Duhet të jesh gjithmonë i dehur…

Duhet të jesh gjithmonë i dehur. Këtu qëndron gjithë puna; kjo është e vetmja çështje. Për të mos ndier barrën e tmerrshme të Kohës që ju thyen shpinën e ju kërrus drejt tokës, duhet të deheni pa pushim.

Po me çfarë? Me verë, me poezi a me virtyt, si të doni. Por, dehuni, ama.

Dhe nëse ndonjëherë, në shkallët e një pallati, mbi barin e gjelbër të një hendeku, në vetminë e zymtë të dhomë suaj, ju zgjoheni dhe dehja ju është pakësuar apo zhdukur plotësisht, pyetni erën, valën, yllin, zogun, sahatin, gjithçka që ofshan, gjithçka që ecën, gjithçka që këndon, gjithçka që flet, pyetni sa është ora; dhe era, vala, ylli, zogu, sahati, do t’ju përgjigjen: “Është ora për t’u dehur! Për të mos qenë skllevërit e martirizuar të Kohës, dehuni, dehuni pa reshtur! Me verë, me poezi a me virtyt, sipas dëshirës”

CHARLES BAUDELAIRE

Përktheu Alket Çani

Revistat e kompjuterëve në Jugosllavi, me vajzat në ballinat e guximshme

Revistat rreth teknologjisë dhe kompjuterëve në Jugosllavi patën bërë revolucionin e tyre.

Në tërë territorin e Jugosllavisë së qetë dikur, ishte Bosnja vendi nga vinin këto revista dhe këto ballina të guximshme asokohe.

Fjala ‘racunari’ në gjuhën e Bosnjës nënkupton kompjuter, prandaj edhe revista e morri këtë emër në kohën kur nisi të shitej e të merrte famë.

Redaktorët e ‘Racunari’ e dinin se do të kishin vështirësi në shitje, prandaj secili numër kishte në fotografinë e ballinës një grua a vajzë më provokative, më të veçantë, por edhe më seksi për atë kohë, shkruan KultPlus.

‘Racunari’ në Bosnjë nisi punën në vitin 1984 dhe mbijetoi deri në vitet 90-të, me shkrime që flisnin mbi teknologjinë, brenda saj, por edhe me tema të ndryshme të fushave të jetës.

Vajzat që dilnin në ballinë vinin nga Jugosllavia por edhe nga Polonia, Çekia, Hungaria, Rumania e Bullgaria. / KultPlus.com

Bora ia shton bukurinë Prizrenit (FOTO)

Bora këto ditë ka mbuluar të gjitha skutat e qyteteve të Kosovës. Një pamje të mahnitshme i ka dhënë qytetit të bukur të Prizrenit, shkruan KultPlus.

KultPlus ju sjellë një fotografi të Mergim Fanaj, e cila është shkrepur afër urës së gurit në Prizren, ndërsa lart shihet edhe Kalaja e Prizrenit. Tashmë shkallët e kësaj pjesë dhe kulmet e shtëpive të bardha janë mbuluar me ngjyrën e bardhë të dëborës.

Po ashtu e sjellim edhe një fotografi të Enis Tabak, që është shkrepur gjatë kësaj stine ku tregon rrugët e këtij qyteti të ndriçuara gjatë mbrëmjes./ KultPlus.com

GKK sjellë ekspozitën personale të artistit Thomas Hirschhorn

Galeria Kombëtare e Kosovës të martën më 6 mars hapë ekspozitën e artistit Thomas Hirschhorn “PIXEL COLLAGES”, shkruan KultPlus.

Kjo ekspozitë është kuruar nga Dirk Snauwaert, ndërsa hapet me fillim nga ora 19:00.

Ekspozita personale ‘Pixel-Collages’ nga Thomas Hirschhorn, përfshin 5 kolazhe të mëdha, një përzgjedhje të gjerë të kolazheve të vogla, dhe materiale të referencave të prezantuara në një vitrine. Shfaqja e punëve të fundit të Hirschhorn në Kosovë sot, me imazhet konfrontuese dhe përballjen me teknikat e rrejshme dhe maskuese të mediave, është një deklaratë, e ngjashme me argumentet të cilat Hirschhorn i shfaqë në manifestot të cilat e shoqërojnë ‘Pixel-Collages’, më saktësisht në: ‘Pse është e rëndësishme – Sot – të tregojmë dhe shikojmë imazhe të trupave të shkatërruar të njerzve’

Vepra e Thomas Hirschhorn është ekspozuar në shumë muze, galeri dhe ekspozita në mesin e të cilave edhe Bienalja e Venedikut, Documenta11, Bienalja e 27-të e Sao Paolos, Trienale në Palais de Tokyo, Paris, Bienalja e 9-të e Shangait, Galeria Gladstone, Nju Jork, Manifesta 10 në San-Petersburg etj.

Thomas Hischhorn me secilën ekspozitë në muze, galeri dhe hapësira alternative, apo me vepra specifike në hapësira publike e vërteton përkushtimin e tij ndaj publikut jo-ekskluziv. Ai ka marrë shpërblime dhe çmime të ndryshme, në mesin e të cilave edhe: “Preis für Junge Schëeizer Kunst” (1999), “Prix Marcel Duchamp” (2000), “Rolandpreis für Kunst im öffentlichen Raum” (2003), “Joseph Beuys-Preis” (2004) dhe “Kurt Schëitters-Preis” (2011)./ KultPlus.com

Kur artistët kinez vizituan Shkodrën në vitin 1955 (FOTO)

Shkodra është një prej qyteteve më të kahershme të Shqipërisë, me një histori banimi mijëvjeçare në qytet dhe krahinë. Po ashtu Shkodra gjatë viteve të tëra, ka qenë një vend ku është zhvilluar kultura dhe jeta artistike, shkruan KultPlus.

Një fotografi e postuar nga Vinceś Mudroū‎, dëshmon se këtë qytet e kanë vizituar edhe artistë kinezë, në vitin 1955. Derisa ata parakalojnë përmes rrugëve të këtij qyteti, qytetar të shumtë kanë dalë për të pritur ardhjen e tyre.

KultPlus, ju sjellë këtë fotografi që tregon një atmosferë të këndshme në këtë qytet, derisa me buzëqeshje, e duartrokitje artistët kinez përshëndeten me banorët e qytetit të Shkodrës./ KultPlus.com

Kur ushtarët serb dëbuan shqiptarët, një vajzë e vogël përpiqet ta ngushëllojë nënën (FOTO)

Andrew Testa është një fotograf anglez që ka kapur momentet më të vështira të shqiptarëve të Kosovës, gjatë kohës së luftës në fund të viteve të 90-ta, shkruan KultPlus.

Historia dhe përjetimet e këtij vendi, e kanë përcjellur për shumë vite këtë fotograf, i cili që nga ajo kohë është kthyer shpesh herë për ta vizituar Kosovën.

Thuhet se “Një fotografi vlen sa një mijë fjalë” dhe ky fotograf ka përdorur imazhet e fotografive për të treguar historinë e njerëzve të këtij vendi, në përudhen më të vështirë.
Ai ka kapur disa momente të refugjatëve kosovar që në fund të muajit mars ishin nisur për në Maqedoni. KultPlus ju sjellë një fotografi të asaj kohe.

Kjo fotografi më shumë se gjithçka tjetër tregon fatin e fëmijëve në luftë, që mbi vete marrin përgjegjësitë dhe dhimbjen që në rrethana normale do duhej të mbahej larg syve të tyre. Në rrethanat e asaj kohë, ata bëhen personazh i fatit të dhimbshëm. Kjo fotografi paraqet një vajzë të vogël e cila shihet e ulur shumë pranë nenës së saj dhe përpiqet që ta ngushëlloj atë.
Lidhur me këtë fotografi, autori Testa kishte shkruar se fotoja është shkrepur atëherë kur refugjatët janë ndalur për të pushuar pas kalimit në Maqedoni përmes rrugës hekurudhore. Fotografia është shkrepur më 31 mars të vitit 1999.

“Ushtarët serbë i kishin detyruar ata të largoheshin nga treni dhe kishin konfiskuar pasaportat e burrave dhe kartat e identitetit. Një vajzë e re përpiqet të ngushëllojë nënën e saj”, shkruhet në përshkrimin e fotografit./ KultPlus.com

Aksidenti-një roman për dashurinë, lirinë dhe seksualitetin

Nga Sadedin Mezuraj

Ismail Kadare u prezantua në letrat shqipe qysh në krye të herës, si një shkrimtar novator, duke sjellë në prozën romanore poetika të reja të ligjërimit narrativ, me shenja të dukshme për kah moderniteti.

Në rrugën e gjatë të krijimtarisë, Kadare ja mbriti të kristalizojë profilin e tij të pangatërrueshëm dhe njëkohësisht, brënda kësaj hullie, nga një roman në tjetrin, të “rishpiki” vetveten, përmes kërkimit të risive të elementëve të formës dhe mjeteve të ligjërimit narrativ.

I pa joshur nga “kënga e sirenave” të avangardizmit dhe eksperimenteve në prozën romanore të shekullit të njëzetë, shkrimtaria e tij i përngjet një pemë të mbjellë në tokën e modernizmit, me rrënjët tek mitit e antikitetit dheshenja të postmodernes, si teknikë dhe tipare të rrëfimitarisë .

Romanit Aksidenti, i cilësuar nga kritika si“atipik”, do t’i shkonin fjalët e J.F. Loyotard i cili pohon se “moderniteti është një proces i pandërprerë, që rishkruhet dhe rinovohet përmes postmodernes, si rend i ri ligjërimor”. Në vargun e gjatë të romaneve të Kadaresë, Aksidenti është ndoshta romani më modern, një rrëfim marramëndës dhe turbullues, një miksim i thrillerit policor, me teknikën e “rrjedhës së kujtimeve” dhe zhbirilimeve metafiziko-psikologjike për dashurinë,seksualitetit dhe lirinë në qytetërimin (post)modern.

1.Rrëfimi dhe diskursi narrativ në romanin Aksidenti

Narrativa e romanit Aksidenti e merr lëndën nga bashkëkohësia. Ngjarja prej nga ngjizet rrëfimi është krejt e rëndomtë: një aksident në kilometrin e shtatëmbëdhjetë të rrugës për në aeroportine Vjenës ku mbeten të vdekur dy shqiptarë: Besfort Y, ekspert në Këshillin e Europës dhe Rovena St.- stazhiere në Institutin e Arkeologjisë në Grac të Austrisë. Dy personazhet qëndrorë të romanit, të kurthëruar në një raport pasionat obsesiv , çvendosen në hapsirën europiane , duke sjellin me vete jehonat e miteve dhe baladave ballkanike,në sfondin e plojave (Lufta e Kosovës) dhe ngjarjeve kaotik të Shqipërisë në rrugën e vështirë të tranzicionit demokratik.

Romani tingëllon si një requiem dhe baladë për dashurinë në kohët moderne , në sfondin e një Ballkani të mbulluar me mjergullat e miteve dhe tymin e konflikteve ndëretnike. Përmes aluzioneve ngrihet një metaforë me nuanca të forta politike: Rovena, një grua e bukur, e joshur nga Besforti për udhëtimin në Europë , merr trajtat simbolike të Shqipërisë së joshur nga ëndrra europiane.

Si alkimist i fjalës, autori ka projektuar një strukturë narrative, të mbuluar me mjergull kuptimore , ku rrjedha e kohës destabilizohet përmes flashbeck-eve, teknikës së inversit dhe ndryshimeve të vazhdueshme të “kamerës” së fokalizuesit.Një rrëfim opak, ku buisin hamendësime, dyshime, haluçinacione, skenarë që ndërtohen dhe prishen si pëlhura e Penelopës,për t’i lënë vëndin motërzimeve të reja, por pa mbritur tek enigma dhe misteri që mbështjell jetën dhe vdekjen e çiftit Besfort -Rovena.

Kërkimi përvuajtshëm i hulumtuesit për rikonstruktimin e jetës dhe raporteve mes çiftit fillon dhe përfundon me pasqyrën e brëndshme të taksisë, me enigmën e ndryrë brënda saj.Cfarë ishte ky aksident? Një vrasje e qëllimtë? Një vetëvrasje? Një vrasje politike e maskuar si aksident? Apo thjesht një aksident i rëndomtë, si mijra aksidente që ndodhin rrugëve nëpër botë?

Proza romanore e Kadaresë i ka tharmet e bukurisë jo vetëm tek gjuha e përpunuar por edhe tek veshja e rrëfimit me nëntekst, me aluzione,alegori dhe përsiatje të rrafshit filozofik, duke shpalosur një diskurs intelektual, si reflektim rreth shqetsimeve dhe krizave të individit në shoqërinë moderne.

Nëse në pjesën e parë të romanit, rrëfimi fokusohet në përvijimin e pistave të ndryshme për zbulimit të shkaqeve të aksidentit, në pjesën e dytë diskursi narrativ shtyhet përpara dhe merr shenjat e një kërkimi metafizik në zëmër të dashurisë, aty ku shpërthejnë shtysat konfliktuale dhe tensionet e raportit të ndërlikuar mes Besfortit dhe Rovenës.

Narrativa të krijon përshtypjen e një rrjedhe të ngadalsuar si në një ëndërr me ankth, ku fragmentet e kujtimeve ndërthuren kaotikisht, në një rend të përmbysur, ku koha ecën mbrapsht dhe sekuencat e jetës ndodhin pas vdeksjes. Dy protagonistët, të vendosur në “makinën e memories”, enden sa para e prapa në kohë , te mbyllur në labirinthin e kujtimeve, si dy shpirtra të mbetur pezull, ashtu sikurse besohet nga partizanët e teorisë së “After Life”.

Rrëfimi është eliptik. Hulumtuesi misterioz, i përmes fakteve dhe dëshmive të mbledhura, ku realiteti përzihet me dromca ëndrrash dhe kujtime të fragmentuara , ndërmerr kërkimin rraskapitës, për të rikonstruktuar kohën dhe rindërtuar puzzlen e jetës së dy personazheve në vitin e fundit të jetës së tyre. Rikonstruksioni jetës së çiftit në vitin e fundit të jetës merr pamjen e një pasqyre të madhe të copëzuar, me shëmbëllimet e trajtësuara të dy protagonistëve.

Në puzzlen e jetës së rindërtuar të dy personazheve mbeten kutiza bosh, motive të paqarta të sjelljes së tyre, fakte të dyshimta, enigma, segmente jetësore të paqartësuara.Teknika e suspanses rrit dramacitetin e rrefimit. Narratori e fut lexuesin gradualisht në një atmosferë ankthi dhe tensioni, me dyshime dhe pasiguri, ku gjithçka duket e dyzuar, e turbullt dhe e paqëndrueshme, një lojë mes asaj që duket dhe domethënies së saj, një realitet fiksional ku gjithcka jepet sipas një vizioni te permbysur te realitetit.

Një pasqyrë ovale, simbol i narcizismit dhe sekreteve te një bote ezoterike, ku thithen shëmbëllimet e fundit të çiftit misterioz në taksi, hap narrativën dhe e mbyll atë brënda një qerthulli të pazbërthyeshëm. Metafizika e dashurisë,ku mplekset spiritualiteti me seksualitetin, shtysat instiktive libidoiane me socialitetin human, mbetet e parrokshme në totalitetin e saj kompleks prej sociologjisë empiriste. Në përpjekjen për të ndriçuar enigmen,orvajtja e narratorrit hulumtues mbrrin tek një ledh i pakapërcyeshëm, përtej të cilit hapet një zonë mister.Përtej atij kufiri, gjuha mbetet memece, njohja e pamundur, arti i pafuqishëm.

“E vërteta” mbetet e pambritshme, enigma e pazbërthyeshme, misteri i dashurisë dhe vdekjes së saj , i parrokshëm.Nuk ka një “të vërtetë” përfundimtare por këndvështrime alternative. Paradigma niçeane se “ nuk ka fakte por vetëm interpretime” e mishëruar artistikisht në ngritjen dhe rrëzimin e skenarëve rreth aksidentit, përcjell idenë se në epokën postmoderne , e vërteta , më shumë se sa një konsideratë përfundimtare, mbetet një dije relative, kontekstuale dhe e kontestueshme nga këndvështrime të tjera. Jemi në kushtin postmodern të relativizmiit dhe konceptimit të së “ vërtetës” si produkt i diskurseve të ndryshme.

Pasi ke përfunduar leximin, e mbyll librin dhe ai qëndron para teje si një sfinks,me enigmën e ndryrë brënda tij. Fundi i rrëfimit “pa fund” është një tipar tipologjik i prozës romanore të Kadaresë. Pistat mbeten te hapura, duke e futur lexuesin ne konfuzion por edhe duke e ftuar për interpretim të ngjarjes.

Romani Aksidenti bashkë me dy romanet e tjerë, E Penguara (Rekuiem për Linda .B) dhe Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut, nisur jo vetëm nga kronologjia e vendosjes së ngjarjeve te rrefyera por edhe nga tematika dhe shtrati ideor,përbëjnë tre hallka të një triptiku. Historia e personazheve të tre romaneve të sipërpërmendur, përplasjet dhe drama e jetës së tyre, shpalosen fatalisht brënda një raporti trekëndor: pushteti-dashuria dhe liria.

Vdekja e dashurisë, metamorfozë dhe tjetërsim
Në prozën romanore të Kadaresë, edhe atëhere kur seksi në letërsi ishte një tabu, ndihen erëzat erotike, kurse personazhet femra lëvizin në sfondin e një bote maskiliste, duke shpalosur seksualitetin e tyre në varësi të strategjive të mbijetesës.

Por arkitektura e romanit Aksidenti, si asnjëherë më parë, ngrihet drejtpërsëdrejti mbi vatrën e Erosit, e pikërisht aty, autori farkëton dy personazhe, me historinë e një dashurie të komplikuar, plot passion, dyshime, obsession, paranoja. Përkundër hymneve thurur dashurisë si lumturi pa fund dhe mitit të “dashurisë që nuk vdes kurrë”, Kadare, ka thurur mjeshtërisht një realitet fiksional, duke vendosur në qëndër të rrëfimit dramën e një çifti të kurthëruar nga pasioni obsesional i dashurisë.Një dashuri e cila përndizet dhe në kohëzgjatjen e saj konsumohet, shuhet, shterret, shkrumbohet. Dy personazhe, të cilët, teksa mundimshëm përpiqen ta ringjallin dashurinë e fikur prej hirit të saj, rreken të trashendetojë kufijtë e kësaj bote dhe të futet në një zonë të re, plot mistere , ku “ligjet ishin të tjera dhe pakti po ashtu”( Aksidenti, Onufri 2010 f 109).

Në harkun e dymijë e pesëqind vjetëve, nga antikiteti grek tek mendimtarët modern, përvijohet një kërkim i parreshtur për të rrokur fenomenologjinë e dashurisë dhe raportet e Erosit me qytetërimin. Çfarë është dashuria, ky ëngjëlldemon, që trondit qënien njerzore, duke e ngritur në kreshtat e lumturisë dhe rrokullisur në honet e dëshpërimit?

A mos vallë dashuria është një gjëndje iluzive e mendjes, një vetëmashtrim, një kurorë zbukurese humane e institktit natyror seksual, një kurth i natyrës për sigurimin e vazhdimësisë së species njerzore? Mos valle dashuria, kjo urë prej nga egzistenca e Tjetrit të panjohur vjen brënda ekzistencës tonë, me totalitetin e saj mbytës, bie ndesh me shtysat e lirisë individuale?

Romani, nisur nga shenjat e dukshme intertekstuale, ngrihet si një diskurs dhe dialog me tekstet e tjera te shkruara për dashurinë: Platoni, Hegel, Shopenhauer, Frojdi,Flober, Tolstoi Fuko, Lacan,Badiou etj, në një kërkim të pareshtur për të kuptuar dashurinë , të veshur me aureolën e hyjnores dhe misterit, pa mundur rrokjen e totalitetit të saj në një formulë racionale. Romani Aksidenti, përmes fiksionit letrar dhe diskursit narrativ, vjen si vazhdë e këtij kërkimi tundues dhe torturues.

Kërkimi i hulumtuesit zbulon dritëhijet e raportit kompleks Besfor-Rovena dhe hap pas hapi ravijëzon diagramën e degradimiit të këtij raporti,metamorfozën e dashurisë dhe tjetërsimin e saj: faza e parë, kur ata përjetojnë plot pasion dhe epsh seksual lidhjen e tyre. Faza e dytë , e ndërmjetme, ku shprehja “asgjë nuk do të ishte më si më parë”, bie si një këmbanë e prëzishme , në kufirin mes kohës së dashurisë me kohën tjetër, zonën tjetër ku ata rreken të kapërcejnë. “Aty kishte të tjera ligje. Aty niste koha negative” (Aksidenti f. 112).Lidhja mes tyre është ftohur dhe dashuria, nga një ndjenjë ngazëllimi, përjetohet si një barrë prej të cilës ata duan të çlirohen.

Faza e tretë- momenti post mortem (vdekja e dashurisë) , kur Besforti i propozon Rovenës të bëhët ish-gruaja e tij.Tashmë Rovena për Besforitn është thjesht një call girl (eufemizem per prostituten).Metamorfoza e Rovenës vazhdon deri në zvogëlimin e saj si personazh dhe zvetënimin e vlerave: geishë, lavire e luksit, me tej një kukull seksi dhe, në fund, një kufomë- një trajtë manekini me masken e allcisë në fytyrë. Tani- thotë Besforti – ne jemi “përtej pasqyrës… të çliruar nga rutina , nga trysnia e ritualit, nga xhelozitë..nga ajo zonjë fatale, vejushë e përzitur, ndarja (Aksidenti f.147-148)

Në prozën e Kadaresë mitet e lashta dhe modelet arketipale aktivizohen për ndriçimin dhe depërtimin në thelbin e dukurive moderne.Nga ana tjetër, nën dritën e ngjarjeve moderne, ndriçohen nënshtresat dhe gjuha simbolike e miteve antike.Miti letrarizuar rifunksionalizohet dhe realiteti fiksional strukturohet përmes teknikave mitologjizuese.

Hulumtimi raportit të ndërlikuar dashuror Besfort Y me Rovena St. hedh dritë mbi mitin e Orfeut dhe miti i risemnatizuar kthehet në një semantikë për depërtimin në enigmën që mbështjell çiftin e aksidentuar. Miti Orfeut, zbrazet nga arkaikja dhe rimbushet me shenjat e bashkëkohësisë, posaçërisht me rrëfimin e raportit kompleks dashuror mes Besfort dhe Rovena . Ndërsa bashkëkohorja, dashuria dhe vdekja në aksident e dy personazheve, vishet me velin e mitikes, përmes rrëfimit të konceptuar si lojë mes formës dhe kuptimit të tekstit,i cili e mbërthen lexuesin me ambiguitetin e tij shtërngues .“Miti është ambiguitet..kjo lojë interesante kukafshehti mes kuptimit dhe formës përcakton mitin” (R.Barthes-Mitologjitë,Tiranë, Pika pa sipërfaqe 2016, f 250)

Përmes pësiatjeve të hulumtuesit, mbrihet në një kuptimësim të ri të mitit të Orfeut : nuk është Euridika që ka vdekur por Dashuria. Zbritja e Orfeut në Had për të takuar Euridiken e vdekur është vetëm një alibi.E vërteta është pikërisht ajo, vdekja e dashurisë dhe pamundësia e Orfeut për ta ringjallur. Përtej ambiguitetit dhe mjergullës semantike, miti sjell në kohët moderne kumtin dhe brengën e përjetshme të njeriut: Dashuria, pas ftohjes graduale dhe konsumimit, është një energji e pa rikthyeshme. Ringjallja e saj është përtej së mundshmes. Njerzit, thotë autori ,duhet të mësohen me këtë dialektikë/fatalitet të brëndshëm të saj dhe të pranojnë ne paqe ligjet e saj misterioze. Dashuria nuk fitohet me forcë dhe nuk mund të mbahet në këmbë me dhunë.

Dialektika e dashurisë: erosi dhe ankthi lirisë
Historia e një lidhje obsesive pasionante për nëntë vjet i ka vendosur të dy protagonistët në një situatë kontradiktore: ata rreken të ndahen dhe duken fatalisht të pashqitshëm me njeri tjetrin. Të dy përjetojnë mrekullimin e epshit seksual dhe ndërkohë, gradualisht erosi kthehet në një skenografi plot tension dhe dyshime. Në zëmër të dashurisë janë hedhur farat e rrënimit të saj. Në vatrën e Erosit, ku farkëtohet dëshira seksuale rritet dhe aspirata për posedim total të tjetrit. Kupid , Zoti i dëshirës seksuale dhe atraksionit, në mitologjinë romake paraqitet me hark e shigjetë, duke përcjellë konceptimin e dashurisë si një dhimbje e bukur, si forcë gjallëruese e psikes por edhe aspektin plagosës të saj.

Është mjaft interesant ndërfutja në dialogun Besfort-Rovena e pasazhit mbi Empedoklin i cili nga kureshtja u hodh në honin e vullkanit. Duket sikur edhe gramatikisht-fall in love-rënia në dashuri, mbart një lloj fataliteti dhe rreziku. Dashuria i përngjet një luleje të brishtë të mbirë buzë kraterit të një vullkani, e rrezikuar të shkrumbohet nga flaka e tij. Ajo i përngjet një meteori i cili konsumohet dhe fiket teksa bie nga qielli (hyjnor) drejt tokës( realitetit brutal dhe bnal). Rovena në Grac të Austrisë rikujton Lasgush Poradecin dhe lexuesit i nëpërmendet një nga poezitë më të bukura të tij për “greminën e dashurisë”.

E kqyrur nga optika e kritikës feminist, Besforti dhe Rovena pëfaqsojnë dy profile psikologjike brënda skemës së kulturës maskiliste: Besforti racional, i ftohtë, vetëvendosës,mospërfillës, ekspert për çështjet e Ballkanit kurse Rovena e rrethuar me breroren e bukurisë dhe misteret e seksit, emocionale, e pasigurt, ankthioze.Dy profile psikologjike brënda skemës: Meshkujt vijnë nga Marsi, femrat vijnë nga Afërdita. E shprehur me termat e Simone de Beauvoir ( Seksi i dytë, Çabej,Tiranë 2002, f 11 ) Besforti profilizohet si Subjekti, Absoluti, i vetëpërcaktuar në totalitetin e tij kurse Rovena si Tjetri, pra femra që gjen përkufizimin e saj përmes mashkullit.

Si një raport mes të barabartëve, shkruante Shulamith Firestone –dashuria do të ishte një pasurim, ku secili duke zgjeruar veten përmes tjetrit, në vend të mbylljes në qelinë e vetvetes, vetëm me përvojën e tij, të merrte pjesë në ekzistencën e një tjetri, si një dritare shtesë në botë”.Në kontrast me këtë vizion, Rovena e rënë në kurthin e dashurisë për Besfortin, klidh e pafuqishme: ti po më robëron dhe më ke mbyllur çdo dritare!

Fillimisht në trajtë të turbullt ajo ndjen një lloj frike iracionale, ankth dhe pasiguri.Referuar Kierkegard, “ankthi është liria e penguar”(Koncepti i Ankthit , Plejad,Tiranë,2002 f 57).Më tej Rovena gradualisht e gjen veten të kapluar nga “xanxa e lirisë”.Madje ajo deklaron :Ti më konsideron robinjën tënde, ti je vrasës! Ti je Tiran!Ti po më shkatërron seksualitetin”.Besforti Çlirimtar në sytë e saj transformohet në Tiran dhe skllavërues.

Lidhja dashurore mes Besfortit dhe Rovenës përvijohet si një raport i pabarabartë pushteti.Dashuria sipas psikoanalistit Lacan, ekspozon enigmën e diferencës midis seksesve.Në vatrën e këtyre diferencave prodhohet tensioni dhe shtysat konfliktuale. Rovena ndjehet e skllavëruar në dashurinë pasionante për Besfortin.Poshtë luleve të lumturisë së dashurisë ajo ndjen ankthin e prangosjes së lirisë.Në zëmër të konfliktit është tensioni mes shtysës së dashurisë me shtysën e lirisë.

I gjithë raporti mes tyre duket si një lidhje sadomazohiste, e gryerr së brëndshmi nga frika, dyshimi, koha dhe vetëkonsumimi.Rovena e viktimizuar manifeston sindromën e Stokholmit: adhuron Besfortin, dhunuesin e lirisë së saj dhe ndjen frikë prej tij.Dialektika e një raporti të tensionuar i ka mbërthyer në kurthin e shtysave konfliktuale mu në zëmër të dashurisë.

Statusin e saj të varësisë Rovena e kompeson me përdorimin e seksualitetit të saj, si strategji rezistence dhe hakmarrje ndaj Besforit, penguesit të saj, duke filtruar me bashkëstudentin çek dhe me mikeshën e saj, Lulu Blum. Rovena në metamorfozën e saj ( Rovena St. Rovi, Anerov, call girll, kukull seksi) shpalos një identitet të shumëfishtë ndërsa seksualiteti saj është më fluid .

Dashuria është skena e Dyshit thotë Badiou (Alain Badiou: Lavd i dashurisë, Zenit Editions, Tiranë,2011 ) Si e tillë, ajo ka si bashkëshoqërues xhelozinë ,e cila në esencë, manifeston eskluzivitetin seksual mbi partnerin/en. Në skenën e Dyshit përjashtohet ndërhyrja e të Tretit kërcënues. Ndërkaq, ndërkallja e tekstit të Servantesit në strukturën tekstore të romanit, e riinterpretuar, modifikon skemën: I treti , dashnori fshehtë i futur në shtartin e Kamillas me vetë miratimin e Anselmit, e eksiton këtë të fundit dhe i ndez më tepër epshet dashurore për Kamillën. Shfaqja në “skenën e Dyshit” e të Tretit të përfshirë ( vizita në klubin e shkëmbimeve seksuale, flirti Rovenës me Lulunë) e eksiton më tepër Besfortin dhe nxit dëshirimin seksual ndaj Rovenës.Mirse vini në skemën e çiftit të hapur!

Fillimisht përmes aluzioneve e më tej, gjithmonë e më hapur, autori heq një paralele të qartë mes raportit të ndërlikuar pasionant Besfort Y-Rovena St. dhe çështjeve të lirisë dhe tiranisë. Nga shqyrtimi dinamikës së raporteve intime të një çifti, diskursi ngrihet në një rrafsh politik , duke krijuar parabolën me Shqipërinë totalitare dhe raportin e diktatorit Enver Hoxha me vendin e tij . Liria ishte marrë pang nga Tirani në emër të “dashurisë”për popullin e tij .Nën breroren e Çlirimtarit zgjatet hija e Tiranit, Autokratit, Sunduesit.Idesë për lirinë e munguar në totalitarizëm i pranëvihet ideja e “tiranisë” së lirisë, e cila kur shpërdorohet, kur keqkuptohet dhe abuzohet me të, kthehet në një forcë mbytëse dhe destruktive.

Analogjia mes proçesit të integrimit të Shqipërisë në Europë me odisenë aventuroze të çiftit Besfort-Rovena nëpër hapsirën europiane, është e hapur. Udhëtimi dy protagonistëve në hapsirën europiane kthehet në një parabolë dhe metaforë e rrugëtimit plot zigzake, aksidente dhe tensione të Shqipërisë drejt Europës.

Romani Aksidenti tingëllon si një rekuiem për humbjen e dashurisë në raportet e ndërlikuara të çiftit Besfort-Rovena. Mbi këtë fabul, diskursi autorial kthehet në një reflektim të thellë për dashurinë, seksualitetin dhe lirinë në kontesktin dhe rrjedhojat e revolucionit seksual në shoqërinë moderne. Dashuria ,kumton autori, u shfaq në tokë para pesëmijë vjetësh, si një proces humanizues i njeriut primitiv, si kaprëcim përtej lidhjeve inçestuale dhe epshit karanal seksual brënda fisit. Dashuria duket një konstrukt human tepër i brishtë dhe i ri, përballë shtysave arkaike, parake, të Erosit të shtypur nga Qytetërimi dhe në sfondin e gjallërimit të orientimeve të reja seksuale. Në këtë optikë, në rrafshin fenomenologjik, dashuria përngjason me një gjëndje ylberore, përherë e kërcënuar të shpërbëhet .

Liberalizimi raporteve seksuale dhe çlirimi seksit nga shtërngesat e riprodhimit, në kushtet e konsumerizmit dhe “kulturës fast food”, kanë përuruar qytetërimin tonë likuid , seksualitetin fluid dhe plastik. Por përtej kënaqsisë seksuale pa pengesa dhe detyrime, përtej robërisë së iluzioneve( Erich Fromm ) qëndron përherë boshësia dhe vetmia e individit të atomizuar. Dhe këtë boshësi duhet dhe mundet ta mbushë vetëm dashuria. Dashuria duhet rishpikur thotë Badiou (Lavd idashurisë, Zenit Editions, Tiranë,2011) si një konstruktion përherë në sprovë me risitë dhe si mënyrë për të përjetuar botën përmes diferencës./ KultPlus.com

Sekretet e gardërobës së Mbretëreshës Elisabeth

Do të shënohet në histori pjesëmarrja e Mbretëreshës Elisabeth në Javën e Modës në Londër për të prezantuar edicionin e parë të Çmimit Mbretëreshës Elizabeth II për Dizajnin Britanik.

E veshur me kostum blu me kristale Swarovski, i bërë nga rrobaqepësja e saj Angela Kelly, duket se e shijoi shfaqjen në rreshtin e parë pranë drejtorit të Vogue Anna Wintour. Madhëria e Saj, një ikonë mode, falë kostumit të ngurtë, me ngjyra të ndritshme që e bëjnë të njihet nga larg, pa lënë pa përmendur kapelën, çantën dalluese dhe këpucët.

”Pavarësisht indiferencës së saj mbretërore ndaj tendencave të reja”, shkruan Daily Express, i cili i kushton një artikull të gjatë për sekretet e veshjes së Mbretëreshës, ”Elisabeth është një ikonë e stilit ”. Angela Kelly, stilistja e besuar e saj, e cila filloi të veshë Elisabeth që në vitin 1993, u shpreh për gazetën se si Mbretëresha sugjeronte pëlhura për rrobat e saj sikur të ishte një eksperte pëlhurash. Kështu stilistja dizenjonte 4 skica për çdo lloj pëlhure dhe kur Mbretëresha zgjidhte modelin e veshjes pritet dhe montohet në një manekin që ka të njëjtat masa sa lartësia e saj reale.

Në rrobaqepësinë e Pallatit të Buckingham, dikush mban pëlhurën për të parë se si mëndafshi lëviz në erë dhe e ndalojnë Mbretëreshën të shkaktojë efektin “Marilyn”. Gjithashtu për këtë arsye janë shmangur në rrobat e saj dhe, siç dihet, futen edhe masa të vogla në mënyrë që veshja të qëndrojë mirë edhe kur Elisabeth del nga makina. Ngjyrat duhet të jenë gjithnjë të ndritshme, sepse, siç shpjegonte shumë vite më parë, vetë ajo “n.q.s vishem me ngjyrë bezhë, askush nuk do ta njohë Mbretëreshën”. Mëngët janë shpesh treçerekshe, gjithmonë të rehatshme për të lejuar përshëndetjen me njerëz.

Madhëria e Saj gjithashtu thekson e përditshmja britanike, nuk del kurrë pa doreza, të cilat i preferon pambuku, 15 cm që realizoheshin për të nga Cornelia James Ltd. Çanta është detyrimisht Launer, zotëron më shumë se 200, me dorezë të përshtatshme për të bërë më të lehtë mbajtjen në dorë: e preferuara e saj është Royale në lëkurë të zezë. Shallrat janë të zgjedhur nga Hermes dhe Mbretëresha pëlqen t’i veshë dhe mbulon kokën gjatë ngjarjeve sportive që merr pjesë, ndërsa kapele janë bërë për të nga Regel Morgan, me strehë të vogël për të treguar fytyrën e saj.

Çadrat duhet të jenë gjithmonë transparente dhe janë të krijuara nga firma Fulton. Këpucët janë gjithmonë të rehatshme dhe e takë 5cm, por që këto lloj takash i mbante edhe para se të bëhej mbretëreshë. Një staf i madh është i ngarkuar me veshjet e Madhërisë së Saj, rroba dhe pajisje janë të ruajtura në kabinete. Janë të papërshkueshme nga uji dhe të kataloguara sepse Elizabeta shpesh regjistronte datën dhe kohën që ata ishin veshur për të shmangur përsëritjen.

Së fundmi, Daily kujton se vetëm një herë Mbretëresha mbante pantallona, ishte gjatë një vizite zyrtare në Kanada në vitin 1970, dizajnuar nga rrobaqepësi i ri Ian Thomas, i cili dëshironte të modernizonte pamjen e Elizabeth: që atëherë nuk ka ndodhur kurrë më./ KultPlus.com

Greqia ndalon çamët të shohin vendlindjen

Mediat greke bëjnë me dije se “30 çamë nuk u lejuan të kalojnë kufirin për në Greqi”.

Sipas tyre Ministria e Jashtme greke ka ndaluar kalimin e tyre, raporton MAPO.

Çamët nga ana e tyre thonë se donin të shihnin vendlindjen e tyre.

Atyre u është ndaluar kalimi për në Prevezë.

Ata janë nisur për një pelegrinazh në kërkim të pronave./ KultPlus.com

Burim Haliti me filmat e tij pjesë e “BallkanTage” në Gjermani (FOTO)

Ka nis më 22 shkurt ndërsa përfundon më 23 mars. Kjo është ngjarja kulturore “BallkanTage” apo “Ditët e Ballkanit” e cila po mbahet në Munchen të Gjermanisë, shkruan KultPlus.

Kësisoj në këtë ngjarje me aktivitete e tyre kulturore dhe filmike prezantohen të gjitha Shtetet Ballkanike si Shqipëria, Kroacia, Bosnja, Mali i Zi, Maqedonia, Serbia e poashtu edhe Kosova.

Pjesë e kësaj ngjarje nga Kosova, do të jetë regjisori kosovar dhe producenti Burim Haliti me katër filma. Ai këtë lajm e ndau me KultPlus, duke thënë se poashtu është edhe përfaqësues i Kosovës.

“Unë, Burim Haliti regjisor filmi më 3 mars, jam i ftuar nga organizatorët e “BallkanTage” dhe njëkohësisht jam i zgjedhur që ta përfaqësoj Kosovën në këtë ngjarje Kulturore në Munchen, ku do të prezantohem me katër nga filmat e mi të fundit”, ka thënë Burimi për KultPlus.

“Hekurishtja”, “Çlirimi” janë filmat me regji të Halitit ndërsa “The Junction” dhe “Piano” ai është producent. Këta filma Burim Haliti, do t’i prezantoj edhe në këtë ngjarje kulturore, pasi që, deri më tani me këta filma ai numëron rreth 30 çmime ndërkombëtare./ KultPlus.com

Rita Ora në skenë me Andrew Watt, ndez Miamin (FOTO)

Këngëtarja shqiptare, Rita Ora kohëve të fundit ka qenë pjesë e udhëtimeve të shumta për të dhënë performanca të mahnitshme publikut anë e kënd botës. Së fundmi ajo ka udhëtuar në Miami të Floridës, atje ku ka krijuar një atmosferë të veçantë me rokerin Andrew Watt, shkruan KultPlus.


Ka një kohë të gjatë që flitet për lidhjen e Rita Orës me rokerin Andrew Watt, mirëpo së fundmi kanë qarkulluar shumë fotografi të tyre së bashku. Ndërsa në Miami, atje kanë bërë paraqitjen e parë së bashku në skenë. Derisa Rita Ora ka interpretuar disa nga hitet e saj të famshme, Andrew Watt e ka përcjellur atë në kitarë. /KultPlus.com

Dritëro Agolli: Pa çaste zënkash, s’ka dashuri…

Dritëro Agolli, poeti dhe shkrimtari i madh nga Shqipëria ka lenë pas vetes shumë vargje poezish, e libra mjaft të lexuar, shkruan KultPlus.

Agolli u bë poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore. Vepra letrare e Dritëro Agollit krijoi traditën e re të letërsisë shqiptare. Për nga gjinitë, krijimtaria e Dritëro Agollit është e larmishme. Në vjershat dhe poemat e Dritëro Agollit gjejnë shprehje mendimet dhe ndjenjat e njeriut të ri, patriotizmi dhe besnikëria ndaj idealeve revolucionare, cilësitë e tij morale në jetë dhe në punë. Mbi të gjitha Dritëro Agolli i këndoi dashurisë, dhimbjes dhe lumturisë që burojnë nga kjo ndjenjë.

KultPlus ju sjellë një pjesë të tij, që shkrimtari i madh e kishte shkruar kohë më herët. Po ashtu Dritëro Agolli pati shkruar edhe shumë letra të bukura dashurie drejtuar gruas së tij, Sadijes gjatë kohës sa ata ishin të fejuar dhe nuk shiheshin aq shpesh.
“Ata që duhen e torturojnë njëri-tjetrin. Ka periudha që nuk grindemi fare. Atëherë më pushton një trishtim, pasi më duket sikur nuk e dua më. Kur filloj “të grindem” qetësohem dhe them me vete “E dua!”. Doemos, unë nuk them që jeta të kalojë në grindje, vetëm se pa çaste zënkash, s’ka dashuri…”, kishte shkruar Dritëro Agolli./KultPlus.com

Në Bullgari, atje ku flitet shqipja e para 400 vjetëve!

Përgatiti: Ylli Pata

Një dokument për shqiptarët e Bullgarisë dhe legjenda e tre vëllezërve nga Vithkuqi.

Si e flisnim shqipen ne shqiptarët para 400 vjetësh?! Përgjigjen na e jep një fjalor i botuar në Bullgari, ku jepet kuptimi i fjalëve në gjuhën bullgare, shqipen e sotme dhe gjuhën e vjetër shqip të përdorur nga banorët e fshatit Mandricë në Bullgarinë Juglindore, të cilët janë larguar 400 vjet më parë nga atdheu i tyre.

Të bën përshtypje në fjalorin i cili ka mijëra fjalë, përveç fjalëve bazike si bukë, ujë, sëmundje, lind, vdes, fle, ngrihem, ha, pi, etj etj, të gjitha të tjerat përgjithësisht ndryshojnë dhe janë shqiptuar krejt ndryshe.

Për shembull “sallam” nuk i thonë mishit të përpunuar por i thonë “i shëndetshëm”. Tarshit, do të thotë “kërkoj”, etj. Megjithatë fjalët bazike nuk ndryshojnë si numërimi apo gjërat kryesore të të bërit. Edhe pse nuk ka gramatikë, foljet janë zgjedhuar afërsisht siç bëhen në morfologjinë e sotme. Përshembull “do të fle” shqiptarët e Mandricës i thotë “ot fli”.

Kurse shprehja apo fjala “flas” është krejt ndryshe në gjuhën e vjetër të shqiptarëve të Mandricës. Ata thonë “zallahis”.

Hartuesja e këtij fjalori, Marija Georgieva (Peeva), banorë e Mandricës është marrë me fjalët bazë të gjuhës së vjetër shqipe që gjithmonë e kanë folur banorët e Mandricës, ndërsa është ndihmuar nga studiuesi i apasionuar ndaj gjuhës shqipe, Ludmill Stankov, i cili ka punuar në një kohë të gjatë në Tiranë si diplomat i Bullgarisë.

Autorja e fjalorit Marija Georgieva (Peeva) është 70 vjeç dhe ka ruajtur thuajse të gjitha fjalët e vjetra që kanë folur banorët e Mandricës.

Mandrica

Mandrica është strukur në mënyrë mahnitëse në bregun e djathtë të lumit Bjalla (Lumi i bardhë), në pjesën lindore të malеve Rodope, në vetë kufirin me Greqinë. Fshati ka ruajtur bukurinë, pamjen e tij autentike dhe gjuhën e vet që nga viti i largët 1636. Duke u bazuar mbi një mbishkrim të vjetër fshati është themeluar pikërisht në atë vit.

Një legjendë tregon se fshati është themeluar nga tre vëllezër shqiptarë nga fshati Vithkuq, që ndodhet jo larg qytetit të Korçës. Vëllezërit kanë qenë barinj të mëdhenj. Ata kanë furnizuar ushtrinë osmane me qumësht, mish dhe produkte të tjera në rrugëtimin e saj për në Edrene. Ashtu vëllezërit dhe familjet e tyre kanë udhëtuar bashkë me ushtrinë, duke arritur Edrnenë.

Ali Pasha ka dashur t’i falënderojë tre burrat dhe u ka propozuar të zgjidhin një vendbanim të përshtatshëm për bagëtinë e tyre. Ato fshatra janë bërë pronë të tre barinjve dhe pas kësaj të banorëve të sotëm të fshatit të Mandricës.

Me kalimin e kohës gjatë lëvrimit të tokës janë gjetur shumë byzylykë, pllaka, unaza dhe sende të tjera të cilat dëshmojnë për jetën mbi këto vende.

Pasi që familjet janë vendosur në fshat, ato kanë ndërtuar një baxho ose mandër. Tepricën e produkteve të qumështit ua kanë shitur fshatarëve në fshatrat fqinje. Blerësit kanë thënë se i kanë marrë produktet nga “mandra”, siç e kanë quajtur fshatin./ KultPlus.com

Shqipëria ka Xhaminë e Beqarëve

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro, koordinatori i TİKA Tiranë Necip Özay Özütok, drejtoresha e IMK-së, Arta Dollani, së bashku me anëtarët e këshillit të ministrave dhe deputetë, vizituan Xhaminë e Mbretit në Berat, ku inspektuan dhe morën informacion rreth punimeve të restaurimit.

Një marrëveshje bashkëpunimi e cila u nënshkrua ndërmjet Ministrisë së Kulturës dhe Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, nga Ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro dhe Skënder Bruçaj i ka hapur rrugën këtij procesi, që parashikon 5 Monumente kulture të besimit islam ti nënshtrohen ndërhyrjes restauruese.

Gjatë vitit 2018 nis zbatimi i disa projekteve të restaurimit, investime të rëndësishme, në tre prej objekteve të kultit në Berat:

Projekt restaurimi i Xhamisë Mbret, Projekt restaurimi i Xhamisë së Beqarëve, Projekt restaurimi i Teqesë Helvetive.

Ky projekt realizohet nga IMK, në bashkëpunim me Agjencinë Turke për Koordinim dhe Bashkëpunim TIKA.
Xhamia Mbret është një nga objektet e kultit islam më të rëndësishëm në qytetin e Beratit dhe monument kulture i kategorisë së I. Ndërtimi i saj daton në shekullin e XV-të, dhe vazhdon me disa faza deri në shek. XIX.Xhamia Mbret së bashku me Teqenë Helvetive dhe Konakët e Teqesë përbënin qendrën e qytetit të Beratit në periudhën mesjetare. Projekti i restaurimit të Xhamisë Mbret ka si qëllim kryesor nxjerrjen në pah të vlerave të trashëgimisë kulturore të këtij monumenti.

Punimet restauruese të parashikuara konsistojnë në: Konsolidimin strukturor të monumentit, Restaurimin e çatisë, Çlirimin e muraturës nga ndërhyrjet e papërshtatshme me llaç çimento dhe realizimi i suvatimit me teknika dhe materiale tradicionale, Konservimin dhe restaurimin e piktures murale, Restaurimin e elementëve të dekoruar drusorë si tavanet, mafili etj., Instalimi i sistemit elektrik dhe sistemit të ngrohjes.

Projekti trajton Xhaminë Mbret dhe Teqenë Helvetive si pjesë e një kompleksi duke i dhënë shumë rëndësi përfshirjes së punimeve për sistemimin dhe vlerësimin e territorit.

Teqeja Helvetive është ndërtuar nga Ahmet Kurt Pasha në vitin 1781 dhe mban statusin e Monumentit të Kategorisë së I. Tavani i dekoruar i këtij monumenti cilësohet si një nga tavanet e dekoruara prej druri më të bukura në Ballkan. Ambienti kryesor i monumentit është i dekoruar me pikturë murale si dhe ka një mafil me strukturë druri. Punimet restauruese të parashikuara konsistojnë në:

Konsolidimin strukturor të monumentit, Restaurimin e çatisë, Punime konservuese dhe restauruese të pikturave murale dhe të pikturave në strukturën drusore të mafilit, Restaurimin e elementëve të dekoruar drusorë si tavani, mafili etj, Restaurimin e dritareve me elementë gipsi dhe xham me ngjyrë, Instalimi i sistemit elektrik dhe sistemit të ngrohjes.

Xhamia e Beqarëve është ndërtuar nga i biri i Ibrahim Pashë Vlorës, Sulejman Pashë Vlora në vitin 1827. Xhamisë i janë bërë ndërhyrje pas Luftës së Dytë Botërore në vitet ‘40 dhe ’50, ndërsa në vitet 1968 dhe 1978, xhamia i është nënshtruar ndërhyrjeve të thella restauruese. Projekti i restaurimit mbështetet mbi një analizë të thellë historike dhe arkitektonike duke shfrytëzuar gjithë materialet arkivorë dhe bibliografinë mbi këtë monument. Veçantia e këtij monumenti janë pikturat murale në fasadë që datojnë në të njëjtën periudhe me ndërtimin e vetë objektit.

Punimet restauruese të parashikuara konsistojnë në:
– Konsolidimin strukturor të monumentit
– Restaurimin e çatisë
– Punime konservuese/restauruese të pikturave murale në ambientet e brendshme dhe fasadë
– Restaurimin e elementëve të dekoruar drusorë
– Instalimi i sistemit elektrik dhe sistemit të ngrohjes./KultPlus.com

Shkodra më e bukur se kurrë në borë dhe biçikleta (FOTO)

Qyteti i bukur i Shkodres është mbuluar nga bora duke i dhënë kështu një pamje të mahnitshme qytetit më të madh verior, shkruan KultPlus.

Shkodra që njihet edhe si qyteti i biçikletave, ka marr një pamje përrallore të rrugëve të mbuluara me dëborë ndërsa qytetarët vazhdojnë të qarkullojnë edhe me biçikleta në këto ditë të ftohta.

KultPlus ju sjellë disa fotografi të këtij qyteti, të postuara nga Eko Mendje./ KultPlus.com

Ky dimër

Poezi e shkruar nga Ismail Kadare.

Ç’i gjatë ish ky dimër, ç’i pafund.
E lodhur pudra mbi fytyrën tënde.
I mpirë është gëzimi, thua s’ngjallet dot.
Apo si ai q’u dergj nga një lëngatë e gjatë.
S’do mëkëmbet kurrë ashtu siç qe?

Ç’i gjatë ish ky dimër, ç’i ftohtë ish.
Në pusin e ndërgjegjes mezi ndihen
Tinguj kambanash si rënkim të mbyturish.
Ato gjithashtu vdiqën, dot s’i ngjall,
Sa gjëra u vyshken, më e keqe se vetë vdekja
Ish vyshkja e tyre e ngadaltë, o zot.

Ç’i gjatë ish ky dimër, ç’i pashpresë ish.
Kinezët që s’duken më në udhëkryqe rrugësh
Por vetë ata s’kanë vdekur: qelqe dritaresh
Të stilit q’ata sollën vezullojnë ngriraz
Duke dërguar ftohtësinë e tyre
Mbi mijëra fytyra si prej maske kalimtarësh

Sa kohë vallë do t’i duhet
Genit të rracës atë maskë ta shpëlajë?
Apo në luftën e maskës me lëkurën
Maska do të fitojë më në fund?

Ç’i gjatë ish ky dimër, ç’i acartë ish,
Mbi varrin e tiranit monoton
Shiu po bie. Ka gjumë a s’ka nën dhè?

Ç’i gjatë ish ky dimër, ç’i vrerosur ish.
E lodhur pudra mbi fytyrën tënde.
Nën pluhur tempujsh, i lodhur shpirti im.

Përvjetori i botimit të “Alfabetares së gjuhës shqipe”

Çështja e alfabetit të shqipes do të zgjidhej përfundimisht vetëm me Kongresin e Manastirit, më 14 nëntor 1908.

Me nismën e Sami Frashërit, Jani Vretos e Pashko Vasës, më 27 shkurt 1897 u botua në Stamboll “Alfabetarja e gjuhës shqipe”. Ishte një nga veprimtaritë më të rëndësishme të patriotëve shqiptarë të Stambollit, të cilët më 12 tetor 1879 themeluan “Shoqërinë e të Shtypurit të Shkronjave Shqip”, shoqëri kulturore, që kishte për synim të nxiste zhvillimin e kulturës në gjuhën shqipe dhe ta vinte atë në shërbim të çështjes së çlirimit kombëtar nga Turqia. Me alfabetin, plotësonte një nga kërkesat bazë për përhapjen e propagandës atdhetare dhe i hapte rrugën botimeve të para serioze të Rilindjes sonë Kombëtare.

Në gjirin e saj bashkëpunuan ngushtësisht myslimanë të mëdhenj si vëllezërit Frashëri, katolikë të shquar, si Pashko Vasë Shkodrani e ortodoksë të mësuar e atdhetarë si Jani Vreto: ishte pra model i bashkëpunimit ndërmjet feve në shërbim të Atdheut. Gjithsesi çështja e alfabetit të shqipes do të zgjidhej përfundimisht vetëm me Kongresin e Manastirit, që u mblodh më 14 nëntor 1908, ku u hartua një alfabet i ri me shkronja latine. Është alfabeti që përdorin edhe sot e kësaj dite gjithë ata, të cilët shkruajnë shqip./ KultPlus.com

Al Jazeera: Rita Ora këndoi për pavarësi, por kah po shkon Kosova?

Ndërsa këngëtarja dhe aktorja britanike nga Prishtina, Rita Ora ka argëtuar mijëra kosovarë si pjesë e ditëve festive të pavarësisë, një poster i vendosur mbi një gardh rreth ndërtesës kryesore të qeverisë së Kosovës paraqiste qindra të rinj që vazhdojnë të jenë të zhdukur tash e 20 vite, pasi që janë rrëmbyer nga forcat policore serbe, shkruan Al Jazeera, përcjellë KultPlus.

Posterin e kishin mbështetur nënat e të zhdukurve gjatë luftës së Kosovës, ndërsa përfaqëson një metaforë për zhvillim e vendit në dhjetëvjetorin e pavarësisë së saj – një vend i uritur për tu pranuar nga Perëndimi, por ende i rrënuar nga trashëgimia e konfliktit dhe ndarja etnike.

Lufta e Kosovës për pavarësi nga Serbia rrezikonte të bëhej aq e zgjatur dhe e përgjakshme si ajo në Bosnjë përpara se NATO të dilte me luftëtarët e pavarësisë së Kosovës dhe të niste një fushatë bombarduese kundër Serbisë në vitin 1999, përcjellë KultPlus.

Ky vendim ishte nxitur nga masakrat që ndodhen atje, sidomos nga ajo e Reçakut, ku forcat serbe vranë 45 shqiptarë etnikë. Sidoqoftë, aleatët perëndimorë të Kosovës pranojnë se edhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës ishte përgjegjëse për mizoritë.

SHBA dhe Bashkimi Evropian insistojnë që Prishtina të krijojë një gjykatë për krime lufte: Dhomat e Specializuara.

Sot Kosova ka normën më të lartë të rritjes ekonomike në rajonin e Ballkanit, që parashikohet të arrijë 4.8 për qind këtë vit dhe ka miratuar me sukses Euron. Ka rezerva të mëdha të mineraleve të çmuara, duke përfshirë plumbin, zinkun, aluminin, arin, argjendin dhe potencialin për turizëm në peizazhet piktoreske në pjesën perëndimore të vendit.

Papunësia e të rinjve është një problem i vazhdueshëm që shkon në gati 60 për qind në një vend ku banorët nën moshën 25 vjeçare përbëjnë gjysmën e popullsisë. Më shumë se 100 vende e kanë njohur Kosovën; Serbia nuk është në mesin e tyre. Rusia dhe Kina gjithashtu kundërshtojnë anëtarësimin e plotë të Kosovës në Kombet e Bashkuara, thuhet në shkrimin që sjellë sot Al Jazeera./ KultPlus.com

Bora mbulon Ulqinin (FOTO)

Temperaturat e ulëta që kanë mbretëruar këtë javë, kanë qenë surprizuese për disa vende.

Nga dita e diele, bora ka zbardhur qytete të ndryshme, e kësaj here nuk ka lënë pa e veshur me petkun e bardhë edhe Malin e Zi, dhe qytetet e tij bregdetare.

Sipas fotove të siguruara nga rrjetet sociale Ulqini është mbuluar me borë, gjë kjo e jashtëzakonshme për një vend bregdetar./ KultPlus.com

Vdes Gëzim Qendro, ish- drejtori i Galerisë Kombëtare

Sot ka ndërruar jetë Gëzim Qendro drejtor i Galerisë Kombëtare të Arteve në Shqipëri (Tiranë) nga viti 1998 deri në vitin 2002, shkruan KultPlus.

Lajmin e ka bërë të ditur minstrja e Kulturës, Mirela Kumbaro. Ajo e ka cilësuar si një nga profesionistët e më të mençurit që ka bërë kthesën në Galerinë Kombëtare të Arteve.

KultPlus ju sjellë postimin e plotë të Kumbaros:

Trishtim i madh!
Vendosi të largohet sot prej nesh, pas një sëmundje të rëndë dhe shume para kohe, një nga më të mirët, më profesionistët e më të mençurit e Artit dhe të Mendjes, kritiku dhe historiani i estetikës dhe artit, drejtori që bëri kthesën në Galerinë Kombëtare të Arteve, Gëzim Qendro.
Le vepra shume te mira mik!
Por edhe na le një boshllëk te madh njerëzor e miqësor siç vetëm fisnikët munden.
Je i pazëvendësueshme!
Lamtumire!

Së shpejti një libër autobiografik nga Michelle Obama

Ish Zonja e Parë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Michelle Obama, do të publikojë së shpejti librin e saj të parë autobiografik.

Ish zonja e parë ka vendosur të zbulojë disa detaje për librin e saj duke theksuar se titutulli do të jetë “Becoming” dhe se libri është vendosur të jetë një kujtim që do ti çojë lexuesit në fëmijërinë e saj në pjesën jugore të Çikagos dhe rrugën e përshkuar deri në Shtëpinë e Bardhë.

“Libri “Becoming” ka qenë një përvojë thellësisht personale. Libri më ka lejuar, për herë të parë, hapësirën për të reflektuar ndershmërisht në trajektoren e papritur të jetës sime”, tha ajo në një deklaratë.

“Në këtë libër, flas për rrënjët e mia dhe se si një vajzë e vogël nga ana e Jugut të Çikagos gjeti zërin e saj dhe zhvilloi forcën për ta përdorur atë për të fuqizuar të tjerët. Shpresoj që udhëtimi im të frymëzojë lexuesit për të gjetur guximin për t’u bërë kushdo që dëshirojnë të jenë. Me padurim pres që të ndaj historinë time me lexuesit. ”

Libri do të botohet në 24 gjuhë të dhe pritet të botohet në 13 nëntor./ KultPlus.com

Pamje të mrekullueshme, Roma zbardhet nga bora pas gjashtë vitesh (Foto)

Një stuhi e rrallë dëbore ka mbuluar Romën duke e zbardhur qytetin për të herë të parë pas gjashtë vitesh dhe duke shkaktuar probleme me transportin dhe duke mbyllur disa shkolla.

Autoritetet lokale kërkuan ndërhyrjen e ushtrisë për pastrimin e rrugëve, përcjell shqiptarja.com.

Banorët e gjetën qytetin të zbardhur kur u zgjuan në mëngjes pasi erërat siberiane që kanë mbërthyer Evropën, i ulën nën zero temperaturat, duke iu marrë jetën të paktën katër personave, siç pretendohet.

Koloseu, shatërvani i Trevit dhe monumentet e tjera të “Qytetit të Përjetshëm”, që nga Vatikani e deri buzë lumit Tevere, kanë dhuruar disa pamje spektakolare bukurie të kryeqytetit italian.

Fustani i Rita Orës për këngën “For You” ka një çmim marramendës (FOTO)

Kënga “For You” e Rita Orës dhe Liam Payne po vlerësohet një këngë mjaftë e suksesshme, duke përfshirë klikimet që i janë bërë kësaj kënge,e cila është edhe kolonë zanore e “Fifty Shades Freed”, shkruan KultPlus.

Por Rita Ora me fustanin e kuq duket përrallore, fustan ky që është punuar nga Marchesa.
Ky fustan i Rita Orës nga ky brend kushton 6 mijë e 870 euro. /KultPlus.com

Edhe Tirana me slloganin “Bac, u kry”

Këtij slogani të kahershëm, thuhet në faqen zyrtare të këtij institucioni, që ka të bëjë me një ëndërr shekullore të shqiptarëve, tanimë iu shtua dhe një motiv tjetër: “Midis ëndrrës dhe realitetit”.

“Bac, u kry”, kështu nisë përshkrimin për ekspozitën e Eliza Hoxhës që është hapur në Tiranë, në faqen zyrtare të Muzeut Historik Kombëtar në Tiranë, ambinet ku edhe është hapur ekspozita, përcjellë KultPlus.

Këtij slogani të kahershëm, thuhet në faqen zyrtare të këtij institucioni, që ka të bëjë me një ëndërr shekullore të shqiptarëve, tanimë iu shtua dhe një motiv tjetër: “Midis ëndrrës dhe realitetit”.
Fotografi të cilat dokumentojnë rrugëtimin e shtetit të Kosovës prej viteve ’90 e deri më sot u shpalosen para publikut shqiptar në Tiranë. Nga pelikula e filmit janë zbardhur çaste lirie, ngazëllimi dhe entuziazmi në ditët e çlirimit, pavarësisë, por edhe sfida me të cilat sot përballet shteti i Kosovës, si çështja e të pagjeturve, grave shqiptare të prekura nga dhuna gjatë luftës, e deri tek mungesa e lirisë së lëvizjes.

Në këtë mënyrë Muzeu Historik Kombëtar dhe Ambasada e Republikës së Kosovës në Tiranë, me rastin e 10-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, çelën ekspozitën personale të autores Eliza Hoxha me titull: “Midis ëndrrës dhe realitetit”.

Në çeljen e kësaj ekspozite ambasadori i Republikës së Kosovës në Tiranë, Sylë Ukshini do të thoshte se 10 vite janë pak për Kosovën, por sipas tij, me siguri pas 10-të viteve të tjera shteti i ri i Kosovës do të ishte më i mirë dhe më i suksesshëm, sigurisht. “Ky përvjetor merr një rëndësi të veçantë pasi viti 2018 përkon dhe me 550-vjetorin e vdekjes së Heroit tonë Kombëtar, i cili po përkujtohet në të gjitha trevat shqiptare”, do të thoshte më pas ambadori Ukshini, i cili nuk do të harronte të vlerësonte dhe punën e autores së ekspozitës, Eliza Hoxha, që sipas tij është një artiste krejt e veçantë e cila ka shpërthyer talentin e saj në disa fusha të jetës.

Më pas fjalën e përshëndetjes do ta merrte drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, Dr. Dorian Koçi. “Ekspozita personale “Midis ëndrrës dhe realitetit” është një ekspozitë që na tregon të vërtetën historike të Kosovës. Luftën e saj për mbijetesë dhe fitoren mbi gjenocidin dhe dhunën sistematike serbe mbi shqiptarët e Kosovës. Vitet ’90 ishin të vështira për popujt tanë në të dyja anët e kufirit. Shqiptarët e Kosovës e gjetën veten e tyre duke kërkuar dhe luftuar për gjuhën, kulturën dhe vendin e tyre ndërsa shqiptarët e Shqipërisë luftonin për të drejtat e tyre ndaj një sistemi diktatorial. Në thelb të dy popujt kërkonin lirinë dhe plotësimin e ëndrrave, të cilat formësuan edhe karakterin tonë kombëtar”, tha Dr. Dorian Koçi. Më pas ai theksoi se bashkëpunimet mes Muzeut Historik Kombëtar dhe Ambasadës së Kosovës janë iniciativa që pasurojnë kalendarin e përbashkët kulturor dhe zhdukin kufijtë administrativ mes dy vendeve tona.

Nga ana e saj autoria e ekspozitës, Eliza Hozha, e pranishme në këtë eveniment, do të shprehej se i përkiste një gjenerate që pati shumë ëndrra por që jo të gjitha mundën të ktheheshin në realitet. Ajo theksoi gjithashtu se i përkiste asaj gjenerate që përjetoi luftën, por dhe shpalljen e pavarësisë. Sipas Hoxhës, ekspozita e saj sjell në vëmendje atë që ka kaluar e që nuk duhet harruar asnjëherë.
Më pas të pranishmit vizituan ekspozitën në fjalë dhe u njohën me disa produkte të sjella nga Kosova enkas për këtë rast./KultPlus.com