Ajo ishte Zhulietë E kishte pas mbjellë në tanë trupin dashninë Ai nuk ishte Romeo Ende nuk dinte gjë për lindjen e Shekspirit
Ajo ishte Zhulietë Zemra e vogël e saj si gështenjë në prush digjej Ushqente gurët gjethet me dashni E nëpër pore i rritej afshi si farë jete
Ai nuk ishte Romeo Peshk i verdhë sillej ujit të jetës S ‘e shihte bregun asnjëherë Në formë dashnie asgjë nuk shihte Fjalët si pupla i iknin i hynin nëpër përralla
Ishin do gra U heqnin dërlat fjalëve si grunit egjren zdralin ua gërryenin theshethemave që shtëpitë t’jetonin mbushur zëra me fëmijë përdore me fëmijë në krah në shpinë shkundnin fytyrën e vjeshtës mollët me tri kafshime i hanin s ‘merreshin me Frojdin as me valixhen e tij mbushur sëmundje epshe e vrasje mbushur ishin do gra bre mehlem e kishin fjalën e kurrë s’kishin veshur sytjena me dantella
jetonin gruisht, grunisht era bukë ju vinte nga larg gra ninulla pa pasur kurrë abetare n’ dorë pa shkelur shkallëve të teatrit nusëronin bukur bënin kompozime letërsi piktura për pajë maje mali
ishin do gra e një nga një dërlat u hiqnin fjalëve dashni toke dashuri qengji koteleje përhapnin e kurrë s’kishin veshur sytjena me dantelle ato gra./ KultPlus.com
E di ju do t’flini me frikën për gjymtyrët e atdheut Për drekën e fëmijëve lodrat e tyre Do t’i mbyllni dritaret me perde të trasha T’mos e shihni qiellin si ua masakrojnë vrasësit Zemrat do t’i keni shesheve udhëve Nëpër gjethet e atdheut nëpër lumenjtë e tij do flini e do zgjoheni me vdekjen nëpër trosha buke fytyrën do t’ia shihni Do t’i fusni shtëpitë në valixhe për të ikur nga absurdi unë nuk e kuptoj luftën më duket psikologji e komplikume Po krejt kështu disi ka qenë në Kosovë E në shumë atdhe të tjerë Do të jetë Derisa ta vrasim luftën / KultPlus.com
Poezitë që shprehin harmoni midis fizikes e shpirtërores
Një vepër letrare, një përmbledhje e poezive, “Zemra që të bije tamam”, e poetes tani të dëshmuar për talentin e saj poetik, prof. Dije Demiri- Frangu, e përbërë nga tetëdhjetë e tre poezi të ndryshme, duke prekur majat e imagjinatës së fëmijëve, është një vepër briliante poetike, e lexohet me vëmendje, shihet se i vë në funksion fuqitë imagjinative të fëmijëve, që priten shumë shpejt të shpien drejt njohjes së realitetit dhe krijimit të kushteve për një jetë sa më njerëzore.
“Zemra që të bije tamam” me fizikë të fëmijës shpreh një harmoni të plotë në mes të fizikës, shpirtërores dhe të menduarit deri edhe tek ato imagjinatave. Ndjenjat, dëshirat, përjetimet emocionale, motivet, nevojat, e deri te imagjinatat funksionojnë e harmonizohen në personalitetin e fëmijës vetëm atëherë kur zemra e tij i bije tamam fizikës së tij. Thënie e vjetër e një pedagogu “Mendja e shëndoshë në trup të shëndoshë”.
Poezia është një ndër krijimtaritë më të spikatura të artit letrar. Si gjini e letërsisë, poeti shpreh botën e brendshme, ndjenjat më sublime të tij përmes vargut, pra është gjini letrare ku porosia e poetit shprehet me vargje, sikur në këtë përmbledhje poezish ku prof. Dije i plason porositë e saj. Vetë poezia shprehet me figura stilistike siҫ janë: metafora, krahasimi, hiperbola, litota etj..
Struktura e poezisë së prof. Dijes, është e ndërtuar mirë dhe është shumë e qëndrueshme. Vargu, rima, figurat stilistike e elementet tjera të strukturës së poezisë moderne të poetes nxjerrin si flakadan artistiken dhe kënaqin shpirtin e fëmijës dhe të lexuesit. Ato prekin majat e artit poetik.
Rima si kombinim i dy e më shumë vargjeve të një poezie, në poezinë e znj. Demiri shprehet bukur e qartë, duke i dhënë poezisë vlerë estetike, ku gërshetohet përmes fijeve estetike nga e bukura në të madhërishmen, nga imagjinata në konkreten.
Vargu poetik i poetes Dije Demiri- Frangu përshkohet nga vargu AABB, rima e puthur; nga vargu ABAB, rima e kryqëzuar; nga vargu ABBA, rima e alternuar; nga AAAB, rima e vargut të fundit përputhet, i jep kuptim vargut të fundit të strofës tjetër, etj, Ja se si e ndërton vargun poetja:
“Kam lindur në çastin
Kur shpërthente një gonxhe në Tibet
E në gjithë kopshtet e botës lëshonte aromë
Si unë frymën në këtë qytet” f. 10.
Ndonëse ka vende, poezi, që poetja nuk udhëhiqet nga vargu, por me një gjuhë të fuqishme artistike ajo shpreh ndjenjat e saj ku lexuesi mahnitet në dendësinë e artistikes.
Poetja me kujdes të veçantë në poezinë e saj udhëheq me figura stilistike nga alegoria, metafora e deri te figurat e sintaksës poetike, siҫ janë; asidenti, polisidenti, etj..
Poezia faqe 33, e kësaj përmbledhje “Asnjëri nuk mbet fëmijë” ngërthen në vete anën edukative, raportet shoqërore, fuqitë ndërtuese të personalitetit të fëmijës, marrëdhëniet familjare e deri te iniciativa e vetë angazhimit për një botë më magjepsëse. Jo fëmija të rritet pa diell e të mbyllet në Facebook.
“ O në këto rrjete sociale
Më shumë po hamë nervozë sesa po pimë bozë
I kamë fshirë të gjitha fushat
Edhe topin në livadhe
Gjyshja me të drejtë pisket:
I qitën edhe fëmijët fare
Si po rriteni kështu pa diell, o medet
Të gjithë u bënë të rritur e me Facebook
Asnjë fëmijë nuk mbet, o medet”.
Ose poezia “Gabojnë fëmijët” f. 96.
Gabojnë fëmijët
Kur me një fjalë vrasin lojën
Kur pas sheqerkave nuk e lajnë gojën
Kur pinë duhan gabojnë sa janë të mëdhenj
E bëhen të zinj si ndonjë tren.’
Vepra poetike “Zemra që të bije tamam” është një nga veprat e rralla në letërsinë shqipe për fëmijë, prandaj konsideroj se ka nevojë që kjo vepër të gjendet në bibliotekën tuaj familjare, ngase vërtetë ka fuqi frymëzimi, socializmi, edukimi e arsimimi. Me vargun poetik, poetja depërton në botën e fëmijëve duke ua trasuar rrugën e kërkuar./ KultPlus.com
që sa vjet jam myt tu shkru vargje për qiellin si xham të thyer Katedraleje për lulet që çdoherë tradhtojnë në vjeshtë jam myt tu shkru vargje, për do shikime aktoreske që shuhen sa mbyll sytë e lojna që ta qesin gazin e mashtrim janë për fëmijët e Ademve dhe Ademin e Prekazit s’kisha ide si shkruhet si hyjnë në vargje gjithë ata shpirtra t’kaltër më duhej t’ i thyeja gjitha mitet e s ‘kisha forcë ma pa Ademët, s’ mund vargëzoj s’kam shpirt sa duhet për ta e jam myt t’u shkru vargje për perëndimin e diellit dhe fjalët që i bartë era / KultPlus.com
KultPlus solidarizohet me viktimat e virusit me poezinë “Perden askush nuk e ka lëvizur më”
Poezi nga Dije-Demiri Frangu
(Ideja: nga bisedat me miken kalabreze që jeton në Romë, A. Dorsa)
Nanë Një qen me këmbë të thyer është shtrirë në oborr të teze Silvës plot zëra macash vijnë nga andej e shoh që perden askush nuk e ka lëvizur më Lampa e oborrit ende është ndezur s’ di si s’po pëlcet Po thonë toka është çmendur ajri ka luajtur mendsh Nanë Drunjtë sikur janë në zi s ‘kanë nxjerr ende asnjë gjeth Edhe poezive u është shterrë qumshti Një i marrë ngatërroi lojën me vdekjen po thonë nënë Unë s’ kam shkuar te frizeri më e flokët nuk i kam hiç mirë S ‘kam dalur të blejë as buzëkuq Thanë operacione plastike s’ po bëjnë më doktorët S ‘po di a të tregoj, edhe tezja Lauarë Që më pat dhuruar për ditëlindje fustanin e mbesës së saj Me një trendafil mbi arkivol u nis dje për tek ti Ndoshta krejt po vijnë moshatarët e tu se po thonë Vdekja botës i ka modeluar nje fustan te zi
S’ di nëse është dikush t ‘na përcjellë pas një kohe Edhe punëtori e arkëmordjes kishte vdekur dje U sa të bukura i bënte lulet përreth tij
Mirupafshim nanë, Mund t’vimë të gjithë këtyre ditëve Mos ke frikë unë jam e mbyllur- nga dritarja e thyer Po shoh frikën si ec udhëve
Empiria kombëtare historike, e kombinuar të shpeshtën me kodin mitik, ka ndërtuar në prozën tonë një strukturë të larmishme të topikës,duke harmonizuar njësi tematike të ndryshme në kontekste të ndryshme kohore e me forma të ndryshme të rrëfimit, që bartin poetikën e kësaj proze.
Konflikte historike dhe shpirtërore, që lidhen me psikologjinë tradicionale dhe me faktet reale, gjenerojnë nëntema tema e ide të cilat të dekoduara, shpërfaqin preokupimin e krijuesit tonë. Viteve të fundit hetohet një kombinim, një paralelizëm mes temave me subject të së kaluarës e aktualitetit, e sidomos tema që lidhen me politikën aktuale. Një numër i krijuesve merret me historinë jo të largët-luftën e fundit në Kosovë në kontekst të problemeve ndërnacionale, që vazhdojnë të prodhojnë pasiguri dhe urrejtje. Ato, doemos se janë janë bartëse të refleksionioneve autoriale, mbi përvojat e individëve historik, e të atyre bashkëkohorë, por cdoherë me tendencë të reflektimit të ideve qytetare dhe të lirisë, si koncept universal.Duke ndërtuar gjendje historike e fiksionale, duke prekur edhe kufinjtë e mitit, nxjerret qëllimi i rifunksionalizimit të historisë dhe mitologjisë, risementimi I lashtësisë dhe identitetit, në shërbim të aktuales.
Topika e këtyre romaneve del të jenë raportet ndëretnike, vrasja e humanes nga politika, të pagjeturit e luftës, mitet sërbe e sidomos thirrja për një pajtim, që del të jetë edhe si shlirim i autorëve dhe ideve të tyre për një liri globale.
Avansimi i prozës sonë përmes këtyre romaneve të reja, shënohet me qasjen psikoanalitike të autorëve në ndërtimin e subjekteve letrare, ku bota e njeriut të sotëm, si mekanizëm të brendshëm lëvizës e edhe frenues, ka pasigurinë, stresin, krizat ndryshme dhe ankthet. Këto romane nuk kanë vetëm vlerën e romanve të lexueshëm, por duke shmangur linearitetin, arrijnë të ndërtojnë nëntekstin, perspektivën rrëfimore, krahas retropektivës, informacionit, kuptimeve mitike, duke bërë rrëfimin si ligjërim, storje, imazh dhe kuptim./ KultPlus.com