Ymer Elshanit

Poezi nga: Rifat Kukaj

Ahiii, vëlla i shtrenjtë, Ymer Elshani
Parandjej se derisa t’jem gjallë
Në plagë t’hapur do m’pikoj katrani
Lot i shpirtit do m’këlthasë n’qëpallë!

Pa ty netët zvarritën ngathtë – ngathtë
Për n’vendlindje udha m’është shëmtuar
Se ç’na e theve, ore krahun e djathtë
Me stuhinë e dhembjes së pashëruar!

Në orët letrare tani si të shkojmë
Pa buzëqeshjen tënde aq bujare?
Kurreshtarëve mësues c’ka t’u thomë
Dhe zogjtë që çukisin në abetare?!

Si do t’na vijë lejleku i parë
Pa ëndrrën tënde n’flatra o mik?
Si do mbijë kokërr gruri n’arë,
Pa afshin e vargut të ri – lirik?

Më bëhet sikur më le një porosi
Që më erdhi me zërin tënd të gjallë
“Ma përkëdhel gjithandej çdo fëmijë,
M’ia fshij lotët shkurtabiqit n’përrallë!”

Kjo Drenica jonë përherë e zhuritur
Nën rrufetë e këtij qielli të nxirë,
Yje t’çiltër lindi e të ndritur
Që barbarët i krodhën nē humbëtirë!/ Telegrafi/KultPlus.com

Thesari raguzian i fshehur në amfiteatrin e Durrësit

Në vitin 2006 gjatë gërmimeve arkeologjike të kryera në amfiteatrin e Durrësit doli në dritë ajo që sot njihet si thesari raguzian.

Restauruesi Frederik Stamati thotë se thesari prej 549 copë monedhash argjendi ishte futur në një poçe qeramike të glazuruar. Poçja ishte e thyer, siç edhe shihet në foto. Thyerja sipas tij nuk është e tanishme. Rezulton që thesari të ketë pasur një histori interesante. “Nga radiografitë me rreze X rezultoi se monedhat ishin hedhur në ‘dy duar’. Pastaj ishin fshehur poshtë dyshemesë së dhomës. I zoti i thesarit vdiq pa e treguar vendin. Me kohë shtëpia u shemb. Ata që ndërtuan më vonë, gërmuan themele të reja. I shkuan përbri poçes, por që nuk e vunë re nga hedhurinat e ndërtimit. Dhe ashtu e lanë, të groposur. Po të kishin gërmuar 2-3 gisht më anash, do ta kishin gjetur. Përsëri pati shembje dhe thesari nuk u gjet, deri sa u ra për hise arkeologëve”, thotë Stamati.

Monedhat janë shumë të brishtëzuara nga qëndrimi në tokë, thyhen edhe po të duash t’i pastrosh me penel të butë. Argjendi është i përzier me bakër.
“Monedhat e thesarit tashmë ruhen shumë mirë në tabaka të posaçme, me folezësa të veshura me pelush, punë e bërë me shumë përkushtim nga numizmatja Shpresa Gjongecaj Vangjeli”, thotë Stamati. Ai shton se problemet e restaurimit ishin të shumta dhe të komplikuara. U ‘përzjenë’ shumë shkenca, si kimia, fizika bërthamore, metalurgjia etj. Puna ishte shumë-shumë delikate, si rikthimi i strukturës, pastrimi, konservimi etj., etj., por u arrit.
Thesari është me monedha të Raguzës, të qarkulluara gjatë viteve 1510-1530. Pra, në atë kohë Durrësi zhvillonte tregti me Raguzën. Në monedha në njërën anë paraqitet shën Blazius, shenjti mbrojtës i Raguzës, që mban në dorë maketin e portit, njëlloj si ai që vizitojmë sot/ ATSH/ KultPlus.com

Trashëgimia shpirtërore përmes instrumenteve muzikore ekspozon“kornin englez” të Fan Nolit

Dorëshkrimi i Hilë Mosit, ‘korni englez’ i Fan Nolit, violina të Heronjve të Popullit, Qemal Stafa dhe Ylbere Bylykbashi. Këto janë vetëm disa prej objekteve origjinale nga fondi i Muzeut Historik Kombëtar që shfaqen në hollin e tij.


“Trashëgimia shpirtërore përmes instrumenteve muzikore” titullohej ekspozita e çelur dje në Muzeun Historik Kombëtar. Ajo u çel në kuadër të 21 qershorit, “Ditës Botërore të Muzikës”. Ministria e Kulturës ka shpallur muajin qershor si “Muajin e Muzikës”, duke organizuar një sërë aktivitetesh gjatë gjithë këtij muaji. Ekspozita vjen mbështetje të projekteve dedikuar kësaj ngjarjeje, Muzeu Historik Kombëtar çel për publikun ekspozitën me titull “Trashëgimia shpirtërore përmes instrumenteve muzikore”.

Drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, Dr. Dorian Koçi, u shpreh për këtë ekspozitë se, “Midis tipologjive kryesore të trashëgimisë shpirtërore shqiptare përfshihen këngët dhe vallet, meloditë dhe ritet e ndryshme, proza dhe poezia popullore, shfaqjet dhe lojërat popullore, si dhe instrumentet e nevojshme për shoqërimin e tyre”. Sipas tij, lidhur me instrumentet popullore duhet thënë se ka lloje të ndryshme që përfshihen në instrumentet idiofone, membranofone dhe kordeofone. Pjesa më e madhe e objekteve të përfshira në ekspozitë janë veglat kordeofone, ku hyjnë ato vegla, të cilat nxjerrin tinguj nga vibracionet e kordave. Ndër to mund të përmendim çiftelitë, lahutat etj. Në ekspozitën e çelur, publiku do të gjejë vegla frymore (membranofone) si fyelli, cylja, zymare etj. “Nuk mund të mungojë gjinia e veglave idiofone, ku hyjnë mjetet kumbuese që nxjerin tinguj nga vibracionet e trupit të tyre të ngurtë nëpërmjet tundjes”,-tha ai.

FB_IMG_1561733469821
FB_IMG_1561733469821
FB_IMG_1561733474809
FB_IMG_1561733477125
FB_IMG_1561733480225
FB_IMG_1561733482791
FB_IMG_1561733495919

<►>

Ndërsa akademiku dhe muzikologu i njohur Vasil Tole theksoi se: “Ndjej një kënaqësi të veçantë që marr pjesë në këtë ekspozitë të një rëndësie të veçantë. Ju ftoj të gjithëve që ta konsideroni këtë event si një pjesë të pasurisë humane të popullit tonë. Të huajt, gjithnjë e kanë pasqyruar shqiptarin tradicional të veshur me kostum popullor dhe me një armë në brez, por në të vërtetë përveç armës, traditë për shqiptarin ka qenë edhe vegla muzikore”. Tole vërejti se instrumenti kishte një peshë të madhe në traditën popullore. Mjeshtëria e veglave tradicionale po shkon drejt zhdukjes, ndaj kjo ekspozitë duhet të na ndërgjegjësojë së tepërmi në mbajtjen gjallë të kësaj tradite popullore”. Korni anglez, i cili ekspozohet ka një domethënie të veçantë historik sipas Toles. Ndërkohë që violina e Qemal Stafës është një objekt tjetër i rëndësishëm, ku është e lidhur sipas muzikologut me formimin e politikanëve në vitet ’30.

Ekspozita “Trashëgimia shpirtërore përmes instrumentave muzikorë” vjen në kuadër të muajit të muzikës.
Ekspozita u çel me qëllimin e ruajtjes dhe mbrojtjes së vlerave të trashëgimisë shpirtërore të krijuar nga shqiptarët ndër shekuj. Këto vlera, unike dhe të shumëllojshme për nga mënyra e krijimit, përçimit dhe realizimit të tyre, përbëjnë një nga shtyllat e identitetit kulturor të shqiptarëve.

Rita Ora dhe Ledri Vula përkrah njëri-tjetrit në Alba Festival

Open Air “Alba Festival” në Hardturm Areal të Cyrihut ka mbledhur artistët më të mirë shqiptar për përformim, ku ndër përformancat më të mira të ditës përmbyllëse ka qenë ajo e Rita Orës.

Alba Festival” si organizim konsiderohet ndër festivalet më të mëdha të organizuar nga shqiptarët në Europë, ku u përcill nën prezencen e mijëra të rinjëve shqiptar dhe të huaj.

Edhe artisti kosovar Ledri Vula, me një fotografi në rrjetin social Instagram, për të gjithë ndjekësit e tij, ka ndarë një foto të pjesëmarrjes së tij në “Alba Festival“, përkrah Rita Orës./KultPlus.com

“Marsejeza” dhe historia e himnit francez

Më 30 qershor të vitit 1792, për herë të parë në Paris, këndohet Marsejeza, si këngë lufte.Fjalët dhe muzika e kompozuar në vitin 1792 nga C. J. Rouget de Lisle, në Strasburg, si një këngë lufte për ushtrinë Rhine të Francës revolucinare pas shpalljës së luftës kundër Austrisë.

Fillimisht u titullua “Chant de guerre pour l’Armee du Rhin” (Kënga e luftës për ushtrinë e Rinit)

Konventa Kombëtare Franceze e miratoi atë si Himn i Republikës me 1795, dhe kënga mori pseudonimin pasi u këndua në Paris nga vullnetarët marsejez duke marshuar nëpër kryeqytet, ku kënga është edhe shembull i parë i stilit himnizues të Marshimit Europian.

Konventa e miratoi atë si himnin kombëtar më 14 korrik 1795; mirëpo e humbi këtë status nga Napoleon Bonaparti, vetëm për t’iu rikthyer pak kohë pas Revolucionit të korrikut të vitit 1830.

Më pastaj “Marsejeza” u njoh si himn i lëvizjes revolucionare ndërkombëtare nga Komuna e Parisit në vitin 1871.

Tetë vjet më vonë u rishpall himn kombëtar i Francës dhe vazhdon të jetë edhe sot./Insajderi/ KultPlus.com

“Yesterday” si homazh për rock grupin“The Beatles”

Komeditë romantike të Richard Curtis – “Four Weddings and a Funeral” dhe “Love Actually” janë filmat më të mirë të tij – të ngjallin aq shumë emocion, saqë do të donim që ato të bazoheshin në ngjarje të vërteta. 

Filmat e tij janë rrëfime që të duken si të vërteta, përderisa personazhet dhe ngjarjet janë aq të gjalla, saqë paraqesin një shkëputje prej rutinës së përditshmërisë, shkruan sot Koha Ditore.

Po ashtu, një e veçantë e këtyre filmave është se nuk të duhet shumë mund për t’u bërë pjesë e tyre. Filmi i tij i ri, “Yesterday” i ka të gjitha këto tipare, përpos se këtë radhë paraqet rrëfim dashurie midis adhuruesve të filmit dhe grupit “The Beatles”.

 E veçanta e filmit qëndron te personazhi, muzikanti i pasuksesshëm nga Suffolku, i quajtur Jack Malick, i cili zgjohet një ditë si i vetmi person në botë të cilit i kujtohet ky grup. Këngët origjinale dhe zëri i Jackut, të cilin e dëgjojmë në fillim të filmit, janë krejtësisht në rregull, por jo edhe të mjaftueshme për të bërë famë. Himesh Patel, i njohur për audiencën britanike nga “EasyEnders”, e bën Jackun të talentuar mjaftueshëm që Ellie (Lily James) të veprojë si menaxhere e tij. Asnjëri nuk e pranon se ndien diçka për tjetrin, por filmi na e bën të qartë këtë gjë/ KultPlus.com

PriFest sjell 70 filma në Prishtinë

Edhe këtë verë të nxehtë, PriFest do t’u jap një mundësi unike që mbrëmjet t’i kaloni në kinema. Janë plot 70 filma që do të shfaqen gjatë festivalit PriFest, edicionit të 11-të që pritet të fillojë në mes të korrikut me datën 16 deri me 21 korrik kur dhe shënohet ceremonia e ndarjes së çmimeve.

Në gjithsej 10 programe të ndryshme, nga të cilat pesë janë garuese dhe 5 jogaruese vijnë, 6 premiera botërore, 5 premiera ndërkombëtare, 1 premierë evropiane, 17 premiera regjionale dhe 34 të tjera premiera në Kosovë.

Fatos Berisha, drejtor artistik i PriFest shprehet shumë i kënaqur me numrin e aplikimeve në festival dhe kualitetin e filmave.

Jam i kënaqur me numrin e aplikimeve, por edhe më shumë me kualitetin e filmave, sidomos në disa kategori garuese. Numri i premierave botërore dhe regjionale flet se PriFest me kalimin e kohës është shndërruar në festival të rëndësishëm ndërkombëtar në rajon”, tha ai.

Sipas një komunikate të organizatorëve, shfaqja e filmave do të bëhet në katër lokacione, në Teatrin Kombëtar ku dhe do të jetë hapësira kryesore e festivalit, Kinemanë ABC dhe Kino Armata, si dhe në hapësirën tradicionale të festivalit në qiellin e hapur në sheshin Zahir Pajaziti.

Biletat e festivalit për të përcjellur filmat edhe sivjet do të jenë 3 euro, ndërkohë që do të ofrohen edhe kartelat pako ‘All in One‘” që për 15 euro mund të përcillet i gjithë programi i festivalit, pra 70 filma. Edhe këtë vit si çdo vit tjetër festivali ofron edhe mundësinë gratis për të moshuarit, moshën 65 e më shumë, dhe për studentët. Filmi Kosovar “Fusha e mëllenjave” në regji të Arzana Kraja hap festivalin me datën 16 korrik. Në natën e parë, hapja e festivalit do të shënohet me filmin “Fusha e mëllenjave” që do të shfaqet në dy salla, në Teatër Kombëtar nga ora 21.00h dhe në Kinema ABC nga ora 22.00h. Shumë mysafirë të huaj nga rajoni dhe vendet tjera si dhe aktorë e filmbërës nga Kosova do të jenë prezent për të prezantuar filmat e tyre por edhe për të marrë pjesë në aktivitetet e shumta përcjellëse të festivalit që do të ofrohen në kuadër të PriFORUM, mbrëmje muzike, press konferenca, biseda dhe masterklasa, andaj ju ftojmë që gjatë javës së PriFest të qëndroni në Prishtinë që së bashku të festojmë javën e filmit në PriFest. Filmi Kolumbian “Birds of Passage” me regjisor: Cristina Gallego, Ciro Guerra i cili pati premierën botërore në Cannes do të shfaqet para publikut Kosovar si përzgjedhje e programit special Fipresci”, thuhet në komunikatë.

Programi i filmave të ndarë në kategori:

PROGRAMI GARUES I BALLKANIT  / KINEMAJA MJALTË DHE GJAK

1.      PRANVERË E PAHARRUAR NË FSHATIN E HARRUAR / regjisor: Kushtrim Bekteshi / Maqedoni, Kosovë, Shqipëri 2019 / Premierë Regjionale (112 min)

2.      A DECENT MAN / regjisor: Hadrian Marcu  / Rumani 2018 /Premierë / 93 min

3.      HOLY BOOM / regjisore: Maria Lafi / Greqi 2018 /Premierë / 99 min

4.      MALI / regjisor: Antonio Nuić /Kroaci /Premierë / 90 min

5.      STREHA MES REVE / regjisor: Robert Budina / Shqipëri, Rumani 2018 /Premierë / (84 min)

6.      THE ANNOUNCEMENT / regjisor: Mahmut Fazıl Coşkun / Turqi-Bullgari 2018 /Premierë (94 min)

PROGRAMI GARUES EUROPIAN

1.      AMARE, AMARO / regjisor: Julien Paolini / France 2018 / Premierë Regjionale/ (89 min)

2.      BAD BAD ËINTER / regjisor: Olga Korotko / Kazakistan-Francë 2018 /Premierë / (84 min)

3.      CONSEQUENCES / regjisor: Darko Štante / Slloveni 2018 /Premierë/ 95 min

(Let it be program)

4.      ELEPHANTS CAN PLAY FOOTBALL / regjisor: Mikhail Segal / Rusi 2018 /Premierë (89 min)

5.      NOË IT’S DARK / regjisor: ArildØstin Ommundsen /  Norvegji 2018 /Premierë (125 min)

6.      THE DAYS TO COME / regjisor: Carlos Marques-Marcet / Spanjë 2019 /Premierë (94 min)

PROGRAMI GARUES I FILMAVE TË METRAZHIT TË MESËM

1.      IDENTITETI / regjisor: Erman Memedi 2019 / Premierë botërore / 25 min

2.      500 / regjisor: Bogdan Albu/ Rumani 2018/Premierë / 25 min

3.      1410 / regjisor: Damian Kocur / Poloni 2018 /Premierë / 28 min

4.      CASTLE TO CASTLE/ regjisor: Emmanuel Marre / Belgjikë 2018 /Premierë /40 min

5.      LET`S THE DEATH BE ALIVE / regjisor: Uriel Jaouen Zrehen / Francë 2018 / Premierë Regjionale/ 25 min

6.      MAMA TOLD ME NOT TO LOOK INTO THE SUN/ regjisore: Lilli Tautest/ Gjermani 2018/ Premierë Regjionale / 60 min

7.      ONIONS/ regjisor: Anna Bressanini dhe Martin Alan Tranquillini / Itali 2018 / Premierë Regjionale/ 25 min

8.       THAT MORNING / regjisor: ËONG Ëai Nap / Hong Kong 2018 / Premierë Ndërkombëtare/ 46 min

9.      THE DISCRETE ËAY / regjisor: Ho Lam / Francë 2019 /Premierë / 25 min

10.  THIRD KIND / regjisor: Yorgos Zois / Greqi 2018 /Premierë / 32 min

PROGRAMI GARUES I FILMAVE DOKUMENTAR/ PRIDocs

1.      ALLA VITA/ regjisore: Coline Confort / Zvicër, Francë 2018 / Premierë Botërore/ 80 min

2.      BLUE BREATH / regjisor: Rodrigo Areias/ Portugali, Finlandë, Francë 2018/ Premierë regjionale/ 78 min

3.      BURN JUST NOË/ regjisor: Robert Adanto / USA 2018/ Premierë / 85 min

4.      BOYS ËHO LIKE GIRLS/ regjisor: Inka Achté/ Finlandë, Norvegji, Indi 2018 / Premierë regjionale/ 56 min

5.      GREEK ROCK REVOLUTION/ regjisor: Miguel Ángel Cano Santizo / Spanjë -Greqi 2019/ Premier Ndërkombëtare / 95 min

6.      MIEL-EMILE/ regjisor: Peter van Houten/ Holand 2019/Premierë/ 145 min

7.      NORMAL/ regjisore: Adele Tulli/ Itali, Suedi 2019 / Premierë / 67 min

8.      THE BRINK/ regjisor: Alison Klayman / Premierë /  81 min

9.      THE SIGNS / regjisor: Ëojciech Klimala / Poland 2018 / Premierë Regjionale/ 56 min

10.  THE SËORN VIRGIN AND THE GIRL / regjisore: Kristine Nrecaj, Birthe Templin / Germany 2018 / Premierë Ndërkombëtare/ 43 min

11.  TO BE CONTENUED / regjisor: Ivars Seleckis /  Latvia 2018 / Premierë Regjionale/ 96 min

12.  YESES / regjisor: MIGUEL FORNEIRO / Spanjë 2019 / Premierë / 85 min

PROGRAMI GARUES I STUDENTËVE

1.       Blue Dream / regjisore: Roseli Gonzalez / USA 2019 / Premierë Botërore  3 min

2.      Në Nëntor / regjisor: Murat Zherka / Maqedonia e Veriut 2019 / Premierë Botërore 12 min

3.      Trilemma / regjisor: Dritëro Mehmetaj / Republika Çeke 2017 / Premierë Regjionale15 min

4.      All’s Ëell / regjisore: Sylëia Rosak / Poland 2018 / Premierë Regjionale(16 min)

5.      Benidorm 2017 / regjisore: Claudia Costafreda / Spanjë 2019 /Premierë (23min)

6.      Boyana / regjisore: Traiana Nescheva / Bulgaria 2018 / Premierë Europiane

7.      Colour Cage / regjisor: Daniel Reascos / Ekuador 2017 /Premierë/ 15 min

8.      Machisimo / regjisore: Natalia Bombala /  Afrika e Jugut-Poloni 2018 / Premierë Regjionale/ 2 min

9.       Mishko / regjisor: Hanis Bagashov / Maqedonia e Veriut 2018 /Premierë 15 min

10.  Person Aciden / regjisor: Alvaro Martin / Spanjë-Francë 2018 /Premierë 31 min

11.  Pierre’s Heart / regjisor: Olivier Binder / Francë 2018 /Premierë 19 min

12.  The Apartament / regjisor: Belkıs Bayrak / Turqi 2018 / Premierë Regjionale/ 10 min

13.  The Ashes / regjisor: Aryan Golsoorat / Iran 2019 /Premierë 13 min

14.  Tsantsa / regjisor: Robin Lipo / Poland 2018 /Premierë 30 min

15.  Ëonder Girls / regjisore: Anastazja Dabroëska / Poloni 2018 / Premierë Regjionale/ 20 min

PROGRAMI LET IT BE

1.      A MOMENT IN THE REEDS/ regjisor: MIKKO MAKELA/ Finlandë-UK/ 2018/ Premierë /104 min

2.      EVA AND CANDELLA/ regjisor: RUTH CAUDELI/ Kolumbi 2018/ Premierë Regjionale / 90 min

3.      I AM SOFIA / regjisor: Silvia Luzi / Italy 2019/ Premierë Ndërkombëtare/ 83 min

4.      RAFIKI/ regjisor: Ëanuri Kahiu/ Kenia 2019/ Premierë / 83 min

PROJEKSIONE SPECIALE

1.      FUSHA E MELLENJAVE/ regjisor: Arzana Kraja / Kosovë – Britani e Madhe – Shqipëri 2019 / Premierë kombëtare / 90 min

2.      THE LOAD / regjisor: Ognjen Glavonic / Serbi – Francë – Kroaci – Iran – Katar 2018 / 98 min

PROJEKSIONE SPECIALE PERZGJEDHJE NGA FIPRESCI

1.      HOUSE OF HUMMINGBIRD / regjisor: KIM Bo-ra / Korea Jugore – SHBA – 2018 / Premierë / 125 min

2.      BIRDS OF PASSAGE / regjisor: Cristina Gallego, Ciro Guerra / Kolumbia – Danimarka – Meksika – Gjermania – Zvicrra – Francë 2018 / Premierë / 138 min

PROJEKSIONE SPECIALE KINEMATOGRAFI SHQIPFOLESE / IN ALBANIAN

1.      MALI I HARRUM/ regjisor: Ardit Sadiku / Shqipëri 2018 / Premierë Botërore /

94 min

2.      MALA / regjisor: Faton Bajraktari / Kosovë 2019 / Premierë Botërore / 73 min

3.      DY GISHT MJALTE / regjisor: Ermir Khalilzadeh 2019 / Shqipëri – Kosovë – Francë – Greqi / 101 min

4.      DELEGACIONI / regjisor: Bujar Alimani / Shqipëri 2018 / 77min

PROGRAMI EKSPERIMENTAL

1.      THE END OF ETERNITY/ regjisor: Pablo Radice / Argjentina 2018 / Premierë /

10 min

2.      SALVATIERRA / regjisor: Alejandro Silva, Ivan Rodriguez / Kolumbia 2019 / Premierë Ndërkombëtare / 24 min

3.      ICEBERG NATIONS / regjisor: Fernando Martin Borlan / Spanjë / Premierë Regjionale / 4 min

4.      TUPINAMBA LAMBIDA / regjisor: Lucas Parente / Brazil 2018 / Premierë /11min

5.      CROSS THE LINE / regjisor: Tonia Trujillo / Spanjë 2017 / Premierë Regjionale 15min /Insajderi /KultPlus.com

“Ura e dashurisë” merr çmimin Zambaku i Prizrenit 2019

Edicioni i 30-të i festivalit “Zambaku i Prizrenit”, i cili u mbyll mbrëmë, e për të cilin janë hedhur kritika e dyshime për mungesë transparence, ku në kopshtin e kinemasë “Lumbardhi” në Prizren, mbrëmjen e të shtunës u mbajt edicioni jubilar i këngës së vjetër qytetare nën patronatin e Komunës së Prizrenit. “Zambaku i Prizrenit”.

Në këtë edicion u paraqitën 16 këngë, të cilat garuan për çmimet tradicionale të festivalit.

Kënga “Ura e Dashurisë”, interpretuar nga Elizabeta Krasniqi & Ilir Baxhaku, është shpallur kënga më e mirë e edicionit të 30-të të festivalit të këngës së lehtë “Zambaku i Prizrenit”.

Ura e Dashurisë” e autorit Veton Perolli me tekst të Musa Bushranit dhe orkestrim nga Edon Ramadani ka marrë çmimin e publikut “Zambaku i Prizrenit’, duke marrë kështu edhe ‘Zambakun e Argjendtë” për kompozitorin dhe “Mikrofonin e artë” për interpretuesit e kësaj kënge. Kjo këngë është shpallur edhe si kënga me tekstin më të mirë të festivalit.

Në natën finale të këtij festivali janë ndarë edhe dy çmime:

Vendi i parë: “Lule Lule”, këndojnë Besiana Mehmedi & Shkodran Tolaj, autor Nexhat Macula, teksti Shkodran Tolaj, orkestrimi Riza Dolaku.

Vendi i dytë: Rovena Dilo “Do të çmend”, autor Adrian Hila, teksti Rovena Dilo, orkestrimi Adrian Hila./ 21media/ KultPlus.com

Tri monologjet e Fahredin Gungës me vetveten

Tri monologje me vetëveten | Fahredin Gunga

1.
Vetëm deshta ta quaj vetëvetën poet
E asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër-
Se kam lindur në ditët e krahnezta të një tetori.
Dhe, i vogël jam për ta pasur trajtën e heroit e –
Në vargje vetëvetën vetëm desha ta shtroj, të bëhem
Fortesë prej fjalëve e – shkëndi në qiellin e paanë,
Që në qiellin e vendlindjës sime, me zemra të ndezura flakë
Në baklada të shumënngjyrta, në Olimpin e gjakut –
Të shkruaj qenjen time, biografinë vetëvetes,
Mikut dhe blozës së trollit tim
Për ditëlindjen tonë të dytë, gjakut të mallkuar në mallkim;
Njerëz me flakime në sy jemi – e,
Vetëm deshta ta quaj vetëveten poet:
Lumit të ja marrë kaltrimin për vargjet e mija,
Shkëmbit t’ja jap zemrën e diellit,
Skyfterin ta bëj me zemër të blybylit – e
Vetëm deshta ta quaj vetëvetën poet,
Vetëm poet – flakanda që e ruajnë zotërat e lindjeve,
E, vetëm poet – nektar që përtrin jetën,
Më besoni, vetëm poet:
të ndërtoj Urën e Fshejtë
Prej fjalëve që ujiten me gjakun në muza:
Ku miku mikut zemrën ja fal në shenjë nderimi
E i panjohuri të panjohurit dorën e pranverave ja shtrin,
Ku dielli shtegtar ndalet të pushojë –
E, zemra me zemër kthehet në trandofille, e
Stuhitë vallen e prillave të blertë e luajnë, e – unë, 
Vetëm deshta vetëveten ta quaj poet,
Asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër – e,
Vargu le të jetë dashuria ime dhe mbarimi im.

I vogël jam për ta pasur trajtën e heroit.

2. 
Pas çdo vargu është nga një lindje e re
(se ditëlindja ime në letër të njoftimit
Nuk është ditëlinde dhe emri im i vërtetë).

I bëra lutje diellit që e mbylla në nofullën e fjalës –
Dhe, aq jam i vogël dhe i pafuqishëm para fjalës,
Aq jam i uritur e i ngrirë për Dashurinë e fjalës, e –
Vargu është tmerr, është dhembje, është jetë,
E – vetëvetën deshta ta emrërtoj:
Lum i paemër –
Atëherë, plasi krenaria e shkëmbi prej marazit,
Vetëvrasje bëri dashuria e fjalës, një vetëvrasje të thjeshtë,
Të cilën e vorrosa në zemrën e mikut
Ku ndeshen prore, në ecjet e tyre – qeshja dhe vaji.
Secili kemi nga nje ditëlindje dhe nga një emër,
Nga një dashuri dhe nga një ringjallje. Atëherë,
Si ta emërtoj pastaj vetëveten
Kur pas çdo vdekje të thjeshtë është nga një lindje e re
(Se ditëlindja ime ne letër të njoftimit
Nuk është ditëlindja e as emri im i vërtet)?…

3.
Nuk është lehtë vetëm të duash.

Fahredin Gunga

‘Shingjergjat po sillen more djalë, vjeshtat po përcillen dylbero’

Melosi popullor por edhe historia gojore e shqiptarëve është shumë e pasur.

Rapsodi Hashim Shala, i cili ndërroi jetë vitin e kaluar, ka ditur shumë shpesh t’i mishërojë vargjet e folklorit shqiptar në muzikë, në instrumentet në të cilat ai ka luajtur.

Tekstin e njohur “Shingjergjat po sillen”, vargje të cilat kanë ndërruar në kohë varësisht prej njerëzve që i kanë rrëfyer, Hashim Shala e ka sjellë në këngë.

Hashimi si muzikant ka krijuar dhe kultivuar zhanrin e muzikës burimore folkloristike.

SHINGJERGJAT PO SILLEN

Shingjergjat po sillen, mor djalë
Shingjergjat po sillen, mor djalë
Vjeshtat po përcillen medet-o
Vjeshtat po përcillen medet-o
Qajo guja e gat, mor djalë
Qajo guja e gat, mor djalë
M’i këputi dy kraht medet-o
M’i këputi dy kraht medet-o
Qajo guja e shkurt, mor dajë
Qajo guja e shkurt, mor djalë
M’i këputi dy gujt medet-o
M’i këputi dy gujt medet-o

E shënoi Bafti Krasniqi, 1964

Vazhdohet marrëveshja që ua mundëson studentëve nga Kosova studimin në FAMU në Çeki

Është nënshkruar nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe Qendra Kinematografike e Kosovës vazhdimi i Memorandumit të Mirëkuptimit me Shkollën e filmit dhe televizionit të Akademisë së Arteve të Bukura në Pragë – FAMU, për të bashkëpunuar në ofrimin e mundësisë së edukimit audio-vizual për shtetasit e Republikës së Kosovës, në veçanti për studentët e kësaj fushe.

Ky vazhdim i marrëveshjes u nënshkrua nga drejtori i QKK-së z. Arben Zharku, dhe nga prodekani i FAMU-së z. Ondrėj Zach.

Në rrjetin social Facebook të Qendrës Kinematografike të Kosovës, Drejtori i QKK-së z. Zharku rreth vazhdimit të këtij Memorandumi u shpreh: “Jemi të gëzuar që po e vazhdojmë këtë mundësi të madhe për brezat e rinj që ëndërrojnë të studiojnë filmin në një prej shkollave më të çmueshme në botë. E falënderojmë Ministrinë e Kulturës për mbështetjen e vazhdimit të marrëveshjes me FAMU-në në Pragë dhe për këtë mundësi.

Bursa e plotë që ndahet nga Ministria e Kulturës jep mundësi për studime në programin bachelor (në rast se e flisni gjuhën çeke) dhe në programin master në këto drejtime: regji, skenar dhe kamerë (drejtor fotografie) etj.

Akademia e Arteve të Bukura FAMU në Pragë është themeluar në vitin 1947 dhe është një ndër shkollat më të vjetra në botë, dhe sipas gazetës Hollywood Reporter është shkolla numër një në Evropë, ndërsa e njëmbëdhjeta në botë. Të diplomuar nga kjo shkollë janë shumë regjisorë dhe skenaristë të njohur ndërkombëtarisht si fitues të çmimeve Oskar ose laureat të festivaleve ndërkombëtare të filmit.

Deri më tani 4 studentë kosovarë: Norika Sefa, Dritëro Mehmetaj, Noar Sahiti, dhe Enis Saraçi kanë gëzuar këtë bursë./KultPlus.com

Rrëfimi i imamit homoseksual i cili thotë se dialogu është i hapur në Islam

Ludovic-Mohamed Zahed, është një imam nga Algjeria i cili është pjesë e komunitetit LGBT, dhe është i pari imam i cili ndërtoi xhaminë e parë gjithëpërfshirëse në Evropë. E këtë e bëri para 10 vjetësh. Në këtë intervistë, ai flet për sfidat e të qenët një mysliman homoseksual.

Si ishte eksperienca jote, si një mysliman, që të deklarohesh homoseksual?

Isha i ri, 17 vjeçar, kur e kuptova se me çka kisha të bëj, ajo çfarë ndjeja, ishte homoseksualiteti. Isha në Algjeri gjatë luftës civile. Nuk flitej për këtë, çështja e minoriteteve seksuale nuk adresohej, as në sferën publike e as në familje. Në vitin 1995, unë isha në gjendje ta shprehja identitetin tim më hapur, por papritur nuk isha në gjendje ta lidhja homoseksualitetin me spiritualitetin tim.

I vetmi interpretim i Islamit që e kisha parë ishte fashist, homofobik, paragjykues dhe anti-semit. Idetë që unë i kisha për homoseksualitetin ishin fetare dhe mjaft homofobike.

Mu deshën shtatë vite që të rilidhem me fenë, kur isha në universitet kisha zgjedhur të jetoja nga seksualiteti im dhe jo nga aspekti spiritual. Më pas, pasi lexova dhe mendova thellë rreth asaj se kush isha dhe pse u largova nga bota spiritualë dhe kultura ime aq papritur. Mendova se ndoshta është një mënyrë për t’i lidhur këto dyja. Këtu unë vendosa që do të kthehem përsëri tek bota spirituale, përmes meditimit dhe budizmit.

Shkova në Tibet dhe kam parë shumë homobfobi edhe atje. Fillova të i thoja vetes, më në fund, problemi nuk është feja apo islami: problemi është diskriminimi, paragjykimi dhe injoranca. Kur njerëzit janë të varfër, ekonomikisht dhe mendërisht, atëherë ata fillojnë të diskriminojnë dhe të luftojnë mes vete, dhe minoritetet janë të parët që sulmohen. Kjo ka ndodhur në shumë vende dhe në shumë periudha të ndryshme historike.

Cili ishte reagimi i familjes tuaj kur u deklarove? Cilat kanë qenë eksperiencat tua si një burrë algjerian, që është haptazi homoseksual?

Në fakt, në fillim nuk ndodhi kështu – nuk fola për këto gjëra me familjen time. Kjo temë ishte e ndaluar, ishte tabu dhe unë kam dëgjuar: “Nëse je kështu do të vdesësh – njerëzit do të të vrasin”. Kishte shumë kërcënime por që sigurisht nuk ndodhi asgjë, përndryshe nuk do të isha këtu.

Babai im ishte ai që bëri më së shumti përpjekje: Ai vjen nga një shoqëri patriarkale dhe kishte një interpretim ndryshe të burrërisë. Kur unë u deklarova në moshën 21 vjeçare, I thash atyre se është shumë e vështirë të jetoj me kërcënimet e vëllait të madh dhe xhaxhait. I thash atyre “Ose më pranoni kështu si jam, ose unë iki – valixhet e mia janë gati. Por vetëm më thoni. Nuk mund të vazhdojmë kështu.” Këtu është momenti kur babi, shumë i emocionuar i tha atyre: “Ai e bëri zgjedhjen e tij, ne mund t ë mos e pranojmë, por ne duhet ta respektojmë atë dhe zgjedhjen e tij.” Pastaj ai më tha mua: “Jeta do të jetë shumë e vështirë për ty. Mos eja e të qash në krahët e mi.” Unë iu përgjigja se kisha bërë zgjedhjen time, që madje nuk kisha nevojë të zgjedhja.

Që nga ky moment e tutje ne nuk folëm për këtë temë për rreth 10 vjet. Ishte shumë e çuditshme. Por vëllai dhe motra folën për marrëdhëniet e tyre në familjen tonë, dhe nëna erdhi te unë, isha në të 30-tat, dhe më tha: “Je shumë privat, duhet ta ndash jetën tënde me ne.” Kështu unë i prezantova ata me të fejuarin tim, dhe ata erdhën te dasma ime dhe ne shkojmë t’i vizitojmë edhe gjatë muajit të Ramazanit. Ne më pas u divorcuam, gjë që mund t’i ndodhë çdo kujt, por nëna ime më tha “Çfarë turpi, neve vërtetë na pëlqente bashkëshorti yt.” Ashtu siç ndodh te të gjithë – ndonjëherë gjërat nuk funksionojnë. Por nëna ime mësoi shumë për homoseksualitetin përmes neve dhe marrëdhënies tonë.

Unë jam me fat që isha në gjendje të jetoj në Perëndim – nuk do të ishte njëjtë në Algjeri. Nuk do ta kishim fatin e njëjtë. Nuk ka liri atje. E ardhmja e familjes sime do të ishte ndryshe. Prindërit e mi janë të hapur, por ata u deshën që të largohen nga shumë anëtarë të familjes sonë. Xhaxhai im, pasi më kërcënoi mua me vdekje, e kërcënoi edhe nënën time gjithashtu. Nëna ime nuk foli me të që nga ajo kohë – edhe ajo e pagoi çmimin për këtë.

Cilat ishin disa nga pengesat më të mëdha kur keni tentuar ta krijoni xhaminë gjithëpërfshirëse? Cili ishte reagimi i myslimanëve që nuk janë LGBT në komunitetin rreth jush?

Sinqerisht, nuk ka pasur shumë pengesa. Iniciativa ka pasur një reagim shumë pozitiv. Personat e parë që na u bashkëngjitën ishin shumë pozitivë dhe të motivuar. Ne morëm pjesë në protesta për të drejta të barabarta dhe për martesë për të gjithë në Paris. Pjesëmarrësit tonë ishin shumë të lidhur politikisht. Ishte një periudhë e pasur për Islam progresiv. Kishim shumë kundërshtime, dhe disa kërcënime por asgjë nuk ka ndodhur. Ne vazhduam.

Islam, do të thotë “paqe” në gjuhën arabe dhe njerëzit po e shohin këtë përfaqësim të Islamit që nuk është shfaqur ndonjëherë.

Ne debatuam edhe me përfaqësuesit e Universitetit të Egjiptit në televizionin gjerman, Deutche Welle, dhe ata na thanë që ne nuk jemi myslimanë të vërtetë. Imami i xhamisë progresive në Berlin, Ibn Rushd-Goethe, ishte me mua. Ata debatuan me neve dhe nuk ishin të lumtur, por të paktën ata folën me ne. Dialogu është i hapur – para 10 vitesh nuk ishte. Madje edhe ata e kuptuan që lëvizja jonë nuk do të ndalojë, dhe ata duhet të flasin me neve.

Asociacioni i myslimanëve homoseksual në Francë dhe Xhamia gjithëpërfshirëse tani është 10 vjeçare. Si filloi?

Para 10 vjetësh ne themeluam Asociacionin e Myslimanëve Homoseksual në Francë ((Homosexuels musulmans de France, ose HM2F). Ky minoritet shprehu nevojën për diskutime të botës së tyre shpirtërore dhe të ketë një lloj lutje kolektive. Kjo ishte njëra ndër arsyet kryesore pse ne e themeluam xhaminë gjithëpërfshirëse, ndërsa shumë asociacione tjera nuk duan që të marrin pjesë në aktivitete fetare. Ata u ndien të traumatizuar pasi që trajtimi që e kishin marrë në hapësira fetare në jetët e tyre nuk ishte i tillë./ Bota Sot / KultPlus.com

‘Lauresha kosovare’, poezia kushtuar Nexhmije Pagarushës

Nga Ramazan Çeka

Buzqesh mali, lulzon fusha
Mrizojnë delet n’hije t’bjeshkës
Me za t’bukur Pagarusha
Ja merr kangës së bareshës

Ushton kanga ndër lugina
Nji bari fyllit i bien
Ç’asht kjo zan’ nëpër çetina
Me at’ za që t’len pa mend

Breza shumë kanë me kalu
Me kangë tuaja kan’ mu rritë
Zani jot s’ka m’u harru
Se ti kangës i jep shpirt

Kanarina me bylbylin
N’rreze t’diellit tuj cicru
Ma za t’ambël mbushin pyllin
Bashkë me ty kanë qejf me k’ndu

Ti për kangën je mbretnesh’
Je simbol i kang’s shqiptare
Zani jot si lauresh’
Mrekullia kosovare

Rita Ora do të këndojë sonte në “Alba Festival” në Cyrih


 

Dje, në Hardturm Areal të Cyrihut ka nisur festivali open air “Alba Festival. Ky organizim konsiderohet si ndër festivalet më të mëdha të organizuar nga shqiptarët në Europë.

Mijëra të rinj e të reja, jo vetëm shqiptarë, i janë bashkuar këtij festivali, teksa për argëtimin e tyre janë kujdesur këngëtarët shqiptarë.

E sot, gjatë ditës së dytë dhe përmbyllëse të këtij festivali, do të performojë edhe këngëtarja shqiptare me famë botërore, Rita Ora. Sipas agjendës, pritet që Rita të këndojë rreth orës 20:20, përcjell albinfo.ch.

Më poshtë gjeni edhe listën e këngëtarëve të tjerë që do të këndojnë sonte. /KultPlus.com

Sapioseksualët, njerëzit që joshen nga zgjuarsia edhe mençuria

Interesante. Ata që duan të kenë marrëdhënie seksuale me njerëz të mençur dhe intelegjentë quhen sapioseksualë.

Në botë tanimë ky orientim konsiderohet si orientim seksual, ndërsa gjithmonë ekziston një lidhje në mes të seksit si proces dhe intelegjencës së njeriut.

Nëpër rrjete sociale ka shumë qarkullim ideja e këtij orientimi seksual, që mbi bukurinë e një personi e vë intelegjencën e tij. Burrat që lexojnë apo gratë që lexojnë nxisin të tjerët për marrëdhënie të sinqertë seksuale.

Lora Adair, profesoreshë e psikologjisë në Universitetin e Lyon – thotë se njerëzit gjithmonë në histori kanë analizuar tek partnerët e tyre intelegjencën, por së fundmi termi sapioseksualë vetëm sa e ka etiketuar këtë dukuri.

OKCupid – një aplikacion për takime mes njerëzish, në vitin 2014-të e shtoi si orientim fjalën SAPIOSEXUAL dhe kjo bëri që njerëzit ta gjenin njëri tjetrin me idenë që të eksitoheshin nga intelegjenca, më shumë se pamja, për marrëdhënie apo për diçka më shumë.

Megjithatë, nuk është gjithçka vetëm fizike, por edhe mendore.

Shumë njerëz ankohen se të pëlqesh intelegjencën e mençurinë e dikujt nuk do të thotë edhe preferencë seksuale, por meqë të gjitha kanë një preferencë, pse të mos jetë intelegjenca një prej virtyteve dhe elementeve që na bën të tërhiqemi fizikisht e emocionalisht nga një person?

Njerëzit që dëshirojnë debat, që mund të rrijnë me orë të tëra duke biseduar me partnerin apo partneren, njerëzit që e duan tjetrin sa më shumë që e njohin, njerëzit që dëgjojnë, njerëzit që e duan gramatikën dhe që tmerrohen nga gabimet drejtshkrimore, këto janë disa shenja të njerëzve sapioseksualë. / KultPlus.com

Billie Eilish, Janet Jackson e Hozier- 200.000 të pranishëm në ditët e Glastonbury 2019

Me përformancen e artistëve dhe bendëve të njohura, si Stromzy, Billie Eilish, Janet Jackson, Miley Cirus, Killers and the cure, Hozier, Kylie Minogue etj., u përcoll këtë vit festivali i Glastonburyt nën prezencen e 200.000 të pranishmëve

Festivali i arteve bashkëkohore Glastonbury Festival sot po zhvillon ditën e fundit, ku si organizim i vendosur në Pilton, Somerset, Angli, përveç muzikës bashkëkohore, organizon edhe teatër, cirk, kabare dhe arte të tjera.

Glastonbury Festival konsiderohet si ngjarja më e madhe në kulturën britanike, ku festivali u frymëzua nga lëvizja Hipie, CounterCulture dhe  me organizimin e festave të lira (free festivals). Ruajtja e kësaj tradite është edhe fusha e gjelbër e Pilton, Somerset, ku vendoset skena kryesore e festivalit.

Tashmë për 48 vjet organizim, Festival i përvitshëm ka sjellë në skenë emrat më të njohur të muzikës botërore, si: Led Zeppelin, Johnny Cash, Bjork, Oasis, Bob Dylan, Robbie Williams, Foo Fighters etj.

Këtë vit, festivalin e kanë përcjellur mbi 200.000 të pranishëm, ku për organizatorët ka qenë një sfidë në vete pjesa e organizimit dhe infrastruktura e nevojshme e festivalit, me një numër kaq të madh pjesëmarrësish./ KultPlus.com

Vaçe Zela dhe bashkëshorti i saj, një foto e pabotuar

Vaçe Zela ka lindur në 7 prill 1939 në Lushnjë dhe ka vdekur në 6 shkurt të vitit 2014. Ajo e filloi karrierën e saj në moshë të re dhe në vitin 1962 ishte e para që fitoi Festivalin e Këngës.

Me këngën “Fëmija i parë”, ajo dëshmoi se një idhull i muzikës po lindte atë mbrëmje të 26 dhjetorit të vitit 1962. Repertori i saj është shumë i pasur; numërohen me dhjetëra këngë popullore, të lehta, kantata, balada, etj. Ajo ka një kontribut të rëndësishëm edhe në muzikën e filmit, ku ka interpretuar shumë këngë si pjesë e muzikës së filmave.

“Kur ishte 13 vjeçe, Vaçja mbrëmjeve merrte kitarën dhe ulej poshtë një ulliri para shtëpisë së saj. Aty këndonte derisa gjyshja i dilte dhe i thoshte: ‘Ç’e ke këtë zë të bukur moj bijë?! Por po na lë pa gjumë’”.

Kujtimet rikthehen më ethshme tek të afërmit e Vaçes tani që kanë mësuar se ajo nuk rron më. Sot, as ulliri nuk është më, gjithashtu edhe shtëpia ku lindi dhe u rrit Vaçe Zela po rrënohet.

Drita Pelingu, 83 vitet në skenë të divës shqiptareDrita Pelingu, 83 vitet në skenë të divës shqiptare
Ata tregojnë se meloditë e para Vaçja i këndoi në shtëpinë e saj, në qendër të Lushnjës, derisa një koncert e bëri atë të famshme menjëherë. Pëllumb dhe Syrja Zela janë dy kushërinjtë e Vaçe Zelës, që jetojnë ende në qytetin e Lushnjës. Ata tregojnë se çdo mbrëmje Vaçja këndonte dhe i binte kitarës së saj, pa e ditur se shumë shpejt do të bëhej ikona e muzikës shqiptare.

“Vaçja ka jetuar këtu në Lushnjë që në moshën 14-15-vjeçare e më pas u largua për në Tiranë që të ndiqte shkollën e mesme. Kjo do të ishte dhe shkëputja e madhe e saj nga Lushnja. Në atë periudhë mori pjesë në një koncert në Kinë, ku zëri i saj bëri menjëherë jehonë. Prej atij momenti karriera e saj mori hov dhe i gjithë aktiviteti u përqendrua në Tiranë”, tregojnë kushërinjtë e Vaçes.

Brenda pak kohësh u shpërngul nga Lushnja për në Tiranë dhe pjesa tjetër e familjes Zela. Për këtë arsye shtëpia e saj private iu shit një kushëriri të familjes dhe vitet në vazhdim Vaçja kthehej shpesh në Lushnjë, por tashmë për të dhënë koncerte në qytetin e saj të lindjes.

Shtëpia e së famshmes Vaçe Zela vazhdon të njihet si e tillë edhe sot, ndonëse prej dekadash në dokumentet e pronësisë ajo u takon personave të tjerë. Mësohet se pronarët e shtëpisë kanë emigruar në shtetin grek dhe fakti që në të nuk banon njeri prej vitesh ka sjellë amortizimin e plotë të saj.

Shtëpia është modeste, njëkatëshe, me sipërfaqe rreth 70 metra katrorë. Muret e saj në një pjesë të mirë janë rrëzuar, dritaret janë mbuluar nga bari dhe shkurret që depërtojnë brenda saj, ndërsa tjegullat rrezikojnë të bien nga dita në ditë.

Vaçe Zela është fituese 12 herë e Festivalit të Këngës në Radiotelevizionin Shqiptar. Iu dha titulli “Artist i Merituar” në vitin 1973 dhe “Artist i Popullit” në vitin 1977. Ka kënduar për herë të fundit në skenën e Festivalit të RTSH-së në vitin 1980 dhe u largua përfundimisht prej skenës në vitin 1992.

Është nderuar me Urdhrin “Nderi i Kombit” më 24 dhjetor 2002 nga ish-presidenti Alfred Moisiu, me motivacionin: “Për vlerat e rralla si artiste e shquar, me popullaritet të jashtëzakonshëm, për interpretimin mjeshtëror të këngës së muzikës së lehtë dhe asaj popullore, për pasurinë e vyer që krijoi në shkollën shqiptare të interpretimit muzikor”.

Vaçe Zela është fituesja e Festivalit të Parë të Këngës në Radio me këngën “Fëmija i parë”, më 26 dhjetor të vitit 1962, ndërsa ishte 23 vjeçe.

Pas kësaj, Vaçe Zela do të bëhej numri një i skenës shqiptare, duke bashkëpunuar me emrat më të mëdhenj të muzikës shqiptare:

Grimci, Daija, Prodani, Krajka, Deda, Gaci, Kushta etj. Këngë si “Djaloshi dhe shiu”, “Lemza”, “Sot jam 20 vjeç”, “Valsi i lumturisë”, “Mesnatë”, “Gjurmë të arta”, “Kënga e gjyshes”, “Të lumtur të dua”, “Nënë moj do pres gërshetin”, “Gonxhe në pemën e lirisë”, “Shoqet tona ilegale” etj. kanë ngelur në fondin e artë të muzikës shqiptare.

Të parët që zbuluan talentin e Vaçes ishin mësuesit e shkollës 7-vjeçare në Lushnjë. Provoi të studionte në Liceun Artistik, por pa mundur. Ndoqi gjimnazin “Qemal Stafa”, por talenti i saj shpejt do të binte në sy. U emërua fillimisht këngëtare në Estradën e Ushtrisë, më pas në atë të Shtetit dhe së fundmi në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore.

Ndonëse brenda një sistemi të mbyllur, zëri i Vaçe Zelës i kishte kaluar kufijtë. Aktori Astrit Çerma shkroi dje në faqen e tij në Facebook ato çfarë prezantuesi italian Mike Bongiorno do të thoshte për Vaçe Zelën, vite më parë:

“Më kujtohet në ato vite kur u vendosën televizorë nëpër ndërmarrje e institucione, ne në Institutin e Arteve ndiqnim pothuajse çdo natë RAI-n. Një natë, i madhi i asaj kohe, Mike Bongiorno, në një nga programet që drejtonte, që në mos gabohem quhej “Pyetje për të gjitha”, bëri 3 pyetje që çuditërisht kishin lidhje me Shqipërinë….

Pyetja e tretë kishte të bënte me këngëtaren e madhe të asaj kohe, Caterina Caselli dhe me këngën hit të saj, “Xhovane, xhovane”..

– Cila nga këngëtaret në botë do ta këndonte këngën “Xhovane” më bukur se Caterina Caselli…?

Përgjigjet ishin rreth një niveli këngëtarësh që trondisnin skenat e botës, por Mike Bongiorno vazhdimisht i hodhi poshtë deri sa shpërtheu:

– Këngëtarja që do ta këndonte më bukur këtë këngë është shqiptarja Vaçe Zela!”

Më poshtë, një foto e pabotuar më parë e të madhes Vaçe Zela me bashkëshortin Pjetër Rodiqi, nga regjisori Pali Kuke:

‘Nëntor i ftohtë’ shfaqet në Gjakovë

Parku kulturor “Ali Podimija” pritet t’i nisë aktivitetet për të tretin vit me radhë. Hapjen e këtij sezoni ky park do ta bëjë me shfaqjen e njërit prej filmave më të suksesshëm kosovarë të viteve të fundit. Bëhet fjalë për filmin “Nëntori i ftohtë”, të regjisorit Ismet Sjarina. Ky film do të shfaqet para publikut të Gjakovës më 5 korrik, në orën 20:00. Siç bëhet e ditur, hyrja për ta parë filmin do të jetë falas. “Me plot entuziazëm për shumë ngjarje që na presin gjatë muajve në vazhdim rinisim rrugëtimin tonë të përbashkët. Në bashkëpunim me Qendrën Kinematografike të Kosovës dhe me Ministrinë e Kulturës, të Rinisë dhe të Sportit po shfaqim një nga veprat kinematografike më të përsosura të viteve të fundit. ‘Nëntor i ftohtë’ (“Cold November”) vjen në një nga projektimet e para në vend dhe premierë për Gjakovën. Me producent Fatmir Spahiun dhe në regjinë e Ismet Sijarinës, ky i fundit pranishëm në debatin pas filmit, ‘Nëntor i ftohtë’ është një tregim për një prej periudhave më domethënëse të popullit tonë”, thuhet në njoftimin e parkut kulturor “Ali Podrimja”.

Ky film na dërgon në vitet e ’90-ta dhe protagonisti kryesor i këtij filmi Fadili (Kushtrim Hoxha) është njëri nga ata personazhe që sjellin vendime të çuditshme. Ai dhe familja e tij përballen me vështirësitë e të qenit shqiptarë në Kosovën e asaj kohe dhe njerëzit e gjykojnë Fadilin pa e ditur ndoshta arsyen e vërtetë dhe rrugëtimi jetësor i tij komplikohet skajshmërish. Tridhjetegjashtëvjeçari që punon arkivist në ndërmarrje shtetërore gjendet në një situatë të vështirë dhe i duhet të zgjedhë ndërmjet dy opsioneve, që të dyja të gabuara: vendimi për të qenë patriot ose baba i përgjegjshëm. Filmi përçon gjithë presionin, dhunën psikike e fizike ndaj shqiptarëve të Kosovës që dëboheshin nga masat e dhunshme nga puna. Në të nuk mungojnë as ora policore e protestat simbolike, si ajo e zhurmës me çelësa si simbol i kyçjes dhe zhurma me enët e zbrazura si simbol i mungesës së ushqimit.

Me anë të situatave në të cilat Fadili gjendet pasqyrohet qartazi se si u përshkallëzuan në atë kohë raportet mes shqiptarëve, boshnjakëve e serbëve në ish-Jugosllavi. Këngë të rok grupit të njohur “Jericho” janë pjesë e këtij filmi. Ato janë xhiruar drejtpërdrejt në set dhe këndohen nga aktori Kushtrim Hoxha. Përveç Hoxhës, që sjell rolin kryesor, në këtë film luajnë edhe Adriana Matoshi, Majlinda Kosumoviç, Fatmir Spahiu, Bislim Muçaj, Lum Veseli e Kushtrim Sheremeti. Në anën tjetër regjisori ka sjellë edhe aktorët e famshëm nga Bosnja, Emir Haxhihafizbegoviç, fitues i “Luanit të Artë” e gjithashtu edhe aktoren Gordana Boban.

Enigma Shekspir: A ishte bardi, grua?

Elizabeth Winkler

Dyshimet nëse Shekspiri (William Shakespeare), i ka shkruar vërtetë veprat që njihen si të tijat, janë aq të vjetra sa edhe vetë veprat e tij. Kandidatët alternativë, si Francis Bacon, Christopher Marlowe dhe Edward de Vere, konti i 17-të i Oksfordit, vazhdojnë të kryesojnë teoritë e konspiracionit.

Por, a ka menduar dikush ndonjëherë që krijuesi i atyre personazheve, grave të jashtëzakonshme në veprat e tij, të mund të ketë qenë në fakt një grua? Dhe, kush mund të ishte ajo:

Kritiku letrar John Ruskin, është shprehur: ”Shekspiri nuk ka heronj, ai ka vetëm heroina”. Dhe, një numër i madh i këtyre heroinave refuzojnë t’u binden rregullave të kohës. Të paktën 10 prej tyre i sfidojnë baballarët, duke u betuar se do të gjejnë vetë partnerin e jetës. Tetë personazhe femra maskojnë veten si burra, për të shmangur kontrollet patriarkale.

Por, pikëpamja mbizotëruese ishte se asnjë grua në Anglinë e periudhës së Rilindjes nuk shkroi për teatrin, sepse ishte kundër rregullave. Megjithatë, studiuesit kanë vërtetuar se gratë kanë qenë të përfshira në veprimtarinë e shtëpive të ndryshme botuese. Për më tepër, 80 për qind e dramave të botuara në vitet 1580 u shkruan në mënyrë anonime dhe ky numër nuk ra nën 50 për qind deri në fillim të viteve 1600.

Të paktën një studiuese e njohur i Shekspirit, Phyllis Rackin, sfidon supozimin e përgjithshëm që drama komerciale e asaj periudhe nuk kishte asnjë femër. Një gënjeshtër që demaskohet nga Gabriel Harvey, kritik i njohur letrar i epokës elizabetiane. Në vitin 1593, ai i referohej fshehurazi një “gruaje fisnike”, që kishte shkruar tri sonete dhe një komedi.

Po kush ishte kjo grua që shkroi një “vepër të pavdekshme”, në të njëjtin vit që u shfaq në shtyp edhe emri i Shekspirit, me poemën “Venera dhe Adonisi”?

Një kandidate është Mary Sidney, kontesha e Pembrokut (motra e poetit të famshëm Philip Sidney) – një nga gratë më të arsimuara të kohës së saj, përkthyese dhe poete.

Por, kandidatja që më ka intriguar më shumë ishte një grua ekzotike dhe shumë më periferike sesa kjo që ishte e mirënjohur. Jo shumë kohë më parë, mësova se “Globe Theater” në Londër kishte nisur të shqyrtonte të dhënat e kësaj figure. Sezoni veror i vitit 2018 përfundoi me një shfaqje të re, “Emilia”, që fliste për një bashkëkohëse të Shekspirit, Emilia Bassano.

E lindur në Londër në vitin 1569, nga një familje emigrantësh të Venedikut – muzikantë dhe prodhues instrumentesh, me gjasë me origjinë hebreje – ishte një nga gratë e para në Angli që publikoi një vëllim me poezi (fetare, por që mbronte lirinë e grave dhe shprehej kundër shtypjes mashkullore).

Ekzistenca e saj u zbulua në vitin 1973 nga historiani i Oksfordit A. L. Rowse, që spekuloi se ishte “zonja e errët” e përshkruar në sonetin e Shekspirit. Tek “Emilia”, dramaturgu Morgan Lloyd Malcolm shkon një hap më tej: Shekspiri i tij është një plagjiator që përdor fjalët e Bassanos për mbrojtjen e famshme që Emilia u bën grave tek “Othello”.

A mundet që Bassano të ketë kontribuar më gjerësisht dhe në mënyrë direkte në veprat e Shekspirit?

Numri i skeptikëve mbi autorësinë e Shekspirit, është i madh, mes tyre emra të njohur si: Ralph Waldo Emerson, Walt Whitman, Mark Twain, Henry James, Sigmund Freud, Helen Keller dhe Charlie Chaplin. Idetë e tyre në lidhje me autorësinë e dramave dhe poemave ndryshojnë, por pranojnë se Shekspiri nuk është njeriu që i ka shkruar ato. Dyshimi i tyre është i rrënjosur në fakte konkrete. Jeta e Shekspirit është dokumentuar mjaft mirë, sipas standardeve të periudhës. Por, asnjë dokument nga jeta e tij nuk e identifikon atë pa mëdyshje si shkrimtar. Më shumë se 70 dokumente që ekzistojnë, e përshkruajnë si aktor e si aksioner në një kompani teatrore, apo si një investitor. Ato tregojnë se ai shmangu taksat, se si u gjobit për këtë, dhe si iu nënshtrua një urdhri kufizues. Profili, është jashtëzakonisht koherent me atë të një sipërmarrësi të industrisë argëtuese të Rilindjes. Por, ajo që mungon është çdo shenjë që ai shkroi vepra.

Për më tepër, si arriti njeriu i lindur në Stratford, të kishte njohuri të gjera mbi ndodhitë në oborrin mbretëror elizabetian, për gjuhët e huaja, ligjet, astronominë, muzikën, ushtrinë apo territoret e huaja, veçanërisht qytetet veriore të Italisë? Dhe, fakt është që Shekspiri nuk u arsimua deri në moshën 13-vjeçare. Ndoshta ai ka udhëtuar, i është bashkuar në një moment ushtrisë, ka punuar si mentor, apo që të tria bashkë sikurse kanë supozuar studiuesit. Megjithatë, asnjë prej këtyre përvojave nuk ekziston.

Ndërkohë, jeta e Bassanos përfshiu të gjithë diapazonin e dijeve të përshkruara në veprat e Shekspirit. Studuesi John Hudson, e ka mbështetur prej vitesh këtë hipotezë. Në vitin 2014, ai botoi librin “Zonja e errët e Shekspirit: Amelia Bassano Lanier, gruaja prapa dramave të Shekspirit?”. Hudson përmend aty shënimet e një mjeku dhe astrologu të kohës, të quajtur Simon Forman. Në adoleshencë ajo u bë mësuese e Henry Careyt, mjeshtër i argëtimit në oborrin mbretëror dhe protekor i kompanisë teatrore të Shekspirit. Dhe, ky ishte vetëm fillimi. Nëse Bassano ka qenë e dashura e Shekspirit, kjo nuk mund të thuhet me saktësi.

Hudson thekson se Bassano jetoi “një jetë në kufijtë e shumë botëve shoqërore”, që përfshin edhe diapazonin e botës letrare të Shekspirit: referencat e saj të detajuara mbi intrigat e oborrit; burimet e saj italiane dhe origjina e supozuar hebraike; muzika dhe feminizmi i saj. Gjurma e saj në dramat e Shekspirit, shtrihet për një periudhë të gjatë. Ai vë në dukje shumë përdorime të emrit të saj, duke cituar disa më të hershme, si për shembull Emilian tek “Komedia e gabimeve”. Më vonë, tek “Tregtari i Venedikut”, heroi romantik është një venecian me emrin Bassanio, një tregues që autori ndoshta e dinte mbi lidhjen e Bassanos me Venecian. Më tej, tek “Otello” shfaqet një tjetër Emilia – gruaja e Jagos.

Më vonë, si gruaja e Henry Careyt, Bassano fitoi gjithnjë e më shumë qasje në botën e teatrit. Carey, kushëriri i mbretëreshës së Anglisë, mbante poste të ndryshme ligjore dhe ushtarake. Bassano ishte tejet “e favorizuar nga Madhëria e saj dhe nga shumë fisnikë”, vuri në dukje doktor Forman. Pastaj, në fund të vitit 1592, Bassano (tashmë 23 vjeçe) u dëbua nga oborri. Ajo ishte shtatzënë. Carey i ktheu paratë dhe xhevahiret e saj dhe më vonë u martua me Alfonso Lanierin, një muzikant i oborrit. Disa muaj më vonë lindi një djalë. Bassano u punësua më vonë në një familje fisnike, ndoshta si një mësuese e muzikës dhe afërsisht një dekadë pas asaj hapi një shkollë. Nëse ajo i shoqëroi të afërmit e saj në udhëtimet e tyre përsëri në Italinë e veriut, kjo nuk dihet. Por, lidhja familjare me vendin e origjinës ofroi mundësinë për njohjen në detaje me rajonin.

“Unë ndjeja gjithmonë diçka italiane, diçka hebreje tek Shekspiri”, do të shprehej Jorge Luis Borges për “The Paris Review” në vitin 1966. “Ndoshta, anglezët e admirojnë për shkak të kësaj, pasi është kaq ndryshe nga ata”.

Borges nuk ka përmendur “diçka femërore” për Bardin, megjithatë kjo përgjigje nuk ka pushuar kurrë të jetë pjesë e joshjes ndaj Shekspirit. /The Atlantic/Në shqip nga: Bota.al

Letra që shkrimtari i madh amerikan ia dërgoi Petro Markos

Një ndër autorët më të mirë shqiptarë, i cili për fat të keq vlerësohet jo aq sa duhet, është Petro Marko. Me librat e tij “Nata e Ustikës”, “Hasta la vista”, “Qyteti i fundit” e të tjerë, ai krijoi të parat vepra shqipe të letërsisë së brezit të humbur.

Fati kishte dashur që një herë e një kohë, ai të takohej me laureatin e mimit Nobel, shkrimtarin e madh Ernest Heminguej.

Në artikullin “Shkrimtari, që do njeriun dhe vdes për të, shkruan mirë…”, marrë nga parathënia e librit “Për kë bie këmbana”, botim i shtëpisë botuese “Ombra GVG”, Petro Marko shkruan:

…U njoha me Heminguejin në Valencia, në Kongresin e Shkrimtarëve më të shquar të botës, si: Pablo Neruda, Nikolas Giljen, Andre Marlo, Nekse, Ana Serges, Luvdig Ren, Aleksej Tolstoj, Rafael Alberti, Atonia Maçado e të tjerë. Ky dukej më i gjalli. Unë për herë të parë i shikoja dhe u dëgjoja emrin këtyre kolosëve të letërsisë bashkëkohore, të cilët, me mendimet dhe shkrimet e tyre, i dhanë një hapësirë më humane, më internacionale dhe socialiste letërsisë dhe artit botëror.

Isha kureshtar për këtë njeri, trupmadh dhe të ngarkuar me kamera (se xhironte filma për zhurnalet e kinemave të botës dhe i shiste për t’i ardhur në ndihmë Republikës), të ngarkuar me bomba, me dylbi, me pistoleta, aq sa një shkrimtar tjetër i njohur i tha:

-Si shumë t’i rëndojnë supet hekurat që mban!

-Më shumë mi rëndojnë mendimet se hekurat, – iu përgjigj Ernest Heminguej.

Kur lexova romanin e tij u mahnita, prandaj nisa dhe unë të shkruaja romanin “Hasta la vista”. Kur u botua, i dërgova edhe atij një kopje, ku i shkruajta “I frymëzuar thellë dhe i nxitur nga romani juaj ‘Për kë bie këmbana’, kushtuar vullnetarëve amerikanë, që ranë në Spanjë, unë shkrova këtë roman modest, kushtuar shqiptarëve që ranë në Spanjë”.

Pas dy a tre muajsh, mora një kartë postale. E hapa dhe lexova këto fjalë të Heminguejit, shkruar në gjuhën spanjolle: “I dashur Pedro, mora romanin tuaj dhe ju falenderoj. Mjerisht, unë nuk e lexoj dot, se nuk e di gjuhën tuaj. Vetëm për një gjë jam i sigurt: shkrimtari, që e do njeriun dhe vdes për të, shkruan mirë…

Qyteti i gurtë që ruan skemën urbanistike

Në qytetin e Gjirokastrës vazhdojnë ndërhyrjet restauruese për ruajtjen dhe mirëmbajtjen e banesave karakteristike të cilat kanë histori dhe vlerë për vetë qytetin por dhe për vizitorët.

Specialistët e e DRKK Gjirokastër kanë filluar punime restauruese në shtëpinë e “Çerçiz Topullit” monument kulture i kategorisë I e cila kishte probleme në pjesën veriore të çatisë për shkak të amortizimit të mahive dhe petavrave të cilat rrezikonin seriozisht tavanet dhe dekorimet murale poshtë kësaj pjese të dëmtuar.

Mjeshtrat e DRKK Gjirokastër po ndërhyn për restaurimin e kësaj pjese duke treguar një kujdes të veçantë që të ruhen vlerat e kësaj banese.

Gjirokastra ka 56 banesa monumente kulture të kategorisë së parë, 502 të kategorisë së dytë dhe shumë komplekse të tjera me vlera historike, arkitektonike dhe kulturore.
Qyteti ruan të paprekur skemën urbanistike, ku çdo shtëpi ka karakteristika të veçanta, që lidhen me terrenin mbi të cilin është ndërtuar.

Kujdesi, mirëmbajtja dhe promovimi i trashëgimisë sonë kulturore është një mision i përbashkët, për t’i përçuar këto pasuri, në mënyrën e duhur, tek brezat e ardhshëm.

Ritmet mbi urat e Tiranës përmbyllin Muajin e Muzikës

Qytetarët e Tiranës mbrëmjen e djeshme kanë shijuar një natë vere ndryshe. Në mbylljen e Muajit të Muzikës u ngritën tri skena në Lanë ku artistët performuan këngë dhe qytetarët shijuan ritmet muzikore në një skenë të veçantë.

Artistë, nxënës të Liceut Artistik dhe DJ, performuan mbi tre ura të kryeqytetit, ku ritmeve muzikore dhe performacës së tyre iu bashkuan qindra qytetarë dhe të rinj të kryeqytetit.

Kryeministri Edi Rama uron mirëmëngjes me pamjet e këtij eventi përmbyllës të Muajit të Muzikës.

Ministrja e Kulturës ka organizuar një sërë eventesh për Muajin e Muzikës duke nisur nga sheshi ”Skënderbej” e deri tek urbanët e kryeqytetit muzika ka qenë kryefjala e këtij muaji për jetën kulturore në Tiranë./a.a/

Nga ditari i Vlora Çitakut: Më ra t’fikt

Kishnarekë 1998

Ka qenë ditë e ngrohtë tetori. Viti 1998. 
Bashkë me Hazir Rekën dhe një grup gazetarësh të huaj ishim nisur për në malet e Kishnarekës. Kishte kohë që në malet e asaj zone po gjenin strehim mijëra banorë të fshatrave përreth. 

Rruga deri në pjesën malore ku po strehoheshin fshatarët e zonës ishte më e gjatë dhe më e mundimshme se sa që pritëm. Më në fund, e gjetëm vendin ku po strehoheshin gra, të moshuar e fëmijë. Për sa të jem gjallë nuk do të harroj dhimbjen, varfërinë, vujtjet që më panë sytë atë ditë. Si përkthyese e re kisha shoqëruar gazetarët në zonat e luftimeve anë e kënd Kosovës. Kisha parë masakra e varre. Lufta na kishte rritur para kohe. 
Por, të vdekurit nuk flasin. 

E gratë e fëmijët që kishin gjetë strehë mes malit na flisnin. Dëgjuam rrëfimet e grave që nën breshëritë e plumbave dhe tanksave ishin dëbuar nga shtëpitë e tyre. Kishin parë duke u djegur në flakë kujtimet dhe mundi i tyre jetësor. Shumë prej tyre kishin humbur më të dashurit. Po mbaheshin të fortë. Dhe çdo gjë ndanin me njëri tjetrin. Gjumin e bënin në mal të hapur.

Nuk e mbajë mend saktë se si ndodhi, por teksa po intervistonim një grua në moshë, e tronditur nga rrëfimi i saj dhe nga ajo që po shihja përreth më ra t’fikt. 
Kur më erdhi vetëdija pas disa sekondash e pashë veten në prehër të një vajze të bukur e cila më flladiste ballin me një peshqir të bardhë si bora. Në mes të asaj skamje nuk e di se ku e kishin gjetë kafen dhe sheqerin, po kafe më sollën. 

Kurrë në jetë nuk jam ndjerë më e turpëruar me veten. Ato vajza, moshatare të mija jetonin çdo ditë me atë realitet të rëndë, e unë nuk pata forcë të duroj një ditë, ndonse isha aty vetëm për disa orë, plus, paguhesha majëm për punën time. Sa turp. 
Aq sa turpërohesha nga dobësia ime, po aq ndjehesha e skuqur nga kujdesi që bashkëmoshataret e mija aty në mes të malit po tregonin ndaj meje. Imagjinojeni, në vend se unë të isha e fortë e t’i inkurajoja ato, ato po me jepnin forcë e po kujdeseshin për mua.

Posaqërisht njëra prej tyre. E re, e bukur, e zgjuar, asaj jeta nuk i kishte ofruar rrugë tjetër, pos asaj për në mal. Doja ta falenderoja disi për kujdesin ndaj meje. Para me vete nuk kisha, sepse ne që dilnim në teren gjatë luftës, na thonin të mos mbanim para me vete sepse do të na i merrte policia serbe nëpër postblloqe. 
E nxorra unazën nga gishti dhe ia dhashë. Pasi mora pak veten, u përshëndetëm dhe u nisëm për në Prishtinë./KultPlus.com

Edi Rama me këtë veshje del dhe voton në zgjedhjet në Shqipëri

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, ka befasuar prapë me veshjen e tij, shkruan KultPlus.

Kryeministri Rama është parë me pantollona të gjera teksa e hedh votën.

Në fjalimin e tij pas votimit ai ka thënë se me popullin nuk luhet dhe se ai është sovrani vendimtar

“Sot është shumë më e rëndësishme Shqipëria dhe mësimi historik që kjo ditë do t’u japë ”, ka shtuar Rama/KultPlus.com