Franceso Altimari: Gjuha arbëreshe, mundësi për t’u rivitalizuar

Profesori Francesco Altimari, një nga figurat e njohura të botës akademike, u shpreh se gjuha arbëreshe ka sot mundësinë të rivitalizohet.

I pranishëm në Samitin e 3-të të Diasporës që po mbahet në Tiranë, akademiku Prof. Altimari, gjatë fjalës së tij, u ndal në modelin e gjuhës shqipe që duhet folur.

Ai tha se, “gjuha arbëreshe është një gjuhë e gjallë dhe ne kemi mundësi ta riaktivizojmë me metoda moderne duke parë të ardhmen dhe jo të djeshmen”.

Ai përgëzoi miratimin e ligjit në Itali që ka mbështetur mësimin e gjuhës arbëreshe, por bëri apel për bashkimin e 40 komunave arbëreshe në një koordinim politik, mundësi të cilën e lejon ligji, në mënyrë që siç tha ai, “minoriteti arbëresh i shpërndarë në 40 komuna të organizohet në një linjë për mësimin e gjuhës arbëreshe”.

“Puna e një gjuhe minoritare zgjidhet bashkërisht. Ndaj jemi angazhuar si botë akademike që të mbështesim kërkimin shkencor në drejtim të gjuhës shqipe. Për këtë qëllim ne kemi angazhuar edhe studentët që me punët e tyre kërkimore shkencore t’i vijnë në ndihmë mësimit të gjuhës arbëreshe, që është e përhapur në mënyrë dialektore sipas komuniteteve”, tha ai.

Prof. Altimari vuri theksin në planifikimin gjuhësor të arbërishtes, që bën përshkrimin e të gjitha gramatikave dhe fjalorëve që ka kjo gjuhë, duke e sjellë arbërishten në kontekstin letrar dhe duke e përafruar nën një çati, që ruan tiparet leksikore dhe gramatikore.

Prof. Altimari është anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, është anëtar nderi i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, është profesor në Universitetin e Kalabrisë. Ai është autor i shumë botimeve për gjuhën arbëreshe. Ai është ndër themeluesit e filologjisë arbëreshe dhe shqiptare në përgjithësi./atsh/KultPlus.com

RAI së shpejti do të flasë edhe në gjuhën arbëreshe

“Në Radio Televizionin publik italian Rai, së shpejti do të flitet arbërisht”, shkruan Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët, në faqen e saj online.

Ky vendim vjen në kuadër të takimit të 3 korrikut 2023 në Senatin e Republikës italiane, në Romë, në Pallatin “Giustiniani“, ku u mbajt veprimtaria studimore mbi Arsimin dhe Komunikimin për mbrojtjen kushtetuese të pakicave gjuhësore historike arbëreshe në Itali. Në këtë takim ishte e pranishme edhe prof. Diana Kastrati nga Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët (QSPA).

Kjo veprimtari e promovuar nga Fondacioni “Crucitti“, me president Demetrio Crucitti, ish-drejtor i selisë së Rai në Kalabri, ishte e një rëndësie të veçantë, pasi solli në vëmendje në nivel kushtetues të pakicës gjuhësore arbëreshe me iniciativën dhe pjesëmarrjen e zv.presidentit të këtij Senati, Maurizio Gasparri.

Komisioni parlamentar për drejtimin dhe mbikëqyrjen e përgjithshme të shërbimeve televizive ka paraqitur ndryshimin e Skemës së Kontratës së Shërbimit ndërmjet Ministrisë së Sipërmarrjes dhe Radio Televizionit publik italian Rai në vitet 2023-2028.

Amendamenti i paragrafit 4, i paraqitur nga nënkryetari Maurizio Gasparri shprehimisht thotë: “Komisioni përcakton zgjedhjen e një selie rajonale të statutit të zakonshëm të Rajoneve, të cilave do t’iu besohen nivelet minimale të mbrojtjes për gjuhën arbëreshe“./ atsh / KultPlus.com