur.

Antigipsizmi është racizmi specifik ndaj romëve, dhe komuniteteve të tjera që konsiderohen ‘ciganë’ në imagjinatën e publikut apo atyre që nuk janë pjesë e këtij komuniteti. Anti-gjipsizmi është formë specifike e racizmit, një ideologji e bazuar në superioritet racor, formë e dehumanizimit dhe racizmit institucional të ushqyer nga diskriminimi historik, që shprehet në mes tjerash edhe me dhunë, gjuhë të urrejtjes, eksploatim, stigmatizim dhe formë të diskriminimit.

Pjesa më shqetësuese e antigjipsizmit në Kosovë ka të bëjë me faktin se sa i pranishëm është në jetën e secilit prej nesh, është një dukuri e cila vie më së natyrshëm e shpesh edhe pa vetëdije.

Racizmi nuk fshihet nga pjesa e komunitetit shumicë. Shprehjet si ‘po rrin si magjup’, ‘paske marrë ngjyrë shumë të zezë si magjup/e’, apo ‘je veshë si magjupe’, i ndëgjojmë pothuajse çdo ditë dhe pa interesin më të vogël i injorojmë sikur të ishin fjalë përkëdhelëse dhe jo ofenduese për një pjesë të shoqërisë.

Anti-gjipsizmi ndikon shumë në të gjitha aspektet e jetesës së romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve. Ai kontribuon në mohimin e fushave kryesore të jetës si në arsimim, punësim, standard të jetesës, si dhe në shëndetësi e banim. Duke marrë parasysh se romët, ashkalinjt dhe egjiptianët historikisht janë ballafaquar me diskriminim dhe disavantazhe në të gjitha sferat e jetës, kjo ka kaluar në normalitet nga të gjitha palët, duke kontribuar në stigmatizimin dhe përjashtimin e tyre shoqëror.
Romët, ashkalinjt dhe egjiptianët në Kosovë shpesh i nënshtrohen diskriminimit dhe janë viktima të krimit, nga fyerjet dhe kërcënimet e deri te sulmet e dhunshme.

Në mënyrë që të ndodhin ndryshimet shoqërore, është me rëndësi jetike që si pasojë të përmendim dhe të dënojnë incidentet dhe fenomenet antigjipsiste që ndodhin edhe në vendin tonë çdo ditë.

Një nga rastet që nxiti shumë debat tek dy komunitetet, edhe tek ai pakicë edhe tek ai shumicë, ishte rasti i Kujtim Veselit. Një fëmijë 11 vjeçar i komunitetit rom i cili ishte dhunuar e mbytur nga një tjetër pjesëtar i komunitet. Dhunimi seksual dhe vrasja e Kujtim Veselit kanë qenë të parandalueshme dhe këtë e ka konstatuar edhe Avokati i Popullit në

Raportin e publikuar për këtë rast. Policia dhe Prokuroria kanë qenë të njoftuara nga burime të shumta për përdhunimin e parë dhe është dashur që menjëherë ta ndalojnë e ta kërkojnë paraburgimin e S.O.-së për ta mbrojtur mirëqenien dhe jetën e Kujtimit.

*Bashkangjitur gjeni linkun e peticionit ku kërkohet drejtësi për rastin e Kujtimit.

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc8ePMG4MGMZikABgDJqHhXUmozdsmILNRCJtd4AXztQtBfNA/viewform?fbclid=IwAR0KqtD1df-opxDkafemjF_4tkYLq5THkEmAlqg8BXRI2A8e-j4JV7BwsmQ

Antigjipsizmi në Kosovë e kudo në botë vjen si pasojë e mosinformimit, injorancës. A e keni pyetur ndonjëherë veten, apo a keni menduar: Sa shokë/shoqe që janë pjesë e komunitetit pakicë, janë pjesë e rrethit tuaj shoqëror?

‘Askush nuk lind duke urryer dikë për shkak të ngjyrës së lëkurës, prejardhjes apo religjionit. Nëse njerëzit mësohen të urrejnë, ata mund të mësohen edhe të duan dhe dashuria vjen më natyrshëm nga zemra e njeriut se sa urrejtja.’, thoshte Mandela.

Kadri Limani nga fshati Gadime në Komunën e Lipjanit, tregon se me racizmin është përballur gjithmonë, duke filluar nga klasa e parë kur mësimdhënësit i ndanin komunitetet edhe në bankat shkollore. Pastaj kur udhëtonin me autobus, komuniteti pakicë nuk ulej me atë shumicë.
Limani me shqetësim e dëshpërim të madh tregon se ka aplikuar për punë në shumë vende, si në Policinë e Kosovës, në Ministrinë e Shëndetësisë, në Forcat e Sigurisë së Kosovës dhe gjithmonë ka hasur në racizëm të theksuar duke rezultuar në mos pranimin e vendit të punës për të cilin kishte aplikuar.

’Fatkeqësisht racizmi është i pranishëm në çdo pjesë të këtij vatani. Por, për mua është një privilegj të jem ky që jam, unë jam krenar për atë që jam, sepse kombësia, gjinia apo raca janë diçka që nuk kemi mundësi me i zgjedhë vetë, i kemi dhuratë nga krijuesi ynë’’, shprehet Limani.

Ndër të tjera, Limani potencon se fatkeqësisht Antigjipsizmi në Kosovë është shumë i pranishëm, sepse sipas tij, komuniteti shumicë e ndien veten shumë më superior ndaj atij pakicë. Ai tregon se si termi ‘’magjup’’ tek pjesa dërmuese e komunitetit përdoret për si sinonim i diçkaje negative. Ndërkaq, sipas tij, racizmi mund të parandalohet duke ndërmarrë shumë masa, e sidomos nga Ministria e Arsimit, duke shtuar në planin mësimor edhe lëndën e ‘’Etikës’’, në mënyrë që brezat e ardhshëm të edukohen mbi faktin se të gjithë jemi të njëjtë dhe të barabartë pa dallim race, gjinie, feje apo kombi.

‘’Ne pjesëtarët e komuniteteve e kemi problem edhe kur blejmë ndonjë pronë ku shumica e banorëve shqiptarë, kemi shumë raste kur pjesëtarët e komunitetit tonë janë kërcënuar edhe me jetë për të mos ndërtuar shtëpi në ato zona’’, vazhdon tutje Limani.

Mirëpo, prapë se prapë, Limani është optimist. Ai thotë se të gjithë ata që bien viktimë e racizmit duhet të jenë optimist që një gjë e tillë nuk zgjat gjithmonë dhe është një fenomen në zhdukje. ‘’Skllavëria në Amerikë ishte e bazuar në përkatësi racore dhe zhdukja e kësaj skllavërie konsiderohet me të drejtë fitore e gjithë njerëzimit në periudhën moderne. Prandaj unë jam optimist, bëhu edhe ti!’’ përfundon Limani.

Prania e Antigjipsizmi në Kosovë arsyetohet nga faktorë të ndryshëm. Mirëpo faktori kyç ka të bëjë me mos informimin, mosnjohjen e komuniteteve tjera që ka rezultuar në mospranim, pastaj vijnë faktorët tjerë si ata social dhe edukativo-arsimor. Për shumicën dërmuese është i papranueshëm fakti se ngjyra e lëkurës mund të determinoj vetëm racën të cilës i përket personi i caktuar dhe asgjë më shumë.

Për Antigjipsizëm ka folur edhe Drejtori Ekzekutiv i Organizatës Joqeveritare VORAE, Isak Skenderi, i cili potencon se Antigjipsizmi është i përhapur dhe i ngulitur thellë në qëndrimet shoqërore e kulturore dhe poashtu edhe në praktikën institucionale në Kosovë. Ai poashtu shprehet se për të luftuar antigipsizmin, vëmendja jonë duhet të zhvendoset në shoqërinë kryesore, duke fuqizuar kështu dhe duke ngritur zërin e atyre që preken në mënyrë dramatike nga antigjipsizmi.

Ndër të tjera Skenderi tregon se në shoqërinë tonë sjellja raciste nuk njihet shpesh nga ai që e bën dhe nga viktima, sipas tij, kjo sjellje është një produkt i qindra viteve të shtypjes, diskriminimit e përjashtimit.

“Ndërsa u rrita, nuk u kushtova shumë vëmendje të gjitha veprimeve raciste të drejtuara drejt meje në të gjitha sferat e jetës sime publike. Për mua, kjo lloj sjelljeje ishte thjesht e natyrshme. Tani kam arritur të kuptoj se sa e keqe ishte gjithçka dhe se akoma vazhdon të jetë e tillë. Kështu që unë dua të bëj një ndryshim për brezin e ardhshëm”, deklaron Skenderi.
VORAE, organizatë e cila një prej qëllimeve kyçe e ka angazhimin dhe fuqizimin e romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve, për të kuptuar sjelljen e tyre, rolet dhe përgjegjësitë e tyre në shoqëri dhe t’i bëjë ata më të aftë të njohin dhe të sfidojnë antigipsizmin, konsideron se krijimi I Antigjipsizmit është një program i ndryshimit të sjelljes në një shkallë më të gjerë që do të marrë shumë vite për të sjellë përpara ndryshimin shoqëror.

Skënderi tregon se VORAE synon të fillojë procesin duke ndërtuar një themel për ndryshimin duke kuptuar kështu së pari thellësinë e çështjes, duke ofruar më pas një varg veprimesh ndërgjegjësimi e në të njëjtën kohë edhe duke fuqizuar komunitetet lokale dhe pjesëtarët e komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptianë duke u angazhuar edhe në institucione publike për të vendosur nëse dhe si duhet të reflektohet trajtimi i antigjipsizmit në politikën dhe masat e barazisë.

‘’Ngritja e vetëdijes dhe përmirësimi i njohjes së antigipsizmit dhe efektet e tij negative është një hap i parë për të ndaluar paragjykimet e përhapura që aktualisht ekzistojnë në Kosovë. Ndërtimi i kapaciteteve i përpunuar për zyrtarët publik dhe ofruesit e shërbimeve do të ndërtojë vetëdijen për pengesat institucionale dhe do të prezantojë metodologji për t’i adresuar ato. Sapo të jetë krijuar kjo, qëllimi më pas do të jetë transferimi i këtyre moduleve në mekanizmat qeveritarë të trajnimit’’, shprehet tutje Skenderi.
Në pyetjen se çfarë mendon të jetë arsyeja që Antigjipsizmi ekziston në Kosovë, Skenderi thotë se komunitetet gjithmonë janë parë si më të ulët, si klasa e dytë e shoqërisë, jo vetëm në Kosovë por edhe në mbarë Europën.
“Romët, ashkalinjt dhe egjiptianët janë mbajtur në kushte shumë degraduese dhe janë përjashtuar në mënyrë që të sigurohet që joromët e gjorë të mos ‘lodhen’ shumë gjatë jetesës së tyre. Kjo rezultoi që pavarësisht nga stacioni ynë në jetë, gjithmonë është dikush më poshtë që mund ta bëjë punën e fëlliqur dhe të shfrytëzohet më tej me qëllim që të mbijetosh një një sistem të shfrytëzimit”, përfundon Skenderi

Një thënie shumë e njohur e Che Guevarës thotë: Përderisa ngjyra e lëkurës është më e rëndësishme se ngjyra e syve, gjithmonë do të ketë luftë.
Kjo thënie tregon shumë mbi racizmin, mbi faktin se sa shqetëuese është si dukuri. Një dukuri kjo që duhen vite e vite për të arritur në zhdukje totale.

“Në një intervistë pune, në një shkollë publike, më kanë thënë ‘pse nuk merresh me fëmijët tuaj? Thua se romët profesionalizohen për tu shërbyer apo në këtë rast për të edukuar vetëm fëmijët e komunitetit të vet’ , tregon Edi Galushi i cili me profesion është mësimdhënës.

Galushi konsideron se personat vendimmarrës të komuniteteve RAE duhet të merren më seriozisht, pasi që, sipas tij ka qenë vetë dëshmitar kur po këta persona nuk janë konsideruar të rëndësishëm dhe ndërhyrjet, sugjerimet apo rekomandimet e tyre nuk janë marr parasysh.
Ndër të tjera Galushi tregon se komuniteti RAE i është paraqitur komunitetit shumicë në mënyrë shumë të keqe. Ku sipas tij në 90% të rasteve është bërë nga pjesëtarët që nuk i përkasin këtij komuniteti dhe po të njëjtit e kanë marrë edhe guximin të paraqesin komunitetin RAE si diçka të shëmtuar, të ulët, që nuk ka asnjë vlerë dhe që është i prirë për të bërë një jetë të shkapërderdhur.

“Komuniteti pakicë shumë rrallë është prezantuar si diçka e mirë por edhe nëse është prezantuar është bërë me nismën e vetë komunitetit RAE, gjë kjo e cila në shoqërinë masive nuk kishte aspak peshë sepse paraqitja e tyre është konsumuar shumë shpejt dhe është marrur e gatshme, pa asnjë tentavitë për interpretim ndryshe. Ndërkaq inferioriteti me të cilin jeton komuniteti pakicë si dhe brishtësia e këtij komuniteti në sytë e atij shumicë krijon rrethana shumë të favorshme për çasje raciste”, potencon Galushi.

Antigjipsizmi nuk ka të bëjë vetëm me atë se çfarë thuhet por edhe me atë se çfarë bëhet e nuk bëhet. Ka të bëjë me hapat që nuk ndërmerren nga institucionet përkatëse e më pas edhe nga komuniteti shumicë. Ka të bëjë me sjelljen e përditshme të secilit e me gjuhën që përdoret ndaj komuniteteve. Sepse, superioriteti nuk ka të bëjë me ngjyrën e lëkurës, ka të bëjë me shkeljen e dinjitetit njerëzor, me shkeljen e të drejtës për një jetesë asgjë më shumë se normalja. / KultPlus.com

TEKSTI NË GJUHËN ROME

(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij teksti është përgjegjësi e KultPlus/YIHR dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)

MKRS investon me 2.6 milionë për ndërtimin e Shtëpisë së Kulturës në Suharekë

Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, bashkë me zëvendëskryeministrin Driton Selmanaj, zëvendësministrat Halil Matoshi e Nexhat Ramadani dhe një pjesë të stafit të MKRS-së kanë vizituar sot Komunën e Suharekës.


Gjatë kësaj vizite ministrja Dumoshi dhe stafi i MKRS-së u pritën në Komunë nga kryetari i Suharekës, Bali Muharremaj. Në takim u bisedua për projektet që financon MKRS-ja dhe bashkëpunimin me Komunën. Gjatë takimit u nënshkrua memorandumi i bashkëpunimit për ndërtimin e Shtëpisë së Kulturës “Ukë Bytyqi”, projekt ky për të cilin MKRS-ja do të investojë rreth 2.6 milionë euro.

 
Ministrja Dumoshi me këtë rast tha se nënshkrimi i këtij memorandumi ka rëndësi të madhe. Ky investim i kontribuon jetës kulturore në Suharekë dhe u ofron kështu qytetarëve mjedise ku mund të përcjellin ngjarje kulturore e artistike.

“Shtëpia e Kulturës mban emrin e Ukë Bytyqit, veprimtar i cili ka punuar shumë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. E kemi për detyrim të kujdesemi dhe këto objekte me emra të mëdhenj t’ua lëmë trashëgimi gjeneratave të reja”.


Ministrja Dumoshi vizitoi edhe stadiumin e qytetit të Suharekës ku njoftoi se MKRS-ja ka ndarë 200 mijë euro për rinovimin e këtij stadiumi. Kjo në vazhdën e investimeve që MKRS-ja po bën në komuna të ndryshme nëpër Kosovë, për ta ndihmuar e rregulluar infrastrukturën sportive. 


Ministrja po ashtu njoftoi se sot fillojnë punimet për ndërtimin e stadiumit ndihmës në fshatin Studenqan të Suharekës. Ajo theksoi se ky stadium do të jetë i kategorisë së parë sipas kushteve të UEFA-së dhe siguroi që pas finalizimit këto projekte të jenë një ndihmë e madhe për qytetarët e Suharekës. 
Ministrja Dumoshi tha se sa i përket trashëgimisë kulturore, MKRS-ja është duke punuar në projektin për Shtëpinë – Muze “Fadil Vata”, në fshatin Sallagrazhdë dhe shtoi se MKRS-ja ka projekte edhe për rininë duke i inkurajuar të rinjtë që përmes organizatave komunale të aplikojnë dhe të jenë fitues të këtyre projekteve.

“Bashkërisht me kryetarin diskutuam për projekte që janë shumë të nevojshme e të cilat do të parashihen në buxhetin e vitit 2021. Si ministre e kam për detyrë bashkëpunimin me të gjithë kryetarët e komunave të Kosovës”, tha mes tjerash ministrja Dumoshi.
Ndërkaq zëvendëskryeministri Driton Selmanaj tha se në këtë komunë do të ketë investime edhe në infrastrukturë dhe do të ketë edhe në projekte të tjera për ta përmirësuar jetën e njerëzve.
Shtëpia e Kulturës do t’ia shtojë bukurinë qytetit meqë Suhareka është vend i vogël por me vlera të mëdha.

Kryetari Bali Muharremaj u shpreh i lumtur për vizitën e krerëve institucionalë dhe për investimet e pakursyera në këtë komunë. / KultPlus.com

Mimoza H publikon këngën më të re ‘Pretty Lies’ (VIDEO)

“Pretty Lies” është këngë e stilit alt-elektro-pop të errët ngjashëm me stilin e viteve të 80-ta dhe vibe Europop, si kënga nga Kraftwerk “Model”, pastaj Robyn “Call Your Girlfriend” dhe shkrirje e tingullit të Neë Order me vokalet a la Annie Lennox.

Ja se si rrëfehet Mimoza H në lidhje me këngën: ’’’Pretty Lies’ pasqyron mllefin dhe paknaqësinë time për padrejtësitë aktuale ne aspektin social, ekologjik, pabarazinë shoqërore, si dhe industrinë e argëtuese duke përfshirë këtu sfidat e pengesat e shumta në avancimin e rolit dhe pozitës së femrës në këtë industri.

”Teksa shkruaja tekstin, e ndjeja se sa i thellë ishte zemërimi që mbaja brenda për krejt këto mashtrime e gënjeshtra. Krejt ky emocion më shtyu që të shprehesha artistikisht me qëllim që ta kuptoja më mirë këtë mllef dhe t’i bashkohesha përpjekjeve për ndryshim të këndvështrimit përreth këtyre aspekteve shoqërore”, shprehet ajo.

”Për të rrëfyer mesazhin e këngës e ndjeva të nevojshme që t’a realizoj edhe video klipin, duke përdorur imazhe dhe deklarata të forta permes te cilave pershkruhet zhgënjimi im ndaj akteve mashtruese, lojërave të përdredhura dhe keqperdorimeve qe po behen nga ata qe gjinden në fuqi. Skena me oktapodin është pika kulmuese e këtij tregimi e që simbolizon dy anët e realitetit. Në njërën anë, tentakulat paraqesin iluzionin e thellë që e mbështetë rrjetin e sistemit aktual, ndërsa në anën tjetër, paraqet inteligjencën, vizionin dhe mprehtësinë e nevojshme për të shpalosur të vërtetat që do të mund të na shtyejnë drejt ndryshimeve pozitive’’, shprehet tutje Mimoza H. / KultPlus.com

Kryevepra e Van Gogh, zbulohet se piktura tregon historinë e orëve të fundit të artistit

Pamja e një kartoline ka ndihmuar në gjetjen e zonës së mundshme ku Vincent van Gogh pikturoi kryeveprën e tij të fundit, thonë ekspertët e artit. Zbulimi është bërë nga Wouter van der Veen, drejtor shkencor i institutit Van Gogh.

Sipas tij kartolina që i përket periudhës 1900-1910 ka ngjashmëri të shumta me “Rrënjët e pemëve”, piktura e famshme e Van Gogh-ut. Kartolina tregon pamjet e disa pemëve mbi një kodrinë në Auvers-sur-Oise në Francë. Kjo zonë është vetëm 150 metra larg nga Auberge Ravoux, bujtina ku Van Gogh qëndroi për 70 ditë para se të vetëvritej në 1890-ën.

Ka pasur debate të shumta se cila ka qenë vepra e fundit e realizuar nga piktori. Në një letër Andries Bonger, kunati i Theo van Gogh, përshkruan se si artisti pikturoi pamje nga një pyll plot diell dhe jetë, mëngjesin para se të vdiste.

Të dhënat e kësaj letre janë përdorur për të mbështetur pretendimet se “Rrënjët e pemëve” është vepra e fundit e realizuar nga Van Gogh. Bazuar në teorinë e tij që lindi prej kartolinës, Van der Veen mendon se Van Gogh ka qenë duke punuar mbi këtë pikturë deri në orët e fundit të jetës së tij.  / KultPlus.com

Antijipsizmo: Kana mortyako kolori sito may vasno desar odova e akyengo

Xhemile Hysenaj
Fotografiye: Nok Selmani

Sakana yekh detharin te ushten sine thay tana oven sine akala so siyen, te agorinen e yekha detharinaka rutina, te ikloven sinen vash detharinaki khaveya kotar tumaro kher ji ano than vash kote siyen shrdime te arakhentumen e ververutne dikhipyencar, koshipyencar thay telune lafyencar. Te beshen sinen ani daykh kafiteria thay te ajukerna sine may but desar aver konsumatoryendar, khaveya avla thay o kamarieri na phenla tumenge shukar detharin, aver klientya vakarna vash tuke  mashkarvahti qhivinindoy vi odova pharo dikhipe, ‘na sito ini but kalo’ vay ‘ kobar kalo’ shuneya ole garavibeya. Ano panj butyake thana kote siyen apkikinde (ini kay yekhe kualifikipea may shukar desar shukar) na siyen akceptisale vash o banalune yustifikipya, thay ano dayk than na siyen lelile pe konsideripen. Amala thay tumare malina na siton but thay odolen kolen penjareholen kotar o qhavoripe siton yekhune manusha kolen penjarena vi adive buderi se duy dekade jivdipe. Eh akava, akava sito yekh klaro racizmo. Yekh maribe ano traynipe kolea ni yekh ani lumia na manglape sine te arakholpe. Yekh darakerdo thay nashukarno fenomeni. Yekh klaro anglokrisipe pedral o mortyako kolori kolen tumen na siyen alosarde.

Antijipsizmo sito racizmo specifikuno pedral o roma, thay aver komunitetyenge kola konsideringyona ‘ciganya’’ ani publikaki imajinata vay odolengi kola na siton kotor e akale komunitetesko. Anti-jipsizmo sitoy specifikuni forma e racizmeski, yekh ideologiya bazirimi ano racako superioriteti, forma e dehumanizipaski thay institucionaluno racizmo kova paravgyola kotar historikuno diskriminipe, kova mothavla mashkar o avera ini violenca, nakamibaski qhib, eksploatipe, stigmatizipe thay aver forme e diskriminipasko.

Racizmi na garavgyola kotar o nabuderuno komuniteti. O vakeripya sar ‘besheya sar majupi’’, lelan kolori kalo sar majupi/a, vay ‘uravdilan sar majupe’, shunaholen sakova dive thay bizo nisavo interesipe may harno ignorina olen sar te oven sive shukarne alava thay na koshibaske vash yekh kotor e amalipasko.

Anti-jipsizmo therla impakti ano sah aspektya e jivdipasko ko roma, ashkalie thay egipqanya. Ov kontribuinla ano telaripe o sherune umala e jivdipasko sar ano edukipe, butikeripe, jivdipasko standardi, thay ano sastipe thay jivdipe. Leindoy pe dikhipe kay o roma, ashkalie thay egipqanya historia araklile e diskriminipea thay e disavantazhyencar ano sah jivdipaske sfere, akava phiravdilo ano normaliteti kotar o sah riga, kontribuindoy ano stigmatizipe thay ulavipe olengo kotar o amalipe.

Roma, ashkalie thay egipqanya ani Kosova butver arakhona e diskriminipea thay siton viktime e krimesko, kotar o koshibya thay darakeripya ji akanutne thay violencake atakya. Ano drom kay te oven amalipaske averipya, sito but vasno kay sar sebepyendar te lepara thay te krisina o incidentya thay o fenomenya e antijipsizmesko kola ovena ini ano amaro than sakova dive.

Yekh kotar o ovipya kova vazdinga buderi debate ko duy komunitetya, ko odova buderuno thay haricuno, sine ovipe Kuytim Veseli. Yekh 11 bershutno qhavoro e romane komunitesko kova jivdingya violenca thay mudardilo kotar yekh aver jeno e komunitetesko. Seksualuni violenca thay mudardipe e Kuytim Veselesko sine angloaqakarde thay vash akaleske konstatingya ini o Populaciako Avokati ano publikuno raporti vash akava ovipe. Policia thay Prokuroria sine informipe kotar o buderi resorsya vash angluni seksualuni violenca thay manglape sine yekhatar te aqhaven thay te roden anglophandipe vash S.O.- vash te garaven Kuytimesko jivdipe. 

*Akate shay te arakhen o linki e peticiako kote rodingyola hakayipe vash Kuytimeske.

Antijipsizmo ani Kosova thay ani e sah lumia avla sar sebepi e nainformipasko, inyorancako. Puqlen mi siyen daykver tumen, vay gndingyen mi: kobar amala/malina kay siton kotor e haricune komunitetesko, siton kotor e tumara amalipasko?

 ‘Niyekh na biyangyola na kaminindoy avere vash o sebepi o mortyako kolori, orijina vay religiya. Te sine kay o manusha siklona na te kamen, on shay siklona ini te kamen thay kamipe avla naturaluno kotar o ilo e manushesko desar o na kamipe’’, vakerla sine Mandela.

Kadri Limani kotar o gav Gadime ani Lipyaneski Komuna, mothavla kay e racizmea araklilo sarvaht, shrdinindoy kotar e angluni klasa kana o sikavne ulavna sine o komunitetya ano skolake banke. Palo odova kana dromina sine e autobuseya, haricuno komuniteti na beshla sine e odole buderunea. 

Limani e darakeripeya thay maybare qhelalipeya mothavla kay aplikingya vash e buti ano buderi thana, sar ani Kosovaki Policiya, ani Sastipaski Ministria, ano Kosovake Siguripaske Force thay sarvaht araklilo e racizmea rezultininody ano na akceptipe ano butyako than vash kote aplikingya.

‘’Bibahtake racizmi sito akceptimo ano sakova kotor e akale vatanesko. Numay, vash mange sito yekh bari privilegiya te ovav akava so sim, me sim barvalo odoleya so sim, feri so naciya, poli vay raca siton diso so nashti amen korkore alosara, siton todina kotar o amaro Kreatori’’, vakergya Limani.

Mashkar o avera, Limani potencinga kay bibahtake o antijipsizmo ani Kosova sito but prezenti, feri so sar si pe leste, buderuno komuniteti shunla peste but may superioruno karshi e haricune komuniteteske. Ov mothagya kay o termi ‘’majup’’ ko buderi manusha e komunitetesko vastingyola sar sinonimi vash diso negativi. Mashkarvahti, sar si pe leste, racizmi shay aqhavgyola leindoy buderi mase, konkretipea kotar e Edukipaski Ministria, qhivinindoy ano siklipasko plani ini o subyekti e ‘’Etikako’’, ano aspekti kay o avutne generaciye te edukingyon pedral o fakti kay saren siyen yekhune na leindoy dikhipe raca, poli, religiya vay naciya.

‘’Amen kotorletune e komuniteteyngo thera problemi ini kana kina dayk ilahka kote buderune siton albanya, thera buderi ovipya kana kotorleutne e amare komunitetesko darakerdile ini e jivdipyea vash ma te vazden khera ano odola zone’’, vakergya Limani.

Numay, sah akalea, Limani sito optimisti. Ov vakergya kay saren odola kola perna viktime e racizmesko musay te oven optimistya kay yekh ayekha diso na lungyargyola thay sito yekh fenomeni ano cidipe. ‘’Sklavrluko ani Amerika sine bazirimo ano raca thay cidipe e akala sklaveriako konsideringyola hakoa triunfipe e sah manushipasko ano moderuno vahti. Ayekha kay, me sim optimisti. Ov vi tu!’’, agoringya Limani.

Prezentipe e antijipsizmesko ani Kosova yustifikingyola kotar o ververtune faktorya. Numay o sheruno faktori sito phando e na informipeya, na penjaripeya komunitetya aver kay rezultingya ano na akceptipe, palo odova avna aver faktorya sar odola socialune thay edukativune-siklipaske. Vash buderi jene sito na akceptimo fakti kay kolori e mortyako shay te determininel numay raca koleske perla yekh personi thay niso aver.

Vash o antijipsimo vakerga ini o Ekzekutivuno Direktori e Naraipna Organizaciako VORAE, Isak Skenderi, kova potencingya kay o antijipsizmo sito buhlardo thay buhlo ano amalipaske pratcavya thay kulturake vi ayekha ini ani institucialuni praktika ani Kosova. Ov vi ayekha mothavga kay vash te margyol o antijipsizmo, godinipe amaro musay te fokusingyol ano sheruno amalipe, zorakerinindoy ayekha te vazdingyol o avazo odolengo kola qalavgyona ano dramatikuno drom kotar o antijipsizmo.

Mashkar o aver, Skenderi mothavgya kay ano amaro malipe racistikuno reagipe na penjargyola kotar odova kay kerla thay kotar e viktima, sar si pe leste, akava reagipe sito yekh produkti kotar o shelbershuno ushkavipe, diskriminipe thay neglizhipe.

‘’Kana bayrilum, na thovgum but kan e sah racistikune reagipyenge phiravde direkt mange ano sah mere publikune jivdipaske sfere. Vash mange, akava verutno reagipe sine naturaluno. Numay reslum te lav kan kobar sine thay kobar akana phiravygola te ovel na shukarno yekh ayekha diso. Ayekha kay, me mangava te kerav yekh averipe vash avutne generaciye’’, deklaringa Skenderi.

VORAE, organizacia koya yekh e sherune resipyendar therla ini o zoralipe e romengo, ashkaliengo thay e egipqanyengo, vash te len kan olengi rola thay godornipe olengo ano amalipe thay te kerel olen may kreativune te penjaren thay te sfidinen o antijipsizmo, konsiderinla kay kreiripe e antijipsizmesko sito yekh programi vash averipe o reagipya ano yekh may buhlo niveli kay si te lel buderi bersha vash te anel yekh averipe ano amalipe.

Skenderi mothavla kay o VORAE therla resipe te shrdel yekh procesi vazdinindoy yekh temeli vash averipe leindoy kan yekh ver buhlipe e puqipasko, pashavinindoy ayekha buderi reagipya vash vazdipe o godinipe thay yekhuno vahti zorakerinindoy lokalune komunitetya thay jenen e komunitetyengo roma, ashkalie thay egipqanya angazhinindoy olen ini ano publikune instituciye vash te decizinen sar musay te reflektingyol traytipe e antijipsizmesko ano politike thay yekhipaske mase.


‘’Godinipasko vazdipe thay laqharipe e penjaripasko o antijipsizmo thay aver negativune efektya sito angluno bajako vash te aqhavgyon o anglokrisipya buhlarde kola aktualipeya ekzistirina ani Kosova. Vazdipe e kapacitetyengo kerde kotar o publikune ofisialune thay pashavutne e servisipyengo si te vazden godinipe vash o institucionalune aqhavipya thay si te prezantinel metodologiya vash te adresinen olen. Kobar si te kreiringyol akava, resipe palo odova si te ovel transferipe akala modulya ano raipaske mekanizmya e traynipasko’’, vakerga Skenderi.

Ano puqipe so gndinla kay sito sebepi kay antijipsizmo ekzistinla ani Kosova, Skenderi vakerga kay o komunitetya sarsakana dikhisale sar may telune, sar duyti klasa e amalipasko, na numay ani Kosova numay ani e sah Evropa.

 “Roma, ashkalie thay egipqanya adikerdile ano but degradipaske kondiciye thay frdisale ano aspekti kay te siguringyon kay o naroma ta na ‘’qhingyoven’’ but vash olengo jvidipe. Akava rezultinga kay na leindoy dikhipe kotar amaro jvidipasko stacioni, sasavipea sito daykho may tele kova shay te kerel na shuzhi buti thay vastinindoy palo odova e resipea kay te jivdinen ano yekh vastipasko sistemi’’, agoringya Skenderi.

Yekh lafipe but penjardi e Che Guevaraki phenla; “Ji kay kolori e mortako sito vasno desar kolori e akyengo, sarsakana si te ovel maribe’’.

Akava vakeripe mothavla buderi pedral o racizmi, pedral o fakti kobar sito darakerdo akava fenomeni. Akavaverutno fenomeni vash koleske manglape bersha thay bersha vash olesko totaluno likfidipe.

(FOTO)

 ‘’Ani yekh butyaki intervista, ani yekh publikuni skola, vakerde mange ‘’soske na lejatu e tumare qhavorencar? Te phene kay o roma profesionalizingyona vash te servisinen vay ano akava ovipe vash te edukinen qhavoren e pere komunitetesko’’, mothavla Edis Galushi kova profesia sito sikavno.

Galushi konsiderinla kay o persone ano decizipasko leipe e komunitetyengo RAE musay te lenpe serioziteteya, feri so, sar si pe leste korkoro sine dikhavutno kana akala persone na konsiderisale vasne thay reagipya, sugeripya vay olenge rekomandipya na lelona pe dikhipe.

Mashkar aver, Galushi mothavla kay o komuniteti RAE mothavdilo e buderune komuniteteske ano yekh but bilaqo drom. Kote sar si pe leste 90% e ovipyengo kerdilo kotar o jene kola na siton e komunitetestar thay ketane lele o shaipe te reprezentinen e RAE komuniteti sar diso na shukarno, teluno, kay na therla ni yekh vasnipe thay sito faktori vash te kerel diso bi laqo.

‘’Haricuno komuniteti but hari prezantisalo sar shukar qhigode numay ini te sine kay prezantisalo kerdilo kotar e korkori iniciativa e komuniteteski RAE, puqipe akava so ano masivuno malipe na therla sine ni hari vasnipe feri so prezantipe olengo konsumisalo but sig thay lelilo sar gatisarno, bi nisavni tentativa vash aver interpretipe. Mashkarvahti inferioriteti kolea jivdinla o haricuno komuniteti vi ayekha dikhipe e akale komunitetesko ano akya e buderune komunitetesko kreirinla buderi favoripya vash racistikuno akcesi’’, potencinla Galushi.

Antijipsizmo na sito phandonumay odoleya so vakergyola numay ini odoleya so kergyola vay na kergyola. Sito phando e reagipyencar kola na lelona kotar o relavantune instituciye thay palo odova ini kotar o buderuno komuniteti. Sito phando e sakovadivune reagipeya e qhibya kay vastingyola karshi komunitetyenge. Feri so, superioriteti na sito phando e mortyake koloreya, sito phando e ushkavipeya o manushikano identiteti, e ushkavipeya o hako vash yekh jivdipe niso may buderi desar normaluno.

TEKSTI NË GJUHËN SHQIPE

(Akava teksti produktisalo sar kotor e proyektesko ‘’Phikodeipe e mediengo thay e jurnalistikako vash o manushikane hakaya ani Kosova’’, phikodeimo kotar o ofisi e Europaka Uniako ani Kosova thay realizimo kotar Kosovo 2.0, CEL thay QKSGJ. Andripe e akala botipasko sito godornipe e KultPlus/YIHR KS thay ano ni yekh drom nashti te konsideringyol sar pratsav e EU vay K2.0, CEL vay QKSGJ)

Dy ngjarjet më të bukura që i ka përjetuar Nënë Tereza, dëshmi e dashurisë së vërtetë

Shën Nënë Tereza është thesar i papërsëritshëm, si në mësim e porosi ashtu edhe në veprimtarinë e saj të dashurisë, bamirësisë dhe humanizmit. Për të shpjeguar konceptin e dashurisë së vërtetë, atë dashuri e cila arrin deri në fund, derisa sa dhemb, Shën Nënë Tereza tregon dy ngjarje të bukura dhe unike që i ka përjetuar në jetën e saj, si dëshmi, provë e gjallë si realizohet ajo.

Ngjarja e parë

Unë nuk do ta harroj kurrë, se si dy të rinj para shumë kohësh erdhën në shtëpinë tonë dhe më dhanë një shumë të madhe parash. Unë i pyeta: ‘Ku i keni marrë të gjitha këto para?’. Ata thanë: ‘Ne jemi martuar para dy ditësh. Para se të martohemi, kishim vendosur, që mos të blejmë rroba martese. Ne nuk bëmë dasmë. Paratë e dasmës jua japim Juve.’ Dhe unë e di saktësisht, se ç’do të thotë në vendin tonë, në një familje hindu, të mos blesh rroba martese dhe të mos bësh dasmë. Prandaj i pyeta përsëri: ‘Po, përse? Përse vepruat kështu?’ Ata thanë: ‘Ne e duami njëri-tjetrin aq shumë, sa që gëzimin e dashurisë duam ta ndajmë me njerëzit, të cilëve ju u shërbeni.’ Si e përjetojmë ne gëzimin e dashurisë? Si e përjetojmë ne këtë? Tek japim, derisa dhemb.

Ngjarje e dytë

Para se unë të shkoja në Etiopi, në Kalkutë erdhën disa fëmijë të vegjël tek unë. Ata kishin dëgjuar, se unë do të shkoja atje. Ata kishin ardhur, sepse kishin dëgjuar nga motrat, që fëmijët në Etiopi vuanin shumë. Ata vinin, dhe secili prej tyre jepte diçka, disa edhe ato pak para që kishin. Një djalosh i vogël erdhi tek un dhe më tha: ‘Unë nuk kam asgjë, nuk kam para, thjeshtë nuk kam asgjë. Por, e kam këtë copë çokollate. Dhe ti merre me vete dhe jepua fëmijëve në Etiopi!’ 
Ky djalosh i vogël dashuronte me shumë dashuri, sepse ai mbase për herë të parë në jetën e vet, mbante një copë çokollate në dorë. Dhe e dha atë. E dha plot gëzim, për ta ndarë me të tjerët, për ta zbutur sadopak dhimbjen e dikujt tjetri në Etiopinë e largët. Kjo do të thotë gëzim i dashurisë: të japësh, derisa të dhemb. I dhembte Krishtit, që na donte neve, sepse ai vdiq në kryq, për të na mësuar neve se si duhet të duami. Kjo është rruga, se si duhet të duami edhe ne: derisa të dhemb.

(Pjesë nga libri: Leo Maasburg, Nënë Tereza. Histori Magjepsëse, Shtëpia Përkujtimore e Nënë Terezës, Shkup 2010, f. 88-89.)

Sot shënohet dita botërore kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore

E miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në vitin 2013 me anë të rezolutës A/RES/ 68/192, 30 korriku u caktua si Dita Botërore kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore.

Në rezolutë thuhet se një ditë e tillë ishte e nevojshme për të rritur ndërgjegjësimin mbi gjendjen e viktimave të trafikimit njerëzor dhe për promovimin, mbrojtjen e të drejtave të tyre.

Simboli i kësaj dite është ”Zemra blu”, e cila përfaqëson trishtimin e atyre që trafikohen duke na kujtuar zemrën e ftohtë të atyre që blejnë dhe shesin qeniet njerëzore.

Trafikimi i personave është një krim i rëndë dhe një shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut. Çdo vit, mijëra burra, gra dhe fëmijë bien në duart e trafikantëve, në vendet e tyre dhe jashtë vendit. Pothuajse çdo vend në botë është i prekur nga trafikimi, qoftë si një vend i origjinës, tranzit apo destinacion për viktimat.

UNODC, si kujdestar i Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër krimit të organizuar transnacional (UNTOC) dhe protokolleve të tij, ndihmon shtetet në përpjekjet e tyre për të zbatuar Protokollin për Parandalimin, Frenimin dhe Ndëshkimin e Trafikimit të Personave (Protokolli i Trafikimit të Personave). Protokolli për parandalimin, shtypjen dhe ndëshkimin e trafikimit të personave përcakton trafikimin e personave si rekrutimin, transportin, transferimin, strehimin ose pranimin e personave, me anë të kërcënimit ose përdorimit të forcës ose formave të tjera të shtrëngimit, rrëmbimit, mashtrimit, abuzimit të pushtetit ose i një pozicioni të cenueshmërisë ose i dhënies ose marrjes së pagesave ose përfitimeve për të arritur pëlqimin e një personi që ka kontroll mbi një person tjetër, me qëllim të shfrytëzimit. / KultPlus.com