Prezantuesi dhe komediani Paul O’Grady ka vdekur në moshën 67-vjeçare. Ai vdiq të martën në mbrëmje, sipas një deklarate të bashkëshortes së tij Andre Portasio, shkruan BBC.
O’Grady u bë i famshëm në vitet 1990 me personazhin e tij të “Drag queen” Lily Savage, duke vazhduar të prezantojë shfaqjen e BBC One Blankety Blank dhe programe të tjera argëtuese.
Gjatë karrierës së tij, ai vazhdoi të drejtonte një sërë shfaqjesh të tjera, ndërsa nuk mungoi të tregonte dashurinë e madhe që kishte për kafshët në emisionet e tij.
“Me pikëllim të madh ju informoj se Paul ka ndërruar jetë papritur, por paqësisht mbrëmjen e djeshme”, tha Portasio.
“Ai do t’i mungojë shumë të dashurve, miqve, familjarëve, kafshëve dhe të gjithë atyre që e shijuan humorin, zgjuarsinë dhe dhembshurinë e tij.
“Unë e di se ai do të donte që unë t’ju falënderoja për gjithë dashurinë që i keni dhuruar gjatë viteve,” theksoi ajo. /abcnews.al/ KultPlus.com
Kur e di se do të vdesësh, pemët kanë më shumë lule dhe më shumë yje qielli ka.
Më të mirë dhe më të çuditshëm janë njerëzit, që nuk e kuptojnë se hija e trupit të tyre është vetë vdekja.
Kur e di se do të vdesësh, toka është pjellore si grua dhe qielli ta shuan përjetësisht etjen me shirat e tij dhe avionët nuk fluturojnë për t’u rrëzuar dhe njerëzit nuk lindin për t’u bërë nesër të ligj.
Më mirë ta dish se do të vdesësh!
Lulet lule do të jenë dhe nuk do të kundërmojnë më trishtim dhe njerëzit do kthehen më shpesh te distributori i harruar të furnizohen falas me besim…/ KultPlus.com
Me origjinë nga fisi i njohur i Krasniqes (Malësia e Gjakovës), i lindur në Gjakovë, Bajram Curri u shque si veprimtar i lëvizjes kombëtare të periudhës së Rilindjes, duke qenë një ndër udhëheqësit politikë e ushtarakë të kryengritjeve popullore kundërosmane dhe të luftës për çlirimin e bashkimin kombëtar të vendit, shkruan Veli Haklaj.
Ishte një ndër organizatorët e Lidhjes Shqiptare të Pejës (1899-1900) dhe veprimtar i saj për autonominë e Shqipërisë dhe për mbrojtjen e tërësisë territoriale të vendit; drejtues kryesorë në kryengritjet kundërosmane në periudhën 1908 – 1912, që u finalizuan me shpalljen e pavarësisë. Pas vitit 1912, luftoi në Kosovë për mbrojtjen e saj nga pushtuesit serbë. Nuk u pajtua me vendimet e Konferencës së Londrës së 1913, që shkëputën Kosovën dhe treva të tjera shqiptare lindore e jugore nga shteti i pavarur shqiptar. Në vitin 1918 u zgjodh anëtar i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” dhe qe një ndër udhëheqësit kryesorë të tij.
Në një portretizim të Bajram Currit, At Zef Valentini do evidentonte: “Bajramit ia kish ânda, tue kujtuem emnin e gjinisë së vet, Curraj, me i thânë vedit: Un jam Curr! Në ndërtesën shpirtnore të Shqipnis, themelet do të vihen prej currash, prej virtytesh karakteristike të fisit; kur këta të qëndrojnë, edhe Shqipni ka; kur këta të hiqen, Shqipnis i luhet “carâni i votrës.”
2) Kontribute për konsolidimin e Shtetit Shqiptar
Në kongresin e Lushnjës, Bajram Curri u zgjodh anëtar i Këshillit Kombëtar, i cili e caktoi ministër pa portofol në qeverinë e Sulejman Delvinës.
Në vitet 1920-1921, me cilësinë e komandantit të Operacionit, bashkëpunoi me ministrin e Brendshëm, Ahmet Zogun, për të realizuar vendosjen e autoritetit të shtetit shqiptar në tërë territorin e Shqipërisë së njohur nga Konferenca e Londrës 1913. Me dekret nr. 846, datë 30 maj 1920, të Këshillit të Ministrave, Bajram Curri u emërue komandant i Operacionit kundër Lëvizjes së Shqipërisë së Mesme; më 30 qershor 1921, Bajram Curri emërohet komandant i Operacionit kundër lëvizjes së Marka Gjonit në Mirditë.
3) Veprimi i armatosur kundër institucioneve të Shtetit Shqiptar
Zhvillimet politike konfliktuale, ku nuk munguan dhe lëvizjet e armatosura i pozicionuan në kampe të kundërta Ahmet Zogun dhe Bajram Currin. Tradita gojore evidenton si shkak të ftohjes së tyre edhe martesën e Ceno Beg Kryeziut me motrën e Ahmet Zogut; familjet Curri dhe Kryeziu kishin trashëguar një histori konfliktesh ndërmjet tyre.
Nga marsi 1922, Bajram Curri zgjodhi rrugën e veprimit të armatosur kundër institucioneve shtetërore shqiptare. Ishte një ndër protagonistët kryesorë në lëvizjen e vitit 1923 dhe në Revolucionin e Qershorit 1924. Pas Triumfit të Legalitetit (24 dhjetor 1924), u tërhoq në Krasniqe, duke qëndruar si mik i bajraktarit të Krasniqes, Sali Manit, nga ku vazhdoi përpjekjet e tij të dëshpëruara për organizimin e një lëvizjeje të re kundër pushtetit legjitim në Tiranë.
Më 2 janar 1925, Bajram Curri mblodhi parinë e Krasniqes dhe një ditë më pas u deklarua besa e Krasniqes për me i kundërshtue çdo mësymjeje qeveritare. Më 8 janar, rreth agimit, forcat e Currit nga Krasniqja mësyjnë Gashin, e mbas një luftimi ku mbetën 10 të vdekun e një i plagosun nga forcat qeveritare dhe një i vrarë e një i plagosur nga mbështetësit e Currit, Bajram Curri merr vetëm Tropojën, qendrën e Gashit. Më 9 janar, fuqia e Currit nga Tropoja niset për në Bytyç duke patur për objektiv Krumën, qendrën e Prefekturës së Kosovës, ku kishte nisur dhe forca të tjera nga Krasniqja, duke paraqitur kështu një kërcënim serioz për stabilitetin e shtetit.
Për të shuar këtë rebelim të ri në Veriun e Shqipërisë, presidenti i Republikës Ahmet Zogu, me cilësinë e kryeministrit dhe ministrit të Punëve të Brendshme, kishte emëruar komandant Operacioni për Veriun Ceno Beg Kryeziun. Ndërkohë, vëllai i Cenos, Hasan Kryeziu, ushtronte detyrën e prefektit të Kosovës (Kukës, Has, Tropojë).
Në kushtet që situata po rëndohej nga ora në orë, duke vlerësuar potencialin e Bajram Currit për lëvizje të armatosura, me telegramin rezervat, nr. 19, datë 8 janar 1925, urdhërohet Komanda e Operacionit të Veriut që “kundër Bajram Currit të përdoren masat më të rrepta e definitive që kështu të mos ket nevojë mâ me bâ operacione në ato vise …”. Një ditë më pas, më 9 janar, Ceno Begut iu dërgua telegrami tjetër urgjent nga kryeministri Ahmet Zogu me urdhërin: “Currin gjallë â vdek duhet ta zini dhe fuqinë e tij duhet ta shkatërroni krejt tue marrë gjithë masat që kështu të shuhet revolucioni i Kosovës e të mos përsëritet mâ.”
I rrethuar nga forcat e xhandarmërisë dhe pa shpresë shpëtimi, Bajram Curri vrau veten më 29 mars 1925, në një shpellë në Grykën e Dragobisë (Tropojë). Më 30 mars 1925, nga bjeshkët e Dragobisë, komandanti i kompanisë së xhandarmërisë që realizoi operacionin, nëntoger Kadri Malësia (Mustafa), njoftoi telegrafisht Tiranën: “U lajmërojmë se në një luftë të përgjakshme i arratisuni i quejtuni anmik i shtetit shqiptar Bajram Beg Curri u vra dekun dhe i arratisuni Shefqet Draga u zu rob. Edhe shtatëdhjetë armë të fshehuna i mora. Në këtë luftë mbetën dekun 5 gjindarmë e katër të plagosun. Nalt i dekuni ish kenë me të gjithë të arratisunit. Kryetar i luftës kundra ushtrisë [ishte] bajraktar Sali Mani. Rrnoftë Republika Shqiptare!”
Më 31 mars, Ministria e Brendshme u telegrafoi prefekturave, nënprefekturave dhe gazetave qendrore dhe lokale duke i informuar për ngjarjen. Në fund të telegramit theksonte: “… Mbasi Bajram Curri ka lojtur kurdoherë me fatin e Malësisë së Kosovës, zhdukja e tij në këtë mënyrë do të sigurojë lumturinë dhe prehjen e popullit t’atij qarku”.
Më 1 prill 1925, zëvendësisht ministri i Punëve të Brendshme Kostaq Kotta i dërgoi këtë telegram falënderimi Prefekturës së Kosovës, i cili iu përcoll dhe Zyrës së Shtypit për publikim: “Kjo ministri e konsideron detyrë morale t’ju falënderojë për kujdesin dhe aktivitetin që treguat në vrasjen e Bajram Currit dhe lus kurdoherë sukses në detyrë të titullarit t’asaj Prefekture, z. Hasan Kryeziut.”
Po më 1 prill 1925, në vlerësim të kontributit për vendosjen e rendit në Veriun e Shqipërisë, presidenti i Republikës Ahmet Zogu emëroi Ceno Beg Kryeziun ministër të Punëve të Brendshme. Për këtë i erdhën telegrame urimi nga të gjitha prefekturat dhe nënprefekturat, si dhe nga populli ku i shfaqeshin urimet dhe gëzimet e tyre të nxehta. Nisur nga përmbajtja e këtyre telegrameve, gazeta e kohës “Shqipëri e Re” (Konstancë, Rumani) evidenton se “populli i Shqipërisë duket shumë i kënaqur prej emërimit të z. Ceno Kryeziu si Ministër i P. Brendshme”.
3) Vrasja e Bajram Currit në faqet e gazetës “Politika”
Vrasja e Bajram Currit pati jehonë dhe në gazetat joshqiptare, sidomos të vendeve fqinjë. Në numrin 6096, datë 13 prill 1925, fletorja e Beogradit “Politika” publikon këtë përshkrim për vrasjen e Bajram Currit:
Vorrimi i Bajram Currit
Mbaroj si turbullues e si mâ i madhi kriminel
Bajram Curri âsht mbajtun si mâ i ndershmi
Brekofc, më 12 prill 1925
I afërm dhe i marrun vesht prej të cilit e kam ndigjue vdekjen e Bajram Currit, nga i vetmi i Bajram Currit, Mahmut bej Zajmi me “besë” më informon:
Mbas fjalëve të tija, thotë se “Bajram Currin nuk e kan vrarë, por e ka vrar vedin”.
– Unë e kam larë (në tabut), më tha Mahmut begu, dhe ka pasur rroba të zotrive. Të gjitha m’i rrëfej shka e pyeta.
Thotë: – Unë deri në dekikat e mbrame të tij ishem ndër lufta me Bajram Currin, tridhjetë vjet të plota.
Më thotë Mahmut bej Zajmi:
– Me të ardhur Ahmet begu në Tiranë, Bajram Curri as s’deshi të ikte, as s’deshi të dorëzohet. Ai e njihte Shqipnin e shqiptarët dhe besonte se Ahmet beu s’do të qëndronte shumë në fuqi. Ka patur me vete njerëz, shumë katunde e shumë vende. Ke fshehur në Çerem, Guci; njëherë vajti edhe në Mal të Zi me qëllim që t’u dorëzonte, por prapë u pendue. Mandej kthej në Mal të Shalës te i pari i katolikëve, ku mâ së shumti ndejti. Mandej doli në Dragobi, por para një muaji vajti në Krasniq. Atëherë u hetue e ai më 28 të tjerë vajtën në një shpellë jo larg katundit Kersteniç (Krasniq). N’atë shpellë i mbushi 27 ditë. Gjindja (njerëzit) e tij nga frika e lanë vetëm. Me të më i mbrami mbet i vëllaj i Ferhat bej Dragës, Shefqet bej Draga. Kanë qenë në një gjendje të vështirë nga dimri i madh sa që të gjith nga ata e kanë humbur nga një këmbë (ngrirë) prej të ftohtit të madh e djegësimi i këmbëve aq i madh sa s’kan mujt që të presin këmbët. Kur xhandarmëria e kishin rrethue shpellën ku ishin, Bajram Curri menjëherë u vuri pushkën dhe i ndezi 37 fishekë me mauzerin e vet, e mandej e nxori revolverin e ja mbajti vedit kresë e u vra. Mbas dy orëve hyni xhandarmëria në shpellë dhe e gjetën të vdekur. Shefqet begu ishte kenë gjallë dhe e prunë në Krumë [qendër e Prefekturës së Kosovës]. Dy ditë salla ka zgjatë. Ke neve shqiptarët salla âsht shenjë mjerimi. Aty i kam pyetur mâ të afërmit për të gjitha mbasi ishem “në gjakë”. Ata më thanë se ai të gjithë kaçakët i nisi para se ta vriste vedin dhe ju kish thanë: “Shkoni se po ju liroj nga besa, se âsht gjynah të rinj si ju të vriteni. Kur të shkoni, thoni se Bajram Curri mâ mirë deshti të vdesin me nder se të dorëzohet. Të kisha dashur që ndokujt t’i dorëzohem, ju kisha dorëzue vetëm Serbisë, por kërkujt s’ju kisha shitun me të holla”. E varrosëm në Krumë tek Xhamia më e madhe, me nderimet më të mëdhaja, ku u prezantuan miqtë, autoritetet dhe ushtria.
Kështu e mbaroi fjalën e vet Mahmut bej Zajmi. Mbas këtyne të pyetunave që i bâna e përgjigjeve që mora nga miku i jem, unë dhe mâ parë i kam dëgjuar për Bajram Currin këto.
Si të shoqnuem në varrimin e tij ishin njâ dy mijë vetë, mjerisht se ndër këto vende njehen për shumë. Kënë qenë delegatët e të gjitha krahinave: Malet e Gashit, të Krasniqes, Nikaj e Mërtur. Dhe çudia më e madhe se kanë qenë që të gjithë përfaqësuesit e autoriteteve, si ushtarë ashtu edhe civilë. Një çetë ushtarësh në shenjë nderimi i kanë zbrazun pushkët kur Bajram Currin e lëshuan në dhé.
Hasan bej Kryeziu, Prefekt i Krumës, në fjalimin e tij, në mes të tjerash tha edhe këto: “Sot âsht vra Baba i Shqipnis. Anmikut po i vjen liksht pse neve kështu po e nderojmë. Megjithse trupi i tij ka mbarue, Shpirti i tij do të mbesin përgjithmonë në mes t’onin. … Ai e ka ndjekun Shqypnin si nâna fëminë e vogël dhe ka luftue për zmadhimin e saj …” Përfaqësuesi i Qeverisë mbaroj fjalën e tij kështu: “Qani o popull për Babën e Shqinisë”.
Ra në sy se në varrimin e tij qenë shumë katolikë nga Shqipnia e Veriut. Mbas Prefektit e mori fjalën Kadia i Krumës dhe në mbarim mori fjalën një kapiten aktiv i Xhandarmërisë Shqiptare. Këto fjalë i karakterizoj të vdekunit Bajram Curri: “… Ndigjoni kosovarë e dukagjinas! Na sot po varrosim lirinë e Kosovës sonë.”
Me këtë mënyrë u varros ai barbar, Bajram Curri, i cili gabimet e veta gjithmonë âsht mundue me i mbledhë tue i gradue fukaran n’atë mënyrë si ka marrë vet prej të tjerëve. Për çka me këtë mënyrë e qysh Qeveria Shqyptare i ka dhânë rândësi e nderim për varrimin e tij, për pak kohë do ta marrim vesh.
Si sot, më 29 mars të vitit 1912, u lind intelektuali, shkrimtari, përkthyesi dhe politikani, Mark Ndoja.
Në vendlindje, në Iballë (Pukë), Ndoja kreu vetëm dy vjet të arsimit fillor, pasi familja e tij u shtrëngua të largohej për shkak të problemeve ekonomike dhe politike. Në maj të vitit 1926, delegati i Papës, Monsinjor Della Pietra, i mundësoi përftimin e një burse për të vazhduar ciklin e plotë të studimeve tek jezuitët.
Ndërkohë, nisi të shfaqte ambiciet letrare duke shkruar vjersha dhe poema, por shumica e dorëshkrimeve të tij u botuan pas vitit 1990.
Kishte një formim në traditën klasike, duke njohur mirë gjuhët e huaja, sikurse latinishten, greqishten e vjetër, italishten dhe gjermanishten. Pas mbarimit të studimeve, në dhjetor të vitit 1937, punoi si kujdestar i Liceut të Korçës deri në qershor 1939. Në shkurt 1940 emërohet profesor në Liceun e Shkodrës. Njëkohësisht u mor dhe me përkthime, duke përshtatur nga shqipja në italisht poezi të Fishtës, Mjedës dhe Serembes.
Gjithashtu, përktheu në shqip nga Homeri, kënga I – VI, nga Horaci, dhe më e rëndësishmja, përkthimi i plotë i ” Komedisë Hyjnore”, i dyti pas atij të Pashko Gjeçit.
Në vitin 1942 përfshihet në Lëvizjen Nacional-Çlirimtare dhe në vitin 1943 del “ilegal”. Gjatë kësaj kohe përdori pseudonimin e luftës, “Profi”. U zgjodh në funksione të rëndësishme në Komitetin Qarkor të Shkodrës dhe në njësinë ushtarake, Batalionin “Perlat Rexhepi”. Mori pjesë në luftimet e zhvilluara në Reç të Shkodrës dhe në Degë të Tropojës, gjatë Operacionit Gjerman të Dimrit.
Pas çlirimit të vendit, në dhjetor 1945, zgjidhet deputet i Pukës në Asamblenë Kushtetuese. Në të njëjtin vit dekorohet me “Medaljen e Kujtimit”, “Medaljen e Çlirimit” dhe “Urdhërin e Flamurit”. Në janar 1947 zgjidhet Sekretar i Përgjithshëm i Institutit të Shkencave, ( pararëndes i Akademisë së Shkencave). Pas këtij funksioni zgjidhet Sekretar i Lidhjes së Shkrimtarëve. Në këtë periudhë, Ndoja do ta pësonte nga përfshirjet në dikutimet ideologjike në Lidhjen e Shkrimtarëve, gjatë një spastrimi të një grupi shkrimtarësh në vitet 1953-1954.
Ndoja u përjashtua nga partia dhe u arrestua në vitin 1955. Pasi kreu dënimin, punoi për pak kohë si përkthyes i jashtëm në Shtëpinë Botuese “Naim Frashëri”. Në vitin 1964, u internua në Zvërnec, nga ku do të lirohej në vitin 1968. Vdiq më 22 qershor 1972./atsh/ KultPlus.com
Uji që rrjedh nga një mur akulli me penelata gri të reve krijon një imazh të bukur, por pas kësaj pamjeje fshihet një histori shkatërrimi, sipas një artikulli të Nell Lewis të botuar në CNN.
Akullnajat e Tokës po shkrihen me një ritëm të paprecedentë për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit.
Ishte gushti i vitit 2014 dhe temperaturat në Svalbard, Norvegji, ishin jashtëzakonisht të ngrohta, mbi 21 gradë Celsius. Ndërsa vinte rreth cepit të një sipërfaqeje akulli në ishullin Nordaustlandet, fotografi kanadez, Paul Nicklen kujton se pa më shumë se një duzinë ujëvarash që derdheshin përpara tij.
“Ishte skena më poetike, më e bukur që kisha parë ndonjëherë, por ishte gjithashtu dhe e frikshme”, kujton ai.
Fotografia simbolizon realitetet e ndryshimeve klimatike, duke u bërë imazhi më i shitur i artit të bukur të Nicklen.
Ajo u shfaq disa herë në “National Geographic”, u përdor nga Al Gore, (themeluesi dhe drejtuesi aktual i Projektit të Realitetit të Klimës), në bisedimet e tij për klimën.
Fotografia e Nicklen u shfaq gjithashtu në kopertinën e albumit të vitit 2020 të Pearl Jam “Gigaton”, titulli i të cilit i referohet njësisë që përdoret për llogaritjen e masës së akullit.
“Kur bën një fotografi që është e ekspozuar siç duhet, krijon një reagim të brendshëm. Duhet të jetë e bukur dhe tërheqëse, dhe duhet të përcjellë një mesazh për ruajtjen e mjedisit”, tha Nicklen.
Në vitin 2014, Nicklen, së bashku me bashkëshorten e tij, Cristina Mittermeier, dhe më vonë iu bashkua gjithashtu Andy Mann (të dy fotografë të vlerësuar me çmime), bashkëthemeluan organizatën jofitimprurëse “SeaLegacy”, e cila përdor filmin dhe fotografinë për të rritur ndërgjegjësimin për çështjet klimatike dhe për të ndihmuar në mbrojtjen planetit.
“Fotografia është një nga mjetet më efektive dhe më të fuqishme që kemi për të treguar histori komplekse, si historia e ndryshimeve klimatike”, tha Cristina Mittermeier.
Ajo e dëshmoi këtë fuqi me një nga fotografitë e saj, të realizuara në gusht 2017, e cila tregonte një ari polar të uritur.
Pasi u publikua në “National Geographic”, fotografia dhe videoja shoqëruese u bënë virale, të shpërndara në mediet sociale dhe organizatat e lajmeve në mbarë botën.
Ajo ndezi një bisedë globale mbi ndryshimin e klimës, duke provokuar përgjigje që varionin nga shqetësimi dhe ndjeshmëria deri te mohimi i klimës.
“Por, nuk mund të mohohet se ajo tronditi botën. Njerëzit ende e kujtojnë dhe kanë reagime të forta kur e shohin atë”, tha Mittermeier.
Si të ftuar në serinë “Call to Earth” të CNN, Nicklen dhe Mittermeier zgjodhën këto dy imazhe, së bashku me tetë të tjera, që ata besojnë se kanë alarmuar botën për krizën klimatike.
Fotografë të luftës
Nicklen e krahason fotografimin e ndryshimeve klimatike me fotografimin e konfliktit.
“Ne jemi atje në vijën e parë të luftës që po zhvillohet kundër planetit tonë. Është emocionalisht rraskapitëse”, tha ai.
Gjatë dekadave të fundit, ndërsa fatkeqësitë klimatike janë bërë më të shpeshta dhe intensive, imazhet kanë kapur më qartë urgjencën e situatës.
Gjashtë gjirafa të ngordhura, trupa të dobësuar nga mungesa e ushqimit dhe ujit, të fotografuara nga Ed Ram, tregojnë tmerrin e thatësirës së zgjatur të vazhdueshme në Kenia, e cila ka kërcënuar dhe zhvendosur kafshët dhe njerëzit.
Fotografitë e zjarreve të egra, si ato që shkatërruan Australinë në 2019 dhe 2020, tregojnë shkallën e shkatërrimit, me banesa që digjen nga zjarri dhe kafshë të egra që largohen nga dëshpërimi.
“Ato tregojnë se ndryshimi i klimës po ndodh kudo”, tha Mittermeier.
Mittermeier kujton punën e mikut të saj dhe ndikimin e tij të madh, Gary Braasch, të cilin ajo e përshkruan si një “kronist të ndryshimeve klimatike”.
Fotografi, i cili vdiq në vitin 2016, i kushtoi dy dekadat e fundit të jetës së tij dokumentimit të Tokës, ndryshimit të saj në përgjigje të ngrohjes globale, nga Antarktida, me shkrirjen e akullnajave, në ishullin Bhola në Bangladesh, ku niveli i detit dhe erozioni në rritje, i kanë kthyer fshatrat në ishuj.
Angazhimi i Braasch ndaj kësaj kauze hapi rrugën për gjeneratën e fotografëve të konservimit të Nicklen dhe Mittermeier.
Ndryshim i ngadaltë
Megjithatë, ndonjëherë, ndryshimi i klimës mund të jetë me i ngadaltë se sa kronikë.
Nivelet e detit rriten me disa milimetra çdo vit, një rritje jo shumë e dukshme pavarësisht se ndodh me një ritëm më të shpejtë se kurrë më parë.
“Është si të fotografosh një cunami që lëviz ngadalë”, tha Mittermeier.
“Shpesh është e vështirë të shihet në moment, por kur dy imazhe vendosen krah për krah, është e vështirë të mos dallohet ndikimi që ka kriza klimatike”, shtoi ajo.
“Puna e fotografit, James Balog ka qenë vendimtare në krijimin e narrativës vizuale të ndryshimeve klimatike”, tha ajo.
Duke përdorur një rrjet kamerash që regjistrojnë akullnajat anembanë botës, sondazhi i tij “Extreme Ice “ka demonstruar se si akullnajat po zhduken me kalimin e kohës.
Arkivi i gjerë i fotografive të secilës akullnajë të filmuara gjatë gjithë vitit, në çdo orë të ditës, ka ofruar gjithashtu një bazë nga e cila mund të maten ndryshimet e ardhshme klimatike.
Bashkëjetesa
Mittermeier dhe Nicklen zgjodhën gjithashtu imazhe ku përplasen njerëzit dhe natyra.
Një nga efektet e ndryshimit të klimës është edhe humbje dramatike e biodiversitetit.
“Që nga viti 1970, popullsia e kafshëve të egra është reduktuar me 69%, kryesisht për shkak të ndryshimit të përdorimit të tokës që ka fragmentuar habitatet thelbësore, dhe gjithashtu temperaturat në rritje, të cilat kanë çuar në ngjarje të vdekshmërisë masive”, sipas Raportit të Planetit të Gjallë të WWF për 2022.
Me ngrohjen e Arktikut, gati katër herë më shpejt se pjesa tjetër e globit, akulli nga i cili varet jetëgjatësia e arinjve polarë po shkrihet.
Fotografia e Dmitry Kokh “House of Bears”, një nga fituesit e çmimit “Wildlife Photographer of the Year” në 2022, tregon arinjtë polarë që enden në një vendbanim të braktisur sovjetik, në ishullin Kolyuchin.
Ndërsa ndërtesat kanë qenë prej kohësh të shkreta, Mittermeier beson se kjo tregon për problemin në rritje të arinjve polarë, në një mjedis pa akull për të gjuajtur, që shkelin hapësirat njerëzore dhe ndeshen me njerëzit lokalë, duke çuar në rezultate tragjike për të dyja palët.
Efektet e ndryshimit të klimës tashmë po godasin kafshët dhe njerëzit.
“Ne të gjithë jemi të prekur në mënyra shkatërruese dhe nuk mund ta ndajmë veten nga jeta me të cilën ndajmë këtë planet”, tha Mittermeier.
Seriali “The Day May Break” nga fotografi Nick Brandt portretizon ndryshimet klimatike, duke treguar njerëz dhe kafshë të prekura nga shkatërrimi i mjedisit.
Fotografitë, të marra në strehët e kafshëve në mbarë botën, paraqesin njerëz që janë zhvendosur nga ngjarjet e ndryshimeve klimatike si thatësira ose përmbytjet, dhe kafshë që kanë qenë viktima të shkatërrimit të habitatit ose trafikimit të kafshëve të egra.
Portretizimi i tyre në të njëjtin kuadër tregon se sa thellë janë të ndërthurura fatet tona.
Shpresa
Mes imazheve të shkatërrimit dhe zhvendosjes, ka edhe nga ato që nënkuptojnë shpresën.
Në veprën e Brandt, ai thekson se subjektet e imazheve, si njerëzit ashtu edhe kafshët, janë të mbijetuar.
“Aty qëndron shpresa dhe mundësia,” shkroi ai.
Për Mittermeier dhe Nicklen, dhe “SeaLegacy” në tërësi, dhënia e një mesazhi shprese është jetike për një mision më të gjerë.
“Martin Luther King nuk e nisi fjalimin e tij të famshëm duke na kujtuar se jetojmë në një makth, ai na tha se cila është ëndrra”, tha Mittermeier.
“Duhet të vëmë në dukje se çfarë është ajo që ne aspirojmë dhe tregojmë se ku është shpresa”, shtoi ajo.
Shpresa është te jeta e egër dhe oqeani.
Njerëzit po zgjohen për rolin e tyre në zbutjen e ndryshimeve klimatike, dhe rikthimi i natyrës në gjendjen e mëparshme do të jetë vendimtare për shmangien e krizës.
Për Mittermeier, fotografia e saj, e një luani deti që ngrihet në sipërfaqe në Galapagos, një nga zonat më të mëdha të mbrojtura detare në botë, tregon se si jeta në oqean mund të lulëzojë me mbrojtjen e duhur.
Dhe fotografia e Nicklen e një balene, përfaqëson për të një nga aleatët më të mëdhenj në dekarbonizimin: jo vetëm që trupat e balenave janë rezerva të mëdha karboni, feçet e tyre ushqejnë fitoplanktonin që thith dioksid karboni nga atmosfera.
Duke treguar bukurinë e planetit, çifti beson se mund t’u tregojnë njerëzve se ia vlen të luftosh akoma.
“Ne po përpiqemi të ngjitemi në malin më të lartë dhe të bërtasim nga majat e maleve se ky planet po vdes dhe se jemi në rrezik”, tha Nicklen./ KultPlus.com
Opera “Carmina Burana”, e kompozitorit Carl Orff rikthehet më 4 prill në skenën e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti bën të ditur se “kjo opera vjen si një bashkëpunim mes trupës artistike të TKOB-së dhe Filharmonisë së Kosovës, me Orkestrën Simfonike e Korin e TKOB-së, si dhe Orkestrën Simfonike të Forcave të Armatosura, Konservatorin Shtetëror të Salernos “Giuseppe Martucci” dhe Kori i “Zërave të bardhë”, TKOB”.
Me dirigjent orkestre, Jacopo Sipari di Pescasseroli, dirigjent kori i TKOB, Dritan Lumshi, dirigjent kori FK, Hajrullah Syla.
O Fortuna! Me këtë thirrje ndaj perëndeshës së fatit nis “Carmina Burana”, kjo kantatë skenike nga Carl Orff, i cili prej kohësh konsiderohet një klasik i ri i historisë së muzikës. Brilante në thjeshtësinë e vet, depërtuese në ritmikë dhe përjetësisht e re në tematikë, Carmina Burana i jep flatra fantazisë si rrallë ndonjë vepër tjetër muzikore e shek. XX./ atsh / KultPlus.com
-Kam falur gabime gati të pafalshme, kam provuar të zëvendësoj persona gati të pazëvendësueshëm dhe kam harruar persona të paharrueshëm. Kam vepruar sipas momentit. Jam zhgënjyer nga njerëz që nuk mendoja kurrë që mund të zhgënjehesha… por edhe unë kam zhgënjyer. Kam mbajtur dikë mes krahëve të mi për ta mbrojtur; jam bërë mik përjetë. Kam qeshur kur nuk ka qenë e nevojshme.
-Kam dashuruar, më kanë dashuruar, por edhe më kanë refuzuar. Më kanë dashuruar dhe unë nuk kam ditur si tua kthej dashurinë. Kam bërtitur dhe jam hedhur përpjetë për kaq shumë gëzime. Kam jetuar për dashurinë dhe kam bërë premtime në emër të saj. Kam qarë duke dëgjuar muzikë e duke parë fotografi të mbushura me kujtime.
-Kam telefonuar thjesht për të dëgjuar një zë. Jam dashuruar vetëm me një buzëqeshje. Kam pasur frikë se mos humbisja një person shumë të veçantë, të cilin gjithsesi e kam humbur, por kam mbijetuar dhe jetoj akoma! E rëndësishme është të luftosh me vendosmëri, ta përqafosh jetën me pasion dhe ta jetosh atë.
-Humbi betejat me klas, por guxo të fitosh, sepse bota u përket atyre që guxojnë të jetojnë! Jeta është shumë e shkurtër për të qenë e parëndësishme. / KultPlus.com
Në mesin e fotografive të ekspozuara është edhe fotografia e Ruzhdi Ibrahimit me titullin «La majesté de l’aigle royal« (Madhështia e shqiponjës së malit).
Ekspozita fotografike e SPC Photo Award Gjenevë i hap portat më 30 mars 2023, nga ora 17.00.
“Ejani dhe shijoni vlerat e fotografive artistike të ekspozuara. Takoni autorët e fotografive dhe bisedoni me ta në një ambient të këndshëm! Eja dhe voto nga 30 mars 2023 deri më 08 prill 2023! Ju keni mundësinë të vlerësoni fotografitë e ekspozuara!”, thuhet në njoftim.
Për votim kërkohet prania fizike në lokalet e ekspozitës. Aty pranohet një kartelë me nr. të sigurisë dhe secili vizitor i ekspozitës mund të votoj për tri fotografitë e preferuara.
Në mesin e fotografive me format të madh është e ekspozuar edhe fotografia e Ruzhdi Ibrahimit me titullin «La majesté de l’aigle royal« (Madhështia e shqiponjës së malit).
Galeria “Humanit’Art” është një galeri e veçantë, e cila i kushtohet artit dhe ndodhet në mes të Gjenevës (Plainpalais).
Kris Atovksa është gazetarja e vetme e Maqedonisë së Veriut që ka qëndruar për tre muaj në Ukrainë, e cila edhe ka realizuar shumë fotografi të luftës, fotografi që po prezantohen nëpërmjet ekspozitës #StandWithUkraine, ekspozitë që është prezantuar në Maqedoninë e Veriut dhe në Shqipëri, e që e njëjta do të prezantohet edhe në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Atovksa do të prezantojë një numër të madh të fotografive që shpërfaqin krimin mbi civilët ukrainas, por në të njëjtë kohë do të shfaqet edhe dokumentari i filmit “Siren Lullabies” që është realizuar po nga Atovksa.
Ekspozita dhe prezantimit i filmit dokumentar do të bëhet në KultPlus Caffe Gallery, më 5 prill në ora 19:00.
Kjo është ekspozita e tretë e autores me këto fotografi, pas Shkupit dhe Tiranës, dhe pas prezantimit në Prishtinë, fotoreporterja Atovska synon që këtë ekspozitë ta dërgojë edhe në vende të tjera. Ekspozita organizohet nga KultPlus Caffe Gallery dhe Flori Zaevi/ KultPlus.com
Biljana Miranoviq, redaktore në Entin e Teksteve dhe Mjeteve Mësimore, në Podgoricë, ka dhënë një intervistë për “Prosvjetni rad”, lidhur me romanin e Ag Apollonit, “Ulurima e Ujkut”, të cilin e kanë përfshirë brenda kolanës së autorëve të famshëm botërorë, si: Umberto Eco, Ewa Lipska, Adam Zagajeaski etj.
Së fundi, në botimin e Entit të Teksteve dhe Mjeteve Mësimore – Podgoricë, brenda bibliotekës “Mostovi”, u botua romani “Ulurima e Ujkut”, i një autori shumë të çmuar kosovar – Ag Apolloni. Me këtë rast bëmë bisedë me redaktoren e këtij botimi, Bilana Miranoviq.
Si erdhi deri te bashkëpunimi me Ag Apollonin?
Ag Apolloni është një shkrimtar bashkëkohor kosovar, i cili ia arriti ta kapë atmosferën e kohës në të cilën jeton, ta shpjegojë prej së afërti dhe të shtrojë pyetje të rëndësishme për dekadat gjatë të cilave ai vepron. Krijimtaria e tij letrare është e njohur në rajon, po ashtu edhe në Evropë, dëshmi janë përkthimet e veprave të tij në anglisht, italisht, çekisht, maqedonisht dhe serbisht. Romani “Ulurima e ujkut” është botuar në vitin 2013, në Prishtinë, kurse në gjuhën malazeze është përkthyer në vitin 2022. Me opusin letrar të Apollonit jemi njoftuar më thellësisht gjatë Panairit të librit në Tuz, në vitin 2021, kurse bashkëpunimi ynë është konfirmuar në edicionin e 24 të Panairit te Librit në Tiranë, po në të njëjtin vit. Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore – Podgoricë, si promovoues i librave, në panairet e librave në Tuz dhe Tiranë, vizitorëve u prezanton tekste të pasura shkollore dhe jashtëshkollore, në gjuhën shqipe, e cila ështe një segment shumë domethënës i shtëpisë sonë botuese.
Na tregoni diçka për romanin, çfarë tematike ka në fokus, dhe çfarë e rekomandoi për përkthim dhe botim në Ent?
“Ulurima e ujkut” është një roman ekzistencial, në të cilin narratori, tridhjetëvjeçar, përmes një udhëtimi simbolik përgjatë Ferrit të Dantes, haptas flet për kohën dhe mjedisin në të cilin jeton. Shpreh revoltë kundër gjithçkaje shqiptare: historisë shqiptare, letërsisë, politikës, institucioneve, dhe mentalitetit shqiptar. Është kritik ndaj tërë botës, sidomos ndaj rajonit të Ballkanit. Shtjellon tema të llojllojshme prej disa perspektivave. Aludon për paaftësinë politike në Kosovën dhe Ballkanin e sotëm, aludon për problemet e sistemit arsimor dhe sistemit të shëndetësisë, për ekstremizmin fetar që vjen duke u rritur, dhe aludon për varfërinë. Romani flet për vuajtjet e njerëzve gjatë luftës, për të vdekurit, për të humburit, për fatin e tmerrshëm të njerëzve të cilët krimet e përjetuara nuk mundën t’i ballafaqojnë, e as të jetojnë me to, por përfunduan në spitale, apo bënë vetëvrasje për shkak të tyre.
Njëkohësisht dhe shumë haptas, në stil të Bukowskit, përshkruan marrëdhëniet e dashurisë dhe marrëdhëniet seksuale në nivele të ndryshme të kotësisë së tyre. Vepra është e mbushur me melankoli, me zemërim të përcjellë me ironi. Në aspektin e zhanrit, teksti përmban segmente të brikolazhit, përmes poezisë, intervistave skenike e përfundon deri te drama.
Në roman shpesh hasim në aludime dhe citate, në një numër të madh të referencave në vepra të tjera letrare, në pop-muzikë, film, teatër dhe pikturë. Autori është në gjendje të përziejë kalimtaren me atë të pavdekshmen, dhe jo rastësisht “Ulurima e ujkut” ka trembëdhjetë kapituj. Ngjarjet janë të bazuara në Kosovë, Maqedoni, Shqipëri, Mal të Zi, Itali, dhe në Vjenë, aty ku përfundon romani. Romani është i shkruar në mënyrë të thjeshtë, të kuptueshme, merret me tematika të cilat i njohim mirë të gjithë. Duke i përdorur veçantitë lokale, autori vë gisht në probleme universale. Pra, krejt të lartpërmendurat e rekomanduan këtë roman për përkthim dhe botim në Ent.
Si do ta karakterizoni gjuhën dhe stilin në të cilin është shkruar romani? Si është dukur transpozimi i kësaj vepre në një gjuhë tjetër nga këndi i përkthyesit?
Regjistri stilistik në romanin “Ulurima e ujkut” është i gjerë, rrjedh prej dialekteve më të rënda e deri në fjalorin e një profesori të universitetit. Romanin në gjuhën malazeze e përktheu Danilo Brajoviq. Transpozimi i një regjistri kaq të gjerë stilistik është gjithsesi kërkues dhe sfidues, por në këtë rast, sipas mendimeve të shumë personave, Danilo Brajoviq, ia doli me sukses.
Që të kemi një njohuri më të madhe për punën e përkthyesit e gjithashtu për sfidën që ia paraqiti ky roman, do të doja ta citoja vetë Danil Brajoviqin: “Romani ‘Ulurima e Ujkut’ është një mozaik esesh, këngësh, tekstesh, tregimesh, ditarësh, dialogësh, me një gjuhë të stuhishme, të dhunshme, emocionale, e cila ngrin dhe ngroh njëkohësisht, gjuhë krenare, gjuhë e trazuar, e cila lë përshtypje të fortë të spontanitetit dhe sinqeritetit. Është një prozë e cila mbështetet dhe ndërtohet në themelet e poezisë dhe dramës. Është një lirikë me elemente të pasura të mitologjisë, filozofisë, muzikales, dhe shpirtërores. Jehona e egërsisë brenda nesh shfaqet në konfrontimet alegorike brenda kësaj vepre. Gërshetimi i të gjitha këtyre elementeve është padyshim i ndërlikuar, por efekti është mbresëlënës. Autori është në gjendje të përziejë kalimtaren me të pavdekshmen, me këtë gjë tregon sasinë e dijes dhe lehtësinë të cilën mund t’ia mundësojnë vetes vetëm ata shkrimtarë me aftësi të mëdha, që janë profesionistë në këto lloje të proceseve letrare. Është karakteristik numri i madh i citateve që nuk e kanë për funksion të tregojnë horizontet e autorit, apo që ta bëjnë lexuesin që të ndihet inferior në çdo faqe të librit që shpalos një kontekst të pasur, sepse Ag Apolloni nuk bën dallime mes citateve të Gëtes dhe teksteve të këngëve të Justin Timberlake. Duke i pasur të gjitha këto parasysh, vetë procesi i përkthimit ka qenë kërkues dhe sfidues, si nga aspekti leksik, ashtu edhe nga aspekti i sintaksës, por edhe nga aspekti që të njihet dhe të përçohet çdo emocion, notë, erë, ritëm, ngjyrë etj., të cilat ishin prezente me bollëk. Vetë përkthimi paraqet transformimin e një vepre letrare në një gjuhë tjetër, por duke mos e ndryshuar përmbajtjen e saj, në aspekt artistik, figurativ, diskurs poetik, që të mund të përçohen eksperiencat e njëjta, emocionet e njëjta si në origjinal (as më pak, e as më shumë). Dhe, për fund, procesi i këtij përkthimi është shoqëruar me ndjenja të përgjegjësisë profesionale dhe një vemendje të posaçme, por përveç këtyre ndjenjave, edhe me ndjenjën e kënaqësisë që lexuesve të Malit të Zi do të mund t’ua përçoj në gjuhën malazeze, çdo gjë që e bën këtë libër kaq të jashtëzakonshëm.”
Pse mendoni që ky roman do të mund t’u interesonte shumë lexuesve në Mal të Zi?
“Ulurima e ujkut” është një roman bashkëkohor, i shkruar në mënyrë të thjeshtë dhe të kuptueshme. Haptas flet për mentalitetin e Ballkanit, dhe për problemet të cilat i kemi të përbashkëta të gjithë, e jo vetëm në Ballkan. Autori ia ka arritur që me specifika lokale të tregojë problemet universale, të cilat janë motivi themelor i këtij romani. Narratori i romanit është një ballkanik kontinental, pa sharm mesdhetar, i shkolluar, i suksesshëm, mizogjen, i dhunshëm, konsumon drogë me kontroll, kurse alkoolizohet pa kontroll. Është një tridhjetëvjeçar. E ka një katalog të mbushur me femra të bukura, shumicën e rasteve femra të huaja, arsye kjo pse s’mund të jetë me femrën që don; beson në dashurinë e vetëm një gruaje – në dashurinë e nënës. Ulërin si ujk gati në çdo anë të këtij romani. Janë ulërima të tmerrshme të pashpresës, dhimbjes, zemërimit, por edhe ulurima të epshit. Mes të tjerave, më lehtë është t’i shohësh dobësitë e tjetrit, se ato të tuat.
Libri është i botuar brenda bibliotekës “Mostovi” (“Urat”). Mbi cilat ide është themeluar ajo?
“Ulurima e ujkut” është libri i tetë në produksionin e bibliotekës “Mostovi”. Siç thotë vetë emri, edhe sipas fjalëve të Nagja Durkoviqit, këshilltares për botim në Entin e Teksteve dhe Mjeteve Mësimore – Podgoricë, kjo bibliotekë përpiqet për të lidhur vizionet e ndryshme të botës së krijimtarisë dhe njeriut brenda saj, format e letërsisë, stilet letrare, gjuhën, si dhe reagimin e lexuesve, gatishmërinë e tyre që të lexojnë krijimtaritë më të vlefshme letrare. Brenda këtij edicioni, do të botojmë veprat e famshme të autorëve letrarë botërorë, të shkruar për fëmijë, të rinj dhe të rritur, mes ndërmjetësimit të përkthyesve më të mirë nga Mali i Zi, si dhe nga rajoni. Duam që kjo bibliotekë të inkurajojë përkthimin e veprave letrare në Mal të Zi, dhe në këtë mënyrë të kontribuojmë në atë segment që i mungon më së shumti kulturës sonë.
(Shkrimi u botua në revistën pedagogjike malazeze, “Prosvjetni rad”, nr. 63, f. 20)
Përktheu nga gjuha malazeze: Donika Berishaj. / KultPlus.com
Në Qendrën Nacionale të Xhudos në Pejë, sot është nënshkruar memorandum bashkëpunimi trepalësh në mes të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Ministrisë së Mbrojtjes dhe Federatës së Xhudos të Kosovës, përcjell KultPlus.
Përmes këtij memorandumi po i jepet jetë konceptit të integrimit të arteve marciale në programet e përhershme trajnuese dhe arsimore në Forcën e Sigurisë së Kosovës.
Sipas ministrit të mbrojtës Armend Mehaj, ky koncept që është në linjë me programin ‘’Kosova, shtet i xhudos’’ do të filloj së zbatuari gjatë këtij viti si pjesë e trajnimeve formale të nivelit bazik, ndërsa ka për qëllim ngritjen e kapaciteteve profesionale të FSK-së, ashtu që në kuadër të investimit në arsimimin dhe trajnimin e ushtarëve në fushën operacionale, përmes angazhimit të xhudistëve tashmë të mirënjohur ndërkombëtarisht, të aftësojmë ushtarakët tanë edhe në aplikimin e arteve marciale, si metodë për vetëmbrojtje, neutralizim të kundërshtarit, por dhe nxitje të shpirtit garues ndërmjet ushtarëve, pasi programi është ambicioz, me synimin që Forca e Sigurisë së Kosovës të marr pjesë në garat botërore multidisiplinare të Këshillit Ndërkombëtar të Sporteve Ushtarake.
“Përmes këtij programi përveç investimit në përgatitjen e oficerëve dhe ushtarëve, ne po vlerësojmë edhe profesionalizmin e xhudistëve tanë duke i angazhuar në institucionet tona të sigurisë”, shkruan Mehaj. / KultPlus.com
Me iniciativën e sipërmarrësit Dritan Gremi, u prezantua më 9 mars, në panairin e turizmit në Berlin, projekti me titullin: Turizmi rreth historisë së diktaturës në Shqipëri.
Media franceze “Courants d’air”, e fokusuar kryesisht mbi artin, udhëtimet dhe kulturën, i ka kushtuar një artikull të veçantë projektit të prezantuar nga Gremi.
REPORTAZHI
Simbolet e komunizmit në Shqipëri, janë shndërruar sot në memorialë dhe muzeume që dëshmojnë një prej diktaturave më të egra në Evropën juglindore dhe në botë.
Duke kujtuar se sot Shqipëria është një vend aspirant për në BE dhe që ofron të gjitha avantazhet për turistin, z. Gremi u ndal mbi të gjitha në mesazhin e fortë që synon të përçojë përmes kësaj nisme: “Aktualisht, ne po përjetojmë konfliktin në Ukrainë. Ka një botë në të cilën jetojmë dhe në të cilën kemi aspiruar të jetojmë për një kohë të gjatë. Është ajo demokratike, evropiane, një bote e lirë, ku njerëzit janë të lirë të zgjedhin dhe të shprehen, ku nuk ndalohet fjala, ku njerëzit nuk vriten, torturohen dhe dënohen, për atë që thonë apo çka mendojnë”.
Dritani theksoi gjithashtu se sa e rëndësishme është njohja e së shkuarës, në mënyrë që brezat e rinj të kuptojnë dallimin mes dy botëve, totalitare dhe asaj demokratike.
E sunduar me grusht të hekurt nga diktatori Enver Hoxha dhe sistemi komunist, për më shumë se 40 vjet Shqipëria ishte vendi më i izoluar në botë.
Kufij të mbyllur, tarifa ushqimore, ndalim i tregtisë së lirë dhe mbi të gjitha luftë mes klasave politike.
Regjimi i vjetër, në një sistem izolimi dhe lufte imagjinare, shpenzoi 2.2 miliardë dollarë nga buxheti i varfër i Shqipërisë për të ndërtuar 750,000 bunkerë dhe fortifikime në të gjithë vendin.
Sigurisht, këto fortifikime nuk u përdorën kurrë, pasi armiku ishte thjesht në imagjinatën e Hoxhës.
Falë strukturës së tij të sigurisë, shteti ka gjurmuar dhe përgjuar çdo qytetar, edhe në jetën e tij private, duke i kthyer në armiq ata që guxonin të mendonin ndryshe, në një regjim që barazohet vetëm me atë të Kim Jong Un në Korenë e Veriut.
Ndërkohë, në disa qytete të vendit u ndërtuan burgje dhe kampe internimi për të internuar kundërshtarët politikë të regjimit dhe familjarët e tyre, të cilët shfrytëzoheshin me punë të detyruar.
Një pjesë e madhe e këtyre kampeve dhe vendeve të ndëshkimit ekzistojnë dhe mund të vizitohen sot nga turistët.
Në ditët e sotme, në një kohë kur Shqipëria është kandidate për në BE dhe destinacion popullor për turistët nga e gjithë bota, është për t’u zbuluar historia e saj në kohën e diktaturës komuniste.
Anët e errëta të diktaturës: Një kujtim për brezat e ardhshëm
Gjatë kësaj periudhe, 146 artistë u dënuan dhe u vranë nga sistemi komunist, 5500 u ekzekutuan politikisht, përfshirë 300 gra dhe 35,000 të burgosur politikë, mes të cilëve 7,000 gra.
Vende për t’u vizituar në kryeqytetin shqiptar
Muzeu i Gjetheve
Simboli i “makinerisë” që spiunoi për sistemin komunist bazuar në mekanizmin e përgjimit që sistemi kishte ngritur. Mikroçip, radio, audio player dhe qindra njerëz në dispozicion për të kryer përgjime me të cilat më pas u burgosën, u internuan dhe u vranë qindar njerëz.
BUNK’ART 1 & BUNK’ART 2
Qindra e mijëra dollarë të shpenzuara nga qeveria komuniste si fortifikim kundër armiqve imagjinarë të diktatorit Hoxha.
Shtëpia e artistit
Një kushtim për 146 artistë të dënuar dhe të pushkatuar gjatë 46 viteve të sundimit komunist, sepse u përpoqën të sillnin lirinë. E vendosur në zemër të Tiranës, dokumente, foto dhe dokumentarë rrëfejnë ngjarjet më tronditëse të atyre viteve.
Ish-banesa e Enver Hoxhës
Në “Bllok”, një nga lagjet më trendi të Tiranës së sotme, ndodhet rezidenca e ish-diktatorit Hoxha. Dikur një zonë ekskluzive për liderët komunistë, sot është një vend i gjallë për të rinjtë, me muzikë dhe bare modern. Një pjesë e qytetit që nuk fle kurrë.
Kampi i Tepelenës
Rreth 200 km larg kryeqytetit, kampi i Tepelenës është ende dëshmi e gjallë e mizorisë së sistemit komunist. Më shumë se 115 varre të njerëzve që humbën jetën janë gjetur aty, megjithëse numri thuhet se është mbi 600. Fëmijët brenda kampit nuk lejoheshin as të kishin ushqim apo kujdes mjekësor, sepse i përkisnin familjeve të internuara politikisht.
Burgu i Spaçit
I vendosur vetëm 64 km larg Tiranës, godina, tashmë e braktisur, pa vuajtjet dhe përvojat e më shumë se një mijë të burgosurve politikë, të cilët u detyruan mizorisht të punonin në minierën me të njëjtin emër. Mungesa e lirisë, dhuna brenda burgut, puna mizore në galeritë e minierave dhe mungesa e ushqimit kanë marrë jetën e shumë njerëzve brenda këtij burgu famëkeq.
Rënia e komunizmit, një mesazh për sot
Edhe në këto kohë të vështira, shqiptarët e deshën Perëndimin, muzikën e tyre, artet dhe librat. Ata i shpëtuan për pak vdekjes duke u përpjekur të kalonin kufirin ilegalisht, por nuk pushuan së ëndërruari për të qenë në Evropë.
Ata përmbysën një nga sistemet më të ashpra totalitare në Evropën Juglindore me protesta të ashpra, por pa dhunë dhe gjakderdhje.
Kur bota përballet me kërcënimin e diktaturave, të mësuarit për të kaluarën është ajo që na ndihmon ta parandalojmë që ajo të mos ndodhë përsëri.
Në zemër të Evropës, Shqipëria është tashmë një kandidate për integrim në Bashkimin Evropian. Me një popullsi relativisht të re, që flet gjuhë të huaja, të etur për të kompensuar kohën e humbur gjatë diktaturës, me mikpritje dhe bujari, Shqipëria është sot një atraksion kryesor për turistët nga Evropa dhe gjetkë.
Nëse sot në Shqipëri turistët zbulojnë plazhet e virgjëra, majat e mbuluara me borë për shëtitjet në Alpe, rafting në lumenjtë e bukur, gastronominë e shijshme dhe mikpritjen e shkëlqyer, vendi dëshiron që të mos harrojmë dhe të kaluarën e tij.
“Duke prekur dhe jetuar pasojat e një sistemi diktatorial, jemi të bindur se sot demokracia është rruga që do ta çojë përpara këtë botë”, nënvizon Dritan Gremi./ euroneës albania / KultPlus.com
Radio Televizioni i Kosovës me mbështetje të Ministrisë për Kulturë, Rini dhe Sporte kanë përvjelë mëngët për organizimin e edicionit të parë të Festivalit të Muzikës, festival që i ka munguar deri më tash Kosovës, shkruan KultPlus.
Shkumbin Ahmetxhekaj në një intervistë ekskluzive për KultPlus ka treguar se ky projekt ka nisë prej qershorit të vitit 2022, dhe se sipas tij, edicioni i parë do të realizohet në vjeshtën e këtij viti.
“Ne synojmë që ky aktivitet të kthehet në një ngjarje të madhe kombëtare, ku artistë të rinj e me karrierë do të jenë pjesë e një gare muzikore për të zgjedhur këngën më të mirë. Pos saj, shpresojmë të marrim ftesë për pjesëmarrje në Eurovizion. Sa për rikujtim, vetëm televizionet publike kanë të drejtë të dërgojnë përfaqësuesit e tyre në garën evropiane të këngës. Çështjen e pjesëmarrjes në Eurovizion jemi duke e trajtuar me prioritet”, ka thënë Ahmetxhekaj.
Ahmetxhekaj këtë nismë e vlerëson me përgjegjësi të madhe, pasi që sipas tij, për herë të parë që nga themelimi i RTK-së, po ndërtojnë diçka të re.
“Gjatë këtyre viteve kemi përjetuar evoluim të rrymave muzikore dhe numër të madh të artistëve, prandaj nuk është mision i lehtë që të krijohet diçka duke ruajtur vlerat por edhe duke iu përshtatur shijes së publikut. Do të jetë kënaqësi që të shohim artistë të rinj e me karrierë duke garuar për “Okarinën’ e në të ardhmen edhe për të përfaqësuar Kosovën në Eurosong”, ka thënë Ahmetxhekaj.
Se kur do të bëhet thirrja e hapur për aplikim, Ahmetexhekaj ka thënë se së shpejti do të mbahet edhe takimi i parë me grupin punues që është përzgjedhë nga drejtori i festivalit Adi Krasta, i cili në të njëjtë kohë është edhe zëvendësdrejtor i përgjithshëm i RTK-së.
“Krasta ka përvojë të gjatë në organizimin e festivaleve dhe pres që ky edicion të jetë nisje e mbarë e asaj çfarë ne synojmë të ndërtojmë. Këtë javë do të kemi takimin e parë më grupin punues që e ka përzgjedhur Krasta dhe disa nga detajet e tjera kohore do të përcaktohen në fillim të prillit”, ka thënë Ahmetxhekaj rreth përgatitjes së festivalit që tashmë është emërtuar si “Festivali i Këngës në RTK”.
Ndërkohë, përpos emërtimit të festivalit, drejtori gjeneral i RTK-së Ahmetexhekaj ka njoftuar se edhe çmimi kryesor që do të ndahet në këtë festival tashmë është emërtuar, dhe se trofeu kryesor i këtij festivali ka emrin “Okarina”.
Po për realizimin e këtij festivali është problemi i sallës, pasi që Prishtina ende nuk posedon një sallë profesionale që i plotëson kushtet për një organizim të tillë.
Ahmetxhekaj ka thënë se Adi Krasta së fundi ka vënë disa kontakte me Komunën e Prishtinës dhe ata të Ministrisë për Kulturë, Rini dhe Sporte për sigurimin e objektit adekuat, dhe se sipas tij, vendimi final do të merret brenda pak ditësh. “Por ne preferojmë që të jetë tek Pallati i Rinisë edhe për shkak të lokacionit”, ka thënë Ahmetxhekaj.
Drejtori gjeneral i RTK-së, Shkumbin Ahmetxhekaj ka folë më pas edhe për ekipin organizativ të këtij ediconi, që sipas tij, ky ekip do të finalizohet brenda pak ditëve, kurse sa i përket moderatorëve të edicionit të parë të këtij edicioni, ai ka thënë se për këtë çështje do të vendosin në një fazë më të vonshme.
“Moderatorët do të përcaktohen në një fazë të mëvonshme. Duke marr parasysh se ky është festival i parë dhe shumë i rëndësishëm do të sigurohemi që të moderatori/moderatorët të jenë hiq më pak se fantastik”, ka thënë Ahmetxhekaj.
Ai më pas ka treguar se përgjatë këtij festivali që do të zgjasë për tri mbrëmje, do të ftohen edhe artistë të njohur në këtë festival, dhe se sipas tij, tashmë i kanë diskutuar disa emra që mund të jenë edhe artistët pjesëmarrës të këtij edicioni.
Dhe për fund, duke pas parasysh se ky festival kërkon një përgatitje maksimale, pasi që edhe interpretimi do të jetë live dhe do të jetë nën përcjelljen e orkestrës së madhe të RTK-së, Ahmetxhekaj ka thënë se beson fuqishëm që ky festival do të jetë atraktiv për artistë.
“E kuptoj që mund të jetë sfidë, pasi deri më tash në Kosovë nuk ka pasur një festival të tillë, por fakti që ne po nisim përgatitjet qysh tash, nënkupton se do të ketë kohë të mjaftueshme që secili të përgatitet”, ka thënë për fund Ahmetxhekaj./ KultPlus.com
Sot u bënë 24 vjet nga masakra që është kryer nga forcat serbe në fshatin Rogovë të Hasit, ku ranë në pritë luftëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por edhe shumë civilë të fshatit.
Në datat 27, 28 dhe 29 janar të vitit 1999 në këtë fshat ranë dëshmorë 21 persona.
Aty heroikisht dhanë jetën: Agim Zeneli, Luan Smajli, Agron e Sejdi Rama, Pren e Meme Lleshi, Agush Gjoci, Valon Gashi, Bahtjar Morina, Daut Kelmendi, Emrush Çeta, Kasim Shala, Hamdi Berisha, Gezim Ademi, Haxhi Lypjani, Gasper Karaçi, Ilir Merturi, Naim Gashi, Naim Dreshaj, Sahit Krasniqi dhe Vesel Avdyli. / KultPlus.com
Të duhet guxim së pari të pranosh veten ashtu si je, pa u parë në pasqyrën e të tjerëve ta ruash egon tënde, pa e lënduar krenarinë .
Do të duhet shumë guxim të thuash të vërtetën, të varrosur nga gënjeshtrat të ndihesh e fortë, angështuar nga frika të përballesh me dështimin, dehur nga suksesi të pranosh humbjen, pa shijuar lavdinë e fitores të qeshesh thekshëm, pas lotëve të pikëllimit.
Shumë, shumë guxim do të duhet të besosh në përralla moderne, e vetdijshme se s ‘ekzistojnë.
Pastaj do të duhet guxim të durosh dhimbjen deri në asht, e të mos nxjerrësh zë prej goje të ngjallesh pas betejave të palavdishme të një lufte të Trojës të dashurosh marrëzisht e të ndalosh së dashuruari një ditë guxim duhet të mbyllesh derën e të largohesh pa gjurmë edhe më shumë guxim për t’u rikthyer për të menduar të ardhmen, e kujtuar të shkuarën .
Po, ti e di se do të duhet gjithmonë guxim të marrësh vendime të vështira a të heqësh dorë
Guxim për të thënë PO, e tërë guximi i botës për të thënë JO. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, me ftesë të Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden, do ta përfaqësojë Republikën e Kosovës në Samitin e Dytë për Demokraci, të organizuar sot virtualisht nga Shtëpia e Bardhë.
Në një seancë plenare, e cila do të zhvillohet në orën 15:00, Presidentja Osmani do të jetë folëse krahas liderëve botërorë: presidenti të Francës, Emmanuel Macron, kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar, Rishi Sunak, kancelarit të Gjermanisë, Olaf Scholz, kryeministrit të Suedisë, Ulf Kristersson, kryeministres së Islandës, Katrín Jakobsdóttir, presidenti të Kolumbisë, Gustavo Petro, si dhe krerëve të shtetesh e qeverive nga Zambia dhe Bahamas.
Më poshtë po ju sjellim deklaratën shtetërore të presidentes në Samitin për Demokraci:
I nderuar President Biden, të nderuar kolegë,
Demokracia është më shumë se thjeshtë një sistem qeverisjeje. Për Republikën e Kosovës, ishte dëshira jonë e fortë për demokraci që siguroi rrugën tonë drejt lirisë dhe pavarësisë. Dhe duke e forcuar atë sot, demokracia do të na hapë rrugën drejt një të ardhmeje më të ndritshme brenda institucioneve euroatlantike.
Në vetë thelbin e saj, demokracia ka të bëjë me të drejtën për ta zgjedhur drejtimin, të ardhmen dhe fatin tuaj. Populli i Kosovës ka zgjedhur rrugën e vet.
Samiti i këtij viti për Demokraci ka qenë sigurisht viti ynë i veprimit! Me forcë dhe entuziazëm të plotë kemi punuar për t`i zbatuar zotimet, të cilat i kemi përcaktuar vitin e kaluar.
Por, “viti i veprimit”, ka qenë gjithashtu një vit i sfidave të konsiderueshme globale, me shkelje flagrante të të drejtave të njeriut, të cilat po ndodhin në mbarë botën përderisa ne jemi mbledhur sot.
Kosova e di shumë mirë se si ndihet një popull i pafajshëm i cili në lëkurën e vet përjeton një lufte brutale dhe gjenocidale, dhe pikërisht sepse e dimë këtë, pa asnjë mëdyshje vendosëm menjëherë sanksione kundër Rusisë dhe e kemi mbështetur pa ndalur popullin e Ukrainës.
Vuajtja e pamasë e popullit ukrainas shërben si një kujtesë e fuqishme se asnjë çmim nuk është aq i lartë për të paguar për liri dhe demokraci – dhe ne do të vazhdojmë të qëndrojmë bashkë me aleatët tanë për t`i mbrojtur këto vlera kudo në botë.
Gjatë vitit të kaluar, kemi bërë progres të jashtëzakonshëm në avancimin e demokracisë, forcimin e sundimit të ligjit dhe luftimin e korrupsionit. Jemi duke e zbatuar Strategjinë Kombëtare për Sundimin e Ligjit, krahas reformave të pakompromis dhe me ritme rekorde për ta garantuar një qeverisje llogaridhënëse, të barabartë dhe efektive në të gjitha institucionet publike.
Përpjekjet tona janë njohur në mbarë botën. Së bashku me miqtë tanë nga Republika Dominikane ne kemi bashkudhëhequr kohortën e Sundimit të Ligjit në kuadër të Samitit për Demokraci. Përveç kësaj, sipas Freedom House, Kosova në vitin 2022 është renditur si demokracia e tretë më e përmirësuar në botë, dhe në vetëm dy vite është ngritur për 20 vende më lart në indeksin antikorrupsion të Transparency International.
Që nga takimi ynë i fundit, ne kemi punuar pa u ndalur për ta avancuar diversitetin dhe gjithëpërfshirjen si themel për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. U zotuam për krijimin e Këshillit Presidencial për Demokraci dhe të Drejta të Njeriut dhe ia arritëm. Ky Këshill ka siguruar mbikëqyrjen e zotimeve dhe angazhimeve tona nga institucionet më të larta në vend dhe në çdo shtresë të qeverisjes, dhe puna e këtij Këshilli do të vazhdojë edhe përtej edicionit të dytë të Samitit.
Ne jemi gjithashtu krenarë të raportojmë mbi miratimin e një strategjie të guximshme kombëtare kundër dhunës me bazë gjinore dhe për ndërmarrjen e hapave domethënës për të garantuar vendin e merituar të grave në institucionet publike dhe role vendimmarrëse.
Një demokraci e fortë është një demokraci që vepron edhe për gratë. Ne kemi bërë hapa të rëndësishëm, por përderisa gratë vazhdojnë të përballen me mizogjininë në vendet e punës, dhunën në shtëpi, heshtjen me forcë në klasë ose keqtrajtim gjatë ecjes në rrugë – kjo betejë është larg përfundimit.
Gjatë këtij “viti të veprimit”, Kosova ka udhëhequr diskutimet globale për avancimin e të drejtave të grave duke qenë nikoqir i Forumit Ndërkombëtar për Gratë, Paqen dhe Sigurinë me mbi 500 pjesëmarrës me ndikim në këtë fushë nga 6 kontinente, dhe në tetor të këtij viti do t’ju mirëpresim të gjithëve në edicionin e dytë në kryeqytetin tonë, në Prishtinë.
Te nderuar kolegë,
Përkushtimi ynë për demokraci nuk është vetëm një zotim i Samitit, është ekzistenca jonë e përditshme në vijën e parë të frontit përballë autokracive.
Përkushtimi ynë ka qenë dhe do të jetë gjithmonë i pathyeshëm.
Përkushtimi ynë për të punuar me partnerë në mbarë botën për ta mbrojtur dhe ushqyer atë, është po ashtu i pathyeshëm.
Siç tha kohët e fundit Presidenti Biden: “Në momentet e trazirave të mëdha dhe pasigurisë, gjëja më e rëndësishme është të dish se çfarë përfaqëson. Dhe të dish se kush qëndron me ty, e bën gjithë dallimin.”
Vetëm përmes bashkimit të forcave mund ta ndërtojmë një të ardhme ku demokracia është një realitet për të gjithë.
Faleminderit!
Bashkëngjitur gjeni video adresimin e Presidentes Osmani në Samitin për Demokraci. / KultPlus.com
Numri i atyre që luajnë videolojëra u rrit masivisht gjatë pandemisë në vitin 2020 dhe 2021, por po ashtu u rrit edhe rreziku i varësisë.
Qindra fëmijë po trajtohen për çrregullime të videolojërave nga Shërbimi Shëndetësor Kombëtar (NHS), përfshirë disa që kanë shfaqur shenja agresiviteti duke sulmuar familjarët e tyre.
Shifrat e reja tregojnë se 745 persona janë drejtuar në Qendrën Kombëtare për Çrregullimet e Lojërave që kur u hap në tetor 2019, e vetmja klinikë e këtij lloji në Mbretërinë e Bashkuar, shkruan Skynews, përcjell Klankosova.
Ajo ka trajtuar të rinjtë që luajnë videolojëra për më shumë se 14 orë në ditë, disa nga ta që shmangnin edhe shkollën vetëm për të luajtur.
NHS tha se kishte raste të fëmijëve që ishin bërë aq të varur nga lojërat, saqë marrëdhëniet me të afërmit dhe miqtë ishin prishur, madje disa ishin bërë edhe të dhunshëm.
Themeluesja dhe drejtoresha e qendrës, Henrietta Boëden-Jones, paralajmëroi se varësia nga lojërat mund t’i ndalojë fëmijët të jetojnë si duhet jetën e tyre. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, me ftesë të Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden, do ta përfaqësojë Republikën e Kosovës në Samitin e Dytë për Demokraci, të organizuar sot virtualisht nga Shtëpia e Bardhë.
Në një seancë plenare, e cila do të zhvillohet në orën 15:00, Presidentja Osmani do të jetë folëse krahas liderëve botërorë: presidenti të Francës, Emmanuel Macron, kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar, Rishi Sunak, kancelarit të Gjermanisë, Olaf Scholz, kryeministrit të Suedisë, Ulf Kristersson, kryeministres së Islandës, Katrín Jakobsdóttir, presidenti të Kolumbisë, Gustavo Petro, si dhe krerëve të shtetesh e qeverive nga Zambia dhe Bahamas.
Samiti për Demokraci do të hapet nga Presidenti Joe Biden në orën 12:00 dhe do të bashkojë vendet anekënd globit në përpjekjet e tyre për të konsoliduar vlerat demokratike dhe për t’i promovuar e fuqizuar tutje ato.
Republika e Kosovës, përgjatë vitit që shkoi, ka arritur suksese të rëndësishme në të tri zotimet të cilat kishin për qëllim fuqizimin e sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit, luftimin e autoritarizmit, avancimin e të drejtave të njeriut, diversitetin dhe gjithëpërfshirjen me fokus në avancimin e të drejtave të grave dhe barazisë gjinore.
Për shkak të këtij suksesi, nga më shumë se 100 shtete pjesëmarrëse, Presidenca e Republikës së Kosovës, si institucion udhëheqës në Kosovë përgjatë “Vitit të Veprimit”, në kuadër të Samitit për Demokraci, është përzgjedhur nga Shtëpia e Bardhë që të bashkudhëheqë me grupin tematik për sundim të ligjit./ KultPlus.com
Bajram Curri lindi në 1862 në Krushë të Madhe, një fshat ndërmjet Gjakovës dhe Prizrenit. Ai ishte një nga organizatorët e Lidhjes Shqiptare të Pejës të viteve 1899-1900.
Ndihmoi në themelimin e klubeve patriotike dhe shkollave shqipe në Kosovë, si dhe mbrojti alfabetin e gjuhës shqipe të Kongresit të Manastirit. Në vitin 1908 ai u zgjodh nënkryetar i Klubit Patriotik “Bashkimi” të Shkupit.
Në maj të vitit 1912 u bashkua me vendimet e Kuvendit të Junikut. Mori pjesë në Kryengritjen e Përgjithshme të Armatosur të vitit 1912, ku u shqua si një nga komandantët më të zotë në betejën me ushtritë osmane në Qafën e Prushit, si dhe në Fushë Kosovë. Pas vitit 1912 ai punoi për mbrojtjen e shtetit të pavarur shqiptar, si dhe për çështjen e Kosovës. Bajram Curri nuk u pajtua me vendimet e padrejta të Konferencës së Ambasadorëve në Londër të vitit 1913, që lanë jashtë kufijve të shtetit shqiptar Kosovën dhe vise të tjera shqiptare. Ai luftoi për bashkimin e tyre me Shqipërinë.
Në shtator të vitit 1913 ai ishte një nga drejtuesit e kryengritjes së armatosur popullore në Kosovë kundër zgjedhës serbo-malazeze. Në vitin 1918 u zgjodh një nga drejtuesit e Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”. Në emër të këtij Komiteti, Bajram Curri, së bashku me patriotë të tjerë shqiptarë të Kosovës, i dërguan një protestë Konferencës së Paqes në Paris, në vitin 1919, në të cilën kërkonin që të njiheshin të drejtat e Shqipërisë dhe popullsisë shqiptare në Kosovë dhe asaj t’i njihej e drejta të shprehte lirisht aspiratat e veta kombëtare. Në Kongresin e Lushnjës, të vitit 1920, ai u zgjodh anëtar i Këshillit Kombëtar.
Ky këshill e ngarkoi me detyrën e ministrit pa portofol si dhe komandant të përgjithshëm të forcave të armatosura. Ai u shqua në jetën politiko-shoqërore shqiptare, veçanërisht gjatë viteve 1920-1924, ku krahas luftës për çlirimin e bashkimin kombëtar spikati edhe përpjekja për konsolidimin dhe demokratizimin e shtetit shqiptar. Më 29 mars 1925 Bajram Curri u vra në Dragobi. / atsh / KultPlus.com
Për nder të Ditës Ndërkombëtare Rome, më 8 Prill, Teatri Rom “Nexhip Menekshe” do të realizoj shfaqjen eksperimentale “HIJET” nga autori dhe regjisori Kaltrim Balaj, përcjell KultPlus.
Në shfaqje bëhet fjalë për një muze arkeologjik i cili mund të ketë një ndjenjë të fuqishme emocionale kur vihen në pah të dhimbshmet e kaluara të njerëzimit. Një prej këtyre historive tragjike që mund të jetë e paraqitur në një muze të tillë është holokausti. Viktimat e holokaustit ishin njerëz që vuajtën më thellë në trup dhe shpirt në një kohë kur njeriu ishte në një kërkesë të vërtetë për të ruajtur veten. Ata ishin personat që u persekutuan, u detyruan të punonin në kampet e punës dhe u vranë në kampet e koncentrimit dhe në qendrat e zhdukjes. Por shpirtrat e tyre nuk mund te zhduken asnjëherë.
Në përmbledhje, shfaqja “Hijet” në Teatrin Rom paraqet historinë emocionale dhe të dhimbshme të persekutimit dhe gjenocidit të popullit rom gjatë Holokaustit dhe ngjarjeve të tjera. Aktorët portretizojnë historitë e viktimave, duke e çuar audiencën në një udhëtim të ndjeshëm dhe sfidues në jetën e tyre. Performanca synon të promovojë ndjeshmërinë, respektin dhe tolerancën ndaj popullit rom dhe të parandalojë që ngjarje të tilla të përsëriten në të ardhmen. Megjithëse përvoja mund të jetë e dhimbshme, është thelbësore të mësosh nga historia dhe të mbrosh të drejtat e njeriut.
Në përgjithësi, performanca “Hijet” luan një rol vendimtar në promovimin e mirëkuptimit kulturor dhe harmonisë midis komuniteteve të ndryshme. Kjo eksperiencë mund të jetë e dhimbshme dhe e mundimshme, por nuk duhet harruar se kjo është një pjesë e historisë që nuk duhet të harrohet. / KultPlus.com
Gabriel García Márquez, autori kolumbian dhe fituesi i çmimit Nobel në vitin 1982, ka tejkaluar autorin e Don Kishotit, Miguel de Cervantes Saavedra, si autori më i përkthyer në gjuhën spanjolle në shekullin XXI në dhjetë gjuhë të zgjedhura. Megjithatë, ky i fundit mbetet shkrimtari më i përkthyer që nga viti 1950.
Zbulimi ka dalë nga një Hartë e re Botërore e Përkthimit përgatitur nga Instituto Cervantes, një organ publik spanjoll që synon të promovojë gjuhën spanjolle në të gjithë botën dhe që do ta prezantojë këtë mjet këtë javë në Kongresin IX në Kadiz.
Studimi ka marrë të dhënat e përkthimit në dhjetë gjuhë: arabisht, kinezisht, anglisht, frëngjisht, gjermanisht, italisht, japonisht, portugalisht, rusisht dhe kinezisht, sipas mediave si televizioni publik.
Roma do të ketë një rrugë kushtuar shkrimtarit Gabriel García Márquez
Dhjetë autorët më të përkthyer në këto dhjetë gjuhë që nga viti 2000 plotësohen me Isabel Allende, Jorge Luis Borges, Mario Vargas LlosaCervantes, Carlos Ruiz Zafón, Arturo Pérez-Reverte, Luis Sepúlveda, Roberto Bolaño dhe Javier Marías.
Që nga viti 1950 lista ka ndryshuar pak dhe renditja e shkrimtarëve është si më poshtë: Cervantes, García Márquez, Allende, Borges, Vargas Llosa, Federico García Lorca, Pablo Neruda, Fuentes, Pérez-Reverte dhe Ruiz Zafón.
Harta tregon gjithashtu disa ndryshime interesante midis gjuhëve. Kështu, shkrimtari në gjuhën spanjolle më i përkthyer në frëngjisht është regjisori francezo-kilian, Alejandro Jodorowsky, ndërsa dy më të përkthyerit në anglisht janë Allende dhe autorja spanjolle për fëmijë Isabel Sánchez Vegara, ndërsa, në Itali, Manuel Vázquez Montalbán renditet në dhjetëshen e parë. (RT News) / KultPlus.com
Ish-kancelarja Angela Merkel do të nderohet me çmimin më të lartë të mundshëm të Gjermanisë, Kryqin e Madh të Urdhrit të Meritës, konfirmoi zyra e presidentit Frank-Walter Steinmeier.
Deri më tani këtë nder e kanë marrë vetëm ish-kancelarët Konrad Adenauer dhe Helmut Kohl. Të tre politikanët i përkasin partisë konservatore të Unionit Kristian Demokrat (CDU).
Çmimi, i cili do të ketë një dizajn të veçantë, do i jepet Merkelit në muajin prill.
Mbi këtë nivel njohjeje është vetëm niveli i veçantë i ”Kryqit të Madh”, i cili i jepet çdo presidenti gjerman me marrjen e detyrës dhe gjithashtu krerëve të huaj të shteteve.
Merkel ishte kancelare nga viti 2005 deri në vitin 2021. Sipas presidencës, familja e saj dhe shumë miq politikë do të marrin pjesë në ceremoni. /atsh / KultPlus.com
epa09547194 German Chancellor Angela Merkel (L) receives the certificate of discharge by German President Frank-Walter Steinmeier (R), at the Bellevue Palace in Berlin, Germany, 26 October 2021. Following the 26 September 2021 elections, German Chancellor Angela Merkel and ministers of the government cabinet received their certificates of discharge but will continue to hold their offices on an acting basis until a new government is finally formed. EPA/CLEMENS BILAN
Me përfundimin e dimrit tani është koha më e mirë për të filluar një frymëzim udhëtimi. Pas vitesh kaosi nga Coronavirus, vendet më në fund po rihapin kufijtë e tyre, shkruan faqja entertainment-now.com.
Ja cilat janë sipas artikullit vendet më të mira për të udhëtuar në 2023.
1. Queenstown, Zelanda e Re
Queensland është një vendpushim mahnitës alpin buzë liqenit që nuk duhet humbur në Zelandën e Re. I vendosur afër fundit të ishullit jugor, ky qytet është perfekt gjatë gjithë vitit.
Me shumë bare akulli për t’u çlodhur dhe një plazh piktoresk për t’u ngrohur më pas, i rrethuar nga male, mund të kaloni lehtësisht disa ditë këtu.
Për fansat e Lord of the Rings, ka shumë vendndodhje filmash që mund t’i njihni nëse vazhdoni aventurën tuaj në rajonin e Otagos Qendrore, vetëm disa minuta nga Queenstown. Aty pranë, Arrowtown ofron rrugë mbresëlënëse çiklizmi dhe Glenorchy rurale ju jep mundësinë të provoni kalërimin në një mjedis të bukur të Tokës së Mesme.
Koha më e mirë për të vizituar: Gjatë muajve të verës së Zelandës së Re, dhjetor-mars.
2. Sevilje, Spanjë
Klima e Spanjës ju lejon të vizitoni pjesën më të madhe të vitit, kështu që për një pushim të shkurtër fundjave, pse të mos zgjidhni qytetin e zhurmshëm të Seviljes?
I famshëm për arkitekturën e tij Mudejar, një përzierje e stileve arkitekturore islame dhe katolike, ai ka karakteristika të panumërta historike dhe kulturore.
Koha më e mirë për të vizituar: Semana Santa (2 Prill 2023 – 8 Prill 2023), Javën e Shenjtë para Pashkëve, ose me Feria de Abril (23 Prill 2023 – 29 Prill 2023), javën e festivalit. Këtu mund të përjetoni traditat e Sevilianëve.
3. Mgarr, Maltë
Mgarr është një fshat rural i vendosur në një rajon të izoluar në veri të Maltës. Ka një bollëk tokash të pasura bujqësore dhe vreshtash dhe ofron restorante tradicionale lokale dhe pamje spektakolare.
Zbuloni gjirin e vogël të Gnejnës për ujërat e kristalta të bruzës dhe shëtitjet fantastike në shkëmb për të arritur në vendin e përsosur për perëndimin e diellit.
Koha më e mirë për të vizituar: Për të shmangur sezonin e pikut, shkoni nga prilli në qershor kur moti është i ngrohtë, por jo shumë i mbushur me njerëz.
4. Stamboll, Turqi
Stambolli është një qytet spektakolar plot me pika referimi dhe gjëra për të bërë, të cilat ju duhen të paktën tre ose katër ditë për t’i shijuar.
Monumentet më të famshme janë Hagia Sophia, shtëpia e sulltanëve osmanë: Pallati Topkapi, Xhamia Sulltanahmet dhe Pazari i Madh. Megjithatë, me mbi 2 500 vjet histori dhe tradita, nuk është e vështirë të besosh se lista e gjërave për të parë dhe bërë është praktikisht e pafundme dhe mund të kalosh lehtësisht një javë duke shijuar peizazhin.
Sigurohuni që të bëni një udhëtim në të paktën një pastiçeri ose ëmbëlsira, nuk do t’ju zhgënjejë!
Koha më e mirë për të vizituar: Muajt më pak të mbushur me njerëz mars-maj ose shtator-nëntor.
5. Valbonë, Shqipëri
Vendi kryesisht i izoluar mesdhetar i Shqipërisë ka qenë i hapur për të huajt vetëm për disa dekada dhe është ende një enigmë për shumë njerëz sot.
Megjithatë, ky komb i bukur, i keqkuptuar, është shtëpia e shumë peizazheve të lë pa frymë, nga majat e thepisura dhe të larta që mund të rivalizojnë lehtësisht Alpet zvicerane, në brigjet e pacenuara dhe ishujt tërheqës.
Valbona është një mjedis i tillë spektakolar, një fshat piktoresk alpin në Shqipërinë veriore që ndodhet thellë në Bjeshkët e Nemuna mjaft kërcënuese.
I njohur më mirë si Alpet Shqiptare, ky rajon gjallërohet gjatë muajve të verës pasi është braktisur kryesisht gjatë dimrit.
Ka disa ecje të mrekullueshme brenda Parkut Kombëtar të Luginës së Valbonës, veçanërisht udhëtimi nga Valbona në Theth. Kjo është një domosdoshmëri! Për të arritur në Valbonë, mund të merrni edhe tragetin e liqenit të Komanit për pamje më të mahnitshme.
Koha më e mirë për të vizituar: Qershor-Shtator për motin më të ngrohtë.
6. Dahab, Egjipt
Qyteti i Dahabit në Detin e Kuq është vendi i përsosur për t’u çlodhur larg ngutjes dhe nxitimit të qyteteve kryesore egjiptiane si Kajro. Me mot të ngrohtë shumicën e vitit që rrallë bie nën 20°C gjatë ditës, Dahab është gjithmonë aty për t’ju mirëpritur me krahët e tij mikpritës.
Nëse ju pëlqejnë sportet ujore, atëherë ka një sërë opsionesh, nga snorkeling dhe zhytje në skuba deri te rrëshqitja në ajër dhe qift surfing. Shkëmbinjtë koralorë shumëngjyrësh do t’ju transportojnë në një botë krejtësisht të ndryshme.
Koha më e mirë për të vizituar: korrik-tetor, por temperaturat janë të ngrohta gjatë gjithë vitit.
7. Vjenë, Austri
Vjena, kryeqyteti i Austrisë, është një nga qytetet më të bukura, por shumë të nënvlerësuara në Evropë. Me pika referimi që datojnë disa shekuj, ju mund të gjeni shumë stile arkitekturore, nga Katedralja gotike e Shën Stefanit deri te pallati barok Schönbrunn.
Vjena është gjithashtu shtëpia e disa ndërtesave të çuditshme dhe unike si Hundertwasserhaus, një ndërtesë shumëngjyrëshe apartamentesh e projektuar nga artisti austriak Friedensreich Hundertwasser.
Është gjithashtu një vend i mrekullueshëm për një fundjavë pune. Me kulturën magjepsëse të kafeneve, ju mund të kaloni orë të tëra duke punuar në një kafene tradicionale vjeneze me dekor elegant dhe filxhanë kafeje cilësore.
Shtoni një ëmbëlsirë tradicionale vjeneze, të tilla si një Sachertorte (tortë me çokollatë vjeneze), strudel me mollë ose Kaiserschmarrn (një petull i grirë), dhe do të dëshironi të qëndroni shumë më gjatë.
Koha më e mirë për të vizituar: prill-maj ose shtator-tetor për të shmangur turmat. Nëse nuk ju shqetësojnë turmat, vizitoni në dhjetor kur mund të shkoni në tregjet e shumta të Krishtlindjeve.
8. Bad Reichenhall, Gjermani
Shijoni këtë qytet të bukur dhe të çuditshëm tradicional, që ndodhet afër Salzburgut, Austri (në fakt është më afër Austrisë sesa qytetet e tjera gjermane). Me rreth 200 dyqane, furra buke dhe kafene, ka shumë për të bërë këtu.
Është gjithashtu brenda distancës në këmbë nga Austria (15 deri në 20 minuta në këmbë), kështu që ju mund të kaloni kufirin gjermano-austriak në këmbë.
Pranë Bad Reichenhall ndodhet liqeni Thumsee, një liqen i bukur ku mund të notosh gjatë muajve të verës.
Për pak pushim dhe rikuperim, kjo është një domosdoshmëri. Koha më e mirë për të vizituar: Qershor-Gusht.
9. Prishtinë, Kosovë
Prishtina është kryeqyteti i Kosovës, vendi më i ri në Evropë dhe një nga kryeqytetet më të lezetshme dhe më të nënvlerësuara në gadishullin ballkanik.
Ajo që i mungon në bukuri, sigurisht që e plotëson në atmosferë, gjithnjë e mbushur me bare dhe kafene elegante. Ka gjithashtu shumë ndërtesa që pasqyrojnë stilin brutalist që ishte tepër popullor gjatë komunizmit.
Koha më e mirë për të vizituar: maj-shtator.
10. Parku Kombëtar i Rilës, Bullgari
Parku Kombëtar i Rilës është parku më i madh kombëtar në Bullgari dhe ka shumë për t’u ofruar turistëve që kënaqen me ecjen. Është ecja mahnitëse e Shtatë Liqeneve të Rilës prej 6,2 miljesh që zgjat tre deri në katër orë, ose mos u përpiqni të ecni në malin më të lartë të Ballkanit, majën Musala.
Në 2925 m, pamjet janë fenomenale dhe mund të shihni edhe macen e zemëruar (por të lezetshme!) duke gjykuar ecjen tuaj të lodhur pranë majës së malit. / atsh / KultPlus.com
