Premiera e “Të gjashtët kundër Turqisë”, shfaqja e cila u bë britmë për ata që nga frika heshtin 

Era Berisha 

Me një imazh të këndshëm (një shitës që bën pambuk sheqeri, qetësisht këndon një muzikë të lehtë turke), ka nisur mbrëmë premiera e shfaqjes “Të gjashtët kundër Turqisë”, me regji të Blerta Rrustemi-Nezirajt. Shfaqja e shkruar nga Jeton Neziraj, ka prekur një temë të ndjeshme, por tejet të domosdoshme për të dalë në pah e vërteta të cilën shpesh, asnjeri nga ne nuk dëshirojmë ta shohim e as ta dëgjojmë, shkruan KultPlus. 

Ora shënoi fiks 20:17, kur të pranishmit tashmë veçse kishin mbushur hapësirën e Teatrit Oda, qosh më qosh. Zhurmimet e audiencës para nisjes tregonin një faktor kyç për interesimin që kishin për të parë këtë shfaqje. Loja nisi me një muzikë të qetë turke dhe imazhi i skenës na tregonte për krijimin e pambuk sheqerit dikund në një rrugicë të vogël, me një simbol të flamurit turk mu në krye. Por, shpejtë kalon në diçka tjetër. Shfaqja krijon një shfaqje brenda saj, më saktësisht, një “skenë” të improvizuar me emrin ‘Gerçek tiyatrosu’, që nëpërmjet një flamuri me dimensione të mëdha, shfaq dy kukulla që ironizonin me degradimin e demokracisë dhe ngritjen e regjimeve populiste-nacionaliste dhe autoritarizmit në Evropë, nëpërmjet personazheve si: Hoxha efendi dhe Tayip efendi. Ato lëviznin nën hije, njëlloj sikurse edhe pushteti që është në dorë të pushtetarëve të tanishëm të botës. 

Skenografia e krijuar nga Alice Vanini i ka dhënë shfaqjes një estetikë të përmbushur mirë. Reflektorët e mëdha në të dy anët ndërronin ngjyrat në secilën skenë dhe çdo herë arrinin të krijonin një intensitet të paparë për ta dramatizuar më mirë shfaqjen, kësisoj edhe dalloheshin edhe atmosferat e ndryshme të skenave të ndryshme përbrenda.  

Në shfaqje luajnë: Adrian Morina, Ernest Malazogu, Shpëtim Selmani, Verona Koxha, Albina Krasniqi dhe Don Shala. Qysh në fillim ata prezantojnë personazhet e tyre dhe tregojnë se marrin përgjegjësi vetëm për talentin e derdhur mbi atë skenë. “Ne marrim përgjegjësi për mundin, djersën, talentin që e derdhim në këtë skenë, madje edhe për këtë botë që tatëpjetën e ka marr. Por, refuzojmë të asocohemi prej skenave që do i shihni në vazhdim, që kanë ndodhur në realitet, jo shumë kohë më parë në Turqi, Pensilvani e Kosovë.” 

Në vitin 2018, gjashtë mësues turq u arrestuan në Kosovë dhe u deportuan në Turqi. Lejeqëndrimet e tyre të lëshuara nga shteti i Kosovës u revokuan mbi argumentin se ata gjoja përbënin rrezik për sigurinë kombëtare. Gjashtë burrat kërkoheshin në Turqi për shkak të gjoja lidhjeve të tyre me klerikun në ekzil Fetullah Gulen, lëvizja e të cilit fajësohej nga shteti turk për grusht shtetin e dështuar të vitit 2016. Dhjetëra e mijëra mbështetës të dyshuar të Gulenit janë arrestuar apo kanë humbur vendet e tyre të punës në Turqi që nga grusht shteti i dështuar. Shumica janë deklaruar të pafajshëm. Guleni e ka mohuar se ai dhe mbështetësit e tij janë prapa përpjekjes për rrëzimin e qeverisë së Erdoganit.   

Ndjeshmëria e kësaj çështjeje në Turqi nënkupton se edhe rrugëtimi deri tek procesi i provave nuk ka qenë i lehtë. Këtë e tregojnë edhe vetë aktorët, të cilët shpalosën se dy aktorë turk janë përzgjedhur nga thirrja e hapur specifikisht për këtë shfaqje, mirëpo ata menjëherë hoqën dorë nga frika e pushtetit të presidentit turk Recep Tayyip Erdogan, për të cilin konsiderohet që ka një ideologji shtypëse.  

“Të gjashtët kundër Turqisë” vazhdimisht ka shtruar pyetje për shoqëritë me pikëpamje specifike të cilat dështojnë të mbajnë premtime dhe për politikanët të cilët gjithnjë duan që të krijojnë pushtetin nën vazhdën e ideologjisë shtypëse. Por, shfaqja kalon edhe përtej kufijve, nëpërmjet skenave nga të cilat kërkohet llogari për regjimet shtypëse të pushtetarëve të tjerë të botës. 

“Kushdo që flet për korrupsion, quhen/bëhen të burgosur politik”, “Në Turqi ka më shumë të burgosur politik se në Iran e Kinë”, “Turqia antidemokratike, e korrupsionit dhe e krimit”, janë disa nga mesazhet që epen në shfaqje, nëpërmjet lojës aktoreske të mrekullueshme. Në anën tjetër, “Nuk ka forcë që mund të na gjunjëzojë”, thotë personazhi i Tayip efendisë, i cili tenton të portretizojë më së miri luksin, mendësinë dhe çnjerëzimin e presidentit aktual të Turqisë. 

Mes elementeve të shumta që ndonjëherë vinin jo të “ngjitura” mirë, më interesant qe ai i hologramit nga i cili fliste personazhi i Hoxha efendisë. Po ashtu, prania e bomave, armëve, koncepti i “nëntë jetëve”, moskallja e flamurit turk në skenë dhe dronit lëvizës e “mbikëqyrës”, tregonin shumë për prapaskenat e vijës së bardhë e të zezë, prapa të cilave fshihen pushtetarët e botës.  

Po ashtu, koreografia nga Gjergj Prevazi dhe muzika nga Gabriele Marangoni, kanë shtuar një sharm të dukshëm në shfaqje. Vallëzimi i valles rrotulluese të figurës së dervishëve (sufistë të njohur në kulturën turke e jo vetëm), bukur ka plotësuar shfaqjen. E njëjta, ndodhi edhe në skenat e fundit ku mjegulla u bë pjesë e pandashme e hapësirës, që njëkohësisht portretizonte një mjegull që ka hyrë në mendësinë tonë, për t’i mbyllur sytë ndaj padrejtësive. 

Si mace rruge janë konsideruar ata që frikën e kanë në palcë. Me këtë shfaqje, aktorët janë bërë zëri i atyre që nuk kanë zë, i atyre që janë të fshehur kudo në botë. Ata nuk mund të flasin sepse nuk kanë të drejta, mirëpo kjo shfaqje vjen si britmë për shpirtin e tyre. Pra, teatri është zhurma që këta aktorë e kanë krijuar për ta mposhtur atë frikë. 

Gjithashtu, shfaqja vjen e frymëzuar nga tragjedia “Të shtatët kundër Tebës” e Eskilit, që për temë themelore ka momentin e duelit vëllavrasës mes dy djemve të Edipit, Eteoklit dhe Polinikut. Kolektivi ndërkombëtar teatror me artistë/e nga Kosova, Turqia dhe vende të tjera të BE-së, ka kapërthyer një temë të zorshme e cila zgjoi pikëpyetje të shumta përgjatë dy orëve interpretim. 

Që nga ardhja në pushtet në vitin 2002, Recep Tayyip Erdogan ka mbikëqyrur një transformim radikal të Turqisë, që i ka hapur udhë një udhëheqjeje nga një njeri i vetëm. Sipas Institutit Ndërkombëtar për Demokraci dhe Asistencë Zgjedhore, numri i shteteve që po lëvizin kah autoritarizmi është më shumë se dyfishi i atyre që po lëvizin kah demokracia dhe se regjimet autoritare në botë e kanë thelluar shtypjen e tyre. 

Aktori Adrian Morina për KultPlus ka folur për sfidat politike, mesazhin kyç e deri tek arritja e finalizimit të shfaqjes që ai beson se do të  prezantohet edhe ndërkombëtarisht. 

“”Të gjashtët kundër Turqisë”, është një vazhdimësi e shfaqjeve që i përkasin teatrit politik. Qendra Multimedia përveç pjesës së prodhimit të shfaqjeve, në vazhdimësi ka qenë e angazhuar në artikulimin e temave që njerëzit, artistët, nuk kanë guxim ose “nuk duan” të merren me to. Të vetëdijshëm për gjithë çfarë po ndodhë rreth nesh ose edhe me ne, ku çdo ditë e më tepër, liria e të drejtat elementare po na uzurpohen, nuk guxojmë të mos flasim e mos të reagojmë. Nëse jo ne? Atëherë kush?…Prandaj edhe si qytetar por edhe si aktor kam kënaqësi kur angazhohem në projekte si ky i fundit. Ka qenë një proces i gjatë, me shumë sfida edhe politike gjatë rrugës, me kolegë aktor turq që pavullnetshëm u desh të hiqnin dorë nga shfaqja për çështje sigurie, por besoj se ia kemi dalë të realizojmë një shfaqje të mirë. Besoj se shfaqja jo vetëm për shkak të temës por edhe për estetikën që ka, do të ketë jetë të gjatë dhe do të ketë mundësi të prezantohet edhe ndërkombëtarisht.” 

Reprizat e radhës të shfaqjes “Të gjashtët kundër Turqisë” janë me 17 dhe 18 tetor, po në teatrin “Oda” në Prishtinë.

Fotografitë: Armend Nimani / KultPlus.com 

Filmi “Copëza” në Teatrin Oda

Nesër, më 26 prill, në Teatrin Oda do të shfaqet filmi “Copëza” me fillim nga ora 19:00.

Filmi “Copëza”, prodhuar nga Intent New Theatre & Chewboy Productions do shfaqet këtë të premte për të përmbyllur një rrugëtim të gjatë e plot përkushtim të pesë shkrimtarëve të rinj kosovarë: Blerina Kallaba, Shqipe Gashi, Albanoi Retkoceri, Fatbardha Zyberi dhe Agnesa Mehanolli.

Filmi do jetë një kombinim lojësh prej aktorëve për të sjellur në jetë tregimet, poezitë e dramat që këta shkrimtarë të rinjë kanë shkruar nën mentorimin e dramaturgëve e regjisorëve anglez për të treguar pak copëza prej përditshmërisë, përrallave e magjisë që realiteti kosovar ju ka ofruar atyre.

Lufta e 13 vjeçares Amali, Besa e Konstadinit, Sistemi që transformon biologjinë e kundërshtarëve, Durimi i qytetarëve në trafikun e një vere prishtinase e Dashuria më poetike shprehur në krejt dimensione të tjera këtë herë është çka pritet të shihni në projektin artistik të radhës që Intent New Theatre ka finalizuar për të vënë në pah talentet më të reja artistike krijuese në Kosovë./KultPlus.com

Dy botë paralele “takohen” me njëra-tjetrën në Charles III

Uranik Emini

Në një cep të largët të Bjeshkëve të Nemuna në Kosovë, Edith, një kushërirë e largët e mbretit Charles III të Mbretërisë së Bashkuar, filloi një ekspeditë të jashtëzakonshme kërkimore. Kërkimi i saj e çoi në thellësitë mistike të maleve shqiptare, ku u ndesh me një botë me aventura, folklor dhe legjenda të lashta. Gjatë rrugës, ajo u përplas me personazhet mitikë nga Eposi i Kreshnikëve, një sagë e njohur për përdorimin deri në pikën e fundit të hiperbolës dhe satirës, shkruan KultPlus.

Produksioni teatror “Charlesi III”, i sjellë në jetë nga dyshja dinamike e regjisorit Agon Myftari dhe dramaturgut Jeton Neziraj, është një kryevepër komike që tërheq paralele mes dy botëve të kundërta: të shkuarës, të vendosur 300 apo 400 vjet më parë dhe të ditëve të sotme.

Kasti i “Charles III” dha një performancë magjepsëse, derisa ylli i shfaqjes në mënyrë absolute ishte Albina Krasniqi dhe mënyra se si ajo u mëshirua nga një rol në një tjetër, pavarësisht faktit se nuk ishte roli kryesor. Merita kanë padyshim Vjosë Tasholli dhe Dukagjin Podrimaj, ashtu si edhe pjesa tjetër e kastit, mes tyre Blend Sadiku dhe Dardan Gashi, shfaqën një kimi të madhe mes vete që dukej sikur ata ishin përgatitur për këto role gjatë gjithë jetës së tyre. Edhe pse u zhvilluan vetëm një muaj provë për këtë shfaqje, mbrëmë në Teatrin “Oda” u dha një performancë që la një ndikim të qëndrueshëm te audienca.

Regjisori i shfaqjes, Agon Myftari, tregoi se gjatë provës gjeneralë kanë ftuar disa miq për ta parë shfaqjen, megjithatë premira e ka të vetën.

“Po ndjehem shumë mirë, shumë çlirë. Sot po e shohim si një test të parë, por te aktorët premiera shihet më shumë sesa te unë, natyrisht ata janë në skenë dhe i kanë për detyrë me i realizu të gjitha detyrat që u kam dhënë gjatë një muaji, natyrisht që i kanë më të rëndë se sa unë që jam në publik, por kaluam shumë mirë”, thotë Myftari.

Tutje, ai thotë se është i kënaqur me produktin final të shfaqjes.

“Me aq sa unë kam mujt me pa ka qenë një shfaqje që vjen me kohë, pra po mendoj shumë dimensionale, shumë shtresore, e normalisht ka qenë e vështirë për me i nda edhe ato detyrat që i përmenda. Ka qenë një proces shumë intensiv”, u shpreh ai.

“Gjithçka nisi në tym e mjegull”, thotë Myftari duke shpjeguar takimin e tij të parë para një vit për bisedën rreth kësaj shfaqje me autorin Jeton Neizraj.

“Procesi mes meje dhe Jetonit ka nisë qysh para një viti, kemi pas një landë jashtëzakonisht të gjërë përpara, megjithë ato kangë kreshnike, megjithë ato legjenda ka ta çojmë si shfaqje, ka ta çojmë si material kemi bo hulumtime të mëdhaja, por me mbërri me pas në një draft që ka qenë finale dhe sonte si dramë të përfundume, si shfaqje të kryer në skenë”.

Ideja, sipas regjisorit, e gjithë shfaqjes ka qenë që të flasim për veten, të merremi me veten, t’i kthehemi vetes dhe siç thotë ai, pa dramë kombëtare dhe pa u marrë me vete nuk mund të ketë identitet arti kombëtar.

“Jam i lumtur që është realizu një ide e kamotshme që të merremi me gjërat tona, ato çka na dallojnë dhe na ndryshojnë prej popujve tjerë, si të mira e të këqija që i kemi, me fjalë të tjera, kemi dashtë ta kritikojmë veten, tu e dashtë veten. E gjithë këto duartrokitje frenetike dhe i gjithë ky entuziazëm prej publikut na lë me shpresë për reprizat e tjera, thotë ai.

Në anën tjetër, Dukagjin Podrimaj protoganisti kryesor në këtë shfaqje, tregon se ka qenë një shfaqje e vështirë në thelb, por janë të kënaqur me realizimin e saj.

“Kemi fillu me tekst copa-copa, fillimisht një skenë e më pas një tjetër. Megjithatë, Jetoni e ka marrë dhe e ka formësu që të vijë te ne më pas. Teksti ka shumë kreacion, ku janë diku rreth 18 skena, të cilat fillimisht kanë qenë tym e mjegull për neve, por më pas doli si satirë shumë e bukur”, tregon Podrimaj.

Dy role të shkrira në një aktor

“Po, fillimisht kemi qenë gjashtë aktorë, e më pas në mungesë të një aktori unë kam luajtur të dy rolet, atë të Charles III dhe Mujës. Nuk ka qenë aspak e lehtë me u realizu, por reagimet e publikut kanë qenë tepër të mira dhe tash po dëgjoj fjalë që po na motivojnë edhe më shumë”, thotë ai në fund.

Shfaqja mori reagime pozitive gjatë premierës së saj dhe autori shpreh krenarinë për rezultatin dhe shpreson për sukses në të ardhmen.

“Fillimisht dua të them se nuk e kam parë asnjë provë, me qëllim. Ishte hera e parë që pashë të plotë premierën dhe vërtet kalova mirë. Natyrisht, nuk më takon mua me dhënë komente për shfaqjen, po vërtet kishin bërë një punë të jashtëzakonshme para së gjithash Agoni, por edhe aktorët. Teksti është ai që është”, thotë Neziraj.

Partneriteti i regjisorit Agon Myftari dhe dramaturgut Jeton Neziraj përkundër që është i rastësishëm, është një bashkëpunimi artistik që i dhanë jetë personazheve të Mujës dhe Halilit nga epopeja e Kreshnikut, duke futur humor dhe satirë në portretizimin e tyre. Rezultati ishte një eksplorim komik që shtyu kufijtë dhe shfaqi dy pasqyra të kompleksuara të dy botëve, shekuj larg njëri-tjetrit.

“Me Agonin punojmë kështu, domethënë nisemi me folë në hava, në mjegull, e kështu kemi punu edhe për audiencën e Vasllav Havellit, kur s’ka pasë kurrgjë. Kështu kemi punu edhe tash në këtë rast, thjesht kemi nis me diskutu çka po dojmë me ba diçka, një ide me bo diçka bashkë, prapë kemi nisë me diskutu për këngët kreshnike, për heronjtë e atyre këmbëve kemi nisë me diskutu për tema të ndryshme të mitologjisë ë përrallave, por mandej procesika nisë, domethënë na ka sjellë këtë këtë materie që është, që e pamë sonte, kështu punojmë me Agonin”, shprehet autori i shfaqjes.

“Charles III” shërben si një urë lidhëse midis së kaluarës dhe së tashmes, duke ofruar një humor përmes së cilës mund të shikohet zhvillimi i vazhdueshëm kulturor. Në një botë ku shprehja “They/them” është bërë tanimë e zakonshme si një formë e vetëidentifikimit, aftësia e shfaqjes për të sipërfaq realitetin bashkëkohor e duke u thelluar edhe në kontekste historike është e jashtëzakonshme.

Të padiskutueshme ishin duartrokitjet dhe ovacionet në fund për të gjithë aktorët në krye me regjisorin që qëndron pas kësaj vepre magjike teatri.

Agon Myftari dhe Jeton Neziraj, si një binom i pathyeshëm, kanë demonstruar edhe një herë aftësinë e tyre për të mahnitur dhe ndriçuar publikun duke kritikuar në vazhdimësi përmes fuqisë së komedisë. “Charles III” jo vetëm që krahason dhe kontraston dy botë, por gjithashtu nënvizon domethënien e thellë të kritikës siç përcillet përmes mediumit të teatrit. /KultPlus.com

11 vjet më vonë – Aktorët e “Sikur kjo të ishte shfaqje” dëshmojnë përjetësinë e Teatrit

Në autobusin numër 4…gjatë kohës së luftës në Prishtinë…një i ri i moshës 26 vjeçare…në fermerka dhe në fanellë të zezë… Në afërsi të hotelit “Union”… plumbi i snajperit e thyen xhamin… dhe e qëllon të riun në qafë… Një zonjë e veshur në të bardhë, e cila qëndronte pranë tij fillon të bërtas. Kur e sheh gjakun në këmishën e vet i bie të fikët… Dy orë më vonë… ajo është parë sërish te Xhamia e madhe… në afërsi të kafenesë “Romantika” por kësaj radhe në shoqëri të një shoqe më të re nga mosha…e cila i thotë…”Unë ngandonjëherë e bëj edhe nga katërmbëdhjetë herë!” … Lëpin akullore… dhe buzëqesh…

Uranik Emini

Për të përjetuar në formën më të natyrshme të gjitha emocionet e ndërlidhura nga e qeshura tek e qara, është teatri që ka fuqinë të magjepsë, të frymëzojë dhe të bëjë publikun të qajë. Nga çështjet e përditshme sociale deri te ato komplekse, përmes magjisë së rrëfimit, teatri mund të nxjerrë në dritë çështje të ndryshme dhe në këtë mënyrë të promovojë ndryshime rrënjësore në shoqëri.

Skena ishte e vendosur me disa grumbuj gazetash dhe objekte që po prisnin për t’u hyrë në punë aktorëve, dritat dalë nga dalë po ndaleshin dhe murmuritjet e heshtura të pritjes po jehonin në të gjithë ambientin e teatrit “Oda”. Shikuesit, po prisnin me padurim rikthimin e një produksioni shumë të dashur, i cili i ka mbijetuar provës së kohës dhe vazhdon të frymëzojë e të tërheqë audiencën edhe pas 11 vitesh.

“Sikur kjo të ishte shfaqje” ka bashkuar edhe një herë katër aktorët, Adrian Morina, Rebeka Qena, Armend Smajli dhe Besnik Krapi – të cilët po ndanin edhe njëherë skenën, që të shfaqnin fuqinë e teatrit se si përcillet një mesazh.

E gjithë shfaqja nisi fillimisht me aktorët të veshur sikur të ishin malësorë, ndërkohë që muzika po dëgjohej në të njëjtin nivel me ta, duke lënë një përshtypje negative tek publiku në shikim të parë dhe për të shpërthyer më pas në gërshetimin e një larmie emocionesh.

Komedia është zemra dhe kuptimi parësor i shfaqjes, por aty u dha edhe një rikujtim ndaj rreziqeve të keqinterpretimit dhe rëndësisë për të mos harruar të kaluarën tonë. Nëpërmjet interpretimeve të tyre, aktorët nxjerrin në dritë kompleksitetin e keqkuptimit të fjalëve dhe mënyrën se si ato mund të shtrembërohen apo të humbin tërësisht.

Ndërsa shfaqja shpalosej, audienca është marrë në një xhiro emocionesh, nga momentet e të qeshurave të trazuara deri te drama që të lëndojnë zemrën. Kimia mes aktorëve është e dukshme dhe interpretimet e tyre vënë në pah artin e aktrimit. Është e qartë se këta aktorë nuk e kanë humbur kontaktin dhe përkushtimi i tyre për “zanatin” dukej në çdo moment, nga skena në skenë.

Vizioni i regjisorit Agon Myftari është i dukshëm në çdo aspekt të produksionit, nga skenat e ndërlikuar deri te ato më të thjeshtat, që në brendësi shfaqnin edhe madhështinë e tij. Regjia nga Myftari i ka lejuar aktorët të mishërojnë plotësisht personazhet e tyre dhe të sjellin në jetë historinë, duke e lënë publikun të zhytur plotësisht në mesazhin e shfaqjes.

“Sikur kjo të ishte shfaqje” është një testament i fuqisë së qëndrueshme të teatrit për të lëvizur dhe frymëzuar njerëzit. Gjithashtu, dhe një kujtim i rëndësisë së mos harrimit të së kaluarës sonë. Është një prodhim që do të lërë mbresa të qëndrueshme tek këdo që ka fatin të jetë dëshmitar i magjisë së tij.

Pavarësisht tematikës së saj serioze, shfaqja ka shumë momente komike të papritura që sjellin lehtësi në një temë të rëndë. Jetëgjatësia e shfaqjes është një dëshmi e fuqisë së saj të qëndrueshme për të lëvizur dhe frymëzuar audiencën.

Pas 11 vitesh, ajo ende bën jehonë me shikuesit e teatrit dhe është një dëshmi e aftësisë dhe përkushtimit të të gjithë personave të përfshirë në krijim, nga aktorët te regjisori e deri te ekipi i prodhimit.

Me përfundimin e shfaqjes, publiku mbetet me një ndjenjë nderimi dhe respekti për aktorët dhe regjisorin që sollën në jetë këtë histori të jashtëzakonshme. “Sikur kjo të ishe shfaqje” na lidhi, me emocionet më të thella të përvojës njerëzore. /KultPlus.com

“Arbri” sonte me premierë në Teatrin Oda

Në Teatrin Oda sonte do të shfaqet premiera e shfaqjes “Arbri” me tekst dhe regji të Lirak Çelaj, kurse asistente e regjisë është Rozafa Çelaj, shkruan KultPlus.

Shfaqja do të fillojë në ora 20:00, kurse me roleit e tyre do të paraqiten:Shkumbin Istrefi, Qendresa Jashari, Labinot Raci, Daniela Markaj, Blend Sadiku. Skenograf i shfaqjes është  Burim Arifi, ndriçimi: Yann Perregaux Dielf, Bujar Bekteshi. Kjo shfaqje është përkrahë nga MKRS dhe Komuna e Prishtinës, kurse reprizat e kësaj shfaqje do të jenë më: 7, 16 dhe 30 mars./ KultPlus.com

Teatri Oda shënon nesër 20 vjetorin e themelimit, sjell edhe premierën “Arbri”

Njëri nga teatrot më të rëndësishëm në vend, teatri “Oda” nesër shënon 20 vjetorin e themelimit.

Për të shënuar këtë përvjetor të rëndësishëm, nesër mbahet mbrëmje në nderim të këtij 20 vjetori e për të vazhduar tutje me programin e muajit mars ku në mesin e shfaqjeve do të jetë edhe një premierë.

“Arbri” është shfaqja premierë e cila luhet më 6 mars më fillim nga ora 20:00, me regji dhe tekst të Lirak Çelaj. Shfaqja do të luhet menjëherë të nesërmen më 7 mars, më 16 mars dhe krejt në fund më 30 mars.

Leximi skenik nga Shpetim Selmani mbahet më 10 mars me titull “Fajin e ka Bill Gates”, përderisa shfaqjet tjera që luhen në ‘Oda’ gjatë marsit janë: “Sikur kjo të ishte shfaqje…”, “Pas’humbja”, “Stiffler”, “Burrnesha” dhe “Pesë stinët e armikut të popullit”. / KultPlus.com

Promovohet “Në të tjera shpi”, autorja Eli Krasniqi: Letërsia është dimension që e ka lirinë e të shprehurit, pa pasur nevojën për të qenë e saktë

Era Berisha

“Në të tjera shpi” është përmbledhje me poezi e shkruar nga autorja Eli Krasniqi, që vjen nga gjithsej një dekadë pune si shkrimtare. Pas shumë dyshimeve, autorja ka vendosur që promovimi i librit ta gjejë dritën sot në Teatrin ‘Oda’, brenda një hapësire ku ofrohet ajo ngrohtësia e cila lehtazi shndërrohet në shtëpinë e dytë të artit poetik, shkruan KultPlus.

Me profesion është antropologe, por Krasniqi si një aktiviste feminsite, ka vendosur që artin e saj ta shfaq nëpërmjet degës së poezisë. Për të dëgjuar e qenë të pranishëm në rrjedhën e artit të saj, kanë qenë një numër i lartë njerëzish që mbushën hapësirën komplet me fillim nga ora 18:00. Nën një ndriçim të këndshëm për krijimin e një nate ku poezia është e vetmja mbretëreshë, nisi edhe diskutimi për librin, duke filluar qysh nga krijimi i tij.

Mirishahe Syla, magjistre e shkencave sociale, aktiviste feministe dhe poete, ka zhvilluar nisjen e këtij diskutimi në kuadër të këtij promovimi të librit, ku ndër të tjera është folur për librin pastaj janë bërë edhe lexime nga vetë ajo dhe autorja e librit.

“Libri është një përmbledhje e një dekade të punës së Elit si shkrimtare, andaj mbi të gjitha, do të diskutojmë letërsinë feministe që është e përmbledhur në libër. Për mua, kjo është një kthesë në letërsinë shqiptare. Kemi shumë poete e poetë të mirë dhe është një fatkeqësi që ka mbetur pa u zhvilluar feminizmi jonë që është brenda nesh. Unë personalisht pas leximit të këtij libri, kam gjetur diçka brenda vetes që ndoshta se kam ditur që do ta gjejë në libra. Kur lexova librin në gjuhën shqipe, i pashë poezitë dhe për një moment, kam qarë shumë dhe u ktheva në fillimet e mia të rizbulimit së vetes përmes feminizmit. Eli ka pasur shumë dyshime për këtë promovim, edhe se a do të ia vlente për t’i botuar këto, mirëpo mendoj që këto poezi nuk janë më të sajat por janë për ne, sepse kemi nevojë për to”, ka thënë Syla.

Sipas saj, pas leximit të librit, do duhej për tu bërë gati për të shkuar në një udhëtim me vetveten sepse në çdo kapitull të librit është një rrugëtim ndryshe. Pra, libri fillon me një zbulim feminist të vetes, të dërgon tek raporti me shtëpinë dhe atë se çfarë konsiderohet shtëpi, vazhdon tek dinamikat interesante ndërpersonale që zhvillohen tutje, pastaj edhe tek dashuria që perceptohet ndryshe nga çdokush.

“Eli përpos që e ka shkruar këtë libër me poezi, vepron edhe ndërvepron me botën e shoqërinë në role të ndryshme, si antropologe, studiuese, hulumtuese, aktiviste feministe dhe në secilin rol në shoqëri, ajo dallon. Si shkrimtare, shfaqet pa rregulla të caktuara, pa prapavijë se si duhet të jetë diçka. Pra, është thjesht Eli e ‘zhveshur’ para neve në këtë libër”, thotë ajo.

Eli si shkrimtare dhe letërsia e angazhuar e saj

Autorja e librit “Në të tjera shpi”, Eli Krasniqi ka shpalosur se si nisi i gjithë krijimi i poezisë së saj feministe.

“Libri është dedikim ndaj tezes sime, Shuki Gashi. Ajo është dikush që vazhdon me qenë model për mua. Do të doja të falënderoja Fitore Berishën, pasi që ka zgjedhur poezinë time që të shfaqet në muralin e saj dhe për të cilën në fakt kam pasur shumë dilema por më vjen shumë mirë që poezia ime është aty. Shumë gra kanë pasur një ndikim të jashtëzakonshëm për një shtytje për të dalë në sipërfaqe. Ne e dimë që kur shkruajmë, shkruajmë goxha lakuriq, andaj është njëfarë frike ndonjëherë. Është e rëndësishme të ceket se ne nuk mundemi pa njëra-tjetrën dhe solidariteti vazhdon me qenë qenësore për çdo gjë që ne bëjmë, në çfarëdo profesioni”, ka thënë Krasniqi.

Sipas saj, një nga sfidat më të mëdha për ata që shkruajnë në Akademi, për ata që janë aktivistë feminsitë, shpeshherë vjen nëpër ndjesinë që të bënë të ndahesh në persona të ndryshëm, por realisht nuk është kështu.

“Në letërsi, për mua është e rëndësishme liria. Në hulumtimin shkencor, ti ndjen rregulla të caktuara por shpeshherë shkrimtarët për të shkruar diçka, bëjnë hulumtim, ndërsa ne që jemi në shkenca sociale, nuk e kemi të nevojshme këtë sepse ekziston privilegji për t’u futur në jetët e njerëzve përmes hulumtimit, që njëkohësisht të bëjnë pjesë e jetës së tyre. Në shoqërinë tonë, unë kryesisht bëj studime shqiptare, dhe realitet tona janë realitete të rënda dhe pikërisht është kjo që provokon për t’i nxjerr ato në hulumtimet akademike por letërsia është dimension tjetër që e ka lirinë e të shprehurit, pa pasur nevojë që t’i referohet dikujt, pa pasur nevojën për të qenë e saktë. Ne jemi qenie subjektive. Për mua, të shkruarit është të menduarit. Procesi i shkrimit më ndihmon të mendoj dhe t’i artikuloj qartazi gjërat që kam nevojë për t’i artikuluar, ashtu qysh unë ndjehem. Është letërsi e angazhuar sepse e kam të vështirë ta nxjerr veten prej konteksteve në shumës, në të cilat jetoj”, thotë ajo.

“Gjethe lulesh jugu”

Tutje, në diskutim e sipër, vend kanë zënë edhe leximet e para të poezive të para në kapitullin e parë të librit, që vjen nën emërtimin “Gjethe lulesh jugu”.

“Kujtime të trishta në qytetin e bardhë”, “Ti je poemë”, “Gjuha amtare”, ishin poezitë që thumbuan me tematikat që u shpërfaqën si dhe me “lakuriqësinë” që autorja e ka në pykë të shkrimeve të saj. Dëshmi për këtë qenë edhe duartrokitjet e menjëhershme pas interpretimit të këtyre poezive.

Ndërkohë, poetja dhe aktivistja Syla është shprehur se në secilën poezi të Krasniqit, vërehet trajtimi i një problemi social, shoqëror, historik apo edhe gjeografik, po që gjithmonë shfaqet me një ndjesi tejet personale.

“Në secilën poezi e gjeni trajtimin e një teme, e një problemi social, shoqëror, historik e gjeografik, por që është kaq personale. Shpesh këto probleme tona shoqërore, i shohim si ideologji të filozofisë, si lëvizje kaq të ndara e të pakuptueshme por që bëhet e kuptueshme kur e ndjen në një nivel personal. Është një letërsi e angazhuar dhe kur flasim për diskutimin mbi letërsinë feministe, gjithmonë ekziston debati mes përcaktimit të letërsisë feministe si letërsi. Përderisa ka lloje të ndryshme të letërsisë dhe përderisa ka mendim feminist, e logjikshme është që të ketë një literaturë feministe”, ka thënë Syla.

Misioni i literaturës feministe

Në vazhdim ka folur poetja Krasniqi, e cila ka theksuar absurditetin se letërsia feministe nuk ekziston. Për të, patriarkati nuk është një karakteristikë e shqiptarëve ose e Ballkanit, por është e gjithë botës.

“Duke qenë se patriarkalizmi është edhe një sistem tjetër i shtypjes, natyrisht që është edhe mision. Ndoshta pika fillestare nuk është domosdo e menduar si mision por nëse e luan atë rol, është shumë mirë. Por, kjo ideja që letërsia feministe nuk ekziston, më duket komplet absurde dhe e vërej herë pas here në disa diskutime tek ne, që konsiderohet se ajo në letërsi nuk ka vend. Por kështu është thënë edhe në Akademi, që nuk ka metodologji feminsite ose perspektivë feminsite, por natyrisht që ka, dhe kjo për arsye se veprohet brenda atij konteksti. Ne jetojmë në një botë patriarkale, gjithandej, dhe nuk është karakteristikë e shqiptarëve ose e Ballkanit. Është e natyrshme që shkrimi letrar të procesojë traumat dhe kjo shfaqet edhe tek poezia e parë që ne e lexuam”, shpalos Krasniqi.

“Lëkura jeme” dhe “Heshtja e himnit”, qenë dy poezitë e radhës që goditën me fuqinë që posedonin. Të pranishmit me librin “Në të tjera shpi” në dorë, përcjellën çdo varg që përshkonte poezinë e Krasniqit, dhe këtë e bënin me një përkushtim të lartë.

Letërsia – pikënisja në shoqërinë patriarkale (2012-2022)

“Ideja për këtë libër ka qenë për ta parë këtë zhvillim përgjatë viteve por unë nuk mund ta vërej këtë sepse thjesht nuk mundem. Ka material aty që më përkujton periudha të caktuara dhe e ndjej njëfarë triumfi në kuptimin që ia kam arritur. Në disa periudha ka qenë një rrugëtim i vështirë dhe ndoshta edhe titulli e tregon pak a shumë sepse viteve të fundit kam lëvizur shumë dhe edhe pse është privilegj, nuk është e lehtë me qenë me një valixhe në dorë. Ndonjëherë, qoftë edhe vetëm fizikisht, është e lodhshme”, ka thënë Krasniqi, e cila tutje shprehet se këtë nuk e ka arritur ende ta mposht, sepse ajo vazhdon të jetë me një valixhe në dorë.

Një element tjetër në poezinë e saj që vlen të ceket, konsiderohet të jetë shikimi i letërsisë në arkiva, asisoj që të shihet edhe dimensioni gjuhësor se si ka lëvizur.

Emërtimi i kapitujve

“Kjo ka qenë shumë problem për mua. Për të vendos tituj nëpër poezi për mua është një tmerr më vete sepse asnjëherë nuk ia qëlloj me tituj, të paktën, mua më duket kështu. Ka qenë shumë e vështirë me e gjet një titull por titulli i këtij libri është titulli i një poezie. Për mua, më vjen si proces shumë i vështirë dhe i zorshëm, dhe ndonëse që njoh shkrimtarë që e nisin poezinë me titull, për mua është një proces reflektimi”, shpalos Krasniqi krejt në fund.

Ndërsa, për të përmbyllur këtë mbrëmje që jehoi nëpër vargje dhe luhati nëpër mendime e sqarime, u interpretuan edhe pesë poezi të tjera, me ç’rast nga kapitulli i dytë u lexua poezia “Sa herë kthehem”, teksa nga i treti u lexuan poezitë si: “Snooze”,“Dashnisë teme si dihet”,  “Më presin” dhe “Në të tjera shpi”.

Krejt në fund, pas këtij diskutimi për ngjarje e kujtime nga më të ndryshmet, me një larmi mendimesh dhe zërash që portretizuan fuqinë kolektive të gruas, ngjarja gjeti fundin me nënshkrimin e librave nga autorja Eli Krasniqi. / KultPlus.com

Teatri Oda publikon orarin e shfaqjeve për muajin tetor

Teatri Oda po vazhdon të sjellë shfaqje dhe diskutime të shumta, ku edhe së fundmi ka publikuar orarin për muajin tetor, shkruan KultPlus.

Shfaqja ‘Audienca e Vaclav Havelit’ nga Jeton Neziraj me regji të Agon Myftarit ka gjetur vendin tashmë më 7 tetor.

Ndërsa, shfaqja “Inspektor Limi” që po rikthehet fuqishëm çdo herë, do të vihet në skenë më 12 dhe 13 tetor. Shfaqja ka për autor Lirak Çelajn, dhe vjen nën regjinë e Florent Mehmetit.

Po ashtu, këtë muaj, vendin do ta zënë edhe diskutimet mbi teatrin. Është tema “Teatri i Izraelit” ajo që do diskutohet në Teatrin Oda më 21 tetor.

Ndërkaq, shfaqjet e fundit si: “Stiffler”, “Burrnesha”, “Pas’humbja”, “The Handke Project”, janë ato që vijnë në kuadër të “Kosovo Theatre Showcase” dhe do të mbahen në datat 26, 27, 28 dhe 29 tetor. / KultPlus.com

‘Sytë’, La Fazani, ‘Zwada’, Sahati & Oda Haliti me koncert në Teatrin Oda

“KREJT SUPER!”, titullohet koncerti i përbashkët mes artistëve: “SYTË”, La Fazani, “ZWADA”, Sahati dhe ODA Haliti, përcjell KultPlus.

“KREJT SUPER!” është iniciativë për të promovuar një sub-kulturë të skenës së pavarur të muzikës në Prishtinë. Sipas njoftimit, Prishtina gjithmonë ka qenë e pasurar me muzikë alternative, dhe ky koncert pritet të shfaq lulëzimin e ri të kësaj skene.

Më në fund, pas pandemisë, kjo konsiderohet të jetë mundësia për t’i mbështetur disa prej artistëve të cilët e kultivojnë këtë kulturë.

“Nuk jemi bash rock, as pop, as elektronikë apo hip-hop, por jemi krejt ka pak dhe KREJT SUPER!”, thuhet tutje në njoftim.

“KREJT SUPER!” do të mbahet me datë 25 qershor (e shtunë), në Teatrin ‘Oda’, duke filluar nga ora 19:00. Ndërsa, biletat me çmim 5€ shiten në Dit’ e Nat’.

Koncerti është mbështetur nga HAPU festival, Let’s CML, dhe Komuna e Prishtinës. / KultPlus.com

Një shfaqje nga Kosova dhe një tjetër nga Serbia jepen sot në kuadër të festivalit FemArt

Në ditën e gjashtë të Festivalit FemArt do të ketë një shfaqje teatrale nga Kosova dhe një performancënga Serbia, shkruan KultPlus.

Shfaqja teatrore “Burrneshat” me autor, Jeton Neziraj dhe regji të Erson Zymberit shfaqet sonte në Teatrin ODA nga ora 20:00, ndërsa performanca “25 gota verë” me tekst dhe koncept të Dijana Miloševic shfaqet në Shtëpinë e Kulturës, Gustericë (Graçanicë) nga ora 20:00.

Gjithashtu, artistja Valentina Medda vazhdon me aktivitetin e mbyllur për publikun.

Ndërkaq, këtu mund të shihni orarin e plotë për ditët e tjera të festivalit “FemArt”. /KultPlus.com

Mes të qeshurash dhe veprave artistike, “Polip” rikthehet fizikisht pas dy vitesh

Festivali Ndërkombëtar i Letërsisë “Polip” është rikthyer në formë fizike pas një mungese dyvjeçare për shkak të pandemisë. “Polip” filloi më 13 maj, kur hapja e këtij festivali u bë nga Aidan Hehir, Sasa Ilic dhe Jeton Neziraj, mes shumë artistëve të pranishëm në Teatrin Oda. Ndërkohë, tema kryesore e këtij edicioni të “Polip” është kjo: “A është shkrimtari i pranishëm?!” shkruan KultPlus.

Fillimisht, Aidan Hehir filloi pjesën e saj të fjalimit përpara publikut, ku edhe e shtjelloi gjithë fjalimin e saj rreth Luftës në Ukrainë, ngjyrat e së cilës i kishte marrë edhe ky festival.

“Pas 2 viteve ne po takohemi përsëri së bashku. Ne do të flasim këtu përpos tjerash edhe për luftën që po ndodhë në Ukrainë, por gjithashtu edhe lidhshmërinë që ka letërsia me shoqërinë, politikën, luftën dhe ide të tjera. Çfarë mund të bëjmë ne si artistë për shoqërinë? Dhe tani, pas dy viteve të pandemisë dhe në këtë kohë të luftës është më e rëndësishme se asnjëherë tjetër që të jemi të bashkuar, të diskutojmë ide, e ndoshta ndikimi ynë në të ardhmën do të jetë i pranishëm”.

Ajo gjithashtu shtoi se mundohen që ky festival të jetë sa më ndërkombëtar që është e mundur, por disa autorë nuk kanë mundur të vijnë për shkak rrethanave të ndryshme.

“Shpresojmë që kjo ditë do të jetë me diskutime, me ide e sigurisht presim që edhe vitin tjetër të organizojmë këtë festival”, tha ajo.

Ndërkohë, Jeton Neziraj e hapi fjalimin duke ia bërë një pyetje vete “Çfarë ka ndryshuar për këto 12 vite”, ka thënë ai.

“Shumë gjëra kanë ndryshuar, por shoku im Sasha vazhdon që të japë gjak në shtetin e tij që ta ketë të mundur të vijë në këtë festival. E kemi llogaritur që ai i ka dhënë 3 litra gjak deri tani për Kosovën. Ne japim “gjak” edhe këtu në Prishtinë për ta bërë të mundur organizimin e këtij festivali”, tha Neziraj mes tjerash.

Ndërkohë, edhe Sasha rrëfeu historinë se si ka lindur “Polipi”, duke lexuar në gjuhën angleze, me ç ‘rast publiku e miqtë e tij po qeshnin nga anglishtja dhe theksi që ai po përdorte.

“Faleminderit për pjesëmarrjen tuaj në këtë festival shumë të rëndësisshëm. Polip është vendi ku ju edhe transformoheni. Faleminderit që erdhët”, u shpreh Sasha.

Kur prezantuesit po bëheshin gati që të ftonin autorët për të lexuar veprat e tyre, artistja Edona Reshitaj doli në skenë duke befasuar, përpos publikut, edhe vetë Nezirajn.

Mes një diskutimi, u vendos që fillimisht Reshitaj do të bëjë hapjen e këtij festivali.

“Një festival të letërsisë është e vështirë që ta hapësh me muzikë, por unë e kam gjetë të duhurën për ta bërë një gjë të tillë”, tha Reshitaj kur edhe filloi të këndonte poezinë e shndrruar në këngë “Kur të jesh mërzitur shumë” nga Dritëro Agolli.

Neziraj e Sasha kishin ndarë autorët në mënyrë jo-proporcionale, kjo për shkak se Neziraj kishte marrë autorin e tij të preferuar, francezin Joel Vernet.

Përpos Vernet, në këtë natë poezi u lexuan edhe nga Sebnem Isiguzel, Eqrem Basha, Ivana Bodrozic, Carsten Jensen, Jovica Ivanovski dhe Mitja Cander.

Autorët përpara se të prezantonin e të lexonin veprat e tyre, patën disa pyetje të cilat edhe ju përgjigjjën.

Ndërkohë, “Polip” ka vazhduar edhe më 14 maj, e sot do të jetë edhe dita finale, ajo kur edhe janë ftuarë të tjerë autorë për të mbyllur në mënyrën më të mirë të mundshme këtë festival. /KultPlus.com

Festivali Ndërkombëtar i Letërsisë – polip, nis këtë fundjavë në Prishtinë nën temën “Shkrimtari është i pranishëm?!” 

Edicioni i dymbëdhjetë i Festivalit Ndërkombëtar të Letërsisë – polip, organizuar nga Qendra Multimedia, nis këtë fundjavë në Teatrin ODA në Prishtinë nën temën “Shkrimtari është i pranishëm?!”, përcjellë KultPlus.

Ky edicion do të nis me promovimin e librit “I verbri” nga autori slloven Mitja Čander, përkthyer në shqip nga Nikollë Berishaj dhe botuar nga Qendra Multimedia. Promovimi i këtij libri do të ndodh më 12 maj nga ora 18:00 në Teatrin ODA në Prishtinë dhe është pjesë e një para-programi të festivalit. Promovimi do të përcillet me hapjen zyrtare të festivalit polip të premtën më 13 maj nga ora 19:30 në Teatrin ODA, ku përpos fjalimeve hapëse do të ketë edhe lexime letrare me autorët: Şebnem İşigüzel nga Turqia, Eqrem Basha nga Kosova,  Ivana Bodrožić nga Kroacia, Carsten Jensen nga Danimarka, Jovica Ivanovski nga Maqedonia e Veriut, Joël Vernet  nga Franca dhe Mitja Čander nga Sllovenia.  Mbrëmja e parë do të përmbyllet me një performancë muzikore nga Edona Reshitaj dhe bendi i saj.

Më tutje festivali do të vazhdojë të shtunën me diskutime që fillojnë nga ora 11:00 me diskutimin “Jeta vs. Letërsia / Kush i tregon rrëfimet dhe kush i ndan ato?”, në ora 15:00 me diskutimin me temë “Lufta në Ukrainë – Çfarë mund të bëjnë shkrimtarët dhe përkthyesit tani?” ndërsa dita e dytë përmbyllet poashtu me lexime letrare nga shkrimtarë vendorë e ndërkombëtarë.

Në ditën e fundit, Qendra Multimedia në kuadër të programit të festivalit polip ka paraparë diskutimin “Narrativat historike dhe kujtesa kolektive si origjinë e luftërave etnike, ose si mjet për shërim dhe pajtim të shoqërive të pasluftës? Si ndikojnë shkrimtarët në rezultat?” i cili fillon nga ora 16:00 në Teatrin ODA në Prishtinë, për të vazhduar me lexime letrare që nisin nga ora 20:00 në po të njëjtin vend. Ky edicion i polip-it do të përmbyllet me një performancë muzikore nga këngëtarja Linda Rukaj.

Tema e sivjetme e festivalit polip është shprehje e të paktën tri gjendjeve në të cilat shkrimtarët mund ta kenë gjetur veten përgjatë vitit që lamë pas, sidomos nga shkurti i këtij viti për shkak të pushtimit rus të Ukrainës. Në këtë edicion ngrisim pyetje dhe tentojmë të gjejmë përgjigje për atë se çka mund të bjënë shkrimtarët në një situatë si kjo në të cilën gjendet bota sot me luftën, pandeminë e krizën e refugjatëve. Tema e sivjetme sendërtohet mbi frymëzimin nga performanca e artistes Marina Abramovic e quajtur “Artisti ësthë i pranishëm”, përmes të cilës artistja Abramovic cila theu kufijtë e distancës ndërmjet artistit dhe audiencës së artit të vet duke qëndruar për 736 orë ulur në një karrige përgjatë tre muajve dhe duke shikuar sy-më-sy 1675 vizitorë të performancës së saj. 

Të gjitha ngjarjet që organizohen në kuadër të festivalit polip do të ndodhin në Teatrin ODA në Prishtinë dhe hyrja është falas! Më shumë detaje për programin e sivjetëm të festivalit, mund të gjeni KËTU.  /KultPlus.com

“Burrnesha”, një dramaturgji e ashpër e cila sulmon paragjykimin

Era Berisha

Ishte vjeshta e vitit 1995 kur personazhi kryesor Sose vendos të sakrifikojë veten e saj për të ndryshuar përgjithmonë rrugëtimin jetësor. Pas një vendimi të pakthyeshëm, Sose shndërrohet në një burrneshë e cila në çdo moment do të përballet me konceptin e lirisë dhe ajo do të ngërthehet përbrenda vorbullës së të qenurit një ‘burrë’ që përfiton disa nga privilegjet të cilat i gëzojnë vetëm ata. Në një dimension jashtëzakonisht të thellë që nuk është parë asnjëherë më parë, mbrëmë u shpalos premiera e shfaqjes “Burrnesha” nga regjisori Erson Zymberi, shkruan KultPlus.

Gjithçka nisi kur një numër i madh i të pranishmëve shkelën brenda skenës së Teatrit ‘Oda’ që dukshëm kishte ndërruar formë. Me një koncept ndryshe nga e zakonshmja, publiku pati rastin të shijojë shfaqjen në dy anë me ç’rast qysh në fillim shfaqja po sillte copëza kreativiteti. I ndarë në dy anë, publiku u mirëprit me një tym që kishte kapluar vendin në masë të duhur dhe po tregonte për një mjedis kulturor i cili i ngjasonte një të huaji.

Fotografia: Agon Ahmeti

Nën dritat e fikura të skenës dolën aktorët: Semira Latifi, Tringa Hasani dhe Kushtrim Qerimi, të cilët me lojën e tyre të mrekullueshme portretizuan realitetin e vërtetë të fenomenit të burrneshave, gra shqiptare të cilat për të mbrojtur nderin e familjes detyrohen të jetojnë si burra, duke hequr dorë përgjithmonë nga jeta e të qënurit një grua.

“Burrnesha” përplasi para të pranishmëve thelbin intim të personazhit kryesor, Sose që vjen nën aktrimin e pakrahasueshëm të Tringa Hasanit. Në veriun e Shqipërisë, njëra nga pak burrneshat e mbetura apo ndryshe të ashtuquajtura ‘virgjëreshat e Shqipërisë’, Sose, takohet me antropologen angleze, Edith (Semira Latifi) dhe të dyja udhëtojnë për në Londër për t’iu shpalosur studentëve në një universitet, dukurinë e burrneshës dhe procesin e shndërrimit të saj. Por gjatë kësaj vizite, gjërat duken se nuk po shkojnë dhe aq mirë për Sosen. Papritmas ajo e gjen veten brenda një performance queer që po përgatitet nga Julian që është një drag-queen e njohur e Londrës dhe ajo nëpërmjet historisë të Sose-s bën çmos që të sjell diçka të paparë më herët në Teatrin Soho të Londrës, në mënyrë që mos të humbasë punën e saj.

‘Julian’ që vjen nën interpretimin e mahnitshëm të aktorit Kushtrim Qerimi, vazhdimisht thumbon dhe ironizon me faktin që Sose nuk është një grua reale. Ajo para fytyrës së Sose-s i flet për një jetë të cilën ajo do të duhej ta kishte bërë qysh herët duke e shtyrë atë të përballet me kulturën e huaj të Londrës. Sose, e tronditur nga takimi me këtë kulturë, nis të shtrojë e rishtrojë pyetje ndaj vetvetes dhe shtyn që ajo të kuptojë diçka tjetër. Ajo kupton se koncepti i lirisë në fakt është një mos-liri në një shoqëri të ndërtuar mbi vlera të ndryshme, ndërsa në Shqipëri, nga mungesa e të drejtës së lirisë, gruaja detyrohet të shndërrohet në një burrë për të fituar lirinë e saj.

Një lloj intimiteti mes Sose-s dhe antropologes Edith që vjen nën një format tejet interesant dhe eksperimental, ku ofshamat dhe epshi bëhen bashkë në një lloj situate ku Sose tregon se burrëria e saj në fakt nuk është dhe aq fisnike dhe aq krenare sa pretendon të jetë. E kjo më së miri vërehet edhe atëherë kur në secilin muaj, Sose tradhton vetveten e saj për shkak të menstruacioneve. Andaj, monologu i aktores Tringa Hasani rreth kësaj çështjeje zgjoi admirimin dhe befasinë në publik. Interpretimi i atij niveli artistik u fut thellë brenda ndjenjave të secilit të pranishëm mbrëmë dhe dëshmoi edhe një herë se janë detajet ato të cilat krijojnë një shfaqje e cila do mbetet gjatë në kujtesën e secilit.

Ndërkaq, pa skenografinë nga Bekim Korça, muzikën nga Trimor Dhomi, koreografinë nga Gjergj Prevazi, kostumet nga Yllka Brada si dhe dritat nga Mursel Bekteshi, kjo shfaqje nuk do të kishte magjinë që e solli mbrëmë. Një magji që zbriti në Teatrin ‘Oda’ e që do të vazhdojë të mbetet e atillë.

Shfaqja “Burrnesha” me autor Jeton Neziraj shpalosi fenomenin e burrneshës që në fakt është shfrytëzuar dhe përdorur jashtëzakonisht shumë nga mediat ndërkombëtare e që është konsideruar si një ekspozim jo-përfitues që portretizon dukshëm shoqërinë patriarkale.

Për të treguar më shumë rreth shfaqjes dhe vështirësive të realizmit, për KultPlus foli regjisori Erson Zymberi.

“Ka qenë një proces intensiv i provave jo vetëm me aktorët por edhe me ekipin tjetër kreativ të shfaqjes. Në këtë proces, përveç idesë përmbajtjesore të konfigurimit të teatrit Oda si hapësirë, ideja e krijimit të shou-it ka qenë ajo që kemi dashur të trajtojmë sepse kjo vëmendje mediale që shpeshherë iu është dhënë personazheve të caktuara, në rastin tonë kemi fenomenin e burrneshave, ka qenë më shumë trivial e sipërfaqësorë sesa shpalosja e anës së brendshme të tyre”, shpalos Zymberi.

Sipas tij, ajo që është trajtuar është fakti që fenomeni i burrneshave vjen në një kohë kur sot debati mbi ligjin e martesave me gjininë e njëjtë është shumë aktual në Kosovë. Andaj, ai shpreson që përmes shfaqjes të nxitet ky debat sepse teatri konsiderohet ajo platformë ku duhet të ngritët zëri për çështje të kësaj natyre.

“Ka qenë pikërisht njëri prej monologëve të Burrneshës, në të cilën ajo flet për tradhtinë e saj sepse në një odë të burrave, në një shoqëri patriarkale, kur asaj i vinë menstruacionet, ‘burrëria’ e saj e tradhton. Kjo më ka lënë përshtypje shumë të veçantë se si dramaturgu Neziraj e ka shkruar në këtë nivel dhe është marrë me një detaj i cili më vonë bëhet shumë interesant”, thotë Zymberi.

Ndërsa, aktorja Tringa Hasani për KultPlus shpalosi vështirësitë për të portretizuar rolin e burrneshës.

“Për mua nuk ka qenë fare i lehtë ky rol, në fillim kur e mora ta lexojë tekstin nuk kam besuar që mund t’ia dalë, por gjatë procesit me ndihmën e regjisorit dhe kolegëve arrita dhe sot jam ndjerë tepër mirë ngase e kam dhënë maksimumin tim. Ishte një energji shumë e mirë sonte dhe shpresoj se atë çfarë kam përçuar unë, publikut t’i ketë pëlqyer”, thotë Hasani.

Sipas saj, roli i Burrneshës është një rol shumë i vështirë sepse përderisa një femër vendos për të sakrifikuar vetën e për t’u shndërruar në burrneshë vetëm se në shtëpi janë katër motra dhe duhej të mbrohej nderi i shtëpisë, kjo tregon se sa e vështirë e po aq e dhimbshme ka qenë kjo dukuri.

Fotografia: Agon Ahmeti

Po ashtu, regjisori Fadil Hysaj për KultPlus në aspektin profesional tregoi rreth përshtypjeve të tij për këtë shfaqje.

“Shfaqje e cila me të vërtetë të bën të mendosh shumë për një problem që realisht nuk është trajtuar asnjëherë në një dimension kaq të thellë. Ka spektër antropologjik, psiko-analitik, sarkazëm, ironi, dramë, elemente tragjike dhe ka një ‘shou’ botërorë për një zonë të braktisur në Evropë. Pra, ka shumë dimensione që janë harmonizuar shumë bukur në shfaqje me një lojë të jashtëzakonshme të aktorëve dhe me një regjisor që është shumë mirë i komponuar me një dramaturgji cinike të Jeton Nezirajt, i cili me shumë sukses i drejton temat delikate”, thotë Hysaj.

Sipas tij, dramaturgjia e Nezirajt është një proces çlirimi nga makthet teknologjike, kulturore dhe konfrotues.

“Paragjykimet e paraqitura në shfaqje janë të shtresuara me shekuj dhe të ndërtuara nga miqtë e shqiptarëve që kryesisht portretizojnë kulturën arkaike që ka mbetur diku në bisht të Evropës. Por, ky lloj trajtimi sikur në të gjitha dramat e Jetonit, është një dramaturgji e ashpër e cila sulmon paragjykimin, skemën dhe gënjeshtrën institucionale, çfarëdo tematike qoftë ajo. Në vitet e 90-ta është punuar shumë në temën e burrneshave për t’i paraqitur diku atje në Shqipëri dhe është një ‘Afrikë e vogël’ ku femrat nuk kanë të drejta dhe për të fituar lirinë e tyre detyrohen të kthehen në mashkull. Këto propaganda të cilat kanë pasur një sistem janë bërë tema botërore”, shpalos ai.

Për Hysajn, artistët shqiptar janë shndërruar në instrumente për të bërë diçka që është realisht shumë kundër efektit, gjë kjo që ka dëmtuar shumë në aspektin kulturor.

“Ka femra që ndihen meshkuj, njashtu qysh ka meshkuj që ndihen femra. Sot, Kushtetua e Kosovës e lejon diçka të tillë qysh e lejon civilizimi bashkëkohor-perëndimor. Ata që duan të bëhen meshkuj, kanë të drejtë për të kaluar në proces biologjik të ndërrimit të gjinisë. Pra, diçka e tillë që sot shtetet demokratike insistojnë për të ndërtuar si të drejtë e njeriut, në traditën shqiptare ka ekzistuar si e drejtë shumë moti.”

Gjithashtu, për të treguar rreth sfidës së të luajturit rolin e Sose-s, për KultPlus foli aktorja Aurita Agushi.

Sipas saj, rolin e Burrneshës sonte Tringa e solli në mënyrë shumë të mirë. Si aktore, ajo i ka shtyrë limitet e saj përtej dhe e pashë një transformim të saj tejet të bukur.

“E pashë një punë të jashtëzakonshme të regjisorit dhe të aktorëve si dhe komplet ekipit. Tek ne në Kosovë nuk është se ka pas shumë burrnesha por kjo dukuri shfaqet më shumë në Malësinë e Shqipërisë dhe është shumë më e vështirë për ne kur e marrim për ta kuptuar dhe inskenuar si dukuri, sado që jemi të njoftuar me të. Është shumë sfiduese për regjisorin dhe aktorët për të trajtuar këtë dukuri, por ata e sollën në një dimension tjetër dhe ndryshe nga ajo që jemi mësuar ta shohim nëpër dokumentare apo filma”, thotë Agushi.

Ky është produksioni i parë në gjuhën shqipe i kësaj drame. Më herët ajo është vënë në skenë në gjermanisht, në Zvicër, si një bashkëprodhim i: Forever Productions, Schlachthaus Theater Bern, Theater Winkelwiese Zürich, Kleintheater Luzern dhe Kellertheater Winterthur.

Reprizat e shfaqjes “Burrnesha” vinë me datë 11 maj dhe 12 maj duke filluar nga ora 20:00 në Teatrin Oda. / KultPlus.com

Fotografia: Agon Ahmeti

Programi i muajit maj në Teatrin “Oda”

Premiera “Burrnesha” do të jetë ndër ngjarjet më të rëndësishme këtë muaj në teatrin Oda. Pos kësaj një ngjarje tjetër me rëndësi është edhe organizimit i Festivalit Ndërkombëtar të Letërsisë, “Polip”.

“Burrnesha” e ka premierën të martën me 10 maj nga ora 20:00 ndërsa reprizën me 12 maj po ashtu nga ora 20:00.

Festivali ndërkombëtar i letërsisë “Polip” do të mbahet me datat 13-14 e 15 maj, është festival që organizohet çdo vit dhe mbledh shkrimtar nga shumë vende.

Libri “I verbri” nga Mitja Cander me përkthim të Nikollë Berishajt do të promovohet me 12 maj nga ora 18:00 dhe do të ketë diskutim mbi librin ndërmjet autorit e lexuesve.

“Pas’humbja” e “Inspektor Limi” vijnë si repriza edhe këtë muaj me datat 17 e 19 maj.

Programi i teatrit “Oda” mbyllet me 25 maj me një mbrëmje poetike të shoqëruar me muzikë. / KultPlus.com

Teatri Oda me programacion të pasur në muajin mars

Teatri Oda ka publikuar së fundmi orarin për muajin mars, ku do të ketë një programacion të pasur me shumë shfaqje, shkruan KultPlus.

Përmes një postimi nga Qendra Multimedia, u bë i ditur edhe programi i Teatrit Oda për muajin mars, i cili do të fillojë më 1 dhe përfundoj më 31 mars.

Gjatë këtij muaji do të shfaqet edhe premiera “Pas-humbja” me regji të Florent Mehmetit.

Më poshtë gjeni edhe orarin e plotë me të gjitha shfaqjet e përfshira. /KultPlus.com

Teatri ODA hap thirrje për audicion për shfaqjen “Pas’humbja” me regji të Florent Mehmetit

Teatri Oda ka hapur thirrje për audicion për shfaqjen “Pas’humbja” me regji të Florent Mehmetit,  që planifikohet të inskenohet gjatë muajve shkurt dhe mars 2022, përcjell KultPlus.

“Pas’humbja” është një shfaqje që shtjellon artistikisht përjetimet pas humbjeve të njerëzve të afërt e të dashur. Shfaqja është një shfaqje autoriale dhe e bazuar në koncepte vizuele dhe fizike.

KultPlus ua sjell postimin e plotë të Teatrit Oda:

THIRRJE PËR AUDICION

Teatri ODA hap thirrje për audicion për shfaqjen “Pas’humbja” në regji të Florent Mehmetit,  që planifikohet të inskenohet gjatë muajve shkurt dhe mars 2022.

“Pas’humbja” është një shfaqje që shtjellon artistikisht përjetimet pas humbjeve të njerëzve të afërt e të dashur. Shfaqja është një shfaqje autoriale dhe e bazuar në koncepte vizuele dhe fizike.

Audicioni do të mbahet në Teatrin ODA dhe mund të aplikojnë aktorë të moshave dhe profileve të ndryshme e që i plotësojnë këto kritere:

• Te ketë përgatitje profesionale në fushën e aktrimit/teatrit apo të jetë në përfundim të studimeve

• Të jetë i/e lirë për punë gjatë periudhës së  provave

Të interesuarit mund të aplikojnë duke e mbushur formën në këtë link:

https://forms.gle/Yrre4CbkC9AEqjX37

Afati i aplikimit: 12 shkurt 2022.

*Vetëm të përzgjedhurit e rrethit te ngushtë do të ftohen në audicion që do të jetë në formë të punëtorisë kolektive.

Ju falemnderit!./ KultPlus.com

Teatri Oda publikon orarin e shfaqjeve për muajin shkurt

Teatri Oda po vazhdon të sjellë shfaqje të reja, ku edhe së fundmi ka publikuar orarin për muajin shkurt, shkruan KultPlus.

Nëpërmjet një postimi në rrjetin social Facebook, Teatri Oda njoftoi se është publikuar programi i ngjarjeve për muajin shkurt 2022.

Pra, shfaqja e parë do të jetë “Inspektor Limi” nga Lirak Çelaj me regji të Florent Mehmetit, e cila do të jepet më 4 shkurt me fillim nga ora 19:00.

Në anën tjetër, ky muaj do të mbyllet më 24 shkurt përsëri me shfaqjen “Inspektor Limi”. / KultPlus.com

Shfaqja ‘Kthimi i Karl Majit’ anulohet, shkak gjendja e keqe shëndetësore e njërit prej aktorëve

Edhe pse shfaqja “Kthimi i Karl Majit” ishte paraparë të shfaqej nesër në Teatrin Oda, një gjë e tillë nuk do të ndodhë për faktin se kjo shfaqje është anuluar, shkruan KultPlus.

Përmes një njoftimi në llogarinë zyrtare në “Facebook”, Teatri Oda ka njoftuar se kjo reprizë është anuluar.

“Ju njoftojmë se repriza e shfaqjes “Kthimi i Karl Majit” e planifikuar për datën 31 janar në Teatrin ODA, ANULOHET, për shkak të gjendjes shëndetësore të njërit prej aktorëve. Ju kërkojmë ndjesë dhe ju ftojmë të na bashkoheni në reprizat e rradhës për të cilat do të ju njoftojmë me kohë! Falemnderit për mirëkuptim!”, thuhet në postimin e tyre.

Teatri Oda pritet që të bëjë të ditur gjatë ditëvë në vijim edhe orarin për muajin shkurt. /KultPlus.com

May be an image of 1 person and text

Shfaqja ‘Stiffler’ nuk do të shfaqet më 25 janar në Teatrin Oda

Shfaqja “Stiffler” nuk do të shfaqet më 25 janar në Teatrin Oda, për shkak që njëri nga aktorët ka rezultuar pozitiv me COVID-19, shkruan KultPlus.

Shfaqja tregon përvojën e Havës, një punëtore seksi e therur me thikë në shpinë nga një klient i saj, e cila kalon 24 orë duke kërkuar ndihmë nëpër institucione dhe adresa të ndryshme, ku trajtohet e gjykohet si kriminele e jo si viktimë e një krimi.

Shfaqja ka marrë titullin “Stiffler”, kështu duke portretizuar thikën të cilën Hava e mban të ngulur në shpinë përgjatë gjithë shfaqjes si simbol të asaj që ajo merr në secilin institucion e derë që troket për të kërkuar ndihmë, një tjetër thikë të ngulur në plagën që vazhdon t’i qëndroj hapur.

Pjesë e ekipit artistik të këtij prodhimi janë edhe Njomëza Luci, kostumografe; Genc Elezaj, kompozitor; Mentor Berisha, skenograf; Kreshnike Osmani, asistent regjisore; Leart Rama, video realizator, Yann Perregaux, dizajner i dritave dhe Gëzim Ramizi, dizajner.

Kjo shfaqje është pjesë e Festivalit Origjinal të Dramës shqipe “Talia e Flakës” akoma nuk dihet në qoftë se do të jetë e gatshmer për t’u shfaqur atje. /KultPlus.com

Tri shfaqje do të jepen në Teatrin Oda gjatë muajit janar

Teatri Oda ka publikuar orarin e shfaqjeve për muajin janar, shkruan KultPlus.

Më 20 janar, “Inspektor Limi” me regji të Florent Mehmetit do të hap edhe edicionin e ri në Teatrin Oda.

“Stiffler” do të jetë shfaqja e radhës që do të jepet në këtë teatër, e cila është paraparë të shfaqet më 25 janar.

Repriza e shfaqjes “Inspektor Limi” do të vazhdojë edhe më 27 janar, derisa në ditën e fundit të këtij muaji do të jepet edhe shfaqja “Kthimi i Karl Majit” me regji të Blerta Neziraj. /KultPlus.com

May be an image of text

‘Stiffler’ jepet sot premierë në Teatrin Oda, vihen në pah sifdat e një punëtoreje të seksit

Shfaqja “Stiffler” në Teatrin ODA do të ketë premierën e saj sonte, kur edhe do të shfaqet me fillim nga ora 20:00, shkruan KultPlus.

Përmes një njoftimi në llogarinë zyrtare në “Facebook”, Teatri ODA ka njoftuar se për dy ditë radhazi, kjo shfaqje do të ketë premierën dhe reprizën më 4 dhe 5 dhjetor respektivisht.

Shfaqja tregon përvojën e Havës, një punëtore seksi e therur me thikë në shpinë nga një klient i saj, e cila kalon 24 orë duke kërkuar ndihmë nëpër institucione dhe adresa të ndryshme, ku trajtohet e gjykohet si kriminele e jo si viktimë e një krimi.

Shfaqja ka marrë titullin “Stiffler”, kështu duke portretizuar thikën të cilën Hava e mban të ngulur në shpinë përgjatë gjithë shfaqjes si simbol të asaj që ajo merr në secilin institucion e derë që troket për të kërkuar ndihmë, një tjetër thikë të ngulur në plagën që vazhdon t’i qëndroj hapur.

Pjesë e ekipit artistik të këtij prodhimi janë edhe Njomëza Luci, kostumografe; Genc Elezaj, kompozitor; Mentor Berisha, skenograf; Kreshnike Osmani, asistent regjisore; Leart Rama, video realizator, Yann Perregaux, dizajner i dritave dhe Gëzim Ramizi, dizajner.

Kjo shfaqje realizohet nga Integra në bashkëpunim me Fondin për Zhvillim Komunitar, The Global Fund, Ambasadën e Suedisë në Prishtinë, Rockefeller Brother Funds, Kumunën e Prishtinës, Teatrin ODA dhe Qendrën Multimedia./ KultPlus.com

No photo description available.

Inspektor LIMI do ta përmbyllë orarin e shfaqjeve për muajin nëntor në Teatrin Oda

Komedia “Inspektor LIMI” do të shfaqet edhe dy herë në Teatrin Oda në Prishtinë për të përmbyllur këtë muaj me shfaqje, shkruan KultPlus.

Të enjten me fillim nga ora 20:00, do të luhet shfaqja në Teatrin Oda, derisa më 25 nëntor do të shfaqet për herë të fundit këtë muaj në këtë teatër.  

Lirak Çelaj është shkruesi i kësaj shfaqje, derisa Florent Mehmeti ka realizuar regjinë.

Aktorët që marrin pjesë në këtë shfaqje janë: Adrian Morina, Nentor Fetiu, Kushtrim Sheremeti, Kastriot Grajqevci, Daniela Markaj dhe Lirak Çelaj.

Kjo shfaqje përmban shprehje eksplicite dhe nuk është e përshtatshme për moshat nën 16 vjeç./KultPlus.com