MIK Festival, një ndër festivalet më të mira shqiptare i drejtuar nga sopranoja Inva Mula, mbrëmë mbylli suksesshëm edicionin e tij të gjashtë me “La notte italiana”.
Kjo mbrëmje magjike solli për publikun një repertor të mahnitshëm të mjeshtrave italianë.
Orkestra Simfonike e Forcave të Armatosura (OSFA) drejtohej nga mjeshtrja brilante Elda Laro, ndërkohë që kanë interpretuar dy yje të lirikës ndërkombëtare: Desiré Rancantore dhe Giulio Pelligra .
Kryebashkiaku i Korçës, Sotiqar Filo, ndau një album fotosh si dhe mbresat nga ky festival. Gjithashtu Filo njoftoi edhe fillimet e punës për një projekt madhor.
“Mirëmëngjes
Me atmosferën e mbrëmshme të natës së tretë të MIK Festival, në zonën e ish vaskave të peshkut në Drenovë, aty ku me mbështetjen e Fondit Shqiptar të Zhvillimit sapo kemi filluar ndërhyrjen për ndërtimin e zonës më të madhe të koncerteve dhe jetës së natës në Shqipëri si pjesë e projektit tonë madhor POLI i JUGUT”, ka shkruar Filo. / KultPlus.com
Nëse nuk jeni lindur dhe rritur në Spanjë, ka shumë mundësi të keni mësuar për herë të parë për Vendin Bask përmes leximit të romanit të Ernest Hemingway të vitit 1926 “Dhe dielli lind përsëri”, i cili përshkruan jetën e një grupi njerëzit që i përkasin të ashtuquajturit “Brezi i Humbur”, të cilët udhëtojnë nëpër Evropën Perëndimore pas Luftës së Parë Botërore.
Hemingway-t i pëlqente shumë Vendi Bask sepse njerëzit atje ishin me karakter të fortë ndërsa historia e tyre ishte tragjike. Të ndodhur midis Spanjës Veriore dhe Francës Jugore, baskët kanë luftuar për liri që kur u aneksuan nga Spanja në shekullin XVI-të.
Gjatë Luftës Civile Spanjolle, Francisco Franco e çoi këtë konflikt në nivele të reja kur ndaloi gjuhën baske, pezulloi të drejtat e këtij komuniteti etnik dhe kur bombardoi qytetin bask Guernica, duke nxitur Pablo Picasson të krijonte pikturën e tij të famshme.
Këtu, politika është e ndërthurur ngushtësisht me gjuhën. Kjo gjuhë, e quajtur Euskara, nuk tingëllon aspak si spanjishtja (gracias = eskerrik asko), dhe as që i ngjan frëngjishtes. Në fakt, Euskara është në thelb aq shumë ndryshe nga fqinjët e saj, saqë gjuhëtarët dyshojnë nëse e ka origjinën edhe nga indo-evropianishtja, familja e gjuhëve që lindi islandishten, rusishten, hindu dhe pothuajse gjithçka midis.
Origjina e Euskara është një mister që ende nuk është zgjidhur. Shumë studiues janë marrë me këtë çështje gjatë viteve, secili duke dalë me shpjegime të ndryshme. Është sugjeruar se Euskara është një paraardhëse dhe një e mbijetuar e iberisë, një gjuhë jo-indo-evropiane e folur në Gadishullin Iberik përpara se të mbërrinin romakët.
Po ashtu, Euskara ka qenë gjithashtu e lidhur me një numër gjuhësh të folura në Kaukaz, si dhe me Berberët Saharanë, një grup etnik para-arab nga Afrika Veriore. Deri vonë, besohej se baskët vinin nga një popullsi relikte paleolitike e paprekur nga emigrimet parahistorike që formuan pjesën tjetër të Evropës, gjë që shpjegon edhe arsyen pse Euskara nuk ka ngjashmëri me gjuhët romane dhe gjermanike.
Por kjo hipotezë është hedhur poshtë nga kërkimet e fundit gjenetike, të cilat tregojnë se Vendi Bask nuk ishte i izoluar kulturalisht nga shoqëritë e tjera evropiane deri shumë më vonë, gjatë pushtimit romak dhe islamik të Gadishullit Iberik. Ndërsa fryma e pavarur e baskëve, kontribuoi padyshim në izolimin e tyre, faktori përcaktues duket se ka qenë vetë gjeografia e tij.
I mbrojtur nga malet e Gjirit të Biskajës dhe Pirenejtë, terreni i thyer i largoi të huajt po aq lehtë sa i pengoi vendasit të largohen nga andej. Dhe gjenetika vetëm sa e ka bërë më të çuditshme historinë e Euskaras. Por nëse baskët kanë në një farë mënyre lidhje me indo-evropianët, pse nuk është e tillë gjuha e tyre?
Tani për tani, ne thjesht nuk e dimë këtë gjë. Veçantia e gjuhës Euskara, ka bërë që qeveritë qëndrore në Spanjës dhe Francë t’i shohin baskët si një kërcënim për hegjemoninë e tyre politike, një kërcënim që është përdorur për të justifikuar diskriminimin, margjinalizimin dhe persekutimin e tyre.
Gjatë Revolucionit Francez, gjuha u gjykua si nxitëse e katolicizmit, dhe për këtë arsye një armike e Iluminizmit. Në Spanjën e Francos, ajo u cilësua zyrtarisht si armike e Zotit. Shtypja e baskëve vazhdoi edhe pas Francos. Në vitin 2003, Egunkaria, e vetmja gazetë e botuar plotësisht në gjuhën Euskara, u mbyll nga qeveria spanjolle, pasi botuesit e saj u akuzuan për komplot me grupin e dhunshëm separatist bask ETA.
Gazetarët e saj u arrestuan, u burgosën dhe thuhet se u torturuan. Kjo ngjarje nxiti kritika të forta nga organizatat dhe aktivistët e të drejtave të njeriut, përfshirë Amnesty International dhe shkrimtarin e njohur Salman Rushdie. Por akuzat për torturë nuk u hetuan kurrë. Në fund gazetarët u liruan nga akuzat ndërsa mbyllja u anulua.
Që nga ajo kohë qeveria spanjolle krijoi një identitet të veçantë të baskëve, dhe i ka dhënë rajonit një autonomi të rëndësishme ekonomike dhe politike, lëshime që pritet ende të ndodhin në anën franceze të kufirit. Shekujt e persekutimit, kanë shkaktuar ndikimin e tyre në kulturën Euskara dhe Baske në përgjithësi.
Dikur gjuha Euskara flitej në një zonë që shtrihej nga Bilbao në Barcelonë. Gati e shfarosur nga Franco, kjo gjuhë u rikuperua disi pas vdekjes së tij në vitin 1975. Dikur ishte e ndaluar nga përdorimi publik, tani flitet në televizion, art dhe media. Në të gjithë Vendin Bask, tabelat e rrugëve janë të shkruara në Euskara, ndonjëherë krahas përkthimeve në spanjisht, ndonjëherë jo.
Më parë, Letërsia baskeishte e rrezikuar deri në atë pikë saqë sot një koleksionisti të vetëm – Edward Spencer Dodgson – i njihet merita për ruajtjen e kanunit letrar të një shoqërie të tërë, e cila aktualisht po përjeton një rilindje. Një nga librat më të famshëm në këtë gjuhë “Martutene” i Ramon Saizarbitoria, i përkthyer së fundmi në anglisht, eksploron marrëdhënien e ndërlikuar midis besnikërisë afektive ndaj një grupi dhe angazhimit të vetëdijshëm ndaj një kauze abstrakte, dy lajtmotive të historisë baske.
Në retrospektivë, përpjekja e Francisco rancos për të shkatërruar gjuhën Euskara ndihmoi në sigurimin e mbijetesës së saj. Tek e fundit, nën sundimin e tij gjuha u bë jo thjesht një mjet komunikimi, por një simbol i rezistencës kundër shtypjes. / KultPlus.com
Angazhimi për të interpretuar nxitjen dhe nisjen e luftërave dhe të konflikteve në ish-Jugosllavi, sidomos gjatë viteve të ’90, si ato për të cilat kanë kontribuar të tjerët e assesi elitat kulturore, politike e intelektuale serbe, Republika e Serbisë dhe regjimi i Aleksandër Vuçiqit po e bënë në mënyrë të organizuar prej vitesh.
Interpretimi nacionalist i së kaluarës pa ndjenjën e përgjegjësisë intelektuale është imperativi mbi të cilin merr jetë çdo angazhim intelektual e kulturor serb. Organizimet kulturore e sportive në kor nacionaliste, e parasëgjithash urryese për të tjerët nuk janë të rastit e momentit. Shpalosja e koreografive nacionaliste e raciste në terrenet sportive, kulturore e muzikore serbe është pjesë angazhimit të orkestruar të regjimit politik aktual në Serbi. Të gjitha këto përqasje urryes ndaj gjithçkaje jo-serbe në Ballkanin Perëndimor, mirëmbahen e kurohen me kujdes dhe në mënyrë të strukturuar. Propaganda përmes kulturës, sportit, filmit e muzikës serbe mirëmban emocionin nacionalist, i cili jo se nuk është në traditën e mendësisë politike serbe, mirëpo ajo i jep energji edhe regjimit drejtues të shtetit serb.
Në 2019 ministrit e kulturës të Serbisë dhe entitetit serb në Bosnje dhe Hercegovinë, kishin nënshkruar një Kartë e cila për synim kishte orientimin e ruajtjen e kulturës serbe, në siç thuhet, hapësirën kulturore serbe. “Me hapësirën kulturore serbe nënkuptojmë hapësirën ku populli serb ka jetuar ose jeton për një periudhë të gjatë historike, duke lënë gjurmë të trashëgimisë kulturore materiale dhe jomateriale, qoftë brenda kufijve apo jashtë kufijve të krijimeve të tij shtetërore. Me fjalë të tjera, nuk është e mundur të reduktohen kufijtë e hapësirave kulturore në kufijtë e një hapësire të vetme politike ose shtetërore”, shpjegon në nenin e saj të dytë, Karta për Hapësirën Kulturore Serbe, gjithë përfshirjen e angazhimit kulturor serb. Narracioni thelbësor i Kartës është që të trajtojë të gjithë serbët që jetojnë jashtë Serbisë si pjesë e një trupi të vetëm serb, etnikisht e kulturalisht. Jehona e qartë e ideve vazhdon të jetë ajo historikja e projektit serbomadh, e nxjerr me shpjegimet e “botës serbe”, e cila synim ka të bashkojë të gjithë serbët. Me shtjellimin për hapësirën kulturore serbe interpretohet versioni i një hapësirë të vetme politike e territoriale. Mundësisht, me çdo kusht pa tjetrin e të ndryshmen!
Karta mbështet e fuqizon ruajtjen e interpretimin e kulturës së popullit serb, në Serbi dhe në Srpska, në rajon dhe në diasporë apo emigracion, nga Trebinja dhe Herceg-Novi në Suboticë e Vrshac, nga Vranja dhe Graçanica në Banja Llukë. Sipas Kartës, kultura serbe “do të zhvillohet në vlerat e saj dhe traditat, në fushën e krijimtarisë bashkëkohore dhe në fushën e ruajtjes, studimit dhe prezantimit të trashëgimisë kulturore”. Fryma e idetë e kësaj Karte si dokument zyrtar e orientues, nuk janë të reja. Ato janë të pranishme në diskursin historiografikë e politikë serb prej dekadash, veç se regjimi shtetëror i Aleksandër Vuçiqit u jep mbulim e themel shtetëror. Mbi këtë mbulim shteti serb është angazhuar që të kujdeset edhe për shkrimin cirilik, të cilin e mbron me ligj. Në 2021, Kuvendi Popullor i Serbisë kishte aprovuar ligjin për mbrojtjen e gjuhës serbe dhe shkrimit cirilik, përmes të cilit rritej rrethi i akterëve e subjekteve të cilat janë të obliguara të shfrytëzojnë shkrimin cirilik. Tani, kultura, gjuha dhe çirilica në dokumentet zyrtare të Serbisë trajtohet si çështje e sigurisë kombëtare. Kjo kuptohet edhe nga “Strategjia kombëtare e sigurisë e Republikës së Serbisë”.
Në r0elacion me këtë Kartë, Kuvendi Popullor i Serbisë, vite më parë kishte aprovuar “Strategjinë e zhvillimit kulturor të Republikës së Serbisë 2020-2029”. Ky dokument do të rregullonte mënyrën e “ruajtjes së gjuhës serbe e çirilicës dhe ndërlidhjen e hapësirës kulturore serbe”. Strategjia jep udhëzime ideologjike për prodhimet kulturore të cilat fuqishëm do të mbështeten nga Ministria e Kulturës e Serbisë. Menjëherë pas aprovimit të kësaj strategjie e në frymën e Kartës së Hapësirës Kulturore Serbe, ishte prodhuar filmi “Dara nga Jasnovci”, i cili portretizon vuajtjen serbe të shkaktuar nga të tjerët. Kritika profesionale ndërkombëtare ndaj filmit ishte moment i volitshëm për regjimin që të portretizonte serbët si ata që ua kanë inati të tjerët dhe që nuk i duan. Skenaristja ishte nderuar nga presidenti Aleksandër Vuçiq me Urdhrin e Karagjorgjit të Yllit të tretë, medalje kjo presidenciale. Shpërblimi shtetëror për ekipin është mbështetja që të bëhet edhe remake i filmit të regjimit të Sllobodan Millosheviqit për “Betejën e Kosovës”. Në vazhdimësinë e këtij rrugëtimi për “ruajtjen e hapësirës kulturore serbe” në janar të vitit rrjedhës ishte bërë edhe shfaqja e filmit të ri “Stuiha”. Në qendër të këtij krijimi kulturor e filmik paraqitet dogma se populli serb gjithmonë ka vuajtur nga të tjerët pa kryer kurrë asnjë krim.
Edhe në fushën e sportit është i njëjti angazhim. Dhe jo vetëm angazhim i tifozërisë, por edhe i sportistëve drejtpërdrejt, të të gjitha kalibrave. Tenisesri Novak Gjokoviq është frymëzimi e modeli sesi propagandohet në llogari të politikave nacionaliste e raciste, por që brenda trupit politikë të regjimit të Aleksandër Vuçiqiq konsiderohet akt kombëtar. Mos ndëshkimi nga instancat që janë të thirrura për kulturën e rendin e sportit, është veç energji për propaganduesit e tifozët racist serb.
Pasoj e këtij rendi është fakti që faktori ndërkombëtar, pas rënies së regjimit gjenocidial të Sllobodan Millosheviqit nuk e kushtëzojë sa duhet ose fare nuk e kushtëzojë Serbinë me rregullin e denacifikimit të mendësisë politike serbe, pavarësisht rrethanat që i kishte krijuar ajo politikë. Veç kësaj ish-ministri i informacionit të regjimit të Sllobodan Millosheviqit, Aleksandër Vuçiq nga faktori ndërkombëtar u pa si ndryshim e përparim demokratik i Serbisë, e assesi si vazhdimësi e asaj mendësie politike që kishte shkatërruar jetët e njerëzve e të popujve në hapësirën e Ballkanit Perëndimor. /TheGeopost / KultPlus.com
Rame Lahaj International Opera Festival sonte sjell mbrëmjen e pestë muzikore të titulluar ‘Nexhmije Pagarusha’, përcjell KultPlus.
Këngët e Nexhmije Pagarushës do të vijnë në përpunim tejet të veçantë dhe origjinal, për të zgjuar tek secili prej jush përjetime e momente unike siç vetëm muzika e saj dinte t’i zgjonte.
Artistët që do të interpretojnë në këtë mbrëmje janë: Kaltrina Miftari, Adhurim Grezda, Ardiana Bytyqi, Gerald Murrja, Besarta Murtezani, drejtuar e shoqëruar nga Keli Band.
Koncerti ‘Nexhmije Pagarusha’ mbahet sonte, e Hënë, 31 Korrik, nga ora 20:00 në Amfiteatrin e Ri të Bibliotekës Universitare (objekti në afërsi të Institutit Albanologjik). / KultPlus.com
“The Jewish Post” ka botuar, të premten e 9 prillit 1937, në ballinë, një shkrim rreth njohjes zyrtare të komunitetit hebre asokohe nga qeveria shqiptare, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Hebrenjtë shqiptarë do të hapin sinagogën e parë
Nga Jewish Telegraphic Agency
Burimi: The Jewish Post, e premte, 9 prill 1937, ballinë
Tiranë, Shqipëri – Komuniteti i parë hebre në Shqipëri u njoh zyrtarisht nga qeveria javën e kaluar. Ai përfshin dhjetë familje hebreje në Vlorë – numri më i madh në të gjithë vendin.
E gjithë popullsia hebreje e Shqipërisë përbëhet nga 35 familje.
Pas regjistrimit zyrtar të komunitetit hebre, në Vlorë filloi ndërtimi i sinagogës së parë të ndërtuar në vend pas grumbullimit të 350 napolonëve ari. / KultPlus.com
Markimi dhe shenjimi i shtigjeve vijon të jetë një nga përparësitë kryesore për Administratën e Zonave të Mbrojtura Elbasan.
Ditët e fundit specialistët e ADZM Elbasan bënë të mundur markimin dhe shenjimin e shtegut, i cili të çon në Monumentin e Natyrës “Shpella e Plakës”, e cila ndodhet 10 km larg Librazhdit.
Ky markim i shtigjeve i vjen në ndihmë turistëve vendas e të huaj që zgjedhin të vizitojnë atraksionet turistike të Parkut Kombëtar “Shebenik”.
Krahas markimit dhe shenjimit, u realizua dhe përmirësimi i shtegut duke u pastruar nga gurët e degët në mënyrë që të jenë më të aksesueshëm.
Specialistët këshillojnë se shkalla e vështirësisë konsiderohet mesatare, por duhet që të pasionuarit as ngjitjeve në mal duhet të pajisen me veshje dhe këpucë të përshtatshme për terren.
“Shpella e Plakës” sipas banorëve mban të ruajtura të fshehtat dhe misteret e saj prej mijëra vitesh dhe ende sot e kësaj dite qarkullojnë legjenda nga më të ndryshme rreth saj.
Vitet e fundit me hapjen e këtij shtegu kjo shpellë është vizituar nga një numër i lartë vizitorësh.
Parku Kombëtar Shebenik–Jabllanicë shtrihet në verilindje të vendit tonë dhe ka sipërfaqe të përgjithshme prej 33 927,66 ha, ku pjesën kryesore e zënë pyjet, kullotat, tokat bujqësore etj. Në këtë park turistët kanë mundësi të shijojnë liqenet karstike, liqenin e Fushë-Studnës, Vlaskën, Fushën e Dorëzit, Bredhin e Fushë-Kuqes, Rrapin e Taksimit, Shkallën e Skënderbeut, Gurrën e Ariut e shumë zona të tjera./ atsh / KultPlus.com
Ah ! do ta shohësh ti kur ajo mos të të dojë më Do ta shohësh ! Do të shohësh natë në mes të ditës Qiellin e zi në vend të yjeve Do të shohësh të njëjtën gjë Si unë
Edhe tokën, do ta shohësh ti, E toka, s’do të jetë tokë : S’do të të mbajë.
Edhe zjarrin, do ta shohësh ti, E zjarri, s’do të jetë zjarr : S’do të mund të lahesh në të.
Edhe ujin, do ta shohësh ti, E uji, s’do të jetë ujë : S’do të të freskojë.
Edhe erën, do ta shohësh ti, E era, s’do të jetë erë : S’do të të qetësojë.
Ah ! do ta shohësh ti kur ajo mos të të dojë më Do ta shohësh ! Do ta shohësh fytyrën tënde të huaj, Do të shohësh sa të mëdhenj janë sytë e frikës Do të shohësh të njëjtën gjë Si unë
Edhe tokën, do ta shohësh ti, E toka, s’do të jetë tokë : S’do të të mbajë.
Edhe zjarrin, do ta shohësh ti, E zjarri, s’do të jetë zjarr : S’do të mund të lahesh në të.
Edhe ujin, do ta shohësh ti, E uji, s’do të jetë ujë : S’do të të freskojë.
Edhe erën, do ta shohësh ti, E era, s’do të jetë erë : S’do të të qetësojë.
E të gjithë elementët, Të gjithë, do të të mallkojnë : Do të ishte më mirë për ty Të zhdukesh pa asnjë lajm !/KultPlus.com
Shkrimtari i njohur në letërsinë botërore, Albert Kamy më 10 dhjetor të vitit 1957 kishte fituar çmimin Nobel, shkruan KultPlus.
Si një nga ëndrrat më të mëdha të shkrimtarëve që premtojnë, ky çmim patjetër që ka qenë një e arritur e madhe dhe një vlerësim i krijimtarisë së Kamys.
Në anën tjetër juria kishte vendosur që në listën e nobelistëve të jetë edhe emri i Kamys për shkak të krijimtarisë të rëndësishme letrare, nëpërmjet së cilës ai ishte thelluar në problemet e ndërgjegjes njerëzore në kohën e atëhershme.
Përgjatë ceremonisë së dhurimit të çmimit në Stokckholm, ai kishte mbajtur një fjalim të gjatë rreth pikëpamjeve artistike dhe kësaj të arriture.
Një ndër fjalët të cilat ai i la pas që të kujtohen gjatë nga lexuesit e tij, ishte edhe ajo kur foli për brezin e tij.
“Çdo brez, pa dyshim, beson se do të ribëjë botën. E imja e di që nuk do ta bëjë më. Por detyra e tij mund të jetë më e madhe, e që ka të bëjë me parandalimin e botës nga shkatërrimi ”. / KultPlus.com
Një fermer në ShBA e ka mbjellë një fushë masive me luledielli si një dhuratë surprizë për gruan e tij.
Lee Wilson tha për mediat lokale në Kansas se ai i mbolli 1.2 milionë luledielli në 80 hektarë tokë për gruan e tij, Renee, për të festuar 50-vjetorin e martesës së tyre.
Me ndihmën e djalit të tij, ai mbolli fshehurazi fushën në maj.
“Më bëri të ndihem shumë e veçantë. Nuk mund të ishte një dhuratë më e përsosur përvjetori sesa një fushë me luledielli,” tha Renee për ABC Kake.
Kjo tokë po ashtu ka pasë edhe një numër të madh të vizitorëve, shkruan BBC, transmeton KultPlus.com
KultPlus ju sjellë disa thënie me shumë vlerë nga njerëz të famshëm.
1. Depresioni është si një grua me të zeza. Nëse shfaqet, mos e dëbo. Ftoje brenda, ofroi një karrike, trajtoje si mysafire dhe dëgjo atë që dëshiron të thotë –Carl Jungu
2. Nëse mjeti juaji i vetëm është çekiçi, keni tendencën ta shihni çdo problem si një gozhdë –Abraham Mazlou
3. Është më e thjeshtë të luftosh për një parim, sesa të jetosh sipas tij –Alfred Adler
4. Unë nuk jam ajo që më ka ndodhur, unë jam ajo që kam zgjedhur të bëhem –Carl Jungu
5. Të jesh praktik në politikë, do të thotë të injorosh faktet – Henri Bruk Adams
6. Kush mendon shumë që të bëjë të mira, nuk gjen kohë të jetë i mirë për vete – RabindranathTagore
7. Barra më e rëndë për një fëmijë janë jetët e pajetuara të prindërve –Carl Gustav Jung
8. Nëse mendoni se edukimi është i shtrenjtë, prisni të shikoni sesa kushton injoranca – Barack Obama
9. Nëse doni të jetoni një jetë të lumtur, lidheni atë me një synim, dhe jo me njerëz apo objekte – Albert Ajnshtajn
10. Ju duhet të jeni vetë ndryshimi, që dëshironi të shihni në botë – Mahatma Gandi
11. Gjithçkaje ia dimë çmimin, asgjëje vlerën – Friedrich Nietzsche
12. Vetëm kur e braktisni dikë, bëheni plotësisht të hipnotizuar nga gjithçka që sillet rreth tij. Ky është paradoksi i dashurisë – Erich Maria Remarque
13. Duhet të njohësh shpirtin e njeriut, që të mund t`i admirosh fytyrën – Victor Hugo
14. Ata që nuk bëjnë asgjë, zakonisht janë të parët që kritikojnë për çdo gjë- Charles Spurgeon
15. Mos u mbaj fort pas dikujt që po ikën, përndryshe nuk do të takosh atë që po vjen –CarlGustav Jung
16. Ti dhe vetëm ti mund t’i ndryshosh situatat e tua. Mos fajëso asgjë dhe asnjë për to –Leonardo Dicaprio
17. Të çuditshëm jemi ne njerëzit, harrojmë sa të mëdhenj jemi kur dashurojmë e sa të vegjël kur urrejmë- Azem Shkreli
18. Po nuk foli i marri, nuk dallohet dot nga i urti –Sami Frashëri
19. Kam tri gjëra për t’ju mësuar: thjeshtësi, durim, dhembshuri. Këto janë tre thesaret më të mëdha – Lao Tzu
20. Gjithçka në lidhje me njerëzit e tjerë që nuk na kënaq, na ndihmon që të njohim dhe kuptojmë më mirë veten tonë –Carl Jungu. / KultPlus.com
Poezinë “Of Nanë” Bekim Lumi e shkroi në vitin 1996 në Shqipëri.
Siç ka treguar ai: “Në një nga ato netët e mallit e të mërzisë, gjatë studimeve në Tiranë, kur, për shkak se Nanën nuk e kisha pa për disa vjet, dojsha me i kërkue falje për shumëçka të thanun e të pathanun”.
Of Nanë
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si rr’fe prej qielle Dhimtën e kresë mbi ty e shkarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si ilaç për nerva Emnin tand ndër dhambë e kafshova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si saç i skuqun mbi mrumet e grujta Zjarminë e ballit sipri ty ta hodha
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si barrën e druve përmi shpinë Tana borxhet e mallin e brengat ty t’i ngarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si bojaxhi i keq që jam Flok’t me gëlqere t’bardhë mërzie t’i ngjyrosa
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si mbi jastëk andrrash Kryet e lodhun n’prehnin tand e mb’shteta
Of Nanë Pashë Zotin Pashë Ty Pashë Babën Pashë Mue M’fal Si mëkatar i keq që jam Po t’lutem shumë M’fal Për dhembjet Për sëmundjet Për nervat Për zjarminë Për brengat Për borxhet Për mallin Për mërzinë Për ofshamat e djeshme të sodme të nesërme M’fal Njimijë herë m’fal Of Nanë Of Nanë Of Nanë Of Nanë. /KultPlus.com
Grupi Troja’ është një ndër grupet më të njohura shqiptare, i cili është krijuar në vitin 1990.
Ky grup ka funksionuar ndër vite dhe me te tekstet e tyre shpesh kanë qenë kritikë ndaj pushtetarëve.
Sot, KultPlus ju sjell këngën ‘Mbretëresha Kohë’ e cila vazhdon të jetë aktuale dhe të përshatet gjendjen në çdo kohë:
Mbretnesha kohë dje boll mirë na tregoj, tha nesër për neve shumë ftoftë ka me kan, nëse t’bardhën prej të zezës na sot nuk dina me nda, tha neser as shiu nuk munet me na lag..
Mbretnesha kohë dje boll mirë na tregoj, tha nesër për neve ndryshe ka me kan, nëse nyjen para syve na sot nuk dojna me zgidh tha nesër kjo nyje n’fyt ka me na u lidh..
Mos rrnoni ma si hije, mos rrini ma pa drit, mos fleni mos i leni, hi syve me ju qit. Mos leni ma me ndodh, qysh ka ndodh deri tash, mos fleni mos i leni, se koha nuk kthehet mbrapsht..
Mos rrnoni ma si hije, mos rrini ma pa drit, mos fleni mos i leni, hi syve me ju qit. Mos leni ma me ndodh, qysh ka ndodh deri tash, mos fleni mos i leni, se koha nuk kthehet mbrapsht../KultPlus.com
Në promovimin e librit ‘dita e bekim lumit’, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Omani ka dhënë dekoratë post mortum për regjisorin dhe profesorin e Akademisë së Arteve, Bekim Lumi, shkruan KultPlus.
Medalja presidenciale e Meritave për kontributin e dhënë, për teatrin dhe kulturën shqiptare është dhënë për regjisorin e ndjerë, në ceremonin e promovimit të librit ‘dita e bekim lumit’, në përvjetorin e pestë të vdekjes së tij.
Në këtë promovim libri po marrin pjesë figura të shumta nga bota e artit dhe e kulturës.
Për shkak të angazhimeve të presidentes medalja do t’i dorëzohet familjes ditën e nesërme./KultPlus.com
Merita Halili konsiderohet mbretëreshë e muzikës së Shqipërisë së Mesme. Falë zërit të saj të ëmbël dhe paraqitjes së saj të afërt me publikun ajo ende vazhdon të jetë prezente në zemrat e audiencës shqiptare, shkruan KultPlus.Debutimin e saj si këngëtare e bëri në vitin 1983, në moshën 16 vjeçare në Festivalin Kombëtar Folklorik të Gjirokastrës. Karriera e saj si këngëtare në Radio Televizionin Shqiptar si dhe në Ansamblin e Shtetit të Këngëve dhe Valleve.KultPlus ju sjell këngën ‘Lule të bukura ka Tirona’:Lule t’bukra ka Tirona na i mush rrugët plot me erë, moj esmere, moj ku t’ka lala, merrja kongës dhe një herë, mos më rri i deshpëru e jam e jotja, prap të du.
Rreth e qark baçes ju solla për me t’pa moj bukuri, nji tufe lule moj për ty mblodha si kujtim për dashuri, mos më rri i dëshpëru jam e jotja, prap të du.
Trandafil moj të vjen era ti na mbush me dashuri, unë ty moj të pëlqeva ditë e natë mendoj për ty, mos më rri i deshpëru jam e jotja, prap të du./KultPlus.com
I njohur si kryeqyteti i betonit, Prishtina po përpiqet të ringjallë imazhin e saj të shurdhër dhe gri me mbishkrime të gjalla në mure dhe ndërtesa, duke ndihmuar në transformimin e hapësirave publike në zona më tërheqëse dhe më të gjalla.
Kështu e nis tekstin mediumi i njohur Reuters, duke e përshkruar dukjen më ndryshe të kryeqytetit të Kosovës, transmeton Klankosova.tv.
Reuters shkruan se më shumë se 100 artistë nga 28 vende kanë mbuluar 2000 metër katror mure në Rrugën B (Rruga B) në qytet me art në një festival gjatë tre ditëve të fundit.
Kjo rrugë ndan ndërtesat e vjetra komuniste në perëndim me ato të reja në lindje, të cilat kanë të gjitha një gjë të përbashkët – hapësirën e pakët për përdorim publik dhe një bollëk betoni.
“Kur sheh betonin të jep përshtypjen se është ende në ndërtim e sipër”, tha Agon Xhelili, organizator i festivalit, Meeting of Styles Kosova.
“Kur artistët shohin këto vende ata thonë: ‘dreqin, ky është vendi më i mirë për të pikturuar’.
Organizata jofitimprurëse me të njëjtin emër, Meeting of Styles, u krijua në mesin e viteve ’90 në Gjermani, duke mbështetur artistë që mund të pikturonin ligjërisht mijëra metra katrorë zona të braktisura.
Që nga krijimi i saj, ajo ka organizuar më shumë se 400 evente si ai në Prishtinë, duke ndihmuar mijëra artistë në mbarë botën.
Daniel Sharon, një artist nga Londra që merrte pjesë në ngjarje me vëllain e tij, po pikturonte motive nga filmi horror bardh e zi i viteve 1950, Krijesa nga Laguna e Zezë.
“Unë mendoj se do të jetë vërtet pozitive (vizualisht dhe për turizmin) nëse lejojnë më shumë murale të artit publik”, tha Sharon.
Pas përfundimit të luftës në Kosovë në vitin 1999, ky vendi i vogël ballkanik pa një bum të ndërtimeve./KlanKosova/KultPlus.com
“Rana e Hedhun” është një nga destinacionet më të preferuar të turistëve vendas dhe kryesisht të huaj vitet e fundit në Shëngjin.
Kryeministri Edi Rama publikoi sot pamje magjepsëse nga “Rana e Hedhun”, ndërsa e cilësoi një prej plazheve më të bukura të veriut.
“Rana e Hedhun” është një plazh i mbrojtur që vazhdon të mbërthejë kuriozitetin e vizitorëve dhe pushuesve pasi duket sikur rëra ka nisur udhëtimin e saj drejt malit.
Ndodhet 2.5 km nga qyteti i Shëngjinit në Bashkinë Lezhë dhe vlerësohet si një gjeomonument i rrallë.
Ky plazh rrëzë malit të Rrencit të jep një pamje që nuk e ndesh askund përgjatë bregdetit Adriatik. Aty takohet rëra gri me detin e kaltër, ndërsa nuk mungojnë edhe shkëmbinjtë që zbresin nga mali dhe derdhen në det./m.m/
Janë siguruar të hollat për shërimin e aktorit, Genc Fuga, i cili ka pësuar sulm në tru. Lajmin e ka bërë të ditur bashkëshortja e tij, e cila kishte kërkuar ndihmë nga komuniteti medial e artistik për ndihmë, ndërkohë që mbështetja është siguruar për më pak se 24 orë.
“Faleminderoj çdo njerin nga ju për suportin dhe mbështetjen, për çdo fjalë dhe kontribut. Shuma u sigurua”, ka shkruar Enerjeta Jani Fuga.
Shuma e operimit të Fugës ka qenë 19,000 euro. Genc Fuga njihet për shumë role në Teatrin Kombëtar të Shqipërisë. Është edhe mësimdhënës në Akademinë e Arteve në Tiranë. Ka luajtur në filmat “Castle Freak”, “Nata pa hënë”, “Sex, përrallë dhe Celular”, “Stairs”./rtk/KultPlus.com
Antarktidës i mungon një sasi akulli pothuaj të njëjtë me sipërfaqen e Argjentinës, sipas shkencëtarëve, sipas një studimi të fundit.
Ndërsa Hemisfera Veriore zhytet nën një valë të nxehti rekord të verës, shumë më në jug, në thellësi të dimrit, një tjetër rekord i tmerrshëm klimatik po thyhet. Akulli i detit Antarktik ka rënë në nivele të ulëta të paprecedentë për këtë periudhë të vitit.
Çdo vit, akulli i detit Antarktik tkurret në nivelet më të ulëta në fund të shkurtit, gjatë verës së kontinentit.
Këtë vit shkencëtarët kanë vërejtur diçka ndryshe.
Akulli i detit nuk është kthyer në nivelet e pritura. Në fakt është në nivelet më të ulëta për këtë periudhë të vitit që nga fillimi i regjistrimeve 45 vjet më parë. Sipas të dhënave nga Qendra Kombëtare e të Dhënave për Borën dhe Akullin (NSIDC), akulli është rreth 1.6 milionë kilometra katrorë nën rekordin e mëparshëm të dimrit të vendosur në vitin 2022.
Në mesin e korrikut, akulli i detit të Antarktidës ishte 2.6 milionë kilometra katrorë nën mesataren e viteve 1981-2010. Kjo është një zonë pothuajse aq e madhe sa Argjentina ose zonat e kombinuara të Teksasit, Kalifornisë, Neë Mexico, Arizona, Nevada, Utah dhe Kolorado.
Antarktiku është një kontinent i largët dhe kompleks . Ndryshe nga Arktiku, ku akulli i detit ka qenë në një trajektore të vazhdueshme në rënie ndërsa kriza klimatike përshpejtohet, akulli i detit në Antarktik është luhatur nga nivelet më të larta rekord në nivelet më të ulëta rekord në dekadat e fundit, duke e bërë më të vështirë për shkencëtarët të kuptojnë se si po reagon ndaj ngrohjes globale./insajderi/KultPlus.com
Sot asht e dielë E hanë asht nesër E martë mbasnesër Tevona vjen e mërkura E enjta mbas saj Pastaj e premtja dhe e shtuna E prap e diela Njerëz i urrej të dielat
Sitet e trashëgimisë kulturore kombëtare dhe muzetë e vendit po tërheqin një numër përherë e më të madh vizitorësh vendas, por edhe të huaj.
Kësaj i shërben edhe nisma e Ministrisë së Kulturës që turistët dhe vizitorët të dielave të vizitojnë falas muzetë dhe parqet arkeologjike në të gjithë vendin.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti ftoi sërish sot vizitorët vendas dhe të huaj të mos e humbasin rastin këtë të dielë, për të vizituar muzetë dhe parqet arkeologjike, pa biletë.
“Kudo ku jeni duke pushuar, mos e humbisni mundësinë të vizitoni falas muzetë dhe parqet tona arkeologjike. Vizitoni me familjet Butrintin, Apoloninë, Bylisin, por edhe Muzeun ABC apo atë Mesjetar në Korçë, “Marubin” e Muzeun e Krujës. Shijoni trashëgiminë”, ishte apeli i Margaritit në rrjetet sociale.
Në Shqipëri ndodhen një sërë sitesh arkeologjike si Butrinti, Apolonia, Oriku, Amantia, etj, ndërsa nga kalatë përmendim kalaja e Gjirokastrës, kalaja e Lëkurësit, Sarandë, kalaja e Krujës, kalaja e Beratit, Kalaja e Petrelës, Tiranë, Kalaja e Ali Pashës, Tepelenë, kalaja e Rozafës, Shkodër etj.
Po ashtu vizitorët mund të zgjedhin midis Muzeut të Ikonografisë “Onufri” dhe Muzeut Etnografik në Berat, MuzetveArkeologjikë në Durrës, Tiranë, Korçë, Muzeu i armëve dhe Etnografik në Gjirokastër, Muzeut Etnografik në Sarandë, Muzeut Historik Kombëtar, Tiranë, Muzeut Arkeologjik, Tiranë, Muzeut Historik Shkodër etj./atsh/KultPlus.com
Në Pogradec u zhvillua maratona e bebeve 6 deri në 15 muajsh, një aktivitet që solli atmosferë të gëzueshme në qytetin në breg të liqenit që në këta muaj vere është i mbushur plot me vizitorë vendas dhe të huaj.
Me një gjatësi piste 4 metra, nuk ishin të paktë bebet që e përshkuan nën thirrjet nxitëse të prindërve dhe kuriozëve që kishin mbushur sheshin qendror të qytetit, tek Odeoni.
Organizimi i bashkisë së Pogradecit dhe Marathon Enkelana rezultoi i suksesshëm në pjesëmarrje dhe në atmosferë duke ofruar atmosferë të hareshme për të gjithë, të mëdhenj dhe të vegjël.
Bashkia e Pogradecit ka menduar kalendar aktivitetesh për sezonin veror si një ofertë më shumë gjatë sezonit turistik që i shtohet liqenit, ajrit të pastër dhe peizazheve të pakrasueshme të rrethinave.
Mjeshtrja e Sporteve, Pavlina Evro ndau edhe certifikatat për bebet pjesëmarrës që ishin të gjithë fitues. Maratona e bebeve u mbajt në kuadër të edicionit të 2-të të Marathon Enkelana.
Shefi i Meta, Mark Zuckerberg thotë se platforma e re e mediave sociale, Threads, ka humbur më shumë se gjysmën e përdoruesve të saj.
Rivali i Twitter-it arriti në më shumë se 100 milionë përdorues brenda pesë ditëve nga fillimi i tij në fillim të këtij muaji. Por Zuckerberg e ka pranuar se këto shifra tani kanë rënë.
“Nëse keni më shumë se 100 milionë njerëz të regjistruar, në mënyrë ideale do të ishte fantastike nëse të gjithë apo edhe gjysma e tyre do të qëndronin aty. Ne nuk jemi ende atje,” tha ai.
Zuckerberg – i cili i bëri komentet në një telefonatë për punonjësit, të dëgjuar nga agjencia e lajmeve Reuters – e përshkroi situatën si “normale” dhe tha se ai parashikonte që ruajtja të përmirësohej pasi funksione të reja shtoheshin në aplikacion.
Threads u kritikua për funksionalitetin e kufizuar që kishte kur u lançua.
Që atëherë, Meta ka shtuar veçori të reja, të tilla si burime të ndara “ndjekje” dhe “për ju” dhe ka rritur hapësirën për të përkthyer postimet në gjuhë të ndryshme. Shefi i produktit i kompanisë, Chris Cox, i tha stafit se tani ishte fokusuar në shtimin e më shumë “grepave të drejtimit të mbajtjes” për të tërhequr njerëzit përsëri në platformë.
Shkrimtari Martin Walser vdiq më 28 korrik në moshën 96-vjeçare në Ibrelingen, ku kaloi gjithë jetën. Walser la pas një vepër të gjerë, por edhe të diskutueshme. Deri në pleqëri, ai shkroi dhe botoi romane, tregime dhe përmbledhje tregimesh, drama, radiodrama dhe përkthime, si dhe ese e leksione.
Në moshën 95-vjeçare botoi “Traumbuch” (Libri i ëndrrave), e një vit më parë edhe përmbledhjen me poezi “Sprachlaub”.
Analist i shoqërisë perëndimore
Ai shpesh quhej “autori i shekullit” dhe një analist i palëkundur i shoqërisë gjermane perëndimore. Si asnjë shkrimtar tjetër bashkëkohor gjerman, Walser tematizoi jetën e përditshme të klasës së mesme.Heronjtë e tij janë zyrtarë, mësues, njerëz të thjeshtë, konfliktet mes bashkëshortëve, shefave, miqve apo të dashuruarve me aspiratat e tyre, duke i bërë shpesh këto personazhe edhe tragjikë të kohës së tyre. Me ironi dhe simpati, Walser portretizoi heronjtë e tij që jetojnë me një ndjenjë inferioriteti dhe e shohin veten si humbës. Në të gjitha veprat ai mbështetet në përvojat e veta. Romanet pa pjesë biografike nuk janë romane, por vepra sociologjike, deklaroi dikur.
Shumica e rreth njëzet romaneve të tij janë bestsellerë, mbi të gjitha romani “Ein fliehendes Pferd” (Kali në vrap) i vitit 1978.https://zeri.info/inarticle.html
Poezitë e para, publicistika…
Lindi në Wasserburg afër liqenit të Konstancës më 24 mars 1927, djali i një hanxhiu dhe një tregtari qymyrguri. Ai humbi babanë e tij në moshë të re, ndërsa vëllai i tij i madh u vra në Luftën e Dytë Botërore. Ai vetë ishte një ushtar i Wehrmachtit për një kohë të shkurtër.
Walser filloi të shkruante poezi në moshën dymbëdhjetë vjeç. Pas studimeve për letërsi dhe filozofi në Regensburg dhe Tübingen, ai punoi për disa vite si reporter, redaktor dhe autor i dramave radiofonike në Süddeutsche Rundfunk. Në vitin 1950, ai u martua me Katarina Neuner-Jele. Nga kjo martesë kanë vajzat Françeska, Johana, Alisa dhe Teresia – të gjitha merren me letërsi apo aktrim. Ai kishte një djalë, Jakob Augstein, gazetar dhe botues, me Maria Karlsson, më pas partnere dhe më vonë gruaja e themeluesit të Spiegel, Rudolf Augstein, për të cilën publiku mësoi në vitin 2009.
Walser u bë shpejt një nga shkrimtarët më të rëndësishëm dhe më të diskutueshëm në letërsinë gjermane të pasluftës. Për tregimin “Templones Ende” (Fundi i Templonit) të botuar në përmbledhjen me tregime “Ein Flugzeug über dem Haus” (Aeroplani mbi shtëpi) të vitit 1955, ai mori çmimin e grupit legjendar 47.
Dy vjet më vonë, ai botoi romanin e tij të parë “Ehen in Philipsburg” (Martesat në Philipsburg) në 1957, për të cilin mori çmimin Herman Hesse. Në vitin 1981, Walser mori çmimin letrar “Georg Büchner”.
Libri i tij “Ein liebender Mann” (Një burrë i dashuruar) është përkthyer edhe në gjuhën shqipe.
Deklarata e Aushvicit
Si shumë nga kolegët e tij, Walser ishte politikisht aktiv në vitet 1960, duke kundërshtuar luftën në Vietnam dhe duke favorizuar socialdemokratin Willy Brandt si kancelar.Walser konsiderohej si i majtë. Dhe kjo është arsyeja pse ai shkaktoi zemërim të madh më 11 tetor 1998, kur në fjalimin e tij pas prezantimit të çmimit prestigjioz të paqes të shitësve të librave, u deklarua kundër “instrumentalizimit të Holokaustit”. “Aushvici nuk është i përshtatshëm për t’u bërë një kërcënim rutinë, i cili mund të përdoret në çdo kohë si një mjet frikësimi ose një kupë morale,” tha Walser në atë kohë.
Presidenti i atëhershëm i Këshillit të Hebrenjve gjermanë, Ignatz Bubis, ishte i pranishëm dhe më vonë kritikoi ashpër Walser. Pasuan disa vite diskutime publike. Walser tha se i vinte keq që fjalimi i tij kishte ofenduar Bubis dhe shpjegoi në një intervistë të vitit 2015 me Spiegel se ai nuk i referohej instrumentalizimit të Aushvicit në marrëdhëniet gjermano-hebreje, por atij në politikën ditore gjermane, siç praktikohej për shembull nga Günter Gras, në refuzimin e tij të ribashkimit të Gjermanisë apo Joshka Fischer në mbështetjen e pjesëmarrjes së Gjermanisë në bombardimet e Jugosllavisë./dw/ KultPlus.com
