Gjatë kësaj jave, Kosova do të aplikojë për anëtarësim në Bashkimin Evropian, ka bërë të ditur të martën e 13 dhjetorit kryeministri Albin Kurti.
Ai ka thënë se “ka ardhur koha që statusin potencial për kandidat ta kthejmë zyrtarisht në kandidat për anëtarësim”.
“Para një viti bëmë të ditur se aplikimin për anëtarësim do ta bëjmë këtë vit dhe sot në këtë mbledhje po ju njoftojmë se aplikimin në Bashkimin Evropian do ta dorëzojmë këtë javë. Ka ardhur koha që statusin potencial për kandidat ta kthejmë zyrtarisht në kandidat për anëtarësim. Bashkimi Evropian është vend i paqes dhe vendi ynë natyrisht se e ka vendin në këtë shtëpi”, ka thënë ai në hyrje të mbledhjes së Qeverisë. / KultPlus.com
Fjala e urtë “Të shohësh është të besosh” është themeli i fotografisë pasi shpesh shihet si mjeti i vetëm për regjistrimin e realitetit objektiv. Fotografitë janë të njohura për të treguar histori dhe për të ngjallur ndjenja. Çdo imazh ka një tregim të bashkangjitur me të. Qoftë kjo një ditë e qetë në diell apo një fushëbetejë e pasluftës e mbuluar me gjak, shkruan KultPlus.
Për të treguar fuqinë e tyre dhe për të shërbyer si thirrje në mbështetje të viktimave dhe grupeve të tjera të prekura nga lufta, në kërkimin e tyre për të vërtetën dhe drejtësinë, 4 fotografë: Atdhe Mulla, Arbnora Memeti, Nake Batev dhe Borislav Pesič, u bënë bashkë nga organizatorët e ekspozitës “Gjithë lotët tanë”, e cila i kushtohet rrëfimeve të viktimave të luftërave në rajon, pikërisht më datë 10 dhjetor, kur edhe shënohet Dita Ndëkombëtare e të Drejtave të Njeriut.
34 fotografi të vendosura në katin e tretë të një prej hoteleve më të njohur në kohën e ish-Jugosllavisë, pikërisht në periudhën për të cilën këto fotografi u realizuan dhe u kthyen në jetë, ndodheshin në disa dhoma, ku mund të shihje edhe histori nga të ndryshmet. Duke filluar nga vdekja e të vetmit që i mbijetoi një masakre, e deri te gërmimet në Kizhevak.
I pari që mori fjalën ishte Bajram Qerkini nga Qendra Burimore për Persona të Zhdukur.
“Mas vështiri është me fol përpara juve. Këtu jemi sepse është një ditë për të drejtat e njeriut. Kuptoni si të doni, por të drejtat e njeriut te ne po shkelen për çdo ditë. Të drejtat elementare për zbardhjen e të pagjeturve po shkelen çdo ditë. Sot po thuhet se kërkojmë të zbatohen të drejtat e njeriut, ashtu siç janë të garantuara me konventa ndërkombëtare. Ne nuk e dijmë se ku i kem edhe 1600 persona tjerë qe 23 vite. Kush duhet ta shtyjë këtë proces përpara më shumë se na familjarët e të tjerët”, tha Qerkini.
Ndërkaq, ai gjithashtu u bëri thirrje vendorëve që të ushtrojnë presion më të madh te ndërkombëtarët, në mënyrë që të zbardhet fati i të pagjeturve.
“Vendorët t’i hapin pak ma shumë sytë dhe t’i çelin pak ma shumë veshtë që të bëjnë presion te ndërkombëtarët për fatin e të pagjeturve. Sot shihet edhe një ekspozitë, jo vetëm për Kosovë, por ekspozitë ndërkombëtare dhe shumë e veçantë. Ka qenë në Maqedoni, në Beograd tash edhe në Kosovë. Faleminderit të gjithëve”, tha në fund Qerkini.
Kryetar i Komisionit Qeveritar të Personave të Zhdukur të Kosovës, Andin Hoti, deklaroi se në ditën e të drejtave të njeriut, attij i bllokohet fjala kur flitet për të drejtat e njeriut.
“Sot është dita e të drejtave të njeriut, ku mua më bllokohet fjala kur flitet për të drejtat e njeriut. Edhe si familjar i personave të zhdukur edhe si pjesë e Komisionit të Personave të Zhdukur. E drejta për të ditur na është mohuar për 23 vite. 1600 tjerë vazhdojnë të presin për një të drejtë elementare, që është e drejta për të ditur”, deklaron ai.
Tutje, Hoti tregon se çdo ditë përballet me disa pyetje të njëjta, por e thotë fuqishëm se nuk do të dorëzohen asnjëherë në kërkimin e drejtësisë.
“Mua më bëhet çdo ditë pyetja, si po kalon, a ke emocione, a është e ndijshme? Kom emocione, është e ndijshme, është e lodhshme por kurrë me u ndalë jo, as unë e as ju. Kushdo që mendon që kemi me i humb shpresat, një gjë të tillë nuk do ta bëjmë asnjëherë. A po punojmë sa duhet? Jo, por po punojmë sa mundemi. Ne po punojmë, ne po bëjmë atë që mundeni, nuk po bëjmë sa duhet, sepse nëse do ta bënim do të ishin edhe 1617 persona me statut tjetër. Kjo është informata, që fatkeqësisht e marrim, kjo është e drejta për të ditë që neve na servohet”, tregon kryetari i Komisionit Qeveritar të Personave të Zhdukur të Kosovë.
Mes shumë lokacioneve të gërmuara, ata janë në pritje të ADN-së
“Komisioni Qeveritar për Personat e Zhdukur ka gërmuar mbi 20 lokacione në Kosovë dhe një në Serbi. Mbi 7 lokacione të vitit 2022 janë me gjetje dhe ende jemi në pritje të ADN-së. Në vazhdimësi kemi pasur mbi 8 takime të nëngrupeve punese mes Kosovës dhe Serbisë, duke menduar gjithnjë që të marrim atë informacionin e nevojshëm për të ditur më shumë. Uroj që ata të ndryshojnë mendësinë e tyre dhe familjarët e personave të zhdukur të flejnë të qetë”, përfundon Hoti.
Në anën tjetër, njëri prej fotografëve pjesëmarrës në këte ekspozitë, Atdhe Mulla, ka thënë për KultPlus se bashkëpunimi erdhi nga puna e organizatorëve, derisa ai ka pasur detyrë që të sjellë fotografi nga lufta në Kosovë.
“Ekspozita e ka për qëllim që të mbledhë disa prej tregimeve prej familjeve që kanë pësuar gjatë luftës dhe terrorit në kohën e ish-Jugosllavisë. Më ka pëlqy shumë që t’ia japim një dokumentim gjërave që kanë ndodhur, specifikisht për Kosovën. Në fotografitë e mia ka disa prej të cilave i kam bërë në një kohë më herët, por janë të disa personave e masakrave që kanë ndodhur dhe janë të vlefshme në ekspozitë. Pak a shumë është një kollazh i disa tregimeve dhe kjo ekspozitë nuk e ka tendencën që të mbledhë të gjitha storiet, por disa prej tyre t’i paraqes se çfarë ka ndodhur. Në të njejtën kohë e keni edhe fotografinë e masakrës së Kizhovakut, hapësira e fundit ku janë gjetur mbetje të luftës. Mirëpo, ka akoma shumë storie që do të duhej të tregoheshin dhe vështirësia në këtë aspekt po vazhdon, shprehet ai.
Përcjellja e gjithë emocioneve, vetëm përmes fotografisë
“Është shumë e ndishme por me një moment e kom gjet si shumica e këtyre njerëzve e gjojnë një fuqi t’u mos pasë përgjigjje prej komunitetit ndërkombëtar e lokal. Shumë e ndishme është që t’i ktheshë njerëzit në kohë, por prej tyre e kom gjetë një energji e fuqi të madhe që dëshirojnë të tregojnë storien e tyre dhe që më kanë jep mundësinë e tyre me i fotografu. Ata e shohin këtë si një moment të plasimit të informatës, është e vështirë kur dëshiron t’i kthesh njerëzit në momentin kur ka ndodhur ngjarja, por kam gjetë forcë të madhe prej tyre për të realizuar fotografi. Ekspozita ka qenë e hapur edhe në Beograd, në Maqedoni dhe tani stacioni i fundit është Kosova, mendoj dhe besoj që është pritur shumë mirë”, thotë kuratori i ekspozitës.
Në anën tjetër, Kushtrim Koliqi nga organizata “Integra” dha edhe disa të tjera të ndryshme për KultPlus rreth ekspozitës.
“Kjo ekspozitë është rajonale dhe ekspozita e parë është mbajtur në Beograd dhe para një muaj ose dy është mbajtur në Maqedoni, e ne kemi dashtë që për shkak të 10 dhjetorit, ditës ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, ta shfaqim edhe në Kosovë. Ekspozitën e kemi vendosur me qëllim në Grand, edhe të hapësirës edhe pse është në qendër edhe që ishte Manifesta. Jemi duke e diskutuar që ta bëjmë një ekspozitë virtuale që më pas ta publikojmë. Planet kanë qenë që fillimisht të përfundojë rrugëtimi i saj e më pas edhe të bëhet diçka tjetër”, deklaron Koliqi.
Lufta e papërfunduar, e shfaqur përmes fotografive për emocione të mëdha
“Puna e jashtëzakonshme, e fuqishme emocionalisht edhe estetikisht kreative, prandaj jemi krenarë me këta fotografë që kemi bashkëpunuar. Ekspozita tregon rrëfime prej këndvështrimeve të ndryshme, i prek masakrat masive, gërmimet, familjarët e pagjetur, viktimat civile, gratë e dhunuara etj, me këtë rast jemi munduar që fokusinë ta ketë viktimat civile të luftës prej momentin kur i kanë humbur më të dashurit e tyre deri në momentin e ditës se qysh i thojnë ata sot. Siç e dijmë disa prej kategorive të viktimave civile të luftës si gratë e dhunuara dhe familjarët e personave të pagjetur akoma janë në luftë, për ata lufta ende nuk ka përfundu”, shprehet ai.
Në fund, por jo nga rëndësia, Koliqi thekson gjithashtu se janë të lumtur që kanë përfshirë histori nga Maqedonia e Veriut në ekspozitat e tyre, pasi ato shpesh nuk përmenden.
“Jemi gjithashtu të lumtur dhe krenar që e kemi përfshirë edhe Maqedoninë Veriore në këtë ekspozitë, pasi kur e përmendim masakrat e ish-Jugosllavisë, e shohim që edhe aty ka viktima, jo me numër të njejtë po megjithatë ka”, thotë ai.
Organizuar nga Qendra Burimore për Persona të Zhdukur, Integra, Iniciativa e Re Sociale, Aksioni Paqësor dhe Iniciativat Qytetare, me përkrahje nga PAX dhe ICTJ, kjo ekspozitë rajonale pari hapjen e saj të tretë në Prishtinë, pas hapjes së saj në Beograd dhe Shkup. Atë mund ta vizitoni çdo ditë nga ora 10:00 – 17:00, deri më 18 dhjetor 2022. /KultPlus.com
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrullah Çeku, deklaroi se Kosova në vjeshtën e vitit të ardhshëm do aplikojë për tu bërë anëtare e UNESCO-s.
Sipas tij, nga anëtarësimi në UNESCO do dëshmohet edhe më shumë pavarësia e sovraniteti i Kosovës.
“Unë besoj që në mundësinë e radhës duhet të aplikohet.E ajo mundësi është në vjeshtën e vitit të ardhshëm, kjo për shkak se konferenca e përgjithshme e UNESCO-s takohet çdo 2 vjet dhe kjo është mundësia për aplikim. Aplikimi në Këshillit e Evropës në Bashkimin Evropian, NATO e shumë shpejt edhe në UNESCO,janë veprime të natyrshme për ta konfirmuar sovranitetin dhe pavarësinë e Kosovës”, deklaroi Çeku në Tëvë1.
Ai tutje përmendi edhe aplikimin e Kosovës për statusin e kandidatit për anëtar në Bashkimin Evropian, e që do ndodhë gjatë këtij muaji.
“Besoj që në të njëjtën logjikë duhet të vazhdojmë edhe me UNESCO-n dhe me organizatat tjera institucionale e ndërkombëtare”, tha ai tutje.
Kujtojmë se kërkesa e Kosovës për t’iu bashkuar organit kulturor të OKB-së në vitin 2015 nuk ka marrë mjaftueshëm vota nga shtetet anëtare të UNESCO-s, për shkak të kundërshtimit të fortë nga Serbia dhe aleatët e saj. /KultPlus.com
Festa e Nëntorit ka bashkuar në Tiranë dy institucione qendrore të kulturës, Filharmoninë e Kosovës dhe Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit – Tiranë, në shënim të përbashkët të 110 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.
Me titullin “Dua më shumë Shqipërinë”, mbrëmë në sheshin “Nënë Tereza” u mbajt koncerti me vepra të përzgjedhura të literaturës muzikore shqiptare.
Kori i Filharmonisë, Kori e Orkestra e TKOB dhe Kori i fëmijëve në drejtimin e dirigjentit Dritan Lumshi dhe me pjesëmarrjen e solistëve nga Shqipëria dhe Kosova: Josif Gjipali (tenor), Kastriot Tusha (tenor), Vikena Kamenica (mexosoprano), Adelina Paloja (soprano), Besa Llugiqi (soprano), Liridon Sadriu (tenor), Xhieldo Hyseni (bas) dhe aktorit të mirënjohur Mirush Kabashi përpara qindra të pranishmëve sollën emocione me programin e përzgjedhur. /KultPlus.com
Në thirrjen e vitit 2022 të programit Erasmus+ Kosova për herë të parë ka shënuar numrin më të madh të programeve përfituese. Nga kjo thirrje kanë përfituar të drejtën e financimi gjithsej 21 projekte, ku 11 prej tyre kanë të bëjnë me ngritjen e kapaciteteve të arsimit të lartë.
Kështu u bë e ditur gjatë një konference për medie ku u prezantuan rezultatet e projekteve për ngritje të kapaciteteve në arsimin e lartë dhe në arsimin profesional (për thirrjen e vitit 2022), si dhe projektet nga Kosova që janë përzgjedhur për financim nga Komisioni Evropian.
Ministrja e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, Arbërie Nagavci theksoi se përmes programit Erasmus+ po mundësohet që të përmbushet plani qeverisës dhe po ofrohen mundësi për ngritje të kapaciteteve në arsim të lartë.
Nagavci po ashtu u shpreh se falë këtij programi po mundësohet edhe modernizimi por edhe ndërkombëtarizimi i arsimit të lartë.
Sipas saj, aktualisht është nevoja është që të fokusohen në ngritje të kapaciteteve të institucioneve të arsimit të lartë që sa më shumë t’i absorbojnë këto fonde.
“Jam shumë e lumtur që edhe arsimit profesional të cilin e kem një nga prioritetet tona e kemi me mundësi për përfitime nga fondet e BE-së. Këtë vit Kosova e shënon rritjen më të madhe të përfitimit nga programi Erasmus Plus. Për thirrjen e vitit 2022 për financim nga Komisioni Evropian Kosova përfitoi gjithsej 21 projekte, prej tyre 11 janë për ngritjen e kapaciteteve të arsimit të lartë, 1 projekt Zhan Monen dhe 9 projekte në fushën e arsimit profesional. Sukseset e Kosovës nga programet e BE, sidomos nga Erasmus Plus janë shumë të rëndësishme për zhvillimin e arsimit të lartë, për përmirësimin e performancës dhe rezultateve në arsimin e lartë, ku përmes programit Erasmus plus ofrohen mundësi për ngritje të kapaciteteve të institucioneve të arsimit të lartë dhe profesional, mobilitete të studentëve, stafit akademik e administrativ dhe modernizim dhe ndërkombëtarizim të arsimit të lartë në Kosovë”, theksoi ajo.
Shefi i Zyrës së BE-së në Kosovë, Tomas Szunyog u shpreh se programi Erasmus+ është një nga më të suksesshmit në historinë e BE-së, ndërsa shtoi se aktualisht BE-ja ka për kornizën e programit për vitin 2021-2027 ka ndarë 14.7 miliardë euro.
Szunyog theksoi se përmes këtij programi është mundësuar lëvizja e studentëve dhe stafit akademik të cilët janë kthyer në Kosovë me një perspektivë të freskët që kontribuon në zhvillim social dhe tregun e punës.
“Ka kontribuar konsiderueshëm në modernizimit e institucioneve të lartë dhe sistemit e arsimit të lartë në shtetet e BE-së dhe më gjerë, prandaj nuk është rastësi që këtë vit ka investuar gjithsej 14.7 miliardë euro në këtë kornizë të programeve për arsim e aftësim për rini dhe sport për periudhën nga viti 2021-2027. Fatmirësisht Kosova arriti t’i bashkangjitet programit Erasmus + në vitin 2015 dhe t’i marr ato mundësi që i ofron. Nga viti 2015 deri në vitin 2020 3 mijë 880 studentë dhe staf akademik kanë udhëtuar në Evropë dhe 2 mijë e 70 janë kthyer në Kosovë përmes programeve të mobilitetit ndërkombëtar të programit Erasmus +. Këta studentë janë kthyer me një perspektivë të freskët dhe me motivim të rritur për të kontribuuar në zhvillimin social të Kosovës dhe shkathtësitë e tyre të fituara nga këto programe këmbimi janë shumë të nevojshme për tregun e punës në Kosovë”, theksoi shefi i BE-së.
Mimika Dobroshi nga Zyra e Erasmus+ në Kosovë deklaroi se ky program ka ofruar mundësi aplikimi jo vetëm për institucionet e arsimit të lartë por edhe për ato të arsimit profesional, sportit dhe rinisë.
“Numri i projekteve përfituese të thirrjes së vitit 2022 është 21 projekte nga fusha e arsimit të lartë dhe arsimit profesional, akoma po e presim rezultatet në fushën e sportit dhe rinisë. Dhe temat kryesore në të cilat projektet kanë përfituar janë ato të transformimit digjital në arsim të lartë dhe atë profesional, transformimi në politikat e agjendës së gjelbër dhe gjithëpërfshirja në arsim”, tha ajo.
Shteti i Kosovës në vitin 2015 është bërë për herë të parë pjesë e programit Ersamus +. / KultPlus.com
Për Kosovën edhe një herë tjetër nuk pati konsensus për liberalizimin e vizave, shkruan KultPlus.
Për këtë ka reaguar edhe raportuesja e Parlamentit Evropian për Kosovën, Viola Von Cramon.
Cramon ka thënë se nuk ka arsye që të mos liberalizohet përmbajtja e vizave për gjuhën e Kosovës.
“Epo, pse vetëm nëntor 2023? Nuk ka asnjë arsye që të mos jepet menjëherë liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës”, ka shkruar Von Cramon në Twitter.
Edhe pse së fundmi është raportuar se ka sinjale të mira për liberalizimin e vizave, një gjë e tillë akoma nuk po ndodhë. /KultPlus.com
Ambasada e Republikës së Kosovës në Sofje ishte nikoqire dhe bashkë organizatore e ekspozitës me fotografi, pikturë e videoinstalacion e që ka për qëllim për përkrahjen e artistëve të rinj.
Ambasada e Republikës së Kosovës në Sofje me ambasadorin Delfin Pllana ka bashkëorganizuar këtë mbrëmje arti me Institutin Shtetëror të Kulturës të MPJ-së së Bullgarisë dhe Doma Art Foundation, në kuadër të Next Balkan Platform e cila ka për synim përkrahjen e artistëve të ri në Ballkanin Perëndimor, aktivitete këto që brenda një jave u prezantuan në tri hapësira prestigjioze të prezantimit të artit dhe kulturës.
Hapja e ekspozitës me piktura u bë më 27 tetor në Toplotsentrala Regional Art Center, ndërsa ajo me fotografi me videoinstalacion në Doza Gallery në Sofje, ndërsa më 2 nëntor para korit diplomatik edhe në Mission Galery të Institutit Shtetëror të Kulturës pranë MPJ-së së Bullgarisë.
Kuratore e ekspozitave dhe pjesës konceptuale ishte artistja Hana Halilaj, ndërsa me veprat e tyre u prezantuan: Yll Xhaferi, Laureta Hajrullahu, Arbnor Karaliti, Mimoza Sahiti, Leart Rama dhe Atdhe Behluli, të gjitha pjesëmarrës edhe në Manifesta 14. Ekspozita do të mbetet e hapur deri më 30 nëntor./ KultPlus.com
Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Jeff Hovenier, ka reaguar për rastin e djegies së një veture e cila i ka kthyer targat RKS-së, pas vendimit të fundit të Qeverisë së Kosovës, shkruan KultPlus.
Hovenier tha se SHBA dënon aktin e djegies dhe shkatërrimit të pronës dhe çdo përpjekje tjetër për të frikësuar ata që dëshirojnë të regjistrojnë makinat e tyre në RKS.
“Këto janë akte frikacake dhe kriminale”, ka shkruar Hovenier në “twitter”.
Ai ka përsëritur edhe një herë kërkesën drejtuar Qeverisë së Republikës së Kosovës për shtyrje të plotë të zbatimit të vendimit për 12 muaj, në mënyrë që pas kësaj periudhe të vendosen targat RKS.
Ai po ashtu ka përsëritur se SHBA-të mendojnë se Kosova ka të drejtë të zbatojë një ndryshim të tillë të targave. /KultPlus.com
Deputeti ukrainas, Oleksiy Goncharenko tha në Kuvendin e Kosovës se kosovarët kishin kaluar nëpër gjenocid ashtu siç po kalojnë ukrainasit sot.
Goncharenko tha se do të bëjë gjithçka çfarë mundet që Ukraina ta njohë pavarësinë e Kosovës, raporton Gazeta Express.
“Unë mendoj që kjo duhet të bëhet sa më parë”, tha ai.
“Unë do të bëj çfarëdo që është në dorën time që t’ju ndihmoj në këtë”, shtoi Goncharenko.
Sikur kosovarët më 1998-1999, Goncharenko tha se ukrainasit po luftojnë për pavarësinë e tyre.
“Ne ndjehemi shumë të afërt me ju, sepse edhe kosovarët kanë kaluar nëpër gjenocid. Ukrainasit janë duke kaluar nëpër këtë tani. Kosovarët kanë luftuar për pavarësinë e tyre dhe ne tani jemi duke luftuar për pavarësinë tonë”, tha ai.
Deputeti më 5 gusht e kishte dorëzuar në Parlamentin e Ukrainës një rezolutë, përmes së cilës kërkonte që vendi i tij ta njohë pavarësinë e Kosovës. / KultPlus.com
Shefja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen në një konferencë për media pas takimit që ka pasur me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmanin, ka folur për çështjen e liberalizimit të vizave. Von der Leyen ka thënë se Komisioni qëndron prapa qëndrimit se Kosova i ka plotësuar të gjitha kushtet për liberalizim të vizave.
Ajo gjithashtu ka thënë se do të bëjë çmos për të bindur edhe Këshillin Evropian për të adresuar këtë çështje sa më shpejt dhe në mënyrë konstrutkive, shkruan Gazeta Express.
“Sa përket vizave. Kosova I ka plotësuar të gjitha kushtet e nevojshme. E Kemi thënë edhe në 2018 e kemi përsëritur. Janë plotësuar të gjitha standardet. Jemi plotësisht në anën tuaj”, ka thënë Von der Leyen, raporton Express.
“Do të bëjmë përpjekje ta bindim të gjithë këshillin që kjo temë të adresohet shumë shpejt në mënyrë konstruktive”, ka shtuar ajo.
Ndërkohë për sistemin ETIAS ka thënë se është çështje e ndarë nga procesi i liberalizimit të vizave.
“ETIAS është i pavarur nga ky proces. Është proces shumë i rëndësishëm për BE-në. Ne do të kërkojmë përmes këtij instrumenti teknik që të gjithë që futen në BE të aplikojnë përmes këtij sistemi që do të jetë i pavarur nga kriteret e vizave.
Me këtë do të kemi transparencë në lëvizje. Do të vlejë për të gjitha vendet e BE-së”, ka thënë ajo./KultPlus.com
Hap dyert sot panairi më i madh i librit në botë, në Frankfurt të Gjermanisë, me mesazhin “Fjalët bashkojnë botën”.
Janë mbi 7.500 ekspozues me mbi 285.000 profesionistë të fushës nga e gjithë bota që marrin pjesë në panair, ndër të cilët, tradicionalisht, i pranishëm është edhe shteti i Kosovës, organizuar e prezantuar nga Shoqata e Botuesve të Kosovës, me ndihmën e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit.
Panairi i Librit këtë vit fokusohet në temën e përkthimit në shumë drejtime: në gjuhë të tjera, format e tjera të mediumeve dhe konteksteve – dhe nevojës për mirëkuptim dhe komunikim ndërkulturor.
Nën moton “Creatividad Desbordante”, e ftuar e nderit e këtij viti, Spanja, do të prezantojë zhvillimet dhe prirjet në jetën e saj letrare dhe kulturore dhe, veçanërisht, industrinë e saj aktuale letrare dhe krijuese.
Muaji tetor shquhet si muaji më i rëndësishëm për ngjarjet kulturore të fushës së librit me dy kryengjarjet: Çmimi Nobel dhe Panairi i Librit në Frankfurt. Duke filluar nga fituesi i Çmimit Nobel për Letërsi 2021, Abdulrazak Gurnah, me fituesen e Çmimit Goncourt Leila Slimani, e shkrimtarë të tjerë si Elvira Sastre, Donna Leon, Florian Illies, Florence Shekete, Melanie Raabe, etj., do të jenë të pranishëm në ambientet e panairit.
Kosova është e pranishme në sallën 4.0 stenda C99, sallë e botuesve dhe shteteve ndërkombëtare si: Ukraina, shtetet skandinave, bota arabe, shtetet baltike, Belgjika, shtetet e Evropës Qendrore, Holanda, etj.
Janë botimet më të reja të botuesve kryesorë të Kosovës, si: “Buzuku”, “Koha”, “Faik Konica”, “Pema”, “Artini”, “Dukagjini”, “Albas”, “Meshari”, “Magjia e Librit”, “Noa”, e të tjerë, si dhe institucioneve si Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Instituti Albanologjik, Instituti i Historisë dhe Universiteti i Prishtinës.
Në fundjavë, panairi hapet edhe për qytetarët dhe vizitorët, me ç’rast mbahen promovime me autorë dhe orë letrare në stendën e Kosovës, që është edhe pikëtakim i qindra kosovarëve që jetojnë në Gjermani. Një rast i jashtëzakonshëm ky për të gjithë diasporën që të njoftohet me prurjet nga letërsia dhe kultura shqiptare, duke mbajtur gjallë lidhjen e trashëgiminë kulturore. / KultPlus.com
Ministrja Donika Gërvalla merr pjesë në takimin e Këshillit të Sigurimit të OKB-së në Nju Jork.
Këshilli i Sigurimit në mbledhjen e sotme në New York do të shqyrtojë raportin periodik të Sekretarit të Përgjithshëm për Kosovën.
Për këtë, kryediplomatja kosovare, Donika Gërvalla, dje ka udhëtuar për në SHBA ku do të përfaqësojë Kosovën dhe të arriturat e saj.
Për pjesëmarrjen e Gërvallës, dje ka njoftuar Ministria e Punëve të Jashtme.
“Gjatë këtij takimi, ministrja Gërvalla do t’i paraqesë të arriturat e Republikës së Kosovës, sfidat me të cilat përballet, sukseset në fushën e ekonomisë dhe sundimit të ligjit, reformat në fusha të ndryshme si dhe perspektivën e vendit”, thuhet në komunikatën e Ministrisë.
Sipas agjendës së publikuar nga Këshilli i Sigurimit, pikë e rendit të ditës janë edhe rezolutat e Këshillit të Sigurimit, përfshirë edhe atë 1244.
Seanca e Këshillit të Sigurimit të OKB-së do të nisë nga ora 15:00 që me orën lokale në Kosovë i bie në ora 21:00./Gazeta Express/ KultPlus.com
Me ndarje dhe nënndarje gjeografike Me ndarje dhe nënndarje historike Kosova Që nga ujrat e kulluara të Ohrit Deri në errësirën e minierave të Mitrovicës Që nga brigjet e kaltra të Ulqinit Deri në Qelekullën e në fushën e Nishit Kosova Fushë e begatshme me fruta e grunore Që bie erë pranverës e tëra lule molle Kosova me male kreshnike Male të zhveshur me pisha e bredhishte Që e rrahin qiellin me krahë shqipesh Që e dehin diellin me aromë rreshire Që e ndezin qiellin me zbardhëllimë dëbore Kosova Krahinë shqiptare që në fillim të saj Tokë e Manastirit E Prizerenit E Plavës dhe e Gucisë Tokë e legjendave legjendare të Gjergj Elez Alisë Kosova Legjendë e mbetur në rrugëkryq të historisë Kosova Gjithnjë ashtu si gjithnjë Me dhëmb të shtrënguar e me shpirt ndër dhëmbë Kosova Ku shqiptarët flasin një gjuhë dhe dëgjojnë dy gjuhë Kosova gjithnjë ashtu. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani priti sot në takim ekipin futbollistik “Ballkani” nga Suhareka, i cili aktualisht po i zhvillon garat në Ligën e Konferencës të UEFA-së.
Presidentja Osmani uroi djelmoshat e “Ballkanit”, për suksesin e historik të ekipit të treguar deri tani në garat evropiane dhe tha se sportistët kosovarë prej shumë kohësh janë ambasadorët më të mirë të Kosovës. Sukseset e tyre, sipas Presidentes Osmani e bëjnë krenar shtetin dhe qytetarët e Kosovës.
Presidentja Osmani ka theksuar se institucionet e Kosovës do të vazhdojnë ta mbështesin sportin në të gjitha aspektet duke uruar që ekipi i “Ballkanit”, sikurse edhe sporti kosovar në përgjithësi të vazhdojë me sukseset në prezantimet ndërkombëtare.
Ekipi i Ballkanit i dhuroi Presidentes Osmani një fanellë të klubit dhe një top futbolli, teksa ajo uroi futbollistët për fitore në ndeshjen e nesërme ndaj ekipit të Sivasspor. /KultPlus.com
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, sot do të pranojë Raportin e Progresit për Kosovën të këtij viti nga Komisioni Evropian.
Osmani raporti do t’i dorëzohet nga Ambasadori i Bashkimit Evropian, Tomas Szunyog në Presidencë në ora 16:30.
Edhe kryeministri i vendit, Albin Kurti, këtë të mërkurë do të pranojë Raportin e Komisionit Evropian për Kosovën për këtë vit.
Raportin do ta pranojë nga Ambasadori i Bashkimit Evropian në Kosovë, Tomas Szunyog, në objektin e Qeverisë.
Ditë më parë Komisioni Evropian u ka dërguar vendeve të Bashkimit Evropian dokumentin ku konfirmon se Kosova ka përmbushur të gjitha kriteret për liberalizimin e vizave.
Po në këtë dokument thuhet se Komisioni konfirmon se mbetet në fuqi propozimi që BE-ja t’i liberalizojë vizat për Kosovën.
Liderët e shtetit janë shprehur optimist lidhur me këtë çështje, ndonëse nuk japin datë se kur qytetarët e vendit mund të lëvizin lirshëm.
Me një vendim pozitiv me datën 13 tetor 2022, në takimin e Grupit Punues për Viza të Komisionit Evropian, liberalizimi i vizave për Kosovën do të hynte në rrugën formale të miratimit, i cili mund të zgjasë disa muaj. /KultPlus.com
Ministri i Punëve të Jashtme të Austrisë, Alexander Schallenberg, pas takimit që ka pasur sot në Vjenë të Austrisë me ministren e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës, Donika Gërvalla, në një konferencë për media është shprehur optimist se liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës do të ndodh një të ardhme të shkurtër.
Schallenberg, tha se Austria ka mbështetur Kosovën gjithë, edhe para luftës së Kosovës, në kohën kur diktatori Sllobodan Millosheviq shtypte Kosovën.
“Na nevojitet edhe nga ana juaj bashkëpunimi dhe besoj se jemi në rrugë të mirë. Nga 24 shkurti bota jonë ka ndryshuar, pas fillimit të luftës në Ukrainë dhe pasojat e saj ndjehen edhe në Ballkan. Ne jemi të kënaqur që Kosova ka marrë qëndrim shumë shpejt në këtë çështje. Ne të gjithë e dimë se duhet të jemi kujdesshëm”, tha ai. Sipas tij tash është një koha që të marrim vendime të rëndësishme për Ballkanin.
“Brukseli po diskuton statusin e vendit kandidat për Bosnjë dhe Hercegovinë dhe për liberalizimin e vizave për Kosovën. Është e pakuptueshme pse ka zgjatur aq shumë procesi i liberalizimin e vizave për Kosovën. Të gjitha shtete e Ballkanit i takojnë BE-së. Unë shpresoj se për një kohë të shkurtër të ndodh liberalizmi i vizave për Kosovë”, tha ai në një konferencë për media sa bashku me Ministren e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës, Donika Gërvalla.
Po ashtu, ai ka përmendur normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. “Është një shpresë që të gjendet një gatishmëri për kompromis”, tha ai.
Kurse Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës, Donika Gërvalla, ka falënderuar Austrinë për mbështetjen që i ka dhënë dhe po i jep Kosovës. “Mbi 90 për e popullit të Kosovës, e mbështetësin rrugën për BE dhe NATO, ne jemi evropian. Austria është e mirëseardhur në Kosovë, unë dëshiroj të ftoj konkretisht të vini në Kosovë dhe të investoni atje”, tha ajo.
Gërvalla tha se Serbia nuk e ka respektuar në rastet të ndryshme, sovranitetin e Republikës së Kosovës.
“Gjatë verës kemi pasur një zhvillim prej qeverisë sonë ka pasur një tentim për të vazhduar rregullimin e marrëdhënieve dhe të hyjmë në një marrëveshje me Serbinë, po ajo nuk ka funksionuar”, theksoi ajo.
Sipas saj shteti fqinjë, Serbia ka bërë kërcënime ndaj Kosovës. “Serbia ka sjellë ushtrinë e saj afër kufirit. Edhe ambasadori rus ishte në kufi ku ka inspektuar ushtrinë serbe, kjo situatë është tejkaluar me ndihmën e NATO-s”, theksoi ajo.
Kryediplomatja e Kosovës, tha se nuk duhet të fokusohemi vetëm në çështje të vogla në dialog. “Ne duhet të i dimë e se pse po dialogojmë. Për neve dhe partnerët tanë si SHBA, Gjermaninë etj, është e qartë qëllimi është njohja reciproke”, tha Gërvalla. / Express / KultPlus.com
Nënkryetarja e Kuvendit të Kosovës, Saranda Bogujevci, ka treguar se në seancën e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës të mbajtur dje është konfirmuar se Kosova ka të drejtën e mbajtjes së fjalës për herën e parë.
Ajo ka thënë se delegacioni nga Kosova ka tri ulëse dhe bashkë me të janë edhe Arben Gashi dhe Enis Kervan.
“Nesër do ta marrim fjalën kur të diskutohet për raportin “George Papandreou”, ku diskutohet çështja e Ballkanit Perëndimor dhe e ardhmja e gjashtë vendeve drejt BE-së”, është shprehu ajo për InfoMagazine në Klan Kosova.
“Si delegacion e kemi pasë të drejtën e fjalës nëpër komisione, por jo të votës derisa të bëhemi anëtar i plotë. Tani mund të kyçemi direkt në seancë, përveç komisionieve”. / KultPlus.com
Komisioni Evropian do të miratojë më 12 tetor paketën vjetore të zgjerimit dhe raportet e progresit për secilin nga vendet e përfshira në këtë proces.
Sipas burimeve të BE-së në Bruksel, raportet e sivjetme do të jenë një përzierje e elementeve pozitive, por edhe e shqetësimeve për mungesë të progresit në disa fusha, si dhe e disa dështimeve.
Komisioni Evropian pritet të përmendë nisjen e negociatave të anëtarësimit në BE me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut si zhvillimin kryesor pozitiv në procesin e zgjerimit të bllokut me rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Me vite, këto dy shtete kandidate kanë qenë në pritje të nisjes së negociatave, edhe pse, sipas Komisionit Evropian, i kanë pasur të përmbushura të gjitha kushtet.
Greqia ka hequr në verë pengesën e fundit ndaj Maqedonisë së Veriut, e cila ka pasur të bëjë me disa mospajtime rreh gjuhës dhe identitetit. Rrjedhimisht është hapur rruga edhe për Shqipërinë, meqë dy vendet kanë qenë në paketë qysh në fillim.
Komisioni Evropian pritet të konfirmojë përmes raportit të progresit se Kosova vazhdon t’i përmbushë kushtet për liberalizimin e vizave me vendet evropiane dhe se Komisioni mbetet në qëndrimin se vizat për qytetarët e Kosovës duhet të hiqen.
Një gjë të tillë, Komisioni e ka shprehur edhe në një letër dërguar vendeve anëtare javën e shkuar, në prag të diskutimeve që do të zhvillohen më 13 tetor në grupin punues për vizat në Këshillin e BE-së.
Nga porositë politike për rajonin e Ballkanit pritet, po ashtu, që Komisioni të ftojë Kosovën dhe Serbinë që të bëjnë përparim në dialogun për normalizimin e marrëdhënieve, që do të çonte drejt arritjes së një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse.
Për pothuajse të gjitha shtetet e rajonit pritet të përsëritet thirrja për më shumë përparim në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, për forcimin e sundimit të ligjit, për reformat e gjyqësorit dhe për lirinë e mediave.
Ndonëse ka një lloj progresi në këto fusha, Komisioni Evropian vlerëson se në të shumtën e rasteve zbatimi i reformave është në fazën fillestare.
Komisioni do të raportojë në këto dokumente edhe për sfidat e vendeve të rajonit në furnizimin me energji elektrike, si dhe për bashkëpunimin e tyre me BE-në në këtë drejtim.
Kureshtja më e madhe e diplomatëve në Bruksel është se si do t’i formulojë Komisioni Evropian kritikat që do t’ia bëjë Serbisë, për shkak të mospërshtatjes së qëndrimeve të saj me politikën e jashtme të BE-së, përkatësisht mosvendosjes së sanksioneve kundër Rusisë, për shkak të pushtimit të Ukrainës.
Serbia është i vetmi vend i rajonit të Ballkanit dhe, krahas Turqisë, i vetmi vend i përfshirë në procesin e zgjerimit të BE-së, që nuk i ka mbështetur sanksionet e bllokut kundër Rusisë. Pritet që në raportin e progresit, Komisioni ta shënojë këtë si dështim të Serbisë.
Një vend tjetër i rajonit, i cili do të ketë fokus të veçantë në paketën e zgjerimit këtë vit, është Bosnje e Hercegovina.
Komisioni Evropian pritet të shprehë zhgënjim për dështimin e forcave politike në këtë vend për të arritur një marrëveshje për reformat e sistemit zgjedhor, si dhe për reformat e kufizuara kushtetuese.
Për këtë shkak, në ditën e zgjedhjeve në këtë shtet, më 2 tetor, përfaqësuesi i lartë i bashkësisë ndërkombëtare për Bosnje e Hercegovinën, Christian Schmidt, është detyruar t’i përdorë kompetencat e tij dhe të imponojë disa ndryshime.
Raportet vjetore të progresit analizojnë në detaje arritjet e secilit vend në fushat dhe kapitujt e negociatave të anëtarësimit në BE.
Vendet e rajonit ndodhen në faza të ndryshme në procesin e zgjerimit. Mali i Zi ka avancuar më së shumti dhe i ka hapur të gjithë kapitujt e negociatave.
Serbia pason si shtet që është në procesin e negociatave, por këtë vit nuk ka hapur, deri më tash, asnjë kapitull të ri.
Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut sapo i kanë nisur negociatat, ndërsa Bosnje e Hercegovina ka aplikuar për anëtarësim në BE, por akoma nuk ka marrë mendim pozitiv nga Komisioni Evropian për dhënien e statusit të vendit kandidat.
Kosova është i vetmi vend i rajonit të Ballkanit Perëndimor, i cili nuk ka aplikuar ende për anëtarësim në BE.
Qeveria e Kosovës ka paralajmëruar se do ta bëjë kërkesën formale këtë vit, por në BE nuk janë të sigurt se si do të veprojnë, pasi Kosova nuk është njohur si shtet nga pesë vende anëtare, ndërsa vendimet në procesin e zgjerimit merren me konsensus të plotë.
Turqia është një vend tjetër kandidat për anëtarësim në BE, për të cilin do të miratohet po ashtu raporti i progresit. Por, me këtë shtet, procesi i negociatave është i ngrirë dhe Komisioni, për disa vite radhazi, ka raportuar se Turqia ka shënuar kthim prapa në përmbushjen e kushteve për anëtarësim dhe përafrimin e saj me standardet evropiane.
Në qershor, në procesin e zgjerimit janë përfshirë edhe tri shtete të fqinjësisë lindore evropiane. Ukraina dhe Moldavia kanë marrë statusin e vendit kandidat, ndërsa Gjeorgjisë i është premtuar “perspektiva evropiane”. /Rel / KultPlus.com
Ekipi i Kosovës në xhudos do të marrë pjesë në garën më të rëndësishme, që prej përfundimit të Lojërave Olimpike Tokio 2020. Është Kampionati Botëror i xhudos, që prej 6 deri më 13 tetor 2022 do të mbahet në Tashkent të Uzbekistanit.
Kosova përfaqësohet me katër garuese. Ekipit i prinë Distria Krasniqi, që garon në kategorinë deri në 52 kilogramë, Flaka Loxha (-57 kg), Laura Fazliu (-63 kg) dhe Loriana Kuka (-78 kg).
Krasniqi është kampione olimpike Tokio 2020 dhe medaliste e bronztë e botës 2019, Kuka është medaliste e bronztë e botës 2019, ndërsa Fazliu që po shijon formë të mirë këtë vit, është nënkampione e Evropës 2022. Loxha dalëngadalë po ngritet në nivele të larta. Të gjithë janë bursistë olimpikë për Lojërat Olimpike Paris 2024.
Botërorit do t’i mungojnë familja Gjakova, Nora dhe Akili. Të dy sipas trajnerit Driton Kuka mungojnë shkaku i lëndimeve. Nora është kampione olimpike Tokio 2020, ndërsa vitin e kaluar fitoi medaljen e bronztë në Botëror, në kategorinë -57 kg. Akili është kampion i Evropës 2021, kategoria -73 kg dhe vendi i shtatë në Tokio 2020.
“Xhudistët tanë nisin garat të premten, kur në tatami është Krasniqi. Loxha, garon të shtunën, Fazliu të dielën, ndërsa të martën Kuka”, thuhet në njoftimin e Komitetit Olimpik të Kosovës.
Kampionati Botëror është gara që sjell më së shumti pikë olimpike për Paris 2024.
Ndërkaq, Krasniqi mbetet një nga favoritet për të sjellë medalje në Kosovë. /KultPlus.com
Përmirësimi i kujdesit shëndetësor, ushqimi më i mirë, kushtet e jetesës dhe shumë faktorë të tjerë janë arsyeja e rritjes së përqindjes së personave mbi 65 vjeç në pothuajse të gjitha vendet e botës. Me pak fjalë, bota po plaket, por po ashtu edhe popullsia në rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Edhe pse në nivel global shihen vetëm pak më pak se një e dhjeta e popullsisë së botës njerëz mbi 65 vjeç, megjithatë në shumë vende, kjo përqindje është shumë më e lartë dhe arrin mbi një të tretën e banorëve të një vendi.
Statistikat demografike për moshën e popullsisë janë të rëndësishme nga shumë aspekte – nga organizimi dhe planifikimi i fondeve pensionale, ndërtimi i institucioneve për kujdesin e njerëzve, trajtimi spitalor etj.
Në vijim, TRT Balkan ju jep një pasqyrë të përqindjes së popullsisë së moshuar në botë, në Bashkimin Evropian dhe në rajonin e Ballkanit.
Të dhëna për rajonin nga burime të ndryshme
Sa i përket përqindjes së banorëve më të vjetër se 65+ në rajonin e Ballkanit Perëndimor, organizata globale statistikore Statista ka të dhëna për Serbinë, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut, por jo për Kosovën, Shqipërinë dhe Bosnjë e Hercegovinën, ndaj duhet kërkuar të dhëna për ta nga burime të tjera.
Sipas Statista-s, Serbia ka përqindjen më të lartë të popullsisë së moshuar në Ballkanin Perëndimor me 21.3 për qind të popullsisë mbi 65 vjeç. Mali i Zi ka 15,9 për qind të popullsisë së përgjithshme që është më e vjetër se 65 vjeç, ndërsa, sipas të dhënave të Statista-s për Maqedoninë e Veriut, 14,8 për qind e popullsisë është më e vjetër se 65 vjeç.
Mirëpo, nëse analizohen të dhënat e reja statistikore të marra nga regjistrimi i popullsisë i vitit të kaluar dhe të publikuara këtë vit, vijmë deri te e dhëna se popullsia është “plakur” dhe tani janë 17.1 për qind e banorëve që janë mbi 65 vjeç. /KultPlus.com
Pasi përfundimit të garës së Ligës së Kombeve, tanimë janë bërë të ditur edhe vazot për kampionatin e ardhshëm Evropian, që do të mbahet në Gjermani në vitin 2024, shkruan KultPlus.
Shqipëria është në vazon e tretë, ndërkohë Kosova në vazon e katërt, prandaj në Evropianin e ardhshëm të dyja mund të jenë në të njëjtin grup.
Më poshtë mund t’i shihni edhe të gjitha vazot dhe kombëtaret tjera.
Shorti që do të përcaktojë grupet kualifikuese për në Euro 2024 do të hidhet të dielën e 9 tetorit 2022. /KultPlus.com
Federata e Futbollit e Kosovës është bërë pjesë e fushatës “Bashkohu, Shpëto Jetë“ të organizatës “Action for Health”, në kuadër të Muajit të Ndërgjegjësimit për Kancerin te Fëmijët, me ftesë të kryetarës së kësaj organizate, Nezaqete Rukovci.
Me këtë rast, sot, presidenti Agim Ademi, në shoqëri të drejtorit të Kombëtares, Muharrem Sahiti dhe futbollistëve Samir Ujkani, Vedat Muriqi, Amir Rrahmani e Milot Rashica si dhe kreut të grupit të tifozëve “Dardanët”, Lulzim Berisha, e kanë vizituar Klinikën e Pediatrisë në Prishtinë, me ç‘rast kanë bërë shpërndarjen e fanellave, topave dhe shalleve të kombëtares për fëmijët që janë të shtrirë në këtë klinikë për mjekim.
Presidenti Ademi ka falënderuar stafin e kësaj klinike për kujdesin e vazhdueshëm ndaj fëmijëve të prekur me kancer, si dhe shprehu gatishmërinë e FFK-së për të mbështetur fushatat e ndërgjegjësimit të kësaj klinike, por edhe për format e tjera të përkrahjes e bashkëpunimit. Ademi dhe futbollistët e kombëtares uruan që fëmijët e shtrirë në këtë klinikë sa më parë ta kalojnë këtë sfidë dhe t’u kthehen familjeve të tyre dhe jetës normale.
Ndërkaq, drejtoresha e SHSKUK-së, Pranvera Zejnullahu Raci dhe stafi i Klinikës së Pediatrisë në krye me drejtoreshën Violeta Grajçevci Uka i falënderuan krerët e FFK-së dhe futbollistët e Kombëtares që iu përgjigjen pozitivisht ftesës për t’u bërë pjesë e fushatës në kuadër të Muajit të Ndërgjegjësimit për Kancerin te Fëmijët.
Gjatë vizitave në Repartin e Onkologjisë, njëri nga pacientët u shpreh tejet i lumtur që pati rastin t’i takojë yjet e Kombëtares dhe i pyeti ata për ndjenjën e të shënuarit gol në fanellën dardane, teksa theksoi se pikërisht atë ndjenjë gëzimi do ta ketë edhe ai kur të shërohet nga sëmundja dhe kur do të ketë mundësinë për të qenë në tribunat e stadiumit në përkrahje të futbollistëve të Kombëtares drejt triumfeve të reja. /KultPlus.com
Kosova vlerësohet se ka resurse të kufizuara të ujit, por edhe ato, sipas Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës (AMMK), janë keqshfrytëzuar dhe ndotur.
Në raportin “Ndikimi i Shfrytëzuesve të Rërës dhe Zhavorrit në Gjendjen Mjedisore të Lumenjve”, i publikuar në muajin gusht të këtij viti, AMMK-ja ka konstatuar se shumica e lumenjve të Kosovës janë shkatërruar në atë masë, saqë riparimi i dëmeve është i pamundur.
“Shfrytëzimi i inerteve të lumenjve i ka kaluar të gjitha limitet e mundësisë natyrore që lumenjtë të kthehen në gjendjen e mëparshme”, thuhet në raport.
Drini i Bardhë konsiderohet si lumi më i shkatërruar nga nxjerrja e zhavorrit.
Shkatërrimi i shtretërve të lumenjve, sipas raportit, ka nisur në masë të madhe nga viti 1999.
“Lumenjtë tanë, pas vitit 1999 e këndej, pa përjashtuar të kaluarën e mëparshme, i janë nënshtruar një presioni të vazhdueshëm të eksploatimit dhe shfrytëzimit nga personat fizikë dhe juridikë
Drini i Bardhë më i shkatërruari
Sipas tij, më i shkatërruari nga nxjerrja e zhavorrit rezulton të jetë lumi më i gjatë në Kosovë, Drini i Bardhë, prej 112 kilometrash.
Radio Evropa e Lirë, më 16 shtator, ka vizituar këtë lumë në pjesën ku është më së shumti i dëmtuar – në afërsi të fshatit Krushë e Prizrenit.
Makineritë duke nxjerrë zhavorr në Drinin e Bardhë.
Aty shihen shenja të makinerisë së rëndë, grumbuj zhavorri, gropa gjigande të shkaktuara nga nxjerrja e zhavorrit, si dhe dhjetëra makineri të tjera që përdoren për të thyer gurët për zhavorr.
Nxjerrja e zhavorrit nga lumenjtë është e ndaluar që nga viti 2016 përmes një Udhëzimi Administrativ. Por, pavarësisht kësaj, kamionët dhe ekskavatorët mund të shihen në afërsi të shtratit të Lumit Drini i Bardhë.
Ekipi i Radios Evropa e Lirë ka provuar të flasë me banorët e fshatrave që jetojnë buzë shtratit të këtij lumi, por ata kanë thënë se “nuk duan që të kenë punë me kompanitë që merren me nxjerrjen e zhavorrit”.
Fotografi e realizuar në Drinin e Bardhë në Krushë të Vogël në Komunën e Prizrenit.
Shumë prej tyre kanë refuzuar që fjalët e tyre të citohen, por njëri, i cili ka kërkuar që t’i fshihet identiteti, thotë se çdo ditë shihen makineri të rënda pranë shtratit të lumit.
Sipas tij, shkatërrimi lumit ka filluar menjëherë pas përfundimit të luftës në vitin 1999.
Mbeturinat shihen buzë Lumit Drini i Bardhë.
Ai thotë se policia, kohë pas kohe, ua konfiskon kompanive makineritë, por “shkatërrimi”, sipas tij, bëhet gjatë fundjavave dhe gjatë orëve të natës.
“Policia dhe inspektorët kanë qenë më herët, por tani nuk vijnë më, shumë rrallë”, thotë ky qytetar.
Në më pak se dhjetë kilometra distancë, REL ka parë më 16 shtator më shumë se dhjetë kompani që merren me nxjerrjen dhe përpunimin e zhavorrit në këtë pjesë, por nuk ka mundur të bjerë në kontakt me udhëheqësit e tyre.
Imazhet satelitore të Lumit Drini i Bardhë.
Këtë e dëshmojnë edhe imazhet satelitore si ky, të nxjerra nga platforma “Google Earth”.
Një tjetër imazh satelitor i Lumit Drini i Bardhë.
MMPH: Po mundohemi ta ndalojmë këtë aktivitet ilegal
Nga Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës e Kosovës (MMPHI) thonë për Radion Evropa e Lirë se janë duke u munduar vazhdimisht që të parandalojë degradimin e shtretërve të lumenjve.
Për këtë qëllim, MMPHI-ja thotë se po zhvillon aksione të koordinuara me institucione të tjera, përfshirë Njësitin e Policisë së Kosovës për Krimet Mjedisore.
“Këtë vit, nga zhvillimi i këtyre aksioneve janë konfiskuar disa makineri te rënda, si: ekskavatorë, kamionë e të tjerë, me të cilët janë kryer aktivitete ilegale. Aksioni është duke vazhduar dhe do të vazhdojë deri në ndalimin e plotë të kësaj dukurie të shëmtuar ilegale”, thuhet në deklaratën e MMPHI-së dhënë Radios Evropa e Lirë.
Autoritetet qendrore në Kosovë thonë se po punojnë që të ndalin degradimin e lumenjve.
Nga Policia e Kosovës thonë për REL-in se Njësiti për Hetimin e Krimeve Mjedisore, nga muaji janar e deri në fund të muajit gusht, ka iniciuar 54 raste të veprimeve të jashtëligjshme të ndotjes, degradimit apo shkatërrimit të mjedisit, përfshirë edhe rastet kur individë apo kompani janë zënë duke nxjerrë zhavorr nga shtretërit e lumenjve.
Gjatë vitit 2021, ky njësit ka iniciuar 15 raste, ndërsa më 2020 gjithsej 32 raste të shkeljeve ligjore, që përfshijnë ndotjen, degradimin apo shkatërrimin e mjedisit.
Përveç Drinit të Bardhë, nga nxjerrja e zhavorrit janë dëmtuar edhe lumenjtë e tjerë.
Shkelja e ligjit “në sy të shtetit”
Ligji për Ujëra në Kosovë përcakton që nxjerrja e zhavorrit nga operatorët e licencuar është e ndaluar më afër se 150 metra prej shtratit natyror të lumit.
Por, shumica e kompanive që merren me nxjerrjen e zhavorrit në fshatin Krushë e Prizrenit, kanë hapur gropa vetëm pak metra larg shtratit natyror të Drinit të Bardhë.
Aktivistja mjedisore, Egzona Shala – Kadiu, thotë se degradimi i lumenjve ka ndodhur me vite, sepse përgjigjja institucionale, sipas saj, ka qenë e zbehtë.
Ajo thotë se zbatimi i Udhëzimit Administrativ për ndalimin e eksploatimit të lumenjve për nxjerrjen e zhavorrit, nuk ka pasur mbikëqyrje. Andaj, shton ajo, operatorët vazhdojnë t’i shkatërrojnë lumenjtë.
“Mungon inspektimi dhe kontrollimi i duhur. Kjo është njëra ndër arsyet kryesore që gjendja e lumenjve, shtretërit e lumenjve, ekosistemet lumore dhe biosistemi rreth lumenjve janë degraduar në masë të pakontrolluar”, thotë Shala – Kadiu.
Drini i Bardhë është lumi më i gjatë në Kosovë.
Sipas saj, situatës së rënduar i ka kontribuuar edhe mungesa e inspektorëve.
“Nëse nuk gaboj, është një apo dy inspektorë në nivel qendror që merren me ujëra. Është e pamundur që një numër kaq i vogël i inspektorëve ta përcjellë situatën. Këta inspektorë janë edhe për inspektime të hidrocentraleve, të shfrytëzueseve të ujit…”, shprehet Shala – Kadiu.
E vetmja mënyrë për të vënë sadopak nën kontroll degradimin e mëtejmë të shtretërve të lumenjve, sipas Shala – Kadiut, është digjitalizimi i inspektimeve.
“Do të duhej që edhe një qytetar, shumë thjesht, pa pasur nevojë ta ndjekë procedurën e rregullt, ta bëjë një raportim me anë të fotografive, që dërgohen tek institucionet, të cilat pastaj duhet t’i marrin masat për rastin në fjalë”, thotë Shala – Kadiu.
Fotografi e realizuar në Drinin e Bardhë më 16 shtator 2022.
Radio Evropa e Lirë ka pyetur MMPHI-në edhe për projektet për rregullimin e shtretërve të lumenjve. Në listën që ky institucion ka dërguar, figurojnë 15 projekte kapitale që janë në vazhdim.
Por, në listë nuk përmendet askund lumi më i degraduar në Kosovë, Drini i Bardhë.
Projekti më i madh në këtë listë për nga vlera në euro është ai i rregullimit të shtratit të Lumit Sitnica dhe ndërtimi i kolektorit për ujërat e zeza përgjatë shtratit të këtij lumi në Komunën e Lipjanit.
Përpos Drinit të Bardhë, degradim nga aktivitetet e nxjerrjes së zhavorrit dhe nga ndotja e pakontrolluar kanë pësuar edhe Lumbardhi i Pejës, Lumëbardhi në Deçan, Ibri, Sitnica, Ereniku, Krivareka, Desivojca, Shipashnica, si dhe disa lumenj më të vegjël.
Sipas AMMK-së, sipërfaqja e degraduar e disa prej lumenjve të Kosovës arrin në gati dy mijë hektarë. / KultPlus.com
