Luigj Gurakuqi
O t’shkoj n’Vlorë, o t’shkoj n’Janinë,
O t’shkoj n’shpì t’Monastirlis
N’Elbasan e n’Prishtinë
O n’ vend tjetër t’Shqyptaris
Fare s’më pvesin “prej kah jé”
Urdhno, m’thonë; jé vlla me ne.
(…)
“Çou, pra çou; del vorrit jashtë
Ngrehu n’kambë, lê dhén e zi;
T’ka ardhë vllau qi aq fort ke dashtë,
Me ty sonde don m’ u -ngí;
Çou mos m’lên mâ shum me qâ;
As t’ka marrë malli me m’pá?!!
Çou, pra, e m’rrok, e ma hiq ket mall,
Mbas qi s’munda me t’puthë gjáll!”./KultPlus.com
Pavarësia e Kosovës këtë vit u shënua me shumë aktivitete të veçanta edhe në Dubai.
Në kuadër të “Expo 2020 Dubai” u mbajt ceremonia qëndrore për nder të ditës së pavarësisë, ku morën pjesë Ministrja e Tregtisë dhe Industrisë, Rozeta Hajdari, Ministri i Bujqësisë, Faton Peci, zëvendësministrja e MKRS, Daulina Osmani, Ambasadori i Republikës së Kosovës në EBA, Xhabir Hamiti, Ministri i Ndërmarrësisë i Emirateve të Bashkuara Arabe, Ahmad bin Abdullah Humaid Belhoul Al Falasi, përfaqësues të institucioneve të EBA-s dhe shumë personalitete të jetës kulturore e ekonomike.
Përgjatë kësaj dite në një ngjarjeve më të mëdha botërore përmes artit dhe muzikës u prezantua kultura shqiptare.
Aktivitetet kuturore të organizuara nga Qeveria e Republikës së Kosovës ishin të shumta, përfshirë këtu performancën nga Ansambli Kombëtar i këngëve dhe valleve “SHOTA” dhe koncerti “The Voice of Independent Kosova” nga tenori me famë botërore Ramë Lahaj shoqëruar nga Ulpiana Aliaj-Soprano dhe Ugo Mahieux- Piano.
Fotografitë janë realizuar nga Arben Llapashtica. /KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, po vazhdon takimet në Konferencën e Sigurisë, e cila po mbahet në Mynih të Gjermanisë, shkruan KultPlus.
Në një takim me Presidentin e Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq, Peter Maurer, Kurti hapi temën e të pagjeturve të Kosovës në luftën e fundit.
“Personat e zhdukur me forcë mbeten plagë e hapur e Kosovës që nga viti 1999. 1617 persona ende konsiderohen të zhdukur. Progresi në këtë fushë është i një rëndësie të madhe për të gjitha familjet e pikëlluara”, shkroi Kurti në “Twitter”.
I pari i ekzekutivit, diskutoi së bashku me presidentin Maurer, mënyrat se si KNKK mund të ndihmojë me përvojë dhe ekspertizë.
Kurti në këtë konferencë është shoqëruar nga Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla. /KultPlus.com
Nga Aurenc Bebja
“La Petite République” ka botuar, të martën e 19 nëntorit 1912, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me intervistën e Luigj Gurakuqit në gazetën “Neues Wiener Tagblatt”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Deklaratat e një shqiptari të shquar
Vjenë, 18 nëntor
Neues Wiener Tagblatt boton një intervistë të Dr. Luigj Gurakuqit, një shqiptar i shquar, i cili udhëtoi nëpër Vjenë për t’u nisur për në Vlorë.
Çështja e Lindjes nuk do të zgjidhet përfundimisht, thotë ai, nëse Serbia ose Mali i Zi pushtojnë qoftë dhe një pjesë të vetme të Shqipërisë.
Shqiptarët nuk duan të bëhen sllavë, ata duan të jenë të pavarur dhe do ta fitojnë pavarësinë ose do të vdesin duke luftuar për të. / KultPlus.com
Luigj Gurakuqi lindi më 19 shkurt 1879 dhe u vra më 2 mars 1925 në Bari të Italisë. Ai ishte veprimtar i çështjes kombëtare, hartues dhe nënshkrues i Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë, poet, arsimtar, tekstolog, gjuhëtar, diplomat, deputet dhe Hero i Popullit shqiptar. Ai shkroi deklaratën e Pavarësisë së Shqipërisë. Dora e tij shkroi alfabetin e miratuar nga Kongresi i Manastirit.
Luigj Gurakuqi kreu Kolegjin e Shën Adrianit në fshatin arbëresh të Shën Mitrit në Itali dhe studioi për mjekësi e biologji në Universitetin e Napolit. Ai ka një veprimtari të pasur letrare, publicistike, kombëtare dhe politike.
Veprimtaria e tij filloi me poezi lirike dhe përkthime në gjuhën shqipe. Vijoi me botimin e teksteve të abetares në dy dialektet e shqipes. Shkroi artikuj në organet e shtypit shqiptar. Në vitin 1908 mori pjesë si nënkryetar i komisionit për njësimin e alfabetit në Kongresin e Manastirit. Është hartuesi i parë i veprës “Metrika Shqip”.
Më 1911 ishte një prej hartuesve të Memorandumit të Greçës gjatë kryengritjes së malësorëve të Mbishkodrës të vitit 1911. Në vitin 1912 mori pjesë në mbledhjen e Bukureshtit. Ishte në Kuvendin e Vlorës për Shpalljen e Pavarësisë dhe u caktua Ministër i Arsimit nga Ismail Qemali.
Në vitin 1916 u caktua Drejtor i Përgjithshëm i Arsimit dhe anëtar i Komsisë Letrare në Shkodër. Në vitin 1918 mori pjesë në Kongresin e Durrësit dhe u zgjodh Ministër i Arsimit dhe anëtar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris. Në vitet 1921-1924 ishte deputet në Këshillin Kombëtar.
L. Gurakuqi u përfshi në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924 dhe u zgjodh Ministër i Financave në qeverinë e Fan Nolit.
Gurakuqi ishte njohës i thellë i trashëgimisë kulturore të popullit të vet dhe i kulturës klasike romake e latine. Historia e vendit dhe ajo botërore ishin objekt i përhershëm i studimeve të tija. Njihte arkeologjinë e shkencat ekonomike e financiare, trashëgiminë arsimore pedagogjike kombëtare dhe europiane. Gurakuqi ishte poliglot. Përveç shqipes, zotëronte latinishten, italishten, turqishten dhe frëngjishten, njihte greqishten e gjermanishten, ka të ngjarë edhe anglishten dhe kishte një kujtesë të çuditshme.
Është ndër hartuesit kryesorë të programit arsimor e kulturor të levizjes kombëtare për autonomi, liri e pavarësi. Në këtë kuadër ai ishte njohësi dhe propaganduesi më i mirë i traditave të popullit tonë, i traditave kulturore e patriotike, i traditës gojore e shkrimore dhe i psikologjisë së popullit shqiptar.
Si krijues Gurakuqi pati marrëdhënie të shkëlqyera me elitën intelektuale të vendit. Disa nga veprat e krijimet e veta, L. Gurakuqi ia kushtoi Gjergj Fishtës, Prenk Doçit, Hilë Mosit e Mati Logorecit. Por edhe Gurakuqit i drejtohen mjaft dedikime e përkushtime nga Filip Shiroka, Hilë Mosi vazhdon ta quajë bylbyl në tingëllimin që i kushton, “S’kndôn bylbyli”. Gjergj Fishta i dedikon atij vepren “Pika e voeset”. / KultPlus.com
Gjimnazi Natyror “Xhavit Ahmeti” në Gjilan ka realizuar së fundmi një ekspozitë interesante, që lidhet me temën më aktuale në të gjithë botën, pikërisht pandemia dhe maskat, shkruan KultPlus.
Profesoresha e artit, Magbule Xhemaili, tregon se maskat po ndikonin në lodhje më të madhe sikurse te nxënësit ashtu edhe te profesorët, e madje ato ishin edhe irrituese gjatë procesit mësimor.
Pastaj, përmes një ideje që lindi papritur, nxënësit morën detyrën që t’i përdornin maskat si hapësirë pune, për të shprehur ide, mendim, ndjenjë, emocion.
Me temë të lirë dhe teknikë të çfarëdoshme, nxënësit filluan punën e tyre, duke vendosur tekste, thënie apo edhe ndonjë revoltë, kjo do të ndikonte gjithashtu edhe në ruajtjen e ambientit.
Të gjithë maskat që u mbuluan nga arti, u qepen mes vete dhe kështu forman një terësi maskash, të cilat tanimë janë të ekspozuara në gjimanzin “Xhavit Ahmeti”. /KultPlus.com
Umberto Eco letër nipit:
I dashur nip, nuk do të dëshiroja që kjo letër krishtlindjesh të tingëllonte shumë e sheqerosur (deamicisiana, term sipas librit të autorit De Amicis “Zemra”) dhe të kujtonte ty këshilla për dashurinë ndaj të afërmve tanë, për atdheun, për botën, apo gjëra të ngjashme. dëshiroja që kjo letër krishtlindjesh të tingëllonte shumë e sheqerosur (deamicisiana, term sipas librit të autorit De Amicis “Zemra”) dhe të kujtonte ty këshilla për dashurinë ndaj të afërmve tanë, për atdheun, për botën, apo gjëra të ngjashme.
Nuk do t’ua vije veshin dhe në momentin e vënies në praktikë (ti i rritur dhe unë i thyer në moshë), sistemi i vlerave do të jetë kaq shumë i ndryshuar sa mundet që rekomandimet e mia të duken jashtë kohe.
Kështu që do të preferoja të ndalesha në një rekomandim të vetëm, të cilin do jesh në gjendje që ta vësh në zbatim edhe tani, teksa je zhytur në iPad-in tënd; por as nuk do të bëj gabimin që mos të ta këshilloj këtë gjë, jo për faktin se do dukesha një gjysh harraq dhe nopran, por sepse atë e bëj edhe unë.
E shumta mund të të rekomandoj, që nëse rastësisht në internet, kalon nëpër ato qindra faqet porno që tregojnë në mijëra mënyra raportin mes dy qenieve njerëzore, apo mes një qenieje njerëzore dhe një kafshe, përpiqu që të mos besosh se ai është seksi, edhe ashtu i shfaqur shumë monoton; kjo sepse bëhet fjalë për një inskenim, i cili synon të të detyrojë të mos dalësh nga shtëpia dhe të shohësh vajzat e vërteta.
Nisem nga parimi se ti je heteroseksual, përndryshe përshtati rekomandimet e mia me rastin tënd. Por shikoji vajzat, në shkollë apo aty ku shkon për të lozur, sepse janë më të mira ato të vërtetat, sesa ato femrat televizive; dhe një ditë do të të japin kënaqësi shumë më të mëdha sesa ato online.
Besoji atij që ka më shumë eksperiencë sesa ty(dhe nëse do të kisha parë vetëm seksin në kompjuter yt atë nuk do kishte lindur kurrë dhe ti kush e di ku do ishe, përkundrazi nuk do ishe fare). Por nuk është kjo, ajo për të cilin doja të të flisja, më tepër sesa për një sëmundje që ka goditur brezin tënd dhe madje edhe atë të djemve më të rritur sesa ty e që ndoshta shkojnë në universitet.
Kjo është humbja e kujtesës. Është e vërtetë se nëse të shkon në mendje të dish se kush ka qenë Karli i Madh apo ku bie Kuala Lumpuri nuk të duhet veçse të shtypësh ndonjë tast dhe menjëherë interneti do të ta thotë.
Bëje këtë gjë kur duhet, por pasi ta kesh bërë, mundohu të kujtosh çfarë të është thënë për të mos qenë i detyruar që ta kërkosh për herë të dytë nëse do të jetë e domosdoshme, qoftë edhe për një punim në shkollë. Ka rrezik që ndërkohë që ti mendon se kompjuteri mund të ta thotë në çdo moment, ti humbet shijen e të nxënit vetë.
Do të ishte njësoj sikur, duke ditur se për të shkuar nga një rrugë në tjetrën, ka autobusë apo metro që të mundësojnë të zhvendosesh pa u lodhur(që në vetvete është shumë komode dhe bëje sa herë që nxiton) mendon se kështu nuk ke më nevojë të ecësh. Por nëse nuk ecën mjaftueshëm, bëhesh pastaj “i aftë tjetërsoj”, siç thuhet sot për ata që janë të detyruar të lëvizin me karrocë me rrota.
Dakord, e di që merresh me sport dhe kështu vë në lëvizje trupin tënd, por të kthehemi te mendja jote. Kujtesa është një muskul si ata të këmbëve, të cilën nëse nuk e ushtron rrudhet dhe ti transformohesh (nga këndvështrimi mendor) me një tjetër lloj aftësie, pra, që të flasim qartë, një idiot. Për më tepër, sikurse për të gjithë ekziston rreziku që me plakjen vjen edhe Alzheimeri, një nga mënyrat që të shmanget ky incident i pakëndshëm është të ushtrosh memorien.
Dhe ja cila është dieta ime. Çdo mëngjes mëso ndonjë varg, një poezi të shkurtër. Mirë do ishte të bëje ndonjë garë edhe me miqtë e tu për të parë se kush mban mend më shumë. Nëse nuk e pëlqen poezinë atëherë bëje këtë me formacionet e futbollistëve, por kujdes, sepse nuk duhet vetëm të dish se kush janë futbollistët e Romës sot, por edhe ata të skuadrave të tjera, pse jo edhe të skuadrave të së shkuarës(mendo që unë mbaj mend formacionin e Torinos në kohën kur avioni i tyre, me të gjithë lojtarët në bord, u përplas në Superga: Bacigalupo, Ballarin, Maroso etj..). Bëj gara të kujtesës, ndoshta edhe për librat që ke lexuar(kush ishte në bordin e Hispaniolas në kërkim të ishullit të thesarit> Lord Trealëney, kapiteni Smollet, doktor Levesey, Long John Silver, Jim…).
Provo njëherë nëse miqtë e tu do të kujtojnë dot se kush ishin shërbyesit e tre muskëtjerëve dhe të D’Artgnan(Grimaud, Bazin, Mousqueton dhe Planchet)..Dhe nëse nuk do duash të lexosh “Tre muskëtjerët(dhe nuk e merr me mend se çfarë do kesh humbur) atëhëre bëje, ku di unë, me një nga historitë që ke lexuar. Duket një lojë(dhe është e tillë) por do ta shohësh sesi koka jote do të popullohet nga personazhe, histori, kujtime të çdo lloji. Do ta kesh pyetur veten se përse dikur kompjuterët quheshin tru elektronik.
Ndodhte sepse ata konceptoheshin mbi modelin e trurit (tonë) tënd; por truri ynë kë më shumë lidhje sesa një kompjuter. Është një lloj kompjuteri që e mban me vete, që rritet dhe forcohet përmes ushtrimit, kurse kompjuteri që kë mbi tavolinë, sa më shumë e përdor aq më shumë humbet shpejtësinë e veprimeve dhe pas disa vitesh do ndërruar.
Ndërkohë që truri yt mund të zgjasë deri në 90 vjet dhe në këtë moshë(nëse do ta kesh ushtruar) do të kujtojë më shumë gjera nga ato që kujton tani. Dhe falas. Është pastaj kujtesa historike, ajo që nuk ka të bëjë me faktet e jetës tënde apo me gjërat që ke lexuar, por me ato që kanë ndodhur para se ti të lindje. Sot, nëse shkon në kinema, duhet të hysh në një orë fikse, kur filmi fillon dhe sapo fillon dikush të kap si të thuash nga dora dhe të tregon se çfarë ndodh.
Në kohët e mia mund të hyje në kinema në çdo moment, e kam fjalën edhe në mes të spektaklit, arrije aty ndërkohë që po ndodhnin disa gjëra dhe përpiqeshe të kuptoje se çfarë kishte ndodhur më parë(pastaj, kur filmi fillonte nga fillimi, kuptohej nëse ishte kuptuar çdo gjë si duhet-përveç faktit se nëse filmi na kishte pëlqyer mund të rrije ta rishikoje edhe atë pjesë që ishte parë tashmë). Ja pra, jeta është si një film i kohëve të mia.
Ne vijmë në jetë ndërkohë që shumë gjëra kanë ndodhur tashmë, prej qindra e mijëra vjetësh dhe është e rëndësishme të kuptosh atë që ka ndodhur para se ne të lindnim. Kjo për të kuptuar më mirë se përse sot ndodhin shumë gjëra të reja.
Tani, shkolla(përveç leximeve të tua personale) duhet të të mësonte të memorizoje atë që ka ndodhur përpara se ti të lindje, por shihet se ajo nuk ia arrin siç duhet kësaj gjëje, pasi shumë të hulumtime na thonë se të rinjtë e sotshëm, edhe ata të mëdhenjtë që shkojnë në universitet, nëse ta zënë kanë lindur në 1990-ën nuk e dinë(dhe ndoshta nuk duan ta dinë) se çfarë ka ndodhur në vitin 1980(dhe këtu nuk e kam fjalën për ata që ka ndodhur 500 vjet më parë). Statistikat na tregojnë se nëse i pyet disa se kush ishte Aldo Moro të përgjigjen se ishte kapua i Brigadave të Kuqe-në fakt ai u vra prej Brigadave të Kuqe.
Nuk flasim për këto të fundit, që mbeten misterioze për shumëkënd, e megjithatë ishin prezent diçka më pak sesa 30 vjet më parë. Unë kam lindur më 1932, dhjetë vjet pas ngjitjes në pushtet të fashizmit por e dija deri edhe se kush ishte kryeministri në kohën e Marshimit mbi Romë(po ky çfarë është?) Ndoshta shkolla fashiste më kishte bërë ta mësoja emrin e tij, për të më shpjeguar sesa budalla dhe i keq ishte ai ministër(“Faka zemërpula”) të cilin fashistët e kishin zëvendësuar.
Dakord, por të paktën e dija. Pastaj, të heqim shkollën mënjanë, një i ri i sotshëm nuk e di kush ishin aktorët e kinemasë të 20 vjetëve më parë, ndërkohë që unë dija kush ishte Francesca Bertini që luante në filmat pa zë 20 vjet para se unë të lindja. Ndoshta sepse shfletoja revista të vjetra të ngjeshura në dollapin e shtëpisë sonë, por pikërisht, edhe unë të ftoj të shfletosh edhe revista të vjetra sepse është një mënyrë për të mësuar se çfarë ndodhte para se ti të lindje.
Po pse është kaq e rëndësishme të dish se çfarë ka ndodhur më parë? Sepse në shumë raste, ajo që ka ndodhur të jep një shpjegim se përse disa gjëra ndodhin sot dhe në çdo rast, njësoj si për formacionet e futbollistëve, kjo është një mënyrë për për pasuruar kujtesën tonë.
Ki parasysh se këtë nuk mund ta bësh vetëm mbi librat dhe revistat, mund të bëhet shumë mirë edhe në internet. I cili duhet përdorur jo vetëm për të çatuar me miqtë e tu por edhe për të çatuar (nëse mund të shprehemi kështu) me historinë e botës. Kush ishin hititët? Po kamisardët? Dhe si quheshin tri karavelat e Kolombit? Kur u zhdukën dinosaurët? Po arka e Noes a mund të ketë patur një timon? Si quhet paraardhësi i kaut? A kishte më shumë tigra 100 vjet më parë? Çfarë ishte perandoria e Malit? Dhe kush fliste për Perandorinë e të Keqes? Kush ka qenë Papa i dytë në histori? Kur u shfaq Topolino? Mund të vazhdoja në pafundësi dhe do të ishin të gjitha aventura të bukura kërkimi.
Të gjitha këto duhen kujtuar. Do të vijë dita kur do të jesh plak dhe do të ndihesh sikur ke jetuar 1000 vjet, sepse do të jetë sikur ti të kishe qenë i pranishëm në betejën e Vaterlosë, të kesh asistuar në vrasjen e Jul Çezarit, apo të kesh qenë disa hapa larg nga vendi ku Bertoldi i quajtur i Ziu, teksa përziente substanca për të gjetur mënyrën e prodhimit të arit, gabimisht zbuloi barutin dhe hodhi veten në erë(dhe mirë iu bë). Të tjerë miq të tu, që nuk do të kenë kultivuar memorien e tyre, do të kenë jetuar një jetë të vetme, të tyren, që duhet të ketë qenë kush e di sa melankolike dhe e varfër në emocione. /KultPlus.com
Ky është edhe një shembull se si arti thyen të gjitha barrierat, kufijt dhe paragjykimet. Artistët janë ambasadorët më të mirë.
Talenti i tyre nuk është vetëm shprehje kreativiteti, por lë gjurmë kulturore në pasqyrën e një vendi, duke i dhënë dimenzion promovimi, duke krijuar imazh artistik. Sepse aty konkurrohet me vlera.
Dhe Kosova falë talentëve – nxënësve të shkollës publike “Ismail Qemali” në Prishtinë – përfaqësohet në organizimin e ekspozitës ndërkombëtare në 140 vjetorin e “Sociedad Italiana Garibaldi de Guayauil”, që do të mbahet në qershor 2022.
Kjo edhe falë punës së Luljeta Rama Muçajt dhe Basri Mekollit që ishte në komision për të lehtësuar përzgjedhjen e artistëve të rinj.
Fotografitë e punimeve artistike piktoreske tregojnë entuziazmin e madh artistik në pjesëmarrje të kësaj ngjarjeje kulturore në Itali, ku nxënësit dëshmuan se puna e tyre është vlerë konkurruese që bota e vlerëson. /KultPlus.com
Delegacioni në foto përmban figurat shqiptare që u takuan me mbretin serb Aleksandër Karagjorgjeviqi për të kërkuar që të mbrohen të drejtat e shqiptarëve të Anamoravës, shkruan KultPlus.
Këta të 25-delegatët që shihen në foto kishin qëllim përmasimin e gjendjes materiale, sociale e shoqërore të njerëzve që përfaqësonin, pra popullatën e kësaj treve të Anamoravës pas çlirimit nga okupatorët turq. Vizita është realizuar më 19 shkurt 1927.
Rreshti I në këmbë (nga e majta): Mehmet Devaja, Feriz Llashtica, Hajdar Demosha nga Begunca, Zeqir Sejdiu – Zeqë Vërbani, Rexhë Kurdia nga Komogllava, Musë Tomaku nga Pograxha;
Rreshti II (në këmbë): Hamdi Kurteshi nga Pozherani, Rashit Llashtica, Adil Agë Dobërçani, Sinan Staneci, Kamber Dani nga Hogoshti, Jonuz Përlepnica, Shefki Zhegra, Veli Kopërnica;
Rreshti III (ulur): Jakup Karaçeva, Tomë Popoviqi, Haxhi Jusuf Shkodriqi nga Desivojca, Sejdë Budrika, Islam Pira nga Pozherani;
Rreshti IV (ulur këmbëkryq): Ramiz Kabashi, Osman Agë Muçivërca, Sali Fejza nga Hogoshti, Hafiz Osmani nga Dobërçani dhe Ramadan Shipashnica. / KultPlus.com
Sot bëhen gjashtë vjet nga vdekja e shkrimtarit dhe filozofit të njohur italian, Umberto Eco, shkruan KultPlus.
KultPlus iu sjell 27 thëniet më të bukura të Umberto Ecos:
“Ne kemi një limit, një limit shumë shkurajues dhe poshtërues: vdekjen.”
“Tani kam arritur në përfundimin se e gjithë bota është një enigmë, një enigmë e padëmshme që bëhet e tmerrshme prej përpjekjes sonë të çmendur, për ta interpretuar sikur të ketë një të vërtetë që fshihet nën të.”
“Ti vdes, por pjesa më e madhe e atyre që ke akumuluar nuk humbet. Ti lë prapa një mesazh në shishe.”
“Të lexosh një libër të shtypur është një përvojë krejt tjetër: mund ta bësh në anije, në degë të një peme, në shtrat, edhe kur nuk ka fare drita.”
“Funksioni i kujtesës është që të ruajë, por edhe të hedhë tutje. Nëse do të mbanit mend gjithçka, nga e gjithë jeta juaj, do të ishit të sëmurë.”
“Kur njerëzit pushojnë së besuari në Zot, nuk është se ata tashmë nuk besojnë në asgjë: tani ata besojnë në gjithçka.”
“Njerëzit janë të lodhur nga gjërat e thjeshta. Ata duan të sfidohen.”
“Problemi me internetin është se ai të jep gjithçka, materiale të besueshëm dhe materiale të çmendur. Kështu që, problemi është, si të bësh dallimin?”
“Shteteve të Bashkuara iu desh një luftë civile, për t’u bashkuar ashtu si duhej.”
“Hero i vërtetë është gjithmonë gabimisht hero; ai ëndërron që të jetë burracaku i ndershëm, ashtu si gjithë të tjerët”
“Interneti është si një bibliotekë pa filtrim. E mira e bibliotekave, ashtu sikurse dhe e enciklopedive, nuk është vetëm që ruajnë kujtesën, por edhe që hedhin tutje ato gjëra që një kulture nuk i duhen.
Nëse nuk do të hidhnim poshtë asgjë, do të ishim si “Funes el memorioso”, tek një tregim i Jose Luig Borges. Ky personazh kujtonte gjithçka: ishte një njeri me kujtesë totale, i paaftë të arsyetonte, sepse ishte i paaftë të filtronte.
Interneti është si Funesi: përmban gjithçka, të vërtetën dhe të gënjeshtërtën, gjë që është një risk i madh, mbi të gjitha për të rinjtë.”
“Kur dikujt i duhet të ndërhyjë për të mbrojtur lirinë e shtypit, atëherë ajo shoqëri është e sëmurë.”
“Më mirë realiteti, se sa një ëndërr: kur një gjë është reale, atëherë ajo është e vërtetë dhe për këtë nuk është faji yt.”
“Unë e kam humbur lirinë e të mos paturit një opinion.”
“Nëse njerëzit i blejnë kot librat e mi, unë këtë e konsideroj një taksë mbi idiotësinë.”
“Mendoj se një libër duhet gjykuar dhjetë vjet më vonë, pasi e ke lexuar dhe rilexuar.”
“Druajuni profetëve dhe atyre që janë të përgatitur të vdesin për të vërtetën, sepse si rregull ata bëjnë shumë të tjerë që të vdesin me ta, shpesh herë para tyre, ndonjëherë edhe në vend të tyre.”
“Ka të pavërteta që prodhojnë rezultate pozitivë dhe të tjera që prodhojnë rezultate negativë. Mes këtyre të fundit janë Protokollët e Pleqësisë së Sionit, me të cilët jam marrë në librin tim të fundit.
Më ka tërhequr gjithmonë teksti fals që, për shkak se të tjerët e besojnë apo për shkak se shfrytëzohet politikisht, ndikon në histori. Falë Dhuratës së Konstantinit, të paktën deri në vitet Pesëqind, ideja që zotërimet e përkohshëm të Perëndimit i janë dhuruar Papës nga Perandori shkakton rezultatet e mëdhenj që i dimë”
“E dashuroj aromën e bojës së librave në mëngjes”
“Mungesa është për dashurinë, ashtu si era është për zjarrin: shuan flakët e vogla, por ndez të mëdhatë”
“Monstrat ekzistojnë sepse janë pjesë e një plani hyjnor, dhe tiparet e tmerrshme të atyre monstrave, zbulojnë fuqinë e krijuesit”
“Nuk e kuptoj dot për se duhen 80 milionë njerëz online, kur, ajo që ata bëjnë në fund, është që t’u flasin fantazmave në periferi.”
“Den Braun është një personazh nga “Lavjerrësi i Fukoit”. Unë e kam krijuar. Ai ndan me personazhet e mi magjepsjen për botën e komploteve të Masonëve, Jezuitëve. Rolin e Kalorësve Tempullarë. Sekretin hermetik. Parimin që gjithçka është e ndërlidhur. Madje dyshoj që Den Braun të ekzistojë vërtetë.”
“Asgjë nuk i jep një njeriu të frikësuar më shumë kurajë, se sa frika e një tjetri”
“Cfarë është dashuria? Nuk ka asgjë në botë, as njeri, as Djall, asgjë tjetër, që ta konsideroj aq të dyshimtë sa dashuria, sepse ajo penetron në shpirt më shumë se cdo gjë tjetër.
“Nuk ekziston asgjë që ta mbushë dhe lidh kaq shumë zemrën, sa dashuria. Kështu që, nëse nuk i keni ato armë që e nënshtrojnë atë, shpirti zhytet përmes dashurisë, në një humnerë të paanë”
“Unë besoj se, ajo që ne bëhemi, varet shumë nga ajo që etërit tanë na mësojnë, në momente të cuditshëm, atëherë kur nuk po përpiqen fare të na mësojnë dicka. Ne formohemi prej copëzave të vogla të urtësisë”. / KultPlus.com
*Photo: Getty Images*
Sot bëhen gjashtë vjet prej vdekjes së filozofit të njohur italian si dhe shkrimtarit të famshëm, Umberto Eco. Vepra e tij “Emri i Trëndafilit” e bëri të njohur në mbarë botën.
I lindur në 1932 në Alessandri, Itali, Eco arriti një vlerësim në mbarë botën për punën e tij në semiotikë – studimin e simboleve dhe mënyrën e përdorimit të tyre si dhe për veprat e tij të gjera të shkruara. Si akademik, ai shkroi për semiotikën, estetikën mesjetare, gjuhësinë dhe filozofinë.
“Unë gjithmonë e kam menduar veten time si një studiues, i cili, në një moment të caktuar, filloi të shkruaj romane në fundjavë … gjatë verës,” tha Umberto Eco.
Por ishte proza letrare e tij që e bëri të njohur anë e mbanë botës.
Vepra “Emri i Trëndafilit”: , misteri i tij historik i vrasjes në 1980, ishte romani i tij më i popullarizuar, me të cilin bëri bujë duke shitur më shumë se 10 milion kopje. Kjo vepër u bë më vonë një film ku interpretonte Sean Connery. Ai shkroi edhe disa romane tjera. Puna e tij e fundit, Numri Zero, u botua në 2015. Eco gjithashtu ishte edhe autor i librave të disa fëmijëve.
Eco shërbeu si profesor i Nortonit në Universitetin e Harvardit nga 1992 deri në 1993, dhe dha mësim në semotikë në Universitetin e Bolonjës.
Ai vdiq në moshën 84 vjeçare në shtëpinë e tij. /KultPlus.com
Poezi nga Bardhyl Londo
Mbi lagjen periferike të Laprakës,
mbi katdralen protestante natën vonë,
pikat e para të shiut trokitën,
gjysma ujë, gjysma depresion.
Mbi gratacielat e qendrës
mbi minaren belhollë që trishtueshëm heshton,
nata e errër u ndeh e pushtetshme
gjysma makth, gjysma depresion.
Mbi bulevardin e madh, mbi statujat dridhur nga ankthi,
mbi kryqëzime rrugesh si një papijon,
shiu troket – shkop i rëgjuar plaku
gjysma vdekje, gjysma depresion.
Mbi katedralen ortodokse, mbi katedralen katolike,
E premtja e Zezë edhe më zezonë,
shiu zbret si një antikrisht i zi sterrë
gjysma djallezi,gjysma depresion.
Selitë diplomatike heshtin
nën shiun zëçjerrë si një gramafon,
vetëm në të rrallë ndonjë e – mail enigmë
eterin çan nëpër depresion.
Aeroport memec si teatër absurd
nuk ulet, nuk ngrihet asnjë avion,
vetem një tufë korbash si në filmat e Hiçkokut
mbi pistë çukasin depresion.
Teatri i Operes stonon nga një kollë e thatë,
shkallë stadiumesh pa britma, pa pasion,
mbi galerinë e artit shi vetmie bie,
gjysma përçartje, gjysma depresion.
Drogaxhinj të papunë, prostituta që shfryjnë,
pa një ftesë orgjie pa një telefon,
qiellit enden ca lakuriqë nate,
gjysma enigmë, gjysma depresion.
Balli i kryeqytetit digjet furrë,
trupi dridhet nga ethet deri natën vonë,
larg, në periferi, dy varrezat civile
qielli i lag pa mëshirë me depresion. / KultPlus.com
Poezi nga Taras Shevçenko
Amaneti
Kur të vdes, të më mbuloni
Te ndonjë kodrinë,
Që ta shoh gjithnjë, vëllezër,
Mëmën Ukrainë;
Të vështroj me gaz në zemër,
Fushën pa kufi.
Të vështroj si derdhet Dnjepri,
Si buçet ai,
Si vrapon mes Ukrainës,
Drejt e për në det,
Do t’i lë më nj’anë aherë,
Fushat dhe rrëketë;
Do të ngjitem lart në qiell
Perëndinë të shoh,
T’i flas hapur e t’i lutem,
Se tani s’e njoh.
Kur të më mbuloni mua,
Prangat flakini,
Derdheni në shesh të luftës
Gjakun për liri!
Dhe në familjen e madhe,
Të re dhe të lirë,
Ma kujtoni fjalën time
T’urtë dhe të mirë!…
Përktheu: Jorgo Bllaci / KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka bërë të ditur se gjatë ditës së djeshme në kuadër të programit të festimeve të Ditës së Pavarësisë së Kosovës në Sallën e Kuqe në Prishtinë u mbajt koncerti solemn “14 vjet pavarësi” nga Filharmonia e Kosovës.
Me një program me vepra që dëshmojnë histori në kohë por edhe që i flasin lirisë dhe rezistencës, nën dirigjimin e Baki Jasharit dhe Hajrullah Sylës u interpretuan veprat nga autorët shqiptar: uverturë nga opera “Goca e Kaçanikut” nga Rauf Dhomi, “Valsi i pavarësisë” nga Korab Shaqiri, fragmente nga suita simfonike “Skënderbeu”nga Çesk Zadeja, “Baresha” nga Rexho Mulliqi dhe “Qëndresa” nga Valton Beqiri.
Ndërsa në nderim e kujtim të të rënëve për lirinë e Kosovës, u interpretua vepra “Më mirë është paqja” nga Karl Jenkins, punuar në vitin 1999, dedikuar viktima të luftës në Kosovë, si dhe “Dies Irae” nga Giussepe Verdi, vepër kushtuar atyre që nuk janë më në mesin tonë.
Kurse në Teatrin Kombëtar të Kosovës u mbajt koncerti “Festë të madhe ka sot Kosova”.
Ky koncert festiv bëri bashkë Ansamblin Kombëtar të Këngëve dhe Valleve “Shota” dhe Ansamblin Popullor të Këngëve dhe Valleve të Shqipërisë, të cilët para publikut sollën emocion dhe intepretime shumë të veçanta.
Në kuadër të programit u intepretuan këngë dhe valle të ndryshme shqiptare përfshirë këtu “Mora Fjalë”, “Këngë për Ismaj Qemailin”, “Valle Labe”, “Festa e Bashkimit” e shumë të tjera.
Udhëheqës artistikë të programit ishin Ylber Asllanaj dhe Sokol Marsi ndërsa udhëheqës orkestre Fitim Bytyqi dhe Vlladimir Hasimi.
Në këto aktivitete ishte i pranishëm edhe Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku. / KultPlus.com
Profesori universitar në Francë, Nezir Kraki nëpërmjet rrjeteve sociale ka komentuar se si Ambasada e Kosovës në Paris nuk e ka ftuar në festën e Pavarësisë së Kosovës, përcjell KultPlus.
Ai për herë të parë në këtë 14 vjetor, nuk mori pjesë në festën e Pavarësisë së Kosovës. Ndërkaq, ai thotë se arsyet dhe rrethanat për këtë ndryshim do i tregojë një ditë tjetër.
Më poshtë gjeni postimin e tij të plotë:
Per herë të parë në 14 vite shtet, nuk jam ftu në festen e pavarësisë së Kosovës nga ambasada jonë n’Paris.
Jo që jam unë i domosdoshëm në raste të tilla por po behem merak si qenkam kaq anonim n’Parisin e zhurmshem si i vetmi shqiptar ligjerues ne nje Universitet publik ne zemer të Francës, dhe atë në fushen e politikës dhe diplomacisë?!
Ndoshta edhe ky është një dimension i ri i ndryshimt të madh për të cilin jam mobilizu keto vite.
Sa mirë…
Nejse, veç thash ta ndaj me juve këtë habi se me juve flas shlire.
P.s. Arsyet dhe rrethanat e ketij ndryshimi jua tregoj nje dite tjeter. / KultPlus.com
Dirigjenti i njohur Memli Kelmendi së fundmi është emëruar Ambasador i Kosovës nga Federata Ndërkombëtare e Dirigjentëve Koral, ICCF, përcjell KultPlus.
“Jam shumë krenar që u emërova Ambasador Kombëtar i Kosovës në Federatën Ndërkombëtare të Dirigjentëve Koral (ICCF). Të jesh pjesë e ICCF dhe të jesh pjesë e dirigjentëve më të famshëm në botë për mua dhe vendin tim Kosovën është një nder i madh. Mezi po pres të shkëmbej ide me kolegët e mi të dalluar në mbarë botën”, ka shkruar Kelmendi në rrjetet sociale. / KultPlus.com
Poezi nga Xhabir Tabaku
nata asht dashnorja e poetit
dhe e vetmitarit
kanë marrëveshje;
nata me nxí – terr
vetmitari me andrrue
nata ik’ e bâhet ditë
vetmitari ndjehet i tradhëtuar-
natën tjetër pret
si maja malit kithin
në agshol dimni-
nata vjen me ngadalë, me brymë
yjet, hana, nata
dhe poetët në mjegull / KultPlus.com
Era Berisha
“Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie”, projekti më i ri që vjen e krijuar nga PEN Qendra e Kosovës, sonte shënoi mbrëmjen e tetë me radhë në kuadër të mbrëmjeve kulturore që po zënë vend çdo të marte dhe të enjte në KultPlus Caffe Gallery, me ç’rast u zhvillua edhe një tjetër diskutim mjaft interesant që fundin e gjeti me një bashkëbisedim mes të pranishmëve dhe panelistëve, shkruan KultPlus.
Si në secilën herë, edhe sot ora shënoi 17:00, për të vënë në pah temën e veçantë me titull “Letërsia e gruas”. Kjo temë mblodhi rreth vetes jo vetëm shkrimtarë, artdashës, e letrarë të rinj por edhe një numër të konsiderueshëm të grave, për të dëgjuar kështu mendimet e analizat e ndryshme të dy panelisteve që sollën para publikut aspekte tejet interesante.
Për të folur gjerë e gjatë për temën “Letërsia e gruas”, në panel të ftuara ishin: poetja Naime Beqiraj dhe poetja Dije Demiri-Frangu, të cilat nën moderimin e shkrimtares Nerimane Kamberi, si dhe një bashkëbisedimi paraprak, ato prezantuan e shpalosën informacione qysh nga vitet e ’60 e deri më sot, duke u ndalur në pika kyçe që shënojnë dhe formojnë letërsinë e gruas në shoqërinë kosovare dhe jo vetëm.
“Letërsia e gruas”, temë kjo që zgjoi interesin e madh tek publiku, është një temë që prek jo vetëm problematika por edhe fakte të veçanta që letërsia e gruas sjell. Poezia, publikimi, dalja nga anonimiteti u konsideruan më të rëndësishme nga ana e emrave krijues femëror sesa ndërtimi dhe thellimi poetik, prandaj kemi aq pak gra krijuese në letërsinë shqipe të Kosovës deri te fundi i viteve ’70 dhe fillimi i viteve ’80. Duke pasur parasysh diferencat mes dy gjinive, sonte u trajtua edhe diferenca mes tyre në aspektin letrar e që u prit mjaft mirë nga publiku entuziast.
Ndërkaq, kujtojmë se të gjitha punimet e pjesëmarrësve në panel do të botohen në një libër kur të përfundojë i gjithë projekti. Në këtë projekt të përfshirë janë gjithsej 22 intelektualë që do të flasin nga kontekste të ndryshme për tema të caktuara përgjatë muajit janar dhe shkurt.
Mbrëmjen e hapi moderatorja Nerimane Kamberi, e cila fillimisht nisi këtë mbrëmje duke përshëndetur të pranishmit për prezencën e tyre.
“Ju dëshiroj mirëseardhjen në aktivitetin e radhës të PEN Qendrës. Sonte kemi temën me titull ‘Letërsia e gruas, e cila është një temë mjaft tërheqëse dhe për këtë temë do të flasin edhe dy poete si: Naime Beqiraj dhe Dije Demiri-Frangu”, thotë Kamberi.
Në këtë mbrëmje për të shpalosur më shumë për sa i përket temës, fillimisht foli poetja Dije Demiri-Frangu.
“Akti i botimit të parë të një vepre nga një poete, ishte inaugurimi i saj në letërsi, ishte hapja e një porte, e cila nuk do të mbyllej më, pavarësisht shtrëngatave që herë-herë e rrapëllonin portën deri në mbyllje. Më vonë gratë i mësuan gratë, sado që ato nuk arritën të krijojnë rrjet të tyre si bën burrat poet dhe deri vonë nuk arritën të krijojnë paraardhëset e veta. Vulf (Një dhomë për vete, 1929) i mësoi të kenë një dhomë dhe çelësin e saj për vete, ato i mësuan njëra tjetrës të shkruajnë për të gjitha nuancat e shpirtit femëror. Më së shumti shkruan për dashurinë. Natyrisht, vepra e tyre nuk u lexuan vetëm si emocion femëror, ato u imponuan edhe si art i bukur, gruaja u bë edhe identitet kulturor, nuk duroi së qenëri shërbyese shtëpie”, thotë Frangu.
Sipas saj, te jesh krijuese këtu tek ne, në ambientin tonë në një masë të mirë ende patriarkal, dhe të jesh poete diku tjetër, në botën përparimtare, del pra të mos jetë ndonjë dallim shumë madh, sado që letërsia e grave tona është e re. Realisht, leximi i poezisë së porteve tek ne konsiderohet si një lexim tjetër, është lexim i përcjellë me paragjykime, me mosbesim, shpesh tendencioz dhe injorues. Ajo thotë se letërsia e poeteve, tek ne në Kosovë ende s’merret seriozisht, nuk ka studime të veçanta për ndonjërën krijuese, tema doktorate apo monografi.
“Lufta në letërsi është luftë e vazhdueshme, është e lashtë dhe e pafund. Jo vetëm si tematikë e përmbajtje, por më shumë si rivalitet mes krijuesish për primat. Ka shembuj të pafund të mohimit të krijuesve e posaçërisht të krijueseve. Autoriteti burrëror është shumëfish më i theksuar në vendet me histori të shkurtë të paraqitjes së krijueseve (tek ne tek më 1939 është botuar vepra e Musine Kokalarit, “Siç më thotë nënua plake”), derisa krijuesi burrë ka modele, ajo-krijuesja s’ka modele të shumta të gruas ndaj krijohet kompleksi autorësisë, kompleks që e pengon në ecjen e saj poetike”, thotë ajo.
Për Frangun, nga njëra anë, pra, paraardhësit e gruas-poete, simbolizojnë autoritetin, nga ana tjetër, pavarësisht autoritetit të tyre, ata nuk arrijnë të përcaktojnë mënyrat se si ajo e përjeton identitetin e vetë si shkrimtare. Përkundër gjithë kësaj, konsiderohet se poezia e gruas veçohet para së gjithash me një psikologji të thellë e të larmishme ndjenjash dhe me një mendim të prerë, gjë që e dallon nga “paraardhësit”. Për më tepër konsiderohet se gruaja bën një proces të reduktuar të shkrimit, sakaton frymëzimin e saj ngase autoriteti mashkullor, qe doemos ka implikime në jetën e saj krijuese.
“Frika nga izolimi që mund t’i bëjnë poetes lexuesit e poetët- autoriteti patriarkal i artit, droja dhe ankthi për etikim të punës së saj si një paturpësi, kanë reduktuar në masë horizontin e saj krijues dhe kanë bërë që ajo të ndjehet “inferiore” ndaj vetshpalljes-poete. Kjo dukuri që ishte e theksuar më shumë para shekullit XX, ende vazhdon të shprehet si mosbesim ndaj saj. Frika e autorësisë e shek. XIX u mund dhe fuqia femërore duke ndërtuar identitetin e vet, nis me guxim ta shpreh atë që ndjen e mendon, sepse çka do që shkruhej merrej si pjesë e jetës dhe historisë se saj autoriale, si një sekret që duhej ç’koduar, mendohej si jeta private e saj dhe paragjykohej. E dihet se asnjë grua e asnjë poete nuk ka dëshirë të vlerësohet shkaku i gjinisë, sikur që s’kanë dëshirë të thuhet: shkrimtar burrë, shkrimtar zezak, shkrimtar homoseksual etj. Se poetet ishin të parat, dëshmon letërsia popullore. Ninullat dhe përrallat ju rrëfeheshin fëmijëve para gjumit nga nënat, derisa lirinë e fjalës publike ende nuk e kishin ato”, përfundon Frangu.
Ndërsa, poetja Naime Beqiraj foli rreth autoreve të para që u morën me letërsi qysh nga vitet e ’60, e deri tek e sotmja ku vashat e poezisë tashmë janë në tempullin e artit duke eksploruar.
“Nga ato emra të stivuara në antologjinë e Ramiz Kelmendit ”Femrat shkruajnë”, libër i botuar para 53 vjetësh, janë vetëm dy poete kosovare që vazhdojnë të merren edhe sot me letërsi: Flora Brovina dhe Edi Shukriu, ndërkaq dy autoret e tjera Sheherzade Skreli dhe autorja e parë që ka botuar libër në Kosovë, nuk shkruajnë më”, thotë Beqiraj.
Sipas saj, nëse në vitet ’60 të shekullit të kaluar kishte më pak emra femrash që shkruanin letërsi e më shumë emra burrash që nuk mund të botonin në emrat e tyre për arsye të ndryshme e më shumë për shkak të autocensurës, në vitet ’70 nga shoqëria politike e kohës inkurajohej emancipimi i femrës dhe ishin 3 – 4 emra krijuesesh që botuan edhe libra; në vitet ’80 kishte numër më të madh femrash krijuese.
Poetja Beqiraj pastaj u përqendrua më shumë në shekullin XXI që identifikohet si periudhë e pasluftës në Kosovë, kur shoqata e asociacione të grave e dominonte pamjen e Kosovës, ku duket se më shumë lobonin për artin feminist, pavarësisht nga realizimi, se sa për vlerat e njëmendta të letërsisë së shkruar nga gratë. Asociacione të tilla, të panumërta ekzistojnë dhe mirë që ekzistojnë, por Beqiraj mendon se pak ndeshim vargje nga gratë, përkthime të letërsisë së grave të Kosovës në gjuhë të tjera, e aq më pak përkrahje të prezentit të letërsisë kosovare të shkruar nga gratë dhe prezantime në vende të tjera, përveç në festivalin “ArtPolis”.
Për të, vitet ’90, ishte koha kur jeta kulturore po venitej, krijimtaria artistike pamore, letrare, muzikore e formate të tjera po zhvilloheshin më shumë në ambiente të improvizuara kafenesh, kohë kur krijueset mezi mbijetonin pa punë dhe të mbanin familjet e tyre, periudhë kur mungonin revistat letrare e shtëpitë botuese mezi mbijetonin, letërsia e mirë kishte rënë edhe të gjinia e fortë, ashtu si edhe duke që intensiteti i botimeve të mira, por megjithatë botohej. Ajo tutje tregon se ritmi i mungesës së cilësisë, në shumësinë e botimeve jo vetëm nga gratë, mund të thuhet që vazhdoi edhe 10 vjet, ndonëse kishte edhe edhe botime edhe emra të rinj krijues që shquheshin.
“Me një ritëm me dinamik, gruaja që shkruante bukur që lexonte shumë e edhe në gjuhë të huaja, donte diçka tjetër nga krijimtaria e saj në shekullin e mileniumin e ri. Poezia po merrte format e emra poeteshash kishin formësuar stil. Ajo, pra as e kërkonte lumturinë, as e hidhte vuajtjen në botën e saj. Reagimi i saj karshi realitetit, jetës, gjinisë, dashurisë, shpërthimit e modës, nuk kërkonte as tolerancë, as reagim, as mëshirim. Gjeneratori individualist i botës femërore sjell në këtë periudhë përparësi botës së vet tashmë të ekuilibruar. Poezia është art i rrallë që të ndez fijet e fluturimit pa pasur nevojë t’i trembësh aeroplanit për të rrugëtuar në vendet që i ke ëndërruar. E kur kjo shkruhet nga një dorë, shpirt e mendje elegante siç është ajo e gruas, frymon në poezi reliev ndjeshmërie që përthyhet pa i shmangur as thepisjet e forta e as të lartat. E gjatë një periudhe të gjatë, kanë mbetur libra të krijueseve të palexuara, të patrajtuara, nuk është shkruar për to, shpesh edhe kur nuk kanë qenë pjesë të klaneve, klane këto larg të qenët qarqe kulturore të Prishtinës siç ishte ta zëmë në vitet ’70, asokohe kur poezia shqipe dhe mendësia kulturore mëtohej të krijohej konform qendrave kulturore të ish shtetit apo edhe më larg, të qendrave evropiane të krijimit”, thotë tutje ajo.
Krejt në fund, Beqiraj shtron pyetjen se kur emrat e grave krijuese mungojnë në kurrikula shkollore, çfarë mund të thuhet pastaj në programet fakultative.
Pas përfundimit të fjalimeve nga të dyja palët, bisedua u zgjerua edhe më shumë atëherë kur publiku u ftua për t’iu bashkangjitur diskutimit tutje me mendime e informata të ndryshme që u shprehën e u diskutuan nën atmosferën plotësisht të qetë e të ngrohtë që u krijua mes njerëzve të pranishëm.
Ndërkaq, projekti “Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie” do të mbahet deri në fund të muajit shkurt, ku çdo të martë dhe të enjte në KultPlus Caffe Gallery, duke filluar nga ora 17:00, do të debatohet rreth temave si: Roli i letërsisë në periudha krizash dhe Letërsia e përkthyer.
Kujtojmë se deri më tani janë trajtuar temat si: “Liria dhe e drejta e autorit dhe Botimi”, “Vlerësimi i letërsisë sot dhe Libri”, “Leximi dhe Biblioteka”, “Krijimtaria letrare në periudhën e pandemisë”, “Komunikimi ndërkulturor”, “Gjuha e shkrimit letrar sot”, “Letërsia dhe teknologjia” dhe “Letërsia e gruas”.
Projektin “Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie” e ka përkrahur Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit së Republikës së Kosovës. / KultPlus.com
Policia e Kosovës ka njoftuar se të hënën do të fillojë faza e parë e testimeve për aplikantët që i kanë plotësuar kriteret e konkursit për kadetë policor.
Sipas njoftimit, testimi me shkrim do të mbahet në Akademinë për Siguri Publike në Vushtrri dhe do të zgjasë deri më 28.02.2022.
Policia ka njoftuar edhe për masat që duhet të respektohen nga aplikantët.
“Kandidatët ditën e zhvillimit të testimit me shkrim duhet të kenë: maskën mbrojtëse, certifikatën e vaksinimit me të paktën dy doza të vaksinës ose një dozë e vaksinës Johnson kundër Covid-19. Personat me dëshmi mjekësore nga mjeku specialist i fushës përkatëse se kanë kundër indikacione dhe janë të liruar nga vaksinimi duhet të paraqesin testin RT-PCR brenda 48 orëve ose certifikatën me një dozë jo më e vjetër se një muaj, numrin e aplikacionit dhe letërnjoftimin”, thuhet në njoftim.
Njoftimi i plotë:
Policia e Kosovës, më 28 tetor 2021, ka shpallur konkursin publik për zyrtarë policorë, i cili ka qenë i hapur deri më 26 nëntor 2021.
Pas përfundimit të procedurave të parapara dhe përgatitjeve teknike, më 21.02.2022, do të fillojë faza e parë e testimeve (testi me shkrim) i aplikantëve të cilët i kanë plotësuar kriteret e konkursit publik.
Testimi me shkrim do të jetë i hapur dhe transparent. Testimi me shkrim do të mbahet në Akademinë për Siguri Publike në Vushtrri dhe do të zgjasë deri më 28.02.2022.
Kandidatët ditën e zhvillimit të testimit me shkrim duhet të kenë: maskën mbrojtëse, certifikatën e vaksinimit me të paktën dy doza të vaksinës ose një dozë e vaksinës Johnson kundër Covid-19. Personat me dëshmi mjekësore nga mjeku specialist i fushës përkatëse se kanë kundër indikacione dhe janë të liruar nga vaksinimi duhet të paraqesin testin RT-PCR brenda 48 orëve ose certifikatën me një dozë jo më e vjetër se një muaj, numrin e aplikacionit dhe letërnjoftimin.
Rekomandojmë kandidatët (aplikantët) që të kontrollojnë listat tashmë të bëra publike në linkun: https://ëëë.kosovopolice.com/ëp-content/uploads/2022/02/21.02.2022-1.pdf / KultPlus.com
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave (DPA) në bashkëpunim me Muzeun Kombëtar të Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe”, ka risjellë për publikun ekspozitën e titulluar “Lulet e ftohta të shkurtit”, e cila ofron një fushëpamje të gjerë të zhvillimeve në kapërcyell të vendosjes së pluralizmit në Shqipëri.
Të pranishëm në këtë aktivitet ishin drejtori i përgjithshëm i Arkivave, prof. asoc. dr. Ardit Bido dhe drejtoresha e muzeut, Etleva Demollari.
Në një dalje të përbashkët për mediet, krerët e dy institucioneve ndërvepruese, theksuan rëndësinë e pasqyrimit të ngjarjeve politike dhe sociale të viteve 1990-1991, që shënuan gremisjen e regjimit totalitar në vend. Në fjalën e tyre të rastit, iu drejtuan në mënyrë të veçantë studentëve të pranishëm, të cilët në sajë të dokumentimit të së shkuarës, mund të nxjerrin mësime për të ardhmen.
“Duhet të përkujtojmë përmes dokumenteve dhe fotografive të kohës, ngjarjet e vitit 1990. Studentët e pranishëm në këtë aktivitet kanë lindur pas vitit 2000. Duke jetuar në demokraci, ne nuk e kuptojmë se sa i pamundur je ndaj diktaturës dhe se sa energji nevojitet për ta rrëzuar atë. Në fund të ditës, është rinia ajo që sjell demokracinë apo diktaturën. Është rinia ajo që sjell regjimin. Prandaj, përmes këtyre dokumenteve, dua t’i japim mundësinë çdo të riu e të reje të shohë përmes dokumenteve e fotove të kohës dhe të frymëzohet në mënyrë që ta gëzojmë këtë liri, por të jemi edhe vigjilentë. Janë të rinjtë ata që duhet ta çojnë përpara nevojën për të patur një demokraci sa më shumë funksionale. Ky është qëllimi i kësaj ekspozitë në një nga ndërtesat më famëkeqe të periudhës së komunizmit”, tha kreu i DPA-së, Bido.
Në fjalën e saj, Demollari u shpreh se akti i rrëzimit të shtatores së diktatorit Enver Hoxha, një prej ngjarjeve të trajtuara në ekspozitë, është simbol i ngadhënjimit të qëndresës antikomuniste në Shqipëri.
“Jemi të lumtur që sot, në kuadër të Muajit të Kujtesës të shpallur nga Ministria e Kulturës, por edhe me rastin e 20 Shkurtit, ditës së përkujtimit të viktimave të komunizmit, si edhe të rrëzimit të shtatores së Enver Hoxhës, të çelim këtë ekspozitë. Kontributi që sjell Muzeu në këtë ekspozitë përbëhet nga dokumente dhe foto që përcjellin atmosferën e viteve ‘90-‘91. Janë dokumente të Arkivit të Ministrisë së Punëve të Brendshme, vendime që merrte Gjykata e Lartë ndaj një grupi të rinjsh që organizuan demonstratën e 14 janarit, 1990, në Shkodër, raporte për Ramiz Alinë dhe Adil Çarçanin mbi demonstratën në Kavajë në mars të ‘90-ës, raporte të Hetuesisë së Përgjithshme për ministrin e Brendshëm, Simon Stefani, mbi futjen e personave në ambasada në qershor dhe më 2 korrik të ‘90-ës. Ekspozita mbyllet me një raport për ngjarjet e 20 shkurtit 1991 dhe foto të rrëzimit të shtatores së Enver Hoxhës”, tha Demollari.
Në ekspozitën “Lulet e ftohta të shkurtit” shfaqen për herë të parë dokumente që janë deklasifikuar së fundmi, duke u bërë të qasshme për çdo hulumtues apo të interesuar.
Mes materialeve të ekspozuara janë dokumente të vrasjeve në kufi, heqja e emrit të universitetit, kushtet e studentëve, krijimi i partive politike, liria fetare, kriza e ambasadave, takimet e Ramiz Alisë në OKB, takimet me përfaqësues të SHBA-së, vizita e Nënë Terezës etj.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur për pesë ditë në oborrin rrethues të Muzeut “Shtëpia me Gjethe”, godinë që ka shërbyer si Selia Qendrore e Përgjimeve të Shërbimit Sekret në vitet 1944 – 1991. /atsh/ KultPlus.com
Poezi nga Bardhyl Londo
Atdheu s’është sa sedilja e makinës tënde,
sa karrigia e zyrës,
sa dhoma komode.
A më dëgjon?!
Ti që me flamur të ri u gdhive në mëngjes,
për ta ndryshuar ndoshta
prapë në mbrëmje.
Atdheu s’është lojë kalamajsh.
Atdheu është dhimbje.
O Zot,
Dhimbje! / KultPlus.com
Projekti më i ri i artistik i kompanisë “Noa Dance Theater”, i titulluar ‘Equal’, do ta ketë premierën të martën në Teatrin Kombëtar të Kosovës, përcjell KultPlus.
“Equal” është projekti më i ri i artistik i kompanisë “Noa Dance Theater”, i cili vjen si rrjedhojë e kërkimeve të koreografisë së bazuar në teknikat më të fundit të dansit bashkëkohorë, të cilat nxjerrin në pah fuqinë dhe rëndësinë e gruas në shoqërinë tonë, rëndësinë dhe nevojën e barazisë, përgjegjësinë kolektive ndaj fenomeneve të dëmshme për shoqërinë tonë si dhe shtypjen gjinore si akt i dhunshëm dhe i dëmshëm fizik e psiqik.
Përmes imazheve që do të ofrohen përgjatë kësaj performance që nis në orën 20:00, do të pasqyrohen situata që ngritin pyetje të cilat targetojnë reflektimin e shoqërisë mbi çështjet fragjile të barazisë gjinore.
“Equal” është projekt i kompanisë së vetme të dansit bashkëkohorë në Kosovë “Noa Dance Theatre Co”, mbështetur nga fushata 50% – 50% dhe fondi Feminist i drejtuar nga Qendra per Art dhe Komunitet “Artpolis”. / KultPlus.com
Nga Aurenc Bebja, Francë – 18 Shkurt 2022
“Le Figaro” ka botuar, të premten e 21 korrikut 1950, në faqen n°5, intervistën ekskluzive të korrespondentes së saj Dominique Auclères me mbretin Zog dhe mbretëreshën Geraldinë në Aleksandri (Egjipt), të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Një familje e lumtur
Këtë herë, është pothuajse një pallat në të cilin hyj. Parku është i sheshuar, lulet me nuanca të ndritshme orientale formojnë grumbuj aromatike në një lëndinë të pastër të stilit anglez; dy kolona mbajnë një ballkon monumental, shtëpia e një harmonie të përsosur pret muret e saj ngjyrë kremi në horizont.
Shefi i Oborrit mbretëror (le grand chambellan) është atje për të më pritur, ne jemi “miq të vjetër” që prej takimit më parë, dy shërbëtorë sudanezë të veshur me xhelaba (një lloj kaftani mëndafshi i lehtë) hapin derën e një sallon të mobiluar me kolltuqe të mëdha Luigji XV. Mbreti dhe mbretëresha vijnë të më takojnë, të dashur dhe të buzëqeshur.
E shikoj Geraldinën : sytë e saj blu të qeshur, nën qerpikët e zinj, dhëmbët e saj verbues, buzëqeshja e saj që formon gropëza në faqet e saj, silueta e saj e gjatë elegante, duart e saj të vrazhda, këmbët e saj të holla; Unë dua t’i them asaj: “Ju shkëlqeni”, por me të vërtetë ai kompliment do të ishte shumë i pakëndshëm.
— Zonjë, kam shkuar në Hungari, i thashë, në vendin tuaj të lindjes.
I shkëlqejnë sytë, më bën të ulem dhe si nxënëse më nxit të flas. Por çfarë t’i them asaj për Budapestin, ku tani mbretëron terrori, çfarë lajmi t’i jap për familjet fisnike aleate me të sajën, që duhej të iknin nga regjimi i ri, apo që u bënë viktima të tij ?
— Zonjë, a keni ende të afërm në Budapest ?
— Jo, fatmirësisht, përgjigjet ajo. Motra ime u martua me një amerikan, vëllai im më i vogël – fytyra e saj u mbush me trishtim – vdiq nga një sëmundje e marrë në front (luftë).
Ajo bën një pauzë dhe rifillon me njëfarë krenarie :
— Ai luftoi me njerëzit tuaj në frontin e Francës.
— A e dini, zonjë, se Zonjat e Zemrës së Shenjtë të Vjenës u tmerruan kur mësuan se po martoheshit me një mysliman ?
Ajo nis të qeshë.
— Jo, thotë ajo dhe shton me një psherëtimë të lehtë : Unë nuk jam kthyer kurrë në Austri që kur u largova nga manastiri.
Mbreti ndërhyn në bisedë.
— Çështja fetare në Shqipëri nuk përbën asnjë problem. Femrat myslimane u liruan atje si të tjerat nga unë në vitin 1920, kur isha ministër i Brendshëm.
— Kemi pasur, tha Geraldina, jetën më të mirë të të gjitha kohërave, e dua Shqipërinë. Nëse do të mund të kthehesha atje, nuk do të kërkoja më kurrë të largohesha.
— Mos e dëgjoni atë, më rekomandon Mbreti, sa më shpejt që ajo të jetë atje, do të dëshirojë sërish të shohë Parisin.
— Për fustanet e tij ? i them.
— Jo, për Parisin, përgjigjet Mbretëresha.
Çfarë ndryshimi mes intervistës së djeshme dhe asaj që vazhdon në këtë kala të vogël ku gjithçka është rehati, elegancë dhe optimizëm.
Komunizmi nuk ka rrënjë në Shqipëri
Pavarësisht gjithçkaje, Mbreti është i shqetësuar. Ndjej se ai dëshiron të më bëjë të kuptoj se sa e ndjeshme është për të kjo vizitë franceze në pallatin e tij të vogël në mërgim.
— Franca, më tha ai, ka pasur kontakte të drejtpërdrejta me Shqipërinë gjatë historisë. Për pjesën tjetër, qendrat katolike në veri të Shqipërisë, mirditorët, ishin disi nën mbrojtjen e Francës. Kishte një korrespondencë të gjatë rreth tyre midis Quai d’Orsay (Ministrisë së Jashtme franceze) dhe Portës së Lartë.
— Si akomodohet, i thashë, populli juaj i pavarur dhe krenar nën regjimin komunist ?
— Ai nuk akomodohet, përgjigjet Mbreti Zog, me sytë e tij blu që shkëlqejnë nga zemërimi. Komunistët ? Do të kishim ndërhyrë shumë orë (kohë) më parë nëse ora (koha) do të dukej e përshtatshme.
— Dhe kjo orë e mbarë, kur do të vijë ?
— Mendoni, thotë Mbretëresha, duke i evituar të shoqit të përgjigjet, që mijëra vajza të reja, të shqyera nga duart e prindërve tyre, janë trajnuar ushtarakisht për t’u bërë partizane. Para disa kohësh ata u demobilizuan dhe u dërguan në shtëpi. Megjithatë, asnjë familje nuk pranoi t’i merrte ato. Ata refuzohen nga vetë prindërit e tyre. A nuk është kjo tragjike?
— Në çdo rast, kjo dëshmon se komunizmi nuk ka rrënjë të thella në Shqipëri, tha Mbreti, duke mos dashur të qetësohet.
Intervista ndërpritet për një moment nga hyrja e papritur e një djali bjond të pashëm, një gjigant i vogël 11 vjeçar, i cili është më shtatlartë se unë. Ky djalë i ri ka grushta të fortë, sy blu të shkëlqyeshëm dhe flokë të zbehta bjonde.
Sytë e Mbretit drejtohen me krenari te djali i tij i vetëm, Princi Leka.
— Ai quhet Aleksandër, tha ai. Aleksandër si të gjithë sundimtarët e mëdhenj të Shqipërisë që nga Aleksandri i Madh.
— Mos vallë është, – i thashë Mbretëreshës, – fëmija që lindi në prag të pushtimit italian ?
Mbretëresha e re tund kokën dhe ndërsa heroi i historisë së saj largohet, me tre hapa, për të gjetur shokët e tij të lojës në lulishten e oborrit, ajo më tregon për eksodin e saj.
— Ka lindur më 5 prill 1939; ai ishte tashmë një gjigant i vogël dhe profesori Weibel, i ardhur posaçërisht nga Vjena, bëri mrekulli. Gjatë natës italianët dhanë ultimatumin e tyre, mbreti Zog më njoftoi menjëherë.
— Menjëherë ? Vetëm pak orë pas lindjes ?
“Njëzet herë i jemi afruar vdekjes!”
— Ai nuk mund të vepronte ndryshe, pasi para se të skadonte koha ne duhej të largoheshim. Ishte e Premtja e Shenjtë, 6 Prill, ishte ora 3 e mëngjesit. Ishte e pamundur të gjenim një ambulancë. U ngrita dhe hipa në makinën e mbretit. U nisëm për në Greqi. E mbajta fëmijën në krahë dhe u largova me Weibel-in. Në luginë kishte ardhur pranvera, por kur na u desh të kalonim qafën malore, në kufi, bora kishte bllokuar rrugët dhe kamufluar greminat. Njëzet herë, mendova se po shkonim drejt vdekjes. Ne ishim nisur në agim, por nuk arritëm në Greqi, në Follorinë, deri në orën 10 të mbrëmjes. Aty munda të pushoja tre ditë. Mbreti i Greqisë më dërgoi mjekët e tij. Më pas Weibel më la; i vinte keq të kthehej në Vjenë, i urrente nazistët !
— Ishte një largim i vërtetë për në Egjipt, ai i kësaj nëne të re dhe foshnjës së saj të porsalindur, i thashë duke iu drejtuar Mbretit, dhe si arritët të bashkoheshit me gruan tuaj ?
Fytyra e Zogut flet shumë për vështirësitë e rrugëtimit të tij, peripecitë e eksodit të katër motrave të tij, suitës së tij dhe valixhet e panumërta të mbushura me nxitim dhe për t’i shpëtuar nga fatkeqësia. Por ai bën një gjest si për të larguar mendimet e rënda.
— E gjeta, kjo është gjëja kryesore.
Dhe mbretëresha buzëqesh sërish, por sytë e saj mbushen me lot :
— Shqipëria ishte aq e bukur, shëtitjet në mal, shëtitjet në majat e maleve, vizitat në kalanë e vjetër të Matit, atë të paraardhësve të mbretit, mishin e dashit të pjekur në hell dhe në natyrë, buka e misrit, jeta e lirë dhe hapësira !
Mbreti e ndërpret dhe më pyet :
— Çfarë mendoni për Ballkanin ?
— Po ju, Madhëri, i thashë, a mendoni se ata mund të çlirohen ndonjëherë nga kontrolli bolshevik dhe a mendoni se satelitët do të sulmojnë Titon ?
— Historia ka treguar, përgjigjet Zogu, se Franca ka mundur, nëpërmjet rolit të saj si ndërmjetëse, të shmangë luftërat; lufta do të ishte një fatkeqësi.
— Po, Madhëri, por pas perdes së hekurt, popujt e vuajtur janë aq të çmendur sa të besojnë se një luftë do t’u sillte shpëtimin !
— Është vërtet çmenduri, thotë Zogu. Kombet perëndimore duhet të bashkohen më në fund, sepse rusët po përfitojnë nga ndarja e popujve.
— Do të ishte interesante të dihet nëse rusët synojnë të ruajnë Shqipërinë duke fortifikuar ishullin e Sazanit, i thashë.
— Fortifikimet kanë mbetur të njëjta si në kohën e italianëve, përgjigjet ai pas një momenti reflektimi, por baza e nëndetëseve mund të bëhet jashtëzakonisht e rëndësishme dhe e rrezikshme. Ata sjellin vërtet materialin e tyre të çmontuar, qarkullimi vazhdon me autokolona detare.
— Dhe përfundimi i gjithë kësaj? Madhëri.
— Përfundimi ka anën e tij ngushëlluese nëse vërehet se komunizmi nuk mund të zërë rrënjë as në Evropën Qendrore dhe as në Ballkan, tha ai; për pjesën tjetër, e ardhmja është ende e papërcaktuar, por shpresa mbetet.
Dominique AUCLERES
Pas 21 çmimeve nga mbarë bota, filmi “Zgjoi” me regji të Blerta Bashollit, i cili ka thyer rekorde me çmime në shumë festivale dhe ishte në garë për t’u nominuar në “Oscars 2022”, u shfaq mbrëmjen e djeshme në Tulla Center në Tiranë.
Kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, i cili mori pjesë në shfaqjen e filmit në një datë të shënuar për Kosovën, e cila dje festoi 14-vjetorin e Pavarësisë, u shpreh i lumtur dhe krenar që arti shqiptar po arrin majat më të larta të kinematografisë botërore.
“Ne jemi një komb që na bashkon gjuha, jo fakti se një pjesë është në Kosovë, në Mal të zi, Maqedoni, apo në Serbinë e jugut, ndaj jemi të destinuar që për të pasur sukses duhet të ‘grushtojmë’ përtej peshës sonë. E nëse këtë nuk arrijmë dot ta bëjmë kudo, fushat ku ne mund të ‘grushtojmë’ përtej peshës janë arti, kultura, filmi, libri, teatri, sporti. Nëse ka diçka që e kemi bërë mirë bashkë si komb, është që kemi kuptuar rëndësinë se çfarë do të thotë, pavarësisht se të vegjël, të ‘grushtojmë’ aty ku mundemi. Ndaj, e shoh të gjithë këtë javë si një mundësi për të treguar pikërisht këtë që ne dimë se përtej peshës sonë, në disa fusha ku nuk ka rëndësi numri i popullsisë, kilometrat katrore apo GDP-ja, të mbi performojmë edhe përtej pritshmërive” u shpreh Veliaj.
Kreu i bashkisë tha gjithashtu se, “Tirana festoi bashkë me Kosovën 14-vjetorin e Pavarësisë si shtet, duke filluar nga Bashkia që u mbulua e gjitha me flamurin e Kosovës dhe të gjithë aktivitetet e zhvilluara për të treguar se ky qytet është shumë krenar për simotrën dhe sivëllain e vet në anën tjetër të kufirit”.
Filmi, një bashkëproduksion zyrtar Kosovë-Zvicër, ku edhe Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut janë pjesë, bazohet në një ngjarje të vërtetë në kohën e pasluftës së Kosovës.
“Hive” rrëfehet mbijetesa e Fahrijes, e cila pas humbjes së bashkëshortit të saj gjatë luftës në Kosovë fillon një biznes bujqësor për të siguruar mbijetesën e familjes, drama e një gruaje kosovare gjatë luftës dhe ngadhënjimi i saj mbi vështirësitë e ringritjes së pasluftës, ku për gratë rëndonte dhe mentaliteti i papërgatitur i shoqërisë që sheh me sy të keq ambicien për ringritje./ KultPlus.com
