Dalin në dritë të tjera objekte ndërsa po dokumentohen rezultatet e gërmimeve arkeologjike në varrezën e zbuluar mesjetare të Përmetit.
Kryeministri i Shqipërise, Edi Rama solli pamje nga gërmimet arkeologjike në varrezën e zbuluar mesjetare të Përmetit.
“Specialistët e Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe DRTK Gjirokastër kanë nxjerrë në dritë të tjera objekte dhe po dokumentojnë rezultatet e gërmimeve. Sipas studimeve paraprake, vathët, unazat dhe varëset e zbukuruara i përkasin Mesjetës së hershme, prej shek. VIII-IX deri në XI”, shprehet Rama.
Po ashtu, Rama thekson se zbulimi i kësaj varreze shton informacionin për gjeografinë kulturore të tokës arbërore.
Varreza mesjetare u zbulua gjatë monitorimit të punimeve për zbatimin e projektit task 5, “Për zhvillimin e integruar urban dhe turistik Berat- Përmet”.
Punimet u pezulluan dhe specialistët realizuan inspektimin dhe vlerësimin e gjetjeve arkeologjike në terren. / KultPlus.com
Një copë e tortës nga dasma mbretërore të Lady Diana dhe Princit Charles, që doli në ankand disa javë më parë është shitur për 1850 paund.
Në fillim ishte e Moyra Smith, një anëtare e familjes së Nënës Mbretëreshë, në Clarence House, e cila ruajti me qese një nga 23 ëmbëlsirat e dasmës. Ajo përmban një shtresë të sheqerosur të stemës mbretërore të ngjyrosur në ar, të kuqe, blu dhe argjend, transmeton KultPlus.
Torta u ble nga Gerry Layton në Leeds i cili nxori tha se do ta fusë në testament me pasuritë e tjera që ka.
Ai shpreson që nëse një ditë, kur ai të mos jetë më, të shitet, dhe paratë të shkojnë për një nga çështjet e bamirësisë që Lady Diana i kishte për zemër. / KultPlus.com
Televizioni shtetëror i Koresë së Veriut ka transmetuar Lojërat Olimpike të Tokios dy ditë pas ceremonisë së mbylljes. Sipas raporteve të lajmeve lokale, Televizioni Qendror Korean transmetoi 70 minuta të një ndeshjeje futbolli të grave, midis Britanisë së Madhe dhe Kilit këtë javë.
Ndeshja në fakt u luajt javë më parë, më 21 korrik. Sipas NK News, loja u transmetua pa komente dhe me rezolucion të ulët, duke e lënë të paqartë se si u morën pamjet. Koreja e Veriut nuk dërgoi delegacion në Lojërat Tokio 2020, duke thënë se dëshironte të mbronte atletët e saj nga COVID-19.
Ky vend thotë se nuk ka raste të virusit, por sipas ekspertëve, kjo nuk është e mundur. Vendimi për të mos marrë pjesë i dha fund shpresave të Koresë së Jugut për të përdorur lojërat për të bashkëpunuar me Veriun.
Në vitin 2018 Koreja e Veriut dhe ajo e Jugut hynë në një ekip të përbashkët në Lojërat Olimpike Dimërore, të cilat çuan në një seri samitesh historike, raporton BBC.
A general view during the opening ceremony of the 2020 Tokyo Summer Olympics at the National Stadium in Tokyo, Japan, Friday, July 23, 2021. (KEYSTONE/Laurent Gillieron)
I shoqëruar nga ministri Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, vizitoi tre ekspozita të bienales ndërkombëtare të artit bashkëkohor, Autostrada Biennale.
Ata fillimisht vizituan Hapësirën e Edukimit dhe Prodhimit të Autostradës Biennale në Parkun e Inovacionit dhe Trajnimeve (ITP) në Prizren, ku u njoftuan mbi ekspozitën dhe programin e edukimit që kjo biennale po zhvillon. E ndodhur në hangarin e dikurshëm të KFOR-it gjerman, transformuar tashmë në një hapësirë inovacioni, ajo ka për qëllim fuqizimin e të rinjve të Kosovës përmes edukimit, trajnimeve dhe punëtorive në fushën e artit, teknologjisë dhe inovacionit.
Nga aty, kryeministri Kurti dhe ministri Çeku vazhduan për në Stacionin e Autobusëve në Prizren kur po shfaqen ekspozitat e katër artistëve të artit bashkëkohor. Stacioni i Autobusëve këtë vit po mirëpret ekspozitat e Autostradës Biennale për të tretën herë radhazi.
Në fund, ata vizituan ekspozitën e artistëve Sezgin Boynik dhe Tevfik Rada e cila po mbahet në Shtëpinë e Shani Efendiut.
“Se arti nuk është vetëm e bukura, por edhe mësimi dhe puna, po na e dëshmon edhe ky edicion i Autostrada Biennale”, u shpreh kryeministri Kurti. Ai i falënderoi organizatorët dhe kuratorën për prezantimin e tyre. Meqë arti dhe veprat e artit duhet të jenë të atilla që sa më shumë njerëz t’i shohin sa më shpesh, kryeministri uroi që gjithnjë e më shumë qytetarë të bëhen vizitorë të këtyre ekspozitave.
Autostrada Biennale është i vetmi institucion i artit bashkëkohor në Prizren dhe është themeluar në vitin 2014.
Ambasadorja amerikane Yuri Kim ka zhvilluar sot një takim me shkrimtarin Ismail Kadare. Diplomatja amerikane ka publikuar një foto në rrjetet sociale, ku shfaqet me shkrimtarin, teksa zbulon se kanë diskutuar lidhur me esenë e publikuar në vitin 2006, “Identiteti evropian i shqiptarëve”. Ambasadorja Kim shkruan se Kadare është një nga mendimtarët më të mëdhenj të Europës.
“Eseja e Ismail Kadaresë mbi “Identiteti evropian i shqiptarëve” është po aq bindëse sot sa ishte kur e botoi atë në 2006. Në fakt, ndërsa shikojmë drejt së ardhmes, identiteti evropian i shqiptarëve është më i rëndësishëm se kurrë. Çfarë kënaqësie të kesh këtë diskutim personalisht me një nga mendimtarët më të mëdhenj në Evropë,“-shton ajo.
Edicioni i 20-të i Festivalit të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër “DokuFest” sapo ka ndarë çmimet e e këtij edicioni, çmime që janë ndarë në kategori të ndryshme, shkruan KultPlus.
Në kategorinë kombëtare, Valter Lucaj është shpërblyer me dy çmime, atë të distribuimit dhe të publikut për filmin “Vozitësi”, kurse me special mention është shpërblyer Flaka Kokolli për filmin “Mardhë. Ndërsa filmi më i mirë i kësaj kategorie ka dalë të jetë filmi i Bekim Gurit, i cili në këtë edicion ka garuar me filmin “Një fëmijë”.
Më pas, në këtë edicion janë ndarë edhe çmimet: “Best Balkan Neëcomer” “Rampart” nga Marko Grba Singh, kurse në garën ndërkombëtare janë shpërblyer: filmi më i mirë i shkurtër: “The Criminals” nga Serhat Karaaslan, Best Green: “Ëhite on White” nga Viera Čákanyvá, filmi më i mirë për të drejtat e njeriut: “Our Memory Belongs to Us” nga Rami Farah, mirënjohje speciale i shkon filmit “The Silence Of The Mole” nga Anais Taracena. Kurse fitues i garës “Truth Dox” është filmi “Ëriting Ëith Fire” nga Rintu Thomas dhe Sushmit Ghosh.Në kategorinë “Best International Short Dox” ka dalë si filmi më i mirë, filmi “The Rifle Man” nga Sierra Pettengill.
Kryeministrit Kurti mori pjesë edhe në ceremoninë përmbyllëse të tij, me ç’rast ndau çmimin për filmin në garën kombëtare.
Në fjalën e tij të shkurtër gjatë ndarjes së çmimeve ai ua uroi të pranishmëve dhe organizatorëve 20-vjetorin e DokuFest-it, ndërsa shtoi se ky festival, i cili u ngrit e edhe sot mbështetet në punën e palodhshme të vullnetarëve që ndihmojnë në realizimin e tij, është rritur shpejt dhe shumë si pak çka tjetër në Kosovën e pasluftës. / KultPlus.com
Gjithë dimrin e gjatë ranë këmbanat s’prajtën kurrë, edhe kur s’kishte meshë njeri i gjallë s’lëvizte në Prishtinë vetmia e frikshme gërryente në shesh.
Një hije u shfaq në sheshin Skënderbe ishte Pjetër Bogdani i mbështjellë në terr nga Hasi u zdorgj me trastën prej zhguni në sheshin e përgjakur eshtrat për t’i mbledh.
Nuk kishte murtajë, kishte vetëm gjumë netëve të dimrit trokiti derë më derë Zgjohuni! Përmenduni!, – klithte si korife Gjumi asht gjys deke si helmi në vesh.
Këmbana e të vdekurve s’prajti që s’prajti tingëlloi pandalshëm deri natën vonë një komb i tërë dremiste me shekuj më keq se në gjumë, kishte ra në komë. / KultPlus.com
Hasan Prishtina kishte një shtëpi në Selanik të Greqisë, e cila dallohet edhe për nga arkitektura e saj e veçantë, e që sipas informatave kjo shtëpi tash e shumë vite shërben si shkollë për nxënësit e verbër, shkruan KultPlus.
Kjo shtëpi është në rrugën “Leoforos Vasilissis Olgas” në Selanik, dhe sipas disa reportazheve, në këtë shtëpi nuk është asnjë shenjë identifikuese që kjo shtëpi ishte e Hasan Prishtinës.
Më herët kishte reaguar historiani Arben Llalla që për këtë shtëpi të iniciohet edhe procedurë mes Shqipërisë dhe Greqisë, duke specifikuar se duhet të hapen letrat dhe jo të heshtet prona.
Më poshtë po e sjellim reagimin e më hershëm të Arben Llallës.
“Shtëpia-Pallat e ish-kryeministrit të Shqipërisë Hasan Prishtina në Selanik, ky objekt është pronë e një shtetasi të Shqipërisë, prandaj do të ishte e udhës që Shqipëria të kërkonte zyrtarisht rikthimin e pronës së shtetasit të saj.
anë me dhjetra shtëpi dhe pasuri të patundëshme të shtetasve të Shqipërisë që pas vdekjes së tyre u janë dhuruar Shqipërisë, por ende Shqipëria nuk ka mundur ti marë. Duhen të hapen letrat dhe jo të heshtet për këto prona.”-shkruan Llalla./ KultPlus.com
Në gusht në vitit 1880, në Gjermani përfundoi ndërtimi i katedrales së Kelnit; katetralja gotike më e madhja në Evropën veriore, punimet për të cilën zgjatën 632 vjet.
Ndërtuesit mesjetarë të Këlnit kishin planifikuar një strukturë madhështore për të strehuar relikuarin e Tre Mbretërve dhe për t’iu përshtatur rolit të tij si një vend adhurimi për Perandorin e Shenjtë Romak.
Ndërtimi i Katedrales së Këlnit filloi në vitin 1248. U deshën mbi 600 vjet për të përfunduar këtë vepër unike.
Në vitin 1448, dy këmbanat u instaluan në këmbanoren e kullës, pesha e secilës prej tyre ishte 10.5 tonë.
Në Luftën e Dytë Botërore, qendra e qytetit të Këlnit u rrënua nga shpërthimet. Mrekullisht, katedralja ishte ndërtesa e vetme që mbijetoi. Duke qëndruar e gjatë në një qytet të rrafshët, u tha se ishte ndërhyrja hyjnore që e shpëtoi. Një shpjegim shumë i vërtetë është se Katedralja e Këlnit ishte një pikë orientimi për pilotët.
Në 1880, Katedralja e Këlnit me lartësia 157 m, ishte struktura më e lartë jo vetëm në Gjermani, por edhe në botë. Ai mbeti mbajtës rekordi deri në 1884, kur Monumenti i Uashingtonit (169 m) u shfaq në Amerikë. Në 1887, Kulla Eiffel (300 m) u ndërtua në Francë, dhe në 1981 një kullë TV (266 m) u shfaq në Këln, dhe katedralja u bë ndërtesa e 4-të më e lartë në planet.
Katedralja e Këlnit është pika e referimit më e vizituar e Gjermanisë, duke tërhequr mesatarisht 20,000 njerëz në ditë. Në lartësinë 157 m, katedralja është aktualisht kisha më e lartë me dy spirale në botë, kisha e dytë më e lartë në Evropë pas Ulm Minster, dhe kisha e tretë më e lartë në botë.
Që nga viti 1996, ajo ka qenë një vend i caktuar i UNESCO-s për Trashëgiminë Botërore. / KultPlus.com
Doli në qarkullim numri 167 i revistës arbëreshe “Katundi ynë”. Revista “Katundi ynë” është një ndër revistat më jetëgjata arbëreshe, e cila vijon të botohet rregullisht prej vitit 1970.
Drejtuesja e kësaj reviste, Maria Stefania Emmanuele ka njoftuar se sapo ka dalë numri më i ri i kësaj reviste dhe sipas saj, “çdo dalje e revistës përbën një mrekulli të vogël. Ky numër është një ode për dashurinë dhe bukurinë. Angazhimi për Arbërinë rrjedh nëpër venat e gjakut tim”- thotë Emmanuele.
Kujtojmë se revista “Katundi Ynë” botohet një herë në tre muaj në qytezën arbëreshe të Çiftit (Civita) të Kalabrisë. Tirazhi i saj është 3500 kopje dhe nuk shpërndahet vetëm në Itali, por edhe në Evropë, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Kanada.
Kopje të saj shkojnë deri edhe në Amerikën e Jugut, ku edhe jeton një komunitet i madh arbëresh, i shpërngulur nga kjo pjesë e Italisë së Jugut. / KultPlus.com
Qindra qytetarë marshuan në Sarajevë të Bosnje e Hercegovinës për të shënuar Paradën e tretë të Krenarisë, në mbështetje të komunitetit LGBT.
Nuk është raportuar për dhunë në ngjarjen e mbajtur më 14 gusht, kjo për shkak të prezencës së madhe të policisë, që bllokoi rrugë të kryeqytetit, për të parandaluar përleshjet eventuale me kundërprotestues.
Kjo është Parada e Tretë që mbahet në Bosnje, një shtet i ndarë etnikisht dhe gjerësisht konservatorë.
Organizatorët thanë se pjesëtarët e komunitetit LGBT janë margjinalizuar edhe më shumë që prej fillimit të pandemisë së koronavirusit, që ka lënë të vdekur mbi 9.700 persona në këtë shtet.
“Ne po rezistojmë dhe po themi se mjaft është mjaft. Pandemia solli më shumë dhunë. Na ka mbyllur në katër mure, në rrethin e dhunës në familje. Koha është që të themi mjaft, tha Amar Catoviq, një prej organizatorëve, që mbajti fjalim para ndërtesës së parlamentit.
“Ne, lesbiket, gejët, biseksualët, transgjinorët, po dalim në rrugë sepse kufizimet e pandemisë janë realitet i përditshëm i yni”, tha grupi i organizatorëve përmes një deklarate për media. “Në vitin që e lamë pas, të drejtat dhe liritë tona janë përkeqësuar edhe më tej”, u tha në deklaratë.
Grupi ka kërkuar që të miratohet ligji për partneritet mes gjinisë së njëjtë dhe që t’i jepet fund diskriminimit të komunitetit LGBT në Bisnje.
Dhjetëra kundërshtar të LGBT mbajtën tubimet e tyre në Sarajevë, duke thënë se duan t’i mbrojnë vlerat tradicionale të shtetit kundër ideologjisë “agresive” të komunitetit LGBT./ REL / KultPlus.com
Dikush e kishte pyetur Warren Buffett për sekretin e tij për sukses. Buffett shpalosi një grumbull të librave dhe tha “Lexoni 500 faqe si kjo çdo ditë. Kështu faktikisht funksionon dija dhe kështu ndërtohet ajo. Të gjithë ju mund ta bëni atë, por unë garantoj se jo shumë prej jush do e bënit…”
Kur para dy vitesh, e gjeta për herë të parë këtë thënie të Buffettit, diçka më dukej se ishte gabim.
Ishte dhjetori i vitit 2014. E kisha gjetur punën time të ëndrrave. Për disa ditë rrija i ulur në karrigen e punës sime të ëndrrave dhe po mendoja me vete, “Zot im, çka nëse unë do të mbes këtu edhe për 40 vjet? Unë nuk dua të vdes në këtë mënyrë … “
Diçka nuk ishte në rregull. E kisha ndjekur recetën e suksesit. Notat e mira. Lideriship. Rekomandime. Universitet. Punën e ëndrrave. Isha njëfarë fituesi. Arrita pikën që doja. Edhe pse isha në një territor të ëndrrave, diçka më dukej se ishte tmerrësisht, tmerrësisht e gabuar aty.
Çdo ditë, nga tavolina ime e punës së ëndrrave, shikova në sytë e tyre përmes të cilëve shija veç zbrazëti. Sy bosh dhe të zbrazët.
Nuk po gjeja përgjigje.
Në janar të vitit 2015, gjeta thënien e Buffett. Vendosa t’i përkushtohem leximit. Do të lexoja dhe vetëm do të vazhdoja të lexoja dhe nuk do të ndalesha derisa të merrja disa përgjigje që më preokuponin.
Nuk i kam lexuar 500 faqe në ditë, por në këto dy vitet e fundit, kam lexuar mbi 400 libra që nga fillimi deri në fund. Realisht, ky vendim për të filluar leximin ishte një nga vendimet më të rëndësishme në jetën time.
Librat më dhanë guximin për të udhëtuar. Librat më binden për të lënë punën time. Librat më dhanë inspirimin, heronjtë e kuptimin e kësaj bote që mua më mungonte.
Dua të them se të lexosh 200 libra në vit është një gjë gate e pabesueshme. Por faktikisht nuk është. Çdokush mund ta bëjë këtë.
Gjithçka që duhet është një matematikë e thjeshtë dhe mjetet e duhura.
1. Mos e lini para se të filloni
Kur dikush e dëgjon këshillën “Lexoni 500 faqe çdo ditë”, reagimi i tij i menjëhershëm është “Në asnjë mënyrë! Kjo është e pamundur! “
Pastaj vazhdoni për të gjetur arsye për të justifikuar pikëpamjet e tij, pa menduar më thellë. Këtu përfshihet arsyetimet e tipit, “Jam shumë i zënë”, “Nuk jam mjaftueshëm i zgjuar”, ose “Librat thjesht nuk janë për mua.”
Por çfarë ndodh nëse shkojmë pak më thellë? Për shembull, çfarë të kushton në të vërtetë që të lexosh 200 libra në vit? Para dy vitesh e bëra një kalkulim të thjeshtë lidhur me këtë dhe rashë në një përfundim se leximi i 200 librave në vit nuk është aspak i vështirë.
Është ashtu siç thotë Buffett. Çdokush mund ta bëjë këtë, por shumica e njerëzve nuk e bëjnë këtë.
2. Bëni një llogaritje të thjeshtë
Sa kohë ju duhet për të lexuar 200 libra në vit?
Së pari, le të shohim dy statistika të shpejta:
Shumica e amerikanëve lexojnë 200-400 fjalë në minut (Unë po supozoj që ju lexoni 400 fjalë në minut si unë)
Librat jo-fiktiv kanë ~ 50,000 fjalë
Tani, krejt çka ne kemi nevojë janë disa llogaritje të shpejta …
200 libra * 50,000 fjalë / libri = 10 milionë fjalë
10 milion fjalë / 400 fjalë për minut = 25,000 minuta
25,000 minuta / 60 = 417 orë
Kjo është e gjitha. Për të lexuar 200 libra, thjesht shpenzoni 417 orë në vit duke lexuar.
E di edhe pa më thënë. Nëse truri juaj është si imi, menjëherë po mendoni për “417 orë”-t dhe po mendoni ta lëni fare këtë punë. Shumica e njerëzve punojnë vetëm 40 orë në javë! Si mund të lexojmë 417 orë?
Mos lejoni që truri juaj të juaj të ju largojë nga kjo. Le të bëjmë një shpjegim të shpejtë për atë që çka në të vërtetë nënkuptojnë 417 orë …
3. Gjejeni kohën
Wow, 417 orë. Më të vërtetë duken shumë. Por çfarë do të thonë me të vërtetë 417 orë? Le të përpiqemi të shohim në një perspektivë më të zgjeruar.
Ja se sa kohë një amerikan shpenzon në rrjete sociale dhe duke parë televizion brenda një viti:
608 orë në rrjete sociale
1642 orë në TV
Uau. Kjo është 2250 orë në vit që kalon në MBETURINA. Nëse ato orë do të shpenzoheshin për të lexim, ju në fund të vitit do të kishit 1000 libra të lexuar.
Ja e vërteta e thjeshtë pas leximit të shumë librave: Nuk është kaq e vështirë. Ne kemi gjithë mjaftueshëm kohë. Pjesa e frikshme – pjesa që ne të gjithë e injorojmë – është se ne jemi shumë të varur, shumë të dobët dhe shumë të hutuar për të bërë atë që të gjithë e dimë që është e rëndësishme…
Krejt çka të duhet për tu marrë më shumë më leximin është që “kohën që e shpenzon kot” në Twitter ose duke e shikuar “Desperate Housewives” (Shtëpiaket e dëshpëruara), t’ia dedikosh leximit.
Teoria është e thjeshtë. Ekzekutimi është i vështirë.
4. Ekzekuto
Të gjithë e dimë se leximi është i rëndësishëm. Të gjithë e dimë se duhet të bëjmë më shumë. Por ne faktikisht nuk bëjmë asgjë. Arsyeja kryesore se pse kjo ndodh është për shkak se ne dështojmë për të vepruar.
As unë s’jam aq i përsosur lidhur me këtë, por më poshtë janë disa taktika që më kanë ndihmuar të arrij rezultate.
I. Përdorni dizajnin mjedisor
Nëse po largoheni nga kokaina, a do ta mbani atë të shtrirë rreth shtëpisë? Natyrisht jo. Media është projektuar të jetë një problem i ngjashëm. Largimi nga varësia e medias mund të jetë po aq e vështirë sa droga.
Nëse dëshironi të lexoni, sigurohuni që së pari të hiqni nga mjedisi juaj gjithçka që shpërqendron dhe së dyti i bëni librat sa më të qasshëm.
CHARLES CHU
Unë udhëtoj shumë. Kjo nuk më ndalon të lexoj. Fotografia në të majtë është e “raft librash” tim në Tajlandë. Unë përpiqem të mbaj libra kudo, kështu që unë mund të marr një dhe të filloj leximin.
Fotografia në të djathtë është desktopi im i smartphone. Vini re se ka vetëm dy aplikacione. Njëri prej tyre – aplikacioni Kindle – është për lexim. E dyta është për zakonet … Kjo më sjell në pikën tjetër.
Orhan Pamuk ka thënë:
Kam lexuar një libër një ditë dhe jeta ime është ndryshuar.
Po të mos kisha filluar të lexoja, ndoshta do të isha ende në punën time të ëndrrave. Ndoshta do të isha akoma në tavolinën time, do të kalonin sa më shumë orë dhe do të pyesja veten nëse do të vdisja kështu …
Nëse po kërkoni përgjigje, jepjani leximit një shans. Ju mund të gjeni shumë, shumë më tepër se çka keni kërkuar./ Quartz/ KultPlus.com
Në bodrumin, që më vonë dy katet sipri tij do të shndërrohen në Muzeun e Revolucionit, ishin kompleti i librave të Platonit.
Duhej pritur një orë në radhë për të zënë vendin pasi të siguroje numrin lejues nga bibliotekistja Hanife. Të kaloje te skedat e shkruara kujdeshëm me makinë shkrimi Olivie.
Pastaj skedaristja Lume, me zë të plotfqishëm, në ditën e tetëmbëdhjetë, më tregon: Nuk ka më në skedë libra të Platonit.
Një erë myku mbushte sallën e leximit. Siç me sheh skedaristja me dhembshuri kur dal për të marrë frymë në holl?
Po, të shoh si fëmijë, më tha kur e pyeta pse më shikon e habitur.
Por, a nuk thoshte Sokrati se i ndershmi mbetet gjithmonë fëmijë, i përgjigjem.
Më shikon ende më e habitur.
Ti më dukesh shumë i habitur, më thotë me mirësjellje.
A nuk thoshte Sokrati se mençuria nis nga habia, i përgjigjem.
Gjitha të mirat nuk bien bashkë në një dorë, ndahen më shumë të këqija te njëra dhe më pak të mira te tjetra, pse më thotë as nuk e marr vesh.
Kur zbres, ulem në karrige, mendoj: Gjithmonë, kam mendjen, se mua më takon më shumë të arsyetoj, të provoj t’u ikë, por aq sa provoj e mundohem, bie më shumë në pashmagshmëri. Jam i mbuluar nga kuptimet që më shkaktojnë keqkuptime që s’më lënë të fle, këtë dua të them pa e fshehur. Kështu, po mundohem të kthehem te131 kuptimi i idesë që më ndjek dhe sprovës që ndesh në secilën faqe të mugët.
Sado që nuk lë përshtypje se jam plotësisht ime frymë, madje edhe bëhem i dashur porsa shoh një njeri me të cilin nuk kam pasur rast të flisja asnjëherë më parë, pra, unë arsyetoj atë që thotë edhe Dioni në arsyetimet e tij, për siraguzasit: ne jemi shumë të dashur për të huajt.
Dioni nuk thotë se ata janë të mirë, por vetem thotë: janë të dashur. Ndjejnë dashuri për gjthkënd që arsyeton, lavdërohet Dioni. Por, ai nuk e kupton se kjo dashuri me shkëlqim për të huajt, është mosbesim, pasiguri, madje, urrejtje po kaq agresive për vetveten.
Goditje e pamëshirshme kundër të pafuqishmit. Nuk dua të flas më gjatë për këtë që thotë Dioni: sirguzasit janë shumë të dashur. Thotë Dioni, kanë shumë dashuri, porse ata duhet të kenë edhe shumë urrejtje.
Mbreti Dionis kishte dyshuar pse fjalë të mira thuhen vetëm për njeriun e vdekur, kur ai nuk dëgjon më dhe kot thuren lavde të parëndësishme për të. A nuk e bëri këtë Platoni vetëm pas vdekjes së Sokratit?
Kjo zgjat një ditë, në ceremoninë e varrimit, kur të afërm e të njohur vrapojnë, duke lënë punët e tyre, për t’i bërë nderën e fundit duke parë orën për të ikur me diellin se në çfarë pike të qiellit është. Pastaj nis harresa, duke mbetur kujtesë e strukur vetëm në mendjen dhe dashurinë e më të kuptueshmëve.
Dioni këtë e di, por ai kërkon i uritur për të gjetur thesarin e habisë derisa erdhi gjykimi nga Mbreti Dionis, burri i motrës, çuditur me miqësinë e tij komplotiste me Platonin. / KultPlus.com
Më 10 janar 1504 në Venedik u botua latinisht vepra e Marin Barletit, “De obsidione Scodrensi”- “Rrethimi i Shkodrës”, një nga veprat më të njohura historike që bëri të njohur luftën e shqiptarëve kundër perandorisë osmane në mesjetë.
I mbështetur në kujtimet e veta, si dhe të pjesëmarrësve të tjerë në ngjarjet që rrëfen, Barleti ia kushton librin jetës politike e ushtarake gjatë rrethimit të dytë të Shkodrës, më 1478.
Vepra “De obsidione Scodrensi”- “Rrethimi i Shkodrës“, është e ndarë në tre kapituj, aspo siç quheshin pas zakonit të shkrimtarëve antikë, në tre libra. Në librin e parë kemi parathënien, kushtuar dukës së Venedikut Leonard Loredano, ndërsa më pas bën fjalë për prejardhjen e turqve, deri me pushtimin e Konstantinopojës me 1453 dhe mbaron me shënimet historike rreth Shkodrës dhe përshkrimin e pozitës së saj.
Libri i dytë është më voluminozi apo më mirë të themi pjesa qendrore, mbi rrethimin e Shkodrës në vitin 1474 dhe 1478, ku përshkruhen operacionet e rrethimit, sulmet, dhe mbrojtja heroike e Kalasë nga shqiptarët. Ndërsa në fund, në librin e tretë, prezantohen në formë të sintezës ngjarjet e rrethimit të Shkodrës, si dhe dorëzimin e saj nga ana e venedikasve përfaqësuesve të Perandorisë Osmane.
Duke lexuar veprën “De obsidione Scodrensi” – “Rrethimi i Shkodrës”, del qartë se autori ka marrë shënime në formë ditari, edhe pse si i tillë nuk na paraqitet në libër.
Por, nëse në rrethimin e parë ishte dëshmitarë okular, në ate të dytin merr pjesë aktive si bashkëluftëtar në mbrojtjen e saj. Si e tillë kjo vepër është përgatitur për një kohë të gjatë, si vëzhgues okular, por edhe në saje të kujtimeve të bashkëvendasve të tij pasi u vendosen në Venedik, ku përfundimisht u botua në vitin 1504.
Edhe pse autori ishte prift, ai na rrëfen ngjarjet e rrethimit të Shkodrës, si rrallë kush deri më tash. Madje, ky botim është informacioni i vetëm dhe autentik i këtyre ngjarjeve deri më tash. Në libër prezantohen të dhëna të mjaftueshme për rrethimin e këtij qyteti nga Perandoria Osmane, municionet e përdorura, luftimet, vrasjet, krimet dhe heroizmin e shkodraneve në mbrojtje të Kalasë së Rozafatit.
Ajo u mbrojt me dinjitet, sakrificë e ndjenjë fetare dhe kombëtare. Ajo ishte kështjellë e pamposhtuar e krenarisë kombëtare, ku nuk mundi ta pushtojë as sulltani ma famëkeq i kohës më ushtrinë dhe artilerinë ma të madhe të kohës. Ajo iu dorëzua Perandorisë nga ana e Venedikut në sajë të marrëveshjes së arritur në janar të vitit 1479.
Pasojat e dorëzimit të Shkodrës, janë të njohura për opinionin, sepse me dorëzimin e saj së bashku me venedikasit u largua edhe paria e Shkodrës, ku llogaritet se në drejtim të Venedikut shkoj edhe pjesa dërrmuese e popullsisë së qytetit.
Me heroizmin e treguar Shkodra mbeti lavdia e shqiptarëve dhe pengesa e osmanlinjve në drejtim të Perëndimit. Lufta që zhvilluan shkodranet nuk ishte vetëm një luftë e shqiptarëve kundër pushtuesve të huaj, por kishte përmasat më të gjëra sepse ajo njëherit ishte një luftë e krishterëve kundër turqve myslimanë.
Marin Barleti, prift katolik, historian, shkrimtar e patriot shqiptar i kohës së humanizmit, botës kulturore i ka dhuruar një vepër më vlerë të jashtëzakonshme për historinë e popullit shqiptar në njërën prej kohëve më të vështira e të errëta të historisë që ka përjetuar.
Së bashku me kujtimin e luftës heroike në mbrojtje të Shkodrës, vepra e tij është dëshmi autentike e luftës heroike të popullit shqiptar për liri dhe si e tillë është vepër tejet e rëndësishme e historiografisë shqiptare në shek. XV.
E kujtojmë se vepra “Rrethimi i Shkodrës” e Marin Barletit, është shkruar në latinisht (De obsidione Scodrensi) dhe u botua për herë të parë në Venedik më 1504, pothuajse 100 vjet pas lindjes së Gjergj Kastriot Skënderbeut.
Veprën e përktheu në shqip për herë të parë studiuesi i shquar Henrik Lacaj më 1962, në përvjetorin e 50-të të Pavarësisë së Shqipërisë. Më vonë është ribotuar në gjuhën shqipe shtëpia botuese Onfuri më 2012, duke u mundësuar lexuesve shqiptarë për ta njohur përmes saj historinë e vendit e vlerat e kombit shqiptar.
Mbi librin
Është viti 1478. Evropa po sulmohet. Dhjetë vjet pas vdekjes së Skënderbeut, shqiptarët dhe venedikasit vazhdojnë t’u rezistojnë osmanëve, duke mbrojtur atdheun e tyre dhe duke i dhënë kohë Evropës Perëndimore për t’u përgatitur për sulmin e pashmangshëm. Historia botërore e ka anashkaluar mjaft heroizmin e shqiptarëve dhe faktin që ata u bënë pengesë dhe i vonuan osmanët në synimin e tyre për të pushtuar gjithë Europën. Marin Barleti i jep, pra, botës një rrëfim të drejtpërdrejtë heroizmi përballë një pushtimi mizor: burra të thjeshtë e gra që luftojnë për familjet, për tokën dhe besimin e tyre.
Shikoni nga bedenat e kështjellës hordhitë osmane që zbardhin fushat përreth me çadra e ushtarë. Mësoni se si ishin përgatitur jeniçerët e se si topat bombardues u futën në historinë e luftërave. Mrekullohuni duke lexuar se si një grusht luftëtarësh i thyen sulmet e egra të qindra e mijëra ushtarëve turq.
Sulltani i mundur detyrohet të tërhiqet, por Shkodrën e mban të rrethuar derisa në fund, senati venedikas ia dorëzon atij si një ultimatum paqeje. Atëherë, shkodranët, të zhgënjyer, zgjedhin mërgimin, për të mos u dorëzuar dhe lundrojnë përmes Adriatikutm për në portet e sigurta të Venedikut.
Marin Barletit, siç mund të kuptohet lehtë, i duhej të shkruante në latinisht, sepse vepra duhej të qarkullonte dhe të njihej nëpër Europë. Ashtu siç edhe ndodhi, pasi pas botimit më 1504 në Venedik, u rishtyp disa herë në Zvicër (1556), Gjermani (1578 dhe 1596). Pas botimeve në latinisht do të vijnë përkthimet në italisht (1565), polonisht (1569), frëngjisht (1576).
Mbi autorin
Dom Marin Barleti (rreth 1450 – 1512), i njohur edhe si Dom Marinus Barletius, çmohet si historiani i parë shqiptar. Prift katolik dhe qytetar i Shkodrës, ai qe dëshmitar e luftëtar në dy rrethime osmane të këtij qyteti. Kur Venediku, së fundmi, ua dorëzoi Shkodrën osmanëve, si shumë bashkatdhetarë të tjerë të rinj, ai emigroi në Itali. U vendos në Padova e në këtë dioqezë kishtare, Dom Marin Barleti, apo Barleci, shërbeu i prift famullitarë e më vonë, si rektor i Kishës së Shën Shtjefnit.
Megjithëse “Rrethimi i Shkodrës” ishte vepra e tij e parë, ai njihet më shumë për veprën e tij të dytë “Historia e Skënderbeut”. Barleti tërhoqi vëmendjen e lexuesit europian të shekullit XVI, i cili me turqit në portat e Vjenës më 1529, po shqetësohej gjithnjë e më shumë për mundësinë e pushtimit të të gjithë Europës Perëndimore nga osmanët. / KultPlus.com
Në librin francez, të autorit Adrien de Boufflers, me titull « Le chois de plusieurs histoires et autres choses mémorables tant anciennes que modernes appariées ensemble, pour la plupart non encore divulguées », botuar në vitin 1608 nga shtëpia botuese mbretërore franceze, P. Mettayer, gjejmë një shkrim të rrallë, në faqet n° 102 – 103, dedikuar posaçërisht heroit tonë kombëtar, të madhit Gjergj Kastrioti.
Trimi shqiptar tashmë kishte ndërruar jetë. Kur turqit, e morën vesh, nuk vonuan të pushtonin Lezhën dhe të shkonin tek varri i luftëtarit legjendar që i kishte tmerruar për një çerek shekulli.
Në vijim, shkrimi i sjellur ekskluzivisht nga Aurenc Bebja, [Blogu Dars (Klos), Mat – Albania].
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
«Pasi Muhamedanët pushtuan qytetin e Lezhës, ku ishte varrosur Rrufeja e madhe e luftës, Skënderbeu, ata e nxorrën trupin e tij nga varri për të parë të vdekur njeriun që i kishte bërë të largoheshin të tmerruar qoftë dhe vetëm me përmendjen e emrit të tij.
Të afruar pranë kockave të tij, këta ndiheshin të lumtur që mund t’i preknin, ose të paktën t’i admironin. Edhe krerët dhe komandantët morën monedhat e arit dhe të argjendit, e i mbanin ato me nderim të madh sikur të ishin diçka e shenjtë (hyjnore) duke besuar seriozisht se mbajtja e këtyre relikeve do t’u sillte atyre lumturi ashtu si qiejt kishin vepruar për Skënderbeun.
Bëmat e Skënderbeut në luftë nuk janë admiruar vetëm nga kapitenët Muhamedanë, por edhe nga vetë perandori (sulltani) Mehmet, i cili për të imituar princin shqiptar, përdori shpatën e tij pas vdekjes, duke menduar se do të bënte të njëjtat bëma me dorën e tij kundra të Krishterëve, të përjetonte të njëjtën eksperiencë si Mbreti i Epirit, por këto tehe nuk prenë ndaj të Krishterëve.
Virtyti nuk vinte aspak nga shpata, por nga energjia nervore e krahut dhe dorës së shpirtmadhit Skënderbe, i cili e përdorte atë për të flakëruar mohuesit. »
Drejtuesit e rinj të Zyrës së Marrëdhënieve me Publikun në ambasadën amerikane në Tiranë, Chad Twitty dhe Amanda Roberson vizituan këtë javë Kalanë e Prezës, për të parë nga afër ecurinë e punimeve restauruese të dëmeve të shkaktuara nga tërmeti, të mbështetura nga programi Fondi Ambasadorëve për Trashëgiminë Kulturore (AFCP).
Shoqëruar nga arkitektët e Trashëgimisë Kulturore pa Kufi (Shqipëri), ata ndaluan në çdo sektor të kalasë, për të mësuar mbi punën e jashtëzakonshme që është bërë deri tani, teknikat dhe materialet e përdorura, dhe përpjekjet për t’u siguruar që ky fortifikim i lashtë të vazhdojë të qëndrojë i paprekur.
AFCP po mbështet punimet restauruese edhe në fortifikimet e Krujës dhe Durrësit.
“Shtetet e Bashkuara janë krenare që mbështesin trashëgiminë kulturore të Shqipërisë dhe ne presim t’i shohim këto kala të ngrihen sërish për të vazhduar së treguari historinë e Shqipërisë”, thuhet në një njoftim për shtyp të ambasadës së SHBA-së në Tiranë. / KultPlus.com
Osho Rajneesh (Indi, 1931-1990) ishte, para se të bëhej një mësues shpirtëror mbarëbotëror, një profesor i filozofisë.
Qysh në moshë të re ai ishte i njohur për inteligjencën e tij akute dhe natyrën e tij rebele dhe provokative: ai hodhi poshtë fetë që i mbanin njerëzit në një gjendje nënshtrimi me frikën e dënimit të përjetshëm; kjo ishte arsyeja pse ai ishte “i ftuar” për të lënë karrierën e tij akademike: ajo u konsiderua shumë reaksionare dhe për këtë arsye e dëmshme për mendjet e nxënësve të tij.
Për Oshon, dogmat dhe fetë ishin të dëmshme dhe i pengonin individët të evoluonin, të zgjoheshin frymësisht dhe të jetonin një jetë të plotë në harmoni me botën. Reflektimet e tij ishin të njohura për të nxitur lirinë personale, gëzimin, vullnetin e lirë dhe lumturinë dhe kritikojnë ashpër doktrinat dhe fuqitë që vendosnin sakrificë, varfëri, nënshtrim dhe censurë.
Kishte, megjithatë, një temë, mes të gjithave, që ishte veçanërisht afër zemrës së tij dhe në të cilën mund të fliste për orë të tëra: dashuria.
“Dashuria eshte fitimi i vetem, diviniteti I vetem, misteri i vetem per te jetuar dhe te perfshire. Duke e kuptuar dashurinë, do të kuptoni të gjitha provimet dhe mistikat e botës “.
Ne perëndimorët kishim edukuar në dashuri për të tjerët, por askush nuk na kishte shpjeguar se është e rëndësishme ta duash veten para se të doni të tjerët. “Duaje të afërmin tënd si veten” thuaj shkrimet e shenjta; por në garën tonë të çmendur drejt “së mirës më të madhe” kemi humbur një fjalë të rëndësishme: “si”.
Dhe përveç kësaj “si”, ne kemi humbur edhe veten.
Kjo është arsyeja pse reflektimi i Osho, me titull «Të bjerë në dashuri», që unë propozoj më poshtë, ka meritën e vënies së pikave në “i”: para se të doni të tjerët, duhet të mësoni ta doni veten, përndryshe si mund të jeni të sigurt çfarë ju jepni të tjerëve?
“Bie në dashuri me dashurinë”: para se të doni të tjerët, mësoni të doni veten
“Duke qenë egoist do të gjeni të gjithë altruizmin që keni kërkuar dhe kërkuar, pa e gjetur kurrë atë; sepse i gjithë konteksti u përmbys: juve ju është thënë të doni të afërmin tuaj, por kurrë nuk e keni dashur veten! Dhe një person që nuk e ka dashur veten, si mund ta dojë të afërmin e tij?
Ku mund të merrni dashuri nga?
Së pari ju duhet ta keni atë.
Ju e doni të afërmin tuaj, pa ditur asgjë për dashurinë, sepse kurrë nuk e keni dashur veten. Fqinjët ju duan, pa dashur kurrë veten: një çmenduri tronditëse po shpërthen në botë. Njerëzit e duan njëri-tjetrin, pa ditur asgjë për dashurinë: është sikur disa lypës kërkonin lëmoshë mes tyre, duke menduar se tjetra është një perandor.
Të dy mendojnë të njëjtën gjë: tjetri është një perandor. Por të dy janë lypës, herët a vonë realiteti do të shfaqet dhe pastaj do të ketë pakënaqësi dhe vuajtje. Atëherë do të mendoni se jeni mashtruar: “Ky lypës u përpoq të kalojë si një perandor!”, Por kjo është një absurditet i vërtetë.
Ishte ti që mendove për të si një perandor; dhe situata është identike edhe në anën tjetër: tjetra mendon se ju e keni mashtruar atë, duke u paraqitur si një perandor, ndërsa ju jeni vetëm një lypës.
Kur të dy lypësit zbulojnë se ata janë vetëm lypës, ata mund të bëjnë gjithçka, por të jenë të zemëruar, të shpërthejnë me zemërim, të sulmojnë njëri-tjetrin, të urrejnë veten deri në vdekje!
Dhe dashuri? Nuk ishte: ata nuk e dinë se çfarë është dashuria. Të dish diçka, duhet të fillosh nga vetja. ”
“Njeriu është tamam si një pus”.
Për të dhënë ujë, pusi duhet të jetë i plotë, duhet të ketë ujë brenda dhe kështu edhe qenia njerëzore mund të japë vetëm atë që ai ka brenda vetes, atë që ai me të vërtetë ndjen: aq më shumë ai do të jetë në gjendje të dojë vetveten dhe më shumë ai do të jetë në gjendje të japë dashurinë e vërtetë, sepse ai do ta ketë ndjerë atë në lëkurën e tij (dhe jo vetëm për të dhënë idenë se dikush e bën dashurinë), aq më shumë ai do të jetë në gjendje të mirëpresë brenda vetes bukurinë e botës, çudinë, gëzimin dhe më shumë ndajnë këtë bollëk me botën; atëherë ajo do të jetë pjesë e rrjedhës së jetës.
Dhe në rrjedhën nuk ka mungesë, nuk ka frikë, ka një dhënie dhe pranim të vazhdueshëm, ka një transformim të vazhdueshëm: si burimi që rrjedh drejt detit dhe më pas bëhet një re, shi, borë dhe përsëri burim.
Pra, mendoni për ta bërë veten të lumtur dhe lumturia juaj do të jetë si uji: do të rrjedhë dhe do ta bëjë botën një vend më të mirë.bota.al. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka ngushëlluar familjen e gazetarit, politologut, ish- zëvendëskryeministrit dhe ish-ministrit të Mbrojtjes në Qeverinë e Kosovës në ekzil në vitet e 90-ta, z.Ramush Tahiri.
“Me veprimtarinë e tij të pandalshme, z.Tahiri ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë më të re të vendit. Ai u nda nga ju për t`u lënë pas kujtimet për njeriun e mirë e profesionist! Ju do të jetoni me trashëgiminë e begatshme e të tij. Në këto çaste të vështira për ju, bashkëndjej me Familjen Tahiri”, thuhet në mesazhin e Presidentes Osmani drejtuar familjes së të ndjerit. / KultPlus.com
Populli anglez njihet nga historia si kolonizator i shumë vendeve nëpër kontinente të ndryshme, njihet edhe si shtëpia e shumë mendjeve të ndritura që ndryshuan rrjedhën e njerëzimit me shpikjet dhe idetë e tyre.
Në vijim mund të lexoni disa thënie që i atribuohen këtij populli.
-Ai që shkruan e lexon asnjëherë s’do të kërkojë lëmoshë.
-Ai që mban shishen e pijes dhe i dridhen duart, pi gjak, jetën e lotët e tij dhe të familjes.
-Ai që mungon e ka gjithmonë gabim.
-Ai që shikon lojën, sheh më tepër se lojtari.
-Ajo që dimë është një pikë, ajo që nuk dimë është një oqean i tërë.
-Betimet janë fjalë, fjalët i merr era.
-Çdo virtyt është midis dy vesesh.
-Ç’vlerë ka të nxitosh kur je në rrugë të shtrembër?
-Dashurinë falja gruas, besimin nënës.
-Dembeli aq ngadalë i bën hapat, saqë varfëria shpejt e zë.
-Deri 25 vjeç, fëmijët i duan prindërit, mbi 25 i qortojnë, mbi 30 u kërkojnë falje.
-Dinjiteti i politikës është të mos humbë ndjenjën e së tërës.
-Dita ka sy, kurse nata ka veshë.
-Duke e detyruar njeriun të heshtë nuk e kemi bindur.
-Fëmijët e vegjël thithin nënën, fëmijët e rritur thithin babanë.
-Fjala e dhënë, shigjetë e shtënë.
-Gjashtë orë gjumë për burrin, shtatë për gruan, tetë për të marrin.
-Gjumi i hershëm dhe zgjimi i hershëm të bëjnë të shëndoshë, të mençur e të pasur.
-Ha që të kënaqësh veten, vishu që të kënaqësh të tjerët.
-Huadhënësit kanë kujtesë më të mirë se huamarrësit.
-Inati të plak, e qeshura të rinon.
-I riu e kërkon rininë tek e papritura, i vjetri te zakoni.
-I rrituri mes fëmijësh do kohë të bëhet fëmijë, fëmija mes të rriturish bëhet shpejt burrë.
-Janë dy njerëz pa të meta, njëri ka vdekur, tjetri nuk ka lindur akoma.
-Jeta duhet të jetë një kërkim, zbulim dhe “gjuajtje” e përjetshme dhe pambarim.
-Jeta është një gjë e madhe, e përbërë prej gjërash të vogla.
-Jeta fillon në të ‘40-tat.
-Kujdesu gjithmonë që pasqyra në të cilën shihesh mos të të bëjë të skuqesh.
-Kur varfëria hyn për dere, dashuri ikën nëpër dritare.
-Martesa është shumë më tepër sesa 4 këmbë të zhveshura në krevat.
-Miku që arriti pushtet, mik i humbur.
-Natyra na i ka dhuruar veshët, që vazhdimisht janë të hapur, dhe gojën – dhe gojën të cilën shpeshherë është mirë të mbahet mbyllur.
-Ndize qiriun e atij tjetrit por mos e fik tëndin.
-Në errësirë duhet dritë, në fatkeqësi mend.
-Nëna e mirë nuk pyet a dëshiron, por jep.
-Nëse do të pushosh gjatë, do të ndryshkesh shpejt.
-Ngul këmbë me duar të sigurta.
-Njerëzit e mençur mësojnë nga gabimet e huaja, të marrët nga të vetat.
Njerëzit pushojnë së menduari kur pushojnë së lexuari.
-Sa më i vjetër violinisti aq më i ëmbël tingulli. /shkollaesuksesit/ KultPlus.com
Sot mbushen 88 vjet nga vrasja e Hasan Prishtinës.
Hasan beg Prishtina ishte ideolog dhe veprimtar i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare; përfaqësues i lëvizjes për një shtet demokratik në Shqipëri dhe një nga frymëzuesit kryesorë të idesë për çlirimin e Kosovës dhe bashkimin e saj me shtetin shqiptar.
Këto fjalë, Hasan Prishtina i kishte thënë për “Ora e Shqipnisë”, nr.7 që ishte botuar në Vjenë më 22 maj 1928.
Po sjellim të plotë fjalimin:
“Akuza, shpifje, kërcenime, rreziqe nuk më kanë frikësue kurrë deri më sot, e kundërshtarët e mij le të janë të sigurtë se nuk do të më friksojnë as mbas sodit (…). Nderin tem si njeri e si shqiptar e çmoj, e tham me krenari, nuk e le të përlyhet me llumin e shpifjeve. Mua n’idenë t’eme patriotike nuk ka muejtë as nuk do të muej me më shtrue as ari i të tanë botës, por as mënia e të tanë anmiqve. Ka me më shtrue vetëm vdekja” Hasan Pishtina (*1873 në Vushtrri – 13.08.1933 në Selanik) “Ora e Shqipnisë”, nr. 7, Vjenë, 22.V.1928 Per fat te keq vetem vdekja e pabese e ndali…/ KultPlus.com
U përurua sot në Delvinë, në sheshin qendror, para kinoteatrit, busti i aktores së mirënjohur, bijës delvinjote Hajrie Veizi Rondo, vepër e skulptorit të talentuar Kreshnik Xhiku.
Pas përurimit të bustit që e sjell aktoren në rolin e Tanës në filmin “Përrallë nga e kaluara”, u zhvillua edhe një aktivitet përkujtimor në sallën e kinoteatrit, me pjesëmarrjen e bashkëqytetarëve, të afërmve, kolegëve të aktores dhe deputetes së zonës Anila Denaj.
Artistja Hajrie Rondo lindi më 1 mars të vitit 1951 në Delvinë ku edhe mori formimin bazë. Largohet në qytetin e Fierit ku pas përfundimit të studimeve në Institutin e Lartë të Arteve për aktore ajo do të emërohej pranë teatrit të këtij qyteti ku edhe do të zhvillonte karrierën e saj të gjatë.
Në karrierën e saj shumëvjeçare, artistja për shkak të talentit të saj të rrallë, arriti të lëvronte të gjitha zhanret e artit skenik. Gjithashtu artistja njihet edhe për një numër të konsiderueshëm të roleve të saj që i arriti në kinematografi. Edhe sot e kësaj dite artistja identifikohet me rolin e saj brilant që ka realizuar në filmin artistik “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër”, që tashmë ka zënë vend të rëndësishëm në historinë e kinemasë shqiptare.
Përveçse një aktore brilante, artistja ka mbajtur edhe funksionin e drejtoreshës së Teatrit të Fierit, që në periudhën kur ajo shërbeu u zhvilluan shumë aktivitete dhe festivale të rëndësishme.
Disa nga rolet e saj më të rëndësishëm janë:
Mara, “Vëllezër dhe shokë” 1980
Xifja, “Agimet e stinës së madhe” 1981
Lima, “Nëntori i dytë” 1982
Tana, “Përrallë nga e kaluara” 1987
“Pesha e kohës”, 1988
“Ne dhe Lenini” 2009
Semihaja, Ballkan Pazar 2011 dhe shumë e shumë role të tjerë.
Në maj 2015 Hajrie Rondo u rikthye sërish në skenë me shfaqjen “Seks vetëm për festa” dhe me filmin “Buka” interpretime të cilat i realizoi pas një pauze disavjeçare që ajo bëri, për shkak të një beteje me një sëmundje të rëndë. Ajo u nda nga jeta më 9 shtator 2017. /atsh/ KultPlus.com
Korriku ishte muaji më i nxehtë i Tokës i regjistruar ndonjëherë, sipas Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike.
Ndërsa korriku është zakonisht muaji më i ngrohtë i vitit, këtë vit ai arriti rekordet e të gjitha kohërave, raporton Independent, transmeton KultPlus.
Temperatura e kombinuar e tokës dhe sipërfaqes së oqeanit në të gjithë botën ishte 0.93 gradë celsius mbi mesataren e shekullit të 20-të, prej 15.8 celsius.
Kjo temperaturë thyen me 0.01 gradë celsius rekordin e mëparshëm të vendosur më 2016, i cili më pas u përputh më 2019 dhe 2020, duke e bërë korrikun e këtij viti muajin më të nxehtë, që kur filluan regjistrimet 142 vjet më parë. / KultPlus.com
Gjatë etapave historike të njëpasnjëshme, shqiptarët u vendosën në Egjipt. Numri i tyre u rrit dhe ata formuan një komunitet, i cili luajti shumë role në politikë dhe ushtri, kjo shumë më përpara se të niseshin nga Kajro për tu rikthyer e punuar për krijimin e shtetit shqiptar, dhe më pas të kërkonin pavarësinë e tij.
Të dhënat për praninë shqiptare në Egjipt, ndonëse të kufizuara datojnë në periudhën e mamlukëve. Zain al-Abidin Muhammad bin Ahmed, i njohur ndryshe si Ibn Iyas, përmend në librin e tij “Bada’i al-Zuhur fi Waqa’iq al-Daur” se Sulltan al-Zahir Abu Said Seif al-Din Khashqadam, i cili sundoi Egjiptin midis viteve 1461 dhe 1467, “ishte nga Arna’ut”, emër ky që u jepej atyre që banonin në rajonin e Ballkanit, përfshirë shqiptarët.
Gjithashtu referenca në librin “Yjet e ndritshëm në mbretërit e Egjiptit dhe Kajros” të Ibn Taghri Bardi tregojnë se Al-Zahir Tirbagha, i cili mori pushtetin midis viteve 1467 dhe 1468, ishte nga “Fisi Arna’ut”.
Por prania e shqiptarëve në Egjipt padyshim që pati një rritje gjatë epokës së sundimit osman. Profesori i Historisë Islame në Universitetin Al-AzharAyman, Fouad Al-Sayed tregon se kur Perandoria Osmane mori kontrollin e Ballkanit në fund të shekullit të XV ajo përdori “Arna’ut” (pra shqiptarët) dhe i integroi ata në ushtrinë Osmane, kjo për shkak të aftësitë luftarake që ata zotëronin dhe që i çuan drejt fitoreve të shumë luftërave me fqinjët e tyre, dhe me tej akoma të merrni poste të rëndësishme deri te “Veziri i Madh” (post i cili korrespondon me pozicionin e Kryeministrit sot.)
Pasi Osmanët morën kontrollin e Egjiptit në 1517, shqiptarët morën sundimin e tij në disa periudha, të tilla si Suleiman Pasha al-Khadem, i cili ishte dy herë deputet i Egjiptit, i pari midis 1525 dhe 1534, dhe i dyti midis 1536 dhe 1538. Muhamed Mufaku përmend Al-Arna’oot në librin e tij “Bashkësia e Fshehur / Kapitujt e Historisë së Shqiptarëve në Egjipt” ku thotë se Suleiman Pasha ndërtoi xhaminë e parë në Egjipt në Stil osman dhe ishte i njohur me emrin e tij, pasi ai ndërtoi Xhaminë e Sulejmanisë në zonën e Bulaqit dhe pranë saj është një shkollë.
Një guvernator i dytë shqiptar që shërbeu në Egjipt ishte edhe Mehmet Pashë Dogakin, në vitet 1554 dhe 1555, para se të shkarkohej nga posti i tij pas rritjes së çmimeve dhe për shkak të dashurisë për argëtimin dhe indiferencës ndaj problemeve të njerëzve. Gjithashtu, Sinan Pasha u emërua dy herë si guvernator i Egjiptit në 1567, dhe ai zgjati vetëm për muaj sepse ishte caktuar një mision ushtarak për të rivendosur Jemenin pas revolucionit Zejdi kundër sundimit Osman, dhe i dyti në 1571 dhe 1572, dhe ai ka shumë objekte, përfshirë xhaminë që njihej me emrin e tij në zonën e Bulaqit
Vala e parë e emigrimit … Një eksod me Muhamed Aliun dhe një rebelim kundër tij
Në periudha të ndryshme, Egjipti priti valë të ndryshme të emigracionit shqiptar. E para ishte në 1801. Profesori i Historisë Moderne dhe Bashkëkohore në Universitetin “Fayoum Hamada Naji” tregon se Muhamed Ali Pasha erdhi në krye të një force nga ushtria osmane për të dëbuar mercenarët francezë dhe shqiptarët formuan një pjesë të madhe të ushtrisë së tij dhe u quajtën “Bash gjirin tuaj”. Pasi Muhamed Ali erdhi në pushtet më 1805, anglezët u përpoqën të pushtonin Egjiptin në 1807, kështu që ai u përball me ata me ushtrinë e tij, e cila përbëhej nga shumë ushtarë shqiptarë në betejën e Rashidit. Pasi shqiptarët përfunduan misionin e tyre, ata u rebeluan kundër tij dhe kërkuan pagat e tyre të vonuara. Mes dy palëve, për shkak të ndërhyrjes së dy udhëheqësve shqiptarë, Omar Bej Serioni dhe Salih Koç, kriza kaloi në mënyrë paqësore.
Muhamed Ali e kuptoi mirë mësimin dhe ishte i sigurt se mbështetja tek njerëzit e tij nuk do të funksiononte për të, sepse ata ishin mercenarë që kujdeseshin vetëm për paratë, kështu që ai u përpoq t’i shpëtonte prej tyre. Për te realizuar këtë ai përfshiu udhëheqësit e tyre. Ai gjithashtu i dërgoi ata për të marrë pjesë në fushatat që ai hoqi shtëpinë e Saudit dhe aleatët e tyre vehabistë në vitet 1811, 1813 dhe 1816, për t’i dhënë fund “rebelimit” të tyre kundër Perandorisë Osmane në Gadishullin Arabik.
Profesori i historisë moderne dhe bashkëkohore, Muhammad Rifaat al-Imam thotë se Muhamed Ali filloi të kthejë një numër të Arnautëve në Ballkan. Ai gjithashtu kishte tendencë t’u jepte disa prej tyre toka dhe t’u derdhte para në mënyrë që të fitonte favorin e tyre. Dhe shumë shpejt këto masa dhanë fryte, pasi prania shqiptare gradualisht u shndërrua në një prani civile, qoftë duke u angazhuar në tregti apo në funksione shtetërore. Sidoqoftë, kjo nuk e pengoi praninë ushtarake besnike ndaj Muhamed Aliut brenda ushtrisë së re që ai krijoi dhe përfshinte ushtarë të rregullt dhe të parregullt.
Në vitin 1828, numri i shqiptarëve në brigadat e këmbësorisë arriti vetëm në gjashtë mijë, dhe në 1833 Ahmed Tahir Pasha udhëhoqi ushtarët e parregullt shqiptarë Përveç kësaj, një numër shqiptarësh dolën nga drejtuesit e ushtrisë dhe ministrat e luftës dhe qeverisë, si Zainal, Hassan Arnaout, Mahmoud Arnaout, Ahmed Pasha dhe të tjerë.
Vala e dytë … rilindja kombëtare dhe emërimi i Princit Ahmed Fouad në fron
Nga mesi i shekullit XIX deri në fillim të shekullit XX, prania shqiptare në Egjipt filloi të ndryshojë me shpejtësi si rezultat i emigrimit masiv nga Shqipëria e Jugut, në sfondin e një krize të rëndë ekonomike që goditi Ballkanin. Sipas Al-Arnaout, shqiptarët shkuan në Egjipt këtë herë për shkak të pranisë së një familjeje shqiptare në pushtet. Me këtë valë të madhe, shqiptarët u shpërndanë në zonën që shtrihet nga Aleksandria, Abu Qir dhe Damietta në Assiut në jug, duke kaluar përmes Mansoura, Fayoum, Kajro dhe Minya. Shkrimtari shqiptar Spiro Dinh përmend në librin e tij “Valët e Detit” sesi shqiptarët në disa lagje të Kajros ndiheshin sikur të ishin në Shqipëri, pasi muzika shqiptare dëgjohej kudo dhe madje se “në tregun e armëve kishte vetëm shqiptarë, pavarësisht nëse ishin muslimanë apo të krishterë ”. Sipas Naji, biznesi i qumështit ishte zgjeruar, ndërsa një pjesë arritën të marrin pozicione administrative, dhe filluan të gëzojnë një ndikim të fortë që rridhte nga marrëdhënia e tyre me familjen sunduese.
Ky migrim dallonte sepse përkoi me fillimin e rilindjes kombëtare shqiptare (1878-1912), një lëvizje intelektuale. Dhe politika që hapi rrugën për lëvizjen e armatosur që kërkonte autonomi të gjerë ose pavarësi shqiptare nga Perandoria Osmane, dhe Egjipti ishte i famshëm për rolin e tij në këtë fushë.
Për shkak të rilindësve nacionalistë shqiptarë si Thimi Mitko, Spiro Dinh, Loni Logiri dhe të tjerë shqiptarët e Egjiptit krijuan lidhje dhe shoqata që i bashkuan dhe koordinuan aktivitetet e tyre në fushën e gjuhës, kulturës dhe politikës dhe i drejtohen botës për të drejtën e tyre për të krijuar një shtet kombëtar.
Në 1875 u krijua shoqata e parë nën emrin “Vëllazëria” dhe më pas “Stambolli” në 1879, pastaj “Vëllazëria Shqiptare” në 1894 dhe “Bashkimi” në 1910.
Me përfundimin e Luftës së Parë Botërore në 1918 dhe shfaqjen e rrezik për fatin e Shqipërisë nga ambiciet e Italisë dhe Greqisë, u krijua “Komiteti” Shqiptarët e Egjiptit “dhe më pas” Federata Shqiptare në Egjipt ” në 1929. Sipas të dhënave në tremujorin e fundit të shekullit XIX, u botuan një sëre librash shqip në Egjipt që nxisnin revolucionin, si dhe tetë gazeta në gjuhën shqipe, siç ishte gazeta “Al-Ahd” e botuar nga Miloduchi në 1900.
Këto gazeta që shprehnin çështjen e çlirimit kombëtar të shqiptarëve nuk u lexuan vetëm nga shqiptarët egjiptianë dhe shqiptarët jashtë vendit, por u futën kontrabandë në brendësinë shqiptare nën sundimin osman nga dervishët bektashi të Kajros. Sipas dokumentave të kohës shqiptarët ndërtuan një bujtinë në rrëzë të malit Mokattam që iu atribuua një urdhri sufist të cilit i përkisnin shumë prej tyre, e cila funksiononte si një forum kulturor kombëtar në të cilin ata shkëmbyen biseda për punët e bashkësinë dhe punët e vendit të tyre.
Megjithatë, gjëja më e rëndësishme që u dëshmua gjatë asaj periudhe ishte kërkesa e një numri të madh të shqiptarëve për të emëruar Princin Ahmed Fuad për fronin e Shqipërisë, duke qenë se prania e familjes Alaëi në Egjipt ishte një zgjatim i pranisë së tyre në Shqipëri dhe Princi Fouad kishte tipare që e bënin atë të pranueshëm për të gjithë. Tipare si origjina e tij shqiptare, edukimi islamik lindor dhe kultura evropiane.
Bazuar në këto avantazhe Princi Ahmed Fouad kërkoi të merrte mbështetjen e numrit më të madh të mundshëm të shqiptarëve, brenda dhe jashtë Egjiptit, si dhe mbështetjen e fuqive kryesore evropiane, para shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor, 1912, kështu që ai udhëtoi në Itali dhe Austri dhe mori mbështetjen e tyre, por fuqitë evropiane vendosën në tetor 1913 që kujdestar të Shqipërisë të bëhej princi dhe fisniku gjerman von Weed.
Vala e tretë … Zogu, rrethimi i tij dhe refugjatët
Kur shpërtheu Lufta e Parë Botërore në 1914 dhe masakrat dhe spastrimet etnike ndodhën në Ballkan nga duart e Perandorisë Osmane, shumë shqiptarë ikën në Egjipt.
Pasi Shqipëria rimori pavarësinë e saj në 1920 dhe pranimin në Lidhjen e Kombeve, ajo u përball me vështirësi të mëdha ekonomike, sociale dhe politike, të cilat çuan në emigrimin e shumë shqiptarëve në Egjipt, gjë që forcoi praninë e komunitetit në vitet tridhjetë të shekullit të XX. Kjo valë e re emigracioni arriti kulmin me ardhjen e Mbretit Ahmed Zogu dhe arratisjes së të tij në Egjipt gjatë luftës së dytë botërore, pasi Italia pushtoi Shqipërinë në 1939. Ai u vendos zyrtarisht me familjen e tij në Kajro, ku u hap komisioni mbretëror shqiptar. Me këtë zhvillim, Kajro u bë një qendër e rëndësishme për opozitën shqiptare kundër sundimit komunist në Shqipëri. Sapo erdhi në Egjipt, Zogu i kërkoi mbretit Faruk të punonte për të ndihmuar refugjatët politikë shqiptarë në kampet e Italisë dhe Greqisë për të ardhur në Egjipt. Marrëdhëniet e ngushta që e lidhën Zogun me Farukun u reflektuan në mbështetjen e të parit për këtë të fundit në ambicien e tij për të udhëhequr botën arabe pas krijimit të Lidhjes së Shteteve Arabe në Egjipt në 1945.
Faruku u frustrua pas humbjes së ushtrisë egjiptiane në luftën e 1948, dhe më pas Zogu gjithashtu humbi entuziazmin e tij.
Shqiptarët lanë gjurmët e tyre në zonat në të cilat ata banuan gjatë asaj periudhe, madje dhe rrugët që mbanin emrin “Al-Arna’outi” ishin kryesisht të banuara nga një familje ose grup shqiptarësh. Artistë të njohur si si Ahmed Mazhar, Laila Faëzy, Shëekar dhe Ahmed Ramy, poeti i rinisë, shkëlqenin falë edhe prejardhjes së tyre.
Kapitulli i fundit
Si shumë komunitete të huaja, Revolucioni i Korrikut shënoi fillimin e fundit të pranisë shqiptare në Egjipt. Sipas dokumentave të kohës shqiptarët ishin të lidhur drejtpërdrejt me familjen mbretërore egjiptiane, duke pasur parasysh se ata kishin origjinë të njëjtë, dhe për këtë arsye ata ndiheshin të padëshiruar në republikën e re, përveç indikacioneve se ajo që ndodhi më 23 korrik 1952 do të rezultonte në egjiptizimin e ekonomisë dhe administratës, dhe për këtë arsye shumica e shqiptarëve preferuan imigrimin në Evropë, Amerikë dhe Australi, e cila ishte një tokë e virgjër për emigrantët.
Sipas studiuesit Al-Arnaout, disa gazeta egjiptiane filluan fushata kundër Zogut duke e akuzuar atë për shitjen e armëve Izraelit. Më 5 gusht 1953, Egjipti vendosi të përfundojë punën e komisionit mbretëror shqiptar dhe ngjarjet pasuan, duke përfunduar me largimin e mbretit dhe shoqërisë së tij në Paris më 2 korrik 1955, gjë që shkaktoi largimin e shqiptarëve të mbetur, me përjashtim të disa familjeve që ishin të lidhura plotësisht me Egjiptin. / diasporashqiptare.al / KultPlus.com
Anëtar të “Vatrës” me presidentin amerikan Woodrow Wilson më 1918
Kur fuqitë evropiane u mblodhën për Konferencën e Paqes në Paris në 1919 dhe kërcënuan se do të copëtonin Shqipërinë, anëtarët e Vatra lobuan fort te presidenti Woodrow Wilson për të anuluar përpjekjet e fuqive të mëdha për copëzimin e Shqipërisë.
Sot në memorien kolektive Presidenti Wilson njihet si njeriu që shpëtoi Shqipërinë nga copëtimi. / KultPlus.com
