Etiketë: George

‘I varfër dhe i pastrehë në Paris dhe Londër’, kronika e paharrueshme e George Orwell

Posted on by Kult Plus

Në vitin 1928, 25 vjeçari Eric Arthur Blair vendoset në Paris, kryeqyteti i kulturës botërore dhe destinacioni i shumë shkrimtarëve dhe artistëve, të pasur dhe të varfër, nga e gjithë bota. Një incident i pakëndshëm i ndodh shkrimtarit të ri, që e zhyt në mjerim, në uri dhe në kërkim të punëve të rëndomta. Shkrimtari, që më vonë u bë i njohur me pseudonimin George Orwell, nisi në këtë mënyrë të eksploronte Parisin dhe, më pas Londrën, nga statusi i “skllavit të skllavit” dhe prej syve të endacakut. 

I botuar fillimisht në vitin 1933, I varfër dhe i pastrehë në Paris dhe Londër u bë një udhërrëfyes klasik i dy metropoleve të mëdhenj dhe një analizë e mprehtë sociale e politike e viteve ’30. Ky është libri që besohet se caktoi edhe pikën e kthesës së Orwellit, nga fëmija e një familjeje me mirëqenie dhe i arsimuar në shkollën e elitës Eton, në luftëtar për një shoqëri të drejtë dhe të barabartë. 

Kjo është hera e parë që ky libër vjen në gjuhën shqipe.

Pak nga jeta e autorit

Eric Arthur Blair (25 qershor 1903 – 21 janar 1950) ishte një romancier, poet, eseist, gazetar dhe kritik anglez i cili shkroi nën emrin e stilolapsit të George Orwell. Vepra e tij karakterizohet nga proza ​​e kthjellët, kritika sociale, kundërshtimi ndaj totalitarizmit dhe mbështetja e socializmit demokratik.

Orwell prodhoi kritikë letrare, poezi, letërsi artistike dhe gazetari polemike. Ai është i njohur për novelën alegorike Ferma e Kafshëve (1945) dhe romanin distopian Nëntëmbëdhjetë Tetëdhjetë e Katër (1949). Veprat e tij jo-fiction, duke përfshirë Rrugën drejt Wigan Pier (1937), duke dokumentuar përvojën e tij të jetës së klasës punëtore në veriun industrial të Anglisë dhe Homage to Catalonia (1938), një rrëfim i përvojave të tij në ushtar për fraksionin republikan të Lufta Civile Spanjolle (1936–1939), respektohen po aq kritikisht sa edhe esetë e tij mbi politikën, letërsinë, gjuhën dhe kulturën. /Liberale.al/KultPlus.com

George Bernard Shaw, i papërmbajturi i letërsisë

Posted on by Kult Plus

George Bernard Shaw (1856 –1950) ishte fëmija i tretë dhe më i vogli (i vetmi djalë) i George Carr Shaw dhe Lucinda Elizabeth Gurly Shaw. Teknikisht, ai i përkiste “pushtetit” protestant – zotërinjve irlandezë pronarë tokash, por babai i tij qe një tregtar i pasuksesshëm, kështu që George Bernard u rrit në një atmosferë goxha të varfër.

Shaw kultivoi njohuritë për muzikën, artin dhe letërsinë, si rezultat i ndikimit të nënës së tij dhe vizitave të tij në Galerinë Kombëtare të Irlandës. Në 1876, Shaw vendosi të bëhej shkrimtar, ndaj iu bashkua nënës dhe motrës më të madhe (e vogla kishte vdekur) në Londër. Në moshën e rinisë, në të 20-at, ai vuajti zhgënjimin dhe varfërinë e vazhdueshme. Pasditet i kalonte në sallën e leximit të Muzeut Britanik, duke shkruar romane dhe duke lexuar atë që kishte humbur në shkollë, ndërsa në mbrëmje mësonte autodidak ligjëratat dhe debatet që karakterizonin aktivitetet bashkëkohore të klasës së mesme në Londër.

Një fragment i botuar pas vdekjes si “Një roman i papërfunduar” në vitin 1958 (por i shkruar në vitin 1887-‘88) ishte fillimi i fundit artificial në letërsinë artistike. Kur Shaw filloi të shkruante për skenën angleze, dramaturgët më të shquar ishin Sir A.W. Pinero dhe H.A. Jones. Që të dy po përpiqeshin të zhvillonin dramën moderne realiste, por nuk kishin fuqinë e duhur të largoheshin nga subjektet artificiale dhe karakteret konvencionalë të pritshëm nga adhuruesit. Shkroi “Henrik Ibsen”, “Don Zhuani në ferr”, “Dishepulli i djallit” (1897) etj.

Lufta e Parë Botërore ishte çast vendimtar për Shaw. Në fillim ai reshti së shkruari drama, duke botuar pamfletin e diskutueshëm: “Domethënie vulgare rreth luftës”, ku e quante Britaninë e Madhe dhe aleatët e saj njësoj fajtor me gjermanët dhe argumentonte për negociata dhe paqe.

Në dramat e tij të mëvonshme Shaw intensifikoi eksplorimet në simbolizmin tragjikomik dhe jorreal. Krijoi “The Apple Cart” (1929), një komedi futuriste, që thekson konfliktet e brendshme të Shaw-ut midis jetës së politikës radikale dhe mosbesimit të tij konservator në aftësinë e njeriut të zakonshëm për të qeverisur veten. Pas një ndërprerjeje gjatë kohës së luftës, Shaw, shkroi edhe më shumë shfaqje.

I papërmbajtur, mospërfillës dhe gjithmonë njeri i rrëfimit, Shaw përdori zgjuarsinë e tij të gjallë për të qëndruar në sy të publikut deri në fund të 94 viteve të tij; figura e ashpër, mjekra e famshme dhe bastuni, ishin po aq të njohur në mbarë botën sa edhe dramat e tij.

George Bernard Shaw nuk ishte thjesht dramaturgu më i mirë komik i kohës së tij, por edhe një nga dramaturgët më të rëndësishëm në gjuhën angleze që nga shekulli i 17-të. Disa nga veprat e tij më të mëdha për skenën “Cezari dhe Kleopatra”, episodi i “Don Zhuani në ferr” i “Man dhe Superman”, etj. shquhen për seriozitet të lartë dhe bukuri proze që nuk kishin të krahasuar me bashkëkohësit e tij të skenës. Një vizionar dhe mistik, filozofia e të cilit ishte pasioni moral, konflikti intelektual i përhershëm, Shaw ishte edhe pamfleti më i ndjeshëm që nga Swift, kritiku më i lexueshëm në anglisht, kritik i mirë i teatrit të gjeneratës së tij, një mësues i mrekullueshëm dhe eseist mbi politikën, subjektet sociologjike dhe një nga shkrimtarët më të pangopur në letërsi. Duke sjellë një inteligjencë të guximshme kritike në shumë fusha të tjera të interesit, ai ndihmoi të krijonte mendimin politik, ekonomik dhe sociologjik të tri gjeneratave./Hejza/KultPlus.com

Qytetarët protestojnë kundër mbylljes së rrugës ‘George Bush’ nga Komuna e Prishtinës

Posted on by Kult Plus

Një numër i qytetarëve të Prishtinës sot kanë protestuar kundër mbylljes së rrugës “George Bush” nga Komuna e Prishtinës.

Protesta e organizuar nga “Vrojtuesit e Lagjes” është mbajtur nga ora 12:00 në sheshin “George Bush” në kryeqytet.

Fatmir Muçolli, njëri prej protestuesve, shprehu pakënaqësitë në emër të protestuesve.

“Pse nuk është dikush i pranishëm këtu nga Komuna e Prishtinës? Pse nuk është këtu dikush i pranishëm nga Ministria e Infrasktrukturës, Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor? “, ka thënë Muçolli.

Në paralajmërimin e protestës shkruhej:  “Ne organizojmë një protestë thelbësore për hapjen e rrugës Xhorxh Bush, një rrugë e cila mund të hapet lehtësisht duke i larguar betonat që e mbyllin. Thirrja është e hapur për çdo individ të lodhur nga këto praktika të kryetarit të komunës tonë”.

“Përparim Rama premtoi se rruga do të mbyllej vetëm për një test 1-javorë, pastaj tha se do të ishte e mbyllur vetëm për trafikun urban, duke lejuar kalimin e autobusëve dhe taxit. Megjithatë, realiteti është një varg gënjeshtrash pas gënjeshtrash, duke mbyllur rrugën përfundimisht. Kërkojmë një Prishtinë më të lirë dhe të përshtatshme për të gjithë. Ju lutemi, bashkohuni për një qytet më të mirë dhe më të hapur”./Klankosova.tv/KultPlus.com

‘Lumturia njerëzore dhe detyra morale janë të lidhura në mënyrë të pandashme’

Posted on by Kult Plus

Xhorxh Uashington ka qenë presidenti i parë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës – lider dhe strateg, i vetmi njeri i zgjedhur unanimisht nga Kolegji Elektoral duke shërbyer dy mandate si president.

Ai kryesoi konventën që hartoi Kushtetutën aktuale të Shteteve të Bashkuara dhe gjatë jetës së tij u quajt “Babai i vendit të tij”. Ai nuk i takonte asnjë partie.

Sot janë bërë 234 vite nga koha kur ai u zgjodh president i SHBA-ve dhe në këtë përvjetor KultPlus ju sjell disa nga thëniet e tij:

– “Lumturia njerëzore dhe detyra morale janë të lidhura në mënyrë të pandashme”

– “Këmbëngulësia dhe shpirti kanë bërë mrekulli në të gjitha epokat”

– “Shoqërohuni me njerëz të kualiteti të mirë, nëse e vlerësoni reputacionin tuaj, pasi që më mirë është të jeni vetëm sesa me shoqëri të keqe”

– “Aq më i vështirë konflikti, aq më i madh është triumfi”

– “Meshkujt e vërtetë e urrejnë luftën, por asnjëherë nuk largohen nga ajo”

– “Më parë vdes në këmbë sesa të jetojë në gjunjë”

– “Më mirë është të mos arsyetoheni sesa ta jepni një arsyetim të keq”

– “Përgatitja për luftë është një prej formave më efikase për ta ruajtur paqen”. / KultPlus.com

219 vite më parë lindi letrarja franceze, George Sand

Posted on by Kult Plus

Sot mbushen 219 vite nga lindja e letrares franceze George Sand, shkruan KultPlus.

George Sand (shqipërimi: Zhorzh Sand) është pseudonimi i Amantinë Oror Lysil Dypë, romanciere, autore dramatike dhe kritike letrare franceze. Krijimtaria e saj është shumë e pasur. Romanet e saj të para si “Indiana”, publikuar në vitin 1832, trajtojnë marrëdhëniet shoqërore dhe ngrenë lart revoltën e grave, duke shfaqur edhe ndjenjat e bashkëkohëseve të saj, diçka e pazakontë për atë kohë që ndau opinionin publik nga ai i elitës letrare.

Sand ngre në romane çështje sociale, duke mbrojtur punëtorët dhe të varfrit dhe duke imagjinuar një shoqëri pa klasa e konflikte, si te veprat “Mopra” (1837) dhe “Mullixhiu i Angibosë” (1845). Më vonë tërhiqet nga mjedisi rural dhe shkruan romane të idealizuar me tema nga fshati si “Pellgu i Djallit” (1846), “Fadeta e Vogël” (1849), “Fransua Shampi” (1850) etj.

Përveç romanit, Sand ka lëvruar edhe gjini të tjera si autobiografia, “Historia e jetës sime” (1855) dhe romani historik “Konsuelo” (1843) ku përmes figurës së një këngëtareje italiane ajo shpalos peizazhin artistik europian të shekullit XVIII, ose “Bukuroshët e Bua Doré”, (1858) ku përshkruhen aventurat dhe peripecitë e shumta dashurore në kontekstin e kundërshtive fetare nën sundimin e mbretit Luigji XIII.

Pavarësisht se kritikohej mjaft nga figura të njohura letrare te kohës si Sharl Bodëler, apo Zhyl d’Orevili, Sand ishte në qendër të jetës intelektuale të kohës, duke pritur në pronat e saj në Nohant ose në Palezo, personalitete të ndryshme si muzikantët Franz List dhe Frederik Shopen; shkrimtarët Honore dë Balzak, Gustav Flober, piktorin Eugjen Delakrua, duke u dhënë këshilla dhe kurajë.

Megjithëse nëpërmjet letërkëmbimit, ajo mbante lidhje të ngushta me shkrimtarin Viktor Hygo. Ajo u shqua edhe për një angazhim politik aktiv duke filluar nga viti 1848, duke nxitur Aleksandër Rolë në fillimin e publikimit të tre gazetave ndër të cilat Kauza e Popullit, Buletini i Republikës etj. Zhorzh Sand lindi në Paris më 1 korrik të vitit 1804.

Sand mbeti gjatë gjithë jetës shumë e lidhur me Nohant dhe fshatin ku mund të marrë arratinë nga e përditshmja dhe të gjejë frymëzim. Temat nga jeta në fshat i gjejmë në shumë romane të saj. Në vitin 1817, gjyshja e saj e dërgon në një kuvend për t’u arsimuar më tej, ku kalon tre vjet nga dimri i viteve 1817-1818 deri në pranverë të vitit 1820.

Më 4 janar 1831, Amantina largohet nga Nohant dhe shkon në Paris ku futet në një shoqëri të vogël të rinjsh të dhënë pas letërsisë romantike. Aty kalon një jetë prej bohemësh duke frekuentuar teatrot, muzetë dhe bibliotekat. Krijon lidhje me të riun Zhyl Sando dhe të dy fillojnë karrierën si gazetarë në Figaro. Shkruajnë edhe një roman së bashku që botohet me pseudonimin J. Sand. Veprën e parë të saj “Indiana”, publikuar më 19 maj 1832 dhe të gjitha veprat e saj i boton me pseudonimin Zhorzh Sand. Tre muaj pasi botoi librin “Indiana”, përfundon librin tjetër Valentina gjatë verës së vitit 1832.

Të dyja këto vepra e bëjnë të njohur. Më 1833 ndahet nga Zhyl Sando dhe lidhet me Prosper Merime për një kohë të shkurtër. Të dyja këto lidhje e zhgënjejnë. Më 10 gusht 1833, vjen libri “Lelia”, një vepër lirike, alegorike, origjinale dhe shumë e suksesshme. Gjatë vitit 1833 njihet dhe lidhet me poetin francez Alfred dë Myse. Ndahet pas një udhëtimi në Itali dhe rilidhet me të, megjithëse marrëdhënia Sand – Myse vazhdon të mbetet e trazuar derisa ndahen përfundimisht në mars të vitit 1835. Kjo lidhje shërbeu si frymëzim për “Letra të një udhëtari”, kurse për Mysenë,

Më 28 gusht 1836, shkon në Zvicër ku e pret Franz List, të cilin e kishte njohur nëpërmjet Mysesë. Lidhja e tyre mbetet miqësore. Sand takohet me kompozitorin polak, Frederik Shopen në 1836 dhe jeton me të për dhjetë vjet. Lidhja e tyre ishte shumë e ndërlikuar. Në fillim ishin miq, pastaj të dashur dhe pasi Shopeni sëmuret, lidhja e tyre bëhet gati si marrëdhënia nënë – bir. Marrëdhëniet jo të mira të çiftit me fëmijët e saj çuan drejt ndarjes së tyre. Sand lidhet me demokratët dhe në 1848 gëzohet për rënien e mbretit Luigj – Filip dhe për fundin e Monarkisë së korrikut. Megjithatë, nuk i pëlqen lëvizja e Komunës së Parisit dhe pas dhunës së revoltave kthehet në Nohant. Për shkaqe financiare detyrohet të shkruajë për teatër. Në Nohant, ushtron edhe funksionin e mjekut dhe ndërkaq udhëton shumë nëpër Francë. Mban lidhje miqësore nëpërmjet letrave me shkrimtarin Gustav Flober, dhe njihet edhe me Teofil Gotje, Sënt – Bëv, vëllezërit Gonkur, etj… Nuk ndalet së shkruari derisa vdes më 8 qershor të vitit 1876, në moshën 71 vjeçe./KultPlus.com

Letërkëmbimi i George Sand dhe Alfred de Musset

Posted on by Kult Plus

Këto letra cilësohen shumë të vështira në përkthim, dhe asnjëherë nuk janë përkthyer në shqip. Loja e fjalëve në frangjisht e bën shumë të vështirë përkthimin.

Nëse letra lexohet e plotë, në dukje, jep përshtypjen e një letre dashurie, por nëse lexojmë vetëm rreshtat me bold, del letër e mirëfilltë erotike. 

Letra e George Sand

I shtrenjti im

Me shumë emocion dua t’ju them se kam

kuptuar në mbrëmjen e kaluar se kishit

një dëshirë të epshme për

të kërcyer me mua. E ruaj në kujtesë puthjen tuaj plot

dashuri dhe do të doja që kjo të tregohet

si provë që më bën të dëshirueshme

edhe nga ju. Jam gati t’ju tregoj

joshjen time pa kurrfarë interesi a llogarie,

pjeshkën time; edhe nëse doni gjithashtu të më shihni

shpirtin tim lakuriq pa shumë mundim

krejt të zhveshur, ejani për një vizitë.

Do të bisedojmë, sinqerisht, si miq.

Do t’ju bind se jam femër

e sinqertë, e aftë për t’ju kënaqur,

shumë e thellë, por edhe e ndjeshme

në miqësi. E thënë troç, prova më e mirë është

ajo për të cilën ju mund të ëndërroni si

shpirt i lirë që jeni. Merreni me mend se jeta në vetmi është si

kalli misri që zgjatet, forcohet e hera-herës

i lodhshëm. Kur e mendoj kështu, shpirti

më dhemb. Nxitoni pra dhe ejani

që të harroj vetminë dhe një kurë dashurie

mua të ma bëni.

Përgjigjja e Musset

Kur para jush, si një hyjni, ju përulem,

doni që për një çast t’ju dukem dikush tjetër?

Ju keni prekur ndjenjat e një zemre,

që Krijuesi i bëri vetëm për t’ju adhuruar.

Unë, i dalldisur nga dashuria, me këtë penë në kllapi, dua

ta bëj si në këtë letër, atë që ngurroj të shpreh.

Me shumë kujdes, po të lexoni në këto vargje fjalët e para,

Ju do të kuptoni ilaçin e dhimbjeve të mia.

Përgjigjja e Sand

Këtë vardisje tuaj nuk e quaj kurrsesi,

natë ma bën emrin e në shpirt më kall neveri.

/KultPlus.com
Përktheu: Ergisa BEBJA