Filharmonia e Kosovës nesër sjellë një nga veprat e fundit të Haydnit

Filharmonia e Kosovës nesër do të sjellë koncertin me Kor dhe Orkestër, në Atelienë e Pallatit të Rinisë dhe Sportit në Prishtinë, shkruan KultPlus.

Gili Hoxhaj

Në këtë koncert do të interpretohen veprat e Joseph Haydan “Missa in Tempore Belli”, “Paukenmesse – Meshë në kohën e luftës Nr.9 në C – dur (Hob.XXII:9)” dhe Ludvig v. Beethoven “Uvertura “Coriolan” Op. 62”.

Rafet Rudi i cili ka përgatitur projektin që do të prezantohet nesër, tha sot gjatë konferencës se ky është koncert në radhën e disa prezantimeve të rëndësishme që ka pasur Filharmonia e Kosovës.

“Me këtë koncert të kësaj vepre voluminoze dhe të madhe ku marrin pjesë kori, orkestra, dhe solistët e nderuar po vazhdon një aktivitet mjaft indikativ në realizimin e veprave madhore të muzikës klasike. Këtë radhë e kemi Haydanin, është një meshë nder më të veçuarat e Haydanit, të cilën e ka shkruar në periudhën e fundit të jetës së tij”, shpjegoi dirigjenti Rudi.

Ai poashtu shpjegoi se kjo vepër e cila quhet “Mesha në kohën e luftës”, është shkruar në kohën kur Austria ishte në luftë dhe pikërisht këtu vije madhështia e këtij kompozitori që edhe në atë kohë ka shkruar një vepër më karakter më optimist, ku fjala e fundit që kumbon në këtë vepër është “Paqe”.

Koncerti është përgatitur nga dirigjenti Rafet Rudi, i cili do të dirigjoj edhe interpretimin e solistëve: Mariana Leka – soprano nga Shqipëria, Daniela Diakova – mexosoprano nga Bullgaria dhe Mihail Mihaylov – tenor nga Bullgaria dhe në bas Frano Lufi nga Italia.

Sopranoja Mariana Leka, është kthyer pas pesë vitesh për të sjellë një bashkëpunim me filharmoninë, ndërsa tha se nuk ka asnjë dyshim që nesër koncerti do të dal i shkëlqyeshëm.

“Është një kënaqësi puna që bëhet në bashkëpunim me korin, orkestrën dhe solistët. Gjatë përgatitjeve jemi ndjerë shumë komod dhe besoj që edhe koncerti do të dal i shkëlqyeshëm”, tha Leka gjatë konferencës sot.

Ndërsa, Frano Lufin e ndaj një hark kohor prej dhjetë vitesh pa ndonjë bashkëpunim me Filharmoninë.

“E ndjej të nevojshme të them se kam ndjerë një nivel të mrekullueshëm të korit dhe shpresoj që nesër do të jenë edhe më të mirë”, tha Lufi sot.

Ai po ashtu është shprehur se ndihet shumë i lumtur ta këndoj këtë vepër e cila ka një kërkesë për paqe, për të cilën e gjithë bota ka nevojë.

Mexosopranoja e cila vjen nga Bullgaria, Daniela Diakova, tha sot se kjo vepër e nderon Prishtinën dhe se ajo e fton të gjithë publikun prishtinas që të ndjek nesër interpretimin e kësaj vepre.

Mihail Mihaylov – tenor nga Bullgaria pohoi sot se ndihet i lumtur që nesër do të interpretoi në Prishtinë, ku ndihet si në shtëpi.

“Mendoj se ky zhanër i meshës është për t’i bashkuar njerëzit, dhe për mua është kënaqësi që të vij nga një shtet i Ballkanit për tu bashkuar përmes muzikës”, ka thënë tenori Mihaylov.

Ky koncert do të filloj nesër në ora 20:00 në Atelienë e Pallatit të Rinisë dhe Sportit në Prishtinë, ndërsa është koncerti i parafundit nga Filharmonia e Kosovës për këtë vit./ KultPlus.com

Stefan Çapaliku në promovimin e dy vëllimeve të tij në Prishtinë: Ne jetojmë në një kohë ku njeriu çmendet lehtë

Dramaturgu, regjisori dhe esteti i njohur shqiptar Stefan Çapaliku promovoi sot dy vëllime të romanit “Secili çmendet simbas mënyrës së vet”, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, shkruan KultPlus.

Gili Hoxhaj

Autori përmes këtij libri rikthehet përmes prozës se gjatë me një roman autobiografik, ku subjekt të rrëfimit ka momentin e prishjes së institucioneve të kultit, në vitin 1967. Romani shtrihet në tri dekada të diktuarës, ndërsa prek rrëfimet në pjesën veriore të qytetit shumëdimensional të Shkodrës, ku autori paraqet personazhe reale. Vëllimi i dytë i këtij libri përmban rreth 29 tregime dhe është i ndarë në tri pjesë.

Frano Kulli, nga enti botues “Gjergj Fishta” tha se krijimtaria letrare e autorit Çapaliku, arrin të prek kulim pikërisht me këtë vepër, pasi që ky libër është mirëpritur në shume qytete të Shqipërisë, ndërsa tha se është i nderuar që këtë libër po e promovojnë para këtij auditorit.

“Krijimtaria e tij kulmon me botimin “Secili çmendet simbas mënyrës së vet”, ky nuk është mendim as i imi as i entit tonë botues por është provuar me ecurinë qe ka pasur vëllimi i parë. Unë mund të ju them që në eksperiencën 20 vjeçare të entit tonë botues është libri më i mirëpritur për lexuesit shqiptar dhe përtej. Ne kemi pasur edhe botime të tjerë të suksesshëm, mirëpo ky libër është edhe njëra nga eksperiencat më të bukura të entit tonë botues”, u shpreh Kulli sot gjatë promovimit të librit.
Shkrimtari Ndue Ukaj lexoi një tekst të titulluar “Çmendia e Stefan Çapaliku”, ku në fillim të tekstit thekson se ky libër duhet të lexohet sepse është një vepër e bukur arti kundër çmendisë.

“Çapaliku ka shënuar suksese në secilën fushë dhe ka marrë çmime ndërkombëtare. Ky është një roman prekës qe flet për kujtesën komuniste, një roman autobiografik që është shkruar me shkathtësi dhe stil rrëmbyes që lexuesit të kultivuar i jep kënaqësi të dyfishtë estetike dhe intelektuale. Me personazhe reale, karakteret e tij nuk janë heronj, por të degdisur në mjerim. Ky roman në të njëjtën kohë hap një shteg të ri për prozën bashkëkohore”, u shpreh shkrimtari Ukaj gjatë ceremonisë promovuese.

Po ashtu në këtë ceremoni për pjesën e parë të librit fjalën e mori edhe shkrimtari dhe profesori Ag Apolloni. Ai tha se përmes kësaj letre më të shkurtër ka paraqitur përshtypjet e tij për pjesën e parë të librit.

“Dramaturgu nuk e ka braktisur dramën, por e ka gjetur atë edhe në prozë. Vazhdimësia gjen një logjikë kohore. Stefan Çapaliku, poet, tregimtar, studies, eseist e veçmas dramaturg së fundi ka ndërmarr një projekt të madh në prozë, që është realizuar në dy vëllime por mund të vazhdoj edhe në ndonjë vëllim tjetër. Vazhdimësia ndjek një logjikë kohore kurse element konstant mbetet narrator i i cili duke dëshmuar për jetën e tij dhe jetën rreth tij e subjektivizon rrëfimin dhe i jep status të një fiksioni autobiografik”, ishin disa nga fjalët e Apollonit në këtë promovim.

Agron Shala foli për pjesën e dytë të romanit “ Secili çmendet simbas mënyrës së vet”, derisa shtoi se autori në të dy vëllimet dëshmon se ka një kujtesë të shkëlqyer dhe paraqitet me një stil unik të shkrimit. Ai tha se për dallim nga pjesa e parë, autori në vëllimin e dytë sheh dhimbjen edhe në situatat më komike dhe se vëllimin e dytë e katarakterizon dhe ëndrra.

Vet autori Stefan Çapaliku, nuk foli shumë në këtë ceremoni vetëm se falënderoi të pranishmit, duke shtuar se ka lidhje shumë të forta me Prishtinën.

“Ne jetojmë në një kohë ku njeriu çmendet lehtë”, ishte një nga fjalitë të cilën ai e theksoi në fjalimin e tij.
“ Siç ka qenë televizioni i rëndësishëm në vëllimin e parë, nëse libri do të ketë vëllimin e katërt, unë do te merrem me rrjetet sociale për të treguar se sa lehtë është të çmendësh përmes këtij rrjeti. Mendoj se luajtja jonë e përditshme do të duhej me qenë “O Zot na ruaj mendjen e kresë””, tha autori në promovimin e tij në Prishtinë./ KultPlus.com

Ti që i ki duert ma t’pafajme se t’mijat

Poezi nga Vesna Praun.
Përktheu Vlora Konushevci.

Ti që i ki duert ma t’pafajme se t’mijat
e je e ditun si ngutia.
Ti që di me ja lexu vetminë n’ballë
ma mirë se unë,
e që ja tremb hijet e lodhshme
t’ngurrimeve prej ftyrës
njajt si i tremb flladi i parnverës
hijet e reve qe lundrojnë mbi kodër.

Nëse përqafimi yt e trimnon zemrën
e kofsht e tua e ndalin dhimbjen,
nëse emni yt asht strehë
e mendimeve të tij, e fyti yt
mriz i prehnajës së tij,
e nata e zanit tand pemishte
e paprekun prej stuhive.

At’herë rri
e banu ma besnikja prej tan’ atyne
që e kanë puth para teje.
Kij frigë prej rankimeve që afrohen
tek çerdhet e pafajme t’dashnisë.
Banu e butë me andrrën e tij
përfundi nji mali të tanë
buzë detit që gjëmon.

Shetit bregut të tij. Le t’takojnë
delfinët e piklluem.
Hallavitju pyllit të tij. Hardhucat miqësore
nuk kanë me t’ba zarar.
Edhe gjarpnijtë e etun që unë zbutun i kam
t’përulun para teje kan’ me ndejt

T’knofshin zogjt që unë i kam nxe
netve t’ngricave të mëdha.
T’përkdhelt djaloshi që unë e mshefa
prej shpiunave rrugëve t’shkreta.
Ju ardht era luleve
që unë me lotë i vadita.

Unë nuk e mbërriva moshën ma t’bukur
t’burrnisë së tij. Pjellorinë e tij
nuk e shtrëngova n’gjinin tem
që asht shkretu prej shikimeve
t’atyne që i rrahin bagëtinë n’pazar
e hajnave lakmitar.

Unë kurrë s’kam me i kap për dore
fëmjët e tij. E përrallat
që për ta i kam gatit dikur moti
ndoshta ua tregoj tuj vajtue
arinjëve t’vegjël e t’mjerë.
t’braktisun në pyllin e zi.

Ti që i ki duert ma t’pafajme se t’mijat,
banu e butë me andrrën e tij
që ka mbet e padjallëzueme.
Por m’lejo me ja pa ftyrën
kur e shënjojnë ngadale
vitet e panjohuna.
E m’trego ndonjiherë najgja rreth tij,
se mos t’i pyes t’huajt
që çuditen me mue, apo t’afërmit
që e mshirojnë durimin tem.

Ti që i ki duert ma t’pafajme se t’mijat,
mbështetju aty tek kryet
edhe banu e butë me andrrën e tij!

Vesna Parun, e lindur në vitin 1922, është një nga poetet më të shquara të letërsisë kroate të gjysmës së dytë të shekullit të 20-të. Përmbledhja e saj me poezi me titullin: “Bljesnula je naglo i u punom sjaju zbirkom Zore i vihori” e botuar në vitin 1947, ka shënuar datën e zhvillimit e poezisë së re të Kroacisë. Pas kësaj kanë pasuar edhe shumë përmbledhje tjera me poezi, siç janë: “Crna maslina” 1955, “Ropstvo” 1957, “Ti i nikad” 1959, “Koralj vraćen moru” 1959 e shumë të tjera.
Vargjet e saja janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja si në gjuhën angleze, ruse, çeke, sllovake, sllovene etj.

Ajo vdiq në vitin 2010 në Stubičke Toplice në Kroaci.

Arbëreshët po fascinojnë me ruajtjen e kulturës shqiptare (FOTO)

Është një ndër komunitetet që po fascinon botën me paraqitjen e tyre nëpër rrugët dhe sheshet e Italisë, të cilët, me rastin e festave të ndryshme ata prezantojnë edhe kostumet e tyre, shkruan KultPlus.

Duke përfshirë: gra, burra e fëmijë, arbëreshët me paraqitjen e tyre vazhdojnë të tregojnë një kulturë të ruajtur 500 vjeçare, të trashëguar brez pas brezi.

Të njëjtit kanë iniciuar edhe mbrojtjen nga UNESCO, gjithnjë duke potencuar këto elemente, bartja e kulturës nëpër shekuj dhe ruajtja e vlerave të këtij komuniteti që është i shtrirë në vende të ndryshme të Italisë./KultPlus.com

Aktorët e njohur shqiptarë në filmin “Yjet e së ardhmes”, nga sot në kinema (FOTO)

Filmi “Yjet e së ardhmes” rikthen në kinema aktorët e njohur Tinka Kurti, Margarita Xhepa, Reshat Arbana dhe Luftar Paja. Regjisori Edmond Topi trajton në film dialogun e munguar në shoqërinë shqiptare mes brazave, pa harruar mungesën e vëmendjes ndaj artistëve, që kanë kontribuar në artin e këtij vendi.

Filmi “Yjet e së ardhmes” me skenar të Uli Bree dhe regji të Edmond Topit vjen i përshtatur për publikun shqiptar nga sot në të gjitha kinematë e kryeqytetit. Vëmendja e regjisorit kësaj here është tek mosha e tretë, tek marrëdhëniet që ka ndërtuar shoqëria më këtë brez.

Prandaj, ai ka zgjedhur më së miri, që këtë komunitet “ta sjellë” në kinema nëpërmjet artistëve më përfaqësues të kinematografisë shqiptare. Por, kjo zgjedhje është bërë me vetëdije prej regjisorit, për të konkretizuar edhe vëmendjen e paktë, që ekziston për këta artistë të njohur në këtë periudhë tranzicioni, e cila paska qenë më e gjatë nga sa e ka menduar shoqëria shqiptare.

“Filmi tenton të orientojë vëmendjen e komunitetit pikërisht në ato vlera, që nuk lidhen me moshën, por me standardin profesional e qytetar dhe i referohet moshës së tretë për të tërhequr vëmendjen e publikut për nevojën dhe epërsitë e angazhimit të një brezi, mundësitë potenciale, të të cilit të panjohura ose të injoruara, përbëjnë energji të pallogaritshme në shërbim të zhvillimit qëndrueshëm dhe nxitjes së harmonisë shoqërore”, shprehet regjisori Topi për mediet.

Duke dashur të transmetojë mesazhin, se çdo moshë ka ëndrrat, mundësitë, sukseset dhe zhgënjimet e veta, filmi i vë brezat t’i ndajnë ato me njëri-tjetrin, shpjegon Mirela Oktrova, duke i afruar ata në komunikim intensivë për përjetime, vlera, plane, dështime dhe suksese të përbashkëta. Filmi tenton të sjellë kështu krejt natyrshëm dhe në mënyrë organike argumentin, se brezat mund të bashkëjetojnë shumë mirë nëse komunikojnë dhe njihen mes tyre. Dialogu i munguar në shoqërinë shqiptare dhe paragjykimet, që vijnë kryesisht nga mosnjohja, tentohet që në film të vijnë përmes situatës herë absurde, herë të papranueshme, herë tragjikomike, por jo rrallë edhe optimiste.

Përmes modelit të një grupi të moshuarish fillimisht në krizë vetmie edhe harrese, të cilët vullneti, këmbëngulja dhe dashuria për jetën i shtyn drejt një suksesi të pa ëndërruar, duke i shndërruar në heronj edhe për të rinjtë, filmi e sfidon komunitetin lidhur me qasjen shoqërore ndaj moshës së tretë: suksesi, lumturia e madje edhe dashuria as kanë dhe as njohin moshë, nëse tenton drejt tyre, ato mund t’i bësh të tuat deri në ditët e fundit të jetës… mjafton të duash, të kesh vullnet edhe të tentosh drejt tyre… Ky është një nga qëllimet e këtij filmi shpjegon Oktrova, e cila është konsulente artistike, në film.

“Kasti i aktorëve, si Gazmend Paja, Elia Zaharia, Tinka Kurti, Reshat Arbana, Margarita Xhepa, Luftar Paja, Ema Andrea, Karafil Shenaj, Sadush Ylli etj., kanë ndërtuar një ansambël harmonik në energji, talent dhe përkushtim, duke na transmetuar me çdo forcë dramat, pasionin, brengat dhe ngadhnimet e një jete të jetuar në dehje, në çdo rast dhe deri në fund. Tre breza artistësh, performojnë së bashku në një sfidë suksesi dhe mundësish, në një himn dashurie për jetën edhe besnikërinë ndaj ëndrrave të pajtuara”, shton Topi…/ KultPlus.com

Petrit Çeku me koncert në Kroaci, e vlerësojnë si kitaristin më të kërkuar në botë nga brezi i ri

Kitaristi shqiptar Petrit Çeku, i cili njihet tashmë për madhështinë skenike përgjatë performancave të tij, sonte do të prezantohet me koncert në Zagreb të Kroacisë, shkruan KultPlus.

Organizatorët e kanë përshkruar Petrit Çekun si një kitarist karizmatik, i cili me interpretimin e tij të ndalon frymën. Sikurse që e kanë vlerësuar si kitaristin më të kërkuar në botë nga brezi i ri.
Petrit Çeku, në këtë koncert do të prezantohet me veprat e Franz Schubert, Dionisio Aguado, Stjepan Šulek e Mario Castelnuovo-Tedesco./KultPlus.com

Artpolis, lanson sonte Muzeun e Parë Virtual të Aktivisteve

Artpolis (Qendra për Art dhe Komunitet) do të lansojë sot më 14 dhjetor Muzeun e parë Virtual të Grave Aktiviste për të Drejtat e Njeriut, në Teatrin Oda, Prishtinë, shkruan KultPlus.

Ky muze virtual, paraqitet si një entitet digjital që i merr karakteristikat e një muzeu, por me një rol më të veçantë; Promovimin e vlerave të aktivizimit paqësor të grave të cilat mbrojnë të drejtat e njeriut. Ky muze, i cili do të jetë i pari i këtij lloji në Kosovë, do të paraqitet në formën e platformës interaktive, duke sjellë rrëfime frymëzuese dhe jetësore, fotografi apo edhe video të grave aktiviste.

Artpolis ka mbledhur fillimisht 20 shkrime për gratë nga Kosova dhe Rajoni, të cilat kanë luftuar pabarazitë sociale në forma të ndryshme duke u angazhuar në fuqizimin e rolit të gruas në shoqëritë patriarkale.

Prezantimi i platformës do të përcjellët edhe me një diskutim me aktivistet pjesëmarrëse si dhe me një koktej rasti. Kjo iniciativë është përkrahur nga Kvinna till Kvinna.
Panelist/e:
Xhejrane Lokaj – Aktiviste;
Shuki Gashi – Aktiviste
Vjollca Krasniqi – Profesoreshë e Departamentit të Sociologjisë, Universiteti i Prishtinës /Aktiviste;
Ariana Qosaj – Mustafa – KIPRED;
Blerta Zeqiri – Regjisore/Dramaturge;
Anisa Ismajli – Aktore/Aktiviste;
Jeta Krasniqi – KDI;
Urim Ahmeti;
Sherife Vukshinaj – Ekonomiste;
Adelina Berisha – RrGGk;
Halit Kadriu./ KultPlus.com

Ishte viti 1845, kur Shkodra blinte 28 piano e 30 violina

Vasil Tole

Për Sazet (si një nga formacionet muzikore popullore më të spikatura të fundshekullit XIX dhe shek. XX), për sazexhinjtë, shairët, takëmet është folur shumë dhe është shkruar pak, gjë që megjithëse e çuditshme në dukje, është më se e vërtetë. Tek Sazet, mund të mendohet fare lehtë se përmasa artistike që ato projektojnë mund të jetë e ngjashme me një hapësirë që mund të vrojtohet shpejt e shpejt, e që për më tepër, mund të zhbirohet deri në fund. Mendoj se nuk është kaq e lehtë.

Sazet lindën për të mbajtur dhe për të trashëguar më tej një formulë unikale qindravjeçare të etnogjenezës sonë muzikore: polifoninë popullore “a capella” me iso, me në qendër korin.
Polifonia me iso ose Iso-polifonia, shfaqet si marrëdhënie e mirëstrukturuar mes zërave individualë polifonikë me zërin kolektiv-koral të ISO-s.

Zërat e përveçëm të iso-polifonisë: marrësi-zëri i parë, kthyesi-zëri i dytë dhe isoja si një sinonim i së tërës, i së përgjithshmes, ekzistojnë vetëm si një unitet të kundërtash, të cilat mbivendosen mbi një shtrat pranimi të shumicës, që është isoja anonime. Për këtë natyrë marrëdhëniesh, Ismail Kadare shkruan se:….në këngën polifonike popullore shkrirja, komunikimi, derdhja e individit në kolektive dhe anasjelltas, vërshimi i kolektivit tek individi, arrijnë pikën më të lartë.

Këndimi iso-polifonik është pasqyrim i organizimit shoqëror të jetës njerëzore dhe sigurisht i pluralizmit të të menduarit në të. Në këtë model demokratik të sjelljes, askush nuk duhet të pretendojë hierarki të njërit funksion ndaj tjetrit, ose të pretendojë se mund të ketë një realitet tjetër pa unitetin e të gjithë faktorëve.

Sazet si një fenomen urban i lidhur me gjuhën muzikore të qyteteve, erdhën natyrshëm në zhvillimet e folklorit muzikor isopolifonik për të luajtur një nga rolet më të rëndësishme në ruajtjen, propagandimin dhe zhvillimin e traditës muzikore popullore nga fundi i shek. XIX e deri në ditët tona.
Muzika popullore me saze e Shqipërisë së Jugut, vërehet në rrafshin gjeografik ku përfshihet pothuajse e gjithë pjesa jugore e vendit. Në pikëpamje etnokulturore në këtë rrafsh gjeografik dallohen dy zona të mëdha etnografike: Toskëria dhe Labëria. Gjysma jugore e këtij vendi në lashtësi quhej Epir, kurse veriorja quhej Iliri dhe se kufiri i toskërisë me gegërinë kalon nëpër lumin Shkumbin. Në këndvështrimin e sotëm të ndarjes së mirëfilltë administrative, në to bëjnë pjesë rrethet e Sarandës, Delvinës, Gjirokastrës, Përmetit, Tepelenës, Mallakastrës, Fierit, Skraparit, Beratit, Kuçovës, Lushnjës, Vlorës, Kolonjës, Korçës, Devollit, Pogradecit, Gramshit dhe Librazhdit.

Formimi i Sazeve në tërësinë gjeo-etnomuzikore jugore u bë në kohë dhe në vende të ndryshme, megjithatë jeta publike e sazeve dhe përhapja e tyre nisi aty nga fundi i shek. XIX dhe fillimi i shek. XX. Ajo çka evidentohet nga thelbi i Sazeve (në pjesën më të madhe të tyre), është se ato lindën dhe u formuan brenda së njëjtës njësi: familjes.

Si bija besnike të një organizmi të vetëm, ato përsëritën traditën e shkuar të formacioneve tradicionale, të cilat organizoheshin së bashku në bazë farefisnie e më tej. Brenda një kohe relativisht të shkurtër u gjet mënyra, e cila përcaktoi strukturën e Sazeve në të ardhmen.
E perceptuar jo vetëm si zgjidhje teknike, ajo konsistoi në zëvendësimin e veglave tradicionale me ato të temperuara dhe në implementimin e strukturës së këndimit iso-polifonik vokal “a capella”, tash e prapa përmes veglave të temperuara, proces i cili përfundoi me krijimin e formacionit të Sazeve, formacioni bazë i muzikës popullore të qyteteve tona jugore. Përpara se vendet të “ndërroheshin” (kavalli-fyelli me klarinetën, lodërtia me dajren, e veçanërisht koncepti i lojës së tyre), gjatë periudhës së bashkekzistencës, si fazë e parë e ndërrimit të roleve u bë huazimi i repertorit tradicional, ku doli në pah prirja për huazim të repertorit të mirëfilltë muzikor me vegla të fshatit.

Vetëkuptohet që kjo vinte edhe si një nevojë normale e banuesit të qytetit shqiptar të Rilindjes e këtej, i cili, kryesisht, ishte i lidhur pazgjidhshmërisht me fshatin e origjinës së tij dhe me traditat e zonës përreth. Në kushtet kur qyteti “i ri” shqiptar po ecte përkrah jetës moderne, ende nuk ishte formuar një kulturë tjetër, si të thuash, bashkëkohore, e cila të kënaqte shijet e tij, por dhe t’i bënte ballë traditës qindravjeçare të kulturës muzikore-folklorike të fshatit. Kështu që ky reaksion zinxhir, nga tradita e fshatit deri tek Sazet, provoi në një aspekt njësinë e traditës së kulturës muzikore popullore jugore.

Muzika e qyteteve që shtrihen brenda zonave etnomuzikore të Toskërisë dhe Labërisë, ruan lidhje të ndjeshme me muzikën fshatare. Këtu përfshihen pothuajse të gjitha qytetet më kryesore të muzikës me Saze si Korça, Përmeti, Leskoviku, Fieri në Toskëri, si dhe Vlora, Saranda, Tepelena, Gjirokastra e Delvina në Labëri. Zona fshatare si p.sh., ajo e Shqerisë, që shtrihet në mes të Përmetit dhe Leskovikut, apo fshatrat përreth Vlorës e Delvinës etj., kanë shërbyer si burim bazë jo vetëm për repertorin e drejtpërdrejtë muzikor të melodisë me saze, por edhe si i vetmi shtrat muzikor njësor për repertorin e tyre muzikor.

Arsyet e përzgjedhjes së zonave të veçanta si burim bazë për repertorin e Sazeve janë disa. E para lidhet me një aprovim kolektiv që me kalimin e viteve, kishte marrë ajo pjesë e folklorit muzikor me burim nga këto zona; e dyta, lidhet me faktin se, nga pikëpamja teknike, në materialin muzikor të tyre ishte përqendruar si masa universale e shprehjes së gjuhës muzikore popullore, ashtu dhe prirja e saj për evolucion. Që nga kjo pikë, çdo përpjekje e sazeve dhe çdo rezultat i punës së tyre do të lidhet përfundimisht me formimin e kulturës së muzikës popullore qytetare.

Klasifikimi i marrëdhënieve tregtare të Shqipërisë së Jugut (nga skelat e Shqipërisë së poshtme si Prevezë, Vlorë, Sarandë, Butrint, etj.), vetëm për vitin 1877, e tregon këtë. Edhe qyteti i Korçës për shumë vjet nën Perandorinë Osmane, ka qenë një qendër tregtare për një pjesë të madhe të Shqipërisë Jugore, sepse kishte lidhje me portin e Selanikut, ku merreshin mallrat industrialë nga Europa Perëndimore. Gjithashtu Korça shihej si pika nga ku përhapeshin pas kësaj prodhimet industrialë të Europës në tërë periferinë e Shqipërisë Juglindore etj.

Instrumentet e temperuara, shumë shpejt u bënë pjesë e jetës muzikore të qyteteve të atëhershme shqiptare. Dimë se në formacionet e kultivuara të muzikës qytetare të shek. XIX, si në bandën e parë shqiptare të formuar në Shkodër-1878, në atë të Frano Ndojës, themeluar më 1898 (e mbiquajtur “Daulla”), në formacionet instrumentale të tyre, krahas veglave të tjera, bënin pjesë edhe klarinetat. Komisioni i Kishës katedrale, me ndërmjetësinë e Tom Markocit, kishte sjellë veglat nga Italia, së bashku me dirigjentin Giovanni Canale.

Po në Shkodër, në vitin 1835, kemi dokumente që provojnë blerjen e 28 pianove, ashtu siç kemi informacion se në fshatin Bërdicë-Shkodër në vitin 1842 kishte rreth 30 violina që përdoreshin në muzikën popullore. Rregullorja e Shoqërisë së Muzikës “Band e Lirisë”-Korçë, Nyj i 30 përcaktonte se: “Ç’do shok që do të hyjë në muzikë të shoqërisë lypset të ketë instrumentnë të tij, si pas dëshirësë tij dhe pas nevojës që do të rëfenjë mësonjësi”; ndërsa në “Kanunin…” e shoqnies muzikore “ROZAFAT”: “…Shokë Muzikant, qi janë ata të cillt epen për vegla muzikore e qi perbajnë Orkestrën”.
Hyrja e instrumenteve të temperuara klarinetë, fisarmonikë, violinë, (instrumentet kryesore përbërëse të Sazeve dhe të çfarëdo formacioni tjetër popullor në muzikën shqiptare jugore), u bë pikërisht në momentin kur kjo muzikë kërkonte krijimin e një përmase të re të pasqyrimit të saj.

Duke qenë se Sazet e para ishin të pakta në numër, në këtë kohë (fundi i shek. XIX – rreth 1910), ato ishin të detyruara të funksiononin si saze shëtitëse, e kështu detyrimisht do t’u duhej që të shkelnin me këmbë e të preknin pothuajse gjithë territorin rreth qendrës së tyre të palëvizshme të banimit.
Sazet e Leskovikut shkonin të bënin muzikë deri në Konicë, Kostur, Janinë, Mallakastër e Tepelenë, Korçë e Përmet, në Vlorë e Sarandë, ndërkohë që Sazet e Beratit mund ta tejkalonin njësinë etno-kulturore duke shkuar deri në qytetet e Elbasanit, Fierit, Tiranës dhe Durrësit. Njihen raste kur sazexhinj nga Përmeti, Leskoviku apo Berati shpërnguleshin dhe formonin saze në qytetet e tjera të Jugut, të cilët deri më atëherë nuk kishin mundur t’i formonin ato.

Një pjesë e Sazeve u instaluan edhe pranë familjeve aristrokratike të zonave të ndryshme, gjë që ishte një ripërsëritje e traditës së Pashallëqeve, ku përmendim titullarët e tyre si bejlerët e Këlcyrës apo Ibrahim Pashë Vlora, sanxhakbeu i Beratit, i cili mbante pranë vetes formacione popullore me vegla tradicionale të përbëra nga muziktarë virtuozë.

Në fund të viteve 1920, Sazet jo vetëm që kishin mundur të përfundonin procesin e “themelimit” dhe të konsolidimit, por ndërkohë kishin arritur edhe një lloj klasifikimi. Ky klasifikim lidhet me faktin se nga tërësia konvencionale e konceptit “Saze” në popull, për shkak të veçorive të lojës dhe të repertorit përkatës, ishin përcaktuar edhe formacionet më të qarta të tyre, tregues që muzika e sazeve ishte bërë më e njohur në mjediset e gjera popullore e më tej.

Kështu që në dhjetëvjeçarët e parë të viteve 1900, ishin formuar tiparet më të përgjithshme të lojës së Sazeve të Toskërisë me emra të tillë si: Sazet e Selim dhe Hafize Leskovikut, Sazet e Demkë Hajros në Korçë, Medi Përmetit në Përmet, Cilo Qorrit në Korçë, Riza Nebatit dhe Shyqyri Fugës në Berat; të Labërisë me emra si Bilbil Vlora në Vlorë, ato të Myzeqesë megjithëse “kufijtë” ndarës mes tyre gradualisht treten njëri me tjetrin. Ndër to p.sh., gërneta e Përmetit konsiderohej “e ëmbël”, dajreja e Sazeve të Myzeqesë “e fortë” dhe Sazet e Labërisë “i bien me të qarë” etj.
Sipas të dhënave që kemi nga sazexhinjtë e vjetër të trevave të Jugut, ku u përdorën fillimisht instrumentet e temperuara në sazet e para, pati menjëherë një pëlqim masiv të tyre nga masa e popullit, gjë që mund të lidhet edhe me natyrën e afërt të këtyre instrumenteve me zërin njerëzor. Sazet ftoheshin që të merrnin pjesë në dasmat, festat e panairet fetare e tregtare ku mblidheshin qindra vetë, si dhe në hanet.

Përmendim këtu panairet fetare të Shën-Naumit në Pogradec që hapej më 23 dhjetor me rastin e festës ortodokse të Krishtlindjeve; ai i Voskopojës që hapej më 24 qershor pranë manastirit të Shën Prodhromit, i Janinës që hapej më 8 tetor, i Pogonit më 15 gusht, i Kosinës në Përmet më 14-15 gusht, i Zerecit në Përmet po në gusht etj. Nga panairet tregtare përmenden ato të Boboshticës, Frashërit dhe Këlcyrës, Voskopojës etj. Theksojmë se me saze kanë qenë festuar edhe Pashkët ortodokse në qytete si Përmeti dhe Leskoviku. Ky aprovim kolektiv tregonte se sazet e kishin kaluar provën e fillimit.
Mënyrat e veçanta të organizimit, si dhe drejtimi e jetës së tyre muzikore, bëri që veç repertorit të gjerë me vegla, Sazet të zotëronin edhe një masë të konsiderueshme të repertorit muzikor vokal e koreografik të secilës zonë etnomuzikore, të vjelur kryesisht nga dasmat dhe gëzimet e tjera që festoheshin nëpër odat e miqve. Kjo gjë qe tepër e nevojshme, si për popullaritetin që do të fitonin, po aq dhe për fitimin material që ata do të nxirrnin.

Dalja nga mjediset e mbyllura solli premisat, që edhe muzika popullore të konsiderohej një lloj “malli” me vlerë me të cilin përveçse mund të jetohej, kishte mundësi edhe të fitohej.
Zëvendësimi i veglave popullore me instrumentet e temperuara, ky moment që i dha fizionominë formacionit të Sazeve, u bë gradualisht dhe me komoditet. Këtu duhet pasur përsëri parasysh veçoria shqiptare e këtij “ndërrimi vendesh”, pasi është fjala vetëm për një ndërrim formal të instrumenteve, ndërkohë që “ndërrimi” nuk ndodhte me muziktarin, i cili në më të shumtën e rasteve ishte i njëjti njeri që luante si në fyell, kavall, bilbil por dhe në gërnetë. Kjo veçori, solli për pasojë edhe riformimin e konceptit mbi identitetin e tyre, duke i bërë sazet mekanizmin kryesor gjenerues të folklorit tradicional, por tanimë me mjetet e reja. Ky ndërrim nuk ndodhi as me veshjen popullore të muziktarëve, duke ruajtur kështu po të njëjtën veshje të dikurshme.

Vendi ku Sazet gjalluan dhe i dhanë funksionalitet formacionit të tyre ishin dasmat, dhe kjo e ka një shpjegim. Në Jug thuhet se “dasma hap këngët”, kurse “vdekja hap plagët”. Siç shprehen edhe vetë sazexhinjtë “në dasëm bëhej muhabet dhe derdhej paraja”, pasi nga viti në vit “…shpenzimet që bëheshin në këto raste jo vetëm nuk u kufizuan, por u shtuan edhe më shumë, veçanërisht në shtresat e pasura të qytetit”.

Megjithëse dasma ka qenë dhe është një produkt i shumë shekujve dhe brezave, në këtë kohë, vetë populli në folklorin gojor e ka të përcaktuar në një ekuacion të vetëm simbiozën saze-dasëm, sikur të dojë të thotë se pa njërën palë, nuk vlen as pala tjetër: Se dinja se vija në dasëm/ të sillja një palë Saze, sepse që pas formimit të Sazeve “s’bëhej më dasma me një fyell”.
Më tej, ishin Sazet që nga këngët polifonike labe më të njohura realizuan tipat homologë të muzikës me saze, tashmë të titulluara “labiko” ose “labikoçe”, që nënkupton një këngë labe “të zbutur”, ndërkohë që këngët popullore të qyteteve toske ishin krijuar më herët si rezultat i zhvillimeve të përshpejtuara urbane të tyre.

Kur Sazet përgjithësisht huazuan repertorin muzikor tradicional me vegla, ai në vetvete përfaqësonte një grumbullim shumë më të gjerë të lëndës muzikore popullore. Nga kjo masë ata patën parapëlqimet e tyre, si në rastin e llojeve të mirëfillta instrumentale të dikurshme (si “avaz”, “e qarë”, “melodi”, “valle”, “vajtim”, “logatje”, “borohite”, “ligjërim”), parapëlqim për repertorin vokal popullor dhe tipologjitë kryesore të tij, si dhe pjesë të caktuara të folklorit muziko-koreografik. Nga këto gjini tradicionale u huazuan tiparet e përgjithshme strukturore të tyre dhe u synua për një dinamizëm të ri të të gjithë parametrave. Me mundësitë e reja teknike që ofronin veglat e temperuara, realisht Sazet i dhanë një pamje e frymëmarrje tjetër repertorit tradicional, duke e përmasuar atë.

Është një fakt i pamohueshëm se Sazet kanë interpretuar edhe një pjesë të trashëgimisë popullore instrumentale të popullit grek dhe atij vllah, dhe kjo është më se e kuptueshme. Fqinjësia historikisht e detyruar, ka bërë që pjesë të caktuara të repertorit muzikor popullor të të dyja vendeve tona të qarkullonin dhe gjithashtu të njiheshin me përparësi veçanërisht në zonat e ndërmjetme, dhe jo vetëm muzika. Kështu Sazet tona kanë regjistruar në disqe edhe disa nga vallet më të njohura popullore greke, të cilat në repertorin e përgjithshëm të regjistruar, zënë një vend të caktuar.

Muzika popullore me vegla dhe sazet si pjesë e saj, janë sot simbol njësie dhe identiteti. Aktualisht kjo muzikë paraqitet si një element thelbësor i krijimtarisë, një nga rrugët e komunikimit artistik ndërshqiptar dhe faktori mbartës i traditës, si kusht për ruajtjen e karakterit kombëtar. Në këtë kuptim muzika popullore me vegla është një drejtim zhvillimi specifik, një formë ekzistence dhe vazhdimësie e folklorit muzikor shqiptar. Sazet janë sot gjuha muzikore e qyteteve, vendi ku përqafohet Perëndimi me Lindjen, instrumentet muzikore europiane me magjinë e isopolifonisë, aty ku jeta dhe vdekja bashkëjetojnë në tinguj të papërsëritshëm dhe në arkitektura formash unikale./KultPlus.com

“Të harruarit”, fuqishëm godet mbi izolimin e një vendi të pashpresë

Shfaqja të harruarit me koncept dhe regji të Shkurtë Aliu, erdhi mbrëmë premierë në Teatrin Kombëtar të Kosovës.

Gili Hoxhaj

Dy fytyra të reja prekin një realitet të vjetër të këtij vendi. Janë Edlir Gashi dhe Qëndresa Kajtazi, aktorët që shumë fuqishëm e sollën shfaqjen në skenën e vogël të Teatrit.

Fytyrat e tyre janë të padukshme në fillim të shfaqjes, derisa zhvishen nga maska pas të cilës fshihen. Të vendosur brenda një burgu të madh, i cili i ndan nga njëri-tjetri, ata shpesh në dialog me vetën, e herë duke parë në sy publikun, nxjerrin mllefin në pikat më të forta të një vendi të mbuluar nga padrejtësitë. Jo shumë larg aktorëve, në piano loja e Alzan Gashit vetëm se i shtonte dramaticitetin, e fuqinë artistike kësaj shfaqje.

Regjisorja Aliu, gjatë formulimit të tekstit të kësaj shfaqj është inspiruar edhe nga vargjet e psikologes dhe poetes Ardiana Prishtina. Vargjet e fuqishme të saj, dukej sikur rëndonin në peshë në çdo interpretim të aktorëve.

“Mirë, hajde po e harrojmë. Luftën. Nëse nuk jeni të sigurt, nëse e keni harru apo jo, zyra e bashkimit evropian për harmonizimet përrallave me do përralla shtesë jep udhëzime falas”, ishte një nga fjalitë goditëse të aktorit gjatë shfaqjes.

Regjisorja po ashtu nuk kishte lenë anash as edhe vargjet e Mitrush Kutelit. Ajo thotë që në këtë shfaqje nuk kishte mundur ta anashkaloj çështjen e migrimit, aty ku qëndrojnë dhe shumica e mendimeve te të rinjve. Ajo tha për KultPlus se kjo shfaqje është e punuar edhe mbi dëshpërimin e përvojave të saj personale.

“Duke u nisur nga titulli “Të harruarit”, tregon për njerëz të lenë pas dore. Unë jam qytetare e këtij vendi dhe në shumicën e vendeve ku kërkon të të kryhet një shërbim, ndihesh si e harruar apo siç thotë populli “Me t’harru Zoti”. Në shfaqje kam gërshetuar disa çështje të cilave nuk kam mundur t’iu shmangem, çështjen e migrimit ku të rinjtë gjatë tërë kohës mendojnë se si të dalin jashtë shtetit, në mesin e tyre jam edhe unë. Tetëmbëdhjetë vite pas luftës, të cilat unë i kam përjetuar në moshë madhore, unë kam pritur çdo vit që do të bëhet më mirë, mirëpo çdo vit e më shumë po shkon vetëm përmbrapa”, tregoi regjisorja Shkurta Aliu.

Ajo poashtu e sjellë dhe një personazh, i cili sfidohet për tetëmbëdhjete vite në një izolim, me një dinjitet të shkelur, e me një kujtesë e cila e kufizon çdo hap të saj. Ajo ofron fytyrën pranë publikut, e psherëtin “Më kanë dhunuar”. Fytyrat e dhunuesve të saj kanë zënë vend brenda kokës, e urrejtja e saj prek ata, e këta që shkelin mbi përjetimet e saj. Fakti që ajo është e izoluar dhe e lenë në harresën e shoqërisë, rezulton me një përzierje fjalësh për të gjetur termin e duhur për t’iu drejtuar asaj.

Vet regjisorja thotë se ishte ndjerë shumë e prekur nga kjo temë të cilën edhe e kishte elaburuar me anë të shfaqjes.

“Problemi i gruas së dhunuar gjatë luftës ka qenë një përqeshje ndaj pensionit që ua kanë ndarë tash mirëpo procesi i punës deri tek kjo ka qenë shumë i dhimbshëm dhe ka qenë shumë fyese ndaj tyre. Kjo temë që në momentin kur e kam dëgjuar më ka prekur andaj edhe kam dashur ta elaburoj në mënyrën time, me anë të skenografisë ku aktorët i kam vendosur të izoluar. Gratë e dhunuara zakonisht qëndrojnë të izoluara nga shoqëria dhe rrallë ndodhë që ndonjërën e ka pranuar familja dhe e ka përkrahur. Por shpresoj që publiku e ka marr atë çfarë unë kam dashur të them për shkak se për këto tema nuk është kurrë mjaftueshëm, pasi që populli i Kosovës, i ka përjetuar këto tema shumë gjatë, sidomos çështja e migrimit, nuk është vetëm tetëmbëdhjete vite pas lufte por edhe para lufte por janë peripecitë e njëjta mirëpo sot është edhe më e vështirë për shkak se atëherë jemi ndodhur në një periudhë të okupimit”, shpjegoi regjisorja Aliu.

Ideja kryesore e saj kishte qenë ta paraqes një shtet ku mendon se jeni i lirë por jeni i izoluar dhe në anën tjetër izolimi i kësaj shfaqje mund t’i personifikoj njërin nga personazhet në një paraburgim në kufijtë e Hungarisë.

Edlir Gashi, njëri nga personazhet kryesore tha për KultPlus se ndërtimi i këtij roli ka ardhur në mënyrë graduale në mënyrë që përmes fjalëve të tyre t’u jap trajtë edhe emocioneve të publikut.

“Besoj se secili qytet i Kosovës e ka ndonjë anëtarë të familjes që ka emigruar jashtë kështu që e kanë të gjithë atë dhimbje në familje, unë e kam personalisht për shkak se vëllai dhe të afërmit e mi janë jashtë shtetit. E kam ndjerë këtë realitet edhe më shumë përmes rolit por shpresoj që mos ta përjetoj për shkak se izolimi është shumë i rëndë sidomos në një shtet të huaj. Do të ishte mirë që këtë shfaqje ta shihnin qeveritarët në mënyrë që mos t’i lejojnë njerëzit që të dalin jashtë por që të qëndrojnë dhe të punojnë në vendin e tyre”, pohoi Gashi, duke vazhduar të thotë se për këtë personazh i është dashur të hulumtoj dhe të punoj shumë gjatë që mos të dalin patetik, të mos jenë të vrazhdë, irritues për shkak se sipas tij, është skena e vogël dhe qëllimi është që publikun ta prekin me fjalë.

Të gjithë ata që duan të shohin këtë shfaqje me tekst dhe interpretim të shkëlqyer, reprizat e para do të shfaqen më 14 dhe 15 Dhjetor të këtij muaji./ KultPlus.com

Shkrimtari Ismail Kadare vjen edhe me një libër (FOTO)

Shkrimtari i madh shqiptar sjellë librin e ri “Proza e shkurtër, në një vëllim”, është libri i ri i shkrimtarit të madh shqiptar Ismail Kadare, shkruan KultPlus.

Dje shkrimtari Ismail Kadare, është takuar me drejtoreshën e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë Persida Asllani, me ç’rast kanë biseduar për këtë botim të ri të Kadaresë, i cili do të vijë nga Shtëpia Botuese Onufri.

Lajmi është bërë i ditur nga Onufri, të cilët përmes një publikimi në rrjetin social Facebook, kanë publikuar një fotografi të Kadaresë, dhe një mbishkrim duke dhënë detaje për librin e ri. Në këtë libër voluminoz do të përmblidhen tregime dhe novela të shkruara që nga viti 1953 deri më 2008. Ndërsa tregimet dhe novelat në një vëllim janë zgjedhje e autorit./ KultPlus.com

Fotografitë e rralla të rivarrimit të Naim Frashërit nga italianët (FOTO)

Një nga disa prej ceremonive të rivarrimit të poetit Naim Frashëri.

Foto e arkivit italian “Luce”, dëshmojnë ceremoninë e rivarrimit të frashrit, në Tiranë në vitin 19940.

Pas ceremonisë së zhvilluar në vitin 1937, ku eshtrat e poetit u sollën nga Stambolli, për tu rivarrosur në Tiranë, italianët vendosin t’i ndërtojnë një varr monumental e si rrjedhojë i riorganizojnë një ceremoni tjetër në 1940 e cila dëshmohet nga këto foto.

Të njëjtën praktikë do të ndiqnin edhe komunistët, të cilët do të organizonin edhe dy ceremoni të tjera rivarrimi./ KultPlus.com

Gjet Ndoj sjellë një histori të arkivave shqiptare

Shkruan: Menduh Derguti-Studiues

Punimi “Arkivat Shqiptare” i autorit Gjet Ndoj, për mua, vjen në dritë jo rastësisht. Pozita e autorit si Drejtor i Përgjithshëm i Arkivave të Shqipërisë është një kondicion shumë i favorshëm, është një privilegj i një indicieje, por nuk bën ushqimin themelor që ka sjellë krijimin e kësaj vepre me karakter shkencor e profesional, me vlerë kombëtare që paraqet interes të veçante për çdo lexues në përgjithësi dhe për punonjësit shkencor të fushës së historisë në veçanti.
Ushqimi i vërtetë e ka bazën tek formimi i shëndoshë intelektual e pasioni i autorit për shkencën historike që ka ardhur duke u rritur, përsosur ndër vite. E njoha autorin gjatë viteve 1984-1988, kur ai vazhdonte studimet e larta në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, në Degën e Historisë, ku unë punoja si pedagog.

Që në atë moshë të re, autori më ka tërhequr vëmendjen duke u dalluar nga të tjerët si student serioz, i vullnetshëm, me dëshirë për dije dhe kërkesa ndaj vetes. Ishte këmbëngulës, i prerë, i mprehtë në gjykim. Nuk e rrëmbente riprodhimi mekanik, por lëndët i studionte me logjikë, arsyetonte e gjykonte mbi faktet mbi të cilat formonte bindje e siguri.
Rastësia më solli në një mbledhje që organizonte Ministria e Arsimit në qytetin e Rrëshenit, për të dekoruar mësues të dalluar. Aty takova autorin (ish studentin tim), i cili ushtronte profesionin e mësuesit të historisë në një nga shkollat e mesme të përgjithshme në Mirditë. Në një bashkëbisedim me drejtuesit e arsimit në rreth u fola për figurën e aftësitë e autorit të cilin duhet ta vlerësonin për formimin e tij shkencor, kulturor e profesional.

Vitet kaluan dhe kohët e fundit u gëzova kur rashë në kontakt me botimet shkencore të autorit ku trajtoheshin tema nga fusha e historisë, të periudhës antike (rreth ilirëve), Mesjetare (rreth arbëroreve), si dhe të jetës aktuale. Në krijimtarinë e tij zënin vend të veçantë edhe figura të shquara të Historisë tonë Kombëtare. Është ky formim e pasion për shkencën burimi që ka ushqyer studimin serioz të autorit.

Ka pasur shumë drejtorë më parë, bile historianë të mirëfilltë që kanë patur pozicionin administrativ të autorit, por nuk kanë dhënë punime të kësaj natyre, që të shpalosin përpara shoqërisë shqiptare vlerat e Arkivave Shtetërore më tërë diapazonin shterues të tij. Punimi jo vetëm informon mbi strukturën e Arkivave Shqiptare, por paraqet me hollësi dokumentacionin që përmbajnë ato duke filluar nga Arkivi Qendror i Shtetit, arkivat e tjerë shtetërorë të sistemit, pjesë e Rrjetit Arkivor të Republikës e deri tek arkivat private.
Punimi është shkruar me një metodologji moderne, me stil konciz e mjaft tërheqës. Është përdorur një gjuhë e qartë, e kuptueshme, pa e rënduar me fraza të ngarkuara e fjalë të tepërta, që do ti sillnin vështirësi jo vetëm në lexim , por dhe në kuptimin e saktë të ideve që përmbanin ato. Punimi jo vetëm që mban ngjyrën e një vepre shkencore, por është trajtuar shumë profesionalisht.
Pa hyrë në analizën e tre pjesëve dhe kufijve që përmbajnë ato, theksojmë se vetëm me një punë metikuloze të imtë e të kujdesshme, precize e pedante e shumë të vullnetshme mund të arrihej realizimi i këtij punimi. Theksuam në fillim rolin determinues që ka luajtur formimi intelektual i autorit , por duhet nënvizuar fort edhe shpirti nacionalist të tij, ndjenja e atdhedashurisë pa të cilën nuk mund të arrihej fryma që ka kjo vepër, e cila i krijon shoqërisë shqiptare mundësinë për të njohur të vërtetën historike, e cila paraqitet sot mjaft e deformuar.

Dokumentet arkivore përmbajnë memorien historike, zbulojnë çështe e vërtetë dhe jo e vërtetë, gjysmë e vërtetë apo e dyshimtë duke krijuar kushte të plota për ndërtimin e një historie të saktë, gjithëpërfshirëse , për historinë e vërtetë të kombit tonë. Në këtë këndvështrim autori Gjet Ndoj, me veprën e paraqitur bën një gjest të vërtetë patriotik.
Vepra është një manual në dorën e çdo studiuesi, shqiptar apo i huaj i cili orientohet ku të kërkojë e të zbulojë materialin dokumentar që i nevojitet për të studiuar çdo aspekt të botës shqiptare, të fushës politike, social- ekonomike, kulturore apo fetare, duke filluar nga e kaluara e largët (Shekulli i VI, pas.Krishtit) deri në ditët e sotme. Vepra “Arkivat Shqiptare” e para e këtij lloji shënon një hap shumë serioz në fushën e Arkivistikës Shqiptare, si një fillesë e re e kësaj shkence pothuajse e heshtur deri tani në vendin tonë.

Menduh Derguti -studiues Tiranë më 29.X.2017./ KultPlus.com

“Hollyshit” sonte në Dodonë

Bazuar në “Gurë në xhepat e tij” nga autorja Marie Jones, sot më 14 dhjetor vjen premiera e shfaqjes “Hollyshit”, me regji të regjisorit Ilir Bokshi e producente Albulena Kryeziu, shkruan KultPlus.

Kjo shfaqje vjen premierë në Teatrin Dodona në kryeqytet me fillim nga ora 19:30.

Shfaqja është një tragjikomedi për një qytezë-provincë e cila “pushtohet” nga një produksion hollivudian të cilët vijnë për të xhiruar një film. Në qendër të storjes janë Çarlli Konllon dhe Xhejk Kuin, të cilët sikurse shumica e banorëve të qytezës, janë punësuar si statistë filmi. Komedia rrjedhë nga përpjekjet e produksionit që të krijojnë një “ndjesi provinciale” -një nocion romantik, i cili shpesh bie ndesh me realitetin jetësor.

Shfaqja jetësohet nga aktorët Adrian Morina dhe Ylber Bardhi, ndërsa pas skene ka një ekip në përbërje të: dramaturg-Shkëlzen Berisha, asistent regjie-Butrint Pasha, muzika-Art Lokaj, kostumografe-Albulena Borovci e producente Albulena Kryeziu.

“Hollishit” është mbështetur nga Ministria e Kulturës së Kosovës, Drejtoria për Kulturë e K.K. Prishtinës dhe teatri AAB “Faruk Begolli”./ KultPlus.com

Rita Ora paralajmëron këngën bazuar në tregimet e fansave

Këngëtarja me famë botërore Rita Ora në një intervistë për Daily Star ka paralajmëruar këngën e re, që thotë se është e bazuar në tekstet e fansave.

Kënga quhet “Proud” dhe është në partneritet me “Absolut” në projektin “The Open Mic”, teksti i së cilës është shkruar në bazë të teksteve të fansave, transmeton Koha.net.

“Kur më kishin treguar se ishte prej fansave dhe njerëzve që zakonisht nuk dëgjohen apo s’mund të ndriçojnë tregimet e tyre, thashë: ‘kjo është perfekte, sepse mund të shkruaj një melodi, një këngë për tregimet e tyre’. E kam bërë këtë dhe kënga titullohet ‘Proud’, dhe është një incizim i mrekullueshëm, e cila do të publikohet gjatë javës së Grammyt”, është shprehur ajo./ KultPlus.com

Ankth bore, vargje kushtuar Nehat Hoxhës

Nokturno për mikun që iku dje pa fjalë në pragun tjetër… 😥

Ankth bore

(Nehat S. Hoxhës) –

Borë e butë prajshëm binte jashtë
e marazi më grryente nuk dinja për çka
ka ditë që më silleshe ndërmend
e bëra asgjë asnjë gur e lëviza
nga vendi

Nga malli javën që iku
postova në facebook
një foto me ty dhe ca miqë të tjerë
ikën vitet dhe na i vodhën motet
“n’qytetin tonë pa lum!”
Një drithërim pikëlluese
apo një orgur vegimesh akull
më foli dje gjithë ditën
nuk kam kohë as për një telefonatë
pshertiva plot mllef me veti
Shqetësimi u dremit nuk fjeti
as unë të thirra miko
mendime trishti më vërshuan
nga ndjenja e harrimit
u mbështolla me rrënqethje
pendimi deri në thembra

Ëndrra me pajton më zgjoi idhët
një trokitje e plogështë shkundjeje
nga dremitja nuk më lejonte
të lëvizja nga shtrati
Me përtesë pashë edhe orën
ishte koha e lajmeve të fundit
Nuk e di pse por
nuk më pëlqente të mendoja
as për pajtonin dhe as për kalin
veshur me të zi
për një çast mbylla sytë
një kambanë trishti
lajmi nga televizori

nuk gjeta fjalë ngushëllimi
as për veti as për ty

heu paske ikur n’përqafim
të borës së parë
nuk të thirra jo pse nuk
deshta u ndjeva me faj
gjithmonë nesër është vonë…

Shkruan: Shukrije Gashi

Revista ”Archaeology”: Shqipëria, një udhëtim në kohë

Revista ”Archaeology”, botim i Institutit amerikan të Arkeologjisë, i ka kushtuar një shkrim të gjatë zbulimeve arkeologjike në Shqipëri, mundësuar edhe nga ndërtimit i gazsjellësit TAP, që po shfrytëzohet nga arkeologët si një mundësi për zbulime dhe për të paraqitur historinë e vendit që nga koha e Neolitit deri në ditët tona.

”Arkeologët, të financuar nga Trans Adriatic Pipeline (TAP) kanë gërmuar dhe kanë studiuar një vendbanim antik pranë Peshtanit, nga ku do të kalonte gjurma e gazsjellësit. Por, gjurma e tubacioneve të gazsjellësit u devijua pikërisht për të shmangur vendbanimin 1400-vjeçar”, thuhet në shkrimin e gazetarit Matthew Brunwasser.

”Në Shqipërinë moderne, përzierja e kulturave historike është kaq e theksuar sa duket sikur ato do të përplasen me njëra-tjetrën. Vlen të përmendet Via Egnatia, që për herë të parë u kalua nga ushtarët romakë, rreth vitit 200 para Krishtit. Kjo rrugë u modernizua për shekuj me radhë dhe u bë rruga lidhëse mes Konstandinopojës dhe Adriatikut”, thekson ai.

Në këtë shkrim theksohet gjithashtu se TAP-i ecën pothuajse paralel me rrugën Egnatia, arteria kryesore antike mes Lindjes dhe Perëndimit.

Një nga zbulimet më interesante të bëra deri tani është vendbanimi i Turanit, varrezat e të cilit datojnë që prej 2 000 vitesh.

Shqipëria është një vend që po zhvillohet me shpejtësi. Ajo tërhoqi 4,7 milionë turistë në vitin 2016, ose 15 për qind më shumë se në vitin 2015.

”Ndërsa pjesa më e madhe e turistëve vijnë për plazhet e virgjëra dhe të lira, për ngjitje në male dhe ekoturizëm, edhe numri i vizitorëve në zonat arkeologjike ka ardhur duke u rritur”, shkruan Brunwasser./ KultPlus.com

Ekspozita personale e Eliza Hoxhës shpalosë luftën për paqen e Kosovës

Gili Hoxhaj

“Jepi mundësi paqes” ishte ekspozita personale e artistes Eliza Hoxha, e cila shpalosi rreth dyzetë fotografi plot ngjyra, të cilat paraqitnin rrugëtimin më emblematik të Kosovës.

Momente të ndryshme të cilat Eliza i kishte kapur në kohën e para luftës, dhe shumë pak pas saj erdhën sonte të ngjitura me muret e vrimëzuar tek Hani i 2 Robertëve. Imazhet që ajo i sjellë japin pasqyrën më të qartë të një memorie dhjetëvjeçare të rezistencës kolektive për lirinë e Kosovës, e të gjitha këto përpjekjet reflektohen në sytë e të rinjve dhe të vjetërve, të pleqve dhe të fëmijëve, të atyre që ishin pjesë e krijimit të historisë dhe të atyre që përmes vështrimit në këto fotografi flasin për përjetimin e saj.

Profesori Sylejman Kllokoqi së bashku me Elizën shënuan hapjen e kësaj ekspozite. Kllokoqi u shpreh se Eliza Hoxha gjatë memorizimit të këtyre fotografive e ka pasur edhe syrin edhe zemrën, syrin për shkak se fotografitë janë të realizuara shkëlqyeshëm teknikisht dhe zemrën sepse ka arritur që ato fotografi t’i sjellë në një kohë mjaft të rrezikshme.

“Thuhet që një fotografi, i ka një mijë fjalë, unë do të thosha që këto fotografi nuk i kanë një mijë por dhjetë mijë fjalë sepse mendoj se për secilën fotografi mund të bëhet edhe një skenar, edhe një film. Fotografitë e Elizës na kthejnë prapa për njëzetë vite, unë e përgëzoj Elizën që si një njëzetë vjeçare e ka kapur aparatin me të cilin e ka sjellë historinë e Kosovës”, tha Kllokoqi në hapjen e kësaj ekspozite.

Çdo fotografi e Elizës ngërthen në vete një hap në histori, por edhe vet Eliza ka një histori të rrugëtimit të saj me fotografinë.

“Ka qenë vrasja e një studenti, Armend Daci në lagjen ku unë jetoj ndërsa ditën e nesërme ka pasur homazhe ku unë kam dalë dhe kam bërë fotografi, thjesht vetëm se ishte një moment i dhimbshëm. Ato fotografi mandej janë publikuar në ballinën e “Zëri”-t, ku edhe më kanë ftuar të punoj për shtojcën “Jeta” që ka qenë pjesë e “Zërit”, që nga ky moment unë edhe kam filluar gradualisht të dal dhe të fotografoj momente të ndryshme”, tha Eliza gjatë rrëfimit të saj në ceremoninë hyrëse.

“Përmes fotografisë e kam njohur Kosovën e vërtetë, edhe në fshat edhe në qytet”, shpjegoi tutje Eliza.
Duke qenë se kjo situatë, Elizën e gjen në një moshë të re, ajo gjen balancën mes dy botërave të kundërta. E gjendur përballë realitetit dhe ëndrrave, ajo zgjedhë të kontribuojë me regjistrimin e çdo gjëje që ndodhte rreth saj.
“Unë jam mishëruar aq shumë me fotografinë sa që kam menduar se kjo është mënyra ime e kontribuimit, nëse jo me pushkë ose në ndonjë formë tjetër”, tha Eliza për KultPlus.

Ajo në këtë ekspozitë ndriçon të kaluarën e Kosovës me dyzetë fotografi kuptimplota, të cilat do të ishin edhe në numër edhe më të madh nëse ajo do t’i gjente filmat e arkivës së gazetës “Zëri”.
“Mua më vjen shumë keq që një pjesë e punës time dhe që janë botuar në “Zëri”, nuk janë sot këtu sepse një pjesë e arkivit është shkatërruar, kurse për pjesën tjetër nuk dihet pronësia e filmave pasi që kemi qenë dy-tre fotografë aty”, tregoi Eliza për KultPlus.

Vet Eliza tregoi se kishte pasur shumë dyshime, nëse kjo periudhë e fundvitit ka qenë e duhura për të sjellë këtë ekspozitë, mirëpo më pas ajo ishte bindur që përmes kësaj ekspozite të reflektojë edhe solidaritetin, i cili e ka karakterizuar edhe atë periudhë.

“Shpesh nuk po ia dimë vlerën paqes që kemi sot. Madje shpesh kapemi pas gjërave anësore më shumë se sa mundohemi që të shtyjmë diçka përpara sepse jemi bërë më shpirtngushtë dhe e kemi harru solidaritetin.Ne kemi qenë shumë solidarë në atë kohë, kemi qenë shumë shpirtbardhë dhe jemi zgjuar çdo ditë me motivin që të bëjmë diçka për vete dhe diçka për shtetin të cilin e kemi ëndërruar. Kjo duhet të kthehet në mënyrë që ta kuptojmë se sa e gjatë ka qenë ajo rrugë”, është shprehur artistja Eliza Hoxha për KultPlus.

Përveç protestave, e rrëfimeve të tjera, ajo në këtë ekspozitë synon të reflektojë edhe jetën sociale, ku thotë se edhe pse lidhja jonë me kafenetë shpesh ironizohet, është e arsyeshme për shkak se kafeteria ka shërbyer edhe si institucion dhjetë vite për neve.
“Përkundër të gjithave ne kemi dalë edhe në kafe në atë kohë, kafja ka qenë vendi ku është bërë edhe ekspozita, edhe promovimi i librit, edhe shkolla, edhe disktumi, e edhe politika për Kosovën”, shpjegoi tutje Eliza.

Me muzikë, e nën shoqërimin e veprave dhe të njëri-tjetrit shumë artistë e artdashës kishin ardhur për të parë nga afër ekspozitën e kësaj artisteje të dëshmuar në shumë fusha. Piktorja Zake Prelvukaj tha për Kultplus se Eliza Hoxha përmes fotografive e bën edhe me të dukshëm në sytë tanë aktualitetin e asaj kohe.

“Eliza e ndjen nevojën që të paraqesë dokumentin që është bazë e një shteti të aktualiteteve të ndryshme të kronologjisë të jetës tonë. Ajo tregon se sa jemi ne si artistë dëshmitar të kohës. Këto fotografi për një kohë harrohen, por kur kthehen përsëri çdo imazh është Kosova dhe çdo vit që shkon kjo regjistrohet në histori sepse aktualitetet shpesh janë të padukshme por fotografitë janë dokumenti kryesor për historinë e çdo gjejë dhe e aktualitetit të asaj kohe”, tha Prelvukaj./ KultPlus.com

Anton Çehov: 8 cilësitë e një njeriu të kulturuar

Çfarë do të thotë të jesh ”i kulturuar”?

Çekov shkruan nga Moska më 1886:

Sipas mendimit tim, njerëzit me kulturë duhet të përmbushin kushtet që vijojnë:

– Ata respektojnë personalitetet njerëzore, dhe aty për aty, janë gjithmonë të dashur, të sjellshëm dhe të gatshëm për të bërë për të tjerët. Ata nuk bëjnë sherr për një çekiç apo sepse humbin një copë kauçuku, nëse jetojnë me të tjerët nuk e marrin këtë gjë si nder, dhe kur largohen, nuk thonë “asnjeri nuk do të mund të jetonte me ty.” Ata ia dalin me zhurmën, të ftohtët, vërejtjet e mprehta dhe me praninë e të huajve në shtëpi.

– Ata nuk kanë dhembshuri vetëm për lypsarët apo macet pa shtëpi. Zemra e tyre dhemb për atë që syri nuk shikon… ata ngrihen natën për të ndihmuar… për të paguar për vëllezërit që janë në universitet, dhe për të blerë rroba për nënën e tyre.

– Ata respektojnë hapësirën e të tjerëve dhe i shlyejnë detyrimet.

– Ata janë të sinqertë, dhe i frikësohen gënjeshtrës sikurse zjarrit. Nuk gënjejnë as për gjërat më të vogla. Një gënjeshtër është fyese për dëgjuesin dhe e ul atë në sy të folësit. Ata nuk shtiren, ata sillen në rrugë ashtu si në shtëpi, dhe nuk mburren para miqve modestë. Nuk janë të dhënë pas dërdëllitjeve dhe të detyrojnë të tjerët mbi besimet e tyre. Pas shpinës së tjetrit parapëlqejnë të heshtin më shumë sesa të flasin.

– Ato nuk i ulin vlerat e tyre për të zgjuar dhembshuri. Nuk luajnë me telat e zemrës së njerëzve që më vonë të psherëtijnë dhe të ndiejnë këqardhje. Ata nuk thonë “ jam keqkuptuar,” ose “jam lënë pas dore,” sepse gjithë kjo përpjekje, është vulgare boshe, false…

– Ata nuk kanë krenari të cekët. Ata nuk duan t’ia dinë për diamantet fallso si të njohurit e të famshmëve, për t’i dhënë dorën “P”-së [me gjasë Palmin, poet i padëgjuar] së dehur, të dëgjojnë entuziazmin e një spektatori të humbur në një shou pikturash, të qenët të njohurit e tavernave…. Nëse bëjnë diçka të vogël, ata nuk krekosen për të sikur të kishin dhuruar diçka me vlerën e 100 rublave, dhe nuk mburren që kanë arritur aty ku të tjerët nuk janë pranuar…. Ata që janë vërtet të talentuar, gjithmonë anojnë nga ana e turmës, sa më larg reklamimit…Edhe Krivol ka thënë se një fuçi boshe bën më shumë jehonë sesa një e plotë.

– Nëse kanë një talent, e respektojnë atë. E sakrifikojnë atë për të tjerët, gruan, verën, krenarinë… Ata janë krenarë për talentin e tyre.

– Ata zhvillojnë ndjenjen estetike tek vetja e tyre. Nuk bien dot të flenë me rrobat e tyre, të shohin të çarat e mureve plot me insekte, të thithin ajër të keq, të ecin në një rrugë të pështyrë, të gatuajnë vaktet në vaj të ndenjur. Ata kërkojnë sa më shumë të mposhtin dhe të fisnikërojnë instiktet seksuale… nuk e duan për shoqe shtrati një femër… nuk kërkojnë inteligjencën që shfaq veten në një gënjeshtër të vazhdueshme. Nëse janë artistë, ata duan në veçanti, freski, elegancë, njerëzi dhe kapacitet për amësinë…Ata nuk rrokullisin vodka në çdo orë të ditës dhe natës, nuk kërkojnë në rafte, nuk janë derra dhe e dinë që nuk janë. Ata pinë vetëm kur janë të lirë, me raste… Ajo çfarë duan është një mendje e shëndetshme në një trup të shëndetshëm (mens sana in corpe sano).
E kështu me radhë. Kështu janë njerëzit e kulturuar. Që të jesh i kulturuar dhe të mos jesh nën nivelin e atyre çfarë të rrethojnë nuk mjafton të kesh lexuar “The pickwick Papers” dhe të kesh mësuar një monolog nga “Fausti”…

Ajo çfarë duhet është një punë konstante, natë dhe ditë, lexim i vazhdueshëm, studim, vullnet…

Floktarët e parë të Prishtinës, Iljazi dhe Qamilja

Gratë e qytetit, natyrisht një shtresë e tyre, po i kushtonin rëndësi, veç veshjes dhe krehjes së flokëve, stilit të kohës.

Atëherë nisin nga puna në këtë zanat edhe floktarët e parë. Në Prishtinë, si frizerë-ondulistë të parë njihen Iljaz Osmani e Haki Hivzi. Pas Iljazit e Hakiut, këtë zanat e nisin Qamile Tyrbedari e Lejla Dyla, moshatare.

Salloni i parë i ondulimit, ku nisin punë këto dy vajza, ndodhej kundruall Kuvendit, sot, i njohur si berberhania e Fetah Qeqisë, berber dhe syneti. Më pastaj këtë lokal e hapin si sallon frizeri. Qamile Tyrbedari e njohur si frizerja e parë, këtë zanat e nisë fare e re, në moshën 13 vjeçe, që e mëson te floktari Iljaz Osmani, shkruan KultPlus.

Qamile Vuçiterna

Me hapjen e salloneve të ondulimit nëpër çarshinë e qytetit, karshi Unionit, pastaj përballë Teatrit, të Restoranti i Peshqve, karshi bahçes “Kozara”, si dhe përtej ndërtesës së ish-Komitetit… Qamilja me shoqet do të profesionalizojë zanatin dhe do të bëhet e kërkueshme.

– Mandej, plotëson Qamilja, e sollën një frizere boshnjake, e quajtur Zineta, ishte edhe Hajria, erdhi edhe një beogradase, Ollga.. Porse, me hapjen e Radio Televizionit të Prishtinës, Qamilja kalon të punojë në RTP, deri në pensionim.

Iljazi, Hakiu, pas tyre Qamilja e Lejlaja, pra njihen si frizerët e parë në Prishtinë.

Burimi: Sanije Gashi – “Prishtina e fëmijërisë sime”.

“Në kopshtin tim të përqafoj…”

Kur në vitin 2012-të, Kushtrim Hoxha dhe Hana Cakuli bashkuan forcat për të sjellë një projekt muzikor, askush nuk e priti një melodi kaq të përjetuar.

Kënga “Kopshti” edhe sot mbetet një këngë e njohur, por edhe e kënduar dhe e cila sjellë me vete një nostalgji për kohët e humbura.

Kushtrimi dhe Hana bashkëpunuan me Visar Kuçin, orkestruesin e këngës, dhe një ekip të tërë të instrumentistëve për të ardhur më pas edhe me një videoklip realizuar në marsin e 2012-tës.

Hana, këngëtare e njohur shqiptare, paraprakisht pati kënduar këngë tjera solo, përfshirë këtu “Çka do t`ju themi nënave”, “Simbol”, “Mendoj të fluturoj”, “Natën kaloje me të”. Kushtrimi, një aktor, provoi kësisoj disa herë edhe muzikën.

Një tekst i rrallë, i shkruar me aq mjeshtri, që transmeton emocion ‘deri në dhimbje’, ka gjetur dy zëra artistësh ku është mishëruar më së miri, për të mbetur aty përgjithmonë.

Po e sjellim këtu edhe videoklipin por edhe tekstin e një prej këngëve më të mira shqiptare, pa asnjë dyshim! / KultPlus.com

Teksti:

Deri n’dhimbje
Më therrë kjo qetësi
E unë fluturoj
Fluturoj përtej reve
Me mijëra netë e ditë
T’vërtetën pa pushim përsëris
Der’sa shpirti m’qan
Kur kujtoj atë këngën
Që t’largoi nga unë

Ref
Në kopshtin tim të perqafoj
T’a dëgjoj prapë zanin tënd
I puth unë sytë e tu
Këtë kënaqësi mund t’paraftyroj

Deri n’dhimbje
Më shpon kjo vetmi
E unë pres t’takoj
E kapërcej malin për ty
M’ka marrë malli, qajë si fëmijë
T’vërtetën as që dua t’a di
Der’sa shpirti m’dhemb
Kur kujtoj atë ëndrrën
Që e shihnim bashkë

Ref
Në kopshtin tim të përqafoj
T’a dëgjoj prapë zërin tënd
I puth unë sytë e tu
Këtë kënaqesi mund t’paraftyroj

Në kopshtin tim të përqafoj
T’a dëgjoj prapë zërin tënd
I puth unë sytë e tu
Këtë kënaqësi mund t’paraftyroj

Solo/Ref
Tash kopsht nuk ka ma
Gjethet s’kanë ra
Lulet janë tha
Se ti nuk je ma

Tash kopsht nuk ka ma
Gjethet s’kanë ra
Lulet janë tha
Se ti nuk je ma
Tash ti nuk je ma…

Ref
Në kopshtin tim të përqafoj
T’a dëgjoj prapë zërin tënd
I puth unë sytë e tu
Këtë kënaqësi mund t’paraftyroj. / KultPlus.com

Ambasadori amerikan dhe Arta Dobroshi kërcejnë për paqe

Aktorja kosovare Arta Dobroshi po vazhdon të kërcejë, me gëzim e për të festuar.

Aktorja e njohur po e vazhdon kampanjën e saj për të kërcyer në ajër, bashkë me personalitete të shumta që i bashkohen asaj në këtë mënyrë festimi.

Dobroshi kësaj radhe është bashkuar me Ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Greg Delawie, për të kërcyer për paqe në botë.

Dobroshi ka treguar në paraqitjen e fundit të saj para publikut në Prishtinë se kampanja e tillë synon të tregojë rëndësinë e planetit dhe se sa me fat jemi që jetojmë në planet, në këtë vend të madh që quhet botë.

Dobroshi mbete ndër aktoret më të njohura shqiptare ndërsa e kujtojmë parakalimin e saj në Festivalin e Filmit në Kanë para disa vitesh.

Pikërisht nga kjo Ambasadë, Dobroshi është përkrahur për një udhëtim në Amerikë. / KultPlus.com

Pazari në Prizren, fotografi të vitit 1984 nga Andreas Tessmer

Disa fotografi të Pazarit të Mërkurës në Prizren.

Fotografitë janë të realizuara në vitin 1984, nga Andreas Tessmer.

“Pas luftës ky “institucion” i pazarit, i cili ka qenë “trashëgimi jomateriale” i cili e ka lidhë qytetin me fshatrat dhe ka zhvilluar ekonominë e vogël, prodhimet vendore, është NDALUAR pas luftës si fenomen negativ!!? Një paralele e ngjashme është pazari i gjallë në qytetin Marakesh ne Maroko, i cili është nën mbrojtjen e UNESCOs si “trashëgimi jomateriale”. Un jam për kthimin e tij!” ka shkruar arkitekti Gëzim Paçarizi kur i ka shpërndarë fotografitë në rrjete sociale. / KultPlus.com

Skenari “Exil” nga Visar Morina nominohet për çmimet gjermane “Lola”

Një regjisor tanimë i dëshmuar, Visar Morina nuk e ka në plan të ndalet.

Projekti i radhës i regjisorit të “Babait”, filmi që fitoi çmim në Festivalin prestigjioz të filmit Karlovy Vary Film Festival, është skenari “Exil”.

Si i tillë, skenari është nominuar sot për çmimet gjermane “Lola”, një arritje tjetër kjo e regjisorit të njohur kosovar.

“Skenari bën fjalë për një burrë 45 vjeçar i cili punon në një firmë farmaceutike dhe në një moment e krijon ndjenjën që kolegët e tij po tentojnë ta largojnë nga puna” tregon më shumë Visar Morina për KultPlus.
“Filmi ka të bëjë shumë me “bullying” (ngacmimin) ndërsa jam shumë i gëzuar për këtë nominim që na ka ardhur” tregon Morina.

Skenari “Exil” është në mesin e tre skenarëve që janë nominuar për çmimet gjermane të skenarit. Nominimet janë bërë të ditura nga Ministrja e Kulturës – Monika Grutters, ndërsa çmimi final do të jepet me datë 16 shkurt 2018 në kuadër të festivalit Berlinale.

Derisa regjisori dhe skenaristi Morina tregon se synohet që skenari të jetësohet në film vitin tjetër, dhe se një nominim i tillë e lehtëson procesin filmik, skenari është vlerësuar nga juria që ka ardhur në përfundim të nominimit të kësaj tresheje.

BABAI by Visar Morina OFFICIAL TRAILER ENG SUBS from FILMARTI Film on Vimeo.

“Skenari tregon një protagonist ambivalent, i cili në të njëjtën kohë është integruar pozitivisht por gjithmonë ka rrezik nga armiku. Ky është një tekst fantastik mbi paranojën dhe identitetin, surealen dhe të zezën, me nuanca të humorit” thuhet në vlerësimin e jurisë, shkruan KultPlus.

Dy skenarët tjera të nominuara për çmimin janë “Je suis Karl” nga Thomas Wendrich dhe “Nilowsky” nga Torsten Schulz.

Çmimi në fjalë është më prestigjiozi për shkrimtarët dhe skenaristët në Gjermani. Nominimi shpërblehet me 5 mijë euro, ndërsa triumfuesi merr edhe 10 mijë euro. Si shtesë, fituesi i çmimit mund të kërkojë rreth 20 mijë euro për zhvillimin e mëtutjeshëm të skenarit.

Visar Morina është i njohur sidomos për filmin “Babai”, film ky që trajton një raport të çuditshëm të një babai dhe djalit të tij, një dramë kjo që bëri bujë në disa festivale ndërkombëtare të filmit. Në këtë film luajnë Val Maloku, Adriana Matoshi, Astrit Kabashi e aktorë tjerë. / KultPlus.com

Unë jam gjithçka që ke harruar

Poezi e shkruar nga Hans Magnus Enzensberger / Përktheu Fatmir Alimani

Unë jam ajo prostituta në bar,
që isha para njëqind vjetësh.

Unë jam, gjithçka ke harruar.
Panteoni i shuar.

Unë jam goja që zhuritet për ty.
Unë jam nata, që vjen përsëri.

Unë isha, do të jem, unë jam
zezakja me ngjyrë mani,
deti, që të shkumbëzon te këmbët.

Unë jam qeni që ëndërron për ty.
Unë jam hashishi, që ti e pi.
Unë jam elektriciteti që harxhon. / KultPlus.com