Muaj: Maj 2019

“Kush dashuron vërtetë, bëhet hero e poet për një buzëqeshje, për një fjalë…”

Posted on by Kult Plus

KultPlus iu sjellë disa thënie nga Hermann Hesse:

Kush dashuron vërtet, bëhet hero e poet për një buzëqeshje, për një fjalë, për një shenjë të personit që dashuron.

Një ditë me lodhjen e fundit do të vijë paqja dhe toka mëmë do të më përqafojë.

Edhe një orë e ndalur shënon orën e saktë dy herë në ditë.

Vlera e tepërt që i japim minutave, ngutjes, që është në epiqendër të mënyrës sonë të jetesës, është padyshim armiku më i madh i lumturisë sonë.

Atë që natyra kërkon nga njeriu është e shkruar brenda secilit prej nesh.

Në natyrë nuk ka asgjë aq të pabesë, të egër dhe mizore, sa njeriu.

Dhimbjet, zhgënjimet dhe melankolia nuk shërbejnë për të na hequr vlerat dhe dinjitetin, por për të na rritur.

Lumturia nuk është kur na duan. Lumturia është kur duam ne.

Fati dhe karakteri janë dy emra të të njëjtit koncept./KultPlus.com

Genc Përmeti: Fyerje t’i kushtosh rëndësi tapetit të kuq dhe jo filmit shqiptar në Festivalin e Kanës

Posted on by Kult Plus

Pas 11 ditësh prezantimesh të filmave më të mirë në festivalin e Kanës, mbrëmjen e së shtunës u shpallën edhe fituesit.

Ҫmimi më prestigjioz “Palma e Artë” iu dha regjisorit koreano-jugor, Bong Joon-ho për filmin e tij “Parasite”. Ky film është një thriller-komedi e zezë që eksploron dinamikat e klasave sociale.

“Aktorja më e mirë”, u vlerësua Emily Beecham (amerikano-britanike) për rolin e saj në “Little Joe”, ndërkohë “aktori më i mirë” u shpalli Antonio Banderas për rolin e tij në “Pain and Glory”.

Në këtë kompeticion u prezantua edhe Shqipëria me filmin me metrazh të shkurtër të regjisorit Erenik Beqiri, të titulluar “The Van”.

Solistja kosovare do të performoj përkrahë solistes me famë botërore Sophie Koch

Posted on by Kult Plus

Elbenita Kajtazi është solistja e re nga Kosova e cila do të jetë pjesë e operes Der Rosenkavalier. Operë në të cilën do të ngjitet në skenë se bashku me mezosopranojen botërore Sophie Koch, ketë e ka konfirmuar vetë solistja përmes një statusi në rrjetin social Facebook.

“Tashmë e konfirmuar, mezosopranoja e mirënjohur në të gjithë botën Sophie Koch do luaj rolin e Octavian dhe unë jam e stërlumtur ta ndaj skenën me një këngëtare të tillë nga e cila do kem rastin të mësoj shumë, dhe të këndoj duetin e mirënjohur nga opera Der Rosenkavalie”, është shprehur Kajtazi. /KultPlus.com

“Rri sonte me mu!”

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Liridon Mulaj

Rri sonte me mu!
Banu streha jeme e qetësisë në këtë natë pus.
Në këtë natë ku zemra hedh përreth trupit krejt
mërzitë e kësaj jete të lodht
Ku shpirti shpërndahet në mijëra copa ajri të rand
E vetminë e përqafon si ma të shtrenjtën gja…

T’lutna rri sonte me mu!
Edhe në u tallsh me këto lutje fminore
Ma ban qejfin sonte….rri me mu…
Ndezma nji fije shprese në këtë gjoks të tretun
Mbështetma faqen në rrashtën e kryetit tem…
e mi derdh andrrat e tua mbi të mijat

Ta kthej këtë natë në pikë nisje të lumtunisë teme
Ti jap krahë shpirtit, e ta hedhi në fluturim
Të më qeshin i herë buza edhe mu, ngjit buzës tande
E mos ti mbyllim sytë në këtë natë.

Banu andrra jeme sonte
Dritë e vetmisë seme të kahershme
E ti lshojmë trupat në vallëzim të valēve të shpirtit
E andrrën me sy hapun ta jetojmë bashkë…

T’lutna, vetëm sonte, rri me mu…/KultPlus.com

Bebe Rexha lanson promon e videoklipit të ri

Posted on by Kult Plus

Këngëtarja shqiptare me famë botërore, Bebe Rexha është në përgatitje të projektit të ri muzikor.

Këtë e ka bërë të ditur vet artistja përmes një postimi në llogarinë e saj Instagram.

https://www.instagram.com/p/ByAya77F4cN/

Ajo ka publikuar një video, e cila është promo e këngës së re, që kësaj radhe e sjellë në bashkëpunim me dy producentët e njohur “The Chainsmokers”.

Sakaq videoklipi pritet të lansohët më 31 të këtij muaji./KultPlus.com

“E gjithë bota duhet të ketë të drejtë për ato 15 minuta lavdi…”

Posted on by Kult Plus

Andrew Warhola, ose më shumë i njohur si Andy Warhol(1928-1987) ishte një artist plastik dhe kineast amerikan, roli i të cilit ishte thelbësor në zhvillimin e artit popullor. Bohemian, piktoresk dhe kokëshkretë, Warhol u bë i famshëm falë pikturës dhe kinemasë avangardë. 

Ja disa nga frazat e tij më të njohura.

“Ideja nuk është të jetosh përgjithmonë, ideja është të krijosh diçka që ajo të jetojë.”

“Të blesh është më shumë amerikane sesa të mendosh dhe unë jam kulmi i amerikanizmit.”

“Arti është ai që ti lë të dalë.”

“Në të ardhmen e gjithë bota do të jetë e famshme për 15 minuta. E gjithë bota duhet të ketë të drejtë për ato 15 minuta lavdi.”

“Nuk besoj tek vdekja, sepse unë nuk jam prezent për ta ditur që në fakt ajo ka ndodhur.”

“Nëse doni të dini gjithçka mbi Andy Warhol, mjafton të shihni pikturat e mia dhe filmat dhe aty jam. Nuk ka gjë tjetër.”

“Frymëzimi është television.”

“Kam frikë se nëse e përqendron vëmendjen në një gjë për një kohë të mjaftueshme e humb të gjithë domethënien e saj.”

“Nuk lexoj kurrë, shoh imazhet.”

“Arti komercial është më i mirë se arti për artin.” / Bota.al/KultPlus.com

Kur Karl Marksi shihte eksodin e shqiptarëve drejt Italisë

Posted on by Kult Plus

Karl dhe Xheni Marks të ringjallur, ulur në kanapenë e tyre në Hampsted, ndjekin  një dokumentar televiziv rreth zbarkimit të refugjatëve shqiptarë në një plazh privat italian…

Ishin pikërisht pamjet e kronikave televizive me anije të mbushura plot shqiptarë që i arratiseshin vendit dhe varfërisë në kërkim të një jete më të mirë që e çuan shkrimtarin spanjoll Juan Goytisolo të shkruante më 1993-shin romanin “Saga e Familjes Marks”, një fiction surreal, i cili vjen në shqip me përkthimin e Bashkim Shehut, i cili prej vitesh jeton në Barcelonë, botuar nga “Pika pa Sipërfaqe”. Juan Goytisolo ka shkruar një roman brenda një romani, një vepër mbi pamundësinë për të shkruar një roman historik mbi Karl Marksin. Megjithatë bëhet fjalë gjithashtu për një libër që niset nga një bindje personale: Nuk ka asnjë doktrinë që mund t’i aplikohet shoqërisë si një zgjidhje e vetme për të gjithë problemet.

“Vepra nuk është as marksiste as antimarksiste, është një trill që mbledh mbetjet e mbytjes së atij procesi që u quajt socializëm dhe që preku miliona njerëz në të gjithë botën. Goytisolo aspiron të vijojë të thërrasë debatin, polemikën, jetën”, do të shprehej botuesi i tij spanjoll Joaquin Estefania, më 1993, kur libri u botua, duke shuar zërat e debatit  se vepra e Marksit po aktualizohet përmes mendimtarëve si Deleuze, Derrida dhe Goytisolo.Saga e Familjes Marks është një portret i familjes me histori, ose rrëfeja e historisë përmes një familjeje, asaj të Karl Marksit filozofit, i shpëtuar nga vetja, që asiston i indinjuar rrënimin e ideologjisë dhe rënien e prestigjit të mendimit të tij,  në fund të shekullit të 20-të.

Juan Goytisolo prodhon një kaleidoskop ku përzihen e shkuara dhe e tashmja, njerëz, vepra dhe diskurs dhe një angazhim i guxuar kritik,  që insiston të kthejë në rrëfenjë realitetin që prej kurthit bazik, nga i cili Marksi dhe të tijtë ( përfshi dhe armiqtë historikë) vazhdojnë të jenë të gjallë dhe mendimtarë, edhe pse tashmë të pafuqishëm, duke parë televizor dhe duke konstatuar rënien e komunizmit. Botuar më 1993-shit, njëqind vjet pas vdekjes së Karl Marksit, romani pati jehonë në vende si Anglia, ShBA, Kanadaja , Gjermania dhe Franca, kritikët e të cilëve e konsideruan si “një prej librave më pak të ngatërruar dhe më argëtuesit e Juan Goytisolo”. Gjithashtu e quajtën “një aventurë letrare e destinuar të ripohojë vlerën e tekstit përballë kulturës së imazhit”, “një libër i mbushur me humor dhe dituri, me jehona të Suift dhe Servantes, që përzien në mënyrë të admirueshme imagjinatën dhe dokumentimin”. Ironike, sarkastike, lojcake dhe e tepruar deri në dalldi, “Saga e Familjes Marks”, është një roman gëzueshëm anakronik që i jep në goditje biografisë historike.

Poeti, eseisti dhe romancieri Juan Goytisolo Gay u lind më 5 janar të 1931-shit. Ai ka jetuar në Marrakesh nga viti 1997 deri në vdekjen e tij, më 2017-ën. Është konsideruar si shkrimtari më i madh i gjallë spanjoll i fillimit të shekullit të 21-të, edhe pse ka jetuar jashtë Spanjës prej viteve ’50. Në nëntor të 2014-ës atij iu akordua çmimi Servantes, çmimi më prestigjioz letrar në botën spanjisht folëse. Juan Goytisolo u lind në një familje të shtresës së lartë. Ai deklaronte se niveli i statusit, i shoqëruar nga mizoritë e  stër-stërgjyshit dhe koprracisë së gjyshit të tij ( zbuluar nga leximi i letrave dhe dokumenteve të familjes), ishte një arsye madhore që ai iu bashkua partisë Komuniste në rininë e tij. I ati i tij u burgos nga qeveria republikane gjatë luftës civile të Spanjës, ndërsa e ëma, Julia Gay, u vra gjatë sulmit të parë ajror frankist në Barcelonë, më 1938-ën. Ai më pas ndoqi Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin e Madridit dhe në Universitetin e Barcelonës, por e la pa marrë diplomën.

T`i kthehesh rrotës së historisë

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Sibel Halimi


Këndellës është përcaktimi
Për ta harruar historinë
Ankthin e përjetuar të tjetrit
Për murin ndërtuar rreth e qark

Histori do të thotë 
Të shtrihesh lehtas në kuvertën e anijes 
Që ndjekë fatin e marinarit të humbur
Në pafundësinë e kaltërsisë

Histori do të thotë 
Ta kundrosh botën nga një vrimë çelësi

Histori është
Kur të ngjethet mishtë 
Mornicat bëhen mitologji
e vetë shndërrohesh në guri

Histori do të thotë 
Të mos ekzistosh për veten
Tjetrin ta njohësh para se t’ia shohësh sytë
Para se t`ia ndiesh gishtërinjtë
Të shtrembëruar nga e kaluara
Histori do të thotë
Kur varë veten në një germë të pluhurosur

Histori do të thotë 
Kurrgjë tjetër
pos peng i zbulimit të rrotës…/KultPlus.com

Ernesto Sabato dhe historitë shqiptare që la në libra

Posted on by Kult Plus

Nga: Julia Constelna 
Përktheu: Bajram Karabolli

Kalabria

Biografinë e Ernesto Sabatos duhet ta fillojmë nga Kalabria, prej nga erdhën (në Argjentinë) prindërit e tij, aty nga fundi i shekullit XIX. Si shumë të tjerë të ardhur rishtas, nga ai rajon, edhe ata u futën në jetën e një vendi i cili u ofronte njerëzve me vullnet të mirë mundësi të mëdha pune.

Udhëtimi i parë i Françesko Sabatos, babait të Ernestos, qe nxitur nga i vëllai i vet më i madh, Pedroja. Me të mbërritur, ai filloi punë në shtrimin e rrugëve me kalldrëm dhe në veprat e rrjetit të tubacioneve për të frenuar përrenjtë që përmbytnin qytetin e Buenos Airesit. Ishte pjesëtar i një ndërmarrjeje të vogël familjare e cila punonte për llogari të të tretëve.

“Të afërmit e vet e shfrytëzonin aq shumë, sa u prish me ta dhe nuk i zinte më në gojë”, tregon Ernestoja. “Im at ishte një burrë me taban dhe i fjalës. Nuk dinte ta dridhte kurrë”.

Në fund të shekullit XIX ishte tepër i shpeshtë ai tranzit fshatarësh e argatësh që mbërrinin në Rio de la Plata për të punuar dhe për të bërë para, me të cilat do të ndihmonin, pastaj, ekonomikisht familjarët e tyre që ndodheshin në Itali. Të tjerë shpresonin të arrinin të blinin një banesë të thjeshtë, duke përmirësuar kështu jetën e tyre të vështirë.

Françesko Sabatoja mbërriti në Buenos Aires në bordin e anijes Italie, si pasagjer i klasës së tretë. Sigurisht do të ketë ndarë me udhëtarë të tjerë atë mbresë të zakonshme që provonin të gjithë ata që kapërcenin Atlantikun atëherë. Dukja në horizont e Shkëmbit të Gjibraltarit ishte pragu që tregonte hyrjen e një bote tjetër. Për ata që linin Evropën në atë kohë, ai katana i errët ishte fundi i universit të njohur prej tyre. Me të kapërcyer atë masë gjigande stralli përballë Spanjës, do t’u duhej, për javë të tëra, të përballeshin me oqeanin para se t’u zinte këmba në terra incognita. Tej horizontit të pafund i priste Bota e Re, pothuaj e pakapshme, bashkë me ëndrrat e tyre dhe frikën e tyre për të papriturat.

Disa bij emigrantësh, midis tyre edhe Ernesto Sabatoja, kanë lënë përshkrime prekëse për pasigurinë dhe vetminë e madhe të atyre ikjeve. Ato shënime na kanë bërë të imagjinojmë vuajtjen, copëtimin e zemrës, të atyre që ndaheshin për jetë nga njerëzit dhe vendi i tyre. Do të mbeteshin shkret, pa gëzimet, pa dhimbjet që patën në jetë. Në ato çaste lamtumire, në sytë e prindit mbetej e ngrirë fytyra pikëlluese e birit që e shihte për të fundit herë, mbetej melankolia e gruas së mjerë që nuk do të ishte kurrë më nën mbrojtjen e tij të ëndërruar. Dhe në mendjen e atyre që përcillnin ngelej shtangia nga frika e njeriut të përvuajtur që ikte larg për t’u ndeshur me njerëz të panjohur, me fjalë të pakuptueshme, me një faqe të pafund historie, ende të pashkruar, histori e cila, sa të mbërrinte, do të fillonte me emrin e tij të ndryshuar.

Një shprehje thotë se meksikanët rrjedhin prej actekëve, peruanët prej inkëve dhe argjentinasit prej anijeve.

“Këtu (Argjentinë) nuk pati qytetërime të lashta indigjenësh, si në Peru apo në Meksikë”, pohon Sabatoja. “Argjentina qe ngritur mbi pampën, një metaforë asgjëje. Shikoni këtë qytet: këtu mbërritën miliona emigrantë në pak dekada. Qyteti i kaloi dyqind mijë banorë në fund të shekullit XIX, kësaj monstre të kohës. Askush nuk mund të jetojë pa atdhe, pa një tokë në të cilën të ngulet, të cilën e dashuron. Emigrantët kishin nevojë urgjente për atdhe, për atë gjë solide, të ngjitur për shpirti, pas të cilës do të lidheshin fort. Dhe, në atë perëndim të shekullit XIX, mbërritën në këto dhera tërë baltë turma njerëzish të këputur nga varfëria, prej fshatrave italiane, spanjolle, polake, ruse, gjermane, libaneze… Vinin me guximin që të jep shpresa. Shumica gjeti një tjetër lloj mjerimi, mjerimin e zi të vetmisë. Kishin lënë nënat, të dashurat, vëllezërit. Si të mos lindte tangoja e famshme për këtë shkak”?

Midis shkronjave dhe gjakut

Në një fragment nga “Apologji dhe refuzim” Sabatoja jep mendimet e veta mbi atdheun:

“I mbështetur tek muri i Kostaneras, me shpinë nga lumi i madh pranë, në ndonjë buzëmbrëmje vere, rri e kundroj siluetën e këtij përbindëshi të frikshëm, këtij Buenos Airesi të shqetësuar dhe gjigand, të butë dhe të ashpër, të urryer dhe të dashur. Dhe, duke e parë pyes veten se çfarë jemi, çfarë ndodh me ne, ku shkojmë. Pyetje që bëhen edhe më të ankthshme këto ditë që bien gjethe e rizojnë shira të ftohtë. Dhe në këtë mërzi shiu, ne të gjithë jemi të trembur, zemrat tona nuk rrahin me të njëjtin ritëm, ndryshe nga ç’ndodh me një komb që lufton për lirinë e vet, që vuan brengën e vet kolektive apo jeton lavdinë e vet të zakonshme. Dhe atëherë e pyes përsëri veten për kuptimin e ekzistencës sonë, për fatet e të gjithëve ne që jetojmë dhe vuajmë këtu. Sepse, edhe pse në çdo cep të Tokës jeta është misteriozisht kontradiktore, të duket se këtu kjo gjë dëshirohet e kërkohet ethshëm, ndoshta nga cilësia e emigracionit dhe larmisë që na karakterizon. Dhe tashmë duket se askush nuk do të dijë se cila është e vërteta dhe mbi ç’parime duhet ta ndërtojmë atdheun tonë”.

Në shkurt të 1980, gazeta La Vanguardia e Barcelonës i paraqiti Sabatos “Pyetësorin Proust”, bazuar në pyetjet e autorit të “Në kërkim të kohës së humbur”, për t’u përgjigjur me shkrim në një album. Pyetjes se ku dëshironte të jetonte, ky bir emigrantësh kalabrezë iu përgjigj:

Aty ku jetoj, në tokën time. Ashtu siç është, e pafatë, me të meta, është imja. Sepse, aty kam lindur, aty kam qenë fëmijë, aty kam pasur iluzione, aty kam pasur ëndrra për të ndryshuar botën, aty kam dashur, aty kam vuajtur. Sepse, ajo tokë na mëkoi jo vetëm gëzimet dhe virtytet e saj, por, mbi të gjitha, edhe brengat e pasiguritë e saj.

Ajo lidhje u këput për Françeskon dhe Xhiovaninan para se të agonte shekulli i XX. Dhe mbrapa mbetën ëndrrat që patën, dëshirat për të ndryshuar botën dhe lidhjet e forta familjare. Mbase, me duart e tyre punëtore nuk e kishin prekur dot kurrë lumturinë e vërtetë, mbase, atje në Kalabri, lumturia për ta qe vetëm e ashpër, e vrazhdë dhe tepër e shkurtër, por pikërisht atje mësuan ç’ishte drita, aroma, shija, tingujt dhe tërë misteret e fëmijërisë.

Françesko Sabatoja kishte lindur në brigjet e detit Tirren, ndërsa e shoqja, Xhiovana Ferraro, në San Martino di Finita, një fshat në Apenine, në rajonin Paola, ku katërqind vjet më parë qe strehuar si refugjat një komunitet shqiptar, i cili kishte ruajtur me xhelozi gjuhën dhe zakonet e veta.

Edhe sot e kësaj dite, banorët e atyre krahinave janë aq shqiptarë sa ç’janë edhe italianë. Ernesto Toçi, stërgjyshja e të cilit ishte kushërira e parë e gjyshes nga nëna e Ernesto Sabatos, është një nga mbrojtësit më të mirë të rrënjëve kulturore të komunitetit shqiptar. Për të treguar forcën shpirtërore të atij populli vital, ai tregon historinë e një profesori shqiptar të lindur në Kalabri, fëmijët e të cilit flisnin shumë mirë shqip, italisht, anglisht dhe frëngjisht. Aty nga fundi i viteve gjashtëdhjetë (shekullit XX) profesori jetonte në Paris ku jepte kurse të gjuhës dhe letërsisë italiane. Një mbrëmje, kur u kthye nga universiteti, dëgjoi që bijtë e tij bisedonin frëngjisht me njëri-tjetrin. Atëherë, mblodhi familjen dhe duke treguar derën e shtëpisë tha:

“Kjo derë mbyllet jo vetëm për të mos hyrë qentë dhe furtunat, por edhe për të mos dalë prej këtej ajo çka na përket vetëm neve. Nën këtë çati do të flitet vetëm gjuha jonë shqipe. Kurrë mos harroni se jemi shqiptarë”.

Profesor Toçi ka hulumtuar historitë e disa banorëve të San Martino di Finita-s, midis tyre edhe të Ferrarëve, paraardhësve të nënës së Ernesto Sabatos, dhe sot përpiqet të rimëkëmbë artezaninë që po zhduket.

“Kam organizuar kurse për të përhapur teknikën e hershme të tjerrjes”, tregon Toçi pa e fshehur krenarinë e vet. “Disa shtresa të pajës së nuses stërgjyshërit tanë i bënin duke tjerrë fije gjineshtre, bimë e egër që rritet në krahinën tonë. Tani, kjo zotësi ka humbur. Po ashtu është zhdukur krimbi i mëndafshit: filli i mëndafshit që prodhohej këtu eksportohej në qytetet e lulëzuara të Lukës, Venecias dhe Firences”.

Ka mundësi që edhe Xhiovana Ferraro të ketë endur ndonjë çull me fije gjineshtre në pajën e saj. Kjo grua fine, e fliste në mënyrë të përsosur shqipen, të vetmen gjuhë që kishte mësuar në fshat qysh në fëmijëri. Por në Argjentinë, ku duhet të quhej jo Xhiovana po Huana (Juana), me kohë nuk e foli dot më. I ati i Sabatos, përkundrazi, ishte një fshatar i kalabrez, i varfër nga ekonomia dhe edukimi, që nuk dinte gjë për paraardhësit dhe origjinën e tij çifute.

Në një intervistë të botuar në një revistë në Kalabri, para tridhjetë vjetësh, Sabatoja thotë:

“Jam tepër krenar për çfarë unë kam prej shqiptari. Gjithmonë më është dukur e habitshme që një bir italiani, si unë, të ketë të tillë vetëdije për vdekjen”.

Tek “Engjëlli i skëterrës” (Abaddón, el exterminador), romani i tretë i tij, Sabatoja tregon se, kur ai vetë ndodhej në Paris, kërkonte një gramatikë të shqipes. Shpesh për të përligjur temperamentin e vet, Sabatoja përmend fjalët e Gijom Apoliner (Guillaume Apollinaire) për popullin shqiptar:

“Energji mbinjerëzore dhe prirje për vetëvrasje. Duket gjë e papajtueshme? Sipas meje, kjo është karakteristikë race”.

Inat i vjetër

Thuhet se fisi nga nëna i donja Huanës, rrjedhur nga një degë e të famshmes familje Kavalkanti, kur martoi gjyshen e Sabatos, i dha një goxha pajë, të cilën burri i saj shqiptar e shleu në pak kohë.

“Kishte qenë një burrë gazmor, i dhënë pas verës dhe femrave”, thotë për të Sabatoja. “Ime më thoshte se ia kishte nxirë jetën gjyshes time, gjë për të cilën nëna ime kurrë nuk e fali”.

Për donja Huanën, nëna e saj kishte qenë një grua model dhe ajo gjithmonë e kishte qortuar stërgjyshen e Sabatos, pse nuk u kishte bërë ballë presioneve të një xhaxhai të vet. Ky prift ishte kujdestar i fëmijëve të Markezit të San Martinos dhe, me sa duket, kishte ushtruar influencën e vet për t’u bërë ajo martesë.

Nga madhështia kavalkante kishte ngelur vetëm një unazë me inicialet MS që Maria Sanmarko, stërgjyshja e Ernestos, e martuar me Kavalkantin, e mbajti derisa vdiq. Donja Huana ia dha këtë unazë të çmuar Matildës, gruas së Sabatos, sepse inicialet e kësaj, çuditërisht, përputheshin me ato të unazës. Kjo e fundit e ruan edhe sot e kësaj dite këtë unazë dhe ka vendosur t’ia lërë si trashëgim të mbesës, Marina Sabato, vajza e madhe e Horhes (bir i Sabatos).

“Gjyshja ime vdiq kur ime më ishte tetë vjeçe”, thotë Sabatoja. “Mbase për këtë e mori shumë zët të atin. Ishte një inat që në një farë mënyre e hodhi edhe mbi Shqipërinë dhe shqiptarët. Ne, fëmijëve, si pa dashje, na mësoi ca fjalë nga gjuha e fëmijërisë së saj. Unë di për shembull se bukë do të thotë pan, verë do të thotë vino, bir – hijo etj. Më vjen keq që nuk e mësova dot këtë gjuhë, sepse shqiptarët dhe historia e tyre në Itali më kanë magjepsur”.

Shqiptarët nuk vinin me qëllim pushtimi dhe qëndruan përfundimisht. Sabatoja dyshon se Ferraro, mbiemri i tij nga nëna, nuk ishte origjinal.

“Shumë shqiptarë qenë të detyruar të merrnin mbiemra italianë. Emri origjinal i familjes së nënës time është Papic”.

Toçi, përkundrazi, ka tjetër mendim.

“Papic, të cilin ne e shkruajmë Päpic, nuk është mbiemër shqiptar”, thotë ai. “Këtu është fjala për një farë nofke përçmuese që, në të vërtetë, është një mënyrë me të cilën akoma është zakon ta quajnë një degë të Ferrarëve, degë që nuk është ajo e familjes së nënës së Ernesto Sabatos. Kjo nofkë ka ekzistuar këtu e tre breza, por aktualisht ka filluar të humbasë. Nofkat trashëgohen, mbi të gjitha, kur bazohen mbi karakteristikat e pamjes fizike apo mbi zanatin e atyre që u përkasin”.

Shekuj më parë, në Apeninet kalabreze ngriheshin katunde ku strehoheshin grupe njerëzish fatkeq e të përndjekur. Vendoseshin në maja, pothuaj, të papushtueshme për t’u mbrojtur prej banditëve të cilët kontrollonin një brez të gjerë pyjesh.

Në bregdet nguleshin çifutët si Sabatot, origjina hebraike e të cilëve humbet në mjegullat e kohës. Ata mund të jenë edhe pjesë e kolonëve që erdhën nga Palestina gjatë Perandorisë Romake. Prej tyre, ata që u bënë besnikë të Kishës Valdense, më vonë, u vendosën pranë këtyre majave. Një komunitet i ardhur nga veriu u vendos në shër;bim të një baroni të krahinës dhe themeloi më 1315 Guardia Piemonteze, fshat i cili me vite u fortifikua duke u rrethuar me mure.

Banorëve të kësaj qendre të fortifikuar, më 3 qershor 1561, Markés de Spineli, zot i Fuskaldos, u ngriti një kurth dhe i masakroi. Ai e bëri këtë nga dëshira e ethshme që kishte për të përmirësuar marrëdhëniet dhe tregtitë e veta me klerin e Romës. Kjo ndodhi në momentin kur valdensët – të cilët deri atëherë ishin besnikë të një kulti të thjeshtë dhe pothuaj të fshehtë -, nëpërmjet predikatorëve, qenë njohur me mësimet e Luterit dhe qenë nxitur prej tyre. Atëherë, edhe ata vendosën të hiqnin dorë nga feja e tyre e veçuar dhe të deklaronin pranimin e Kishës Valdense. Edhe sot e kësaj dite, kush viziton atë zonë është i ftuar të nderojë viktimat e asaj pusie në portën e murit rrethues të qytezës, që njihet si Porta e Gjakut.

Huana Ferraro në rrëfimet e saj, të cilat ia mori e reja Matildë dhe i hodhi në ditarin e vet, kujtonte bashkëfshatarët e saj të Guardia Piemontezes dhe zakonet e tyre interesante.

“Ditën zbrisnin poshtë për të punuar arat dhe për të mbledhur gështenja”, tregon Matilda. “Por, me t’u errur ktheheshin në fshat dhe mbyllnin portën e murit. Në kujtimet e donja Huanës kishte fjalë të pakuptueshme, sigurisht, qenë shprehje idiomatike të ndonjë dialekti të Piemontes që u ruajtën shekuj pas mërgimit”.

Fuskladoja, ku lindi i ati i Sabatos, është fshati i parë në jug të Guardia Piemontezes, nja njëqind e nëntëdhjetë metra mbi nivelin e detit. Nga sheshi qendror, i rrethuar prej një shkalle të madhe dhe një parmaku me gurë të latuar, mund të shikosh detin. Fshati mbështetet në një brinjë mali. Atje, jo vetëm duket se është e mundur, por edhe e lehtë, bile e këndshme, të shkosh për të gjetur rrënjët e familjes Sabato. Paragjykimet e përhapura për praninë e mafies dhe egërsinë e vendit zhbëhen përpara ngrohtësisë së banorëve dhe bukurisë së peizazhit.

Koncert i madh i grupit legjendar të Prishtinës “Gjurmët” në 20 vjetorin e çlirimit të Prishtinës

Posted on by Kult Plus

Gjurmët janë grup kosovar i muzikës rokenroll i periudhës 1980-1986. Pothuajse të gjitha këngët e tyre janë bërë hite dhe dëgjohen edhe sot nga gjeneratat e reja, shkruan KultPlus.

Gjurmët në këngët e tyre i kënduan qytetit, natyrës, politikës por me një theks të veçantë i kënduan dashurisë.

Në 20 vjetorin e çlirimit të Prishtinës Gjurmet festojnë ditën kur kënga dhe dashuria u kthyen në qytet.

Motoja e koncertit është ’20 vjet në 20 këngë’ këto janë disa nga këngët e tyre: “Në tren për Prezeren”; “Kaçurrelja”; “Të gjitha rrugët të çojnë në Prishtinë”; “Hapi sytë e zezë”, etj.

Koncerti do të mbahet me 12 qershor në sallen 1 tetori në ora 20:30./KultPlus.com

Universiteti i Bolonjës krijon bibliotekë për 30 mijë librat e Ecos

Posted on by Kult Plus

Në qytetin me universitetin e parë në botë, tashmë do të jetë një tjetër pasuri të paçmueshme.

Universiteti i Bolonjës, që u hap në vitin 1088, do të krijojë bibliotekën me 30 mijë libra të filozofit, përkthyesit, akademikut… të madhit Umberto Eco.

Projekti synon të vlerësojë trashëgiminë që Eco ka lënë për italianët, por edhe për të gjithë botën./KultPlus.com

Muzeu i Louvreit përballë dyshimeve për “Salvator Mundin”, pikturën më të shtrenjtë në botë

Posted on by Kult Plus

“Salvator Mundi”, piktura më e shtrenjtë në botë, nuk do të jetë pjesë e ngjarjes së madhe të këtij viti për Leonardo da Vinçin për shkak se kuratorët në Louvre nuk besojnë se ajo mund t’i atribuohet vetëm artistit.

Shkrimtari dhe historiani i artit, Ben Lewis, ka ravijëzuar rrëfimin e mahnitshëm të pikturës që jehoi në titujt e mediave gjithandej botës, kur u shit për 450 milionë dollarë në ankandin shtëpisë së ankandeve “Christie” në New York më 2017.

Disa prej ekspertëve kryesorë në botë, përfshirë edhe profesorin e historisë së artit në Oksford, Martin Kemp, këmbëngulin që ajo është vepra e vërtetë e humbur e mjeshtrit. Të tjerët janë më të matur ose edhe zhvlerësues, shkruan sot Koha Ditore.

Blerësi është identifikuar si princi i kurorës së Arabisë Saudite, Mohammed bin Salman, për të cilin thuhet se ka rënë në ujdi që vepra do të bëhet perlë e Louvreit të Abdu Dhabit. Ajo do të shfaqet edhe në Louver në Paris për ekspozitën e madhe me veprat e Leonardos që shënon 500-vjetorin e vdekjes së tij.

Paraqitja e tij në Abu Dhabi ishte ndalur krejt papritur vitin e kaluar dhe huazimi i saj në Paris gjatë vjeshtës nuk do të ndodhë, ka thënë Lewis për “Hay literary festival”.

“Burimet e mia të brendshme në Louvre, burime të ndryshme, më thonë se jo shumë kuratorë mendojnë që kjo pikturë është një nënshkrim i Leonardo da Vinçit”, ka thënë ai. “Nëse e ekspozojnë atë…ata do të donin që ta shfaqnin si ‘workshop’”.

“Nëse kështu është puna, s’ka fort gjasa që ajo të ekspozohet, për shkak se pronari thjesht nuk mund ta huazojë…vlera do të bjerë deri në 1.5 milionë dollarë”.

Lewis është autor i librit “The Last Leonardo” (Leonardo i fundit), që ravijëzon rrëfimin e jashtëzakonshëm e të ndërlikuar të pikturës.

Piktura është porositur nga dy tregtarë amerikanë të artit, që vunë bast më 2005 nga agjencia e shitjeve të patundshmërive në New Orleans për 1.175 milionë dollarë.

Ishte katandisur në një gjendje të rëndë. Pas viteve të tëra të restaurimit ekspertët u bindën që ishte vërtet një vepër e humbur e Leonardos dhe ajo u përfshi në ekspozitën e Galerisë Kombëtare në Londër më 2011.
Që prej shitjes së saj ka mbretëruar heshtja. Misteri mbulon vendndodhjen e saj, ndonëse Lewisi është i bindur që ajo ruhet në një vend të sigurisë së lartë në Zvicër.

“Është një pikturë që nuk guxon ta zbulojë fytyrën e saj”, ka thënë Lewis/ The Guardian./KultPlus.com

Gashi: Rruga “Marin Barleti” në Prizren do të revitalizohet me investim mbi 2 milionë euro

Posted on by Kult Plus

Ministria e Kulturës ka thënë se projekti “Revitalizimi dhe Integrimi Socio-Ekonomik i komunitetit lokal në rrugën Marin Barleti në Prizren” është një projekt ambicioz dhe tepër i rëndësishëm për qytetin e Prizrenit, pasi që ngërthen në vete trajtimin e 14 ndërtesave të banimit të cilat fatkeqësisht nuk janë në gjendjen e dëshirueshme.

Ministri Kujtim Gashi tha se edhe përkundër faktit që zbatimi i këtij projekti paraqet një ngarkesë buxhetore për MKRS-në, ai do të zbatohet në përpikëri, në respektim të standardeve të larta profesionale dhe në zbatim të legjislacionit në fuqi.

Hartimi i projekti në fjalë “Revitalizimi dhe Integrimi Socio-Ekonomik i komunitetit lokal në rrugën Marin Barleti në Prizren” ka filluar që nga viti 2017 dhe është trajtuar ne mesin e disa prioriteteve tjera qe ka pasur ministria. Procesi i hartimit të projektit është koordinuar nga Qendra Rajonale e Trashëgimisë Kulturore në Prizren dhe organizata EC Ma Ndryshe. I njëjti është financuar nga MKRS-ja, në vlerë prej 50 mijë eurosh si dhe është mbështetur nga Zyra e BE-së në Kosovë, Ambasada Britanike në Prishtinë dhe komuna e Prizrenit.

Ministri Gashi ka thënë se ky projekt hap rrugët për investime mbi 2 milionë euro në këtë lagje të rëndësisë së veçantë për qytetin e Prizrenit. Me këtë rast ministri falënderoi institucionet për përkushtim dhe angazhimin maksimal si dhe të gjitha palët e involvuara, përfshire këtu dhe pronarët e ndërtesave të lagjes të cilët siç tha ministri treguan gatishmëri për t’u bërë palë në këtë proces tejet të ndërlikuar por shumë të rëndësishëm për të ardhmen e tyre por edhe të qytetit të Prizrenit.

“Rruga ‘Marin Barleti’ zë pjesën kyçe të Qendrës Historike të Prizrenit, ndaj dhe revitalizimi urban dhe shoqëror i tij do të ndikon në krijimin e kushteve optimale për ruajtjen e vlerave të trashëgimisë kulturore dhe zhvillim të qëndrueshëm lokal në të gjithë Qendrën Historike të Prizrenit”, ka thënë ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Gashi.

Gjendet në Romë koka e Perëndisë së Pjellorisë

Posted on by Kult Plus

Arkeologët në Romë kanë gjetur një kokë të madhe mermeri të Dionisit, i njohur gjithashtu si Bacchus, perëndia e lashtë romake e verës, vallëzimit dhe pjellorisë.

Zbulimi u bë gjatë gërmimeve në zemër të qytetit. Koka i përket një statuje të madhe të kësaj Perëndie, që daton nga epoka perandorake.

Arkeologët po gërmonin pranë një muri mesjetar, kur gjetën kokën e mermerit, për të cilën ata besojnë se përfaqëson Dionisin, që romakët e njihnin si Bacchus.

“Fytyra është e rafinuar dhe e hirshme, e re dhe femërore. Të gjitha këto na bëjnë të mendojmë se mund të jetë një përshkrim i Dionisit”.Koka e mermerit do të pastrohet dhe do të vendoset në muze për tu parë nga turistët.

Koka daton midis shekullit të parë para Krishtit dhe shekullit të 2 pas Krishtit, sipas Claudio Parisi Presicce, drejtor i muzeve arkeologjike të Romës.

“Sytë e zbrazët, të cilët me siguri ishin të mbushura me qelq ose me gurë të çmuar, datojnë në shekujt e parë të Perandorisë Romake”, tha ai, raporton TCH.

“Sipërfaqja nuk është plotësisht e dukshme, sepse ende nuk i kemi dhënë një pastrim tërësor. Ne mendojmë se ende mund të ketë gjurmë të ngjyrës origjinale të ruajtur në brezin rreth flokëve “.

Dionisi ishte djali i Zeusit dhe Semelës, bijës së vdekshme të mbretit të Tebës. Ai njihej si zot i verës, kultivimit të verës dhe kultivimit të rrushit, si dhe të fertilitetit, teatrit dhe ekstazës fetare. U adhurua nga grekët e lashtë si një nga 12 Olimpistët para se të përfshihej në panteonet romake të perëndive si Bacchus./KultPlus.com

“Cerise”, festivali më i ri për fëmijë në Kosovë

Posted on by Kult Plus

Për të gjithë fëmijët e talentuar në muzikë, sapo është dhënë një ndër lajmet më të mira së fundmi.

Kompozitori i njohur Florent Boshnjaku në bashkëpunim me Komunën e Prishtinës do të sjellin në Kosovë festivalin për fëmijë të titulluar “Cerise”.

Festivali ka karakter garues ndërsa fituesit të këtij festivali do ti punohet një këngë me të cilën automatikisht do ti sigurohet pjesëmarrja në festivalin e fëmijëve në RTSH në Tiranë, shkruan GazetaExpress.

Përmes kësaj pjesëmarrje, fituesi nga festivali “Cerise” hyn në garë për përfaqësimin e Shqipërisë në festivalin “Junior Eurosong”.

I gjithë festivali do të jetë ‘live’ ndërsa do të mbahet në sallën e kuqe në Prishtinë me datë 21 qershor.

Kjo është ndër nismat më të mira të marra së fundmi në këtë periudhë kur në vendin tone mungojnë gara të tilla përmes të cilave vihet në pah talenti i artistëve të vegjël./KultPlus.com

Dokumentar për romancën e madhe të Leonard Cohenit

Posted on by KultPlus

Romanca e këngëtarit Leonard Cohen dhe muza e tij, Marianne Ihlen, e cila ishte kryesorja në frymëzimin për hitet “So Long, Marianne” dhe “Bird on a Wire” është treguar në filmin dokumentar ” Marianne & Leonard: Words Of Love”.

Videoja e filmit fillon me vdekjen e Ihlenit në korrik të vitit 2016, e cila ndiqet nga një lexim i një pjese të letrës së dashurisë së Cohenit: “E dashura Marianne, unë jam pak pas teje. Mjaft afër për të marrë përdore”.

Cohen vdiq katër muaj më vonë, më 7 nëntor të të njëjtit vit. Premiera e dokumentarit është shfaqur në festivalin, Sundance dhe tregon takimin e Cohenit me Mariannen në vitin 1960 në ishullin grek, Hidra, ndërsa këngëtari ishte në fillim të karrierës.

Çifti ka jetuar për disa vite “jetën përrallore” si krijues, në komunitetin e bohemëve, para se ai të bëhet yll në Shtetet e Bashkuara.

Pastaj marrëdhënia e tyre u bë gjithnjë e më komplekse. Regjisori i filmit është Nick Brumfield dhe dokumentari do të fillojë të shfaqet në kinema më 5 korrik. /Telegrafi/ KultPlus.com

300 mijë euro i jep Komuna e Prishtinës për Ditën e Çlirimit

Posted on by KultPlus

Kryetari i Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti, ka shpalosur në një konferencë për media aktivitetet që do të organizohen me rastin e 20-vjetorit të çlirimit të kryeqytetit.

Në kuadër të aktiviteteve të shumta që do të mbahen me këtë rast do të jetë edhe ‘zbarkimi’ i yjeve të futbollit kosovar, Granit Xhaka dhe Milot Rashica më 15 qershor, për të zhvilluar një ndeshje miqësore.

Ahmeti tha se në kuadër të shënimit të jubileut të 20-të të çlirimit të Prishtinës do të ketë 20 aktivitete, të cilat do t’i kushtojnë  komunës rreth 300 mijë euro.

Ahmeti: Xhaka dhe Rashica kanë pranuar të organizojnë nga një skuadër të yjeve.

“Këto dy yje të futbollit evropian kanë pranuar që të organizojnë nga një skuadër të yjeve. Në njërën anë do të jetë Graniti me yjet që i përzgjedhin bashkë dhe në anën tjetër do të jetë Rashica i Werder Bremenit. Data është më 15 qershor në stadiumin e Prishtinës. Po ashtu, të hyrat nga biletat e shitura për këtë lojë do të shkojnë për bamirësi”, tha kryetari Ahmeti.

I pari i kryeqyteti i renditi të gjitha aktivitetet, të cilat fillojnë më 1 qershor Ditën e fëmijëve, panairin e librit,  festivalin e valleve, maratonën e Gërmisë dhe koncertin e grupit “Gjurmët”.

Ahmeti: Me të vërtet presim një muaj shumë të mirë.

“Këtu ka aktivitete për fëmijë, për të rritur. Do të organizojmë dhe për pensionist, do të ketë muzikë, sport aktivitete të tjera kulturore, vizatim, çikat e Prishtinës, murale. Me të vërtet presim një muaj shumë të mirë”, u shpreh Ahmeti.

Për këto aktivitete, i pari i kryeqytetit tha se pritet të kushtojnë mbi 300 mijë euro.

Ahmeti: Gjithë ky aktivitet kushton mbi 300 mijë euro.

“Kemi dhe sponsorë të shumtë të aktiviteteve të ndryshme. Besoj që në fund do të japim raportin e krejt kësaj. Por gjithë ky aktivitet, nuk po flas për para të komunës, kushton diku mbi 300 mijë euro”, tha ai.

Në mesin e të ftuarve për 20-vjetorin e çlirimit janë ftuar figura ndërkombëtare që kanë pasur rol të rëndësishëm për çlirimin e Kosovës 20 vjet më parë. / insajderi / KultPlus.com

E dhunuara: “Mas tri vjete që jom kthy n’Kosovë, osht ardhë burri, edhe n’prezencë t’vajzave m’ka dhunu, “A osht mirë me t’dhunu paramilitarët?”

Posted on by KultPlus

Unë, motra, kunata, çikat e tezës, hallës…

Ky rrëfim është nxjerrë nga libri “Unë dua të dëgjohem: Libër kujtimi me rrëfimet e grave të mbijetuara të torturës gjatë luftës së fundit në Kosovë”

Rreth 17 gra janë mbledhur nga një grup paramilitarësh në një qytet të Kosovës. Sipas dëshmitares janë mbledhur femrat më të bukura të lagjeve. Ishin dërguar në një shkollë në një fshat afër këtij qyteti. Aty, sipas dëshmisë, ka pasur dhjetëra gra që janë mbajtur më ditë të tëra. Kanë përjetuar dhunë seksuale, dhunë fizike dhe gjithçka tjetër.

Rrëfimi në veten e parë: Na futën me një shkollë, aty ishin kanë plot të shkreta

Viki

Jena kanë dhjetë anëtarë të familjes, baba, nana, pesë motra, tre vllazni. Unë ma e vogla prej familjes. Jetën e kena pas normale. Baba na ka kqyrë shumë… s’e di. O kanë shumë i pasun, na ka majtë mirë boll, na ka ble çka kena deshtë. Mu si sot m’kujtohet, e kom pas një bicikëll t’pembe, ndoshta i kom pas pesë-gjashtë vjet, ma ka bo dhuratë për ditëlindje. Ato s’e harroj kurrë. Kështu që, ka edhe gjana t’mira.

Çka o me randësi prej meje osht se jom kanë shumë e aftë deri n’shkollën e mesme.

E shkollën e mesme s’kom mujtë me e vazhdu ma anej. Fakulteti larg. Tani baba m’fejoi, m’martoi. S’e kom njoftë burrin. Masi jom feju, s’jom pa deri mas gjashtë mujve. U martumë. Ditën e parë, dytën, tretën mirë, masanej filloi xhelozia. O kanë xheloz shumë. Ka pi shumë. M’ka lindë fëmija i parë. I linda edhe dy fëmijë tjerë edhe filloi lufta. Nejshim n’shpi kur i kena ni kërsimat, bam-bam-bam-bam (imiton zhurmën e armëve). U t’merrumë, “Çka u bo?” se s’dishim çka po ndodhë. Edhe këta ranë, burri me fëmitë ranë për tokë. Unë s’disha çka po ndodhë. Menojsha dikush po merr nuse po s’kishin t’nalne, se vishin bajegi afër dritarës. Tri-katër ditë jena shku te nji kojshi. Ajo e kish si podrum edhe na murrë, krejt lagja qaty e shtine. N’tri-katër ditë, meta pa pelena. O dashtë me shku n’shpi me e marr noj çarshaf a diçka, s’e kisha larg. Po t’u i shku me trenerka, t’u mendu se jom mashkull edhe m’gjujtën. Por nafaka s’ëm rrokën. M’gjujshin prej kodrës. Gjujshin, si pajshin dikan që po lëvizë gjujshin. Edhe, unë shkova, i mora nja pesë-gjashtë çarshafa se fëmija e vogël.

S’ka pas kurrfarë lëvizje. Ata na thanë, “Shkoni ku t’muni se këtu vend s’ka për juve”, shkijet. Veç i mshojshin dyrve “Hajde, përjashta! Dilni jashtë!”. Tana, çdo fërkemqë ecke autobusi, hishin policia me kqyrë çka ka, tek ka, a ka naj ftyrë t’ngjofshme. Po na, tri-katër orë udhëtumë. Ish dalë nana me m’pritë. Dolën me na pritë tanë si me shku prej ku me ditë kuhit. Veç se jemi gjallë. S’bojshin as telefonat as kurrfarë lidhje s’ka pasë. Shkumë. U rahatumë, u qetësumë. I kanë hy motrës në shpi edhe ia kanë vra burrin, çikën edhe janë dalë knej kah na. Tani erdhën m’murrën edhe mu, i mushën kamionat, kush ish ma e mirë e zgjidhke. “Hypni!”, “Hajde!” “Ku po na çojnë?” S’e dishim ku po na çojnë, 17 veta na kanë marrë, krejt femra. Na kanë qitë n’kamion, s’dishim ku na çojnë. Kur shkumë, ish kanë si njifar shkollë e madhe… Edhe aty ishin kanë plot t’shkreta, t’mjera, qysh janë përgjakë ishin bo katastrofë. Hynëm mrena. Na shtyjshin me forcë. Kur hinëm mrena, e vetëm nji gru, “Ku jena?” Na kallxoj. “Oh e mjera une për ju”, kajke, vetke, “Edhe juve si neve ju paskan marrë”. Kush po hike n’duar t’tyne, s’po dilke qysh duhet. Dhamtë na i kanë nxjerrë me dana. Pse? Se refuzojshim me pasë punë me ta. Qe ku e kam t’preme këtu, këtu me thikë që m’kanë pre, n’kamë, n’organe gjenitale. Nëpër duar na kanë shymë cigare, na kanë pre me thika. Tri ditë e tri netë na kanë majtë qaty.

Na kanë dhanë raki me pi, na kanë rrehë, na kanë torturu, na kanë shpu barkun, organet gjenitale, përpara, përmas (psherëtinë). Mas tri dite, na kanë qitën n’kamion me na çu dikun, thojshin, “për Serbi po i çojna se p’i lypë Arkani”. Kur kena shku dikun kah mesi i rrugës, motra na i ka zgjidhë duart. E ka thy nji shishe aty, na i ka zgjidhë durtë, unë asaj, ajo mu, tu u munu me m’i zgjidhë duartë. E ja kena zgjidhë kunatës, ja kena zgjidhë nja pesë-gjashtë vetave, po do thojshin, “Po tutëm!”, do “s’po tutëm”. Kena kcy nja shtatë-tetë veta prej kamionit poshtë, e ish kanë ma larg atje nji njeri me kerr me kuaj. “E çka u bo bre motër!” na tha. E kena kcy na gjysa, gjysa a kanë kcy a s’kanë kcy, nuk e di. Qeto çka jena kanë, jena kanë tepër t’bukura që dojshin me ja çu Arkanit atje. “Ku po shkoni ju motra? çka jeni bo kështu?”. Motra i tha, “Jena grrithë nëpër therra tu ikë”. Tha, “Ku keni me shku”… Ai magjup ish kanë. Tha, “Hajde se une ju çoj”. Hypëm aty, na çoj, por diqysh na u mbulumë se, a e din kështu krejt ramë për toke se u tutshim mos po kthehet kamioni përmas.

Qysh shkumë te nana, kur shkumë, ja nisi vllavi, “Nuk e mbaj!”, “Nuk e boj!”, e “E kthej!” për nusen. Erdh edhe burri jem tha, “Prej sodit ma, s’je guaja jeme”. Nana tha, “Hajr i koftë. Çka kom me bo? S’kam çka boj”. “Shko!” Aty me nanën e me vllaun. Vllavi ma s’bojke za, mur vesh. “Nanë bre, qysh…” e knej-anej. Tha, “Kqyre djali jem, kqyri motrat e tua. Çka ju ka ndodhë motrave t’tuaja i ka ndodhë edhe grusë tande. Ku me i çu motrat? Grunë ku po don me e çu? A je tranu? Ku po don me i lanë fëmitë?” U nal, s’bojke za hiç por rrike si me rezerva me tetanë. Edhe nanën e kanë dhunu qat ditë që na kanë hy mrena, rend. Po neve që na murrën tani me veti, e e kanë rrehë se s’dojke me na lëshu. Rreh nanën, rreh, rreh. Mshoji thikë, ktu e ka shejë nana n’kamë, n’kuk, këtu e ka shejën n’kamë. Se ajo s’dojke me na lshu kurrqysh. Boll u kacafyt me ta por dikur e gjujtën për toke (psherëtinë). Tu u kthy n’shpi, kur u kthymë… nana si nanat, priti mirë boll… Tani erdhën kto tjerat vujtje, jo me dalë nëpër kolona. Me 10 prill, 9 prill o kanë kur kena dalë në kolonë. N’atë kolonë çka kena hjekë na, s’ka hjekë kurrkush. Boll u munumë m’u masku me pelena, me e zhytë ftyrën, po badihava. Badihava… Nja tri herë rrugës na kanë dhunu këta policët. Paramilitarë apo çka jonë kanë. Janë kanë krejt t’vizatumë, me ftyra t’vizatume. Nuk mujshe as me ditë kush janë as tek janë, as. Veç kështu do emra, me nofka a qysh janë thirrë ata nuk e di. Do emra që, a din kështu, t’shkurtë, shumë t’shkurtë jonë kanë. Njanit i thojshin Peshk, “Ribe”, njanit i thojshin Luan, njanit i thojshin Vuçjak, kishe Vuçjaku t’han. Oh kuku çka na ka bo Vuçjaku neve ja ktheftë Zoti Jarabi, La Ilahi Ilallah, me familje t’vet. Na kanë çky bre, shkurt e shqip na kanë çky. Tu na dhunu na kanë çky. Kuku na çka kena hjekë na. Na kanë dhunu edhe rrugës. Ata e dinë krejt bota. Sa dhunimi u bo. Pesë ditë kena ecë n’kamë me shku, tani m’u kthy, me fëmi të vogël, me dhunime, me gjakderdhje, me tanat t’zezat. Na bërtitshin, na piskatshin. Ata na rrehshin, qe besa “Pse po na kundërshtoni?” Edhe ishin kanë pasë hupë çikat krejt. Ishin shku ishin strehu te nana jeme. Kur na qitën prej atyshit, “Çka keni bre?” ”Mam çka t’ka ndodhë ty?” Thashë, “Kurrgjo!” Tha, “Jo, po na kena pa”. Prej at’herit e dinë po s’ma përmenin kurrë. Jonë pajtu edhe ato me këtë rast. Si t’vjen data e dhunimit unë s’muj me e përballu, prej traumave shkoj n’spital menjiherë… Mos e lashtë Zoti fëminë me nanë pa babë…

Krejt ishin lagje-lagje, e u tubunë te xhamia. Osht qai veni te xhamie, sa burri, sa gruaja, sa njeri i vramë. Masi jena kthy prej kolone, tani i kanë mbledhë burrat. I kanë mbledhë burrat e i kanë shti n’burg. Se thojshin se ka me u bo keq.

Na ka qitë dikush dy bukë, e dikush… Na kanë dhanë edhe ushtria e rregullt.

Ushtarët serbë, t’rregullt që jonë kanë. Ata që s’kanë dashtë me hi n’gjynah me gra edhe me fëmi. Na i kanë qitë tamël pluhën, na jepshin bukë, na jepshin do (psherëtinë)… u shtrydhke si kalladonti… Ushtria e rregullt që jon kanë. Këta që janë kanë me shatora me sene, tri herë na kanë nalë rrugës na kanë dhunu. Bijke shi shumë, vllavi e kish çikën n’dorë. Edhe i tha ushtari, “Nalu!” Atij ja boni nalu, neve jo. U nal, po u nal edhe motra me nusën e unë isha pak ma anej me nanën. E ka nxjerrë thikën edhe po don me e pre vllavin. Ai e kish pa pre këtë yllin, yllin ktu t’kapuçit, e ia kish pasë maru çikës t’vllavit me llastik mos me lagë shiu, se o kanë shi i madh at’herë. Po edhe Zoti ka kajtë për neve për çka kena hjekë (psherëtinë)… Flejshin fëmija udhës. Dikush duart n’xhepa. Une çikën e vogël s’mujsha me e lshu prej gjyksi. Duart n’xhepa, e veç kur shkojke njana anej e njana anej.

Kemi pas plagë që na i kanë bo me cigare e thika, këto, apet mujshe vet ka pak me i pastru e me i la, por ato mrena.

Masi o ra NATO-ja ja ka nisë me na mjeku një doktor shqiptar. Masi o hi NATO kështu mirë me bombardu.

Na dhanë ndihmën e parë, na ka kepë, na ka ndihmu me do masta me na shëru këtë zorrën e trashë. Edhe hapa na ka dhanë për trauma se na  kallxumë çka na ka ndodh. Na i murrë emra e mbiemra, krejt. Por që vike çdo javë me kqyrë qysh jemi, se ai ka rreziku shumë se ka ardhë prej një qyteti tjetër. E m`i kqyrë viktimat e dhunës, veç ai e ka bo. Dikush tjetër s’e kish bo. Edhe motra u kanë shumë keq. Ka pasë trauma t’mëdhaja po që nuk dojke mu da prej burrit e çikës. M’tha doktori “A po shkon?”, “A po shkon, a po del jashtë!”, “Merri çikat edhe dil jashtë se po ta dha besën ki m’u shëru”. I morra çikat, ai ma gjeti krejt qysh me shku, tek me shku, m’çoi n’Belgjikë m`u shëru. E kom pas mbështetje një belge e martume për shqiptar.

Ajo m’ka këqyrë n’spital. Ajo o’ kanë përkthyese numër nja për mu, motër e kom n’atë dyje e n’këtë dyje. 28 ditë m’kanë majtë me infuzion n’dorë, kurrë pa ma hjekë. Kurrë, veç e ndërrojshin shishen… Edhe, masi jom dalë prej spitalit, pak e mora veten edhe tha, “Du me t’çu n’kamp me t’lajmëru”, si azil. Shkumë aty, u lajmërumë, po tha, “du me t’çu n’katin ma t’naltin se mos me pasë ti kontakt me t’tjerët edhe me ta pru ushqimin ty nalt, e veç kur don t`i vetë me ra poshtë”. Unë u pajtojsha me çkado që thojke ajo… Kha i kisha mendët te vllavi, burri i nusës, vllavi i dytë, e kishin pasë marrë policia, e tash nëpër gazeta u përfolke se ai ka dekë. Ai nuk kish pas dekë, po e kishin çue e e kishin majtë n’burg, rrehë, maltretu, dhunu. Edhe e kishin pasë çu n’Shqipni. S’disha qysh me kontaktu, me kërkan s’kisha kontakt se telefonat s’bojshin. Se nana ka pasë telefon gjithë, e gjithë ka pas telefon te na. E dikur provo, e provo, e provo, mas gjashtë muaj që u bo atje e thirri, “Nanë, a jeni gjallë, a jeni shnosh, a je mirë?” Tha, “Krejt mirë po vllau s`mutë tu dekë”, “Pse?” Tha, qeshtu-qeshtu “E kanë dhunu, i kanë bo 100 t’zeza.” E thash, “Vi qetash”. Kom mujtë me nejtë nja gjashtë-shtatë mujë. Aty e njoftova nji familje belge e m’thanë, “Qekjo që t’ka ndodhë, na po dojna me t’shpërbly, me të ndihmu…”  jonë kanë shumë humanitarë. “Koke metë me tre fëmi, shpi s’paske, po dojmë me ta ble nji shpi veç ku po don ti. Ti zgjidh ku po don ”.

Unë me shku te nana, nejse atë qytet nuk e du kurrë ma. Pse mas dhunimit që m’ka ndodh, s’muna ma… edhe kur shkoj kështu te nana, m’çon toka peshë se kam shumë histori t’hidhne n’atë vend.

U ktheva.

Motrat, çikat e tezës, çika t’mixhës, çika t’hallës. Krejt jena kanë bashkë. Po gjithkush le t’folë për veti se nashta une s’kam t’drejtë me folë për t’tjerat. Unë kam t’drejtë me folë për motër, për kunatë edhe motër. Motra ka nga mas burrit. Ja kanë marrë burrin…, gjashtë motra e kanë pas qat vlla. Ka ngajtë mas burri se i ka pasë dy djemë. E kanë nxanë n’stacion t’policisë e e kanë dhunu secili për veti.

“Qysh nganë gruaja mas burri?” shkau. Se femna shqiptare gjithmonë o kanë n’sy për moral. Gjatë dhunimit na thojshin, “Ju shqiptarët lypni me ia u bo edhe ma zi se ruani nderin”, “E boni këta”, “Ia u bofsha nanën kështu”, “Kena me ia u bo, kena me ju kallë krejtve”, “Kena me ia u bo knena”. Veç sa fjalë fyese sa na i kanë thanë, ata se meritojnë as emrin serb me e përmend n’Kosovë. Se le mo që shkojnë n’deti e sene-vene. “Ku po shkon?” “Po shkoj te malazezi” “Po malazezi ta ka bo qat t’zezë bre?” Ma shumë ka pas malazezë se që ka pas shkije… S’di sa herë kom tentu me bo vetëvrasje masi jom kthy n’Kosovë. Po, se folshim na, jo filani, jo fëmija anej. I pajsha çikat, thojsha kujt me ia lanë këto. Kush i kqyrë këto?

Çka kanë faj kto? Babën s’e kanë, nanën s’e kanë, ku jesin? Taman i bojsha gati me litar me krejt, at’hëre ato m’tërhjekshin. Nja dy herë m’ka nxanë vajza e madhe t’u pi hapa pa kurrfarë kontrolle. Po ajo pat reagu shpejt.

Mas tri vjete që jom kthy n’Kosovë, osht ardhë burri. Edhe n’prezencë t’vajzave m’ka gjujtë n’krevet. M’ka dhunu, “A osht mirë me t’dhunu paramilitarët?”

Edhe ajo i bjen dhunë se tri vjet s’e kom pa. “A osht mirë me t’dhunu, a osht kënaqësi?”, “A o knej?”, “A o anej?”- bërtitke. Bërtit çikat, piskat. Bërtitshin me t’madhe, piskatshin, kajshin. Kajsha vetë. E kom thanë, “Shkoni!” demek thirrne dikan, me dorë. Kanë shku e kanë thirrë kojshinë e kanë hjekë prej trupit tem. Mirë që nuk kom pas metë shtatëzane se ma s’di. M’u ka bo traumë, shkova n’spital. Shkova n’spital tetë javë kom pasë nejtë. N’neurokirurgji. Edhe analizat kurr s’ëm dilshin mirë. Kurrë asnji analizë mirë s’ëm dilke. Kur m’rroke ajo far, uuuh, mise traumë anena, tani kjo knej… Mas dy muajve kur m’kanë bo analiza tha, “Ti gru je shatëzane” “Çka?” “Je shtatëzane” Thash, “Po du me abortu. Po du me abortu”. Shkova me abortu tha mjekja, “Nuk guxoj se je shumë pagjakësi. Je pa gjak.” Abortova.

Kisha pasë nji mesazh për gratë që le ta ngrehin zanin, le të nihet zani i tyne se pa folë vetë kërkush s’folë për ty. Pa e kallxu historinë tane, kurrë kërkush s’ka me e ditë çka t’ka ndodhë ty. Veç le t’na ndihmon shoqnia, mos me na përbuzë, mos me thanë “O valla qajo”, “O valla qekjo”, “Hajde se e dhunumja” hajde jo se kështu-ashtu, me na përkrahë me nji fjalë. Me na përkrahë shoqnia qysh o ma mirë.

Fuqizuar nga: Integra dhe forumZFD

Në bashkëpunim me: KRCT

Mbështetur nga: RBF, MOTT, BMZ dhe UN Women. / KultPlus.com

Buzëqeshja e bukur e pranverës së mjegullt !!!

Posted on by KultPlus

Nga Flora Nikolla

Në qarkullin e një dite, kam kënaqësinë të bisedoj, të komunikoj pse jo dhe të shihem virtualisht me shqiptarë të suksesit kudo ata jetojnë në botën  e sotme të globalizimit.

Një bisedë e shkurtër në WhatsApp, një lajm që më vjen në rrjetet sociale, një përshëndetje e shpejtë në messenger, pastaj dhe email-e të gjatë ku tregohet jeta e tyre, një falenderim dhe një buzëqeshje, një diskutim i zgjatur mbi projektin ku i ke ftuar të jenë, pastaj pyetje që duan ose edhe nuk duan përgjigje, pastaj puna që duhet të bësh për projektin e shpallur, një kafe më një  shqiptar të ardhur nga larg…, pastaj …, pastaj  ti kupton se dita ka fluturuar plot me ngjarje , tregime, reagime pozitive dhe negative.

Muzgu të ka trokitur në dritare dhe ti duhet të nxitosh të përmbushësh pikat e punëve të përcaktuara në nisje të ditës, apo edhe të shkosh në tregun më të afërt për më të domosdoshmet blerje.

E gjitha është një durim vetmitar sa  dhe i zhurmshëm mbi të cilin, unë kaloj ditët dhe netët e mia.

Janë ditët e netët që kaloj me njerëzit që kam zgjedhur të punoj, janë heronjtë mi,  janë njerëzit që dua  t’ua  tregoj me rrëfimet e tyre vendit tim,  njerëzve, qeverive, familjeve të tyre, miqve, atyre vetë sa janë të vlefshëm, dhe se pëballë kësaj vlere, duhen nderuar  edhe përballë heshtjes që ka !!!

Këtë në fakt  dua ta them zë-lartë,  me dëshirën e madhe që një ditë të jenë pjesë e jetës sonë  shqiptare më kontributin e tyre njerëzor , intelektual ,shqiptar .

Ky është misioni im që lindi si një dëshirë ndaj vlerës që e kam adhuruar që në fëmijërinë time të hershme  e që tash u bë misioni i ditëve , netëve dhe i jetës sime.

Ja si  edhe këtë herë me Ekspozitën e suksesit të gruas  shqiptare në botë, kur nuk di sa herë gjatë ditës ndihem e ngazëlluer, kur një klik më fton  të hapë adresën e  email-it, kur  brenda tij, është fotoja  e një jete,  e cila  dëshëron që ta rikthej në vendin saj me dinjitetin e një zonje të vërtetë .

Albanian Excellence, është vetëm një qëndër modeste në dukje, por që këmbëngul fort të njihen vlerat, jeta, forca, vitaliteti, rritja e tyre profesionale, larg në një jetë ndryshe nga kjo që rrjedh e ndodh këtu nga ne.

Ndonjëherë  unë besoj se, Albanian Excellence, ka marrë përsipër me një këmbëngulje bese, t’i ketë më pranë Atdheut , bijtë e saj  të ikur.

Këtu nuk bëhët fjalë për patetizëm !!!  Jo !!! Absolutisht jo !!!

Këtu bëhet fjalë për atë sistem vlerash që ne duhet të pohojmë se, këtë sistem duhet ta ridimensionojmë, ta kultivojmë e ta risjellim me forcën e saj në Shqipëri.

Sepse në fund të fundit, ju pyes: a nuk janë këto iniciativa që na ofrojnë më shumë ne shqiptarët këtej dhe andej kufirit ?

A nuk ndijmojnë, që shqiptarët  kudo janë,  të kenë kohën, dreqi ta hajë, ta kthejnë kokën nga vendi i tyre ?

Pastaj, më thoni a ka më bukur se, kur  të nderon, të respekton vendi  yt pavarësisht se, kush e je , çfare ke arritur, e ku jeton  ?

Unë shoh dëshirë e vullnet të mirë tek të gjithë miqtë e Albanian Excellence. Këtë vullnet shoh tek zonjat që flas e ju tregoj për këtë aktivitet  i cili  në mënyrë simbolike, vlerëson të gjitha Zonjat panshqiptare që dinë të vlerësojnë veten , familjen dhe vendin e tyre kudo janë.

Një zonjë e nderuar shqiptare në  Bruksel, dha një mesazh aq njerezor ne Facebook,  nga një tren ku kishte hypur mëngjësin e një të hëne .

Ajo u tha  miqve të saj belgë dhe jo vetëm: “Sot do të realizojë një foto me ekipin  e cila do të jetë në Ekspozitën  që Albanian Excellence  do organizojë me gratë  e suksesit 2019 që do të hapet në kryeqytetin shqiptar në Tiranë “!!!

Fije të tëra që lidhen më njëra tjerën… pavarësisht qetësisë në dukje … !!!

Nje mekanizëm i paduksëm që lëviz  dhe vibron jetë njërëzish më qëllimin e mirë që t’i bashkojë e të jenë së bashku në vendin apo me bashkëkombësit e tyre , një mekanizëm që e njeh për më mirë vendin tonë në botë përmes këtyrë  shqiptarëve të ikur , por që kërkon me zemër të madhe t’i rikthejë me krenarinë e fituar në vendin e tyre !!!

Eshtë një mekanizëm që i bën të vlefshëm shqiptarët në  vendin e tyre, dhe  si përmbyllje tregon vlefshmërinë tonë si komb.

Kështu është edhe Ekspozita e Grave të suksesit shqiptar-121 jetë në 121 foto.

Në këto ditë shiu të një pranverë që vonon të mbërrijë, të ditëve me një shi, që nuk dihet kur nis e kur pushon, ja kështu në këto ditë shiu gjëmëmadh,  kur politika grindet  më shumë se sa retë e këtij shiu të pabesë,  unë ndiej, ngazëllimin e  bukur  kur shoh  fotot e Zonjave shqiptare të realizuara mbi një ide të përbashkët : personalitet njerëzor dhe profesional !!!

Them se  në këto ditë të lodhura pranvere, ky grup zonjash simbol dhe përfaqësuese e disa mijëra zonjash shqiptare të suksesit kudo jetojnë, janë sfida e bukur e dilemës së një vendi Ballkanik, që troshitet e lind për t’u troshitur periodikisht me fajtorë që as denohen por edhe as ikin !!!

Them se 121 gratë se bashku, janë  janë shpirti i zbutur që duhet të kemi mes nesh aq të lodhur nga intrigat e shpirti i vockël e meskin plot lodhje për veten por shumë  për gjindjen që e rrethon !!!

Them, shpresoj e dua që kjo ngjaje e madhe  të jetë një buzëqeshje e bukur e kësaj pranvere të mjegullt nga retë !!!

Në fakt e besoj !!!

Po Ju ???

FTESË PUBLIKE PËR PROJEKTET E TRASHËGIMISË KULTURORE PËR OJQ DHE INDIVIDË PËR VITIN 2019

Posted on by KultPlus

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit/Departamenti i Trashëgimisë Kulturore i fton organizatat e regjistruara si OJQ (sipas kërkesave të legjislacionit në fuqi për lirinë e asocimit në organizata jo-qeveritare në Republikën e Kosovës apo në shtetin ku është e koncentruar diaspora), si dhe Individët, programi i të cilëve është i fokusuar në fushën e Trashëgimisë Kulturore që të aplikojnë për mbështetje financiare për projektet-idetë me karakter:

  • QASJA E INTEGRUAR NË TRASHËGIMINË KULTURORE,

DREJT ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM

  • PËRFSHIRJA E TRASHËGIMISË KULTURORE NË

PLANET ZHVILLIMORE;

  • PROMOVIMI I TRASHËGIMISË KULTURORE
  • EDUKIMI, AFTËSIMI DHE PJESËMARRJA AKTIVE NË

MBROJTJEN E TRASHËGIMISË KULTURORE;

2.  OJQ-të dhe Individët, në përputhje me këtë ftesë publike mund të aplikojnë me projektet/programet e tyre për promovimin e  Trashëgimisë Kulturore, në fushën e Trashëgimisë së Arkitekturore, Arkeologjike, të Luajtshme, Shpirtërore, Audio – Vizuale, Menaxhimit te Integruar dhe Turizmit Kulturorë.

3.  Vlera totale e planifikuar e ftesës është  100,000.00 mijë euro.

  • Shuma minimale e mbështetjes financiare për OJQ-të që mund të alokohet për çdo projekt është 1,000.00 Euro, ndërsa shuma maksimale për një projekt është  8,000.00 Euro.
  • Shuma minimale e mbështetjes financiare për Individë që mund të alokohet për çdo projekt është 500.00 Euro, ndërsa shuma maksimale për një projekt është  5,000.00 Euro.

4.  Afati i fundit për dorëzimin e propozimeve është  15 ditë pune dhe përfundon me datën                14 Qershor 2019.

5.  Kriteret e përgjithshme për OJQ-të:

Për t’u kualifikuar për mbështetje financiare publike, aplikuesit duhet të plotësojnë kriteret e përgjithshme minimale të përcaktuara me dispozitat në vijim:

  • të jenë të regjistruar si OJQ sipas kërkesave të legjislacionit në fuqi për lirinë e asociimit në organizata jo-qeveritare në Republikën e Kosovës apo në shtetin ku është e koncentruar diaspora;
  • të jenë të pajisur me numër fiskal sipas kërkesave të legjislacionit tatimor të Republikës së Kosovës, përkatësisht dokumentacionin ekuivalent sipas legjislacionit të shtetit përkatës për OJQ-në e huaj;
  • të kenë kryer të gjitha detyrimet nga mbështetja financiare paraprake, nëse kanë përfituar nga burimet publike të financimit;
  • të mos kenë pranuar mjete nga burime tjera të financimit për të njëjtat aktivitete; dhe
  • të mos ekzistojë ndonjë konflikt interesi në mes të aplikuesit, përkatësisht përfaqësuesve/udhëheqësit të aplikuesit dhe organizatës buxhetore apo institucionit publik, siç parashihet me legjislacionin në fuqi në Republikën e Kosovës.
  • Vertetimin që OJQ-ja nuk ka obligime tatimore (nga ATK).

6. Kriteret e përgjithshme për Individët:

  • të kenë kryer të gjitha detyrimet nga mbështetja financiare paraprake, nëse kanë përfituar nga burimet publike të financimit;
  • të mos kenë pranuar mjete nga burime tjera të financimit për të njëjtat aktivitete; dhe
  • të mos ekzistojë ndonjë konflikt interesi në mes të aplikuesit, përkatësisht përfaqësuesve/udhëheqësit të aplikuesit dhe organizatës buxhetore apo institucionit publik, siç parashihet me legjislacionin në fuqi në Republikën e Kosovës.

Në rast të dështimit për të përmbushur ndonjërin nga kriteret specifike, aplikacioni do të konsiderohet i pa kompletuar dhe si i tillë nuk do të kualifikohet për mbështetje financiare.

7. Kriteret e vlerësimit:

Me rastin e vlerësimit të projekt-propozimeve, Komisioni do të vlerësojë me sa vijon:

  • a posedon OJQ-ja, respektivisht Individi, kapacitete profesionale për të kryer aktivitetet e planifikuara të projektit /programit (a kanë aftësitë e duhura dhe aftësitë për zbatimin e projektit, si dhe njohuri në lidhje me çështjet që trajtohen në këtë ftesë)
  • a posedojnë kapacitete të menaxhimit të mjaftueshme OJQ-ja (duke përfshirë personelin, pajisjet për të udhëhequr me projektin)?
  • a është i përcaktuar ekipi i projektit dhe detyrimet e anëtarëve të ekipit?
  • sa relevant është projekt-propozimi për qëllimet dhe fushat të ftesës publike (a ndërlidhet projekti me aktivitetet e parapara  me politikat e fushës, të cilat i mbulon ftesa publike?
  • a janë objektivat e projektit/programit të përcaktuara në mënyrë të qartë dhe realisht të arritshme?
  • a janë aktivitetet e projektit / programit të qarta, të arsyeshme, të kuptueshme dhe të zbatueshme?
  • a janë kostot e projektit/programit reale në lidhje me rezultatet specifike dhe kohëzgjatjen e pritshme të projektit?
  • a janë kostot e projektit në përputhje me aktivitetet e planifikuara të projektit/programit?

OJQ-të dhe Individët mund të aplikojnë me më së shumti  (1) projekt në kuadër të kësaj ftese publike.  Periudha e zbatimit të projektit është më së largu deri me 31 dhjetor 2019.

Të drejtë aplikimi me projektet e tyre kanë OJQ-të dhe Individët që dëshmojnë se programi i tyre i punës është i fokusuar në fushën e promovimit të kulturës. OJQ-të dhe Individët duhet po ashtu të kenë kryer transaksionet financiare në mënyrë transparente sipas legjislaconit në fuqi, në përputhje me rregullat e kontabilitetit, si dhe të kenë përmbushur detyrimet kontraktuale ndaj ofruesit të mbështetjes financiare dhe të gjithë ofruesve tjerë të mbështetjes financiare publike.

Para nënshkrimit të kontratës, OJQ dhe Individi duhet të paraqesin prova se personi përgjegjës (menaxheri) në OJQ , respektivisht Individi ka zgjidhur çdo çështje të hapur rreth pagesës së kontributeve dhe tatimeve të papaguara, nëse është e aplikueshme.

Propozimet do të dorëzohen vetëm në formularët e paraparë, të cilat së bashku me Udhëzimet për Aplikantët, janë në dispozicion në web-faqen e MKRS-së: www.mkrs-ks.org.

Dokumentet e kompletuara duhet të dërgohen personalisht  ose me postë, në adresën e mëposhtme:

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit

Sheshi Nëna Terezë; Zyra e Arkivës, Nr. 22; 10000, Prishtinë, Republika e Kosovës

Procesi i pranimit, hapjes dhe shqyrtimit të aplikacioneve, vlerësimit të aplikacioneve, kontraktimi, dhënia e fondeve, koha dhe mënyra e parashtrimit të ankesave, trajtimi i dokumenteve dhe kalendari tregues i zbatimit të ftesës është i detajuar në Udhëzimet për aplikuesit.

Do të konsiderohen për mbështetje financiare vetëm projektet që janë pranuar brenda afatit të paraparë me këtë ftesë publike, të cilat i përmbushin plotësisht kushtet e përcaktuara të ftesës publike.

Të gjitha çështjet që lidhen me ftesën publike mund të sqarohen vetëm në mënyrë elektronike, duke dërguar e-mail në adresën: [email protected]

Loja me alteregon

Posted on by KultPlus

Albulena Krasniqi

Romani “Dushkaja”, i autorit Jusuf Buxhovi, është ndërlidhje paralele tematike ndërmjet historiografisë dhe anës shpirtërore. Këto dy çështje janë emblema e këtij romani bashkëkohës. Prozën e karakterizon narratori i gjithëdijshëm, i cili ngjarjen e rrëfen me procedim realist, duke specifikuar kështu vendin(atelien), ndjenjat e piktorit, e deri te konteksti kohor historik.

Në qendër të romanit kemi piktorin, një intelektual që është vazhdimisht në luftë me trazimin e brendshëm shpirtëror,shkaktuar kështu nga gjendja kritike, politike e vendit të tij. Vend ky, i dhënë me emër simbolizues në vepër : “Dushkaja”, që si titull, mund të merret si një toponim, metaforë, apo alegori, nëpërmjet së cilës autori mjeshtërisht paraqet edhe historinë e vendit në depresion. Periudha e vështirë në të cilën ky vend ndodhet, pasqyrohet mjaft mirë nga frazat e shumta në vepër.

“Po kameleonët?…Si ta zunë udhën kur ata me përshtatjen në përputhje me rrethanat nuk shqetësojnë kënd?…Shmangin ngatërresat e panevojshme, ndonjëherë edhe luftërat,madje..Me të tillë Dushkaja e harruar është plot e përplot…Janë hijeshia e saj…

Ata janë pjesë e mashtrimit më të madh me të cilin ndeshet bota.”

Në një botë pushtuar nga krimi, vrasësit me pagesë, si dhe ndërrimi i përhershëm i ushtrive, në luftërat pa mbarim, gjeneralët e pasluftës dhe komandantët e vetëshpallur, të cilët rrënojnë konceptin e lirisë, si dhe cubat, që me një fjalë nënkupton, tradhtarët e kombit.

Të gjitha këto dukuri, të ndodhura në “Dushkajën e harruar të mbushur me ferra e murriza”, vend, i cili në zemrën e piktorit, cilësohet i pastër,i pafajshëm.

Dialogu në vepër, zhvillohet ndërmjet piktorit, me “zërin”. Ky i fundit, është personazh fiktiv, që simbolizon ndërdijen e piktorit, e që ne lirisht mund të themi, se personazhi i veprës ndahet në dysh, pra, krijon alteregon e tij, duke e liruar nga vetja përbindëshin e mbyllur, gjatë gjashtëdhjetë viteve karrierë, si në agoni. Duke vendosur kështu, që ta lë të frymojë, dhe të lëvizë,e t’i kushtëzojë lojën “cicmic”, e cila artistit i shërben për të sfiduar veten në relacion me veten. Shoqërimi nga ky personazh, vjen në fillim të veprës, e qëndron deri në fund të saj, për ti shtuar kështu dramacitetin analizës së veprave artistike, si dhe shqetësimit krijues.

Kthimi në retrospektiv, ngarkon thellë psiken e piktorit, dhe loja që nga sytë e tij shihej si konceptim i luftës në relacion me zërin, përderisa vendos gurët në dërrasën e cicmicit, dilemat e veprimit të tij  zgjasin dhe janë çdoherë ndërmjet triumfuesit ose humbësit, por që loja, duhet patjetër të luhet, kusht ky, që i rikujtohej nga kundërshtari pa formë!

 Autori, nëpërmjet figurës së alegorisë, pasqyron qëndrueshmërinë e njeriut shqiptar, edhe përkundër dhunës e tmerrit të përjetuar. Pra, natyrisht, ky roman duhet të kuptohet më thellë, e jo në kuptimin sipërfaqësor të tij. Loja që detyrimisht luhet, figuron gjendjen e intelektualit shqiptar, i cili është pre e aparaturës shtetërore, e cila dhunon psiken dhe fizikun e atyre që nuk janë të gatshëm për bashkëpunim.

“Horri,horri!…Je mospërfillës!…Je kryengritës si gjithë soji i poshtër i krijuesve!…për këtë do ta paguash!… Mbas atyre çirrmave pashë grushtin e tij si mu afrua te hunda…Një unazë e madhe shkëlqente e gatshme të më qëllonte.”

Gjaku si element i  përdorur tejmase në vepër, shtron përpara historinë e një vendi, ku gjaku si njollë famëkeqe, ka ndjekur përherë popullin shqiptar. Dhe këtë periudhë kohore, e cila jepet numerikisht në vepër, përshkon periudhën afro një shekullore.

Ndërsa shkronjën A, piktori e vendoste në fundin e çdo vepre të tij, duke treguar kështu, se krijuesi ndodhej përsëri në fillim, ani pse e përfundon atë, njëkohësisht duke përshkruar kështu edhe natyrën e tij të padefinuar.

Ndryshimet e shpeshta të temperaturës trupore të artistit, ngërthejnë kuptimin alegorik, për gjendjen dëshpëruese individualo-kolektive të popullit tonë.

Buxhovi, kërkon dritën e lirisë, për popullin e Dushkajës, dhe mëkëmbjen e saj, nga e kaluara e errët historike, si dhe kërkon të fshihen gjurmët e së tashmes, të përfaqësuara nga motivet kameleonase.

Ky roman, ndërlidh mjaft mirë elementin historik me atë letrar, duke na dhuruar kështu realitetin e Kosovës së pasluftës, përmes gjuhës metaforike të autorit mjeshtër./KultPlus.com

Arta Dobroshi me fjalim emocionues në Portugali rreth luftës në Kosovë: Ne projektuam paqe dhe këtë ia arritëm

Posted on by KultPlus

Arta Dobroshi është një ndër aktoret më të suksesshme shqiptare që ka lindur në Kosova dhe po bën karrierë të ndërkombëtare.

Gjatë prezantimit të aktores tonë theksohet se ajo ishte një fëmijë dhjetëvjeçar kur ka ndodhur lufta në Kosovë.

Gjatë fjalimit në “Healing Summit 2019” të mbajtur në Portugali, ajo shpjegon rëndësinë e besimit në ndjenjën dhe se si rrezatimi i paqes gjatë luftës në Kosovë mundësoi që paqja të arrihet.

Arta Dobroshi (Foto by Clemens Bilan/Getty Images/Guliver)

“Jam e lumtur që më keni ftuar në mesin e këtyre njerëzve të bukur dhe me mjaft pozitivitet si dhe paqësor, të cilën unë dhe vendi ku kam lindur nuk e kishim”, ka pohuar fillimisht aktorja.

“Në Kosovë, frika është emocion dominues. Ne projektuam paqe dhe gëzim, e di që tingujt janë të çuditshëm për të projektuar gëzimin kur jeni në gjendje që mund të vrisni çdo moment”.

“Gjyshi im ishte në burg sepse donte që njerëzit e tij të ishin në gjendje të flisnin në gjuhën shqipe. Kur erdhi në shtëpi, kurrë nuk tha asgjë urrejtës edhe për kriminelët. Ai kishte buzëqeshje çdo ditë. Gjyshërit, prindërit dhe unë, të gjitha gjeneratat e parashikuan paqen e sotme”, tha ajo. /Telegrafi/

“Dedicación”, albumi i parë në kitarë klasike nga Elvis & Gjulian Guitar Duo

Posted on by KultPlus

Elvis e Gjulian Bytyqi kanë sjellë albumin e parë në kitarë klasike të quajtur “Dedication”, shkruan KultPlus.

Ky emërtim i këtij albumi ka edhe një ndjesi tjetër për Elvisin dhe Gjulianin, pasi që pikërisht këtë album ia kanë dedikuar babait të tyre Nijazi Bytyqit, i cili edhe i ka njoftuar me botën e muzikës.

“Ky album është fryt i punës, studimeve dhe sakrificave tona shumë vjeçare. Përveq vlerës së saj të madhe kulturore, ky album poashtu ka vlerë të madhe historike në fushën e kitarës klasike, pasi që është albumi i parë muzikës klasike kitaristike në Republikën e Kosovës, dhe si e tillë është shumë domethënëse për zhvillimin historik të kitarës klasike në Kosovë, prezentimin e saj jashtë shtetit, si dhe promovimin e vlerave kulturore të Kosovës nëpër botë”, kanë njoftuar kitaristët shqiptarë.

Producentë të këtij albumi janë Armend Xhaferi dhe Pëllumb Ballata , nga studio “HOMEBASESOUND” në Prishtinë, kurse Nok Selmani ka realizuar fotografitë në studio.

Kitaristët shqiptarë kanë njoftuar se albumi së shpejti do të del në shitje në pika të caktuara në Kosovë, sikurse që do të jetë e disponueshme edhe në platformat:  Spotify, Deezer, ITunes, Youtube music, Amazon mp3, etj./KultPlus.com

“Sfinga e gjallë”e Blerta Neziraj kërkon drejtësi për të vrarët politik

Posted on by KultPlus

Alberina Haxhijaj

Regjisorja Blerta Neziraj, shfaqjet e të cilës publiku është mësuar që ti shoh nëpër skenat e pavarura të teatrove në Prishtinë, mbrëmë, është paraqitur për herë të parë si regjisore edhe në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës. Neziraj përmes shfaqjes “Sfinga e gjallë” dëshmoi se do të ketë një jetë të gjatë si regjisore në skenën e TKK-së, shkruan KultPlus.

Shfaqja me regji të Blerta Neziraj, jetësoi dramën e shkruar nga shkrimtari Rexhep Qosja. Një tekst goxha i guximshëm i cili është në funksion të idesë dhe jo të personazheve, i shkruar në vitit e 70-ta e që flet për gjakmarrjen e vëllavrasjet absurde të asaj kohe. Po aq i guximshëm është edhe koncepti regjisorial dhe rimodifikimi që i është bërë kësaj drame.

“Sfinga e gjallë” e tanishme zhbiron dramën e tabuizuar të pasluftës në Kosovë dhe vrasjet politike ‘misterioze’ të disa prej intelektualëve, gazetarëve e politikanëve kosovarë. “Vrasjet politike” janë në fokus të kësaj shfaqje e cila sjellë gjendjen absurde të politikës në Kosovë. Sipas Qosjes koncepti regjisorial i regjisores Blerta Neziraj e ka pasuruar dramën e tij.

“Këtë vepër e kam shkruar në vitin 1972-1973. Këtu kjo dramë e imja është pasuruar shumë më shumë, është shumë më e pasur sesa ka qenë atëherë kur e kam shkruar. Jam shumë i kënaqur me regjisoren, shumë e zonja dhe shume krijuese, po ashtu edhe me aktorët”, tha ai.

Rreth 20 vite larg nga ajo periudhë, gati asnjë nga këto vrasje ‘politke’ të bëra pas luftës nuk janë zbardhur. Mirëpo 20 vite pas, përmes teatrit kjo shfaqje ngre zërin në kërkim të drejtësisë dhe u dedikohet këtyre të vrarëve dhe atij pak grushti njerëzish të guximshëm që akoma dhe sot, me dinjitet, vazhdojnë të kërkojnë drejtësi për vrasjet politike të pasluftës. Sipas regjisores Neziraj, i takon asaj si regjisore që teatrin, vendit të cilit edhe i takon ta kthejë në një platformë ku mund të zhvillohen diskutime të tilla.

“Kur nuk ka stabilitet politik në një vend, mendoj që ne si artistë ish dashtë me bo thirrje për drejtësi dhe me ju dhënë zë viktimave. Siç edhe e patë, kjo shfaqje ju dedikohet këtyre të vrarëve, familjarëve të tyre, ju jepet një zë tjetër. Teatri është i gjallë, ndodhë një herë dhe nuk përsëritët më, pavarësisht pse është shfaqja e njëjtë. Në thelb teatri për mua është politikë. Për shkak të gjendjes tonë, mendoj që si artiste për të bërë protestë nuk duhet të shkojmë në rrugë domosdoshmërisht,  po mundem të kryej punën time këtu në skenë”, theksoi ajo.

Për më shumë se dy muaj i gjithë ekipi i kësaj shfaqje kanë shkëmbyer ide. Sjelljet e tyre kanë bërë që drama e Qosjes të vjen para publikut e “ri-vizituar’ me shkrime e citate goditëse, po të Rexhep Qosjes, por edhe me dokumente e kronika të ndryshme të kohës. Përtej kësaj, e veçanta e kësaj shfaqje është se krijon edhe një rrafsh real. Çdo mbrëmje nga një anëtar i familjes së vrarë do të sjellë në kuadër të shfaqjes rrëfimin e tyre. Në premierën e shfaqjes, rrëfimin sesi e kanë vrarë babën e saj (Xhemajl Mustafën), e solli Beriana Mustafa.

“Imagjinoje veç një gjë, me jetu për 19 vjet, 20 vjet me një pikëpyetje në kry. Kush e boni? Çdo ditë, çdo sekondë të jetës sate, herë më shumë e herë me pak. Pra me një intensitet të ndryshëm në kry me qarkullu pyetja: kush e boni, pse? Me i shiku njerëzit me dyshim për 20 vjet, mos e boni aj e mos e boni ky, e gjyqësia mos me e pas guximin se është e dirigjume prej politikës me e thonë veç një fjalë, me shku me e arrestu dikon për vrasjen e Xhemajlit e për vrasjet e shumë të tjerëve, kjo ndodh veç në Kosovë”, janë fjalët e Beriana Mustafës, pas të cilës fillon përsëri loja e aktorëve me fjalët “Shteti nuk vret vetëm me plumba” nga aktori Adrian Morina.

Xhemajl Mustafa (ka lindur më 23 gusht 1953 – vdiq me 23 nëntor 2000). Ishte gazetar, politikan, publicist, shkrimtar shqiptar dhe këshilltar politik i Presidentit Historik të Kosovës, Dr.Ibrahim Rugova dhe anëtar i LDK-së. U vra mizorisht në Prishtinë në hyrje të apartamentit të tij ku u qëllua për vdekje nga dy sulmues të cilët kurrë nuk u arrestuan. Sipas regjisores, pikërisht kjo pjesë e shfaqjes ka qenë shumë e rëndësishme pasi që ajo ka dashur që të sjellë një moment real.

“Në teatër e ndërtojmë një rrafsh tjetër fiktiv me të cilin shumë shpesh dalim prej sallës edhe vazhdojmë me muhabete të rëndomta pasi që nuk e prekim thelbin e asaj se çka realisht ka ndodh. Për mua ka qenë me të vërtetë e rëndësishme me e pas një moment real për shkak se po flasim për një situatë e cila na përket neve edhe po shpresoj që këto vrasje sa më shpejt kanë me u zgjidhë”, theksoi ajo.

Në anën tjetër regjisori dhe kritiku, Fadil Hysaj theksoi për KultPlus se nëse teatri nuk ka guxim me e fol të vërtetën nuk ka arsye me ekzistu. Sipas tij, kjo shfaqje në shumë aspekte e sfidon një realitet edhe historik edhe politik edhe i kyç artistët në një tematikë për të cilën mjerisht ata s’kanë guxuar deri sot me u shpreh në mënyrë kaq shokuese, me një guxim artistik dhe intelektual.

“Mendoj që në çfarëdo aspekti trajtimi i një temë e cila është e ndrydhur me vit, për të cilët shqiptarët flasin por jo në jetën publike, mendoj që e gjithë ajo energji e akumuluar për këto 20 vite e merr një trajtim artistik, vërtet superior, të jashtëzakonshëm, shokues në kuptimin edhe politik edhe artistik. Mendoj që ky lloj teatri i bënë një nder Kosovës, krijon shpresë që ky vend ka të ardhme pasi që po vjen një brez që guxon me fol, me vepru, me u ballafaqu edhe me të kaluarën çfarëdo qoftë ajo dhe sidomos me të vërtetën. Nuk ka kërkush monopol të vërtetës, sidomos në kuptimin e trajtimit artistik ekziston gjithmonë liria krijuese, kreative që e lejon artistin me shku deri në pakufi, po gjithmonë me një synim, të vihet në pah nëse kurrgjë tjetër e vërteta emocionale. Mendoj që kjo shfaqje, Rexhep Qosjen e kthen në një dimension të ri, i jep një vitalitet të ri, mendoj që është një lloj binomi, Rexhep Qosja dhe Blerta Neziraj”, tha ai.

Në këtë shfaqje luajnë aktorët: Fatmir Spahiu, Adrian Morina, Edona Reshitaj, Armend Smajli, Ylber Bardhi, Shpejtim Kastrati, Dukagjin Podrimaj. Aktori Adrian Morina u shpreh se ka qenë kënaqësi që kanë pasur për bazë të kësaj shfaqje tekstin e shkrimtarit të njohur Rexhep Qosja. Morina beson që përmes kësaj shfaqje ata kanë arritur që të hapin një debat në lidhje me vrasje politike të bëra në Kosovën e pasluftës.

“Nëse kisha dashtë me veçu diçka te ky teatër i angazhuar, të ky teatër politik që e kam shumë për zemër, është që më vjen mirë që ma në fund pas 20 viteve,  në qoftë  se politika nuk ka mbërri me fol, nëse drejtësia nuk ka mbërri më fol, për të gjitha vrasjet që kanë ndodh pas luftës – kemi marrë guximin që përmes teatrit apo duke e shfrytëzuar teatrin si një mjet me komuniku me publikun dhe me i thonë ato që janë”, u shpreh ai.

Repriza e parë e shfaqje “Sfinga e gjallë” do të jetë sonte duke filluar nga ora 21:00 në TKK./ KultPlus.com