Arti ukrainas ka gjetur një strehë në Madrid, ku një retrospektivë mbi avangardën e vendit në fillim të shekullit të 20-të po tregon vepra pak të njohura për publikun e gjerë, ndërsa u ofron atyre një strehë të sigurt larg bombave, shkruan Reuters, transmeton KultPlus.
Të martën, muzeu Thyssen-Bornemisza i kryeqytetit spanjoll përuroi ekspozitën “Në syrin e stuhisë. Modernizmi në Ukrainë, 1900-1930”. Ai paraqet një koleksion prej rreth 70 veprash arti në formate të ndryshme që përfaqësojnë tendenca të ndryshme, nga arti figurativ tek futurizmi dhe konstruktivizmi.
Përveç nderimit të një periudhe pak të njohur në historinë e artit ukrainas, ekspozita merr një rëndësi të veçantë mes pushtimit të vazhdueshëm të vendit nga Rusia.
“Ne donim të bënim diçka për sa i përket shfaqjes së artit ukrainas, por gjithashtu nxjerrjen e artit ukrainas nga Ukraina dhe sjelljen e tij në Evropë dhe në siguri,” i tha Reuters Katia Denysova, një nga tre kuratoret e ekspozitës.
Denysova, e cila e përshkroi udhëtimin e saj nga Ukraina si një “slitë me rrota”, tha se transportimi i veprave përmes një vendi në luftë në Bashkimin Evropian hasi në sfida të shumta./ KultPlus.com
Këngëtarja shqiptare me famë botërore Dua Lipa elektrizoi mbrëmjen e djeshme Tiranën me koncertin përmbyllës të turit të saj në të gjithë botën “Future Nostalgia”.
Shqiptarët, shumë të ardhur edhe nga Kosova dhe trevat shqipfolëse enkas për koncertin e saj në Tiranë, shijuan performancën e artistes më të njohur shqiptare në mbarë botën, koncert që përkoi edhe me Festën e Pavarësisë së Shqipërisë.
Dua kishte përzgjedhur disa prej këngëve hit të saj, ndërsa performanca arriti kulmin kur këngëtarja mori flamurin shqiptar dhe bëri simbolin e shqiponjës.
Në fund të koncertit një spektakël fishekzjarrësh ndezi sheshin “Skënderbej”, që edhe pse në temperatura të ulëta ishte mbushur plot.
Koncerti i Dua Lipas ishte falas për të gjithë qytetarët.
Dua Lipa ka hyrë në tregun ndërkombëtar prej disa vitesh dhe ka arritur të prekë majat e suksesit. Kohët e fundit ajo ka arritur të rrëmbejë çmime mjaft të rëndësishme si “The Global Awards”, “Grammy Awards” etj./atsh/ KultPlus.com
Xhubleta shqiptare është regjistruar në UNESCO. Lajmin e ka dhënë, ministrja e Kulturës, Elva Margariti e cila e ka cilësuar si një lajm të jashtëzakonshëm për trashëgiminë tonë kulturore.
“Pas një pune të gjatë, plot përkushtim të një grupi të madh bashkëpunëtorësh, dosja e dije bërjes artizanale të xhubletës u pranua në listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale nën mbrojtjen e UNESCO-s.” shkruan Margariti.
Xhubleta shqiptare, e lashtë 4 mijë vjet, tashmë është pasuri e gjithë njerëzimit!
Postimi:
Xhubleta shqiptare në UNESCO
Një lajm i jashtëzakonshëm për trashëgiminë tonë #kulturore, si dhuratë në 110-vjetorin e Pavarësisë!
Pas një pune të gjatë, plot përkushtim të një grupi të madh bashkëpunëtorësh, dosja e dijebërjes artizanale të xhubletës u pranua në listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale nën mbrojtjen e UNESCO-s.
Xhubleta shqiptare, e lashtë 4 mijë vjet, tashmë është pasuri e gjithë njerëzimit!./KultPlus.com
Tefta Tashko-Koço, artistja që më zërin e saj të veçantë dhe tejet emocionues bëri për vete zemrat e publikut shqiptarë, njihet si një këngëtare e shquar lirike në interpretimin e këngës popullore qytetare mbarëshqiptare, shkruan KultPlus.
Interpretimet e saj janë vlerësuar gjithmonë dhe ende gjeneratat e kaluara e kujtojnë me mall dhe nostalgji kohën kur ajo interpretonte dhe vazhdojnë t’i dëgjojnë këngët e saj me shumë dashuri.
Tefta Tashko-Koço ishte sopranoja, që për herë të parë në repertorin e koncerteve të saj, krahas arieve të klasikëve botërore, futi dhe kënge popullore qytetare shqiptare. Janë të paktën 89 këngë nga të gjitha trevat e Shqipërisë që ajo i këndoi. Madje 36 prej tyre i regjistroi në pllaka gramafoni në Itali dhe Francë. Tefta ishte vajza e patriotit të shquar shqiptar nga Frashëri i Përmetit, Thanas Tashkos i cili prej vitit 1910 qe vendosur familjarisht në Egjipt. Me vdekjen e Thanas Tashkos më 1915, familja e tij kthehet në Korçë në vitin 1921. Në Korçë kemi aktivizimet e para të Teftës si këngëtare dhe data 26 qershor 1926 mbahet si koncerti i saj i parë në publik. Në shtator të vitit 1927, Tefta me gjithë familjen vendosen në Montpellier, Francë, ku ajo filloi edhe studimet muzikore, për t’i vazhduar ato me sukses në Konservatorin Superior të Parisit. Në vitin 1930, Tefta bën incizimet e para muzikore pranë shoqërisë diskografike “Pathe”-Paris, si pjesëmarrëse në grupin e këngëtarit të shquar të polifonisë himariote Neço Mukon.
Me përfundimin e studimeve, Tefta kthehet në atdhe ku më 26 nëntor 1935 shënohet edhe koncerti i saj i parë si këngëtare profesioniste në Shqipëri koncerte të cilat ajo i dha në shumicën e qyteteve shqiptare. Pikërisht në këto vite, Tefta futi në programet e saj krahas arieve lirike të autorëve të shquar botërorë si Moxart, Guno, Shubert, Verdi, Donixeti, Pergolezi, Belini, Puçini, Rosini, etj, dhe këngët popullore shqiptare, si pjesë integrale e kulturës muzikore popullore shqiptare. Janë rreth 89 këngë popullore të të gjithë qyteteve të Shqipërisë që Tefta i kishte në repertor dhe rreth 36 prej tyre ajo i regjistroi në pllaka gramafoni në vitet 1930, 1937 dhe 1942 në Paris, Francë dhe Milano, Itali. Ndër to po përmend: “Zare trëndafile”, Të dua, moj goc’ e vogël”, Bilbil çapkëni”, Qante lulja lulen”, “Kenke nur i bukurisë”,”As aman, moj lule” etj. Sipas Hysen Files: Tefta diti të nxirrte nga kënga popullore ndjenjën e thellë që populli kishte shkrirë në të. Njihet tanimë faktet se Tefta Tashko i ka mbledhur një shumicë këngësh direkt nga goja e muziktarëve të shuar popullore të vendit tonë. Një gjë të tillë e provon edhe pjesëmarrja e Teftës së bashku me këngëtaren tjetër të shquar Marie Kraja në festivalin e folklorit të mbajtur në Firence, Itali më 30 Maj 1939 krahas këngëtarëve dhe muziktarëve të shquar popullorë të atyre viteve si Adem Mani, Xhevat Boriçi, Kolë Vjerdha, Taip Kraja, Karlo Pali etj.
Në listën e gjatë të këngëve popullore të kënduara nga Tefta do të bashkëngjisnim edhe këngët popullore të përpunuara nga kompozitori Kristo Kono me poezi të Lasgush Poradecit si p.sh “Kroi i fshatit tonë”, apo “Kur më vjen burri nga stani”. Krahas Teftës, do të përmendim edhe dy këngëtare të tjera të shquara në interpretimin e këngës popullore qytetare: Jorgjia Filçe Truja dhe Maria Paluca (Kraja). Në vitin 1945, Tefta këndon në operën e Beogradit me shumë sukses rolin e Mimisë nga opera “Bohemë” e Puçinit dhe atë të Rozinës nga opera “Berberi i Seviljes” e Rosinit. Në vitin e fundit të jetës ka qenë vazhdimisht e sëmurë. Vdiq në moshën 37-vjeçare. / KultPlus.com
Më 29 nëntor 1924, Giacomo Puccini vdiq në Bruksel. I lindur në Lucca më 22 dhjetor 1858, si djalë ai nuk shkëlqeu aq shumë në studimet e tij, saqë xhaxhai i tij nga nëna, të cilit iu besua pas vdekjes së parakohshme të të atit, arriti ta përkufizojë atë si “falento”, një dembel pa talent, transmeton KultPlus.
Edhe në seminar, rezultatet vazhduan të ishin të dobëta, veçanërisht në matematikë. Për Puçinin si student thuhej: «Hyri në klasë vetëm për të veshur pantallonat në karrige; ai nuk i kushton vëmendjen më të vogël asnjë teme dhe vazhdon të bie në tavolinën e tij si të ishte piano; nuk lexon kurrë.” Në vend të kësaj, talenti i tij lulëzoi në Istituto Musicale të Lucca.
Në moshën vetëm 14-vjeçare ai filloi të fitonte duke luajtur organin në kishë dhe duke argëtuar klientët e Caffè Castelli, në qendër të Lucca, në piano. Në vitin 1876 ai ndoqi Teatro Nuovo në Pizë në vënien në skenë të Aidës nga Giuseppe Verdi, një përvojë që e goditi dhe e shtyu drejt operës.
Katër vjet më vonë ai hyri në Konservatorin e Milanos duke u bërë student i Amilcare Ponchielli, ndikimi i të cilit do të gjendej vazhdimisht në veprat e ardhshme të kompozitorit.
Falë Ponchiellit, Puccini u takua me Pietro Mascagni me të cilin lidhi një miqësi të qëndrueshme dhe vlerësim për veprat e Richard Wagner.
Pas disa sukseseve në Milano, si Le Villi dhe Edgar (libretet e të cilëve u shkruan nga poeti i çrregullt Ferdinando Fontana), Puccini u vendos përfundimisht me Manon Lescaut. E përfaqësuar më 1 shkurt 1893 në Teatro Regio në Torino, opera pati një sukses të jashtëzakonshëm dhe shënoi fillimin e bashkëpunimit me libretistët Luigi Illica dhe Giuseppe Giacosa.
I pari, dramaturg dhe gazetar, kishte për detyrë të hartonte skenarin, ndërsa i dyti, autor i komedive të suksesshme dhe profesor i letërsisë, të vendoste tekstin në vargje. Megjithatë, fjala e fundit i përkiste Puccinit, i riemërtuar çuditërisht nga botuesi Giulio Ricordi “Doge”.
Illica dhe Giacosa shkruan libretet për tre operat e ardhshme, duke përfshirë La Bohème, bazuar në temën e Scènes de la vie de Bohème, një roman i serializuar nga Henri Murger. Puna përfundoi në fund të nëntorit 1895. Pasoi Tosca, një dramë historike nga Victorien Sardou.
Në fund të vitit 1902 filloi puna për Madama Butterfly (bazuar në një shfaqje të David Belasco), opera e parë ekzotike e Puccinit. Më 17 shkurt 1904, opera bëri debutimin e saj në La Scala, megjithatë, duke u dëshmuar të ishte një fiasko solemne, aq sa kompozitori e përshkroi reagimin e audiencës si “Një linçim i vërtetë!”.
Pas disa ndryshimeve, veçanërisht në prezantimin e korit të famshëm me gojë mbyllur, ai u prezantua më 28 maj në Teatro Grande në Brescia, ku pati një sukses të plotë. Në vitin 1906, vdekja e Giacosa-s i dha fund bashkëpunimit trepalësh që kishte sjellë në jetë kryeveprat e mëparshme.
Që nga vitet e fundit të shekullit të 19-të, Puccini gjithashtu u përpoq, në disa raste, të bashkëpunonte me Gabriele d’Annunzio, por distanca shpirtërore midis të dyve mbeti e pakalueshme./ KultPlus.com
Sonte më lajmëruen se ka vdekë një njeri Prandej jam i trishtueshëm, Lule.
Dashunia ashtë e vetmja shtyllë guri Kur andej gardhit fluturojnë Shëgjetat e akullit.
Dy zemra bashkë janë ma rrufeprojse Se dy shpata tu për tu Me teha përjashta Ideja e sosjes, Lule, kur je ti pranë ik si shpend i egër andej kah vjen terri./ KultPlus.com
Koncerti i ditës së djeshme i yllit me famë botërore Dua Lipa, është vlerësuar si koncerti më i ndjekur në histori i realizuar nga një artiste e vetme.
Me një pjesëmarrje prej rreth 200 mijë personash, shfaqja që dhuroi falas mbrëmjen e djeshme Dua Lipa ka kaluar rekordin e vendosur nga Tina Turner në 1988.
Atmosfera e krijuar mbrëmjen e 28 nëntorit do të mbetet gjatë në mendjen e mijëra të rinjve e të rejave që mbushën plot sheshin Skënderbej për të parë duke performuar, Dua Lipën, e cila përmbylli në Tiranë turin e saj botëror “Future Nostalgia”.
Dua Lipa këndoi hitet e saj më të famshme të kombinuara me koreografi që përcillnin energji të pashterueshme ndaj publikut, i cili këndonte së bashku me të në çdo moment. Ajo shkëlqeu gjatë gjithë mbrëmjes por i veçantë ishte dhe momenti kur realizoi me duar shqiponjën dy krenare.
Koncerti i Dua Lipës në Tiranë bëri jehonë edhe në mediat britanike që shkruanin për perfomancën e saj dhe për përmbylljen e turneut “Future Nostalgia” me pjesëmarrjen e 200 mije personave. Po ashtu nuk u la pa përmendur edhe marrja e pasaportës shqiptare të Duas, gjatë qëndrimit të saj në Tiranë./ KultPlus.com
Shtëpia e Bardhë është gati për festat e fundvitit. Zonja e Parë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Jill Biden, ka publikuar pamje nga dekorimet.
Dekorimet përfshijnë më shumë se 83,000 drita vezulluese në pemë, kurora dhe ekspozita të tjera, 77 pemë të Krishtlindjeve dhe 25 kurora në pjesën e jashtme të rezidencës ekzekutive.
Duke marrë frymëzim dekorativ nga dokumentet themeluese të Amerikës, Jill Biden zgjodhi temën “Ne njerëzit” për të zbukuruar sallat e Shtëpisë së Bardhë dhe për t’u kujtuar amerikanëve atë që i bashkon ata gjatë gjithë vitit, veçanërisht gjatë festave.
Gazetarëve iu dha një vështrim i fshehtë herët të hënën përpara se zonja e parë të zbulonte punën transformuese të një ushtrie të vogël dekoruesish vullnetarë.
“Shpirti i kombit tonë është dhe ka qenë gjithmonë “Ne njerëzit”, thotë ajo në fjalimet e përgatitura të publikuara nga Shtëpia e Bardhë. “Dhe kjo është ajo që frymëzoi dekorimin e festave të Shtëpisë së Bardhë të këtij viti.” / KultPlus.com
Një pamje goditëse qysh në shikim të parë, mori vëmendjen e publikut sot në ekspozitën që u hap në KultPlus Caffe Gallery. Ishte instalacioni “Në fije të penit” që ishte vendosur në qendër të kësaj ekspozite e që vinte si thirrje për solidarizim me refugjatët, shkruan KultPlus.
Dy fustane të bardhë, tek të cilët ishin formuar “goditjet” që i përjetojnë refugjatët e në veçanti gratë dhe vajzat, ishte varur në mes të hapësirë ekspozuese dhe poshtë secilit fustan ishin vendosur nga një palë këpucë
Fustanet përkonin me atë të një nënë dhe të bijës së vogël, dhe kjo vinte me qëllimin që të përcillet mesazhi te masa se dhuna dhe traumat përcillen nga gjenerata në gjeneratë dhe janë pikërisht gratë dhe vajzat ato të cilat e përjetojnë më shumë. Ndërsa këpucët simbolizonin rrugën e gjatë nëpër të cilën refugjatët ecin deri te sigurimi i një shtëpie të sigurtë.
Përderisa instalacioni kishte marrë jetë dhe publiku po ballafaqohej me këtë pamje, në të njëjtën kohë nuk duhet harruar se anë e mbanë botës ka shumë azilkërkues dhe refugjatë, e në veçanti shumë gra dhe vajza të cilat të detyruara të lënë familjen, shtëpitë dhe vendin e tyre, janë duke u përballur me pasojat e traumave të përjetuara në vendin e origjinës, pasoja të cilat vetëm sa përkeqësohen nga vështirësitë e hasura gjatë rrugëtimit të tyre për të gjetur një vend të sigurtë.
“Në fije të penit” i cili synon të rrisë vetëdijen dhe empatinë për refugjatët të cilët kalojnë nëpër forma të ndryshme të dhunës përgjatë udhëtimeve të tyre të rrezikshme duke ikur nga lufta e shkatërrimi, u shoqërua edhe me një poemë e cila ishte vendosur afër instalacionit e që ishte shkruar nga një poete refugjate që shpaloste përmes vargjeve dhimbjen dhe traumat që refugjatët i përjetojnë gjatë jetës së tyre.
Në hapje të këtij aktiviteti që u organizua me rastin e 16 Ditëve të Aktivizmit Kundër Dhunës Gjinore, fillimisht fjalën e mori, Nazmie Abdullahu, menaxherë e projekteve në KCRT, e cila u shpreh se përmes këtij aktiviteti Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (KRCT) synon të ngrit vetëdijesimin për mirëqenien shëndetësore, parandalimin por edhe reagimin ndaj dhunës me bazë gjinore në kontekstin e migrimit të përzier, në veçanti grave, burrave, djemve dhe vajzave azilkërkues dhe refugjatë të cilët janë nën përkujdesjen e UNHCR.
“KRCT është falënderuese që ndër vite në Kosovë është ndërtuar një bashkëpunim, në mes institucioneve dhe organizatave, përmes të cilit bashkëpunim, të gjithë, të bashkuar iu dalim në ndihmë këtyre personave dhe njëkohësisht synojmë të japim kontributin tinë në parandalimin ndaj dhunës së bazuar në gjini në kontekstin e migracionit të përzier”, u shpreh Abdullahu e cila tutje fjalën ja dha Arjun Shrestha, shefit të misionit të UNHCR në Kosovë.
“Faleminderit që keni gjetur kohë të merrni pjesë në këtë aktivitet. Një prej prioriteteve që i ka UNHCR është edhe dhuna në gjini. Në Kosovë ne çdo ditë shohim pabarazi gjinore, kjo është sidomos ndër personat që UNHCR përkujdeset për ta. Sipas disa statistikave që i kemi, shumë vajza braktisin shkollën dhe është një numër shumë më i madh në krahasim me djemtë. Niveli i njëjtë shkon edhe për vazhdimin e shkollimit të mesëm apo të lartë”, tha Shrestha i cili tutje potencoi se kriza ekonomike këtë vit, pas asaj të pandemisë vitin e kaluar, ka ndikuar shumë në rritjen e problemeve psikologjike në botë.
Ndërsa Artane Makolli – psikologe, njëherit artistja e këtij instalacioni u shpreh për KultPlus se instalacioni ka për qëllim ngritjen e ndërgjegjësimit të dhunës që shpesh herë janë të padukshme për disa kategori të shoqërisë siç janë personat me lëvizje.
“Kjo din me qenë dy herë më vështirë për gratë dhe vajzat të cilat janë më shumë të ekspozuara ndaj dhunës dhe mbrojtjen e qasjen në drejtësi e kanë më të vështirë. Qëllimi kryesor i këtij instalacioni është të ngrijë empatinë, që kur audienca të përballet me këtë instalacion, me e ndje se si është të jesh i shkelur nga disa anë”, u shpreh Makolli.
Eventi vazhdoi me një diskutim të hapur për këtë çështje të ndjeshme ku të pranishmit patën mundësi të parashtronin edhe pyetje.
Ky event u organizua nga Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës në partneritet me Agjencinë e Kombeve të Bashkuara për Refugjatë, UNHCR – Zyra e Shefit të Misionit në Prishtinë. / KultPlus.com
Theodor Anton Ippen lindi më 1861, në krahinën e Bohemisë, asokohe pjesë e perandorisë austro-hungareze. Pasi kreu studimet e mesme në Pragë, u regjistrua në Akademinë Orientaliste të Vjenës, ku u diplomua më 1884. Po në këtë vit emërohet në konsullatën e Austro-Hungarisë në Shkodër.
Ai ka qenë për shtatë vjet me radhë konsull i përgjithshëm i monarkisë austro-hungareze në Shkodër (1897-1904) dhe është autor i një radhë studimesh e librash për historinë, etnografinë, arkeologjinë dhe shoqërinë shqiptare.
Vepra e tij shkencore është përqendruar thuajse e tëra mbi Shqipërinë. Studimet e Theodor Ippen-it kanë hedhur dritë në shumë aspekte të jetës fisnore të Shqipërisë së Veriut, të historisë së Lidhjes së Prizrenit etj., duke hyrë kështu në radhën e shkëlqyer të albanologëve austro-hungarezë, që fillon me Johann Georg von Hahn e vijon me Gustav Meyer, etj. /KultPlus.com
Një copë letër e nënshkruar nga Charles Darwin që mbron teorinë e tij të evolucionit do të dalë në ankand nga Sotheby’s në Nju Jork. Artikulli mund të shitet për mbi një milion paund, një çmim rekord për një dorëshkrim të Darvinit. Dokumenti u krijua nga natyralisti dhe biologu anglez për t’u kopjuar në një revistë të famshme në 1865.
Darvini nuk e kishte zakon të arkivonte shkrimet e tij dhe kështu shumë pak material origjinal ka mbijetuar. Kur e bënte, ai gjithmonë firmoste vetëm me shkurtesën ‘C Darwin’ ose ‘Ch Darwin’. Ai shumë rrallë e shkruante emrin e tij të plotë, “Charles Darwin “.
Profesori John van Wye, i cili kuron koleksionin shkencor të njohur si Darwin Online, i tha BBC-së se dokumenti është veçanërisht i veçantë. “Ai përfshin një pasazh që shfaqet në edicionin e tretë të “Për origjinën e specieve”, shpjegoi pedagogu i lartë në Universitetin Kombëtar të Singaporit.
“Është një thënie me të vërtetë e preferuar, sepse ai po përpiqet të thotë se njerëzit mund ta shohin teorinë e tij të pabesueshme dhe të çuditshme, por ata argumentuan të njëjtën gjë për Njutonin dhe gravitetin, dhe askush nuk dyshoi më për ekzistencën e gravitetit.
E njëjta gjë, thotë ai, në fund të fundit do të ishte e vërtetë për parimin e evolucionit të bazuar në përzgjedhjen natyrore, tha profesori për BBC News. /abcnews.al / KultPlus.com
Parlamenti Evropian dhe vendet anëtare të BE-së kanë rënë dakord të shtrëngojnë rregullat për produktet që shiten në internet për të mbrojtur më mirë konsumatorët.
Shitësit me pakicë në internet dhe kompanitë e zinxhirit të furnizimit duhet të marrin më shumë përgjegjësi për produktet e shitura në internet, sipas një “marrëveshjeje politike tentative” të arritura.
Qëllimi, ndër të tjera, është që produktet e dëmshme të tërhiqen sa më shpejt në të ardhmen.
Kjo ka të bëjë, për shembull, me produktet e shitura nga shitës me pakicë në internet si Amazon në BE, por të dorëzuara nga një vend jo anëtar i BE-së.
“Si rezultat, produktet që nuk plotësojnë standardet tona të sigurisë përfundojnë në tregun e brendshëm (BE)”, theksoi Anna Cavazzini, kryetare e Komisionit për Tregun e Brendshëm dhe Mbrojtjen e Konsumatorit në Parlamentin Evropian.
Cavazzini tha se shtrëngimi i rregullave për shitjen me pakicë në internet ishte shumë i vonuar. /atsh/ KultPlus.com
Macro close up of female hand holding credit card on laptop.
Shqipëria është destinacioni turistik me performancën më të mirë në rritjen e fluksit të turistëve, sipas Organizatës Botërore të Turizmit, UNWTO.
Lajmi u bë i ditur nga Kryeministri Edi Rama, i cili publikoi në rrjetet sociale listën e klasifikimit ku Shqipëria kryeson me një rritje prej 18% gjatë 9 muajve të parë të këtij viti.
Rama theksoi se “Shqipëria radhitet e para nga Organizata Botërore e Turizmit (UNWTO) si destinacioni me performancën më të mirë në rritje të flukseve turistike krahasuar me vitin 2019”.
Sipas Organizatës Botërore të Turizmit, pas Shqipërisë, në renditje vijon St.Marteen me 16% rritje të turizmit në terma fluksesh. Vijon më tej Etiopia, Hondurasi, Andorra, Puerto Rico, Republica Domenikane, Curaçao, Kolumbia, El Salvador dhe Islanda.
Nga janari deri në shtator vendin tonë e vizituan rreth 6,4 milionë turistë të huaj.
Për shkak të vijës së gjatë bregdetare Shqipëria ofron disa plazhe, nga veriu deri në jug, si në Velipojë të Shkodrës, në Shëngjin të Lezhës, në Durrës, Vlorë, Himarë dhe Sarandë, etj, plazhe këto që frekuentohen përveç shqiptarëve edhe nga shtetas të huaj, që zgjedhin Shqipërinë si një destinacion turistik gjatë muajve të verës. Gjithashtu, Gjirokastra, Berati, Butrinti, Kruja, Tirana, Shkodra, etj, janë destinacione të kërkuara për turizëm historik dhe kulturor.
Po ashtu, vendi ynë ka avantazhimin e turizmit gjithëvjetor, për shkak të relievit që ofron mundësi për turizëm nga jugu në veri. Fshatrat turistikë të veriut të vendit njohin së fundmi numra të lartë turistësh, ndërsa po zhvillohet edhe infrastruktura për turizmin e aventurës.
Shqipëria po ashtu ka lumenj të shumtë, laguna dhe parqe kombëtare të cilat thithin turistë nga e gjithë bota./ atsh / KultPlus.com
Edhe në ditën kur më këpute shpirtin me atë goditje të pamëshirshme që i dhe dashurisë tonë, teksa bija përtokë i dehur nga dhimbja, kujdesesha për ndërgjegjën tënde.
Plagët që morra nga çdo goditje e frikshme dhe e befasishme, i fshihja prej teje, por secila kishte emrin tënd. Për fajin tënd i kërkoja falje botës, pa e ditur arsyen!
Se kisha kuptuar kurrë, që ndjenja e sinqertë do të flakej kaq thjeshtë, e lehtë do të këmbëhej në pazarin e mbrëmjes, për një çmim më të lirë.
Çdo frymëmarrje e imja, nuk ishte gjë tjetër vetëm një ëndërr më shumë për të qenë me ty. E, nuk e kisha kujtuar kurrë, që frymëmarrja ime ishte asfiksimi yt!
Isha hija jote edhe në terr. Isha akrepi i vetëm që lëvizte në kohën tënde të ndalur. Isha “ne”, që sfidonte perspektivën tënde “unë”! Isha pak, – ishe shumë!
Dhe, prap, të pafuqishëm, për t’i dhënë fund!/ KultPlus.com
Media prestigjioze britanike “Daily Mail” i ka bërë jehonë marrjes së nënshtetësisë shqiptare nga ylli i muzikës Dua Lipa.
“Daily Mail” shkruan se Dua Lipa ka marrë nënshtetësinë shqiptare nga Presidenti i Shqipërisë Bajram Begaj teksa ky i fundit ka thënë se ylli i popit ka një rol kryesor në përhapjen e famës së shqiptarëve ndërkombëtarisht përmes muzikës së saj.
Në artikull, britanikja “Daily Mail” ka bërë një panoramë të jetës së yllit të muzikës Dua Lipa.
“Këngëtarja 27-vjeçare ka lindur në Londër në vitin 1995 nga prindër kosovarë-shqiptarë që ikën nga konflikti dhe paqëndrueshmëria politike në Ballkan. Ajo shpeshherë e ka përmendur me shumë krenari origjinën e saj shqiptare në rrjete sociale dhe në intervista të ndryshme. Ajo gjithashtu shijon udhëtimet familjare në Shqipëri dhe Kosovë dhe merr pjesë në tradita të tilla si balancimi i një gote në kokë ndërsa kërcen”, shkruan “Daily Mail”.
Në artikullin e “Daily Mail” theksohet se Dua mori nënshtetësinë një ditë përpara 110-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë me presidentin Bajram Begaj që tha se e konsideronte një nder ta bënte këtë sepse këngëtarja i ka bërë shqiptarët të famshëm në mbarë botën.
“Do të jem edhe unë shqiptare me letra”, tha Dua para se të bënte betimin për shtetësinë në kryeqytetin shqiptar në Bashkinë e Tiranës.
Dua do të përfundojë turneun e saj vjetor të koncerteve në sheshin kryesor Skënderbej të Tiranës të hënën për të përkujtuar Ditën e Pavarësisë.
“Daily Mail” i kushton një rëndësi të veçantë edhe jetës së këngëtares në Britani të Madhe.
“Në vetëm 27 vjeç, këngëtarja është një nga yjet më të mëdhenj të popit britanik duke realizuar një ëndërr që e kishte kur ajo ishte një nxënëse e shkollës fillore në Camden. E lindur në Londër, Dua ndoqi shkollën fillore shtetërore dhe shijoi për herë të parë performancën ndërsa merrte mësimet në shkollën e njohur botërore Sylvia Young Theatre. Pasi kaloi disa vite në Prishtinë pasi puna e babait të saj si menaxher marketingu i ktheu ata në vendlindjen e tij në Kosovë, Dua vendosi me guxim të kthehej e vetme në Britaninë e Madhe në moshën 14-vjeçare në ndjekje të ëndrrave të saj për t’u bërë një yll i popit. Në vitin 2014, pasi arriti 4 nivele A në një kolegj të formës së gjashtë të të gjitha vajzave në Camden, adoleshentja e talentuar kishte nënshkruar me Warner Bros Records. Vetëm tetë vjet më vonë, ajo ka bërë një turne në botë me një album nr.1, ka marrë tre çmime Grammy dhe gjashtë çmime Brit. Dua, e cila thotë se ndihet edhe kosovare edhe britanike, bashkëthemeloi Fondacionin Sunny Hill me babanë e saj Dukagjin Lipa, i cili tani drejton Agjencinë e Komunikimit të Republikës, me seli në Bukuresht. Fondacioni ka dhënë 100,000 euro për bamirësi dhe ngjarje kulturore në Kosovë, e cila shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, dhe drejton Festivalin Sunny Hill, i cili u organizua nga Dua Lipa në vitin 2018”, shkruan “Daily Mail”.
Duke folur për Line Of Best Fit, Dua Lipa tha: “Ndihem shumë krenare që jam nga të dyja vendet dhe ndjehem sikur përfaqësoj të dy vendet”.
“Daily Mail” po ashtu shkruan se në Gusht të vitit 2022, Dua Lipa u emërua Ambasadore Nderi e Kosovës në një ceremoni të zhvilluar në Zyrën e Presidentit në Prishtinë.
“Dje pasdite m’u dha titulli Ambasador Nderi i Kosovës nga Presidentja jonë. Është një nder dhe privilegj të jem në gjendje të përfaqësoj vendin tim në të gjithë botën dhe të vazhdoj punën dhe përpjekjet e mia globalisht për të parë që ne të lëmë gjurmët tona dhe të bëjmë një ndryshim. Rinia e Kosovës meriton të drejtën e liberalizimit të vizave, lirinë për të udhëtuar dhe për të ëndërruar të mëdha”, tha Dua Lipa.
Në artikullin e “Daily Mail” një vend i veçantë i jepet prejardhjes së prindërve të Dua Lipës.
“Dua është vajza e madhe e Dukagjin Lipës dhe gruas së tij, Anesës, me prejardhje boshnjake dhe kosovare. Dukagjin, një ish-roker që ndan dashurinë e vajzës së tij për muzikën, është djali i historianit të njohur Seit Lipa, i cili shërbeu si drejtues i Institutit të Historisë së Kosovës. Dukagjini ishte duke u trajnuar për t’u bërë stomatolog dhe Anesa avokate para se të largoheshin nga Kosova, por ata hoqën dorë nga profesionet e tyre për të ikur nga vendi i tyre në kërkim të një vendi më të sigurt për të krijuar familje. Ata u vendosën në Hampstead, në veri të Londrës. Për të pasur më shumë të ardhura, Dukagjini dhe Anesa nisën të punonin në kafene dhe bare. Babai i saj ndoqi mësimet e natës në biznes dhe Anesa u rikualifikua në udhëtime dhe turizëm”, shkruan “Daily Mail”.
“Unë i kam parë prindërit e mi duke punuar çdo ditë të jetës sime. Ndërsa unë shkoja në shkollë ata po shkonin në shkollë”,tregonte Dua Lipa.
“Daily Mail” i ka bërë jehonë edhe momentit kur Dua Lipa ka postuar një foto të hartës së Shqipërisë dhe Kosovës me mbishkrimin “autochthonous”.
“Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, duke u bërë vendi më i ri në Evropë. Nacionalistët shqiptarë pretendojnë se e kanë vendosur vendin para serbëve, kështu që për ta Kosova është një vend i shqiptarëve etnikë. Sipas BBC-së, fansat dhe kritikët e akuzuan Duan se po mbron ekspansionizmin shqiptar, i cili përfshin krijimin e një Shqipërie të Madhe, që të jetë shtëpia e të gjithë shqiptarëve autoktonë. Serbia dhe Rusia nuk e njohin Kosovën, por shumica e vendeve të tjera e njohin. Tweeti erdhi menjëherë pasi përdoruesit e mediave sociale filluan të qarkullojnë një peticion duke kërkuar që hartat e Apple të përfshijnë Kosovën si një entitet të veçantë. Pastaj Dua ndau një postim me hartën ku shfaqej Shqipëria dhe Kosova ku shkruhej: ‘Pse Kosova nuk është dhe nuk do të jetë kurrë Serbi’, ndërsa kërkoi që Apple të vendosë Kosovën dhe Palestinën në hartat e tyre”, shkruhet në artikullin e “Daily Mail”.
Dua më vonë foli për polemikën, duke thënë: “Postimi im i mëparshëm nuk kishte për qëllim kurrë të nxiste ndonjë urrejtje, më bën të trishtuar dhe të zemëruar që postimi im është keqinterpretuar qëllimisht nga disa grupe dhe individë që promovojnë separatizmin etnik, diçka që unë e refuzoj plotësisht. Ne të gjithë meritojmë të jemi krenarë për përkatësinë tonë etnike dhe prej nga jemi. Unë thjesht dua që vendi im të përfaqësohet në një hartë dhe të mund të flas me krenari dhe gëzim për rrënjët e mia shqiptare dhe atdheun tim. I inkurajoj të gjithë të përqafojnë trashëgiminë e tyre dhe të dëgjojnë dhe mësojnë nga njëri-tjetri. Paqe, dashuri dhe respekt për të gjithë.“
“Daily Mail” në artikull shkruan gjërësisht për karrierën artistike të yllit shqiptar që tanimë ka arritur majat e sukseseve dhe bën krenar çdo shqiptar. / Java News / KultPlus.com
Bob Dylan ka lëshuar një deklaratë të rrallë publike për të kërkuar falje për përdorimin e një makinerie për të kopjuar nënshkrimin e tij në libra dhe vepra arti që nga viti 2019.
Ylli tha se i vinte keq që bëri një “gabim” duke lejuar që veprat të shiten si të nënshkruara me dorë.
Ai tha se kishte filluar të përdorte një ‘autopen’ pas zhvillimit të vertigos në vitin 2019.
Çështja doli në dritë kur fansat që blenë 600 dollarë kopje të botimit të kufizuar të librit të Dylanit, Filozofia e Këngës Moderne, krahasuan fotot e nënshkrimit të tij.
Botuesi, Simon & Schuster, fillimisht refuzoi kërkesat për rimbursim, duke i siguruar blerësit se nënshkrimet ishin legjitime dhe të vërtetuara nga një “letër autenticiteti”.
Pas presionit të vazhdueshëm, ata pranuan se librat përmbanin një “kopje të shkruar” të autografit të yllit dhe ofruan rimbursime të plota për të gjithë ata që kishin blerë një nga 900 botimet “të nënshkruara me dorë”.
Po ashtu lindën dyshime mbi veprat e artit të Dylan, printimet e të cilave mund të shiten deri në 15,000 dollarë.
Në një deklaratë të lëshuar të premten, kantautori pranoi se disa prej tyre ishin firmosur edhe me makinë.
“Unë kam nënshkruar me dorë çdo printim arti gjatë viteve dhe nuk ka pasur kurrë një problem”, shkroi ai.
“Megjithatë, në vitin 2019 pata një rast të keq të marramendjes dhe ajo vazhdoi në vitet e pandemisë. Duhet një ekuipazh prej pesë personash që punojnë në afërsi me mua për të ndihmuar në mundësimin e këtyre seancave të nënshkrimit dhe ne nuk mund të gjenim një mënyrë të sigurt dhe të zbatueshme për të plotësuar atë që duhej të bëja ndërkohë që virusi po tërbohej. Pra, gjatë pandemisë nuk ishte e mundur të firmosja asgjë dhe marramendja nuk kalonte. Me afrimin e afateve kontraktuale, m’u sugjerua ideja e përdorimit të një stilolapsi automatik, së bashku me sigurinë se kjo lloj gjëje është bërë. “Gjatë gjithë kohës” në botën e artit dhe letrave”, shkroi ai.
“Përdorimi i një makinerie ishte një gabim në gjykim dhe unë dua ta korrigjoj menjëherë. Po punoj me Simon & Schuster dhe partnerët e mi të galerisë për ta bërë këtë”. / KultPlus.com
Aktori i njohur shqiptar Kasem Hoxha që ka luajtur në shumë filma në Shqipëri por që karrierën më të bujshme e ka në Gjermani, është përzgjedhë i ftuar special nga presidenti i Gjermanisë Steinmeier në vizitën e tij që do të bëj për katër ditë në Shqipëri dhe Maqedoni të Veriut, shkruan KultPlus.
“Kam nderin e madh të shoqëroj Presidentin tonë Federal Gjerman Z. Frank-Walter Steinmeier në një udhëtim 4-ditor fillimisht në Maqedoninë e Veriut dhe më pas me datat 1 dhe 2 Dhjetor Shqipërinë!
Krahas temave të tjera, fokusi i udhëtimit të Presidentit Federal Gjerman është edhe mbështetja e vazhdueshme e Gjermanisë në lidhje me perspektivat e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian, si dhe përballja e vendeve tona me të shkuarën”, ka shkruar Kasem Hoxha./ KultPlus.com
Filmi “Përtej Territ” nën regjinë e Donjeta Mejtanit, vjen premierë sonte në Kino Armata, përcjell KultPlus.
Në film flitet për tri gra të guximshme kosovare që rrëfejnë historitë e jetës së tyre se si i mbijetuan abuzimeve e dhunës, mirëpo rastet e tyre mbesin të neglizhuara ndër vite dhe të pazgjidhura si duhet nga institucionet e shtetit të Kosovës. Ndërkohë që akoma presin ndihmën që u takon, ato japin detaje të luftës së tyre për shpëtim dhe kërkojnë që drejtësia të vihet në vend.
Megjithatë, për të ngritur zërin hapurazi rreth sfidave nëpër të cilat kaluan, u kërkua guxim, dhe ato shpresojnë se guximi i tyre për të dalë prej territ në dritë do të ketë jehonë në shoqërinë dhe institucionet kosovare.
Prodhuar nga Katarzë Film, filmi vjen premierë sonte, më 29 nëntor, nga ora 19:00 në Kino Armata.
Pas shfaqjes së filmit do të ketë panel diskutimi. / KultPlus.com
Më 24 shkurt 2022, Rusia e pushtoi Ukrainën në një përshkallëzim të madh të Luftës Ruso-Ukrainase, e cila filloi në vitin 2014. Pushtimi ka të ngjarë të ketë rezultuar në dhjetëra mijëra vdekje nga të dyja palët dhe ka shkaktuar krizën më të madhe të refugjatëve në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore. Brenda më shumë se gjashtë muajve nga pushtimi, Rusia përjetoi emigracionin e saj më të madh që nga Revolucioni i Tetorit 1917. Pushtimi ka shkaktuar gjithashtu mungesa globale të ushqimit.
Pushtimi filloi në mëngjesin e 24 shkurtit, kur presidenti rus Vladimir Putin njoftoi një “operacion special ushtarak” që synonte “çmilitarizimin” dhe “denazifikimin” e Ukrainës. Në fjalimin e tij, Putin i përkrahu pikëpamjet irredentiste, sfidoi të drejtën e Ukrainës për shtetësi dhe pretendoi në mënyrë të rreme se Ukraina qeverisej nga neo-nazistët që persekutonin pakicën etnike ruse. Disa minuta më vonë, raketa dhe sulme ajrore goditën Ukrainën, duke përfshirë kryeqytetin Kiev, të ndjekur nga një pushtim i madh tokësor nga drejtime të shumta. Si kundërpërgjigjie ndaj këtij agresioni, Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy e miratoi ligjin ushtarak dhe mobilizimin e përgjithshëm.
Ndërkohë, zhvillimet e fundit në dhe nga Ukraina janë si në vijim:
Luftimet rreth qytetit kyç të Ukrainës lindore, Bakhmut, kanë rezultuar të përgjakshme me qindra të vdekur dhe të plagosur raportohet çdo ditë. Rusia zhvendosi formacione të reja në këtë zonë javët e fundit, por as forcat ruse dhe as ukrainase nuk kanë bërë një përparim të rëndësishëm pas muajsh me luftime.
Forcat ruse vazhdojnë ta bombardojnë infrastrukturën e banimit dhe banesat në qytetin Kherson të çliruar së fundmi, sipas ushtrisë së Ukrainës. Në përditësimin e tij të hënën, Instituti për Studimin e Luftës (ISë) tha se trupat ruse po hapnin llogore dhe po i forcojnë pozicionet e tyre në përgatitje për një kundërofensivë të mundshme të Ukrainës në Kherson lindor.
Shtetet e Bashkuara do ta shpallin ndihmën e re të martën për ta ndihmuar Ukrainën ta rivendosë energjinë elektrike pasi vendi u përball me një javë tjetër të ftohtë dhe errësirë pasi sulmet ruse në rrjetin e saj të energjisë shkaktuan ndërprerje të vazhdueshme.
SHBA po e shqyrton një propozim të Boeing për ta furnizuar Ukrainën me bomba precize të lira dhe të vogla të montuara në raketa me bollëk të disponueshëm, duke i dhënë mundësinë Ukrainës të godasë shumë prapa linjave ruse ndërkohë që perëndimi përpiqet ta plotësojë kërkesën për më shumë armë. Sipas shtabit të përgjithshëm të forcave të armatosura të Ukrainës, inventarët ushtarakë të SHBA dhe aleatëve kanë filluar të tkurren.
DTEK, prodhuesi më i madh privat i energjisë elektrike në Ukrainë, tha se do ta reduktojë furnizimin me energji elektrike me 60% për konsumatorët e saj në Kiev. Operatori kombëtar i rrjetit Ukrenergo tha të hënën se është i detyruar të rifillojë ndërprerjet të rregullta emergjente në të gjithë Ukrainën pas një pengese në përpjekjen e tij për ta riparuar infrastrukturën energjetike.
Forcat ukrainase dëmtuan një urë hekurudhore në veri të qytetit jugor të Melitopolit të pushtuar nga Rusia, e cila ka qenë kyçe për furnizimin e forcave ruse, thanë forcat e armatosura të Ukrainës.
Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm të Ukrainës ka thënë se 329 fëmijë konsiderohen të zhdukur në Ukrainë, ndërsa 12,034 të tjerë janë dëbuar në Rusi. Sipas portalit fëmijët e luftës të qeverisë ukrainase, 440 fëmijë janë vrarë si rezultat i luftës së Rusisë dhe 851 fëmijë raportohen si të plagosur.
Rusia i ka “shtyrë në mënyrë të njëanshme” bisedimet me SHBA-në që synojnë rifillimin e inspektimeve të armëve bërthamore në Kajro këtë javë, konfirmoi një zëdhënës i departamentit të shtetit amerikan. Bisedimet mes zyrtarëve amerikanë dhe rusë janë planifikuar të fillojnë nesër. Ministria e Jashtme ruse e konfirmoi në një deklaratë se bisedimet nuk do të zhvillohen më këtë javë.
Linja telefonike e luftës në Ukrainë midis Rusisë dhe SHBA-së është përdorur një herë, sipas një burimi të Reuters. Linja e komunikimit u krijua në fillim të luftës. Zyrtari, i cili foli në kushte anonimiteti, tha se SHBA-ja nisi një thirrje në linjën e “dekonfliktit” për t’i komunikuar shqetësimet e saj në lidhje me operacionet ushtarake ruse pranë infrastrukturës kritike në Ukrainë./The Guardian
Para pak javësh u promovua projekti i Luan Durmishit MAKTH ( Ballkanik ), i cili pati një interesim tejet të madh nga publiku në natën e promovimit në Kino Armata dhe poashtu vazhdon të ketë një mbështetje dhe pëlqim të madh në rrjetet sociale nga miq dhe dashamirës të artit, me kritika shumë pozitive për këtë projekt, përcjell KultPlus.
Pas këtij suksesi të MAKTH ( Ballkanik ), nuk kanë kaluar shumë ditë dhe Luanit i janë bllokuar rrjetet sociale në mënyrë shumë të çuditshme në momentin kur në faqen e tij në Facebook ai e ka postuar këngën. Kurse kënga vazhdon të mbetet dhe pëlqehet në kanalin muzikor Youtube me komente shumë pozitive nga njerëz të huaj dhe vendor.
Durmishi ka bërë me dije për KultPlus se rasti shumë shpejtë pritet të shkoj edhe në policinë e Kosovës, departamentin e krimeve kibernetike. / KultPlus.com
Një Shoqatë Ballkanike e Universiteteve Ekonomike u themelua në Shkollën e Lartë të Sigurimeve dhe Financave.
Shoqata është themeluar me iniciativën e kësaj shkolle dhe bashkon universitete nga Bullgaria, Maqedonia e Veriut, Turqia, Shqipëria, Mali i Zi dhe Kosova.
“Jam jashtëzakonisht i lumtur që sot po hapim një shoqatë e cila bashkon universitetet ekonomike nga rajoni i Ballkanit. Besoj se përpjekjet e bashkuara për krijimin e një mjedisi të qëndrueshëm për arsimin e lartë, shkëmbimin shkencor dhe akademik do të kontribuojnë në zhvillimin ekonomik të rajonit tonë dhe në veçanti të arsimit të lartë në fushën e ekonomisë”, tha rektori i shkollës Boris Velçev.
Ndër qëllimet kryesore të Shoqatës Ballkanike do të jetë përafrimi i programeve të ekonomisë për të lehtësuar njohjen reciproke të diplomave dhe trajnimeve, lëvizshmërinë e studentëve, mësuesve dhe administratës në kuadër të Programit Erasmus dhe programeve të tjera të lëvizshmërisë.
Asociacioni do të krijojë bazat për futjen e programeve të përbashkëta bachelor dhe master.
Kryetar i Bordit Drejtues të Shoqatës Ballkanike u zgjodh Boris Velçev, rektor i Shkollës së Lartë të Sigurimeve dhe Financave.
Shoqata është e hapur për pranimin e universiteteve nga të gjitha vendet e Ballkanit.
Si një nga aktivitetet e para, Asociacioni Ballkanik i Universiteteve Ekonomike do të mbajë një konferencë ndërkombëtare me titull “Ekonomia e së ardhmes”, e cila do të zhvillohet në Sofje nga data 19 deri më 21 prill të vitit 2023./atsh / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama uroi mëngjesin e sotëm 29 Nëntorin, ditën e çlirimit të atdheut nga pushtuesit nazifashistë.
29 Nëntori është dita e mirënjohjes ndaj çlirimtarëve dhe e nderimit të dëshmorëve të Lirisë.
Krerët e shtetit bëjnë homazhe në Varrezat e Dëshmorëve ku përulen me respekt në kujtim të atyre që dhanë jetën për çlirimin e vendit.
Në Luftën e Dytë Botërore, shqiptarët u bashkuan rreth vlerave të antifashizmit dhe të lirisë, vlera të cilat qëndrojnë në themelet e Shqipërisë demokratike. / atsh / KultPlus.com
Realiteti, fryma kritike, shtjellimi i problemeve sociale, shoqërore dhe politike, nëpërmjet skenave plot humor, gjallërohen njëzëri pikërisht në premierën e shfaqjes “Club Albania” bazuar në veprën dramaturgjike të Andon Zako Çajupit “Pas vdekjes”, me regji të Fatos Berishës, që vjen për herë të parë në Amfiteatrin e Teatrit Kombëtar të Kosovës, shkruan KultPlus.
Mbindërtimi i kësaj vepre një-aktëshe, ka mbledhur rreth vetes një numër të lartë të artdashësve që dukshëm iu kishte munguar teatri. Hapësira e re e Teatrit Kombëtar të Kosovës në pamje i kishte plotësuar kushtet e audiencës, dhe në anën tjetër, tashmë ky vend do të jetë shtëpia e dytë e aktorëve tanë për një kohë të gjatë, deri në renovim të objektit paraprak.
“Pas vdekjes” është ringjallur për të sjell frymën komike që i përket brendësisë së saj. Premiera e shfaqjes “Club Albania” që nisi fiks në orën 20:09, ka rikthyer në skenën e teatrit, aktorin Armond Morina, pas gjithsej 16 vitesh. Në ndërkohë, aktorët si: Ard Islami, Armend Smajli, Maylinda Kosumoviq, Naim Berisha, Teuta Krasniqi dhe Ylber Bardhi, në ndërveprim me aktorin Morina, kanë dëshmuar se të luajturit, për ta, është thjesht diçka jetësore.
Shfaqja është një komedi politiko-shoqërore, që shpalos fokusin nëpërmjet situatave komike por që në thelb janë shumë më të thella. Është një shfaqje brenda shfaqjes, dhe si një dramë bashkëkohore, flet shumë për shoqërinë tonë me ç’rast konsiderohet që kjo shoqëri nuk ka ndryshuar edhe shumë që nga kur është shkruar vepra nga vetë Çajupi.
Ngjarja zhvillohet në një hapësirë teatrore, por jo domosdo për të shfaqur prapaskenat e teatrove vendore, por si një vendndodhje ku më së lehti vërehet neglizhenca e institucioneve që i lejnë në harresë artistët e mëdhenj por në anën tjetër edhe ajo e individëve që përtojnë të punojnë shumë, por flasin shumë dhe kësisoj shpirtin e kanë të varfër.
“Club Albania” vjen edhe si një udhë e komedisë politike që shpalos një humor dhe mençuri të paparë. Egoizmi, lavdet pas vdekjes, gjithashtu kanë një vend të rëndësishëm, që vinë në kohën më të duhur. Ndërkaq, e tërë esenca e shfaqjes është reflektimi mbi atë se çfarë po prodhon shoqëria jonë, dhe se çfarë do të vazhdojë të prodhojë në vijim.
Nuk është as një mesazh i paraparë apo paracaktuar që parashihet të shfaqet tek publiku, ngaqë është vetë publiku ai që është ndarë me ndjesitë e veta dhe reflektimet e tyre pas situatave të shumta tragjikomike.
Pa kompozitoren Rona Castrioti-Berisha, skenografin Bekim Korça, kostumografen YIlka Brada dhe ndriçimin nga Mursel Bekteshi e Sherif Sahiti, kjo shfaqje nuk do të kishte frymën e zhvoshkur të sinqeritetit që e përcolli me shumë sukses. Duke filluar qysh nga momenti i parë e gjerë në fund, ishin të qeshurat e panumërta në mesin e të pranishmëve, ato që dëgjoheshin deri në pykë të qiellit.
“Club Albania” zgjoi të qeshura të shumta në publik, pikërisht në ditën festive, siç është 28 Nëntori. Ndërsa, qe audienca ajo që ia shpërbleu mundin e gjithë ekipit, duke duartrokitur e brohoritur pas pothuajse dy orëve. Ngritja e tyre në këmbë pas përfundimit, njashtu e riktheu buzëqeshjen e secilit aktor në skenë, teksa ajo vinte e shtohej tutje.
Për të treguar më shumë rreth idesë dhe temës së shfaqjes, për KultPlus foli regjisori Fatos Berisha.
“Shfaqja ‘Pas vdekjes’ është një komedi e shkruar para 100 vjetëve dhe është vendosur sot në skenë, e cila sikurse para 100 vjetëve, edhe sot flet për të njëjta gjëra, që i bie se nuk kemi ndryshuar si komb dhe që jemi aty diku, fatkeqësisht. Çajupi temën e ka trajtuar me humor dhe gjithë ato probleme sociale, politike, shoqërore, egoizmin e lavdet pas vdekjes, janë trajtuar edhe në këtë shfaqje nga ne, së bashku me dramaturgun Shpëtim Selmani dhe ekipin e shfaqjes. E kemi prezantuar shfaqjen brenda shfaqjes dhe kjo është një dramë bashkëkohore, realisht, e cila flet për shoqërinë ku ne jemi sot. Nuk ka qenë e lehtë për shkak të kohës së shkurtër por u shtrënguam dhe dëshiruam që premiera të epet këto ditë kur është ditë feste. Donim që njerëzit të vinin e të shihnin Çajupin e të bëjnë një reflektim për veten tonë, ku jemi sot ne dhe ku po mëtojmë të shkojmë”, thotë Berisha.
Sipas tij, kjo datë e 28 nëntorit, ka ardhur shumë natyrshëm për të shfaqur premierën, ngase provat kanë filluar që një muaj e disa ditë, dhe disi ka qenë e logjikshme që premiera të epet në këtë ditë që e ka simbolikën e vetë.
Ndërsa, aktori Armond Morina përpos rikthimit të tij në skenën teatrore, për KultPlus ka folur rreth konceptit të regjisorit, që dukshëm del se shqiptarët gjithmonë janë vonuar historikisht.
“Premiera e ka atë ndjesinë e vetë dhe tash duke e luajtur do ta ketë edhe lirshmërinë e saj, normalisht. Është një tragjikomedi që në fund shndërrohet gati personale si ajo pjesa kur aktori është gati duke shkuar në pension, si një palaço që del në pension. Ka qenë një eksperiencë fantastike dhe kur je në një ekip aq të mirë, loja del e fituar. Më ka pëlqyer koncepti i Fatosit sepse janë kujtuar rilindësit tanë, puna e tyre dhe besoj që edhe ata në atë periudhë historike me aq dinamikë, gati kanë qenë me të njëjtat energji që punët të kryhen më shpejt. Ne gjithmonë jemi vonuar historikisht dhe ndoshta është një energji që e kujton mundin e rilindësve tanë. Ka shumë materiale të vitit 1912, prej të cilave jemi inspiruar”, thotë Morina.
Sipas tij, ata që jetojnë në Kosovë, përditë kanë nervozë, mirëpo ekziston relacioni mes urrejtjes dhe dashurisë ndaj këtij vendi.
“Sa e urrejmë aq shumë e dojmë, sa e dojmë, aq shumë e urrejmë.”
“Në fakt ne erdhëm për të luajtur në skenën alternative, që më në fund po e bëjmë edhe ne një teatër të dinjitetshëm sepse ne jemi aktorë që jemi rritur në okupim së bashku me publikun tonë e edhe kemi performuar në kushte minimaliste. Mirëpo, jemi shtet dhe ka ardhur koha që sikurse ushtria, të jetë edhe teatri. Ushtrinë nuk mundesh me lanë gjithqysh, e njëjta vlen edhe për teatrin. Ne mundemi me performu hala, po edhe ne kemi dëshirë të afrojmë mysafirë. Teatri është pasqyrë e një shoqërie”, shpalos Morina.
Ai tutje ka thënë se shoqëria jonë është ajo që po i harron krijuesit e artistët e mëdhenj.
“Kjo puna e pasvdekjes që më ka intriguar më shumë është fakti që ne jemi shoqëri e re dhe ne i harrojmë shumë krijues e artistë të mëdhenj. Çka më ka lidh personalisht, është që shumica e artistëve të mëdhenj, duke e parë që nuk kemi arrirë hala si shoqëri për t’i varrosur dinjitetshëm, kanë shprehur dëshirë që askush mos t’iu shkojë në varrim. Ne e kemi obligim me i gjet rilindësit, me i gjet ata që kanë bërë shumë për këtë shoqëri dhe duhet të fillojmë për të menduar”, përfundon Morina.
Gjithashtu, aktori Armend Smajli për KultPlus ka ndarë detajet e personazhit të tij, si dhe ka vlerësuar disa nga skenat më të përzemërta për të.
“Kjo është prej atyre shfaqjeve që s’mund për ta reduktuar veten në një kontekst individual ngase është një lloj shfaqje për të cilën është shumë e rëndësishme, grupi dhe jo individi si aktor. Për mua, është e rëndësishme se si funksionon shfaqja si grup dhe energji. Krijimi i regjisorëve bashkëkohorë, mbetet çështje e hapur se sa dinë ata krijojnë, apo edhe të mos krijojnë. Shfaqja është njëfarë lloj mozaiku i njëfarë kaosi i temave shoqërore dhe në këtë rast merret parasysh teatri, por jo domosdoshmërisht të tregohet se çka ndodh në teatër, por nëpërmjet tij, të tregohet çka ndodh tek njerëzit që janë përgjegjës për të kryer disa punë por që e lënë në neglizhencë. Shfaqja ka shumë probleme dhe mllefe shoqërore ku secili në publik, mundet me e marrë diçka nga shfaqja dhe me e pa veten tek njëri nga aktorët apo edhe tek regjisori”, thotë Smajli.
Sipas tij, nuk ka asgjë në shfaqje që është e prerë ose e saktësuar si mesazh që depërton tek publiku, pasi që shumë gjëra mbeten të hapura e në pikëpyetje, e që i mbetet publikut për të vendosur se çka dëshiron të gjykojë.
“Janë disa skena ndonjëherë që ke dilema prej të cilave frikësohesh por në të njëjtën kohë që i dua shumë. Personazhi im e tregon paraprakisht që Groteskun e ka si lloj favoriti të shprehjes, ku kafshën e sheh si element që i ndihmon aktorit por që i del vetvetiu edhe këtij si regjisor. Po ashtu, edhe skena e lamtumirës që publiku e merr vesh më vonë, ku unë e lë një letër dhe para se të digjet abetarja, e tregoj që e kam lënë shfaqjen. Po ashtu, edhe fillimi i skenës kur vjen ky për herë të parë për të punuar dhe është shumë i emocionuar. Gjithashtu i dua edhe skenat kur unë nuk jam pjesë e tyre”, përfundon Smajli.
Kujtojmë se repriza e parë e shfajqes “Club Albania” vjen sonte, duke filluar nga ora 20:00, në amfiteatrin e Teatrit Kombëtar të Kosovës. / KultPlus.com
