Etiketë: FemArt

Vitin e kaluar Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis ka lansuar Muzeun e Parë Virtual të Grave Aktiviste. Ky muze virtual, paraqitet si një entitet dixhital që i merr karaktersitikat e një muzeu, por me një rol më të veçantë; Promovimin e vlerave të aktivizmit paqësor të grave të cilat mbrojnë të drejat e njeriut. Ky muze ngërthen në vete një platformë interaktive, duke sjellur rrëfime frymëzuese dhe jetësore, fotografi apo edhe video të grave aktiviste.

GiliHoxhaj

Ideja e këtij muzeu virtual ka ardhur nga domosdoshmëria për të pasur informacione për aktivizmin e grave në Kosovë pasi që ka pasur mungesë të informacioneve për gratë aktiviste, të cilat kanë sfiduar mentalitetin dhe sistemin patriarkal. Sot ato erdhën me rrëfimet e tyre në kuadër të Festivalit “FemArt” .
Krejt ky diskutim u mbajt pranë Lapidrariumit të Muzeut të Kosovës ndërsa u moderua nga drejtoresha e Artpolisit dhe e festivalit “FemArt”, Zana Hoxha Krasniqi. Ajo tha se është tejet e lumtur që po e bëjnë promovimin e artistëve e aktivisteve të reja nga Kosova dhe Serbia.

“Jam shumë e lumtur që për herë të dytë po e bëjmë promovimin e Muzeut Virtual të Grave Aktiviste dhe kësaj radhe në hapësirën e Muzeut të Kosovës, duke shpresuar dhe uruar kështu që ndonjë ditë do të kemi një hapësirë permanente dhe një muze edhe të prekshëm të aktivisteve. Le të jetë kjo një ëndërr që ndoshta edhe do të realizohet”, u shpreh Hoxha Krasniqi.

Igballe Rogova, Lepa Mlađenović, Safete Rogova, Tatjana Nikolić, Fjolla Vukshinaj, More Raça dhe Manushaqe Nura, ishin penalistët që u përgjigjën në pyetjen se si e kanë filluar rrugëtimin e aktivizmit dhe cfarë do të ndryshonin nga krejt ky vizion që e kanë ndjekur ndër vite.
Lepa Mlađenović, aktivistja nga Serbia tha se ndihet tejet e lumtur dhe e emocionuar që është në Prishtinë në mesin e feministëve fantastike. Ajo një rëndësi të vecantë i kushtoi kontributit shumëvjecar të Sevdije Ahmetit.

“Unë kam qenë këtu në ceremoninë përkujtimore të Sevdije Ahmetit dhe ajo ishte feministja e parë që e kam takuar në vitin 1993 në një konferencë dhe kurrë nuk do ta harroj”, u shpreh Mlađenović.
Aktivistja Luljeta Aliu u shpreh se aktivizmi i ka shërbyer edhe si shërim ndaj krizave të jetës derisa vet është përballur me dhunë në familje. Ndër të tjera ajo shtoi se cfarë do ta bënte ndryshe, është se do të lidhej shumë më herët me gra të tjera në mënyrë që t’i bënin gjërat në mënyrë të organizuar dhe kështu edhe grave më të reja duhet ndihmuar në rrjetëzim.

“Ne e kemi filluar këtë shumë më herët edhe në rrethin tonë familjar dhe shumë na kanë etiketuar që jemi dalë jashtë normave, por si aktiviste në kuptimin individualist në rrethin ku jemi, e jo me projekte, ato fillojnë shumë më herët. Nisma e fundit lidhet me saktësimin e ligjit për pronën dhe pasurinë e përbashkët në raste divorci, dhe këtë e kisha bërë më ndryshe po të kisha pas kohë, por në anën tjetër isha duke u përballur edhe vet me dhunë në familje e me që e kisha kaluar një periudhë shumë të vështirë edhe e përjtojsha një krizë e kisha dhe më problem të dalë jashtë që të kërkoj ndihmë dhe bashkëpunim”, tregoi Aliu.

Igballe Rugova tha se nuk ka qenë as nuk është e lehtë as sot aktivizmi por solidariteti mes grave
“Urime FemArtit, bravo, po vazhdoni me shumë aktivitete me njerëz nga gjithë bota”, e filloi fjalën e saj atktivistja Igballe Rogova, ajo tutje tha se nuk do të ndryshonte asgjë pasi që mënyrë se si kanë punuar edhe atëherë edhe tash është e njejtë.

“Bashkë me Safeten kemi punuar në shoqatën “Motrat Qiriazi” në vitet 90-ta dhe nga fillimi kemi involvuar burra, djem e gra pasi që nga fillimi nuk kemi besuar që do ta ndryshojmë rajonin e Hasit nëse punojmë vetëm me gra dhe duhet bashkarit që ta ndryshojmë këtë shoqëri dhe që nga atëherë e tash vazhdojmë të punojmë me njerëz të rinj”, tregoi Rogova.
Sipas Rogoves as atëherë e as sot nuk ka qenë e lehtë të jesh aktiviste por që u ka ndihmuar aq shumë solidariteti edhe mes grave që nuk kanë qenë pjesë e rrjetit.
“Unë kam pasur fatin ta kem afër Safeten, unë isha ajo eksplozivja që më shumë eksplozicitet reagoja, kurse Safetja me atë qetësinë e vet më ka ndihmuar”, u shpreh Igballe Rogova.
Kurse aktorja dhe aktivistja e njohur Safete Rugova tha se të flasesh për aktivizëm dhe feminizëm nuk bën të mos përmendet Sevdije Ahmeti.

“Me Igon kemi filluar para viteve 90’ në zonen e Hasit për shkollimin e vajzave dhe mënyra se si kanë vepruar Sevdija, Lepa më vonë, Igo ka qenë pak më ndryshe , kanë qenë edhe rebele i kanë goditur edhe tavolinat me grushta, kurse unë e kam pasur një qetësi pasi që jam aktore dhe kam kufin, ndërsa dhe aktrimi me ka ndihmuar të kem shumë edhe në rolet e dramat e mija në të cilat kam pasur deshire ti luaj, perosnazhet e grave të fuqishme dhe të guximshme”, tregoi Safete Rogova, e cila shtoi se gjithmonë e lidh bashkë aktivizmin dhe feminizmin, pasi që gjithmonë janë munduar t’i ngrisim dhe ndihmojmë gratë dhe mirëpo më vonë thotë se ka mësuar shumë gjëra të reja nga Igo edhe shumë mënyra të reja të feminizmit.

“Tani kemi shumë ma tepër të reja që janë më energjike dhe po e shoh se këto kanë më shumë me thënë dhe më shumë që të veprojnë dhe i falënderoj të gjitha këto të reja”, përfundoi Safete Rogova.
Fjolla Vukshinaj, rrugën e aktivizmit e kishte trasuar nga nëna e saj e ndjerë. Pikërisht me të e kishte nisur këtë rrugëtim, madje në një moshë shumë të re.Mes emocionesh e lotësh ajo tregoi për këtë rrugëtim të përbashkët.

“Mami gjithnjë ka qenë aktiviste për lirinë e Kosovës, për gratë dhe për njerëzit me aftësi të veçanta. Ajo gjatë gjithë kohës rrinte në kompjuter duke punuar dhe nuk arrija ta kuptoja as inspirimin e pasionin e saj”, tregoi Vukshinaj e cila më tutje tregoi edhe takimin e parë me gratë aktiviste në një punëtori që kur ishte 15 vjeçare e thotë se ishte fascionuar nga mënyra se ato punonin shumë dhe në mbrëmje vallëzonin.

Në mesin e panelisteve ishte edhe Manushaqe Nura, togere në Forcën e Sigurisë së Kosovës(FSK). Nura që sonte erdhi e veshur me këtë uniformë tha se në feminizëm e ka gjetur vetën krejt rastësisht.Ajo thotë se ballafaqimi me faktin që është grua në profesionin që ka zgjedhur e ka ndjekur për shumë kohë.
“Siç po e shihni unë shërbej në FSK, një profesion që në krejt botën është i dominuar nga burrat. Feminizmi nuk ka qenë koncept i panjohur për mua dhe pse gjithnjë e kam pasur një karakter më kundërshtues, mirëpo në ushtri qasja e të tjerëve ndaj teje të shtyjnë qe të jesh feministë për shkak se shumë njerëz të shohin me mendimin se “hajt se kjo është femër” dhe në një farë formë kam hy në konkurrencë me kolegët burra për t’iu treguar që edhe ne mundemi”, tregoi Nura.
Kurse regjisorja More Raça mundohet që aktivizmin ta shprehi përmes artit të saj. Ajo thotë se e rritur në botën e kinematografisë e cila favorizon burrat, ajo që nga fillimi i studimit të regjisë, kishte vendosur që të jetë zëri i grave shqiptare në kinematografi.

“Qysh prej feminisë filmi ka qenë pasion i imi dhe zakonisht në filma heroi i një filmi është një burrë kurse gratë janë aty t’i plotësojnë boshllëqet apo historitë e burrave që gjithmonë janë historia kryesore e filmit. Duke u rritur me këtë lloj të filmave, unë kam vendosur ta studioj regjinë, kam vendosur që unë të jem zëri i grave shqiptare në kinematografi duke e parë që tematikat e tyre nuk trajtohen sa duhet në kinematografinë tonë”, u shpreh Raça.

FemArti është ndarë në pika të ndryshme ndërsa po sjellë mjaft shumë aktivitete artistike e diskutime që lidhen me barazinë gjinore./ KultPlus.com

Alberina Haxhijaj

FemArt ka filluar edicionin e tij të 6-të mbrëmë, me një shfaqje jashtëzakonisht të bukur dhe të fuqishme e cila ka ardhur si bashkëpunim në mes të Qendrës për Art dhe Komunitet – Artpolis dhe Teatrit Amerikan nga qyteti i New Yorkut – “La Mama”.

Publiku i cili dëshiroi që të ndiqte hapjen e edicionit të 6-të të FemArti i ra rreth e përqark Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani” për të përcjellë shfaqjen “Trojanet”, që bëri hapjen e këtij festivali.

Shfaqja bazohet në tekstin e Euripidit, e që shpalosë fatin e grave të Trojës pasi që qyteti i tyre është pushtuar, burrat janë vranë dhe anëtarët e familjeve të mbetura do të merren si skllevër, shkruan KultPlus.

Shkruar 2500 vite më parë, temat e saj- lufta, dhuna ndaj grave dhe fëmijëve, gjenocidi- vazhdojnë që të jenë aktuale në botë. Për këtë arsye kjo shfaqje i ka vënë vetes synim që të shfaqet nëpër vende ku së fundi ka pasur luftëra apo konflikte, duke përdorur teatrin si një mjet për të adresuar çështje bashkëkohore.

Shfaqja bazohet në produksionin origjinal të Teatrit Eksperimental ‘La Mama’ të ‘Trojaneve’, krijuar nga Andrei Serban, Elizabeth Swados dhe Great Repertory Company Jones nga Ellen Stewart në vitin 1974.

Shfaqja fokusohet në historinë e katër grave trojane, mbretëresha Hecuba, resë së saj Andromache (fëmija e së cilës vritet pasi që është djalë), Kasandra, vajza e mbretëreshës dhe Hela e Trojës, të cilën njerëzit e fajësojnë për fillimin e luftës. Secilës grua i jepet një hyrje spektakulare në shfaqje ku ato reagojnë ndryshe dhe sipas mënyrës së tyre ndaj rrethanave tragjike.

“Trojanet” në verzionin e ‘La MaMa’ nuk performohet në gjuhën angleze apo në ndonjë gjuhë tjetër. Përkundrazi teksti është një përzierje e gjuhëve të vjetra si greqisht, latinisht, Nahuatl dhe Navajo, fjalë të shpikura dhe fjalë të marra nga gjuhët e vendeve ku shfaqja është shfaqur më parë. E tashmë në të janë përfshirë edhe pjesë nga kultura shqiptare.

Aktorja Ilire Vinca tha për KultPlus se pikërisht elementi i gjuhës bën që kjo shfaqje të jetë universale, pasi gjuha e shfaqjes iu përket të gjithëve dhe askujt njëkohësisht.

“Shfaqja ka pjesë edhe tonat të cilat ne i kemi shtuar si për shembull një këngë e jugut të cilën e këndoj gjatë shfaqjes, të një pjese funerali. Mirëpo, ajo që është interesante është se projekti nuk ka vetëm profesionistë në të por edhe jo profesionistë, aktorë të rinj, studentë të posa diplomuar nga tre komunitete në Kosovë të cilët e flasin një gjuhë universale dhe një tregim i cili çdo herë e ka në fokus njeriun, dhe për njeriun”, u shpreh ajo për KultPlus.

Kjo shfaqje është dhënë në më shumë se tridhjetë vende anembanë Evropës, Azisë dhe Lindjes së Mesme. Për interpretuesit, muzikantët dhe audiencat gjatë viteve, ajo ka qenë një përvojë e jashtëzakonshme. E tillë është bërë edhe për aktorët pjesëmarrës nga Kosova duke përfshirë edhe aktoren Aurita Agushi.

“Kjo ka qenë njëra prej eksperiencave më të mira për mua dhe që kam me e kujtu gjatë pasi në këtë shfaqje luaj bashkë me dy vajzat e mia Gloriozën dhe Heliantën. Pjesa më e mirë e saj është se kjo shfaqje e merr publikun me vete në të katër anët e bibliotekës dhe publiku çdo herë është në pritje se çfarë do ndodhë në cepin tjetër të Bibliotekës”, tha Agushi për KultPlus.

Shfaqja kërkon që publiku të lëvizë me aktorët në hapësirën e lojës. Kjo qasje nga Andrei Serban bën që publiku të jetë pjesëmarrës dhe dëshmitar, jo vetëm spektator. Përdorimi i kombinuar i gjuhëve të hershme, muzikës, këngës dhe lëvizjes është imponues dhe tërheqës. Historia bëhet universale dhe ekziston hapësirë për tregime dhe histori individuale të çdo personi dhe komuniteti për të hyrë dhe për t’u lidhur me shfaqjen.

Interaktiviteti me publikun ka qenë sfidues edhe për aktorët.

“Kjo shfaqje për mua ka qenë një shkollë ne vete dhe mendoj që është shumë mirë që FemArt është hapur me këtë shfaqje pasi aty trajtohet edhe tema e grave trojane. Tema është e ndjeshme dhe gjatë provave gjithmonë kemi ushtru duke e paramenduar publikun, duke mos qenë të sigurt se sa publik ka me pas dhe sonte pati shumë publik dhe jemi munduar që të adaptohemi, që publiku ta përjetojnë sa më afër ngjarjen”, tha aktorja Danjela Markaj për KultPlus.

Temat e luftës së Trojës – lufta, gjenocidi, fati i grave dhe fëmijëve në luftë, si dhe efektet mbi ata që kapen në betejat e pafundme për pushtet – vazhdojnë të rezonojnë në botë, tha Onmi Johnson për KultPlus.

“Jemi të lumtur që kemi arritur që të sjellim një shfaqje të balancuar në mes të aktorëve shqiptarë, serb dhe muzikantëve romë. Njerëzit kanë thënë se nuk mund të keni artistë nga Serbia dhe nga Kosova në të njëjtën shfaqje, por mundesh. Madje ashtu si thotë edhe Ellen Stewart, arti tejkalon politikën. Më vjen shumë mirë që shfaqja u pëlqye dhe kishte një numër të jashtëzakonshëm të publikut”, u shpreh për KultPlus Johnson.

Kjo shfaqje është vënë në jetë nga ekipi i Projektit ‘Trojanet’: Maud Dinand, George Drance, Kim Ima, Onni Johnson, Bill Ruyle, Sara Galassini. Aktorët/et: Aurita Agushi, Anisa Ismaili, Branislav Stanković, Daniela Markaj, Donika Ahmeti, Edlir Gashi, Fisnik Sykaj, Fjolla Hana, Ilire Vinca, Jelena Orlović, Kushtrim Qerimi, Marija Velić, Mikel Markaj, Mina Nikolić, Qendresa Kajtazi, Rajmonda Ahmetaj, Skender Podvorica, Stefan Đordević, Stefan Stojanović, Tamara Trajković si dhe muzika nga Skenderi dhe Mërgimi. / KultPlus.com

FEMART është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh më i madhi në rajonin e Ballkanit duke filluar nga data 25-30 Maj do të shënoj vitin e gjashtë të organizimit. Ndryshe nga herët e kaluara, për shkak të interesimit të madh, FemArt këtë vit do të prezantojë programin e tij me më shumë se 40 aktivitete në tri komuna: Prishtinë, Ferizaj dhe në Mitrovicën e Veriut.

FEMART – Festivali i Artisteve dhe Aktivisteve çdo vit angazhon me qindra artiste dhe aktiviste nga mbarë bota të cilat shfaqin punën e tyre kreative përmes: Shfaqjeve Teatrale, Filmave (dokumentar, filma të metrazhit të shkurtër dhe të gjatë), Ekspozitave, Performancave, Koncerteve, Ligjëratave, Punëtorive, Paneleve të Diskutimeve dhe Prezantimeve të ndryshme në formë të artit.

Me moton TI UDHËHEQË, ne inkurajojmë qëndrueshmëri dhe solidaritet për gratë dhe burrat të cilëve ju shkelen të drejtat themelore për shkak të përkatësive të tyre etnike, racore, preferencave seksuale dhe pozitave shoqërore.

Programi artistik i Festivalit FEMART adreson: Të Drejtat e njeriut dhe Lëvizjet Feministe, Të Drejtat Seksuale dhe Shëndetin Ripordhues, Drejtësinë Tranzicionale dhe Ndërtimin e Paqes, Të Drejtat e Komunitetit LGBTQI+, Fuqizimin e Grave, Dhunën Kundër Grave, njëherë Promovon Storiet e Suksesshme Rajonale dhe Globale të Grave.

Festivali është një platformë për zhvillimin dhe paraqitjen e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave, si dhe për të shërbyer si urë lidhëse për ndërtimin e paqes dhe dialogut në rajon.

Ky edicion përkrahet nga Donatorët: Zyrja e Bashkimit Evropian në Kosovë, Kvinna till Kvinna, Austrian Development Cooperation, UNFPA, CFD, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prishtinës, Unë e Du Kosovën, UN Women, IPKO Foundation, Koalicioni K10, QKSGJ, Unicef Innovations Lab.

Bizneset përkrahëse: Frutti, Buçaj, Hotel International Prishtina, Union Caffe, Shok e Shoqe.

Përkrahësit Institucional: Biblioteka Kombëtare e Kosovës- “Pjetër Bogdani”, Teatri Dodona, Muzeu i Kosovës, KinoArmata, EU Information and Cultural Centre, Teatri Oda, Fakulteti i Arteve./ KultPlus.com