Të dua qysh në dhjetë të mëngjesit, edhe në njëmbëdhjetë, edhe në dymbëdhjetë të mesditës. Të dua me mish e me shpirt, ndonjëherë, edhe në pasditet me shi.
Por, në orën dy të drekës, edhe në orën tre, kur nis të mendoj për ne të dy, ndërsa ti mendon për gatimin, ose angaritë e ditës, ose për argëtimet e munguara, filloj të të urrej neveritshëm, kurse gjysmën e urrejtjes ia kushtoj vetes time.
Paskëtaj të dua sërish, kur biem në shtrat së bashku dhe e ndiej se je bërë veç për mua, kushedi si ma thonë gjuri dhe barku yt, duart e mia më bindin plotësisht, se nuk ka vend tjetër në botë për vajtje-ardhjet e mia, më të mirë se trupi yt. Ti, që vjen kaq e plotë pranë meje, e të dy në çast zhdukemi dhe përfundojmë në gojën e Hyjit, gjersa të them se jam i uritur, përgjumem.
Përditë të dua, të urrej pareshtur.
Por ka edhe ndonjë ditë, ndonjë orë syresh, kur nuk të njoh fare, kur bëhesh krejt e huaj, porsi gruaja e tjetërkujt. Më angështojnë meshkujt e tjerë, vetë tromaksem, hutohem nga dhembja. Mbase nuk mendoj ca kohë për ty. E shikon pra. Kush tjetër do të të dashuronte më pak se unë, e dashura ime?
“U artësofshi”, titullohet ekspozita në nderim të Bekim Lumit, e cila vjen së shpejti në Prishtinë, përcjell KultPlus.
Në 4 vjetorin e vdekjes së tij, regjisori Bekim Lumi do të kujtohet dhe do të nderohet nëpërmjet ekspozitës “U artësofshi”.
“Fotografi të shumta si dëshmi të një procesi të gjatë të artësimit, që e ka lënë Bekimi, do të na sjellin si rrallë herë portretin e tij prej artisti, pedagogu dhe njeriu.“
Ekspozita është e përgatitur nën kujdesin e kuratorit Mentor Berisha dhe ndihmës kuratorit Afrim Muçaj. Ndërkaq, do të hapet të shtunën, më 30 korrik, në Lapidariumin e Muzeut të Kosovës, duke filluar nga ora 20.00.
Ekspozita është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Qendra Multimedia, Muzeu i Kosovës dhe Teatri Kombëtar i Kosovës. / KultPlus.com
Deshta, shum’ kam dasht-dishrue që me këng të trimnoj, me fjalen tënde të ndrydhun të ngrej fuqitë prej gjumit… Këndova (dhe kur m’ishte ndalue) se liria do të vinte edhe për ty, të përbuzun.
Këndova mbi ditët fatlume që do të lindshin, pa dhun, n’agimin e lirisë për ty me popujt këtu e ngjeti, mbi forc të bashkimit mbarë: mbi vrullin tand të mëshehun -unë, biri yt dhe-poeti.
Po! N’errsinën e shtypjes së randë sa shkambi, ndëgjova thirrjet që të bana me dal n’dritë- pse për liri-me tjerë ke dhanë dhe ti djers e gjak si etnit.
Kam dhanë, i dashtun…Dhe sot, në liri- kur thembra e gjaksorit s’na shkel dhe dora pa pranga mbeti, me ty këndoj mbi fuqinë e ngjadhun nën yllin që na pri’ -unë, biri yt besnik dhe-poeti. / KultPlus.com
HBO Max, edhe një herë, i thotë lamtumirë oktetit të filmave origjinalë të Harry Potter, përcjell KultPlus.
Që nga 31 gushti, të tetë titujt e Warner Bros do të largohen nga transmetuesi: “Harry Potter and the Sorcerer’s Stone,” “Harry Potter and the Chamber of Secrets,” “Harry Potter and the Prisoner of Azkaban,” “Harry Potter and the Goblet of Fire,” “Harry Potter and the Order of the Phoenix,” “Harry Potter and the Half-Blood Prince,” and “Harry Potter and the Deathly Hallows” Parts 1 and 2.
Në SHBA, tetë filmat mund të shikohen në NBCUniversal’s Peacock, i cili i shtoi ato në shërbim që nga 1 korriku.
Ekskluziviteti i filmave të Harry Potter është ripërtërirë midis HBO Max dhe Peacock gjatë dy viteve të fundit – duke ilustruar fuqinë e titujve shumë të njohur për të tërhequr dhe mbajtur abonentë mes konkurrencës së egër midis shërbimeve të transmetimit.
Edhe pse të tetë filmat e Harry Potter po përhapen, HBO Max do të vazhdojë të transmetojë tre filmat Fantastic Beasts – “Fantastic Beasts and Where to Find Them”, “Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald” dhe “Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore.”
HBO ofron gjithashtu specialen “Harry Potter 20th Anniversary: Return to Hogwarts”, një ribashkim emocional i Daniel Radcliffe, Rupert Grint dhe Emma Watson me regjisorin Chris Columbus dhe anëtarë të tjerë të kastit që diskutojnë filmat. /KultPlus.com
Këtë vit, për herë të parë festivali u mbajt në ambient të hapur, si pjesë e manifestimit/ panairit “E JONA”.
Edhe përkundër rrebeshit të fuqishëm të shiut i cili filloi pas prezantimit të 22 këngëve konkurruese, në kushte të jashtëzakonshme, Juria profesionale arriti të publikoj çmimet e fituara ku secili pjesëmarrës u vlerësua me çmime të ndryshme.
Fituese e çmimit të parë u shpall, Ujisa Haziri me “Kënga më jep jetë” e pëcjellur nga Sara Rexha “Babi im” dhe Dëbora Ferizi “Për dashuritë e mija” të cilat fituan çmimin e dytë.
Çmimet e treta i fituan solistet Sumeja Jakupi “Mësuesja ime”, Fiona Kabashi “Pranvera” dhe Etna Lima “Hajde, hajde”.
Çmimin e publikut e rrëmbeu e talentuara Tana Demolli me këngën “Big boss” kurse çmimin specilal “LYRA 2022” musafirja nga Rahoveci, Eliza Dula.
Në vazhdim u ndanë edhe çmimet tjera të veçanta si ai i manifestimit “eJONA” të cilin e fitoi Ema Kryeziu me vallëzimin dhe këngën e bukur “Balerina”, pastaj çmimi i ndarë nga Shkolla e muzikës për Klea Durakun me këngën “Mami im”.
Solistja më e mirë u shpall Norma Haliti “Festa” kurse Solisti më i mirë Shero Dushica me këngën “24.7”.
U vlerësua lart dueti më i mirë për Amarda Abazi dhe Ujisa Haziri me këngën e bukur “Miket”, pastaj Erona Maliqi me çmimin “Talenti LYRA” si dhe paraqitjen më të mirë skenike nga Lidra Mala me këngën “Trotineti”.
Me paraqitjet e tyre u dalluan solistët e rinj më të mirë, Noar Rexhepi “Adrenalinë” dhe Erta Hasani “Sa ju dua”.
Dineta Abazi me këngën kushtuar “Mësueses Fikrije” rrëmbeu çmimin “LYRA Junior” kurse Rita Rexhepi u shpall interpretuesja më e mirë e festivalit me këngën “Fol. fol…”.
Tre këngët HIT të festivalit u vlerësuan Luna Salihu “Motrës time”, Liana Bllaca “Prindërit e mi” dhe Ema Shahini “Vera”.
Festivalin e begatoi në fund edhe paraqitja e mysafires Olsa Bislimi, një ylli të ri të muzikës e cila interpretoi shkëlqyeshëm coverin e këngës së Dua Lipa, “Don’t start now”.
Sikurse në edicionet tjera edhe këtë vit, organizatori vlerësoi me çmimin tradicional “Kompozitori LYRA” z. Mentor Latifi, për bashkëpunim shumëvjeçarë.
Kryetari i Komunës së Gjilanit, z.Alban Hyseni i cili prezantoi i shoqëruar me familjen e tij, shijuan këngët e bukura duke ju drejtuar audiencës dhe duke vlerësuar në tërësi evenimentin “eJONA” e në veqanti festivalin “LYRA” i cili po i jep jetë kulturës fëmijërore Gjilanase dhe më gjerë.
Drejtori i festivalit z. Kushtrim Jakupi vlerësoi lartë paraqitjen dhe krijimet e të gjithë fëmijëve të cilët erdhën nga të gjitha regjionet e vendit tonë.
Ai shprehi keqardhje për pengesat e paraqitura në fund si shkak i motit jo të favorshëm të cilat penguan rrjedhën e duhur të shpalljes së çmimeve si dhe pengesave dhe dëmeve teknike (ndriçimit skenik) të shkaktuara nga shiu.
Jakupi falënderoi organizatorët e “eJONA”-s për hapësirën e dhënë për festivalin si dhe Komunën e Gjilanit, DKRS-në Gjilan, bashkëpunëtorët e vazhdueshëm, RTK-në, “Dancing House” me koreografe Naski Ahmeti, Korin e Shkollës së Muzikës me dirigjent Artan Jerliu, prindërit e fëmijëve solist si dhe Fatmir Spahiun – bashkudhëtarin 13-vjeqar të “LYRA-s”. /2LONLINE/ /KultPlus.com
“House of the Dragon” është prequel-i i shumëpritur i Game of Thrones, i vendosur pothuajse 200 vjet përpara dramës fantazi politike tetë-sezonale të HBO-së rreth betejës për të kontrolluar Fronin e Hekurt në botën imagjinare të Westeros, përcjell KultPlus.
Bashkëkrijuesi i “House of the Dragon”, Ryan ka thënë se ky serial ofron shumë për audiencën, megithatë ai dallon shumë nga origjinali. Ngjarjet në të ndodhin 170 vjet para të tjerave. Sipas tij, “House of the Dragon” ka një tregim shumë më intim, sepse seriali i parë paraqet shumë njerëz në udhëtime nëpër botë, e ky është shumë më intim, më familjar.
Paraqitet një tragjedi greke, një familje që shkatërrohet. Por, bota në të dallon nga ajo e para. Tani Targaryens janë në pushtet, kanë 17 dragonj dhe kanë edhe qetësi, ka thënë Ryan.
Nëse seriali “House of the Dragon” do të ketë sukses, atëherë ka mundësi që edhe sezoni i dytë i tij të realizohet shpejt. Për këtë, Condal ka thënë se e mira e këtij seriali është se George R. R. Martin e ka shkruar librin, që do të thotë se kanë tërë materialin që u nevojitet.
Sezoni i dytë realizohet nëse audienca e pëlqen të parin. Ai mendon se kanë krijuar një serial origjinal, shumë interesant, që ofron shumë nga “Game of Thrones”, por se sa do të ketë sukses varet nga audienca.
Seriali “House of the Dragon” do të debutohet në HBO më 21 gusht 2022. /KultPlus.com
Kyivi pretendon se Moska po braktis trupat e ushtarëve të rënë në luftë, për të shmangur pagesat shpërblyese për familjarët e tyre.
Administrata amerikane ka bërë një bilanc të luftës deri më tani dhe raporton se 75 mijë ushtarë rusë janë vrarë ose plagosur në betejë. Për më tepër, më shumë se 80% e forcave tokësore të Moskës kanë “ngecur” në terren dhe janë të lodhur, ndërsa ushtria e Kyivit po pret përforcime dhe po përgatitet të nisë një kundërofensivë në jug përpara dimrit.
Ndërkohë, ofensiva e Ukrainës për të rimarrë kontrollin mbi qytetin e pushtuar Kherson, është në një moment të mirë. Këtë e konfirmojnë disa burime nga ushtritë perëndimore për mediat ndërkombëtare.
Ura kryesore e qytetit Kherson është tani jashtë funksionit, pasi forcat e Kyivit e goditën atë me raketa me rreze të gjatë, armë të marra nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Zyrtarë të mbrojtjes britanike thanë për BBC se Ukraina ka një plan të qartë për të rihyrë në Kherson, qytetin në perëndim të lumit Dnipro, i pari që ra në duart e ushtrisë ruse, pas nisjes së luftës. /A2CNN / KultPlus.com
Arti pamor, kultura dhe edukimi paraqiten në një vijë në Galerinë Kombëtare të Kosovës, e cila si thesar për kombin, shërben si një institucion ku njerëzit mund të vijnë për të parë nga afër ekspozita speciale dhe programe të tjera publike, të gjitha pa pagesë. Galeria Kombëtare e Kosovës, e themeluar në vitin 1979 më 2 shkurt, si institucioni më i shquar në vend ka mision, vizion dhe vlera të rimenduara që synojnë të nderojnë të kaluarën e vendit, t’i përgjigjen të tashmes dhe të frymëzojnë brezat e ardhshëm me një gjuhë të përbashkët, shkruan KultPlus.
Për herë të parë në historinë e saj disa vjeçare, GKK ka hapur një ekspozitë ku paraqet edhe arkivin e saj, me materiale që datojnë nga viti 1960 e tutje, duke rikujtuar e vënë në pah vlerat e pakrahasueshme që kanë sjellë ndër vite artistët nga vendi më i ri në Evropë.
Si në shumë hapësira të tjera publike, edhe GKK është “pushtuar” me vepra të artistëve vendorë e ndërkombëtarë, në kuadër të “Manifesta 14”, e cila synim ka që të rikthejë hapësirat publike te qytetarët, por edhe përmes institucioneve sikurse Galeria, të arrijë që të futet në zemrën e mendjen e secilit, për të rikujtuar se arti është diçka që të bën të marrësh frymë me një lloj tjetër lumturie.
Duke filluar nga artistja e huaj, Selma Selman me veprën e saj “You have no idea”, GKK hap këtë ekspozitë, duke përcjellur mesazhin e artistes, e cila ka të bëjë me atë se njerëzit nuk e dinë se kush është ajo, nuk e dinë për praninë ose mungesën e dhimbjes në jetën e saj dhe tutje zbulon edhe fuqinë e dinamikën e empatisë, duke hedhur dyshime mbi përshtatshmërinë e saj si bazë për takimin politik.
Diversitet i veprave
Grupi artistik “HAVEIT” kishte performuar para disa ditëve performancën e tyre me gota, që në thelb tentojnë të paraqesin gratë dhe menyrën se si ato nuk janë të “denja” për të bërë pazarin e mëngjesit me shportën plot gota.
Duke vazhduar tutje në sallën tjetër, kukulla gjigante paraqiten në sytë e vizitorëve, të cilat sipas artistit Dardan Zhegrova, janë një formë e lashtë e rrefimtarisë që kanë udhëtuar përgjatë rrugëve të ndryshme nga Azia në Evropë. Zhegrova, i cili si fëmijë është rritur në frymën e teatrit “Dodona”, teatri i kukullave në Prishtinës, tenton të mbështetet në historinë e pasur me kukullat e tij të mëdha me dy fytyra.
Në mesin e disa veprave në GKK, është edhe pjesa e artistes së huaj Alevtina Kakhidze, me veprën “Pushtimi”, e cila vjen nga Kieve dhe jeton në Muziçi. Ajo e përshkruan veten si artiste dhe kopshtare, derisa si pjesë e ekspozitës janë “bimët”, dhe gjatë dekadës së fundit një pjesë e madhe e hulumtimit të saj është fokusar në vëzhgimin e botës bimore. Ajo thekson se “bimët” në habitatet e veta dhe të huaja, duke trajtuar tema si pushtimi, dominimi dhe përkatësia.
Valentina Bonizzi, nga Milani, e cila jeton në Tiranë, ka prezantuar veprën e saj “Homazhe Kafkës”, vepër që tregon një video të inçizuar në një vend dhe paraqitet rrëfimi i një personi, që mbetet, pambarisht në portat e ligjit, duke pritur t’i jepet qasje, por pa ardhur në një përfundim të tillë. Ashtu si Kafka, Bonizzi reflekton po aq mbi zërin që njerëzit kanë përpara ligjit sa mbi shkallën në të cilën ata e përdorin atë.
Mes shumë ekspozitave, veprave të ndryshme, diversitetit të artistëve, si pjesë e padiskuteshme e artit, Galeria e hapi edhe arkivin e saj. Arkivi mbledh, ruan dhe vë në dispozicion dokumentacione në lidhje me të kaluarën, duke përfshirë veprat e disa prej artistëve më të mëdhenj në histori të Kosovës.
“Thesaret e fshehura” të Galerisë
Një rezervuar i jashtëzakonshëm i krijuesve shqiptarë, dalin nga arkivi sikurse “thesare të fshehura”. Koleksioni i veprave të Galerisë Kombëtare të Kosovës, padyshim paraqet vetëm majën e një ajsbergu.
Vëzhguesi i ekspozitave, Xhevat Rrahimi, njoftoj për KultPlus se “Manifesta 14” është një vlerë e shtuar për Galerinë Kombëtare të Kosovës dhe jo vetëm, duke njoftuar se kanë qenë më shumë se 1 mijë vizitorë që nga hapja e ekspozitave.
Arkivi si thesar i paçmueshëm
“Është hera e parë që arkivi ka dalë si ekspozitë. Në arkivin që e kem na është një thesar i paçmuar që e ruajmë me vite të tëra. Por, nuk mund të them se mund t’i ruajmë si duhet, për shkak të kushteve si janë. Edhe pse niveli i kushteve nga Ministria nuk është në gjendje të mirë, ne shpresojmë që në të ardhmën të bëjmë kushte edhe më të mira”.
Pjesë e (pa)ndashme e Galerisë – arkivi
“Ideja e Ministrisë për një Muze Bashkëkohor daton që nga paslufta, si ide, por ende nuk është e realizueshme. Edhe ne e mirëpresim realizimin e muzeut të artit bashkëkohor, por thesarin e Galerisë, mendoj se më së miri e ruan vetë Galeria dhe njerëzit kompetentë këtu”.
Vizitorët besnik – pjesë e përhershme e Galerisë
“Mund të them që “Manifesta 14″ ia ka shtuar një vlerë Galerisë, por ne i kemi vizitorët e tillë që nuk na braktisin asnjëherë. Kemi vizitorë edhe të nivelit ndërkombëtarë edhe vendorë”.
Kritiku amerikan i artit, Jerry Saltz, thotë se veprat e artit shpesh zgjasin përgjithmonë, ose thuajse shumë gjatë. Por vetë ekspozitat, veçanërisht ekspozitat e galerive, janë si lulet; ato lulëzojnë dhe më pas vdesin, pastaj ekzistojnë vetëm si kujtime, ose të shtypura në revista dhe libra, njësoj sikurse në Galerinë Kombëtare të Kosovës, ku vepra të ndryshme të Lirije Bulliqit, Nusret Salihamixhiqit, Muslim Mulliqit, Ibrahim Kodrës, Gjelosh Gjokajt e shumë artistëve të tjerë, jetojnë brenda mureve të objektit dhe si të tilla, gjithnjë e lënë “aromën” e tyre magjike e të paharrueshme, njësoj si veprat që kanë lënë pas vetes. /KultPlus.com
Besnik Mustafaj: “Vera pa kthim”, roman. Botoi “Ora”, Tiranë 2002.
Nga Jusuf Buxhovi
Nëse “alibia” e ngjashmërive “të rastësishme” letërsinë e mbronë nga anatema e identifikimit të personazheve me realitet që atë mund ta kthejnë në një akuzë publike, megjithatë paradigma e “përsëritjes së ngjarjeve”, në romanin e Besnik Mustafajt “Vera pa kthim”, koherencën e kthen në një realitet jetësor thuajse të gjithëkohshëm që përthekon dramat e brendshme të ndikuara nga faktorët e shoqërorë-politik (në rastin konkret diktatura naziste, por që më tepër mund të jetë edhe ajo komuniste) ku dashuria kthehet në një stigmë “të pamundur” një në si ndëshkim makabër, ndërsa besnikëria “e panevojshme”, meqë “vetëm shkatërron njeriun”.
Romani, ndonëse duket se krijon stigmën e dashurisë dhe të besnikërisë në një raport “shkatërrues për njeriun” në rrethanat e pamundësimit të saj nga ndërhyrjet nga jashtë (përfundmi i Gorit në kampin nazist, që përkon fund e krye me kampin e diktaturës komuniste në Shqipëri), siç shfaqet ajo e rikthyer në një kujtesë e Sanës ndaj Gorit, që lehtë mund të cilësohen edhe për të kundërtën (varësisht nga këndvështrimi i leximit të tyre), megjithatë tragjicitetin e saj si reminishencë shpirtërore mbi të cilin mbështetet i gjithë prosedeu i rrëfimit romanesk, e ndërton mbi paralelizmat midis të shkuarës, që thuajse e përjashton të sotmen, ku edhe përjashtohet fare e nesërmja, paralelizëm ky i një obsesioni apoliptik të jetës pa dashuri ose me dashuri të mbikëqyrur? Në këtë trekëndësh kohor: të së djeshmes ( gjuhë e Gorit), të sotmes së Sanës (kujtesës), dhe të nesërmes, që përjashtohet fare nga ballafaqimi i të parës me të dytën, ku e djeshmja, thuajse në tërësi e mbizotëron të sotmen dhe e heq fare të nesërmen, pra ardhmërinë, mbindërtohet aspekti i përsëritjes së të njëjtës, si një filozofi, që sikur krijimtaria (në rastin tonë letërsia) i jep legjitimitet të plotë dhe të përhershëm vetëm aspektit të mbizotërimit të së keqes mbi të mirën, të urrejtjes mbi dashurinë si çështje që kanë preokupuar krijimtarinë nga antikiteti e deri te koha jonë . Në këtë aspekt, dy personazhet e këtij romani të Mustafajt, Sana, që nëpërmes kujtesës dhe “rikthimit të saj” imagjinar pas dekadash i referohet një dashurie “si mburojë shpirti” kur asaj “do t’i kalojë edhe koha”, gjëqë flet për një tragjicitet të skajshëm dhe, Gori, i cili “flet në të kaluarën”, jo vetëm që e demitizojnë besnikërinë, (ngaqë ajo kthehet në një kujtesë që venitet nga koha), por nxjerrin në pah faktorët real që atë e rrënojnë në tërësi (diktaturën fashiste) dhe e kthejnë në një viktimë të realitetit të trishtë jetësor, siç ishte edhe ai i jetës së Gulagut në diktaturën evneriste-staliniste në Shqipëri. Madje, për lexuesin që sado pak është i ngarkuar me këtë realitet të përjetuar apo të dëgjuar, epilogu (përfundimi i Gorit në kampin gjerman) disa ditë para se ai të çlirohej nga antifashistët, përjetohet si një realitet i komunizmit shqiptar dhe i kampeve të tij famkeqe ku kanë përfunduar tragjikisht ëndrrat, dija si dhe dashuria njerëzore, për t’ia lëshuar vendin dehumanizimit si një sindrom rrënues që edhe sot e gjithëditën me të madhe po e përcjell botën shqiptare në planin socio-kulturor dhe politik madje. Ndaj, vlerësimet, që romanit mund t’i vinë nga jashtë, ku nuk mungojnë edhe ato “te një Penelope shqiptare”, që pret dashurinë e të ngjashme, tretën kundruall realitetit shqiptar, ku edhe dashuria si çdo gjë tjetër e vlershme vritet nga diktatura dhe përmasat e saj çnjerëzore, pa gjasa që ajo të rikuperohet në rrethanat e ndryshimeve të mundshme…
Megjithqë, ky “epilog” që edhe është i pritshëm aty ku fatet e dashurisë dhe ato të përgjithshme njerëzore deri te përmasat e tragjikes më absurde përcaktohen nga faktorët politikë dhe ata të vetëdijes totalitare që ngritën në piramidat e pushtetit, është pasqyrimi brilant i kësaj ndjenjeje, që te Sana fiton një dimension ndër më të fuqishmit në letërsinë tonë të kësaj natyre. Autori, me filigranizëm, nxjerr në pah atë tragjikë që dashurinë e kthen në vuajtje të thellë gjithëkohore dhe gjithnënjerëzore, ndërsa dashurisë, tragjikja i atribuohet si një fatum i madhështisë së saj, si një zhdëmtim për besnikërinë ndaj saj?… / KultPlus.com
Në kuadër të Manifesta 14, nesër hapet ekspozita “Përtej” në Galerinë 17, me pjesëmarrës Shkëlzen Maliqin, Maksut Vezgishin, Mehmet Behlulin dhe Ilir Bajrin, përcjell KultPlus.
“Edhe aty që mbleth e shin flori Edhe ay q’e heth, e derth si shi, Kur vdesin nukë bëhen ar e mjaltë: Po kalben, myken nënë Dhe të zi.
Duke u munduar të imagjinojmë ditën e inaugurimit të ekspozitës Përtej në Beograd në një vit si 1997, do të mundemi që nga jashtë në oborr fillimisht të shquajmë muzikën eksperimentale që depërton nëpër ambientet e Qendrës për Dekontaminim Kulturor, me tingujt surrealë si vetë koha të cilën po e thërrasim në mendje. Atëherë këto vargje nga Rubairat e Omar Khajanit në mënyrë obsesive dhe njëkohësisht të padeshifrueshme mbijnë aty këtu në peizazhin akustik të punuar nga Ilir Bajri e bëhen, si shprehet ai vetë, “një metaforë e viteve të nëntëdhjeta në Kosovë ku ne, përditë vdisnim nga pak”.
Në të vërtetë veprat e katër artistëve jo vetëm përfaqësojnë kohën dhe gjendjen historike të Kosovës në kohë reale dhe madje duke e paraprirë atë, por shënojnë edhe një pikë ndarëse ku tejkalohen edhe format tradicionale të artit të deri atëhershëm.
Veprat në ekspozitë përbëhen nga parandjenja dhe ankthi i një dekade që materializohet përmes mediumeve bashkëkohore artistike. E ato vegime të turbullta do të plotësohen vetëm disa muaj mbas hapjes së ekspozitës me shpërthimin e luftës dhe sulmet kundër civilëve”, thuhet në njoftim.
Kontribuuesit/et në realizim të ekspozitës:
Kuratore: Blerta Hoçia, Fitore Isufi – Shukriu Teknik: Skender Xhukolli Video dhe montazha: Leart Rama Prodhuar nga: Shtatëmbëdhjetë
Shënim:
PËRTEJ- Archiving Transition është ekspozitë dokumentuese një pjesë e së cilës është instaluar në Galerinë 17 dhe pjesa tjetër në Hotel Grand.
Materialet e ekspozitës:
Fotografitë nga konferenca e ekspozitës “Përtej“, në CZKD, Beograd (1997): Vesna Pavloviv
Fotografitë nga hapja e “Përtej/Beyond/Preko 20 years” (2017), organizuar nga CZKD dhe Kosovo 2.0: Srdjan Veljović
Materialet arkivore janë siguruar nga Arkivat publike në Prishtinë dhe Beograd. Po ashtu, nga arkivat personale të pjesëmarrësve në PËRTEJ – archiving transition.
Kjo ekspozitë është pjesë e programit të Manifesta 14 në Prishtinë.
Ky projekt implementohet nga Shtatëmbëdhjetë (17) si pjesë e “Strengthening Inclusive Victims’ Voices” që implementohet nga Integra, NSI, PAX dhe mbështetet nga BE-ja. Po ashtu mbështetet nga Swiss Cooperation Office në Kosovë. / KultPlus.com
Grupi “Qytetarët Aktivë” ka njoftuar se Drejtoria për Shërbime Publike, Mbrojtje dhe Shpëtim ka anuluar pëlqimin për mbajtjen e festivalit “Sunny Hill” në Gërmi, shkruan KultPlus.
“Drejtoria për Shërbime Publike, Mbrojtje dhe Shpëtim sot me datën 28.07 ka anuluar pëlqimin për mbajtjen e festivalit Sunnyhill në Peizazhin e Gërmisë. Qytetarët Aktivë kanë adresuar ankesën tek Drejtoria e Inspektimit në KK Prishtina dhe Departamenti për Inspektim për Mjedis në MMPHI për veprim urgjent të ndalohen të gjitha veprimet nga ky festival i cili nuk ka as pëlqim nga Drejtoria e Parqeve dhe as leje adekuate dhe të respektohet ligji për mbrojtjen e Natyrës dhe Mjedisit”, thuhet mes tjerash.
Ndërkaq, në vendimin e Drejtorisë për shebime publike, mbrojtje dhe shpëtim në Komunën e Prishtinës, njoftohet edhe për revokimin e pëlqimit.
“Bazuar në nenin 53 pika 1 të Ligjit nr. 05/L-031 bëhet revokimi i pëlqimit nr. 07-353-/04-146960/22, me qëllim që lënda të trajtohet dhe plotësohet në bazë të Ligjit për Mbrojtjen e Natyrës nr. 03/L-233, si dhe rëndësisë kulturore të Festivalit Sunny Hill”. /KultPlus.com
Parku natyror Korab-Koritnik vijon të jetë ndër destinacionet turistike të preferuara në çdo stinë të vitit.
Ky park shtrihet në një lartësi mbi 1300 metra mbi nivelin e detit dhe në të mund të gjesh gjithë bukuritë natyrore dhe peizazhe frymëzuese.
Drejtori i Administratës së Zonave të Mbrojtura në Kukës, Lefter Gjana, tha sot për ATSH-në se “nga muaji janar deri tani ky park është vizituar nga 18 400 turistë, nga të cilët 8 469 të huaj dhe 9931 vendas”.
“Në krahasim me vitin e kaluar gjatë kësaj periudhe kemi një rritje me 15% të numrit të turistëve që kanë vizituar këtë park”, theksoi Gjana.
Sipas tij, sidomos gjatë fundjavave parku vizitohet nga një numër i lartë turistësh
“Çdo fundjavë disa guida turistike të qytetit shoqërojnë turistët e pasionuar pas turizmit malor, të cilët përshkojnë shtigjet që ndodhen në këtë park, ku më të preferuarit janë Shtegu i Ngjyrave, si dhe shtegu “Brekijë-Tërshenë-Shkalla e keqe””, tha Gjana.
Parku Korab-Koritnik ka 25 monumente natyrore (kategoria e tretë e zonave të mbrojtura në Shqipëri). Maja e malit të Korabit, më i larti në Shqipëri, ka një bukuri të rrallë. Përveç tij ka edhe kreshta të tjera vargmali, me formacione gëlqerore dhe gipsi, mbuluar me bimë barishtore dhe kullota alpine, me lloje të ndryshme lulesh plot aromë gjatë pranverës dhe verës.
Burimet e ftohta të ujit, liqenet natyrore, majat e maleve mbuluar me borë, ofrojnë mundësi të mëdha për të shijuar çdo detaj të turizmit malor, dimër dhe verë. / atsh / KultPlus.com
Presidenti i SHBA-së, Joe Biden ka përshëndetur përmes një video-mesazhi 100-vjetorin e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Amerikës. Ai u shpreh se SHBA do të vijojë që të jetë në krah të Shqipërisë në rrugëtimin e saj drejt integrimit Europian dhe sfidat e tjera që e presin. Ndër të tjera Biden solli në vëmendje ndihëm që Shqipëria po i jep Ukrainës në luftën kundër Rusisë apo edhe strehimin e afganëve përgjatë viteve të luftës.
“Të gjithë popullit të Shqipërisë, i dërgoj urime të më përzemërta të miqësisë jetëgjatë me SHBA-në ndërsa festojmë 100 vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike mes vendeve tona. Kur SHBA e mbrojtën Shqipërinë pas Luftës së Parë Botërore u krijua një miqësi e përhershme mes popujve tanë, një dashuri e përbashkët për lirinë dhe për vlerat e demokracisë, të cilat nuk u thyen kurrë.
Sot, Shqipëria dhe SHBA janë aleate në NATO dhe partnere që punojnë së bashku për mbrojtjen e lirisë dhe demokracisë në Europë dhe në mbarë botën, duke përfshirë punën tonë në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Shqipëria ka bërë gjithashtu një kontribut kritik në mbështetjen e nevojave humanitare dhe të sigurisë për popullin ukrainas teksa mbrojnë veten e tyre kundër luftës brutale të Rusisë. Dua gjithashtu që të falënderoj popullin e Shqipërisë për mikpritjen tuaj në strehimin e mijëra afganëve gjatë vitit të kaluar.
SHBA do të vazhdojë të qëndrojë me Shqipërinë teksa punoni për të forcuar institucionet demokratike, luftën kundër korrupsionit, sundimin e ligjit dhe plotësoni udhëtimin për t’iu bashkuar Bashkimit Europian. Uroj që dy kombet të vazhdojnë të ndërtojnë mbi gjithçka që kemi arritur së bashku dhe të ofrojmë një të ardhme më të fuqishme, shpresëdhënëse për fëmijët tanë“, thuhet në mesazhin e Biden.
Diplomatja amerikane Yuri Kim lexoi edhe një mesazh të ish-presidentit George W. Bush, që vizitoi Shqipërinë në 2007-ën. “Unë dhe Laura ju dërgojmë përshëndetjet më të ngrohta. Në 2007 isha krenar që u bëra Presidenti i parë që vizitoi Shqipërinë. U bëmë dëshmitarë të mikpritjes suaj të sinqertë. Kujtoj pasionin tuaj për zhvillim dhe tolerancë. Shqipëria është një forcë e së mirës”, shkruan ai.
Ambasadorja Kim tha se Shqipëria mbetet e palëkundur nga mbështetja dhe aspiratat e kombit shqiptar për sovranitet, demokraci, begati dhe drejtësi.
“Shumë gjëra kanë ndryshuar në 100 vite, por ja çfarë mbetet e pandryshuar; SHBA kurrë nuk është lëkundur nga besimi për një Shqipëri të pavarur, kurrë nuk jemi lëkundur në besimin për ju. Shqipëria dhe SHBA janë miq dhe aleatë të vërtetë. Ne jemi krenarë të festojmë me ju këtë muaj, ndërkohë që ju filluar negociatat. SHBA nuk do të lëkunden kurrë nga aspiratat e kombit shqiptar për demokraci”, tha Kim.
Në fjalën e saj në ceremoninë e këtij momenti të veçantë, ministrja e Jashtme Olta Xhaçka u shpreh se këtë marrëdhënie nuk e zhbëri dot as regjimi diktatorial.
“Faleminderit që jeni këtu me ne për të kremtuar 100-vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve të vendeve tona. Një marrëdhënie e konsoliduar nuk mundi të zhdukë as regjimi komunist. Nuk u zhbë kjo marrëdhënie sepse jo ngrihet nga ndjenjat e miqësisë. Duke filluar me rolin vendimtar që luajti presidenti Willson për të shpëtuar Shqipërinë nga copëtimi i mëtejshme. 30 vite më parë unë isha hipur mbi qafën e tim etj, kur Tiranën e Bizitoi Beker. Kur hedh sytë pas është se koha që ka kaluar e ka justifikuar atë besim dhe entuziazëm. Shqipëria është sot një realitet krejt tjetër. Ne jemi sot një end që jep një kontribut real. Sot është një moment për të hedhur sytë pas, por edhe për të parë përpara”, tha Xhaçka. / Express / KultPlus.com
Kitaristi klasik nga Prizreni, Elvis Bytyqi ka publikuar albumin e tij të parë solo të titulluar “Songe”, shkruan KultPlus.
Albumi përfshin interpretime të veprave të ndryshme të të komponuara dhe përpunuara nga kompozitorë dhe kitaristë të njohur, si: Roland Dyens, Francisco.Tárrega, Heitor Villa-Lobos, Carlos Barbosa-Lima, etj, si dhe një komponim origjinal të vet kitaristit Bytyqi.
Albumi është i disponueshëm, për dëgjim dhe blerje dixhitale, nëpër platformat e ndryshme, si: Spotify, Deezer, YouTube Music, Amazon music, Apple Music, etj.
Elvisi ka falënderuar të gjithë bashkëpunëtorët që ishin pjesë e këtij projekti.
“Falënderoj të gjithë bashkëpunëtorët që ishin pjesë e këtij projekti: Erdem Gavazi, për incizimin dhe miskimin e albumit, Deniz Dadale, për fotografitë e realizuara, Elena Totaj, për dizajnin grafik të albumit, Shqipe Salihu , për realizimin e videos promovuese, Jeton Kaçka , për koordimin dhe menaxhimin e tërë projektit në mënyrën më të mirë të mundshme, vëllaun tim, Gjulian Bytyqi, për përkrahjen e tij të vazhdueshme”, ka shkruar Elvisi.
Ky projekt është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës dhe Drejtoria për Kulturë, Rini dhe Sport në Komunën e Prizrenit.
Për më tepër, ky është linku i videos promovuese, ku mund të dëgjohen shkurtimisht veprat e albumit. / KultPlus.com
108 vjet më parë, më 28 korrik të vitit 1914, fillonte Lufta e I Botërore.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave solli në vëmendje se lufta pati pikënisje vrasjen e Arqidukës austro-hungarez, Franz Ferdinand nga dora e serbo-boshnjakut, Gavril Princip, pjesëtar i rrjetit “Dora e Zezë”.
Bota u nda në zona të militarizuara. Ballkani dhe Europa u përfshinë në luftë, e cila do t’i kushtonte jetën rreth 9 milionë viktimave në përfundimin e luftës.
Kjo luftë do të sillte edhe ndarjen e territoreve dhe rikrijimin e shtetkombeve të dala nga shpërbërjet e perandorive të mëdha.
Shqipëria, edhe pse nuk u përfshi drejtpërdrejt në luftë, në territorin e saj ndodhën shumë luftime.
Pas mbarimit të kësaj lufte, një pjesë e madhe e popullatës u bë pjesë e shkëmbimit jo të drejtë duke i etiketuar ata si popullatë myslimane dhe joshqiptare. Si rezultat, ata u dëbuan nën shënimin “turq”. Pas mbarimit të luftës, Shqipëria fillon të lobojë fort në arenën diplomatike për të mbrojtur të drejtat dhe liritë e saj nga padrejtësitë e ndodhura shpeshherë në konturimin e hapësirave botërore.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave ofroi për publikun, ballinën e gazetës “The Washington Post”, që hapet me një kryeartikull që flet mbi nisjen e luftimeve. /atsh / KultPlus.com
“Mrizi i Zanave”, një prej restoranteve më mahnitëse shqiptare i cili gjendet në Fishtë të Lezhës, vazhdon të mrekullojë vizitorët me gatimet e tyre origjinale dhe mikpritjen e ngrohtë, por mbi të gjithë me organizimet dhe shembullin që japin në çdo aspekt, shkruan KultPlus.
Tek “Mrizi i Zanave”, i cili ka marrë emrin e veprës poetike të Gjergj Fishtës, ju mund të shijoni kuzhinën tradicionale me produkte ekskluzivisht të zonës.
Receta e domateve të thata është më e reja që i është shtuar menysë dhe për të përgatitur këtë recetë speciale është punësuar Ervisi, një djalë shumë punëtor me aftësi të veçanta.
“Receta e domateve të thata nga @ervisi.prenga, megjithëse me aftësi të ndryshe është një bashkëpunëtor shumë i vyer tek ne. Faleminderit Ervis”, ka shkruar Altin Prenga, pronar i Mrizit të Zanave.
Për të ju njohur më mirë me këtë recetë, është publikuar edhe një video ku Ervisi tregon se si i përgatit domatet e thata. / KultPlus.com
Në “Syrin e Kaltër”, rreth 30 minuta larg nga qyteti i Sarandës, është zbatuar projekti i rikualifikimit infrastrukturor, që e ka ndryshuar rrënjësisht rrugën turistike drejt një prej perlave të natyrës shqiptare.
Kryeministri Edi Rama publikoi sot në rrjetet sociale pamje nga Syri i Kaltër, ku krahas pamjes magjepse të parkut, shihen mjaft vizitorë që frekuentojnë infrastrukturën e re për këmbësorë e çiklistë.
“Syri i Kaltër në Sarandë, monument i natyrës që tani edhe me infrastrukturën e re për këmbësorë e çiklistë, ka ndryshuar rrënjësisht rrugën turistike drejt një prej perlave të natyrës shqiptare”, shkruan Rama.
Syri i Kaltër është një pasuri natyrore e Shqipërisë, i cili me vendimet e muajit janar 2022 ka marrë një status më të lartë mbrojtjeje, atë të “Parkut Natyror” me një sipërfaqe të rritur në 293 hektarë, për të mbrojtur më mirë Monumentin e Natyrës me të njëjtin emër, që mban brenda parkut.
Nga pikëpamja mjedisore e shkencore, me harmonizimin midis pyllit të dendur dhe gjelbërimit gjithëvjetor, burimeve ujore të Syrit të Kaltër me ujërat e kthjellëta dhe të ftohta, ky park nga pikëpamje turistike dhe ekologjike paraqet rëndësi të veçantë kombëtare.
“Syri i Kaltër” tërheq shumë vizitorë nga mbarë bota në çdo sezon veror./ atsh / KultPlus.com
Vitin e kaluar, “Onufri” botoi tri romane të Zija Çelës në një vëllim të përbashkët. Kur një vepër letrare botohet për herë të katërt, siç ka ndodhur me romanin “Gjaku i dallëndyshes” të Çelës (botimi i parë – “Naim Frashëri”, Tiranë 1990; botimi i dytë – “Dukagjini”, Pejë 1992; botimi i tretë – “Koha ditore”, Prishtinë 2005 dhe botimi i katërt – “Onufri”, Tiranë 2021), s’ka dyshim që ai është ndër më të kërkuarit e më të preferuarit nga lexuesi.
Dhe kur kjo ndodh edhe me dy romanet e tjera, “Gjysma e Xhokondës” dhe “Banketi i hijeve”, pjesë e këtij triptiku (i pari i ribotuar nga “Onufri” në 2021, pas botimit të parë më 1992 nga “SHBL”, Tiranë, dhe botimit të dytë nga “Flaka e Vëllazërimit”, Shkup, më 1998, ndërsa i dyti ribotim nga “Onufri” më 2021, pas botimit të parë nga Dukagjini, Pejë, më 1997), kureshtja e lexuesit për ta është e shkallës më sipërore.
Kështu ndodhi edhe me mua gjatë shtatë ditëve të kësaj vere të nxehtë, duke lexuar tri romanet e triptikut “Gjaku i dallëndyshes”. Dhe sinqerisht u befasova me lëndën e larmishme, bukurinë e narrativës, karakteret e shumta, përshkrimet e portretizimet brilante, gjuhën e pasur e gjithë forcë shprehëse. Vetëm një gjeni si Zija Çela di të sjellë aq artistikisht në një roman virgjërinë si tabu (“Gjaku”); shpirtin rebel të banorëve të Bardhgolemit e figurat groteske të tre gjeneralëve të Barabise, njëri prej të cilëve “vret” kuçedrën, që të rridhte uji për bashkëfshatarët, por bëhet vetë kuçedër (“Gjysma”); si dhe historinë e një konflikti absurd, lindur që në gjenezë, se cila nga popullatat e krahinës, ku zhvillohen ngjarjet, ka tru në kokë e cila është vetëm brumë kungulli(“Banketi i hijeve”).
Tri romane në një, ku pasi i ke lexuar, të mbeten në mendje shumë shprehje plot domethënie, si këto: “Në Bardhgolem, burrat që janë burra, nuk pranojnë të mbajnë ndërresa të pista dhe gra të përdorura”; “Ata të Bardhgolemit kërkuan gjakun e çarçafit dhe gjetën gjakun e arkivoleve”; “Në shtëpinë ku mungon një dorë gruaje, besohet se ndryshimet vijnë vetëm nga zvetënimi”; “Kungulli po pushton botën dhe Mamaci nuk ka si të mbetet jashtë këtij ekspansioni”, etj.
Për këto tri vepra kanë shkruar me vlerësime të larta pena të shquara. Pjesë nga shkrimet e tyre botohen në libër si pasthënie. Janë aty Mehmet Kraja, Eqrem Basha, Lazër Stani, Ramadan Musliu, Ali Aliu, Remzi Lani, Linda Abazi, Arbër Ahmetaj, Tefik Çaushi, Halil Matoshi, Ismail Syla e Xhemail Mustafa. Ata i analizojnë romanet e Çelës jo vetëm në raport me krijimtarinë e autorit dhe të letërsisë shqipe, por edhe me vepra e autorë të mëdhenj të letërsisë së huaj. Dhe përfundimet e tyre janë sa orientuese, po aq të gëzueshme.
Pa pretenduar të bëj kritikën e mirëfilltë letrare, dëshiroj të theksoj disa nga mesazhet filozofike që përcjell Zija Çela në këto tri romane. Tek i pari, “Gjaku i dallëndyshes”, mesazhe të tilla përcillen gjatë gjithë zhvillimit të ngjarjeve. Madje, të bëjnë përshtypje jo vetëm emërtimi i Bardhgolemit, vendbanimit ku janë skenat e ngjarjes, por edhe vetë emrat mbresëlënës të personazheve: Baltazari, doktor Zhavello, Çonda, Kondo, Ana, Shushulla, Lola, Vogël Heta, Kubat Kubati, Kovaç Kovaçi, Xhemë Kurti, etj.
Të gjithë ndërveprojnë në funksion të realizimit të një dasme, nga e cila të nesërmen synohet të provohet virgjëria (ose zhvirgjërimi) e nuses, duke e “publikuar” çarçafin e përgjakur. Mesazhi është i qartë: virgjëria vajzërore si tabu deri ditën e martesës! Për të provuar këtë, përzgjidhen edhe shoqëruesit e dhëndrit e të nuses si dëshmitarë. Siç organizohet edhe përgjimi i fshehtë okular për aktin e natës së parë.
Si njohës perfekt i së drejtës zakonore, pasi ka vëzhguar, perceptuar e përzgjedhur produktin në një zonë si Bardhgolemi, mjeshtri Zija Çela na mahnit me bukurinë e fjalës, teksa vë në gojën e personazheve shprehje të tilla:
“E shkuara është si një varrezë, ku njerëzit tërë jetën ecin në majë të gishtërinjve, nga frika se mos shkelin diçka që përbën mëkat”, (fq.75). Dhe më tej: “Ka gjasa që bash në shpirtin e burrit të gjendet varri i vërtetë i gruas!”. (fq.80) Fantazia e autorit të vë në mendime, kur sjell në vëmendjen e lexuesit zakonin, sipas të cilit: “Dhëndri gjithmonë ka pasur shoqërues burrë të martuar, nusja doemos grua të martuar. Dhe dihet përse: veç të tjerave, shoqëruesit i mësojnë ata të dy si të flenë me njëri-tjetrin natën e parë. Për të mësuar kaq gjë, vajzës i duhen njëzet ose njëzet e pesë vjet…” (fq.79-80). Teksa ngjarjet vërtiten rreth çarçafit të dëshmisë, autori na magjeps me personifikimin e burrave të Bardhgolemit, atyre që nuk pranojnë të mbajnë ndërresa të pista dhe gra të përdorura.
Kësisoj, z. Çela e vendos botën shqiptare në kthetrat e së djeshmes dhe së sotmes. Një dasmë, e cila fillon në oborr, vazhdon me vrasje, por edhe me ngritjen e të vdekurit nga karroca, ku e kishin vënë trupin e tij, për t’u rivrarë përsëri. Sepse asgjë nuk ndodh rastësisht. Edhe sikur njëmijë herë të përsëriteshin ngjarjet, thuhet në faqet e para të romanit, njëmijë herë do të ndodhte vrasja. Dhe sikur kjo të mos mjaftonte, autori rrëfen mjeshtërisht edhe një vetëvrasje misterioze, larg syve të dasmorëve dhe pa dëshmitar. Këtu intriga bëhet thellësisht befasuese, duke e vendosur vetëvrasjen e Çondës në dhomën e dhëndrit.
Ndaj dhe Eqerem Basha do ta konsideronte romanin “një kronikë shqiptare me një lojë të jashtëzakonshme të krimit dhe misterit, të krenarisë, sedrës, psikologjisë së shqiptarit, e thurur me mjeshtërinë e prozatorit të racës, i cili di të krijojë pamje dhe të ndërtojë personazhe, çfarë pak e ndeshim në prozën shqiptare në përgjithësi. Dasma dhe krimi, aq të afërta me njëra-tjetrën dhe aq të fisit me legjendat shqiptare, përsëri më gjerë se kaq, me përshkrime të jashtëzakonshme të personazheve, tipa të veçantë dhe krejtësisht joshabllonikë”.
Ndonëse përsëri me një kolorit të pasur e plot ngjyra, në një linjë tjetër i vendos ngjarjet e personazhet Zija Çela te romani “Gjysma e Xhokondës”. Mika (Mimika Gjoka), e fejuara e Albertit dhe mike e ngushtë e Aldos, do t’u deklarojë atyre që në fillim se është “nga ai vend, ku të vdekurit gjithmonë i shtrijnë me fytyrën nga perëndon dielli dhe të gjallët s’flenë kurrë me kokën nga varrezat”. Por gjithashtu edhe fare çiltazi: “Kaq të mirë jeni të dy, sa nganjëherë çuditem që jam fejuar vetëm me njërin”. Pas zhdukjes misterioze të kësaj zonjushe, që “në shpirtin e saj të aventurës kishte gjithnjë një ndjenjë drejtpeshimi”, do të vihen në kërkim të saj jo vetëm ata, por edhe autoritetet lokale. Me këtë intrigë tërheqëse nis romani. Dhe me peshën se kishte humbur personazhi, për të cilin “e shkuara mbetet shpesh po aq interesante dhe po aq e panjohur sa e ardhmja, megjithëse njëra është dimension i jetës dhe tjetra i vdekjes”.
Është pikërisht ndërveprimi i këtyre personazheve, së bashku me tre gjeneralët e me figura të tjera, që përbëjnë pothuajse tërë zhvillimin e ngjarjeve. Madje, nga dështimi i kërkimeve, fantazia e autorit shkon përtej ndjenjës së mëshirës kur, si t’i jetë dridhur dora, shkruan: “O Zot, mëshirë për banorët e Barabisë: këdo që kanë në krye, gjithmonë do t’ua dhjesë punët!”. Dhe s’kishte si të ndodhte ndryshe, përderisa situata zotërohej nga tre gjeneralë të vetëshpallur: gjeneral Çonda, gjeneral Bitoku dhe gjeneral Harito, me këtë titull prej graduatësh fals, të cilët natën “e bënin çiçin si kalamajtë në oturak”.
Duke përligjur botën psikologjike dhe linjën e vijimësisë me romanin “Gjaku i dallëndyshes”, autori i vendos herë pas here personazhet e Barabisë përballë atyre të Bardhgolemit, si në rastin e kundërvënies ndaj doktor Zhavellos. Jo pa qëllim, në Barabi gjejmë edhe Fabrikën e Letrës. Sa herë fryn era, në vendbanimin Barabi, që gabimisht i thoshin edhe Barbari, fluturojnë andej-këtej copa letrash, ku lexohen gjithfarë shënimesh. E këtë gjetje Çela e shfrytëzon gjithë elegancë jo vetëm për t’i ndezur ngjarjet, por edhe për t’i veshur me mister e mendim universal.
Si për shembull: “Tri gjëra janë të vështira për t’u njohur dhe një gjë e katërt është e pamundur të njihet. Ato janë: gjurma e gjarprit mbi gur, e zogut në ajër, e anijes në ujë dhe e burrit në gruan”. Risi në këtë roman janë edhe “Ditët e recitimit”, ku në njërën prej tyre spikat një variant tjetër i baladës së Gjegj Elez Alisë. Sipas këtij varianti, “Gjergji nuk vdes pas dyluftimit të kobshëm me Bajlozin e Zi, përkundrazi, ai vazhdon të jetojë për shumë kohë, madje një ditë arrin të ngrihet më këmbë. Veçse ajo që e ngre nuk është motra, siç thuhet në variantin e vjetër, e cila i rrinte mbi kokë dhe i ndërronte nëntë plagët, Gjergj Elez Alinë e ngre më këmbë gruaja”.
Një trill interesant ky, përkundër gjeneral Bitokut, që e kërkon lavdinë përmes lakmisë e pushtetit të dhunshëm, apo gjeneral Haritos që, me egoizmin e shfrenuar, as i verbër s’e lëshon pushtetin. E në këtë kuadër, në kuadrin e një metafore të madhe, banorët e Barabisë ndihen si përgjysmë. Ata pyesin nëse e kanë pasur dikur gjysmën tjetër të vetvetes, e kanë pasur dhe e kanë humbur, apo s’e kanë pasur asnjëherë. Prandaj nuk e njohin as Xhokondën, duke parë vetëm gjysmën e riprodhimit të saj në anë të pasqyrës te berberi Ruc Bërdaku. Sa therëse, por edhe sa e përjetshme kjo metaforë.
Pas Bardhgolemit dhe Barabisë, te “Banketi i hijeve” (fitues i çmimit “Velija”, 1999), Zija Çela na çon në Mamac, një vendbanim në skajin tjetër të së njëjtës fushë, ku ndodhen edhe dy të parët. Nga dritaret e shtëpive të mamacianëve dallohen “sokaku i deshve”, “sokaku i gjelave” dhe “sokaku i cjepve”. Autori nuk vonon që të blofojë me të famshmin kungull i madh, që mbin dhe pushton gjithë qendrën e Mamacit.
“Për Mamacin çështja e kungullit është moral mbi të gjitha moralet”. (Fq.489). Sepse, duke e ngrënë me shumë qejf, ata duan të thonë se nuk janë kryekungujt e gjenezës, njerëz pa tru janë kundërshtarët e tyre, bardhgolemasit dhe barabiasit. Madje, për armiqësinë mes tyre, autori përcjell edhe këtë kundërvënie të skajshme: “Sa herë të ndërrojë jetë ndonjëri prej jush, bashkë me atë që ka vdekur, ne do të varrosim edhe një të gjallë”. Me art përshkruhet ringjallja e Redonit dhe përpjekjet e tij për të rigjetur të ëmën, Dardanën…
Po mjeshtërisht, referuar incestit, z. Çela e mban pezull lexuesin me shprehjen proverbiale: “Mitra e vërtetë nuk është ajo që shpallet, mitra e njeriut është truri”. Kësisoj, siç e ka vlerësuar Arbër Ahmetaj: “Mamaci i Çelës është plot e përplot me jetë, me kurvëri e me hasmëri, me tregti e me festa, me idiotësi e me burg, me të marrë e me të mençur, me emigrantë të ikur e të rikthyer, me të vdekur e të gjallë, që enden herë me krye e herë pa krye, me armiq përballë, me armiqësi të vjetër sa jeta. Autori mban nën kontroll jo vetëm linjat, personazhet, por edhe detaje e gdhendje nga më të imtat, të cilat i sjell e risjell në mënyrë të befasishme për kënaqësinë më të madhe të lexuesit.
Ajo që e shndërron leximin e këtij libri në një kënaqësi të vërtetë është aftësia e shkrimtarit që të përziejë në të njëjtën materie letrare hiperbolizime fantastike me mite e rrëfenja të vjetra, që i japin shkrimit një natyrë eterike e mistike, njëherësh e këndshme për t’u lexuar dhe marramendëse si përfytyrim. Nëse vërtet nuk arrijmë ‘të dëgjojmë zhurmën që bën rruzulli i tokës, duke u sjellë në boshtin e vet’, siç i ndodh një personazhi të Çelës, e sigurt që ndiejmë gurgullimën e pastër gjuhësore dhe mjeshtërinë e një shkrimtari të madh bashkëkohor”./Panorama.al / KultPlus.com
Artisti britanik, Ed Sheeran, ka shkruar histori në platformën muzikore “Spotify”, përcjell KultPlus.
Pas tij vjen Ariana Grande, e cila ka gati 20 milionë ndjekës më pak se kampioni Sheeran.
Lista e dhjetë më të ndjekurve përmban yje të tjerë të muzikës si Drake, Taylor Swift dhe Billie Eilish. Sheeran ishte gjithashtu artisti i parë që arriti 50 milionë ndjekës në platformë dhe ka pothuajse 60 milionë ndjekës më shumë se mega ylli i muzikës Adele.
Ed shkoi në Twitter për të festuar momentin historik dhe postoi një video të tij të veshur me një bluzë të dërguar nga Spotify për nder të arritjes së tij.
Bluza lexon ‘Më PYET PËR 100 MILION NDËRMJEKËSIT E MY SPOTIFY’ dhe Sheeran me shaka i pyet anëtarët e ekipit të tij turne se çfarë mendojnë për arritjen e tij historike.
Peter Leathem, shefi ekzekutiv i përpiluesve të të dhënave Phonographic Performance Limited (PPL), tha: “Urime për Ed Sheeran që ka këngën më të luajtur në Mbretërinë e Bashkuar për vitin 2021 dhe është artisti më i luajtur në Mbretërinë e Bashkuar për vitin 2021.
“Suksesi i tij në krye të listave gjatë pesë viteve të fundit është një dëshmi jo vetëm për cilësinë e prodhimit të tij, por edhe për forcën e muzikës në Mbretërinë e Bashkuar në një kohë kur peizazhi muzikor global është më konkurrues se kurrë.” /KultPlus.com
Marrëveshja për Programin Kompakt, me vlerë totale prej 236.7 milionë dollarë, ndërmjet Kosovës dhe MCC-së, është nënshkruar nga Alice Albright, vajza e ish-sekretares amerikane të shtetit, Madeleine Albright, e cila ishte një mike shumë e madhe e shqiptarëve, sidomos gjatë kohës së luftës. Ajo vdiq në mars të këtij viti./KultPlus.com
Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, ka ndarë një tjetër artikull të mediave ndërkombëtare, të cilat po vazhdojnë të shkruajnë për “Manifesta 14”, shkruan KultPlus.
Përmes një postimi në llogarinë zyrtare në “Facebook”, Rama ka thënë se Prishtina vazhdon të mbetet në qendër të vëmendjes së mediave botërore!
“CRA-Carlo Ratti Associati i bashkohet Manifesta për t’i dizajnuar ndërhyrjet urbanistike në Prishtinë.
Zyra e inovacionit dhe e dizajnit “Carlo Ratti Associati” shfaq rezultatin e programit dhe të vizionit urbanistik për Manifesta 14, Bienalen Nomade Europiane në Prishtinë mes 22 korrikut dhe 30 tetorit të 2022-ës.
Projekti i zyrës CRA propozon një metodologji të re për rikthimin e hapësirave publike në qytet.
Projekti fillon me një varg ndërhyrjesh të hapura të projektimit që nxisin pjesëmarrjen e qytetarëve, për t’i parë dhe për t’i vlerësuar reagimet e tyre gjatë këtyre punimeve në mjedisin e ri. Gjatë shekullit 20, ndryshimet politike dhe ato të regjimit politik nuk sollën tjetër përveçse përplasje të shumta politike në qytetet e Kosovës.
Si rezultat i kësaj, Prishtina vuan nga një mungesë e konsiderushme e hapësirës publike, dhe një numër i madh i banorëve janë të privuar nga e drejta që ta kthejnë ose ta ndryshojnë këtë situatë.
CRA dhe Manifesta 14 paraqitën një shembull të metodologjisë eksperimentale në mënyrë që të krijojnë një risi urbanistike karshi kësaj situate. Kjo metodologji praktike e urbanizmit bazohet në serinë e ndërhyrjeve urbanistike të përkohsme dhe zhvillohet në bazë të reagimeve të qytetarëve.
Në fazën e parë, CRA hartëzoi qytetin për të identifikuar vende të rëndësishme shoqërore e kulturore në të. Në këtë fazë, studioja u bashkua me Ministrinë e Infrastrukturës dhe Transportit (MIT) për të përdorur inteligjencën artificiale në mënyrë që të formohet pamja digjitale e rrugëve të qytetit. Këto të dhëna përkatëse mund të ofrohen sipas kërkesës nga hulumtuesit e urbanizmit të hapur.
Në fazën e dytë vendosen rinovimet ose ndërhyrjet e përkohshme, për të treguar se si lokacionet e shumta, shumë prej të cilave në kushte të vështira e të rrezikuara, mund të rikuperohen edhe nga qytetarët e Prishtinës. Këto ndërhyrje janë me kosto të ulët, për një periudhë afatshkurtër dhe me qëllim spekulativ. Banorët ftohen të votojnë me qenien e tyre, duke vendosur nëse këto ndërhyrje duhen të modifikohen ose jo. Së fundmi, do të mbahen periudha vlerësimi për të lehtësuar sa më parë zhvillimin e qytetit.
Më tutje, themeluesi i CRA-së, Carlo Ratti u shpreh:
“Qytetet në mbarë botën po kalojnë një periudhë të jashtëzakonshme, të kapluar nga kriza të shumta, por ka edhe potencial për rilindje. Duke pasur parasysh një ngjarje pa precedent gjatë shpërthimit të pandemisë Covid-19, pushtetarët u detyruan të bënin eksperimente urbanistike për t’iu përgjigjur nevojave të qytetarëve”
Metodologjia u aplikua për të ndërtuar Korridorin e Gjelbër, një ish-hekurudhë, e gjatë 1.3 km e cila dikur mbushej me makina të braktisura si dhe me plehra. Shtegu i sapoformuar i këmbësorëve përmban pushimore të shumta si dhe hapësira të mbushura me bimë, që lidhin dy vendndodhje të rëndësishme: atë të Manifesta-14 dhe Fabrikën e Tullave.
Vendkalimi u rizhvillua në njëzet (20) ditë punë, duke pasur në konsideratë debatin se si të zgjidhet problemi i këmbësorëve në qytet. Një rrethanë, e cila siguron që të gjithë elementet e këtij korridori të jenë sa më praktike dhe të mund të përdoren edhe në lokacione të tjera.
Ndërhyrjet e tjera urbanistike, të realizuara nga CRA në vitin që lamë pas, janë integruar ndryshe në strukturën sociale të Prishtinës. Për shembull, ish-biblioteka Hivzi Sylejmani, dyert e jashtme të së cilës u morën nga një kompani ilegale parkingu në qershor të vitit të kaluar, u kthyen dhe u shndërruan në një institucion të përhershëm kulturor të quajtur “Qendra e Praktikës Narrative”.
Ish-fabrika e tullave u shndërrua fillimisht si një dhomë urbane, kurse tash u transformua në një qendër mësimore Eco Urban, që u hap së bashku me Bienalen. Këto projekte tregojnë se si urbanizmi i hapur mund të sjellë ndryshime brenda periudhave të ndryshme kohore”, thuhet në postimin e tij. /KultPlus.com
Në Kongresin e SHBA-ve, në prani të një numri të madh të miqve të Kosovës, u mbajt ceremonia e nënshkrimit të marrëveshjes me MCC-në për Programin e Kompaktit. Kjo marrëveshje po konsiderohet historike për shtetin tonë, përcjellë KultPlus.
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani ka reaguar sot përmes një statusi në facebook ku është shprehur se kjo marrëveshje në shumë prej 236.7 milion dollarë, përbën investimin më të madh në sektorin e energjisë në Kosovë pas disa dekadash.
“Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjithnjë pranë Kosovës”, ka shkruar Osmani.
Sipas Osmanit, këto projekte do të kontribuojnë në garantimin e stabilitetit dhe fleksibilitetit të sistemit energjetik të Kosovës gjersa përgatitemi për tranzicionin energjetik dhe integrim më të madh të burimeve të ripërtëritshme të energjisë.
“Ky investim do të garantojë po ashtu një të ardhme energjetike ku gratë do të kenë rol kyç dhe do të jenë kontribuuese aktive në adresimin e sfidave të së ardhmes në fushën e energjisë.
Kjo marrëveshje konfirmoi edhe njëherë atë që dihet tashmë botërisht, partneritetin e jashtëzakonshëm e unik në mes të Republikës së Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Faleminderit të gjithëve për punën e jashtëzakonshme!”, ka shkruar Osmani. / KultPlus.com
Pas marrëveshjes që Kosova e nënshkroi me SHBA-në në Washington, Kryeministri Albin Kurti sot ka reaguar përmes një postimi në Facebook ku edhe ka bërë publike këtë marrëveshje 236 milionë dollarëshe me Korporatën e Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC), përcjellë KultPlus.
Këtë marrëveshje, Kurti e konsideron një bashkëpunim historik.
Ky është postimi i plotë i Kurtit:
Pas tetë vjetëve, isha në ShBA para tre muajve. Pikërisht më 27 prill, për t’i dhënë lamtumirën e fundit, Zonjës Sekretare, Madeleine Albright, në funeralin në Katedralen e Washington DC. Saktësisht tre muaj më vonë, më 27 korrik 2022, morëm pjesë në këtë ngjarje historike për Kosovën, zhvillimin e saj dhe lidhjen e saj me ShBA-të. Në njërën anë të marrëveshjes është pikërisht zonja tjetër Albright, Alice, vajza e Sekretares së Shtetit, nënshkrimin historik të së cilës e mban intervenimi i NATO-s në pranverën e vitit 1999 për ta ndalur gjenocidin e Jugosllavisë dhe Serbisë së Milosheviqit në Kosovë. Nga çlirimi te zhvillimi, nga Albright te Albright.
Nënshkrimi i marrëveshjes ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, për Programin Kompakt me vlerë prej 236.7 milionë dollarë, përveçse është ditë e shënuar e një bashkëpunimi historik mbi qëllime të përbashkëta në sektorin e energjisë, është kremtim i marrëdhënieve të thella ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ky është investimi më i madh dhe më inovativ i bërë ndonjëherë në Kosovë në sektorin e energjisë.
Programi Kompakt do të jetë gurthemeli i tranzicionit tonë të gjelbër dhe do të kontribuojë në sigurinë tonë energjetike dhe transformimin socio-ekonomik. Kështu, Kosova për herë të parë po krijon kapacitetet e saj të para për akumulimin me bateri të energjisë elektrike, si dhe po investon në zhvillimin e shkathtësive të reja në sektorin e energjisë, duke u përgatitur për tranzicionin e drejtë energjetik.
Republika e Kosovës i është jashtëzakonisht mirënjohëse Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC) dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës që po qëndrojnë përkrah nesh në realizimin e investimeve të bazuara në vlera dhe interesa të përbashkëta.
Në veçanti, falenderoj kryeshefen ekzekutive të MCC-së, znj. Alice Albright, ministren tonë të Ekonomisë, znj. Artane Rizvanolli dhe dy ekipet përkatëse që studiuan, shqyrtuan e negociuan për të arritur te rezultati i shkëlqyeshëm dje. / KultPlus.com
Do të jetë “White noise”, i shkruar dhe me regji të Noah Baumbach, me aktorët Adam Driver, Greta Gerwig, Don Cheadle, Raffey Cassidy, Sam Nivola, May Nivola, Jodie Turner-Smith, André L. Benjamin dhe Lars Edinger, filmi i hapjes së Festivalit të 79 të Filmit të Venecias, që hap siparin më 31 gusht.
Ky film përbën edhe një rikthim të Noah Baumbach, pasi ka paraqitur në 2019 filmin “Marriage Story”.
Për regjisorin Alberto Barbera ”ia vlente të pritej kaq gjatë”.
Baumbach ka krijuar një vepër origjinale, ambicioze dhe imponuese, sipas kritikëve.
Ndërkohë, Italia do të konkurrojë me pesë filma, të përzgjedhur nga drejtori artistik, Alberto Barbera dhe presidenti, Roberto Cicutto.
Ata janë: ”Il signore delle formiche” i Gianni Amelios, me Luigi Lo Cascio, Elio Germano dhe Sara Serraiocco, ”Bone and all” i Luca Guadagnino, me Timothée Chalamet, ”Chiara” i Susanna Nicchiarelli, me Margherita Mazzucco, ”Monica” i Andrea Pallaoro dhe ”Immensity” i Emanuele Crialese, me Penelope Cruz. / KultPlus.com
